________________
સિદ્ધહેમંચદ્ર શબ્દાનુશાસન
– અહીં ત્રણે પ્રયોગોમાં ક્રમશ: ના ના 9 નો, વનિના ઉજને અને રિ ના રિ નો દિભવ ન થયો પણ આદિના અવયવરૂપ વ્યંજનનો જ દ્વિભવ થયે છે.
( ૪ ૧ ૧ ૨ . સન-ચકચ્છ | જ | ૨ | 3 | છેડે સન્ પ્રત્યય હોય એવા ધાતુઓના અને છેડે ચહુ પ્રત્યય હેાય એવા ધાતુઓના આદિને એક સ્વરવાળે અંશ દિર્ભાવ પામે છે.
સન્- તિરૂ+તે તિતિક્ષ+તે=તિતિકૂ+=+ફ્લેગતિતિ-સહન કરે છે–
આ પ્રયોગમાં ક્ષનો કિર્ભાવ ન થયો. યદુ–ગૂજ્યન્ત-ઉપવૂ+ાતે-વાપર્wત્તે=Hપતેતે ઘણું અથવા વારંવાર રાંધે છે. આ પ્રયોગમાં ને દ્વિભવ ન થયે. . ૪ ૧ ૩ છે
સ્વાદ્રિતીયઃ || 8 | 9 | 8 | જે સ્વરાદિ ધાતુ, દિભવ પામવાને વેગ્ય હેય એવા સ્વરાદિ ધાતુનો એક સ્વરવાળે બીજો અંશ દિભવ પામે છે.
+f=fટસ+ત-મટિટિસ-તિ મટિટિyત–આથડવાને ઈચ્છે
મારૂ+તે=બરદારૂ+તે મારતે વધારે ખાય છે કે વારંવાર ખાય છે મ +q=+ મટિfટ+મ+=માટિમ્બતુ= મટિટતુ-અથડાવ્યોભમાડ–અહીં શરૂ તુ રે સ્વરઃિ એ અધિકાર વચનને સંબંધ છે તેથી મ પ્રત્યયને નિમિત્તે મના દિને રુ લેપાઈ જાય એ પહેલાં દિર્ભાવ થઈ જાય છે. પહેલાં જ દિર્ભાવ ન કરીએ તો માટિત રૂપ જ નહીં સધાય.
૪૧૪ न ब-द-न संयोगादिः ॥ ४ । १ । ५॥ સ્વરાદિ ધાતુના એક સ્વરવાળા બીજા સંયુક્ત અંશમાં જે સંયોગની આદિમાં ૨, ૬ અને ન હોય તો તેમને ભિવ ન થાય.
૨–૩+=+7===+=+તે====ઝન++તે ગિનિત્તે-સરળ થવાને ઈચ્છે છે. વન દિભવ ન થયો. –મ -
મ ત્તે મfgH+તે= કુfs + +તે = મgિઉપજે – આક્ષેપ કરવાને ઈચ્છે છે. ટ્રનો દ્વિભવ ન થયો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
