________________
૧૨૬]
સિદ્ધહેમચંદ્ર શબ્દાનુશાસન
ત; સ્થળ ? ઝાઝા આ કારાંત તથા ઇ કારાંત નામ પછી લગોલગ આવેલા સંબોધનસૂચક ત્તિ (૩) અને કાનૂ પ્રત્યય ન બેલવા અર્થાત્ તે બંને પ્રત્યયોનો – લેપ કરી દે. આ કારાંત – સિ – – – દે ૨ + ન્ - હે વ : - હે દેવ કમ્ – હૈ ઉન્મ + કમ્ = રે ૩ : – હે કુંભની પાસેના.
૩૬૪મન્ પ્રગમાં જે ય છે તે અવ્યયીભાવસમાસને ચક છે. (જુઓ ફરાર) 9 કારાંત – fz – ૧ – તિ + = ત ! હે ને ટપી ગયેલા દે ! કાજ જા
જા-રચના છે. ! ૪૪ જે નામને છે. દી જી (ડું) આવેલો હોય તથા જે નામને છેડે દીર્ધ શરૃ (ગા) આવેલ હોય તે નામને લાગેલા પ્રથમા એકવચન સિ (૬) નું ઉચ્ચારણ ન કરવું તેનો લેપ કરી દે; તથા રે નામને છેડે વ્યંજન આવેલ હોય તે નામને લાગેલા પ્રથમ એકપચ વિ -- () નું ઉચ્ચારણ ન કરવું તેને પણ લેપ કરી દે. દીર્ઘ ક – ૨ + 9 = નવી + ર = રહી – નદી. દીર્ધા યg – મારુ + આ = મહા + X = મા – માળા. વ્યંજન – ૨ નન + સૂ = રાગો -- રાજા.
કાર શબ્દનો ઉન' ઉપસર્ગ સાથે સમાસ થવાથી વીસાયા: નિતઃ નિશાવિ – કૌશાંબી નગરીમાંથી બહાર નીકળેલો--આ પ્રયોગમાં ૩ી તે છે પણ તે હસ્વ થઈ ગયો છે. તેથી નિગરા : પ્રયોગના પ્રથમાના એકવચનનો લેપ ન કરવો. (અલહાબાદ પારો હાલ જે “ક” નામે ગામ છે ત્યાં પહેલાં કૌશાંબી નગરી હતી. આ નગરીમાં ભગવાન મહાવીર અને ભગવાન બુદ્ધ ઘણી વાર પધારેલા.)
રયા શબ્દનો સતિ સાથે સમાસ થવાથી હવી ને માં હસ્વ થયેલ છે. ર તિકાન્ત: અતિવઃ - જે પુરષ ખાટલાને પણ ટપી ગયેલ છે તે–આ પ્રયોગમાં બાપૂ તો છે પણ તે હસ્વ થઈ ગયેલ છે તેની તિરુવઃ પ્રાગના પ્રથમાના એકવચનને લેપ ન કરે. જાપા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
