Book Title: Panchvastuk Prakaran Part 04
Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005511/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ cArniImahArAsanuM zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA viracitA paMcavarasatuka prakaraNA zaGdazaH vivecana bhAga-4 AsA satya asteya brahmacarya aparigraha) N A TTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT UUTTUNUTTUUUU 'vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA For Personal & Private use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 mULa graMthakAra tathA TIkAkAra che AsannapUrvAcArya, yAkinImahattarAsUnu, sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAjA AzIrvAdadAtA che vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka, sva. parama pUjya AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA padarzanavettA, mAvacanikapratibhAdhAraka sva. pa.pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA * vivecanakAra ja paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA saMpAdikA ja sva. pa. pU. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, sva. gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI pa. pU. viduSI sA. zrI caMdrAnanAzrIjI ma.nAM ziSyaratnA pa. pU. sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA vineyA sAdhvIjI zrI kala saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI - A pustaka jJAnabhaMDArazrIsaMghane bheTa Apela che. prakAzaka mAtAnA kAma 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 vivecanakAra che paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vIra saM. 2535 vi. saM. 2065 AvRttiH prathama nakalaH 250 mUlya: 3. 315=00 R Arthika sahayoga zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha lAlabahAdura zAstrI mArga, Izvaranagara, bhADuMpa (vesTa), muMbaI-400 078. mukhya prAptisthAna che mAtAthI, 101 5, jene marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. navaraMga prinTarsa AsToDIyA, amadAvAda-1. phonaH (mo.) 9428500401 (ghara) 26614603 For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prAptisthAna che ja amadAvAda : gItArtha gaMgA zrInaTavarabhAI ema. zAha (AphrikAvALA) 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phleTa naM. 501, bloka-e, riddhivinAyaka TAvara, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. vijayanagara relve krosiMganI pAse, nAraNapurA, (079) 26404911, 32911471 amadAvAda-13. R (079) 27478512 muMbaI : zrI nikuMjabhAI Ara. bhaMDArI zrI himAMzubhAI ena. zeTha viSNu mahala, trIje mALe, e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA javelarsanI DI-roDa, carcageTa, muMbaI-400010. upara, malADa (I.) muMbaI-400097. 8 (022) 22814048 (022) 32438434 (mo) 932224851 zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, javAharalAla naherU roDa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. (022) 25680614, 25689030 jAmanagara : zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, c-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. 8 (0288) 2778513 surata : DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. (0261) 3228623 ja rAjakoTa : zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. 8 (0281) 2233120 * Bangalore : Shri Vimalchandji Clo. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. 8 (080) (O) 22875262, (R) 22259925 For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ hu chu prakAzakIya $ $ "gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke 5.pU. A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAja sAheba, 5. pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAja sAheba Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthabhUta tatvonAM rahasyonuM taya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAya maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che, ghaNAM sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyAM che, aneka zrAvako ane zrAvikAo paNa so sone yogya kAryo saMbhALI rahyAM che, te anusAra kAma bahAra AvI rahyuM che ane kramasara AvatuM raheze. daramyAna zrI saMghamAMthI jijJAsu mumukSuo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke 5. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAja sAhebanAM tathA pa. pU. A. bha. zrImad vijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAhebanAM judA judA viSayo paranAM apAyelAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa zrI saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecatonAM pustako prakAzita karavAM ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mukhya lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAthI - dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tatvajijJAsu mATe hitakArI hovAthI tema ja ati mAMgane kAraNe uparyukta vinaMtI lakSamAM rAkhIne A pravRtti cAlu rAkhela che. tattvajijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyam jJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze, tevI AzA sahita - 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTIgaNa gItArtha gaMgA sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgAnA prakAzano pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita ma. sA.)nA pravacananA pustako 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra ; pa. pU. A. bha. zrImad vijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA . (paMDita ma. sA.) kRta, saMpAdita ane pravacananA pustako 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo 2. yogadaSTisamuccayA 3. karmavAda kaNikA 4. sagati tamArA hAthamAM ! 5. darzanAcAra 6. zAsana sthApanA 7. anekAMtavAda 8. praznottarI 9. cittavRtti 10. cAlo, mokSanuM sAcuM svarUpa samajIe 11. manovijaya ane Atmazuddhi 12. bhAgavatI pravrayA paricaya 13. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 14. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidhvajaya, siddhi, viniyoga) 15. nainazAsana sthApanA 16. vittavRtti 17. zrAva 6 varada vrata pUrva vikalpa 18. lokottara dAnadharma "anukaMpA" 19. praznottarI For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 21. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 22. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya? 23. ninazAsana svataMtra tharSa yA saMpvAya ? 28. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? 24. Status of religion in modern Nation State theory 26. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI 27. zrI upadhAna mArgopadezikA ra saMpAdaka :- pa. pU. gaNivarya zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!!! (gujarAtI) 4. svataMtra bhArata meM gharma parataMtra !!!! (hindI), 5. Right to Freedom of Religion mm (aMgrejI) 6. "rakSAdharma' abhiyAna (gujarAtI) 7. "Rakshadharma' Abhiyaan (aMgrejI) saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA : dharmatIrtha rakSA samiti gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2 For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita as RE vivecananA graMtho nhanhum m inen A vivecanakAra - paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA e 1. yogaviMzikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSata prakaraNa zabdazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 5. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvArdha 7. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11, pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. phUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 (sUtra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sUtra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadrAviMzikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAciMzikA-21 zabdazaH vivecana 22. yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedadvAciMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadvAthiMzikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmayyadvAciMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhikSadvAciMzikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSAdvAciMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhuktivyavasthApanadvAciMzikA-30 zabdazaH vivecanA For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31. pAtaMjalayogalakSaNavicAradvAciMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabdazaH vivecana 34. jinamahattvadvAciMzikA- zabdazaH vivecanA 35. samyagdaSTidvAciMzikA-15 zabdazaH vivecana 36. yogalakSaNadvAciMzikA-10 zabdazaH vivecana 37. muktiaSaprAdhAnyadvAciMzikA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAciMzikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 43. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-3 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana 45. devapuraSakAradvAciMzikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAditrayadvAciMzikA-22 zabdazaH vivecanA 47. kutarkagrahanivRtti dvAviMzikA-23 zabdazaH vivecana 48. saddaSTidvAciMzikA-24 zabdazaH vivecanA 49. paMcavastuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 50. mArgadvAciMzikA-3 zabdazaH vivecana 51. dezanAdvAciMzikA-2 zabdazaH vivecana pa2. jinabhaktidvAciMzikA-5 zabdazaH vivecana 53. yogAvatAradvAciMzikA-20 zabdazaH vivecanA pa4. yogamAhAbhyadvAciMzikA-26 zabdazaH vivecana papa. sajjanastutidvAciMzikA-32 zabdazaH vivecana 56. pUrvasevAdvAciMzikA-12 zabdazaH vivecana pa7. IzAnugrahavicAradvAciMzikA-16 zabdazaH vivecana 58. klezatAnopAyadvAciMzikA-25 zabdazaH vivecana pa9. vinaya dvAciMzikA-29 zabdazaH vivecana 60. zrI sImaMdharasvAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana 61. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-4 62. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ - paMcavastaka prakraNa zabdazaH vivecana bhAga-4nA saMkalana-saMpAdananI veLAe prAkRkathata sarvasaMganA tyAgarUpa pravrajayAnA grahaNakALamAM mumukSumAM sAmAyikacAritra uccarAvavAmAM Ave che, ane tyArapachI te navadIkSita sAdhu pratidinakriyAne zAstrokta vidhi mujaba karI karIne saMpanna thAya tyAre tene paMcamahAvratomAM upasthApanA karavArUpa chedopasthApanIyacAritra uccarAvavAmAM Ave che ane te paMcamahAvratonuM pAlana karavA mATe sAdhune gurukulavAsa, gacchavAsa Adi 11 vastuo atiupakAraka che. AthI graMthakAra sUripuraMdara pa. pU. A. zrI haribhadrasUri mahArAjAe prathama "pravrajyAvidhAna' vastunuM ane dvitIya 'pratidinakriyA' vastunuM prarUpaNa karyA pachI tRtIya upasthApanA' vastunuM prarUpaNa karela che, jenuM vivecana prastuta bhAga-3mAM karavAmAM Avela che. A paMcavastaka prakaraNa bhAga-4'mAM 'vrataupasthApanA nAmanI trIjI vastumAM AvatA sUkSma padArtho samajAvavA mATe, yoga-adhyAtmagraMthamarmajJa paMDitavarya zrI pravINabhAIe potAnI anokhI zailImAM sacoTasuMdara vivecana karI graMthanA aMtarnihita bhAvo jaNAvavAno prayAsa karela che. AthI A graMtha saMskRta-prAkRta bhASAnA abhijJa tattvajijJAsu vargane to upakAraka banaze ja, paraMtu saMskRta-prAkRta bhASAnA anabhijJA tattvajijJAsu vargane paNa digdarzanarUpa banI raheze. joke prastuta graMthanuM adhyayana-saMkalana karavAnI mArAmAM koI yogyatA nathI, topaNa parama bhAgyodayane vaza mane A mahApramANavALA graMthanA tattvono adhyAtmarasika paMDitavarya zrI pravINabhAI motA pAse abhyAsa karavAnI sonerI taka sAMpaDI ane A zakya banyuM, temAM aneka pUjayazrIonI mArA upara varasI rahelI mahAkRpA ja kAraNa che. suvizAla gacchAdhipati-kalikAlakalpataru-bAladIkSAsaMrakSaka-mahAna zAsanaprabhAvaka-AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA vidvAna ziSyaratno padarzanavi-adhyAtmaguNasaMpanna-zuddhamArgaprarUpaka sva. parama pUjya munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjAnA tathA nipuNapratisaMpanna-sUkSmatattvavivecaka parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnA zrImukhethI vairAgyamaya tAttvika pravacanonA zravaNa dvArA saMsArathI virakta banelA mArA saMsArI pakSe mAtuzrIe (hAlamAM pa. pU. sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA ziSyA sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA.e) amArAmAM susaMskAronA siMcana dvArA vairAgyanAM bIja ropyA, jenA prabhAve mane tathA mArA saMsArI pakSe bhAIne (hAlamAM pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.nA vineya munizrI kaivalyajitavijayajI ma. sA.ne) bAlyavayamAM ja pravrayAgrahaNanA manoratha jAgyA, je manoratha zAsanadevanI kRpAthI pUrNa thatAM, bhAIne sanmArgopadezaka pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI (nAnA paMDita) mahArAja sAhebanA pAdapadmamAM jIvana samarpita karavAnuM sadbhAgya prApta thayuM, tema ja mane zatAdhika zramaNIvRMdanA samarthasaMcAlikA viduSI sA. pUjya zrI caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nAM vineyaratnA parama pUjaya sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA caraNakamaLamAM jIvana samarpaNa karavAnuM saubhAgya prApta thayuM. dIkSita jIvanamAM viduSI sAdhvIjI pUjaya zrI For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka/prastAvanA caMdrAnanAzrIjI ma. sA.e karI Apela anukULatA anusAra parama pUjya gurumahArAjane jainazAsananA mahAna graMthonA koDIMga vagere kArya mATe mAre paNa amadAvAdamAM sthiratA karavAnuM thayuM, te daramiyAna pU. gurumahArAjanI asImakRpAthI paMDitavarya zrI pravINabhAI pAse paMcavastuka graMthanI saMkalana karavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM. A graMthanA gujarAtI vivecananA prUpha saMzodhanAdi kAryamAM kRtopAsaka-zrutapipAsu suzrAvaka zrI zAMtilAla zivalAla zAhano vizeSa sahayoga prApta thayo che. teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanIvAMcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA ane upakRtatA anubhavela che. A avasare pa. pU. sA. zrI hitarucitAzrIjI ma. sA. tathA pa. pU. sA. zrI jitamohAzrIjI ma. sA. pramukha sahavartI sAdhvIjI bhagavaMtono upakAra paNa visarAya tema nathI. teoe mArI pAse anya koI kAryanI apekSA na rAkhatAM mane jJAna-dhyAnanI anukULatA karI ApI che, te badala teonI huM RNI chuM. vizeSa upakArI prati yatkiMcit kRtajJatA dAkhavavAno amUlya avasara : Ama to huM aneka upakArIonA upakArane jhIlIne mArI nAnIzI uMmaramAM prastuta vizALakAya graMthanuM saMkalana karavA samartha banI chuM, chatAM mane bauddhika dRSTie ATalA stara sudhI pahoMcADavAmAM atyAra sudhI mArA jIvanamAM mukhyatayA cAra vyaktiono siMhaphALo che, te huM koIpaNa kALe bhUlI zakuM tema nathI ane tenI ahIM noMdha letAM parama upakRtatAnI lAgaNI anubhavuM chuM. (1) dharmatIrtharakSaka-bhAvatIrthaprApaka-adhyAtmaguNasaMpanna parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAheba, jeoe ajJAnarUpI aMdhakArathI chavAyela mArA aMtaramAM upadezarUpI cinagArI dvArA jJAnarUpI dIpakanuM TamaTamiyaM pragaTAvyuM ane jeo pAsethI mane mArI prAthamika kakSAmAM pahelavahelA 1444 graMthanA kartAparama pUjya A. zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA tathA jainatArkikaziromaNI mahAmahopAdhyAya parama pUjya zrI yazovijayajI mahArAjAnuM zubhanAma sAMbhaLavA maLyuM, teozrInI mahAnatAno bodha thayo, tema ja teozrI dvArA racAyelA kaSa-cheda-tApathI zuddha zAstronAM nAmo tathA padArtho zravaNagocara thayA. te sivAya paNa pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAja sAhebe mArA para karelA saMyamajIvanamAM sthirIkaraNa Adi anya seMkaDo upakArone huM jIvanabhara visarI zakuM tema nathI. (2) sajJAnapipAsu-kalyANAbhilASiNI-yogakSemakAriNI pa. pU. guruvaryA sA. zrI cArunaMditAzrIjI ma. sA., jeoe mane pravajayA ApavA dvArA mArI sarva javAbadArI potAnA zira upara lIdhI, mane vAtsalya. ApIne tema ja mArA aneka aparAdhonI kSamA ApIne paNa mane kRtAbhyAsa karAvyo, paMDitavarya zrI ve ra jhera rajA rahe anura a, itara pU. gurue mArA para kera aneka upakAro badala teozrInI huM RNI chuM. (3) svAdhyAyarasika pa. pU. sA. zrI dhyAnarucitAzrIjI