________________
લઘુવૃત્તિ-દ્વિતીય અધ્યાય-ચતુર્થ પાદ ૩૧૧
દ્વિભઃ સમાજ ૨ | ૪ | ૨૨ | સમાહાર દ્વિગુવાળું નામ અકારાંત હોય અને તે મુખ્ય નામને લગી બનાવવું હોય ત્યારે શું લાગે છે. વપૂરું પયપૂસ્ત્રી--પાંચ પૂળાની ઢગલી-જથ્થો, સારા+રું શrગીદસ રાજાઓની ટોળી-મંડળી. રાજા
આ પ્રકરણમાં બધે નામને “મુખ્ય નામ' સમજવાનું છે. परिमाणात् तद्धितलुक्यविस्ताऽऽचित कम्बल्यात् ॥२।४ । २३॥
ચારે બાજુથી થનારા માપને પરિમાળ' કહેવાય. લોકઢિથી કચ્છ, ફુટવ વગેરે શબ્દો પરિમાણવાચક સમજવા.
fજુ સમાજમાં રહેલા પરિમાણવાચક સકારાંત નામને સ્ત્રીલિંગ બનાવવું હોય ત્યારે તેને લાગેલા તદ્ધિતના પ્રત્યયને લેપ થયા પછી સ્ત્રીલિંગ સૂચક શું લાગે છે. અહીં વિદત, આરિત, તથા ઘચ શબ્દને ન લેવા. - દૂખ્યાં ૪ વાગ્યે શોતા=વિરાજ-f +{=fcવુરથી-એ કુડવ—બે પસલી –માપની વસ્તુ વડે ખરીદેલી વસ્તુ. પમિઃ ઃ શતા પાયા-વિચારવ+આ=qસારવા-પાંચ ઘોડાથી ખરીદેલી. અહીં અશ્વ શબ્દ પરિમાણવાચક નથી, તેથી હું ન લાગે.
fટ્રપષ્ય+=fપપ્પા–બે પણ વડે ખરીદેલી–અહીં તહિત ના પ્રત્યયને લેપ થયા નથી,
વિસ્ત+=વિતા-બે બિસ્તાથી ખરીદેલી. બિયતા કે વિતા એટલે ૮૦ નિ વજનનું સોનાનું તેલું.
દ્રશારિત+=cથરતા-બે આચિત વડે ખરીદેલી આચિત એટલે તલક અથવા બે હજાર પલ વજન
દ્ધિ +મા=દ્રિારા—બે કંબલ્ય વડે ખરીદેલી, કેબલ્ય એટલે સો પળ ઊન.
૧ ઊંચું કે ઊભું માપવાને ‘ઉન્માન” કહેવાય, ચારે તરફ માપવાને પરિમાણ” કહેવાય, લંબાઈ માપવાને પ્રમાણું કહેવાય, સંખ્યા તો આ બધાં માપથી બહાર છે-જુદી છે.
૨ ગોહિલવાડમાં પરિવું શબદ અનાજના માપ માટે જાણિત છે. સરખાવો કુડવ-ગડિયું.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
