________________
૭૨૮
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
અને વાસ્ પ્રત્યય લાગ્યો હોય તે સિગ્ન પ્રત્યયને લેપ વિકલ્પ થાય છે અને લેપ થાય ત્યારે ધાતુના જૂ અને જુને પણ લેપ થાય છે. તથા લોપ થાય ત્યારે – થતો નથી.
તન---
મ+તન+++7=પ્રતત, મમતક્રૂ +ત=મતનિ9તેણે તાણ્યું. મ+તન+++થારF==રથા, અસ્તન++++થા[=પ્રતનિષા-તાર્યું. સ —– -અસત્ત, અનિષ્ટ-તેણે દીધું. પ્રથા, અસનિષ્ઠા -તે દીધું. તનાર નવ ધાતુઓ આ પ્રમાણે છે : નીચેના સાત ધાતુઓ ઉભયપદી છેતન વિસ્તાર પહેાળું કરવું, વિસ્તાર કરવો- તાણવું પળ યાને દેવું ક્ષનું ટૂિંકાયામ્ હિંસા કરવી–હણવું fક્ષ ,
, ત્રિાળુ મત ગતિ કરવીજવું–ચાલવું તૃળ અને ખાવું –જમવું પૃપદ્વીસ દીપવું–પ્રકાશવું નીચેના બે ધાતુ આત્મપદી છે વનું વાવને માગવું-યાચના કરવી મનું રોધને જાણવું–માનવું–સમજવું
છે. ૪ ૫ ૩ ૬૮ : અનઃ તત્ર ચા વા . ૪. રૂ. ૬૧ | તત્ર એટલે ઉપરના સૂત્રથી સિદ્ ને અને જૂ ને લેપ થાય ત્યારે સન્ ધાતુના અંતને “મા” વિકલ્પ થાય છે.
તન-મસાત, અસત–તેણે દીધું.
સાથ, પ્રથા – દીધું. અનિદ–તેણે આપ્યું. અહીં ઉપરનું સૂત્ર વિકલ્પ વિધાન કરે છે તેથી સિગ્ન ને અને ન્ લેપ થયો નથી તેથી આ નિયમ લાગ્યો નહીં.
|| ૪૫ ૩૫ ૬૮.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