ma. sA., jeo saMsArI pakSe mArI sAthe mAtRtvano saMbaMdha dharAvanAra che, teoe saMsAranA aneka jhaMjhAvAto vacce paNa potAnAM banne saMtAnone mAtra bhautika dRSTie ja nahIM paraMtu dhArmika dRSTie paNa jJAnAdithI saMpanna karyA ane uttama saMskAronuM siMcana karyuM, eTaluM For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 vatasthApanAvastaka / prastAvanA ja nahIM paraMtu pravrajyA apAvavA sudhIno athAga puruSArtha karyo, ane uttama gurunI zodha karIne potAnA bhaviSyanI paNa ciMtA karyA vagara potAnI be AMkha samAna baMne saMtAnone guruvaranA caraNe samarpita karIne potAnA mAtRtva'padane dhanya banAvyuM, ane aMte svayaM paNa pravrajayA aMgIkAra karIne sadA mATe gurucaraNa aMtevAsI banyAM. jagatamAM AvI mAtAo virala ja hoya che. AthI teonA paNa upakArano mahArAzi mArA zira para sadA raheze. (4) asaMgabhAvapriya paMDitavarya suzrAvaka zrI pravINabhAI motA, jeoe mArA ajJAnabharyA, avivekabharyA vartananI paNa upekSA karIne, potAnAM samaya-zaktino bhoga ApIne mane adhyApana dvArA saMpanna karI. teonA te upakArane smRtipathamAM lAvIne teozrIno huM atyaMta AbhAra mAnuM chuM. - zumaM mahatuM - vi. saM. 2065, kA. suda-5, jJAnapaMcamI tA. 3-11-2008, somavAra gItArthagaMgA, 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. parama pUjya, paramatAraka, paramArAthyapAda AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM sAmrAjyavartI, sva. gacchAdhipati AcAryabhagavaMta zrI hemabhUSaNasUri mahArAjAnAM AjJAvartinI pa. pU. sA. caMdrAnanAzrIjI ma. sA.nA ziSyaratnA pa. pU. sA. cArunaMditAzrIjI ma. sA.nA ziSyA sAdhvIjI kalpanaMditAzrIjI For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka / saMkalanA paMcavastuka graMtharatna aMtargata tRtIya vratasthApanAvastunA padArthonI saMkSipta saMkalatA yogya jIva zAstrokta vidhi mujaba pravrayA grahaNa karyA pachI zAstrokta vidhi anusAra pratidinakriyA kare, to tene pravajyAgrahaNakALamAM prApta thayela sarvavirati guNasthAnaka uttarottara vRddhi pAme che, ane kadAca pravrajyAgrahaNakALamAM yogya paNa jIvanuM te prakAre sadvarya ullasita thayuM na hoya to tene te vakhate sarvavirati guNasthAnaka prApta na paNa thAya, topaNa te sAdhune pratidinakriyAnA baLathI samabhAvarUpa sAmAyika ullasita thAya che, ane te sAdhunI ucita kALe pAMca mahAvratomAM AropaNarUpa vratasthApanA karavAmAM Ave che, je vratasthApanA pAMca prakAranA cAritramAMthI bIjA chedopasthApanIya cAritrarUpa che. AthI prastuta paMcavastuka graMthamAM batAvela pAMca vastuomAMthI gAthA 229thI 609 sudhI bIjI pratidinakriyA nAmanI vastu batAvyA pachI gAthA 610thI 932 sudhI trIjI vratasthApanA nAmanI vastu batAvela che. A vratasthApanA nAmanI vastunuM svarUpa graMthakAre mukhya traNa vAronA vibhAgathI varNavela che, te A pramANe : (1) vrattAni vego kAtivyani dvAra, (2) yathA yAtivyani dvArA ane (3) vathA pAyitavyani dvAra. (1) vratani vekhyo tivyani dvAra : vrato kone ApavAM joIe ? e prakAranA prathama dvAramAM, pAMca mahAvratonuM pAlana karavA mATe samartha jIvo koNa che ? teno aneka peTA dvArothI vizad bodha karAvavAmAM Avela che. je navadIkSita sAdhu saMyamanA pariNAmavALA che teo vratasthApanA pUrve bhaNavA yogya ucita sUtro bhaNI le, te sUtronA arthono guru pAsethI samyagU bodha karI le, jethI te sAdhu vratanI maryAdA anusAra kadhyAkadhyano yathArtha nirNaya karIne kathya vastunuM grahaNa karavA ane akathya vastuno parihAra karavA samartha bane, tyAre te sAdhunI pAMca mahAvratomAM AropaNa karavArUpa upasthApanA karavAmAM Ave che, jenAthI te navadIkSita sAdhu prathama sAmAyikacAritranA prakarSane pAmIne bIjA chedopasthApyacAritranI prApti kare che. prastuta prathama dvAramAM yogya jIvanI vratasthApanA karavA viSayaka utsarga-apavAda zuM che?, nUtana dIkSita sAdhunI vratasthApanA karatAM pUrve kaI rIte parIkSA karavAmAM Ave che?, te sAdhu kaI rIte vratasthApanAne yogya bane che? ityAdinuM vistArathI varNana gAthA 613thI 666 sudhI karela che. (2) vratAni yathA rAtivyani dvAraH vrato kaI rIte ApavAM joIe ? e prakAranA dvitIya dvAramAM, yogya paNa jIvomAM pAMca mahAvratonuM AropaNa karavA viSayaka kaI vidhi che ? teno samyagu bodha karAvavAmAM Avela che. For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka | saMkalanA prathama dvAramAM batAvI te prakAranI yogyatA prApta karIne sAdhu zAstrokta vidhipUrvaka pAMca mahAvrato grahaNa kare to te sAdhune avazya saMyamanA kaMDakonI vRddhi dvArA bhAvathI bIjuM cAritra prApta thAya che. tethI prastuta dvAramAM yogya jIvanI vratasthApanA karavA viSayaka vidhinuM varNana gAthA 667thI 677 sudhI karela che. (3) vratAni yathA pAyitavyani dvAraH vrato kaI rIte pAlana karavAM joIe? e prakAranA tRtIya dvAramAM potAnAmAM Aropita karAyelAM pAMca mahAvratonuM pAlana yogya jIvo kaI rIte kare che ? teno 11 peTA dvArothI bodha karAvavAmAM Avela che. dvitIya dvAramAM batAvyuM te prakAre pAMca mahAvratomAM upasthApita sAdhu zAstrokta vidhipUrvaka pAMca mahAvratonuM pAlana kare, to te sAdhune prApta thayela cAritranA pariNAmanuM rakSaNa thAya che, ane kadAca bhAvathI cAritrano pariNAma prApta thayo na hoya to prApta thAya che. tethI te mahAvratonA pAlananI zAstrokta vidhinuM jJAna karAvavA arthe prastuta dvAramAM graMthakArazrIe aneka dRSTAMto dvArA vratapAlananA 11 upAyonuM vistRta varNana gAthA 678thI 907 sudhI karela che. te 11 upAyonuM saMkSipta svarUpa A pramANe che : (1) "guru" - saMyama grahaNa karyA pachI guNavAna gItArtha gurunA sAMnidhyamAM rahevAthI yogya ziSyane nitya navuM navuM zAstrAdhyayana karavA maLe che, ane saMyamanA sarva AcAro saMyamanA kaMDakonI vRddhinuM kAraNa kaI rIte bane? teno mArgAnusArI bodha thAya che. tethI sAdhue Agamane parataMtra evA gItArtha gurunA sAMnidhyamAM rahevuM joIe. agItArtha gurune parataMtra rahenArA ziSyane saMyamano pariNAma prApta thato nathI; kema ke tevA gurunI nizrAmAM rahIne te ziSya pramAdane vaza thaIne saMyamathI viruddha pravRtti kare che. tethI tevA sAdhuno paramArthathI gurukulavAsa to nathI, paraMtu te sAdhune gRhIkulano ane gurukulano, ema ubhaya kulano parityAga thAya che, je anarthanA phaLavALo che, ityAdi spaSTIkaraNa graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA gurukulavAsa' nAmanA prathama upAyamAM karela che. (2) "gaccha' - guNavAna gItArtha gurunI nizrAmAM rahelo susAdhuono parivAra gaccha che, ane tevA guNavAna gacchamAM vasavAthI vinayane kAraNe susAdhuone vipula nirjarA thAya che, tema ja pramAdadoSane dUra kare tevuM ucita pravRttinuM smaraNa thAya che, anucita pravRttinuM vAraNa thAya che ane adhika guNasthAnamAM javA viSayaka ucita pravRttinuM codana thAya che, jenA kAraNe gacchamAM rahenArA sAdhuo doSothI surakSita rahe che, ucita pravRtti karIne guNasthAnamAM sthira rahe che ane guNavAna gItArtha gurunI preraNAnA baLathI teonA guNasthAnanI sadA vRddhi thAya che. je gacchamAM A prakAranAM smAraNA Adi thatAM na hoya te gacchano vidhipUrvaka tyAga karavo joIe; kema ke gacchamAM rahelA ziSya, dharmabhAI vagere jIvane sugatimAM laI jatA nathI, paraMtu gacchamAM rahelAM jJAnadarzana-cAritra jIvane sugatimAM laI jAya che. vaLI gacchamAM sAdhu gacchanI ekalabdhithI vasatA hoya arthAt sAdhu ekabIjAne paraspara upakAraka bane te rIte vasatA hoya, te gacchavAsa che, paraMtu je gacchamAM paraspara For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / saMkalanA sAdhuone upakAra thato na hoya te gacchavAsa nathI, paNa chatramaThacchatulyavAsa che. tevA achatratulya gacchavAsanA baLathI te gacchamAM vasanArA sAdhuone joke AhAra-vasati AdinI ciMtA rahetI nathI, paraMtu tevA gacchamAM vasavAthI sAdhuone gacchavAsanuM phaLa prApta thatuM nathI. A sarva varNana graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA "gaccha' nAmanA bIjA upAyamAM karela che. (3) "vasati' - sAdhu mUlottaraguNathI parizuddha vasatimAM ane strI AdithI varjita vasatimAM nivAsa kare che, jethI vasatinA nirmANamAM ke samArakAmamAM thatA AraMbhaviSayaka karaNa-karAvaNa-anumodananuM varjana thAya ane brahmaguptinuM pAlana thAya. tethI tevI parizuddha vasatino bodha karAvavA arthe mUlaguNa ane uttaraguNathI azuddha vasatinuM svarUpa, nirdoSa paNa vasatimAM prApta thatA kAlAtikrAMtatA Adi doSonuM svarUpa, tema ja strI AdivALI vasatimAM rahevAthI thatA doSonuM svarUpa graMthakAre prastuta dvAramAM vistArathI saMyamanA vasati' nAmanA trIjA upAyamAM darzAvela che. (4) "saMsarga' - sAdhue saMyamajIvanamAM akalyANamitra evA pAsatyAdinA saMsargano tyAga karavo joIe, anyathA susAdhune paNa pAsasthAdinA saMsargathI pAsasthAdinA pramAdAdi doSo prApta thAya che. kadAca koI sattvazALI jIvane pAsatyAdinA saMsargathI saMsargakRta doSonI prApti na paNa thAya, topaNa, akalyANamitranA saMsarganuM varjana karavAnI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana na thavAthI AjJAbhaMgAdi doSonI prApti thAya che, tema ja te sAdhune pApamitronA pApanI, anumati avazya thAya che, ityAdi kathana graMthakAre prastuta dvAramAM aneka dRSTAMtothI saMyamanA "saMsarga' nAmanA cothA upAyamAM karela che. (5) "bhakta' - bhakta eTale AhAra. sAdhu bhikSATanakALamAM AhAra grahaNa karatI vakhate gocarInA 42 doSono ane AhAra vAparatI vakhate mAMDalInA 5 doSono parihAra kare che, jo teno parihAra sAdhu na kare to sAdhunuM saMyama nAza pAme. tethI gocarIviSayaka te 47 doSono bodha graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA bhakta' nAmanA pAMcamA upAyamAM karAvela che. (6) "upakaraNa' - sAdhue tevAM upakaraNa vidhipUrvaka rAkhavAM joIe, jenAthI potAne ja rAganI utpatti na thAya, lokamAM hiMsA na thAya, ane te upakaraNa pramANayukta hoya. sAdhu AvA prakAranAM upakaraNa rAkhe to teonA saMyamanA kaMDakonI vRddhi thAya. sAdhu upakaraNa vidhipUrvaka dhAraNa na kare to zuM doSa prApta thAya ? sAdhunA upakaraNanI saMkhyA keTalI hoya?, dareka upakaraNanuM laMbaI-pahoLAIthI pramANa keTaluM hoya? ityAdinuM vistRta jJAna prastuta dvAramAM graMthakAre saMyamanA "upakaraNa" nAmanA chaThThA upAyamAM karAvela che. (7) "tapa" - saMyamavRddhinA arthI sAdhue sadA potAnI zakti anusAra sUtrokta vidhi anusAra taponuSThAna sevavuM joIe; kema ke cAra jJAnanA dhaNI evA tIrthakaro paNa potAnuM baLa-vIrya gopavyA vagara chadmasthAvasthAmAM potAnI zakti anusAra tapamAM yatna kare che, tethI zeSa sAdhuoe to capaLa Adi svabhAvavALA manuSyabhavane pAmIne zakti gopavyA vagara tapamAM avazya yatna karavo joIe. vaLI te tapa bAhya-abhyatara ema be prakAranuM che, ane te dareka tapa cha-cha prakAranuM che ema kula bAra prakAre tapa che. vaLI bAhya cha prakAranAM tapa bAhya ja kema che? ane atyaMtara cha prakAranAM tapa atyaMtara ja kema che? ItyAdinI vistRta carcA graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA "tapa" nAmanA sAtamA upAyamAM karela che. For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratarasthApanAvatuka/ saMkalanA (8) "vicAra" - vaLI sAdhue pote grahaNa karela vratonA pAlana mATe atyaMta upayogapUrvaka arthapadanI vicAraNA karavI joIe. saMyamajIvanamAM anAbhogAdithI paNa sevAtA sUkSma aticAro aniSTa kema kare che? ane te sevAyelA aticAronuM samya vidhipUrvaka zodhana karavAmAM na Ave to ghaNA aticArovALA vartamAnanA sAdhuonuM cAritra mokSanuM kAraNa na bane. tema ja sUkSma paNa aticAra vipAkamAM atiraudra che, tethI sAdhue aticAronI AlocanAmAtrathI nahIM, paraMtu saMvegapUrvakanI AlocanAthI zuddhi karavI joIe, anyathA ghaNA aticArothI dUSita thayeluM cAritra paNa narakAdipAtanuM kAraNa bane che, ityAdinuM aneka yuktiothI spaSTIkaraNa graMthakArazrIe prastuta dvAramAM saMyamanA vicAra' nAmanA AThamA upAyamAM karela che. (9) "bhAvanA" - pUrvamAM varNavela vratapAlananA sarva upAyonuM avalaMbana laIne saMyamanA yogomAM pravartatA paNa sAdhune kyAreka karmadoSane kAraNe strI Adi viSayaka rAgAdi thavAno saMbhava rahe che. tethI sAdhue te rAgAdi bhAvonuM umUlana karavA arthe bhAvanA bhAvavI joIe, athavA zAstramAM sAdhune A prakAranI bhAvanA karavAnI vidhi batAvela che, tethI paNa sAdhue bhAvanAnuM avalaMbana laIne potAnA AtmAne atyaMta bhAvita karavo joIe. tethI je-je viSayamAM sAdhune rAga-dveSAdi bhAvo thatA hoya, te dareka viSayaka pratipakSa bhAvana karavA mATenAM kayAM sthAno che ? tenuM vistArathI varNana graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA bhAvanA" nAmanA navamA upAyamAM karela che. je sAdhu te varNana mujaba bhAvanAmAM udyama kare che, teono saMyamano pariNAma sthira-sthiratara thAya che, ane guNasthAnakanI vRddhi thAya che. mATe sAdhue atyaMta saMvegapUrvaka zAstravidhi anusAra bhAvanA karavI joIe, jethI kliSTa karmono kSaya thAya ane saMyamanI zuddhi vadhe. (10) vihAra' - sAdhue sarvatra apratibaddha thaIne navakalpI vihAra karavo joIe. kyAreka koIka kAraNe sAdhu dravyathI niyatavAsa kare to paNa bhAvathI to kyAreya niyatavAsa na kare. tethI dravyathI ane bhAvathI vihAra karavA viSayaka ucita vidhi graMthakAre prastuta dvAramAM saMyamanA dazamAM 'vihAra' nAmanA upAyamAM darzAvela che. (11) "yatikathA' - sAdhuo svAdhyAyAdithI zrAMta thayA hoya, ane potAnuM mAnasa navuM navuM zrAdhyayana karavA mATe samartha na jaNAya tyAre, saMvegane vadhAranArI pUrvanA mahApuruSonI kathA kare che, ane te mahApuruSonA niraticAra cAritranI anumodanA kare che, jethI te mahApuruSonuM daDha sattva smRtimAM AvavAthI potAnAmAM paNa te prakAranuM sadvarya ullasita thAya ane potAnA AtmAnuM saMyamamAM sthirIkaraNa thAya. ityAdinuM svarUpa prastuta dvAramAM graMthakAre saMyamanA 'yatikathA' nAmanA agiyAramA upAyamAM batAvela che. A rIte trIjA yathA patmiyatavyani dvAramAM vratapAlananA 11 upAyonuM vistRta svarUpa darzAvyA pachI graMthakAre gAthA 908thI 912mAM te sarva upAyonuM audaMparya batAvela che. tenAthI sUkSma bodha thAya che ke A 11 upAyonA sevananA baLathI sAdhuo potAne prApta thayela durlabha evA caraNapariNAmanuM rakSaNa kare che, ane nahIM prApta thayelA caraNapariNAmane prApta kare che. tyArapachI vratasthApanAnuM phaLa batAvatAM kahela che ke sAdhunuM vidhipUrvaka vratomAM upasthApana karavAthI prAyaH upasthApita thanAra sAdhumAM bIjuM chedopasthApyacAritra pragaTa thAya che. vaLI cAritra ratnatrayImAM sarvazreSTha che ane AvA uttama cAritranI prApti A 11 upAyonA For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/ saMkalanA sevanathI ja thAya che, ItyAdinuM samarthana gAthA 912thI 931 sudhI graMthakArazrIe aneka yuktio dvArA karela che. chadmasthatAne kAraNe prastuta graMthanA lakhANamAM vItarAga bhagavaMtanI AjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha jANatAM ke ajANatAM kaMI paNa lakhANa thayuM hoya badala trividha trividha micchA mi dukkaDa mAguM chuM. - pravINacaMdra khImajI motA vi. saM. 2065, kA. suda-5, jJAnapaMcamI tA. 3-11-2008, somavAra 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / anukramaNikA anukramaNikA pAnA naM. 1-2 2-3 3-82 3-4 4-82 9-13 14-41 19-30 gAthA naM. viSayAnukrama 610. pratidinakriyA vastu pachI vratasthApanA vastunA upanyAsanuM prayojana. 6 11. trIjI vastunA traNa dvAronAM nAma. 612 thI 666. paheluM vekhyo rAtavyAnidhAra. 612. prANAtipAtAdinI virati karavAnuM prayojana. 613 thI 666. vratasthApanAne yogya jIvonuM svarUpa. 6 16 thI 18. zaikSa sAdhunI vratasthApanAnI traNa prakAranI bhUminuM svarUpa. 6 20 thI 636. vratasthApanAnI prApta-aprApta bhUminuM svarUpa, tema ja bhUmine prApta-aprApta pitA-putrAdi saMbaMdhavALA zaikSa sAdhuone AzrayIne vratasthApanAnI vicAraNA. 624 thI 630. aprajJApanIya sAdhune samabhAvarUpa sAmAyikanA abhAvanI pUrvapakSa dvArA apAtI Apatti, ane teno graMthakAra dvArA vyavahAranaya nizcayanayathI karAto parihAra. 629. sAmAyikanA AkarSonuM svarUpa ane eka bhavane AzrayIne AkarSonI saMkhyA. 638 thI 649. | cha kAyanuM svarUpa. 