________________
લઘુવૃત્તિ-ચતુર્થ અધ્યાય-દ્વિતીય પાદ ૨૭૧ પ્રત્યય લાગ્યા પછી સુ પ્રત્યય લાગ્યો હોય તો ધાતુને ઉપાંત્ય સ્વર હસ્વ થાય છે. નીચેના ધાતુઓને આ નિયમ ન લાગે
૧ જે ધાતુના સમાન સંજ્ઞાવાળા સ્વરનો લેપ થઈ જતો હોય. ૨ રાત ધાતુ તથા ૩ જે ધાતુઓ –ાર નિશાન વાળા છે તે ધાતુ
+ળ-અ+વા-++q=+વ++++7=»વવવ રંધાવ્યું
મટ આવડવું–ગમે તેમ ભમવું–મા મવાનું ટટસ્-અનિ –૩૫+માટે+ જૂ=બટેટ-ટિટતુ તે આથડાવે નહી, અહીં નિષેધ વાચક મા અવ્યયના યોગ-સબંધવાળું રૂપ છે.
આ નિયમથી મા ને મદ્ થયેલ છે.
સમાનને લોપ-રકાનદ્ ગીતાનનવાજૂ-અર7નતુ રાજાને ટપી ગયો. રાજા કરતાં ચડી ગયો.
આ નામધાતુનું રૂપ છે.
અહીં સમાન સંજ્ઞાવાળા સ્વરનો લેપ છે એટલે શબ્દના નન્ અંશના પ્રમ્ નો લોપ થયેલ છે, અન નો અંશ સમાન સંતાવાળે છે. તેથી આ નિયમ ન લાગે. એટલે અત્યારબત રૂપ ન થાય.
-અનુશાસન કરવું-ઝારાનું શિક્ષણ આપ્યું. શાન્ ધાતુ વલ છે, તેથી આ નિયમ ન લાગે. એટલે અરારા સત્ રૂપ ન થાય.
કાર નિશાનવાળો ધાતુ છે - મવાનું મોળિત તમે દૂર ન કરાવો અહીં એ ધાતુ ત્રાદિત્-ત્રકારને નિશાનવાળો–છે માટે આ નિયમ ન લાગે એટલે ૩ળત રૂપ ન થાય. wાન-માસ-મrg– – –ગાવ-માઝ– – –વUT–મU–--૪-હુર-સુત-વાં નવા ૧ ૨ ૧ ૨ | રૂદ્દ |
ઋષ, માસ, મા, હીપ, વી, ત્રીવ, મીર, , બ, વ, મન, શ્રી, હૈ, દેટ, જીરુ, જીર, અને ઢા આ સત્તર ધાતુઓ પછી જ પ્રત્યય લાગ્યો હોય તે અને તે પછી સુ પ્રત્યય લાગ્યો હોય તે આ તમામ ધાતુઓના ઉપાંત્ય રવારને હસ્વ વિકલ્પ થાય છે. ગ્ર શોભવું–દીપવું-ઝાનન+અ+વ ત્રા+++q=વસ્ત્રાત્, એઝીનત શેભાગ્યું. માસ ભવું -દીપવું–મારૂ+ગ++ત્રમા+++ટૂ-કવોમસા, મામાસત્ત શોભાવ્યું
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
