________________
લઘુવૃત્તિ-તૃતીય અધ્યાય-દ્વિતીય પાદ
ક૭
* ત્રાસથતિ=ાસ:-+ાર્મા - પ્રિીવમ્ (ઉણાદિ૨)
શ્રમર– અમન ઐતિ દુ:=»[++મ=પ્રમ7+ર=અમર:-ભમતો ભમતો જે અવાજ
કરે–ભમરો –અહીં પ્રમત ના સુનો લેપ થયો છે તથા ક્રમ એ બનેને ર થયેલ છે.
પ્રશ્નર (મર પ્રત્યય) અમર: (ઉણાદિ ૩૯૭) આ ઉપરાંત બીજા પણ શબ્દ છે. જેમકે મુહૂર્ત, માપ, અવરથામ, નિર્દયની
. મુહૂર્ત-દુ વૌટિલ્વે દુર્જી ધાતુ ને ત પ્રત્યય લગાડીને ધાતુની આદિમાં
મુ ઉમેર-દુર્જીત મુદ્દછં+તત પ્રત્યય લાગ્યા પછી ધાતુના છ ને લેપ કરવો એટલે મુ+=મુદ્દર્તિ બે ઘડી જેટલે કાળ (ઉણદિ ૨૦૪) માનવ-મ+ q= મારવ : વિશેષ પ્રકારના વૃક્ષની જાત–ગરમાળો. આ શબ્દમાં રસ ધાતુ છે– રીયા અને વર્ષો પ્રત્યય છે (ઉણાદિ ૨૫૪) ના સમન્તાત્ રાત રાતે મર્માત્ મારવા, મારાથન્તિ आरजः मलाः तेषां वधः अत्र, आ समन्तात् रुजां वधः अत्र इति ક્ષીરસ્વામી–હૈમ નિ ગ્લૅ. ૯૭ अश्वत्थाम-अश्वस्य स्थाम इव स्थाम यस्य स: - अश्व+स्था+मन्= અશ્વથામનું આ શબ્દમાં સ્થાને થા કરવાથી અવસ્થામ–અsaથામા-જેનું બળ ઘેડાના બળ જેવું અને જેટલું છે તે આ શબ્દ દ્રોણચાર્યના પુત્રના નામનો પણ સૂચક છે. ૪. નિની ધાતુ “ટૂ છે' નિર્ટૂ મ્બન-નિર્દયન-નારીજાતિ નિર્ટની
આ શબ્દમાં ટૂ ધાતુ પછી સ્ ઊમેરા તથા સૂનો સ્ત્ર કરવો એટલે નિર્દકની શબ્દ બને (ઉણાદિ ૨૭૫) આચાર્ય હેમચંદ્ર નિર્મ ની નિર્વચની શબ્દ પિતાના અભિધાન ચિંતામણિ કોશમાં આપે છે અને સાથે કોશની વૃત્તિમાં જણાવે છે કે બીજા પંડિતો નિર્ણયની શબ્દ આપે છે-કાં. ૪૦ ૩૮૧. નિતી રીતે રુતિ નિર્ચથની એમ વ્યુત્પત્તિ બતાવે છે. જેમાં નિરંતર સાપ રહી શકે તે નિર્જયની–સાપની કાંચળી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