638 thI 641. | badhira ane aMdha puruSanA daSTAMtathI ekendriyathI AraMbhIne caurindriyamAM jIvatvanI siddhi. 644 thI 648. pRthvIkAyAdi ekendriyomAM heta ane dRSTAMtathI jIvatvanI siddhi, tema ja pRthvIkAyAdimAM jIvatvasAdhaka anumAnaprayogo. 650 thI 654. cha vratonuM svarUpa. 655 thI 662. | che vratonA aticAronuM svarUpa. 664 thI 666. zaikSa sAdhunI cha kAyAdi viSayaka parIkSAnuM svarUpa. 667 thI 677. bIjuM yathA tivyani dvAra. 667 thI 677. zaikSanuM pAMca mahAvratomAM AropaNa karavAnI vidhi. 678 thI 931. trIjuM yathA patnativyani dvAra. 27-28 43-62 43-47 49-6 1 62-69 69-77 79-82 83-94 83-94 94-402 For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / anukramaNikA gAthA naM. viSayAnukrama pAnA naM. 94-95 95-109 109-117 110-115 117-13) 117-122 125-127 127-129 131-16 1 132-137 678. trIjA dvAranA peTA dvArarUpa vratapAlananA 11 upAyonAM nAmo. 679 thI 688. vratapAlananA 11 upAyonuM anvaya ane vyatireka dRSTAMta dvArA bhAvana. 689 thI 695. vratapAlanano prathama upAyaH "guru". 690 thI 693. gurukulavAsathI thatA lAbho. 696 thI 705. vratapAlanano bIjo upAya : "gaccha'. 696 thI 699. gacchavAsathI thatA lAbho. 703. gaccha' dvArane "gurudvArathI pRthagurUpe upanyAsanuM prayojana. 704. agacchavAsanuM svarUpa. 706 thI 729. vratapAlanano trIjo upAya : "vasati'. 707 thI 709. mUlaguNa ane uttaraguNathI zuddha vasatinuM vyatirekathI svarUpa. 711. gAmaDAviSayaka mUlaguNa ane uttaraguNathI azuddha vasatinuM svarUpa batAvavAnuM prayojana. 712 thI 717. | vasatinA doSonuM svarUpa. 718-719. | "svArtha' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. 720 thI 728. strI AdithI varjita vasatinuM svarUpa. 72 1 thI 726. | strI AdivALI vasatimAM rahevAthI sAdhune ane strI Adine paraspara thatA doSonuM varNana. 730 thI 737. vratapAlanano cotho upAyaH "saMsarga'. 738 thI 768. vratapAlanano pAMcamo upAya : "bhakta'. 739, bhaktaviSayaka 42 doSonI saMkhyAnI gaNanA. 740 thI 765. | bhaktaviSayaka 42 doSonuM svarUpa. 767-768. mAMDalIviSayaka pAMca doSonuM svarUpa. 769 thI 840. | vratapAlanano chaThTho upAya : "upakaraNa". 771 thI 778. | jinakalpika sAdhuonI 12 prakAranI upadhinAM nAmo ane vikalpo. 779. sthavirakalpika sAdhuonI 14 prakAranI upadhinAM nAmo. 780 thI 784. sAdhvIonI 25 prakAranI upadhinAM nAmo. 786 thI 792. | sAdhu-sAdhvInI upadhinA utkRSTAdi bheda. 138-139 139-147 147-150 150-161 151-158 16 1-173 173-203 175 175-200 201-203 204-273 206-213 213-14 214-217 218-223 For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / anukramaNikA pAnA naM. | [ gAthA naM. viSayAnukrama 793 thI 823. sAdhuonI pAtrAdi 14 upadhinuM pramANa ane prayojana. 824 thI 834. sAdhvIonI pAtrAdi 25 upadhinuM pramANa ane prayojana. 835 thI 838. jaghanya-madhyama-utkRSTa aupagrahika upadhinuM svarUpa. 839. audhika upAdhi ane aupagrahika upadhi vacce bhedaka lakSaNa. 840. audhika ane aupagrahika upadhithI thatA guNo. 841 thI 865. | vratapAlanano sAtamo upAya: "tapa". 841 thI 843. | tapanI kartavyatA. 844. tapanI vratapAlanamAM upayogitA. 845. tapanuM pAramArthika svarUpa. 846-847. bAhya ane atyaMtara tapanA cha-cha prakAra. 848. tapa karavAthI thato guNa. 849-850. tapa nahIM karavAthI thato anartha. 866 thI 875. | vratapAlanano AThamo upAya : "vicAra'. 867 thI 8 69. arthapadanI vicAraNA. 873-874. aticAronI zuddhithI rahita sAdhuone prApta thatA anartho. 876 thI 895. vratapAlanano navamo upAya : "bhAvanA'. 878. bhAvanAviSayaka vidhi. 879. asthiratva bhAvanA. 880. viSayonuM vAstavika svarUpa. 881 thI 887, | | strIviSayaka azuci- AdinI bhAvanA. 888-889. strIthI virakta jIvone thatA guNonuM svarUpa. 890. - bhAvanA bhAvavAthI thato lAbha. 891 thI 893. bhAvanA bhAvavA viSayaka vyApaka vidhi. 894. prastuta 11 dvAromAM 'bhAvanA' dvAra batAvavAnuM prayojana. 895. pratipakSa bhAvanAthI thato lAbha. 896 thI 902. | vratapAlanano dazamo upAya : "vihAra'. 899. kAraNe dravyathI niyatavAsanI vidhi. 223-256 256-265 265-270 270-271 271-273 273-307 273-275 275-277 277-278 278-281 281-282 282-285 307-323 309-313 318-321 323-349 326-327 327-328 328-330 330-337 338-34) 340-341 341-346 347-348 348-349 349-36 1 354-355 For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | anukramaNikA pAnA naM. | gAthA naM. viSayAnukrama 901. "vihAra' dvArane pRtharUpe grahaNa karavAnuM prayojana. 903 thI 908. | vratapAlanano agiyAramo upAya : "yatikathA'. 903 thI 906 . yatikathAnuM svarUpa. 907-908. | yatikathA karavAthI thatA guNo. 909 thI 931. vratapAlananA sarva upAyonuM aidaMparya. 932. trIjI vastuno upasaMhAra tathA cothI vastunA kathananI pratijJA. 3pa7-358 36 1-368 36 1-365 365-368 36 8-402 402 For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | Amukha | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | * Amukha 0 vratasthApanA' nAmanI trIjI vastumAM navadIkSita sAdhune ahiMsA Adi pAMca mahAvratomAM AropaNano tema ja Aropita evAM pAMca mahAvratonA pAlanano viSaya che. te pAMca mahAvratone buddhimAM upasthita karAvavA arthe mukhapRSTha para A prakAranuM citra rajU karela che. teno saMdarbha kaMIka A mujaba jANavo : rAjAnA karmakAro mAthe bhAra upADIne jaI rahyA che, temAM paNa eka karmakara sauthI vadhAre bhAra upADe che. tethI rAjAe jAhera karyuM ke A bhAravAhaka jyAre rAjamArga parathI jato hoya tyAre sarva lokoe khasI javuM ane tene akhkhalitapaNe javA mATe mArga Apavo. have eka vakhata bhAravAhako rAjamArga parathI pasAra thatA hatA te vakhate keTalAka munibhagavaMto paNa te mArgamAM sAme maLe che. tyAre te sauthI vadhu bhAra upADanAra karmakara manamAM vicAre che ke "huM to mAtra ATalo ja bhAra UMcakIne jaI rahyo chuM, jyAre A munibhagavaMto to pAMca pAMca mahAvratono bhAra upADIne vicArI rahyA che. tethI teo karatAM alpa bhAravALA evA mAre khasI javuM joIe." ema vicArIne svayaM rAjamArga parathI nIce UtarIne munibhagavaMtone tyAMthI pasAra thavAno mArga karI Ape che. A dRSTAMta dvArA sAmAnya janomAM paNa mahAvratono Adara joI tenI mahAnatA ane zreSThatAno bodha thAya che. te mahAvratonuM pAramArthika svarUpa prastuta graMthamAM darzAvela che. TTTTT TT TT T | | | | | | | |T For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyam vratasthApanAvastukam For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM hIM aha~ namaH / OM zrIzaGkezvarapArzvanAthAya namaH / nama: yAkinImahattarAdharmaputra-sugRhItanAmadheya-zrIharibhadrasUriviracitaH svopajJaziSyahitAvyAkhyAsametaH zrIpaOMvastuwbhya:" * tRtIyam vratasthApanAvastukam * avataraNikA : kimiti ? etadevAha - avataraNikAIH kayA kAraNathI? arthAtu pratidinakriyA vastunuM varNana karyA pachI graMthakAra vratasthApanA vastunuM varNana kayA kAraNathI kare che? ethI karIne Ane ja=bIjI pratidinakriyA vastu sAthe vratasthApanA trIjI vastunI saMlagnatAne ja, graMthakAra zrI haribhadrasUri mahArAjA kahe che - gAthA : paidiNakiriyAi ihaM sammaM AseviAe saMtIe / vayaThavaNAe dhannA uviti jaM joggayaM sehA // 610 // anvayArtha : =je kAraNathI rUdaM ahIM=saMyamajIvanamAM, samAM samyaga gAviyAsaMtI-Asevita chatI patti riyAjhuM pratidinakriyA vaDe tra=dhanya evA serA zaikSo-navadIkSito, vaDavaUICEvratasthApanAnI nodhAvaM yogyatAne viMti pAme che. (te kAraNathI pratidinakriyA vastu pachI vratasthApanA vastunuM varNana karAya che, e pramANe avataraNikA sAthe saMbaMdha che.) gAthArtha : je kAraNathI saMcamAjIvanamAM samyam Asevita chatI pratidinakriyA vaDe dhanya evA navadIkSito vatasthApanAnI yogyatAne pAme che. te kAraNathI pratidinakriyA vastu pachI vratasthApanA vastunuM varNana karAya che. For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka gAthA 10-11 TIkA : pratidinakriyayA iha samyagAsevitayA satyA, kimityAha - vratasthApanAyAH dhanyAH puNyabhAjanAH upayAnti yadyasmAt kAraNAd yogyatAM zikSakA iti gAthArthaH // 610 // TIkArya : je kAraNathI ahIM=saMyamajIvanamAM, samyagu AsevAyelI AcarAyelI, chatI pratidina kriyA vaDe, zuM? ethI kahe che - dhanya puNyanA bhAjana, evA zikSako-navadIkSita ziSyo, vratasthApanAnI yogyatAne pAme che, e pramANe gAthArtha che. 610 gAthA : saMsArakkhayaheU vayANi te jesi 1 jaha ya dAyavvA 2 / pAleavvA ya jahA 3 vocchAmi tahA samAseNaM // 611 // (suuyaagaahaa)| anvayArtha: vayanivrato saMsAra+vaye saMsArakSayanA hetu che. te teo-te vrato, si-jeone nada ya ane je rIte vAyavva ApavA yogya che, nahIM ane je prakAre pAjogavyA pALavA yogya che, tahAM te prakAre samAre samAsathI=saMkSepathI, vochAmi huM kahIza. gAthArtha : vrato saMsArano kSaya karavAmAM kAraNa che. te prANAtipAtAdinI virati AdirUpa vrato jeone ane je rIte ApavA yogya che, ane je prakAre pALavA yogya che, te prakAre saMkSepathI huM kahIza. TIkAH ____saMsArakSayahetUni vratAni-prANAtipAtAdiviratyAdIni, tAni yebhyo yathA vA dAtavyAni pAlayitavyAni ca yathA-yena prakAreNa, vakSye tathA samAsenaiveti sUcAgAthAsamAsArthaH // 611 // * "VTVtipAta ivityArIri'mAM prathama "mari' zabdathI mRSAvAda vagerenI viratinuM ane dvitIya 'mAra' zabdathI. abhigrahonuM grahaNa che. TIkAIH prANAtipAta AdinI virati AdirUpa vrato saMsArakSayanA hetu che. teo=saMsArakSayanA hetu evA te vrato, jemane athavA je prakAre ApavA joIe ane je prakArathI pALavA joIe, te prakAre samAsathI ja=saMkSepathI ja, huM kahIza, e pramANe sUcAgAthAno samAsathI artha che=saMkSepathI artha che. bhAvArtha : trIjI "vratasthApanA' nAmanI vastunI A sUcAgAthA che arthAt trIjI vastumAM mukhya traNa padArthonA karela nirUpaNanuM prastuta gAthAmAM sUcana karela che. tyAM kahe che ke prANAtipAtAdinA viramaNAdirUpa vrato For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka / gAthA 11-12 saMsArakSayano hetu che. . (1) AvAM vrato jeone ApavAM joIe, (2) AvAM vrato je prakAre ApavAM joIe, (3) AvAM vrato je prakAre pALavAM joIe. A traNeya padArtho saMkSepathI A trIjI vastumAM batAvAze. 611 avataraNikA: vyAsArthaM tvAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM trIjI vastunI sUcAgAthA batAvI. have te sUcAgAthAnA arthane vaLI vistArathI kahe che, temAM prathama A vrato saMsArakSayanAM hetu kema che, te batAve che - gAthA : aviratimUlaM kammaM tatto a bhavo tti kammakhavaNatthaM / tA viraI kAyavvA sA ya vayA eva khayaheU // 612 // anvayArtha: viratimUrna maeN=aviratinA mULavALuM karma che=aviratithI karmabaMdha thAya che, to ane tenAthIkarmathI, mAvo bhava=saMsAra, thAya che, te te kAraNathI meghavALaM karmanA paNa arthe viraH virati vAyabrA karavI joIe, sA A=ane te=virati, parva A prakAre have kSayanAM hetu evAM vA= vrato che. 'tti' kathananI samApti arthe che. gAthArtha : aviratithI karmabaMdha thAya che ane karmathI saMsAra thAya che; te kAraNathI karma khapAvavA mATe virati karavI joIe, ane virati A prakAre saMsAranA kSacanAM hetubhUta vrato che. TIkA : ___ ihA'viratimUlaM karma, tatazca karmaNo bhavaH saMsAra iti, yasmAdevaM karmakSapaNArthaM tat=tasmAdviratiH kartavyA, sA ca-viratiH vratAni evaM kSayahetUnIti gAthArthaH // 612 // TIkArya : ahIM=saMsAramAM, aviratinA mUlavALuM karma che arthAt aviratithI karmabaMdha thAya che, ane tenAthIHkarmathI, bhava-saMsAra, thAya che. "ti' kathananI samApti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvaDukaregyo vAtavyAna' dvAra/ gAthA 612-13 je kAraNathI Ama che=aviratinA mULavALuM karma che ane karmathI saMsAra thAya che, te kAraNathI karmane khapAvavA mATe virati karavI joIe. ahIM zaMkA thAya ke virati zuM cIja che? tethI kahe che - ane te=virati, A rIte=aviratithI karmabaMdha ane karmabaMdhathI saMsAra thAya che e rIte, saMsAranA kSayanAM hetu evAM vrato che, A pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMsArI jIvamAM aviratino pariNAma varte che, tethI jIvane karmano baMdha thAya che, ane te karmabaMdhathI jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che, ane saMsAramAM janma-maraNAdi kadarthanAo pAme che : AvuM saMsAranuM svarUpa che, te kAraNathI karmakSaya mATe aviratithI viruddha evI viratimAM jIve yatna karavo joIe; kema ke avirati jema karmabaMdhanuM kAraNa che tema aviratithI viruddha evI virati karmanI nirjarAnuM kAraNa che, ane te virati padArtha ja jIvanA saMsArakSayanAM ke karmakSayanAM hetu evAM vrato che. Azaya e che ke tattvadaSTithI to jema avirati jIvano pariNAma che, tema virati paNa jIvano ja pariNAma che; chatAM mohanI asarataLe vartato jIvano pariNAma avirati che ane mohanI asarathI mukta evo jIvano pariNAma virati che; topaNa aviratino pariNAma karmabaMdhanuM kAraNa che ane viratino pariNAma karmanAzanuM kAraNa che; ane vaLI saMsArI jIvone saMsArI pravRtti karavAthI aviratino pariNAma pragaTe che ane saMyamI jIvone pAMca mahAvratomAM pravRtti karavAthI viratino pariNAma pragaTe che; AthI karmanAzanA arthIe saMsAramAM apravRtti ane vratomAM yatna karavo joIe, jethI aviratino kSaya thatAM karmabaMdha aTake, ane viratino pariNAma pragaTavAne kAraNe karmano nAza thAya ane aMte bhavano paNa nAza thAya. 61ro avataraNikA : gAthA 611mAM batAvela padArthomAMthI vrato saMsArakSayano hetu kema che, te gAthA 612mAM batAvyuM. have vrato jeone ApavA yogya che, tevA vratasthApanAne yogya jIvonuM svarUpa batAve che - gAthA : ahigayasatthapariNAigA u pariharaNamAiguNajuttA / piadhamma'vajjabhIrU je te vayaThAvaNAjoggA // 13 // anvayArtha : njiriiUJphaw 3 adhigata che zastraparijJA Adi jemane evA ja, risTara gujuttA= pariharaNAdi guNathI yukta, upAdhawsunnamaskapriyadharmavALA (ane avaghabhIru ne jeo che, te teo tathaDAvaUIno vratasthApanAne yogya che. pathArtha : zastraparijJAdi graMtho bhaNelA ja, pariharaNAdi guNothI yukta, priyadharmavALA ane avadhabhIru jeo teo vratasthApanAne yogya che. For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra/ gAthA 613-14 TIkA : __ adhigatazastraparijJAdaya eva, AdizabdAdazavaikAlikAdiparigrahaH, pariharaNAdiguNayuktAH, AdizabdAt zraddhAsaMvegAdiparigrahaH, priyadharmANaH tathA avadyabhIravaH pApabhIrava iti bhAvaH, ye itthaMbhUtAste vratasthApanAyA yogyA iti gAthArthaH // 613 // * "ghAtazarijJA"mAM "' zabdathI dazavaikAlikAdino parigraha che, ane "vaizAMti mAM mari' padathI saMyamajIvananA AcAro jaNAvanArAM zAstrono parigraha che. * "hAri'mAM mAra' zabdathI zraddhA, saMvegAdino parigraha che, ane zraddhAsaMvedamAM 'ri' padathI nirveda, prazama, vairAgyano saMgraha che. TIkAIH bhaNelA che zastraparijJA Adi jeo evA ja, pariharaNa Adi guNothI yukta, priyadharmavALA ane avadyathI bhIru=pApathI bhIru; AvA prakAranA jeo hoya, teo vratomAM sthApanAne yogya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvakALamAM dIkSA ApyA pachI zaikSane AcArAMganuM zastraparijJA nAmanuM prathama adhyayana bhaNAvavAmAM AvatuM hatuM, ane tevA zastraparijJA, dazavaikAlikAdi sUtro bhaNela zaikSa ja vratasthApanA mATe yogya che. vaLI zAstronuM jJAna meLavyA pachI paNa pariharaNAdi guNathI yukta ja zaikSa vratasthApanAne yogya che. pariharaNA eTale pApavyApArano tyAga; ane je sAdhune jinAjJA para ananya zraddhA che, mokSe javAnI tIvra abhilASArUpa saMvegano pariNAma che, te sAdhu vratonuM samyapha pAlana karI zake che. mATe tevA sAdhu ja vratasthApanAne yogya che. vaLI jemane dharma atipriya hoya ane pApano atyaMta bhaya hoya tevA sAdhu vratonuM samyapha pAlana karIne karmono nAza karI zake che. AthI zastraparijJAdi bhaNela hoya, pariharaNAdi guNothI yukta hoya, priyadharmavALA hoya ane avadyabhIru hoya, tevA sAdhu vratasthApanA mATe yogya che. I613 avataraNikA : tathA vADa6 - avataraNitArtha : ane te rIte kahe che=je rIte pUrvagAthAmAM vratasthApanAne yogya jIvonuM svarUpa batAvyuM, te rIte kahe che - gAthA : paDhie a kahia ahigaya parihara uvaThAvaNAi so kappo / chakkaM tIhi~ visuddhaM parihara navaeNa bheeNaM // 614 // For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastako vAtavyani' dvAra/ gAthA 14 anvayArtha : paDhiA 3 ane paThita thaye chate ucita