________________
પ૬ ]
સિદ્ધહેમચંદ્રશબ્દાનુશાસન
પર + બોતિ = વરુ + ગોપતિ = ૧રપતિ–વિશેષ દાહ પેદા કરે છે. ગુન્ - ૩૨ + ઇતિ = રતિ–પાસે આવે છે. (જુઓ ૧૨૧૨) gધુ – 5 + guતે = àતે–વિશેષ વધે છે.
આ બંને ક્રિયાપદોમાંના પહેલા ક્રિયાપદમાં રૂ ધાતુનો પ્રકાર છે અને બીજામાં દૂધ ધાતુને પ્રકાર છે તેથી આ નિયમ નહીં લાગે.
વા નાગ્નિ શરીરને ઉપસર્ગના જે બે વર્ષની બરાબર સામે નામધાતુનો પ્રકાર કે નામધાતુનો ગોકાર આવે તો તે જ વર્ણને લોપ વિક થાય છે એટલે અવર્ણનું ઉચ્ચારણ વિકલ્પ થાય છે. વિકલ્પ એટલે એક વાર ઉચ્ચારણ ન થાય અને એક વાર ઉચ્ચારણ થાય પણ ખરું.
૩૧ + gવરીયતિ = [ + gવયતિ – ૩ીયતિ–એકને પાસે ઈચ્છે છે. ૩૫ + gવદયતિ = ૩યતિ–(જુએ વારા૧૨). ક+ ગોવઘીયતિ = x + મોષધીયતિ = પ્રોષધીયતિ–પધને છે છે. 2 + ષધીયતિ = પ્રૌષધીયતિ (જુઓ ૧ર૧૨)
इवर्णादेरस्वे स्वरे यवरलम् ॥१।२।२१॥ ૬ વર્ણની બરાબર સામે વણ ન હોય પણ બીજે કઈ સ્વરવણ હોય તે રૂ વર્ણનું શું ઉચ્ચારણ થાય છે. ૩ વર્ણની બરાબર સામે ૩ વર્ણ ન હોય પણ બીજો કોઈ સ્વાર વર્ણ હોય તે ૩ વર્ણનું – ઉચ્ચારણે થાય છે. વણની બરાબર સામે ત્રવર્ણ ન હોય પણ બીજો કાઈ સ્વર વર્ણ હોય તો ૧૬ વર્ણનું ? ઉચ્ચારણ થાય છે અને વર્ણની બરાબર સામે ૪ વર્ણ ન હોય પણ બીજે કઈ સ્વર વણ હોય તો વર્ણનું ઉચ્ચારણ થાય છે. ૬ વર્ણ – હથિ + અત્ર – દ્રષ્ય + = હૃધ્ય–––દહીં અહીં.
નવી + gષા - + gષા = નવા–નદી આ. ૩ વર્ણમધુ + સત્ર – મન્નુ + સત્ર = મત્ર–મધ અહીં
વધુ + આનન્ – વત્ + આસનમ્ = વગાસનમ્વહુનું આસન નંદ વર્ણ—–પિતૃ + અર્થઃ – પિત્ર + અર્થ = વિરW:-પિતાનું ધન
વૃ + સાઃિ - ૬ + માહિઃ = af – વગેરે વણ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
