________________
લઘુવૃત્તિ-દ્વિતીય અધ્યાય- ચતુર્થ પાદ ૩૩૦
જોવા +માતા–વારીપથીમાતા, સારીષણમાંતા–જેની માતા કારીષગ-ધ્યા છે.
कारीषगन्ध्या+म तृकः-कारीषगन्धीमातृकः, कारीषगन्ध्यामातृकःલે ૫નું વિધાન
રાજ૮૫ ચરજ પાં સુઠ્ઠ | ૨ | ૪ | ૮ | સ્ત્રીલિંગસૂચક છું (૧) પ્રત્યય લાગ્યા પછી મકારાંત નામના છેડાના અ ને લેપ થાય છે. માર+=મદ્ર+ફેમરી–મચરની સ્ત્રી. ૨૫૪ ૮૬
મસ્થસ્થ : || ૨ | ૪. ૮૭ . (જી) પ્રત્યય લાગ્યા પછી મચ શબદના ય ને લેપ થાય છે. મ0+=મસૂ+ફેમી માછલી.
- ૨ ૪ ૮૭ व्यञ्जनात् तद्धितस्य ॥ २। ४ । ८८ ॥ ૨ (૩) પ્રત્યય લાગ્યા પછી વ્યંજન પછી આવેલા તદ્ધિનના ય પ્રત્યાયનો લેપ થઈ જાય છે.
મનુષ+==+નુ+રૂં મનુષી–મનુષ્ય સ્ત્રી. wrfફ્રેય++ારિયો–કારિકાના સંતાનરૂ૫ શ્રી.
f%ા શબ્દમાં તહિતને ય પ્રત્યય તો છે પગ તે ને ચ વ્યંજન પછી નથી તેથી ૨ નો લેપ થયે નહીં.
વૈરા+ રથી–વિશય સ્ત્રી વૈરય શબ્દમાં ઉણદિપ કૃદંતને ય પ્રય છે-(ઉષાદિ સૂત્ર ૩૬૪) તદ્ધિતને નથી તેથી લોપ થર્યો નહીં.
વૈરય શબ્દની વ્યુત્પત્તિ લધુન્યાસકારે આ પ્રમાણે બતાવેલી છે–
વિરાતિ મર્શનાર્થે ચારાયા ફુતિ “શિવયાચા ” (ઉ ગાદિ૩૬૪) ફતિ સાધુ સાથે એમ પણ જણાવેલ છે કે જેઓ વૈરૂચ શબ્દને જ તદ્ધિતનો માને છે તેમના વિચાર પ્રમાણે ચ ને લેપ થઈ શકે છે.
છે ૨૪ ૮૮ સૂકાત્યરાજે || ૨ ૪ | ૮૨ - હું (કો) અને ફ્રા પ્રત્યય લાગ્યા પછી સૂર્ય અને ચાહ્ય શબ્દના ચ નો લેપ થાય છે
હું પ્રત્યય— સૂર્ય+=
મુ હૂર-સૂર્યની મનુષ્ય સ્ત્રી. ૨૨
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