sUtra bhaNAve chate, vadi kathita thaye chate te sUtranA artha ziSyane kahevAya chate, mahilA adhigata thaye chateete artha avadhAraNa karAye chate, pirihare che=je ziSya pratiSiddhano parihAra kare che, to te 3vaDAvaUITTa upasthApanAne vakrapTo kathya che yogya che. (ane te upasthApita ziSya) navA mevi-nava bhedathI tIrdei-traNa vaDe=mana-vacana-kAyA vaDe, cha-chane pRthvI Adi chakAyane, vizuddha vizuddha raddhAparihare, gAthArtha: ane ucita sUtra bhaNAve chate, te sUtranA artha ziSyane kahevAye chate, te artha ziSya dvArA sanmyam avadhAraNa karAye chate, je ziSya pratiSiddhane tyaje che, te ziSya upasthApanAne yogya che; ane te upasthApita ziSya nava bhedathI mana-vacana-kAyA vaDe pRthvI Adi kAcano vizuddha tyAga kare. TIkA : paThite ca ucitasUtre, kathite tadarthe, abhigate samyagavadhArite tasmin, pariharati ca pratiSiddhaM yaH upasthApanAyA: sa kalpya:-kalpanIyo-yogya iti bhAvaH, sa copasthApitaH san kiM kuryAdityAha-SaTkaMpRthivyAdiSaTkaM tribhiH-manaHprabhRtibhirvizuddhaM pariharet navakena bhedena-kRtakAritAdilakSaNeneti thAI: 64 * "vRtavaritAvi"mAM "mara' padathI anumatinuM grahaNa che. TIkAIH ane ucita sUtra paThita thaye chate=kaMThastha thaye chate, tenA artha kathita thaye chate kaMThastha thayela sUtranA artha guru dvArA ziSyane kahevAye chate, te=kahevAyela ucita sUtranA artha, abhigata thaye chata=samyagu avadhArita thaye chate, je ziSya sUtramAM pratiSiddhane parihare che, te upasthApanAne kathya che=yogya che-te ziSya vratomAM AropaNa karavA mATe yogya che; ane upasthApita chato te ziSya, zuM kare? ethI kahe che - kRtakAritAdi svarUpa nava bheda vaDe, mana vagere traNa dvArA=mana-vacana-kAyA dvArA, Sakane-pRthvI Adi chane, vizuddha parihare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dIkSA lIdhA pachI zaikSa zastraparijJA, dazavaikAlika vagere ucita sUtro bhaNI le, tyArapachI tene guru te kaMThastha karela sUtronA artha samajAve, ane gurue je rIte artha samajAvyA hoya te rIte arthono bodha karIne zaikSa te arthone cittamAM sArI rIte avadhAraNa karI le, ane AcaraNamAM yojavA mATe pote bhaNela zAstromAM niSedha karelAM kRtyono tyAga kare. AvA navadIkSita sAdhu vratomAM upasthApanA mATe yogya che. AthI guru tene pAMca mahAvratomAM sthApavArUpa vaDI dIkSA Ape, ane vaDIdIkSA grahaNa karyA bAda te ziSya mana-vacana-kAyAnA yogothI kRta-kArita-anumati For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAre vAtavyani' dvAra/peTA dvAraH "paThita' / gAthA 614-15 rUpa nava bhedo dvArA pakAyanuM samyagu pAlana kare, jethI pakAyanA AraMbhano parivAra vizuddha banavAthI te sAdhunuM saMyamajIvana nirAraMbha bane. ll14mA avataraNikA: viparyaye doSamAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM vaDI dIkSAne yogya zekSanA guNo batAvyA. have viparyayamAM pUrve batAvelA guNonA abhAvamAM, ziSyane vaDI dIkSA ApanAra gurune prApta thatA doSane kahe che - gAthA : appatte akahittA aNabhigaya'paricchaNe a ANAI / dosA jiNehiM bhaNiA tamhA pattAduvaTThAve // 615 // anvayArtha : appa (paryAya dvArA) aprApta hote chate, mahattA nahIM kahIne ziSya paryAya dvArA prApta hovA chatAM ziSyane kAyAdi nahIM kahIne, ma=ane safmAyarijhaot (gurue ziSyane kAyAdi kahyA hovA chatAM) anabhigata ane aparIkSaNa hote chate arthAt gurue kahela pakAyAdi tattvane ziSya samajyo na hoya, ane kadAca samajayo hoya to paNa te ziSyanI gurue parIkSA na karI hoya to, te ziSyanI upasthApanA karatA gurune) niuohiM jina vaDe gArDa vola =AjJAdi AjJAbhaMgAdi, doSo maLI kahevAyA che; tahIM te kAraNathI pattA yuvA prAptAdine upasthApe=prAptAdi guNovALA zaikSonuM vratomAM upasthApana kare. gAthArtha : paryAya dvArA ucita sUtra prApta karela na hoya, paryAya dvArA ucita sUtra prApta karela hovA chatAM sUtramAM varNavAyela paTakAya vagerenA bhedarUpa artho ziSyane nahIM kahIne, kadAca pAyAdirUpa artho ziSyane kahI dIdhA hovA chatAM ziSya te SaTTAyAdi tattvane samajI zakyo na hoya, ane kadAca ziSya tattvane samajyo hovA chatAM ziSya paTakAyAdi tattva samajyo che ke nahIM? tenI gurue parIkSA na karI hoya, to te ziSyanI vratasthApanA karanAra garane AjJAbhaMgAdi doSo bhagavAna vaDe kahevAyelA che; te kAraNathI pUrvagAthAmAM kahevAyelA prAptAdi guNothI yukta ziSyonuM vratomAM upasthApana kare. TIkAH ___ aprApte paryAyeNa, akathayitvA kAyAdIn, anabhigatA'parIkSaNayozceti anabhigatatattve'parIkSaNe ca tasya sUtravidhinA, AjJAdayo doSA jinairbhaNitAH upasthApanAM kurvata iti sAmarthyAd gamyate, yasmAdevaM tasmAt prAptAdIn anantaroditaguNayuktAn upasthApayediti gAthArthaH // 615 // * "vAlArI"mAM 'mara' padathI cha vrato ane te te vratonA aticAronuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukArekhyo vAtavyAni' dvAra/ gAthA 15 TIkArya paUT mawA paryAya dvArA aprApta hote chate arthAt pravajyA grahaNa karIne yogoddhahana karyA bAda amuka dIkSA paryAya thayA pachI zaikSa guru pAse sUtra grahaNa kare che, te rUpa paryAya dvArA sUtra prApta karela na hoya to, vAlIna vayitvI kAyAdine nahIM kahIne arthAt kadAca paryAya dvArA sUtra prApta karyuM hoya, topaNa sUtramAM varNavAyelA SaTkayAdirUpa sUtranA arthone nahIM kahIne, sanama tA. sUtravidhinAanabhigata tatva hote chate, arthAt kadAca ziSyae paryAyathI sUtra prApta karyuM hoya ane gurue SakAyAdirUpa artho kahI dIdhA hoya, topaNa gurue kahela pakAyAdirUpa tattvanuM ziSyae avadhAraNa karyuM na hoya to, ane tenuM ziSyanuM, sUtravidhithI aparIkSaNa hote chate, arthAt kadAca ziSyae pakAyAdirUpa tattvanuM avadhAraNa karyuM hoya, topaNa zAstramAM batAvela vidhithI gurue ziSyanI parIkSA karI na hoya to, jJAttei upasthApanAne karatA evAne-tevA ziSyanI vratomAM upasthApanAne karatA evA gurune, jina vaDe AjJAdika AjJAbhaMgAdi, doSo kahevAyA che. '35sthApanA karvataH' e prakAre sAmarthyathI jaNAya che=A prakAranuM pada mULagAthAmAM nathI paraMtu padArthanA saMdarbhanA sAmarthyathI jaNAya che. yamadevaM thArtha je kAraNathI Ama che=aprAptAdi bhAvavALA zaikSanI vratomAM upasthApanA karatA gurune AjJAbhaMgAdi doSo thAya che ema che, te kAraNathI prAptAdine-pUrvamAM kahevAyelA guNothI yuktone=gAthA 614mAM batAvela guNothI yukta evA ziSyone, upasthApe=guru vratomAM AropaNa kare, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - dIkSA grahaNa karyA bAda yogodahana karIne, paryAyathI prApta thAya tyAre, zastraparijJA vagere ucita sUtro guru navadIkSitane bhaNAve ane te sUtro zaikSa bhaNI le, tyArapachI guru te sUtronA artho zaikSane kahe ane zaikSa te arthonuM samyagu avadhAraNa kare, jethI arthono samyagbodha thavAthI zaikSa saMyamajIvananI caryAmAM te arthonuM samyagyojana karI zake. Ama zaikSa arthonuM samyam avadhAraNa karI le, tyArabAda guru zAstrIya vidhithI te zaikSanI parIkSA kare ke A ziSya je pramANe pakAyAdi artho samajayo che te ja pramANe ucita pravRtti karavA dvArA AcaraNAmAM joDI zake che ke nahIM? jo te zaikSa AcaraNAmAM gurue bhaNAvela sUtranA artho yathAsthAne yojI zakato hoya to te vratasthApanA mATe yogya che, ane tyAre tenI guru vratomAM upasthApanA kare; paraMtu jo te zaikSa SaTkayAdirUpa arthone yathAsthAne joDI zakato na hoya athavA uparamAM batAvela aprAptAdi bhAvavALo hoya, chatAM te zaikSanI guru vatasthApanA kare to gurune AjJAbhaMgAdi cAra doSonI prApti thAya che. mATe gurue gAthA 614mAM varNavela prAptAdi guNothI yukta zaikSonI ja vratasthApanA karavI joIe. gAthA 614nI TIkAmAM 'tha taLe' pada mUkyuM, tenAthI zastraparijJAdi sUtronA artha guru dvArA ziSyane kahevAya chate vratasthApanA karavAnI che, ema nakkI thAya; ane gAthA 615nI TIkAmAM ' thayitvA vAyAvIn'pada mUkyuM, tenAthI e prApta thAya ke kAyAdine nahIM kahIne, arthAt zastraparijJAdi sUtramAM batAvela paTTAyAdirUpa arthonuM kathana ziSya pAse nahIM karIne, vratasthApanA karatA gurune doSo thAya che. A rIte gAthA 614-615nA kathanathI e jaNAya che ke vratasthApanA pUrve bhaNAvAtAM sUtronA paThanathI navadIkSitane chakAyanA jIvono, cha vratono ane cha vratomAM lAgatA aticArono samyam bodha karAvI devAmAM For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAro vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 15 thI 10 Ave che, jethI mahAvrato uccarAvyA pachI SakAyanuM ane mahAvratonuM samyapha pAlana thaI zake, tema ja vratomAM thatA aticArono samyagu parihAra thaI zake. I61pA. avataraNikA : pUrvagAthAnA aMtamAM kahyuM ke prAptAdi guNothI yukta zaikSonI vratomAM upasthApanA karavI joIe. tethI prazna thAya ke keTalA paryAya vaDe ziSya vratasthApanAne ucita zastrapariNAdi sUtro bhaNavA mATe prApta thAya? tenA samAdhAna arthe vratasthApanAnI jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhUmirUpa kALamaryAdA batAve che - gAthA : sehassa tinni bhUmI jahaNNa taha majjhimA ya ukkosA / rAiMdi satta caumAsiA ya chammAsigA ceva // 616 // anvacAIH - seksa-zaikSanI titti bhUmI traNa bhUmio hoya che : nahIM jaghanya tada paTTiAmAM tathA madhyama phosA ya ane utkRSTa, satta rAri sAta rAta-divasovALI (jaghanya), ramasima A=ane cAra mahinAvALI (madhyama), chamAsika veva ane cha mahinAvALI (utkRSTa bhUmi) che. gAthArtha: zaikSanI traNa bhUmio hoya che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa; sAta rAta-divasovALI jaghanya, cAra mahinAvALI madhyama ane cha mahinAvALI utkRSTa bhUmi che. TIkA : zikSakasya tisro bhUmayo bhavanti, jaghanyA tathA madhyamA utkRSTA ca, AsAM ca mAnaM rAtrindivAni sapta cAturmAsikI ca pANmAsikI caiva yathAsaGkhyamiti gAthArthaH // 616 // TIkArya zikSakanI=navadIkSita sAdhunI, traNa bhUmio hoya che ? jaghanya tathA madhyama ane utkRSTa; ane AmanuM=jaghanya, madhyama ane utkRSTa bhUmionuM, mAna=pramANa, yathAsaMkhya=krama pramANe, sAta rAtri-divaso ane cAra mAsa ane cha mAsa che, e pramANe gAthArtha che. 616ll avataraNikA: kA kasyetyetadAha - avataraNikArya : ' pUrvagAthAmAM vratasthApanAne yogya zekSanI traNa bhUmio batAvI. temAMthI kaI bhUmi kone hoya che? ene kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 vratasthApanAvastuko vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 10 gAthA : puvvovaThThapurANe karaNajayaTThA jahanniA bhUmI / ukkosA u dummehaM paDucca assadahANaM ca // 617 // anvacAI: pulvovakRpurapUrvamAM upasthApita purANavALA sAdhu hote chate vaU/naya karaNanA jaya arthe ganni-jaghanya mUkhI bhUmi che, sudaM vaLI durmudhana=maMdabuddhivALA navadIkSita sAdhune, gaddA ane azraddhAno=azraddhAvALA navadIkSita sAdhune, pahuceM AzrayIne 3eonA utkRSTa (bhUmi) che. gAthArtha : pUrvamAM upasthApita purANavALA sAdhu hote chate karaNanA jaya mATe upasthApanAnI jaghanya bhUmi che, vaLI maMdabuddhivALA navadIkSita sAdhune ane azraddhAvALA navadIkSita sAdhune AzrayIne upasthApanAnI utkRSTa bhUmi che. TIkAH pUrvopasthApitapurANe-kSetrAntarapravrajite karaNajayArthaM jaghanyA bhUmiH upasthApanAyAH, utkRSTA durmedhasaM pratItya sUtragrahaNAbhAvAd azraddadhAnaM ca samyagadhigamAbhAvAditi gAthArthaH // 617 // TIkArtha : kSetramaMtaramAM pravrajita evA pUrvamAM upasthApita purANavALA sAdhu hote chate, karaNanA jaya arthe=Indriyono jaya karavA mATe, upasthApanAnI jaghanya bhUmi hoya che. sUtragrahaNano abhAva hovAthI dudhane-maMdabuddhivALA navadIkSita sAdhune, ane sabhya adhigamano abhAva hovAthI azraddhAnane=zraddhArahita navadIkSita sAdhune, AzrayIne utkRSTa che=upasthApanAnI utkRSTa bhUmi hoya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM dIkSita sAdhu mahAvIrasvAmI bhagavAnanA zAsanamAM Ave tyAre, te sAdhunI vratomAM pharI upasthApanA karavAmAM Ave che, ane tevA sAdhu kSetrAntara pravrajita evA pUrve upasthApita purANavALA kahevAya che arthAt jemaNe mahAvIra svAmI bhagavAnanA zAsanarUpa kSetrathI anya evA pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanarUpa kSetramAM pravrajyA lIdhela che, AthI jeonI sAmAyikanI sAthe pAMca mahAvratomAM paNa upasthApanA thaI gayelI che, tevA purANA=jUnA sAdhuo, jayAre bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM Ave che, tyAre karaNanA jaya mATe at pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanakAlIna sAdhusAmAcArI karatAM navA prakAranI sAdhusAmAcArIno jaya karavA mATe, teone upasthApanAnI sAta rAta-divasavALI jaghanya bhUmi prApta karavAnI hoya che; ane te prApta thaI jAya tyAre te sAdhuonI bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM pharI vatasthApanA karavAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastakomyo vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA 610-18 Azaya e che ke atyAra sudhI pArzvanAtha bhagavAnanA zAsananI maryAdAthI teo saMyama pALatA hatA, have temane bhagavAna mahAvIranA zAsananI maryAdAthI saMyama pALavAnuM che. tethI bhagavAna mahAvIranA zAsananI maryAdAthI saMyamapAlanane anukULa abhyAsa karavA arthe sAta divasa-rAta teo te prakAranA AcAro pALe che ke jethI temanI indriyo ane mana te prakAre saMyamajIvananI kriyAo karavA samartha bane. Ama, sAta rAta-divasanI upasthApanAnI jaghanya bhUmi prApta karyA pachI te pUrvopasthApita purANavALA sAdhuomAM paMcamahAvratonI pharIthI sthApanA karAya che. AthI AvA sAdhuone AzrayIne upasthApanAnI sAta divasa-rAtavALI jaghanya bhUminI maryAdA che. 'pUrvopasthApitapurANa' zabdano Avo artha hoya tevuM bhAse che, koI spaSTa ullekha maLyo nathI, mATe ucita artha gItArtho nakkI kare. vaLI, sUtra dhAraNa karavAnI zakti atimaMda hovAthI jeo zastraparijJAdi zAstro jaladI bhaNI zaktA na hoya, tevA durmedhAvALA, ane sUtranA artho grahaNa karavAnI vizeSa zaktinA abhAvane kAraNe arthono samyagbodha nahIM thavAthI sUtranA arthonA tAtparyamAM jeone vizeSa ruci thaI na hoya tevA azraddhAvALA sAdhuone AzrayIne, upasthApanAnI cha mahinAvALI utkRSTa bhUmi che, ane te bhUmi prApta karI le tyAre ja te sAdhuonI vratasthApanA karAya. ahIM "azraddhAna padathI mithyAtvInuM grahaNa karavAnuM nathI, paraMtu dIkSA lIdhA bAda vizeSa buddhi nahIM hovAne kAraNe jeo zastraparijJAdi zAstronA arthono samyagu abhyAsa karI zakyA nathI, tethI jeone pRthvIkAyAdi jIvomAM "A jIvo che, tethI emanI mATe samyagdhAlanA karavI joIe," tevA prakAranI vizeSa ruci thaI nathI, te rUpa azraddhAvALA sAdhunuM grahaNa karavAnuM che; je ruci vizeSa prakAranA bodhathI ja thaI zake tema che, topaNa bhagavAnanA zAsana pratyenI ruci hovAthI te sAdhuonI yogyatAno nirNaya karIne gItArthe teone dIkSA ApavArUpa sAmAyika uccarAvela che, mATe AvA sAdhuomAM mithyAtvarUpa azraddhAna prAyaH saMbhave nahi. 617 gAthA : emeva ya majjhimiyA aNahijjaMte asaddahaMte a / bhAviamehAvissa vi karaNajayaTThAe majjhimiyA // 618 // anvayArtha : meva ane A rIte ja=je rIte durmadhane ane azraddhAnane AzrayIne utkRSTa bhUmi hoya che e rIte ja, mAhibrU mahaMte meM anadhigata hote chate ane azradadhAna hote chate miimayAM madhyama (bhUmi) hoya che. bhAvi mekavi vikabhAvita medhAvIne paNa varaVIThThAkaraNanA jaya arthe miimaya-madhyama (bhUmi) hoya che. gAthArtha : je rIte durmedhAvALAne ane azraddhAvALAne AzrayIne upasthApanAnI utkRSTa bhUmi hoya che, e For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vratasthApanAvastuko vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 618 rIte ja anadhigata hote chate ane azraddhAvALA hote chate madhyama bhUmi hoya che, ane bhAvita medhAvIne paNa karaNanA jaya mATe madhyama bhUmi hoya che. TIkA : evameva ca madhyamA upasthApanAbhUmiH anadhigate azraddadhAne ca prAktanAdviziSTatare(? rA) laghutarA veti hRdayaM, bhAvitamedhAvino'pyapurANasya karaNajayArthaM madhyamaiva navaraM laghutareti gAthArthaH // 618 // noMdha: TIkAmAM pra ziSTatare che, tene sthAne pranAiizaSTatarI hovuM joIe; kema ke te bhUminuM vizeSaNa che ane dharmasaMgraha gAthA 108nI TIkAmAM paNa A vAtanA anusaMdhAnamAM ja "pranAiizaSTatarA dUzvatarA veri dave" e prakAranI paMkti mUkela che. * "mAvatane vinopa'mAM "pi'thI