________________
લઘુવૃત્તિ-તૃતીય અધ્યાય-તૃતીય પાદ
૫૧૩
વચનો અનુક્રમે તે, તેમો વે, તે ના અર્થરૂપ અન્ય પુરુષના અર્થમ વપરાય છે, બીજાં ત્રણ વચન અનુક્રમે યુધ્ધતના અર્થ રૂપ બીજા પુરુષના અર્થમાં એટલે તું તમે વે, તમે ને અર્થમાં વપરાય છે. અને ત્રીજા ત્રણ વચને મમતુના અર્થરૂપ પહેલા પુરુષના અર્થ એટલે શું, અને રે, અનેના અર્થમાં અનુક્રમે વપરાય છે. જેમ—fસવ તન્મ -અન્ય પુરા-ત્રીજે પુષ-એકવચન, દ્વિવચન
અને બહુવચન સિવ થ -પુરુષ-બીજે પુરુષ– , મિ વર્મ -અસ્મત પુરુષ–પહેલે પુરુષ– ,,
વર્તમાનાની જેમ દશે વિભક્તિઓના પ્રત્યો વિશે સમજી લેવું. આ દશે વિભક્તિઓના પ્રત્યમાં જે છે એ નિશાનરૂપ છે અને સ્ છે તે પણ નિશાનરૂપ છે.
અન્યપુરુષ વગેરેને સ્પષ્ટ સમજવા સારુ અહીં માત્ર વર્તમાનાનાં જ રૂપે આ નીચે આપેલ છે –
પરમૈપદ-નઃ પ્રવત્તિ. તે વતઃ તે નિત- અન્ય પુરુષ આમને પદ પરતે, તેં તે, તે પોતે- , , પરમૈપદ–વે પનર, યુવા પયઃ સૂર્ય – યુષ્મત પુરુષ આત્મપદ વૅ વસે, યુવા થે, ચૂર્વ રવે- , પરમૈપ-પ્રદું નામ, આવાં ઉનાવા, વર્ષ વામ–અસ્મત પુરુષ આમને પદ–મહું , ગાવાં ઘાવો. વર્ષ ,, , વર્તમાના આ રૂપોની મુજબ બીજા બધા રૂપ સમજી લેવાં.
જે વાકમાં બે પુરોને સાથે પ્રવેગ હોય અથવા ત્રણે પુરુષને સાથે પ્રયોગ છે, ત્યાં પાછલા પુરુ ના આધારે સંખ્યા પ્રમાણે પ્રત્યયે મૂકવા. જેમકે- જે સર્વ – વાથઃ અહીં યુગ્મત પુરુષના પ્રત્યે લગાડવા, વળી, સ જ ર ન ગણું 7 વાગ:-અહીં અસ્મત પુરુષના પ્રત્યય લગાડવા, અહીં વાક્યમાં નિર્દેશ કર્યા પ્રમાણે પાછલે પુરુષ સમજવાનો નથી પણ ૩ ૩ ૧૭ મા સૂત્રમાં જણાવેલા ક્રમ પ્રમાણે પાછલે પુરુષ સમજવાનો છે તેથી વં ન સ એવા પ્રયોગમાં બી જે પુર્ષ થાય અને મહું ૨ ૩ ૪ વં ૪
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