e jaNAvavuM che ke karaNajaya mATe bhAvita medhAvI na hoya tevA zekSane to madhyama bhUmi che, paraMtu apurANavALA bhAvita medhAvI zaikSane paNa madhyama bhUmi che. TIkAryaH ane A rIte ja zaikSa anadhigata hote chate ane azraddhAna hote chate prAntanathI=pUrvagAthAmAM batAvela jaghanya bhUmi ane utkRSTa bhUmithI, viziSTatara ane laghutara evI madhyama upasthApanAnI bhUmi che. prAnAdiziSTatarA nathutarA vA e prakAranuM pada hRdaya che arthAt mULagAthAmAM rahela maksipiyAnA vizeSaNarUpe adhyAhAra che. apurANavALA bhAvita medhAvIne paNa karaNanA jaya arthe madhyama bhUmi ja hoya che, phakta laghutara che arthAt anadhigata ane azraddhAna zekSane je madhyama bhUmi hoya che, tenA karatAM bhAvita medhAvI zekSane laghutara madhyama bhUmi hoya che, A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zastraparijJAdi zAstro bhaNelA hovA chatAM te sUtronA arthano tevo bodha karavAnI vizeSa zaktino abhAva hovAthI jeone jinavacana pratye vizeSa zraddhA pragaTI nathI, tevA zraddhArahita zaikSone AzrayIne vratasthApanAnI madhyama bhUmi che, je madhyama bhUmi jaghanya bhUminI apekSAe gurutara ane utkRSTa bhUminI apekSAe laghutara hoya che, kema ke utkRSTa bhUminA adhikArI sAdhunI jevI maMdabuddhi che tenA karatAM A sAdhuonI kaMIka ochI maMdabuddhi che, ane jaghanya bhUminA adhikArI sAdhunI jema A zaikSo pUrvopasthApita purANavALA nathI. vaLI, jeo pArzvanAtha bhagavAnanA zAsanamAM upasthApita thaIne AvelA na hoya, paraMtu jemaNe mahAvIra svAmI bhagavAnanA zAsanamAM ja dIkSA lIdhI hoya, ane jeo sUtro, sUtranA artho ane te arthonA gurue kahela tAtparyano jaladI bodha karI zake che, tevA apurANA, bhAvita ane buddhizALI paNa zaikSone vratasthApanA pUrve madhyama bhUmi prApta karavAnI hoya che; phakta teonI madhyama bhUmi anadhigata ane azraddhAvALA zaikSo karatAM nAnI hoya che, ane AvA bhAvita medhAvI paNa zaikSone jaghanya bhUmi hotI nathI, kema ke sAta rAtadivasanI baghanya bhakhilenAra pUchaNita chevAne karaze pUchaDijhaSSmApuo ja che. For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 618-619 pUrvanA kALamAM dIkSA grahaNa karIne sAdhu sUtra ane artho dvArA saMyamane anukULa kriyA karavAnA abhyAsavALA thaI jAya, tyArabAda te sAdhunI vratomAM upasthApanA karavAmAM AvatI hatI, jethI mahAvratonI maryAdA te sAdhu samajelA hovAthI vratapAlanamAM skUlanA vagara samyagrayatna karI zake. 618 avataraNikA : gAthA 616thI 618mAM zaikSanI upasthApanAnI traNa bhUmio varNavI. have te te bhUmione prApta thayA na hoya tevA zaikSanI vratasthApanA karavAmAM gurune prApta thatA doSo kahe che - gAthA : eaM bhUmimapattaM sehaM jo aMtarA uvaTThAve / so ANa aNavatthaM micchatta virAhaNaM pAve // 619 // anvayArtha : AgAthA 616 thI 618 sudhImAM batAvI e, bhUmipatta sehRbhUmine aprApta zaikSane no je aMtarIkavacamAM vaddA upasthApe che, to te mA avince AjJAne AjJAbhaMgane, anavasthAne, micchara viradipa mithyAtvane, virAdhanAne pAve prApta kare che. gAthArtha : gAthA 616 thI 618 sudhImAM batAvI e bhUmine aprApta zekSane je guru vacamAM upasthApe che, te guru AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanAne prApta kare che. TIkA : etAm-anantaroditAM bhUmimaprAptaM santaM zikSakaM yaH antara evopasthApayati, sa kimityAha-saH= itthaMbhUto guruH AjJAmanavasthAM mithyAtvaM virAdhanAM-saMyamAtmabhedAM prApnotIti gAthArthaH // 619 // TIkAIH A=pUrvamAM kahevAyelI, bhUmine aprApta chatA zikSakane=navadIkSita sAdhune, je vacamAM ja upasthApe che, te zuM? ethI kahe che. te=AvA prakAranA guru, AjJAne AjJAbhaMgane, anavasthAne, mithyAtvane, saMyama ane AtmAnA bhedavALI virAdhanAne prApta kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhagavAnanI AjJA pramANe vaDI dIkSA ApavAnI traNa bhUmikAo che. te bhUmikAne prApta na thayela hoya tevA sAdhune vaDI dIkSA ApavAthI gurune cAra doSo thAya che, te A pramANe (1) bhagavAnanI AjJAno bhaMga karyo hovAthI AjJAbhaMga doSa thAya, (2) aprAptabhUmikAvALA zaikSane vaDI dIkSA ApatA gurune joIne temanI ziSya paraMparAmAM paNa aprAptabhUmikAvALA zaikSone vaDI dIkSA ApavAno ayogya vyavahAra zarU thAya, tethI anavasthAdoSa thAya, For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka7o rAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 19-020 (3) bhagavAnanI AjJA pratye anAdara hovAthI gurune mithyAtva doSa thAya, (4) aprApya bhUmikAvALA zaikSane dIkSA ApavAthI saMyamavirAdhanA ane AtmavirAdhanA thAya, tethI virAdhanA doSa thAya. 61lA avataraNikA: pUrvagAthAmAM batAvyuM ke vratasthApanAnI bhUmine aprApta zaikSane vaDI dIkSA Ape to gurune AjJAbhaMgAdi cAra doSonI prApti thAya che. have vratasthApanAnI bhUmine prApta zekSane vaDI dIkSA na Ape, topaNa gurune prApta thatA doSo batAve che - gAthA : rAgeNa va doseNa va patte vi tahA pamAyao ceva / jo vi Na uTThAveI so pAvai ANamAINi // 620 // anvayArtha: rAjaaose varAgathI athavA TreSathI, tathA pamAyamo ane pramAdathI patte vi=prAptane paNa=bhUmine prApta paNa zaikSone, nA vi ja kverDa-je paNa (guru) upasthApatA nathI, to te mApamAni=AjJAdine= AjJAbhaMgAdi doSone, pAvaDuM prApta kare che. * "veva' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : rAgathI athavA veSathI ane pramAdathI, bhUmine prApta paNa zaikSone je paNa gura upasthApatA nathI, te guru AjJAbhaMgAdi doSone prApta kare che. TIkA: rAgeNa vA zikSakAntare do(? dve)SeNa vA tatra prAptAnapi zikSakAn tathA'pi(?tathA) pramAdatazcaiva yo'pi gururnopasthApayati, sa prApnotyAjJAdInyeveti gAthArthaH / / 620 // noMdha : TIkAmAM ropA ne sthAne te hoya tema bhAse che, tema ja tathApi che, temAM mULagAvyA pramANe "mapi' vadhArAno bhAse che. * "thoDapi"mAM "pi'thI e kahevuM che ke je guru aprApta bhUmivALA zekSone vratomAM upasthApe che, te guru to AjJAbhaMgAdi doSo prApta kare ja che; paraMtu je paNa guru prApta bhUmivALA paNa zaikSone vratomAM upasthApatA nathI, te paNa guru AjJAbhaMgAdi doSo prApta kare che. * "VIHIna''mAM "ga'thI e samuccaya karavo che ke aprApta zaikSone to vratomAM na ja upasthApe, paraMtu prApta paNa zaikSone je paNa guru vratomAM na upasthApe, te gurune AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAraH paThita' | gAthA da20-621 TIkArya : zikSakAntaramAM=anya zikSaka upara, rAgathI athavA tyAM te zikSaka upara, dveSathI ane pramAdathI prApta paNa zikSakone je paNa guru vratomAM upasthApatA nathI, te guru AjJAdine ja=AjJAbhaMgAdi cAra doSone ja, prApta kare che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhUmikAne prApta nahIM thayela anya ziSya uparanA rAgane kAraNe, bhUmikAne prApta thayela A ziSya tenAthI paryAyathI moTo na thaI jAya tevA AzayathI, je guru Ane vaDIdIkSA ApatA nathI; athavA to pikAne prApta thayela ziSya upara dveSa hovAthI je guru tene vaDIdIkSA ApatA nathI, athavA to potAnA pramAdane kAraNe je guru prApta paNa zaikSane vaDI dIkSA ApatA nathI, te guru AjJAbhaMgAdi cAra doSone prApta kare che. ll62ll avataraNikA: gAthA 611mAM batAvelA traNa padArthomAMthI vrato saMsArakSayano hetu kevI rIte che, te gAthA 612mAM batAvIne gAthA 613-614mAM vratasthApanAne yogya jIvonA guNo batAvyA. tyAra pachI gAthA 61pamAM AvA guNothI rahita zaikSanI vratomAM upasthApanA karatA gurune prApta thatA doSo batAvyA. tyAM prazna thAya ke zekSanI keTalA samaya pachI vratomAM upasthApanA karAya? tethI zaikSanI yogyatA anusAra upasthApanAnI jaghanya-madhyama-utkRSTa, ema traNa bhUmirUpa kALamaryAdA gAthA 616thI 618mAM batAvI. tyAra pachI gAthA 619mAM te bhUmine aprApta zaikSanI upasthApanA karavAmAM gurune prApta thatA doSo batAvyA, ane tyArabAda gAthA 620mAM bhUmine prApta zaikSanI upasthApanA nahIM karavAmAM paNa gurune prApta thatA doSo batAvyA. A rIte kevA zaikSonI vratasthApanA karavI, tenuM varNana samApta thayuM. have pitA-putrAdine AzrayIne vaDIdIkSAnA kramaviSayaka 14 pUrvadhara evA pU. bhadrabAhusvAmI Adi pUrvAcAryo vaDe je vyavasthA kahevAI che, te vyavasthA batAvavAnI graMthakAra pratijJA kare che - gAthA : piaputtamAIANaM pattApattANamittha jo bhaNio / puvvAyariehiM kamo tamahaM vocchaM samAseNaM // 621 // anvacAI: stha ahIM=vratasthApanAnA adhikAramAM, pattApattA upagapuramAbAIi=prApta-aprApta evA pitAputra vagereno no mo-je krama putrAdiMpUrvAcAryo vaDe kahevAyo che, te tene te kramane, samAja-samAsathI saMkSepathI, marda huM rojIM-kahIza. gAthArtha : vratasthApanAnA adhikAramAM prApta-aprApta evA pitA-putra vagereno je krama pUrvAcAryo vaDe kahevAyo che, te kramane saMkSepathI huM kahIza. For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 vratasthApanAvastako vAtavyAni' dvAra/peTA dvAra : "pakita" | gAthA da21, 22-23 TIkA? pitRputrAdInAM prAptAprAptAnAmatra adhikAre yo bhaNitaH pUrvAcAryaiH-bhadrabAhusvAmyAdibhiH kramastamahaM vakSye samAsena saGkSiptarucisattvAnugrahAyaiveti gAthArthaH // 621 // * "piputra vInA'mAM "ri padathI rAjA-maMtrI, mAtA-putrI, rANI-dAsI vagerenuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : A adhikAramAM prApta-aprApta evA pitA-putrAdino pU. bhadrabAhasvAmi Adi pUrvAcAryo vaDe je krama kahevAyo che, te kramane huM saMkSiptarucivALA jIvonA anugraha mATe ja samAsathI=saMkSepathI, kahIza. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrve vratasthApanA mATenI jaghanya-madhyama-utkRSTa bhUmi batAvI, tyAM koIne prazna thAya ke pitA-putrae sAthe dIkSA lIdhI hoya ane pitA karatAM putra paTu buddhivALo hoya, to vratasthApanAnI bhUmine zIdhra prApta kare, ane pitAnI tevI prajJA na hoya to putrae jeTalA kALamAM prApta karI, teTalA kALamAM pitA vratasthApanAnI bhUmine prApta na karI zake. tevA samaye jo putrane vaDIdIkSA pahelAM ApavAmAM Ave ane pitAne pAchaLathI ApavAmAM Ave to pitA karatAM putra paryAyathI moTo thaI jAya. tethI AvA prasaMge zuM karavuM joIe, tenA samAdhAnarUpe pU. bhadrabAhusvAmI vageree je krama kahyo che, te kramane huM saMkSeparucivALA jIvonA anugraha mATe ja saMkSepathI kahIza, e prakAranI graMthakAra pratijJA kare che. l621 gAthA : piyaputta khuDDa there khuDDaga there apAvamANammi / sikkhAvaNa panavaNA diTuMto daMDiAI // 622 // TIkAH ____ atra vRddhavyAkhyA-do pitaputtA pavvaiyA, jai te do vi jugavaM pattA to jugavaM uvaTThAvijjaMti / aha 'khuDDe'ti khuDDe suttAdIhiM apatte 'there'tti there suttAIhiM patte therassa uvaTThAvaNA, 'khuDDaga 'tti jai puNa khuDDago suttAIhiM patto there puNa apAvamANami to jAva sujhaMto uvaTThAvaNAdiNo eti tAva thero payatteNa sikkhAvijjai, jadi patto jugavamuvaTThAvijjaMti, aha tahA vi Na patto thero tAhe imA vihii| noMdhaH (1) ahIM gAthA 622-623 ati TUMkANamAM che, mATe mAtra zabdano artha karavAthI zAbdabodha thAya nahi. tethI mULagAthAnA te te zabdane grahaNa karIne TIkAne AzrayIne artha lakhela che. mATe jijJAsue te pramANe joDavA yatna karavo. (2) caMdi- daMDa kare te daMDika-rAjA. For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratasthApanAparatu'yebhyo dAtavyAni' dvAra | peTA dvAra : 'paDita' | gAthA 122-123 ___(3) ||thA 623nI TIDAmA 'aNuNNAe khuDDu uvaTThAveMti' bheTatuM AyA 623nA prathama pAhamA rahela thereNa aNuNNAe jo martha re cha, mane 'aha thI maNNasi' sudhImA gAthA 622nA uttarArdhamA rahe pannavaNA diTuMto daMDiAI e padano khulAso karela che, ane tyArapachInI gAthA 623nI sarva TIkAmAM mULagAthAnA 3vakRMiche thI nAdImaM sudhInA traNeya pAdano artha karela che. anvayArtha/vArtha : piyaputta-do......uvaTThAvijjaMti pitA bhane putra prati thayA, ho ta bane 55 me sAthe prApta thAyaaupasthApanAnI bhUmine prApta thAya, to eka sAthe upasthApanA karAya che. khuDDa there-aha.......uvaTThAvaNA ve kSudayaputra, sUtrAhi va saprApta hote chate bhane sthavira pitA, sUtrAdi vaDe prApta hote chate, sthaviranI-pitAnI, upasthApanA thAya che. khuDuga there apAvaNammi sikkhAvaNa-kSuHkha prApta Doya bhane sthavira samApta hote. te zikSAyana. khuDaga........jugavamuvaTThAvijjaMti vaNI ho :=putra, sUtrAhi 43 prApta hoya, vaNI sthavira pitA, sUtrAdi vaDe aprApta hote chate, tyArapachI jyAM sudhI zuddha evo upasthApanAno divasa Ave, tyAM sudhI sthavira=pitA, prayatnathI zikhavADAya che. jo prApta thAya=pitA zuddha divasa Ave tyAM sudhImAM prApta thAya, to meM sAthe 65sthApanA 2rAya che. aha......vihI uve to5=decumi 4, sthavi2=pitA, prApta na thAya, tyAre A vidhi che. gAthA: thereNa aNuNNAe uvaTThaNicche va ThaMti paMcAhaM / tipaNamaNicche'vuvariM vatthusahAveNa jAhIaM // 623 // Tos: ___ aNuNNAe khuDaM uvaTThAveMti, aha necchai thero tAhe paNNavijjai daMDiyadiTuMteNa, AdisaddAo amaccAI, jahA ego rAyA rajjaparibbhaTTho saputto aNNarAyANamolaggiumADhatto, so rAyA puttassa tuTTho, taM se puttaM rajje ThAvitumicchai, kiM so piyA NANujANai ?, evaM tava jai putto mahavvayarajjaM pAvai kiM Na maNNasi ? evaM pi paNNavio jai nicchai tAhe cauti( Thavati )paMcAhaM, puNo vi paNNavijjai, aNicche puNo vi paMcAhaM, puNo vi paNNavijjai, aNicche paMcAhaM ThaMti, evatieNa kAleNa jai patto jugavamuvaTThAvaNA, ao paraM there aNicche vi khuDDo uvaTThAvijjai, ahavA 'vatthusahAveNa jA'dhItaM 'ti vatthussa sahAvo vatthusahAvo, mANI ahaM puttassa omayaro kajjAmi tti uNNikkhimijjA, gurussa khuDDussa vA paosaM gacchijjA, tAhe tiNha vi paMcAhANaM parao vi saMcikkhAvijjai jAva ahIyaM ti gAthArthaH // 622/623 // manvayArtha/TImArtha : thereNa aNuNNAe-aNuNNAe khuTuM uvaTThAveMti sthavira 43=pitA 43, anu|| apAye chate kSukha ne putrane, 65sthApe. For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 vratasthApanAvastuka/ gyo vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA da22-623 saMhikA vihUto pannavaUTTEdaMDikAdi daSTAMtathI prajJApanA. mAri ? have sthavira icche nahIM-pitA putrane upasthApavA Icche nahi, tyAre daMDikanA dRSTAMta vaDe prajJApanA karAya che-pitAne samajAvAya che. "maH' zabdathI=gAthA 622nA aMte rahela "triA"mAM "mAri' zabdathI, amAtya Adi grahaNa karAya che. have te daSTAMta ja batAve che - je rIte rAjyathI paribhraSTa eka rAjAe putra sahita anya rAjAnI sevA karavA mATe AraMbha karyo, te rAjA rAjyabhraSTa rAjAnA putra upara tuSTa thayo, te rAjA te putrane=rAjyabhraSTa rAjAnA putrane, rAjya upara sthApavA mATe icche che, to zuM te pitA anujJA na Ape=te rAjyabhraSTa rAjA potAnA putrane rAjya upara sthApavAnI anujJA na Ape? e rIte jo tAro putra mahAvratarUpI rAjyane pAme che, to kema tuM nathI mAnato? 3vache va paMvAdR vaMti tipaUAmaLioNDavuvaraM pitAnI upasthApanAnI anicchAmAM pAMca divasa sthApe, traNa vakhata pAMca divasa upara pitAnI anicchAmAM paNa vratomAM sthApe. pUrva pi... raghu 3vavijJa A rIte paNa prajJApita jo icche nahIM uparamAM batAvyuM e rIte paNa daSTAMtathI samajAvAyelo pitA jo putranI vratasthApanA karavA mATe icche nahi, tyAre pAMca divasa sthApe putrane pAMca divasa vratasthApanA karyA vagarano rAkhe, te pitA pAMca divasamAM taiyAra thaI jAya to sAthe upasthApanA kare, ane pAMca divasamAM taiyAra na thAya, to pharI paNa pitAne samajAve; pitAnI anicchAmAM pharI paNa pAMca divasa putrane upasthApanA karyA vagarano rAkhe. jo pAMca divasamAM pitA taiyAra thaI jAya to sAthe upasthApanA kare, paraMtu taiyAra na thAya, to pharI paNa pitAne samajAve; pitAnI anicchAmAM pAMca divasa sthApe putrane upasthApanA karyA vagarano rAkhe. ATalA kAla vaDe= paMdara divasamAM, jo pitA prApta thAya to eka sAthe upasthApanA karAya che; paraMtu pitA sUtrAdi vaDe prApta na thaI zake to have pachI sthavira anicchAvALA paNa hote chate kSullaka-putra, vratomAM upasthapAya che. vastha gADIzaMka2va. madIyaM kAraNavizeSane AzrayIne anya vikalpa batAvavA mATe havA thI kahe che - vastuno svabhAva e vastusvabhAva. mAnI=ahaMkArI pitA, "huM putrathI nAno karAuM chuM", ethI dIkSA choDI de, athavA guru upara ke kSullaka upara praSane pAme=Sa kare, tyAre traNeya paNa pAMca divasonI pachI paNa jyAM sudhI pitA bhaNI le tyAM sudhI sthApe=putrane vaDIdIkSA ApyA vagarano rAkhe. ti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: kALanI hAni hovAne kAraNe saMyama grahaNa karyA pachI paNa jIvomAM kASAyika bhAvo vartatA hoya che. tene sAme rAkhIne pU. bhadrabAhusvAmI vagere pUrvAcAryoe pitA-putra vagerenI vratasthApanA viSayaka A pramANe maryAdA mUkI che jo pitA-putra sAthe pravrajita thAya ane upasthApanAnI bhUmine sAthe prApta karI le to guru baMnenI sAthe ja vratasthApanA kare. have jo putra karatAM pitA jaladI bhaNI le to pitAnI upasthApanA prathama kare, ane putra jayAre bhaNIne taiyAra thAya tyAre upasthApanA kare; paraMtu putra adhika sAmarthyavALo hovAthI jaladI bhaNI For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/ vecyo vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA da22-23, 24 19 le ane pitA teTalA samayamAM bhaNI na zake, to upasthApanA mATeno je divasa sAro Avato hoya, te divasa sudhI pitAne jaladI bhaNAvavA yatna kare, ane te divasa sudhImAM jo pitA bhaNI le to putra sAthe ja tenI vratasthApanA kare; paraMtu jo pitAne jaladI bhaNAvavA prayatna karavA chatAM jaladI bhaNI na zake to guru pitAne daMDikAdinA dRSTAMta dvArA A pramANe samajAve - rAjyathI bhraSTa thayela eka rAjA putra sahita anya rAjAnI sevA karavA mATe pravRtta thayo, ane te rAjA rAjayabhraSTa rAjAnA putra para saMtuSTa thayo, tethI te rAjA tenA putrane rAjaya ApavA icche che, to zuM te rAjayabhraSTa rAjA potAnA putrane rAjya upara sthApavAnI rajA na Ape ? arthAt Ape ja. te rIte tArA putrane pAMca mahAvratorUpI rAjaya upara sthApavA ame icchIe chIe, to tuM kema rajA Apato nathI ? AnAthI e phalita thAya ke sAdhumAM pAMca mahAvratonI upasthApanA karyA pachI ArAdhaka sAdhu prAyaH UMcA saMyamasthAnane prApta kare che, je mahAkalyANanA kAraNabhUta evA rAjaya upara sthApanAtulya che. A prakAranA daMDikanA, amAtyAdinA daSTAMtathI pitAne samajAvIne putrane vaDI dIkSA Ape; paraMtu daMDika, amAtyAdinA daSTAMtathI paNa pitA na mAne, to pAMca divasano vilaMba karI pitAne zIdhra bhaNAvavA yatna kare. Ama traNa vakhata pAMca-pAMca divasa putrane upasthApyA vagarano rAkhIne pitAne bhaNAvavA mATe yatna karavA chatAM pitA bhaNI na zake, to pitAnI saMmati vagara paNa putrane guru vaDIdIkSA Ape. Ama karavAthI pitAne kSaNabhara asaMtoSa thAya to paNa bIjo khAsa koI prazna Ubho thato na hoya to guru pitAnI rajA vagara paNa putrane vaDI dIkSA Ape; paraMtu jo pitArUpa vastuno svabhAva abhimAnI hoya, jenA kAraNe putrane vaDI dIkSA ApavAthI pitA saMyama choDI de, athavA to guru ke putra pratye dveSa kare tema hoya, to tevA doSanA nivAraNa mATe jyAM sudhI pitA bhaNI na le tyAM sudhI putrane vaDI dIkSA na Ape; ane pitA bhaNI le, tyAre guru baMnenI sAthe vratomAM upasthApanA kare. li622/627ll avataraNikA: parAbhiprAyamAha - avataraNitArtha pUrvanI be gAthAmAM pU. bhadrabAhusvAmI Adi pUrvAcAryo dvArA sthapAyela vratasthApanAviSayaka vizeSa krama batAvyo, tyAM paranA abhiprAyane kahe che - gAthA : iya jo'paNNavaNijjo kahaNNu sAmAiaM bhave tassa ? / asai a imaMmi nAyA juttovaTThAvaNA NevaM // 624 // anvayArtha : A rIte=prApta paNa putrane vratomAM sthApavAnI pitA anujJA Ape nahIM e rIte, no-je apAvo =aprajJApanIya che, tasya tene vadhu kharekhara kevI rIte sAmArUpaM sAmAyika ma thAya? For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 vratasthApanAvastuko vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 24 rUrijhamakuM ane A sAmAyika, nahIM hote chate nAyakanyAyathI vaMA rIte 3dTTAvaUT=(pitAnI) upasthApanA kuttA yukta nathI. gAthArtha : prApta paNa putrane vratomAM sthApavAnI pitA anujJA Ape nahIM, e rIte je pitA aprajJApanIya che, tene kharekhara sAmAyika kevI rIte thAya ? arthAtu na ja thAya; ane sAmAyika nahIM hote jIte zAstrAnusAre A rIte pitAnI vAtomAM upasthApanA karavI yogya nathI. TIkAH iyaM-evaM yaH aprajJApanIyaH sAdhuvacanamapi na bahu manyate, kathaM nu sAmAyikaM-sarvatra samabhAvalakSaNaM bhavet tasya ? naivetyarthaH, asati cA'smin sAmAyike nyAyAt-zAstrAnusAreNa yuktA upasthApanA na evaM paJcAhAdityAgeneti gAthArthaH // 624 // * "sAdhuvanama'mAM ' e kahevuM che ke je anyanA vacanane to mAnatA nathI, paraMtu sAdhunA vacanane paNa bahumAnatA nathI, tevA aprajJApanIya che. TIkArya : A rIte-pitA karatAM pahelAM bhUmine prApta thayela putranI vratasthApanA karavA mATe guru dvArA samajAvAyela paNa pitA anujJA na Ape e rIte, aprajJApanIya evA je pitA, sAdhunA vacanane paNa bahumAnatA nathI, tenete aprajJApanIya pitAne, kharekhara sarvatra samabhAvasvarUpa sAmAyika kevI rIte thAya? arthAt na ja thAya; ane A=sAmAyika, nahIM hote chate, nyAyathI zAstrAnusArathI, pAMca divasa vagerenA tyAga dvArA A rIte=pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, upasthApanA=aprajJApanIya navadIkSita pitAnI vratomAM upasthApanA, yukta nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dIkSA grahaNa karatI vakhate sAmAyikacAritra uccarAvavAmAM Ave che, ane sAmAyika sarvatra samabhAvarUpa che. tethI samabhAvavALA sAdhune mokSa ane mokSanA upAyamAtranI ja icchA hoya che, te sivAya anya koI padArthanI icchA hotI nathI, mATe sAdhu mokSanA upAyamAM pravRtti karavA arthe guNavAnane parataMtra rahe che; Ama chatAM gItArthathI paNa aprajJApanIya evA je navadIkSita pitA, sAdhuvacanane paNa mAnatA na hoya, temanAmAM aprajJApanIyatAne kAraNe samabhAva to nathI, paraMtu pote nAnA na thaI jAya tevI pakSapAtavALI manovRtti che. tethI tenA pitAne mahAvratomAM kaI rIte sthApI zakAya? kema ke vratonuM sthApana samabhAvavALA jIvamAM ja thaI zake; ane aprajJApanIya sAdhumAM samabhAva nahIM hovAthI te sAdhu vratasthApanA mATe yogya nathI. mATe pUrvapakSI kahe che ke "pAMca pAMca divasanA tyAgathI bhaNI le to sAthe pitA-putranI vratomAM upasthApanA karavI joIe,' e prakAranuM pUrvagAthAnuM kathana yukta nathI. II624ll For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAraH paThita' | gAthA da25 avataraNikA : kimityata Aha - avataraNitArtha : sAmAyikanA abhAvamAM vratasthApanA kayA kAraNathI yukta nathI? evI koIne jijJAsA thAya, AthI pUrvapakSI kahe che - gAthA : jaM bIaM cArittaM esA paMDhamassa'bhAvao kaha taM ? / asai a tassArovaNamaNNANapagAsagaM navaraM // 625 // anvayArtha : naM je kAraNathI paNa A=upasthApanA, vI cAritta bIjuM cAritra che, paDhamakSa prathamanA=sAmAyika cAritranA, mAvo abhAvamAM taMtrate=bIjuM cAritra, huM kaI rIte hoya? ma ma ane (paheluM cAritra) nahIM hote chate taetenuM bIjA cAritranuM, mArA AropaNa navAM-kvala maUTUpasaf=ajJAna prakAzaka che. gAthArtha : je kAraNathI upasthApanA e bIjuM cAritra che, tethI prathama cAritranA abhAvamAM bIjuM cAritra kaI rIte hoya? ane paheluM cAritra nahIM hote chate bIjA cAritranuM AropaNa kevala ajJAnaprakAzaka che. TIkAH yasmAt dvitIyaM cAritrameSA-upasthApanA, prathamasya-sAmAyikasyA'bhAve kathaM tat ? naiva, asati tasmistasyA''ropaNaM dvitIyasya ajJAnaprakAzakaM navaraM, gaganakIlakavadasambhavAditi gAthArthaH // 625 // TIkArya je kAraNathI A=upasthApanA, bIjuM cAritra che. prathamanA=sAmAyikanA, abhAvamAM te=bIjuM cAritra, kevI rIte thAya? arthAtu na ja thAya. te nahIM hote chate=prathama cAritra nahIM hote chate, tenuM dvitIyanuM bIjA upasthApanA cAritranuM, AropaNa mAtra ajJAnanuM prakAzana karanAra che; kema ke AkAzamAM khIlAnI jema asaMbhava che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe kahyuM ke sAmAyika nahIM hovAthI "aprajJApanIya evA pitAmAM pAMca pAMca divasanA tyAgathI vratonuM AropaNa karavuM yukta nathI." temAM pUrvapakSI yukti batAve che - upasthApanA e bIjuM cAritra che; kema ke dIkSAgrahaNa vakhate prathama sAmAyikacAritra uccarAvAya che; ane jayAre zAstro bhaNIne zaikSa vratasthApanAnI bhUmithI saMpanna thAya, tyAre tene pAMca mahAvratonA For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 vratasthApanAvastuka / regyo vAtavyAna' dvAra / peTA dvAraH "paThita' / gAthA da25-626 AropaNarUpa bIjuM chedopasthApya cAritra apAya che. AthI je sAdhumAM sAmAyikarUpa paheluM cAritra ja nathI, tene bIjuM cAritra kevI rIte ApI zakAya? mATe aprajJApanIya pitAmAM vratonuM AropaNa karavuM e AkAzamAM khIlA sthApavA jevo asaMbhava prayatna che. tethI aprajJApanIya evA pitAnI vratomAM upasthApanA karI zakAya nahi, A prakArano pUrvapakSIno Azaya che. I62pA avataraNikA: atrottaram - avataraNitArtha ahIM gAthA 624-625mAM pUrvapakSIe zaMkA karI ke aprajJApanIya sAdhune samabhAvarUpa sAmAyika kevI rIte hoya? ane pahelA sAmAyikacAritranA abhAvamAM bIjuM chedopasthApanIyacAritra kaI rIte thAya? emAM, graMthakAra uttara Ape che - gAthA : saccamiNaM nicchayao'pannavaNijjo na tammi saMtammi / vavahArao asuddhe jAyai kammodayavaseNaM // 626 // anvayArtha : | gui=A=pUrvapakSInuM kathana, savvasatya che. niSThatho nizcayanayathI tama saMtAte hote chate= sAmAyika hote chate, apannavALo na aprajJApanIya thato nathI, vavadaro vyavahAranayathI masuddha (sAmAyika) azuddha hote chate moyevaseor=karmanA udayanA vaza vaDe nAyaDu thAya che=jIva aprajJApanIya thAya che. gAthArtha : pUrvapakSInuM kathana satya che. nizcayanayane AzrayIne sAmAyikano pariNAma hote chate jIvA aprajJApanIca thato nathI, vyavahAranayathI sAmAyika azuddha hote chate karmanA udayanA vaza vaDe jIvI aprajJApanIya thAya che. TIkAH satyamidaM, nizcayato-nizcayanayamAzritya aprajJApanIyaH tasmin sundare'pi vastuni na tasmin= sAmAyike yathoditarUpe sati, vyavahAratastu vyavahAranayamatena azuddhe sAmAyike jAyate aprajJApanIyaH karmodayavazena-azubhakarmavipAkeneti gAthArthaH // 626 // * "mana kundapi vastunimAM "mapi'thI e darzAvavuM che ke sAmAyika hote chate jIva asuMdara vastumAM to aprajJApanIya hoya, paraMtu te suMdara paNa vastumAM aprajJApanIya na hoya arthAt AtmahitamAM bAdhaka evI vastuno svIkAra na kare, paraMtu putranA AtmahitanuM kAraNa evI vastuno to svIkAra kare. * 'fpa'thI be prakAre samuccaya thAya, (1) sadaza (2) visadaMza, temAMthI ahIM videza samuccayanuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukAyegyo vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra : "pati' | gAthA 26-20 * 22 TIkArya : A pUrvapakSIe pUrvanI be gAthAomAM kahyuM e, satya che. ahIM "satya" zabda pUrvapakSInA kathananA ardha svIkAramAM che. tethI koIka nayane AzrayIne ja satya che, sarvathA nahIM, ane te naya spaSTa kare che - nizcayathI-nizcayanayane AzrayIne, te putrane vratasthApanAnI anujJA ApavI te, suMdara paNa vastumAM te hote chate yathoditarUpavALuM sAmAyika hote chate, jIva aprajJApanIya thato nathI. vaLI vyavahArathI=vyavahAranayanA matathI, sAmAyika azuddha hote chate karmanA udayanA vazathI azubha karmanA vipAkathI, jIva aprajJApanIya thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe zaMkA karela ke samabhAvarUpa sAmAyika hoya to jIva aprajJApanaya na hoya, ane jIva aprajJApanIya na hoya to gurunA kahevAthI avazya putrane vratasthApanAnI rajA Ape; jayAre gurunA kahevA chatAM paNa je pitA putrane vratasthApanAnI rajA ApatA na hoya, te pitAmAM samabhAvano pariNAma nathI; ane sAmAyikarUpa paheluM cAritra jenAmAM nathI, tene bIjuM cAritra kaI rIte ApI zakAya ? tenA samAdhAnarUpe graMthakAra kahe che - tArI vAta sAcI che, nizcayanayathI sAmAyikavALo jIva aprajJApanIya na hoya; kema ke sAmAyika sarvatra samabhAvarUpa che. tethI samabhAvavALA jIvana paryAyathI pote moTo thAya ke anya moTo thAya, temAM koI bheda paDato nathI. mATe putra moTo thato hoya topaNa samabhAvavALA pitA avazya rajA Ape; ane kadAca potAne vizeSa nirNaya na hoya topaNa guNavAna guru jyAre putrane vratasthApanA karavA mATe rajA ApavAnI kahe, tyAre guruvacanathI pitA jANatA hoya ke mArA putrane mahAvratorUpa moTuM guNasAmrAjaya maLaze, te vastu to suMdara che, ane samabhAvanA pariNAmavALo jIva suMdara vastumAM niSedha kare nahi; kema ke samabhAvavALA jIvane guNono pakSapAta hoya che. AthI potAnA putrane vizeSa guNo prApta thatA hoya to samabhAvavALA pitAne niSedha karavAno pariNAma thAya nahi. mATe pitA avazya rajA Ape; paraMtu rajA na Ape te pitA kaSAyane paravaza hovAthI nizcayanayathI samabhAvamAM nathI; topaNa saMsAra choDIne kevala Atmahita mATe saMyamamAM pravRtta hoya, ane kvacit alpa kaSAyane vaza thaIne pote putra karatAM nAno thaI jAya te sahana thatuM na hoya, to pitA putrane upasthApanA mATe rajA na Ape tyAre, vyavahAranayathI sAmAyika kaMIka azuddha thAya che; chatAM pitAmAM sarvathA sAmAyikano abhAva nathI, tethI tenA pitAnI vratasthApanA karavAnI pU. bhadrabAhusvAmI Adi pUrvAcAryoe anujJA ApI che. 6i26ll avataraNikA: etadeva samarthayati - avataraNitArtha : Ane ja samarthana kare che arthAt pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke vyavahAranayanA matathI azuddha sAmAyika hote chate jIva azubha karmanA udayathI aprajJApanIya thAya che. enuM ja samarthana kare che - For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vratasthApanAvastuka/ gyo vAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA da20 gAthA : saMjalaNANaM udao appaDisiddho u tassa bhAve vi / so a aiAraheU eesu asuddhagaM taM tu // 627 // anvayArtha : tarasa tenA sAmAyikanA, mAve vibhAvamAM paNa saMgarbha[vi saMjavalana kaSAyono 3o udaya maMsiddha 3 apratiSiddha ja che, to ane te saMjavalana kaSAyono udaya, maphatrA aticArono hetu che. huM tu vaLI A thaye chad=aticAro thaye chate, taMte sAmAyika, masuddhAM azuddha thAya che. gAthArtha : sAmAyikanA sadbhAvamAM paNa saMjvalana kaSAyono udaya apratiSiddha ja che=aniSiddha ja che arthAt jIvamAM kaSAyono udaya thavAnI saMbhAvanA che ja, ane saMjvalana kaSAyono udaya aticAronuM kAraNa che. vaLI aticAro thaye chate sAmAyika azuddha thAya che. TIkA : sajvalanAnAM kaSAyANAmudayaH apratiSiddha eva tasya-sAmAyikasya bhAve'pi, sa ca-sajvalanodayaH aticAraheturvarttate, eteSu-aticAreSu satsu azuddhaM tat-sAmAyikaM bhavatIti gAthArthaH // 627 // * "mAvedi'mAM "mA'thI e batAvavuM che ke saMjvalana kaSAyono udaya sAmAyikanA abhAvamAM to thAya che, paraMtu sAmAyiktA bhAvamAM paNa thAya che. TIkArca: tenA=sAmAyikanA, bhAvamAM paNa saMjvalana kaSAyono udaya apratiSiddha ja che, ane te=saMjvalanano udaya, aticArano hetu varte che. A=aticAro, thaye chate te=sAmAyika, azuddha thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jIvamAM sAmAyikano pariNAma pragaTyo hoya topaNa zAstramAM saMjavalana kaSAyono udaya svIkArAyela che, ane saMjavalana kaSAyonA udayathI sAmAyikamAM je aticAro thAya che, te aticArorUpa ja jIvanI aprajJApanIyatA che. tethI guru samajAve topaNa putrane vratasthApanAnI rajA pitA Ape nahi, e prakAranI aprajJApanIyatA pitAne saMjavalana kaSAyonA udayathI thaI zake che, ane A aprajJApanIyatAthI prApta thayela aticAro sAdhunA sAmAyikane malina karanAra bane che. AthI pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke vyavahAranayathI azuddha sAmAyika hote chate jIva aprajJApanIya hoya che. vizeSArtha : saMjavalana kaSAyothI aticAro thAya che, ane niraticAra cAritravALA munine paNa saMjavalana kaSAyono udaya hoya che; paraMtu te bemAM e bheda che ke kSayopazamabhAvathI anuviddha saMjavalana kaSAya saMyamavRddhinuM kAraNa For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 vratasthApanAvastuka | zekhyo vAtavyani' dvAra/peTA dvAra : "paThita' | gAthA 20-628 che. AthI kSayopazamabhAvathI anuviddha saMjavalana kaSAyono udaya dazamA guNasthAnaka sudhI hoya che, ane jemane saMjavalana kaSAyono kSayopazamabhAva thayo nathI, teone saMjavalana kaSAyanA udayathI aticAro thAya che. Ama, sAmAyikamAM yatna karatA paNa munine pramAdano ApAdaka evo aprazasta saMjavalana kaSAyano udaya thAya tyAre aticAro lAge che; paraMtu muni apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karatA hoya tyAre temano saMjavalana kaSAyono udaya prazasta bhAvavALo hovAthI uttarottara saMyamavRddhinuM kAraNa bane che. ahIM "prajJApanA:" zabdathI mithyAtvamohanIyanA udayakRta aprajJApanIyatA grahaNa karavAnI nathI, dA.ta. jamAli mithyAtvanA udayathI zAstrIya padArthamAM viparyAsa pAmIne aprajJApanIya banyA, tenuM grahaNa karavAnuM nathI, paraMtu saMjavalana kaSAyonA udayakRta aprajJApanIyatA grahaNa karavAnI che. dA.ta. pitA saMjavalana kaSAyanA udayathI putrane vratasthApanAnI anujJA ApatA nathI, tenuM grahaNa karavAnuM che, je aprajJApanIyatA sAmAyikamAM aticAronuM kAraNa bane che. I62 avataraNikA: upapattyantaramAha - avataraNikArya : upapattiaMtarane kahe che, arthAt gAthA 624-625mAM pUrvapakSIe karelA praznano uttara ApatAM graMthakAre gAthA 626-627mAM je upapatti batAvI tenA karatAM anya upapattine kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAmAyika azuddha hote chate saMjvalana kaSAyonA udayathI jIva aprajJApanIya thaI zake, tethI aprajJApanIya jIvanI upasthApanA karavAmAM koI bAdha nathI; have jIva aprajJApanIya hovAne kAraNe sAmAyikathI pAta pAmela hoya to paNa tenI upasthApanA karavAmAM bAdha kema nathI? te spaSTa karavA bIjI saMgati batAve che - gAthA : paDivAI vi a eaM bhaNi saMte vi davvaliMgammi / puNa bhAvI vi a asaI katthai jamhA imaM suttaM // 628 // anvayArtha : gaM gaM ane A=sAmAyika, paDivA vi=pratipAtI paNa zaMkahevAyuM che, vyaMtni ma ma saMte vi ane dravyaliMga hote chate ja vaDuM-kyAMka koIka jIvamAM, DuM vAraMvAra puOT pharI bhAvI vikathanAruM paNa che; nahA=je kAraNathI rUma A=AgaLamAM kahevAze e, sutta sUtra che. * "saMte vi'mAM "pi' vikAra arthaka che. For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vratasthApanAvatuka/ regyo vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA da28 gAthArtha : ane sAmAyika pratipAtI paNa kahevAyuM che, ane dravyaliMga hote chate ja koIka jIvamAM vAraMvAra pharI thanAruM paNa sAmAyika che; je kAraNathI AgaLa kahevAze e sUtra che. TIkAH pratipAtyapi caitat sAmAyikaM bhaNitaM bhagavadbhiH, satyapi dravyaliGge bAhye punarbhAvyapi cAsakRt kvacitprANini, bhaNitaM yasmAdidaM sUtraM vakSyamANamiti gAthArthaH // 628 // * "pratipApa'mAM gathiI e jJApana karavuM che ke A sAmAyika apratipAtI to che ja, paraMtu pratipAtI paNa che. * "punavyafpa'mAM "pi'thI e darzAvavuM che ke A sAmAyika koIka jIvamAM phrI nahIM thanAruM paNa che ane phrI thanAruM paNa che. TIkArya : ane A=sAmAyika, bhagavAna vaDe pratipAtI paNa kahevAyuM che, ane bAhya evuM dravyaliMga hote chate ja koIka prANImAM aneka vAra pharI thanAruM paNa che; je kAraNathI A vakSyamANa=AgaLamAM kahevAze e, sUtra kahevAyuM che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 624-625mAM pUrvapakSIe zaMkA karela ke aprajJApanIya evA pitAmAM sAmAyika na hoya to vratasthApanA kaI rIte karAya ? tenuM gAthA 626-67mAM graMthakAre samAdhAna karyuM. tethI e prApta thayuM ke saMjavalana kaSAyonA udayathI aticArovALuM sAmAyika jIvamAM saMbhave che, mATe vratasthApanA thaI zake. vaLI, koI jIvane AzrayIne sAmAyikano pariNAma nAza thAya tyAre paNa jIva aprajJApanIya bane che, te darzAvavA mATe ja pratipAtI sAmAyikanuM A bIjA prakAranuM kathana che. tethI sAmAyika nahIM hovA chatAM vratasthApanA kaI rIte karAya ? te vAta prastuta gAthAmAM yuktithI batAve che bhagavAne sAmAyikano pariNAma pratipAta pAmanAro paNa kahyo che. tethI dIkSA grahaNa karyA bAda jIva AkarSo dvArA sAmAyikanA pariNAmathI pAta pAme, topaNa sAdhuveza vidyamAna hoya to, sAdhvAcAranI kriyAo karanArA koIka jIvane pharIthI sAmAyikano pariNAma thAya che; ane pharI paNa pramAdane kAraNe te jIvano sAmAyikanA pariNAmathI pAta thavA chatAM sAdhvAcAranI kriyAonA baLathI pharI sAmAyikanA pariNAmane jIva prApta karI paNa zake che. Ama, pAta ane punaHprApti dvArA jIvamAM vAraMvAra sAmAyikanA pariNAmano AvirbhAva thaI zake che. tethI koIka pitA aprajJApanIyatAnA doSathI sAmAyikathI pAta pAmelA hovA chatAM bIjA aneka guNovALA hovAthI sAdhuvezamAM rahIne ucita kriyAo kare, to temanAmAM pharI sAmAyikano pariNAma AvI zake che, ane tene sAme rAkhIne ja pU. bhadrabAhusvAmI Adie aprajJApanIya paNa pitAnI vratasthApanA karavAnI anujJA ApI che; ane sAdhuvezamAM rahelA keTalAka jIvone AkarSo dvArA pharI paNa sAmAyikano pariNAma pragaTe che, te vAta svayaM graMthakAra AgaLanI gAthAmAM batAve che. I628. For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'regyo vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA 29. avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte graMthakAre kahela che ke je kAraNathI vakSyamANa sUtra kahevAyuM che, tethI have te sUtra batAve che - gAthA : tiNha sahassapuhuttaM sayapuhuttaM ca hoi viraIe / egabhave AgarisA evaiA hoMti nAyavvA // 629 // anvayArtha : (eka janma vaDe) ti traNanuM samyakta sAmAyika, zrata sAmAyika ane dezavirati sAmAyikanuM, sahasaMpudutta=sahasa pRthakva virapa caM ane viratinuM sarvavirati sAmAyikanuM, sAyapuhuraMgazata pRtharva soDuM thAya che. THve eka bhavamAM avarUma mA risA ATalA AkarSo nAyabrajJAtavya hAMti thAya che. gAthArtha : eka janma vaDe samyaktva sAmAyika, zruta sAmAjika ane dezavirati sAmAyikanuM sahasra pRthakRtva ane sarvavirati sAmAyikanuM zata pRcatva thAya che. eka bhavamAM ATalA AkarSo guNasthAnakathI pAtA pAmavArUpa ane pharI te guNasthAnakane prApta karavArUpa AkarSo jJAtavya thAya che. TIkAH trayANAM samyakzrutadezaviratisAmAyikAnAM sahasrapRthaktvaM, pRthaktvamiti dviprabhRtirAnavabhyaH, zatapRthaktvaM ca bhavati virateH sarvaviratisAmAyikasya, ekena janmanaitad, ata evA''ha-ekabhave AkarSAgrahaNamokSalakSaNA etAvanto bhavanti jJAtavyAH, paratastvapratipAto'lAbho veti gAthArthaH // 629 // TIkArya : * traNanuM=samyaka, zrata ane dezavirati sAmAyikonuM, sahastra pRthakta AkarSa thAya che. ane viratinuM= sarvavirati sAmAyikanuM, zata pRthakva AkarSa thAya che. pRtha eTale be vagere nava sudhI. vaLI sahasra pRthakta ane zata pRthakva keTalA bhavane AzrayIne che? tethI kahe che - A=sahastra pRthakta ane zata pRthakva, eka janmathI che=eka bhavane AzrayIne che. AthI ja=gAthAnA pUrvArdhamAM cAra sAmAyikanA pRthakva batAvyA ethI ja, kahe che - eka bhavamAM grahaNa ane mokSanA lakSaNavALA=levA ane mUkavA svarUpa, ATalA=uparamAM batAvyA eTalA, AkarSo jJAtavya thAya che. vaLI parathI=eka bhavamAM ATalA AkarSo thayA pachI, apratipAta athavA alAbha thAya arthAt te te sAmAyikathI jIvano te bhavamAM pAta na thAya athavA pAta thAya to te bhavamAM pharI te te sAmAyikanI prApti na thAya, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA dara9-630 bhAvArtha: - pUrvagAthAmAM kahyuM ke aprajJApanIya hovA chatAM pitAnI vratasthApanA karavAmAM Ave che; kema ke sAmAyikanA pariNAmano pratipAta thavA chatAM paNa dravyaliMgane kAraNe pharIthI sAmAyikano pariNAma AvI paNa zake che. te batAvavA mATe have prastuta gAthAmAM zAstramAM kahelA sUtranI sAkSI Ape che - koI jIve samyakta sAmAyika, zruta sAmAyika ke dezavirati sAmAyikane prApta karyuM hoya, to eka bhavamAM bhAvathI te te guNasthAnakano sparza karyA pachI te jIva AkarSo dvArA guNasthAnakamAMthI pAta paNa pAme che ane pharI paNa guNasthAnaka pAme che; Ama, AkarSo dvArA utkRSTa gamanAgamana hajAra pRthakvavAra te jIva karI zake, ane koIka jIve sarvavirati sAmAyika grahaNa karela hoya to, bhAvathI chA guNasthAnakano sparza karyA bAda AkarSo dvArA utkRSTa gamanAgamana zata pRthakvavAra karI zake. Azaya e che ke A cAreya sAmAyikavALA jIvomAMthI koIka jIvano jAvajIva sudhI sAmAyikamAMthI pAta thato nathI, koIka jIvano eka-be vakhata pAta thAya che, to koIka jIvano utkRSTathI paNa pAta thaI zake che. temAM samyakta-zruta-dezavirati sAmAyikavALA jIvano utkRSTathI hajAra pRthakta vakhata pAta thaI zake ane sarvavirati sAmAyikavALA jIvano utkRSTathI zata pRthakta pAta thaI zake. tyAra pachI te jIva kAMto sAmAyikamAMthI pAta pAme ja nahi, ane jo chellI saMkhyA pUrI karyA pachI paNa pAta pAme, to pharI te bhavamAM sAmAyikano pariNAma prApta karI zake nahi, paraMtu anya bhavamAM prApta karI zake. A prakAranuM AkarSonuM svarUpa atizayajJAnIe joyela che ane zAstramAM prarUpela che. Ama, AkarSo dvArA pAta pAmelA pitAmAM sarvavirati sAmAyikano pariNAma pharI pragaTI zake tevI saMbhAvanA hovAthI zAstramAM aprajJApanIya evA paNa pitAnI vratasthApanA karavAnI vidhi che, e prakArano gAthA 628-629no dhvani che. 62lA. avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke jIva AkarSo dvArA sarvavirati sAmAyikanA pariNAmathI pAta paNa pAme. have AkarSo dvArA pAta pAmelA aprajJApanIya jIvanI vratasthApanA kema karAya che? te kahe che - gAthA : eesimaMtare vA'paNNavaNijju tti natthi doso u| accAgo tassa puNo saMbhavao niraisayaguruNA // 630 // anvayArtha: maMtare vA=ane AmanA aMtaramAM AkarSonA vacamAM, mAiUvAnno aprajJApanIya che. tti ethI hoto natyi 3 doSa nathI ja=gAthA 625mAM pUrvapakSIe Apela doSa nathI ja. saMmo pucho vaLI saMbhava hovAthI=bhAvimAM aprajJApanIya pitAmAM sAmAyikano pariNAma pragaTavAno saMbhava hovAthI, niyamuIT=niratizaya evA guru vaDe taeteno-sAmAyikanA pariNAma vagaranA pitAno, maLyAatyAga che. * "vA' vakAra arthaka che. For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA 630 gAthArtha : ane AkarSonA vacamAM pitA aprajJApanIya che, ethI gAthA 625mAM pUrvapakSIe Apela doSa nathI ja. vaLI bhAvimAM aprajJApanIya pitAmAM sAmAcikano pariNAma pragaTavAno saMbhava hovAthI niratizayA evA guru vaDe sAmAyikarahita evA aprajJApanIya pitAno atyAga che. TIkAH eteSAm AkarSANAmantare vA sAmAyikAbhAve'prajJApanIya iti kRtvA nAstyeva doSo yathokta iti, atyAgaH tasya-sAmAyikazUnyasyA'pi tasya vA sAmAyikasya punaH sambhavAddhetoH, kenetyAha-niratizayaguruNA, tadgatarAgabhAvena yogyatvAditi gAthArthaH // 630 // * "sAmAciDipi"mAM "pi' thI darzAvavuM che ke niratizaya guru sAmAyikathI yukta zekSano to tyAga na kare, paraMtu sAmAyikathI zUnca zaikSano paNa tyAga kare nahi. TIkArya : ane AmanA AkarSonA, aMtaramAM vacamAM, sAmAyikanA abhAvamAM aprajJApanIya che=okSa evA pitA aprajJApanIya che, ethI karIne yathokta doSa nathI ja=gAthA 625mAM je pramANe kahevAyo ke prathama evA sAmAyika cAritranA abhAvamAM vratasthApanArUpa bIjuM cAritra ajJAnaprakAzaka che e rUpa doSa nathI ja. yathokta doSa kema nathI? ethI kahe che - vaLI teno-sAmAyikazUnyano paNa sAmAyika cAritrathI rahita evA pitAno paNa, saMbhavarUpa hetuthI sAmAyika cAritranA saMbhavarUpa kAraNathI, atyAga che. athavA tenA=sAmAyikanA, saMbhavarUpa hetuthI atyAga che= sAmAyika cAritrathI rahita evA pitAno atyAga che. konA vaDe atyAga che ? ethI kahe che - niratizaya evA guru vaDe atyAga che; kema ke tadgata rAgabhAvane kAraNe yogyatva che-sAmAyikagata rAgabhAvane kAraNe sAmAyika cAritrathI rahita evA pitAmAM sAmAyikanuM yogyapaNuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : | sarvavirati sAmAyika svIkAryA pachI sAdhumAM sAmAyikanA pariNAmaviSayaka eka bhavamAM utkRSTathI zata pRthakta AkarSo thaI zake che, tethI te AkarSonI vacamAM sAdhu sAmAyikanA abhAvane kAraNe aprajJApanIya banI zake che, AthI gAthA 625mAM pUrvapakSIe kahela ke sAdhumAM prathama sAmAyika cAritranA abhAvamAM bIjA upasthApanA cAritranuM AropaNa ajJAnaprakAzaka che, e rUpa doSa nathI. Azaya e che ke je sAdhumAM mULathI ja sAmAyikano pariNAma nathI, tevA aprajJApanIya sAdhumAM vratonuM AropaNa karavuM ucita nathI, paraMtu pUrve sAmAyikano pariNAma hovA chatAM jeomAM AkarSa dvArA pAchaLathI For Personal & Private Use Only
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 vratasthApanAvastuko vAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 630-631 sAmAyikanA pariNAmano abhAva thayo hoya, tevA sAdhumAM aprajJApanIyatA doSa hovA chatAM vratonuM AropaNa karavuM doSarUpa nathI; kema ke te sAdhu AkarSane kAraNe sAmAyikanA abhAvavALA thavAthI aprajJApanIya thayA che, mATe te sAdhumAM sAmAyikaviSayaka rAgabhAva vidyamAna che, AthI ja te aprajJApanIya pitA ucita zAstro bhaNIne prApta thayA pachI putra sAthe vratasthApanAne anurUpa taiyAra thaze, tyAre vrataAropaNakALamAM temanAmAM pharI sAmAyikano pariNAma pragaTe tevo saMbhava che. AthI ja aprajJApanIyatAkALamAM pitAmAM sAmAyikano abhAva hovA chatAM te pitAmAM sAmAyikanA saMbhavane kAraNe niratizaya evA guru teono tyAga karatA nathI. //63 ll avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAmAyika nahIM hovA chatAM guru saMbhAvanAthI aprajJApanIya evA pitAno tyAga karatA nathI. tyAM prazna thAya ke sAmAyikazUnya evA aprajJApanIya pitA sAthe anya sAdhuoe upadhi vagereno saMbhoga karavo joIe nahi? kema ke avirativALA pitAnI upAdhi Adi viratidhara sAdhuone kahyuM nahi. A prakAranA dUSaNAbhAsano parihAra karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : aisaMkilesavajjaNaheuM ucio aNeNa paribhogo / jIaM kilikAlo tti eva sesaM pi joejjA // 631 // anvacAI: mahisavajJa=ati saMklezanA varjananA hetuthI mo=AnI sAthe-sAmAyikarahita evA aprajJApanIya pitA sAthe, parimo (upadhiAdirUpa) paribhoga vI ucita che. vinidrAno kliSTa kALa che, tti ethI gIcaM=jIta che. A rIte je rIte ati saMklezanA varjananA hetuthI sAmAyikazUnya pitA sAthe upaAidirUpa paribhoga che e rIte, te pi zeSane paNa=zeSa evA dUSaNAbhAsanA parivArane paNa, goLayojavo. gAthArtha : ati saMkleza varjananA hetuthI sAmAyikanA pariNAmathI rahita evA aprajJApanIya pitAnI sAthe upadhiAdirUpa paribhoga ucita che. kliSTa kALa che, ethI jIta che. A rIte bAkInA paNa dUSaNAbhAsanA parivArane yojavo. TIkA : ___ ati(saM)klezavajanahetoH kAraNAt tasyaiva ucitaH syAt anena sambhoga upadhyAdirUpaH, jItaMvartate kalpa eSaH, kimityata Aha-kliSTakAla iti kRtvA, evaM zeSamapi atra zAstre bhAvamadhikRtya dUSaNAbhAsaparihAraM yojayediti gAthArthaH // 631 // For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 vratasthApanAvatuka, repyo tivyani' dvAra/ peTA dvAra: "pakita" | gAthA da21-632 * "zeSama"mAM thI e darzAvavuM che ke graMthakAre eka dUSaNAbhAsano parihAra karyo, tema zeSa dUSaNAbhAsano paNa parihAra karavo. TIkAIH tenA ja=aprajJApanIyanA ja, ati saMklezanA varjananA hetuthI=kAraNathI, AnI sAthe=aprajJApanIya evA pitA sAthe, upadhiAdirUpa saMbhoga ucita che. kayA kAraNathI? ethI kahe che - kliSTa kALa che, ethI karIne jIta che arthAtu A=uparamAM kahyo e, kalpa varte che. A rIte=je rIte saMklezanA varjana mATe aprajJApanIya evA pitA sAthe upadhiAdino saMbhoga ucita che e rIte, A zAstramAM A graMthamAM, bhAvane AzrayIne zeSa paNa dUSaNAbhAsanA parihArane yojavo, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : aprajJApanIya jIvamAM samabhAva nahIM hovAthI tenI upadhi vagereno paribhoga anya sAdhuo karI zake nahi, athavA potAnI upAdhi vagere paNa te aprajJApanIya sAdhune ApI zake nahi; Ama chatAM vartamAnano kALa kliSTa hovAthI aprajJApanIya sAdhunA ja ati saMklezanA varjana mATe aprajJApanIya sAdhu sAthe anya sAdhuonI upadhi vagerenA paribhogano vyavahAra ucita che, ema jItavyavahAra svIkAre che. tethI sAdhuvezamAM rahelA sAmAyikarahita sAdhune paNa bhAvathI saMyamI mAnIne, anya sAdhuo prasaMge tenI upadhi vagere pote vApare paNa, ke potAnI upAdhi Adi prasaMge tene Ape paNa. A rIte bhAvane AzrayIne koIka sAdhu sAmAyikathI rahita hoya, ane te sAdhu sAthe A graMthamAM batAvelo paDilehaNAdi vyavahAra svIkAravAmAM koI dUSaNa Ape, to te dUSaNAbhAsano paNa parivAra A rIte ja karavo joIe arthAtu te sAdhune thatA ati saMklezanA parivAra mATe, tenAmAM aprajJApanIyatAdi koIka doSathI sAmAyikano pariNAma na hoya topaNa, te mArgamAM Avaze tevI saMbhAvanA hoya to, paDilehaNa Adi sarva ucita vyavahAra tenI sAthe karavo joIe, e prakArano jItAcAra che, ema svIkArIne tevA dUSaNono parihAra karavo. 631 avataraNikA: gamanikAntaramadhikRtyA''ha - avataraNiyArtha: anya gamanikAne AzrayIne kahe che - bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA 624mAM zaMkA karela ke aprajJApanIya evA je pitA sAdhunA vacanane paNa bahumAnatA nathI, tenAmAM sarvatra samabhAvarUpa sAmAyika kevI rIte hoya? ane jemanAmAM sAmAyika na hoya, tenI upasthApanA karavI yogya nathI. teno uttara graMthakAre gAthA 626-627mAM Apyo ke saMjvalana kaSAyonA udayathI pitA aprajJApanIya banela hovA chatAM tenAmAM azuddha sAmAyika hovAthI vratasthApanA mATe yogya For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vratasthApanAvastukArekhyo rAtavyAni' dvAra / peTA dvAraH "paThita' | gAthA 32 che. tyArabAda gAthA 628thI 630mAM anya saMgatithI pUrvapakSInI zaMkAnuM samAdhAna karyuM ke AkarSo dvArA sAmAyikano pratipAta thavAthI aprajJApanIya banela paNa pitAmAM pharI sAmAyikano saMbhava hovAthI guru teno tyAga karatA nathI, ane tenI mahAvratomAM upasthApanA kare che. tyAM koIne zaMkA thaI ke AkarSo dvArA sAmAyikathI pAta pAmela pitA sAthe upadhi vagereno saMbhoga anya sAdhuo kaI rIte karI zake? tenuM gAthA 631mAM samAdhAna karyuM. have anya apekSAne AzrayIne zaikSa evA aprajJApanIya pitAmAM vratasthApanA kema karAya che, te batAve che - gAthA : ahavA vatthusahAvo vinneo rAyabhiccamAINaM / jatthaMtaraM mahaMtaM logavirohA aNiTThaphalaM // 632 // anvayArtha : garavA athavA rAmazvamAdi=rAjA-mRtyAdino vaghusAvo vastusvabhAva=teomAM moTuM aMtara hovAne kAraNe nimittane pAmIne mAna kaSAya thaI jAya evA prakArano vastusvabhAva, vimo jANavo. (ahIM prazna thAya ke rAjA-mRtyAdino svabhAva mAnI hovA mAtrathI zuM ? ke jethI sAmAyika nahIM hovA chatAM tenI vratasthApanA karAya che? tethI kahe che -) natyaMta mahaMtaM jyAM aMtara moTuM che, (taviSayaka) no viroha-lokamAM virodha hovAne kAraNe (A) kiai-aniSTaphaLavALuM che. gAthArtha : athavA rAjA-bRtyAdino vasturavabhAva jANavo. ahIM prazna thAya ke rAjA-bhRtyAdino svabhAva mAnI hovA mAtrathI zuM ? ke jethI sAmAcikano pariNAma na hoya, topaNa vratasthApanA karAya? tethI kahe che- jyAM aMtara moTuM che, tadviSayaka lokamAM virodha hovAne kAraNe A aniSTaphaLavALuM che. TIkAH ___ athavA vastusvabhAvo vijJeyaH atra prakrame rAjaprabhRtyAdInAM (? rAjabhRtyAdInAM) pravrajitAnAM, yatrA'ntaraM mahat, tadviSayaM kimiti ? lokavirodhAt kAraNAd, aniSTaphalametaditi gAthArthaH // 632 // TIkArya : athavA A prakramamAM vratasthApanAnI bhUmine prApta evA sevaka, putrAdine vratasthApanAnI anujJA nahIM ApanAra evA aprajJApanIya rAjA, pitAdi zaikSanI vratasthApanA karavAnA prasaMgamAM, prajita evA rAjAbhratyAdino vastusvabhAva jANavo. jyAM moTuM aMtara che, tenA viSayavALuM A=sAmAyikathI zUnya evA aprajJApanIya rAjA, pitAdinI vratasthApanA na karavI e, aniSTaphaLavALuM che, kema ke lokamAM virodharUpa kAraNa che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 vratasthApanAvastukAre vAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "paThita / gAthA 632 noMdha: TIkAmAM rAkRtyAvInAM che tene sthAne mULagAvyA pramANe rogamRtyAvInAM hovuM joIe, ane tyAM "mAra' padathI. rAjA-maMtrI, rAjA-sArthavAha, pitA-putra, mAtA-putrI, rANI-maMtrIpatnI vagerenuM grahaNa che. bhAvArtha : athavAthI graMthakAra vikalpAMtara batAve che arthAt aprajJApanIya jIvamAM sAmAyikano pariNAma nahIM hovA chatAM AkarSo dvArA vezane kAraNe te jIvamAM pharI sAmAyikanA pariNAmano saMbhava che, tethI niratizaya guru tenI vratasthApanA kare che. te vAtamAM anya vikalpa batAvavA mATe "athavAthI kahe che. rAjA-sevake saMsArathI virakta thaIne sAthe saMyama grahaNa karyuM hoya ane sevake rAjA karatAM zIdhra vratasthApanAnI bhUmine prApta karI lIdhI hoya ane sevakanI rAjA karatAM pahelAM vratasthApanA karavAmAM Ave e prakramamAM rAjA-sevakano vastusvabhAva jANavo. Azaya e che ke rAjA ane sevake AtmakalyANa arthe saMyama grahaNa karyuM hoya, ane kadAca sAttvika hoya to daDha yatnapUrvaka samabhAvamAM yatna paNa karatA hoya; topaNa teo vItarAga nathI. AthI bhUmine prApta evA potAnA sevakane pahelAM vratasthApanA dvArA potAnAthI moTo karavAmAM Ave, te rAjAthI sahana thaI zake nahi; kema ke atyAra sudhI rAja saMsAramAM sarvatra mAna-sanmAna meLavato hato, ane te mAnane choDIne saMyamajIvanamAM AvyA pachI ratnAdhika sAdhuone vaMdana paNa kare che; chatAM potAnI sAthe pravrajita evo potAno sevaka potAnAthI moTo thaI jaze, e nimittane pAmIne rAjAne mAna kaSAyano udaya thAya, ane pahelAM vratasthApanA karavAthI sevakane paNa "huM rAjA karatAM moTo chuM' evA prakArano mAna kaSAya thavAno saMbhava che. tethI rAjA-nRtyamAM Avo vastusvabhAva che. vaLI, rAjA-sevakamAM mahAna aMtara che. tenA viSayamAM mAna kaSAyanA udayavALo A rAjA upasthApanA mATe ayogya che, tema kahIne rAjAnI vratasthApanA na karavI, e aniSTa phaLa che; kema ke ATalA doSamAtrathI vratasthApanA mATe rAjAne ayogya kahevo, e lokamAM viruddha gaNAya. Azaya e che ke bhUmine prApta thayela sevakane potAnAthI moTo karavArUpa nimittane pAmIne rAjA aprajJApanIya bane che tyAre rAjAmAM sAmAyikano pariNAma nathI, topaNa saMsArano sarva vaibhava choDIne saMyamanI ArAdhanA karavA tatpara thayela rAjAnA ATalA doSamAtrathI guru tenI vratasthApanA na kare, ane teno tyAga kare, to lokone lAge ke jinazAsana viveka vagaranuM che; AthI dharmanuM ghaNuM lAghava thAya, je aniSTa phaLavALuM che. tethI te aniSTa phaLanA parihAra arthe aprajJApanIya ane samabhAvathI rahita evA paNa rAjAmAM vratonI upasthApanA karavAmAM Ave che. vizeSArtha : gAthA 624-625mAM pUrvapakSIe zaMkA karela ke sAmAyikathI rahita, aprajJApanIya evA rAjA, pitA vageremAM pAMca mahAvratonI sthApanA kaI rIte karAya? te zaMkAnA samAdhAna mATe traNa vikalpo che. temAMthI prathama vikalpa dvArA gAthA 626-627mAM graMthakAre uttara Apyo ke vyavahAranayanA mate saMjavalana kaSAyanA udayathI jIvanuM sAmAyika azuddha bane che, tethI azuddha paNa sAmAyika hovAthI aprajJApanIya evA rAjAmAM For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 vratasthApanAvastuka jego vAIra' dvArA peya dvAra "Thita | gAthA 22, 23 thI 30 vratasthApanA thaI zake. A kathana saMvala kaSAyanA udayathI aprajJApanIyatA pAmela jIvone AzrayIne ja che, anya jIvone AzrayIne nathI. bIjA vikalpa dvArA gAthA 628-629-630mAM graMthakAre khulAso karyo ke AkarSo dvArA sAmAyikathI pAta pAmelA jIvamAM vezane kAraNe pharI sAmAyika pragaTa thavAnI saMbhAvanA che. tethI niratizaya guru teno tyAga karyA vagara tenI vratomAM upasthApanA kare che. A kathana ArAdhakabhAvathI saMyama grahaNa karyA pachI paNa mAna kaSAyanA udayathI samabhAvathI rahita ane aprajJApanIya banyA hoya tevA jIvone AzrayIne che; kema ke tevA jIvone sAmAyika pratye rAgabhAva hovAne kAraNe vratasthApanA karyA pachI teo pharI AkarSo dvArA samabhAvamAM Ave tevo saMbhava che. AthI tevA jIvonA hitArthe aprajJApanIya evA rAjA, pitAdinI vratasthApanA karAya che. have trIjA vikalpa dvArA gAthA 632mAM graMthakAre darzAvyuM che ke keTalAka jIvo saMsArathI virakta hovA chatAM potAno sevaka moTo thAya tevA nimittane pAmIne mAnakaSAyavALA bane che tyAre, aprajJApanIya evA teomAM sAmAyikano pariNAma hoto nathI, chatAM teo saMsAranI lAlasAothI mukta thaIne dharmamAM udyatamativALA hoya che. AthI teone ayogya mAnIne tyAga karavAmAM Ave to lokamAM jinadharma avivekI jaNAya; kema ke rAjAmAM sevaka jevI tIvra buddhi nahIM hovAthI rAjA sevaka sAthe bhUmine prApta karI zakyo nahi, eTalA mAtrathI rAjAne sevaka karatAM nAno banAvI devo, ane rAjA te svIkAre nahi eTalA mAtrathI rAjAne vrato na uccarAvatAM ghare mokalavo, e pravRtti lokamAM avivekavALI lAge. jethI loka jinazAsana pratye hInatAnI buddhi kare, je aniSTa phaLavALuM che. AthI A prakAranA aniSTa phaLanA nivAraNArthe pU. bhadrabAhusvAmIe AvA jIvonI paNa vratasthApanA karavAnuM kahela che. I63rA avataraNikA: ataH paraM vRddhasampradAyaH / aha do vi piyAputtajugalagANi to imo vihI - avataraNikAIH AnAthI pachI vRddhasaMpradAya che. have baMne paNa pitA-putranAM yugalo sAthe pravrajita thayAM hoya to A vidhi che - bhAvArtha : sAthe pravrajita thayela eka pitA ane eka putranI vratasthApanAnI maryAdA gAthA 622-223mAM batAvI. enAthI pachI sAthe pravrajita thayelA be pitA ane be putranI vratasthApanA viSayaka jJAnavRddha puruSonI zuM maryAdA che, te spaSTa karavA arthe graMthakAra vRddhono saMpradAya batAve che - gAthA : do thera khuDa there khuDDaga voccattha maggaNA hoi / ranno amaccamAI saMjaimajjhe mahAdevI // 633 // For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 vratasthApanAvatuko vAtavyAna' dvAra / peTA dvAraH pati' | gAthA 633 thI 36 TIkAH do therA saputtA samayaM pavvAviyA, evaM 'do thera'tti do vi therA pattA, Na tAva khuDDugA, therA uvaTThAveyavvA, 'khuDDaga' (?khuDDa)tti do khuDDA pattA Na therA, ettha vi paNNavaNuvehA taheva, 'there khuDga'tti do therA khuDDago ya ego ettha uvaTThAvaNA, ahavA do khuDDagA thero ya ego patto, ege there apAvamANammi ettha imaM gAhAsuttaM / noMdha: mULa gAthAnA prathama pAdamAM "vRdu che. teno artha karatAM TIkAmAM pratIkarUpe "vuDDa' pada mUkyuM che, tene badale "vRdu hoya tevuM bhAse che. anvayAITIkArya : ro .ullAviyA saputra evA be sthavira=eka-eka putra sahita be pitA, sAthe pravrajita thayA. to tharvavecavyA A rIte bane paNa sthaviro prApta thAya=upasthApanAnI bhUmine prApta thayA, tyAM sudhI kSullakA=be putro, prApta na thayA, tyAre te be sthaviro vratomAM upasthApavA. gggg...tadeva be kSullakA=be putro, prApta thayA=upasthApanAnI bhUmine prApta thayA, sthaviro na thayA, to ahIM paNa prajJApanA ane upekSA te rIte ja che arthAt gAthA 622-623mAM eka pitA-eka putra viSayaka je vyavasthA batAvI te rIte ja be pitAne guru samajAve, ane pitA rajA Ape to baMne putrone vratomAM upasthApe, ane rajA na Ape to pAMca-pAMca divasanA tyAgathI paMdara divasa sudhI baMne putrone upasthApyA vagaranA rAkhIne baMne pitAne taiyAra kare. jo baMne pitA sUtrAdi vaDe prApta thAya to sAthe baMne pitA-baMne putrone vratomAM upasthApe ane pitA prApta na thAya to paMdara divasa pachI baMne pitAnI upekSA karIne baMne putronI vratasthApanA kare, athavA baMne pitAno mAnI svabhAva hovAthI potAnI anujJA vagara putranI upasthApanA karavArUpa nimittane pAmIne dIkSA choDI de athavA guru ke putra pratye dveSa kare tema hoya, to baMne pitA jyAM sudhI taiyAra na thAya, tyAM sudhI baMne putrone upasthApanA karyA vagaranA rAkhIne baMne pitA taiyAra thAya, tyAre cAreyanI sAthe vratomAM upasthApanA kare, e vAta pUrvanI jema ahIM jANavI. thereT-there -3vakuvA be sthavira ane eka kSullaka prApta thAya to e traNeyanI ahIM=vratomAM, upasthApanA kare, ane aprApta evA eka putranI pAchaLathI upasthApanA kare. voccastha maUT hoDuM vyatyastamAM=viparItamAM, mArgaNA=vicAraNA, thAya che arthAtu eka pitA upasthApanA mATe prApta na thayA hoya, ane eka pitA, be putra upasthApanA mATe prApta thaI gayA hoya, evA prasaMgarUpa viparItamAM vicAraNA thAya che. hava....diku athavA be putro ane eka pitA upasthApanA mATe prApta thayA, eka pitA aprApta hote chate, ahIM=zuM karavuM e viSayamAM, A AgaLanI gAthAmAM kahevAya che ke, gAthAsUtra che - For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 vatasthApanAvastakomyo vAtavyAna' dvAra/peTA hAra: "pakita" | gAthA 633 thI 36 gAthA : do puttapiA pattA egassa putto patto na u thero / gAhio sayaM va viarai rAyaNio hou esa vi tA // 634 // TIkAH ___ puvvaddhaM kaNThyaM, AyarieNa vasabhehiM vA paNNavaNaM gAhio viarai sayaM vA viyarai tAhe khuDDago uvaTThAvijjau, aNicche rAyadiTuMtapaNNavaNA taheva, imo viseso-so ya apattathero bhaNNai-esa te putto paramamedhAvI putto(?patto) uvaTThAvijjai, jai tumaM Na visajjesi to ee do vi piyAputtA rAiNiyA bhavissaMti, taM eyaM visajjehi, esa vi tA hou eesiM rAtiNiu tti, ao paramaNicche taheva vibhaasaa| iyANi pacchaddhaM-'raNo amaccAI 'tti rAyA amacco ya samagaM pavvAviyA, jahA piyAputtA tahA asesaM bhANiyavvaM, AdiggahaNeNaM siTThisatthavAhANaM raNNA saha bhANiyavvaM, saMjaimajhe vi doNhaM mAyAdhitINaM doNha ya mAyAdhitIjuvalayANaM mahAdevIamaccINa ya evaM ceva savvaM bhANiyavvaM // 633/634 // anvacAITIkArya : To puttapi pattA=be putra-pitA vratasthApanA mATe prApta thayA. / putto patto ra3 thero ekano putra vratasthApanA mATe prApta thayo, paraMtu sthavira pitA, na thayA. purbaddha caM pUrvArdha kaMkya che=ATalo prastuta gAthAno pUrvArdha sahelo che. have gAthAnA uttarArdhano artha karatAM kahe che - nahi artha a vimaraDuM-prajJApanA grahaNa karAvAyelo athavA svayaM anujJA Ape. mAyariNaT. tadeva ekano putra prApta hoya, paraMtu pitA prApta na hoya tyAre AcArya vaDe ke vRSabho vaDeegItArtho vaDe, prajJApanAne grahaNa karAvAyelo=samajAvAyelo pitA, Ape-putranI vratasthApanA mATe anujJA Ape, athavA svayaM Ape=AcArya ke gItArthonI preraNA vagara svayaM anujJA Ape, to kSullaka-putra, vratomAM upasthApavo. anicchAmAM rAjAnA dRSTAMtathI prajJApanA te rIte ja arthAtu potAnAthI pahelAM putranI upasthApanA pitA icche nahi to gAthA 622-623mAM batAvyuM te rIte ja rAjAnA daSTAMtathI guru pitAne samajAve. rUmo vizeno. ... vinnadi A vizeSa che pitAne pUrvokta dRSTAMtathI samajAvavAmAM ATaluM vizeSa che-ane te aprApta sthavira kahevAya che=vratasthApanAnI bhUmine aprApya evA pitA guru vaDe kahevAya che - parama medhAvI vratasthApanAnI bhUmine prApta evo A tAro putra vratomAM upasthapAya che, tuM visarjana karIza nahi, to A baMne paNa pitA-putra rAtvika thaze. tethI tuM AnetrutArA putrane, visarjana kara. tA vi rAzi ho tethI A paNa rAtvika thAo. tA paNa vipakSa ratiLio hoya tethI A paNa-tAro putra paNa, A bemAM=bIjA pitA-putramAM, rAtvika thAo. n International For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 vatasthApanAvastuka/'khyo rAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "paThita' / gAthA 633 thI 36 tti' gurunA kathananI samApti arthaka che. mo..vimAsa AnAthI pachI=putrane vratomAM upasthApavA mATe guru pitAne samajAve enAthI pachI, anicchAmAM pitAnI putrane upasthApavAnI anicchAmAM, te rIte ja vibhAsA che, arthAt gAthA 622623mAM eka pitA-eka putranI vratasthApanA viSayaka pAMca-pAMca divasa rAha jovI vagere je vikalpo pADyA, te rIte ja ahIM paNa vikalpo jANavA. for chiddha have pazcAI=gAthA 633 uttarArdha batAve che - ranno madhyamA po.sada mALiyaa rAjA ane amAtya=maMtrI, sAthe pravrajita thayA, je rIte pitA-putra che te rIte azeSa kahevuM arthAt rAjA-maMtrInI vratasthApanAnI vidhi je rIte pitA-putranI vratasthApanAnI vidhi kahI te rIte saMpUrNa kahevI. mamatrA''mAM vi'nA grahaNa dvArA rAjA sAthe zreSThI ane sArthavAhanuM kahevuM arthAt jema rAjA sAthe maMtrInI vratasthApanAnI vidhi pitA-putranI jema jANavAnI che, tema rAjA sAthe zreSThI ke rAjA sAthe sArthavAha pravrajita thayA hoya to, teonI vratasthApanAnI vidhi paNa pitA-putranI jema ja jANavI. saMgama mahAvIra saMbaDDasilve mAyitraM saMyatInI madhyamAM paNa be mAtA-putrInuM ke be mAtA-putrInA yugalonuM ke mahAdevI-amAtyanuM=rANI-maMtrIpatnInuM, A rIte ja sarva kahevuM arthAt eka mAtA ane eka putrI, athavA be mAtA ane be putrI, athavA mahAdevI ane maMtrIpatnI sAthe pravrujita thayA hoya to, teonI vratasthApanAnI vidhi pitA-putranI batAvI, e rIte ja sarva jANavI. gAthA : rAyA rAyANo vA doNNi vi sama patta dosu pAsesu / IsarasiTThiamacce niyama ghaDA kulA duve khuDDe // 635 // TIkA : __ 'rAyA rAyANo 'tti ego rAyA bitio rAyarAyA samaM pavvaiyA, ettha vi jahA piyAputtANaM tahA daTTavvaM, eesiM jo ahigayaro rAyAdi iaraMmi amaccAie ome patte uvaTThAvijjamANe apattiyaM karijja paDibhajjejja vA dAruNasahAvo vA udurusijjA tAhe so apatto vi iyarehi samamuvaTThAvijjai, ahavA 'rAya'tti jattha ego rAyA jo amaccAiyANa savvesiM rAyaNio kajjai, 'rAyANo 'tti jattha puNa duppabhitirAyANo samaM pavvaiyA samaM ca pattA uvaTThAvijjaMtA samarAiNiyA kAyavva tti dosu pAsesu ThavijjaMti, esevattho bhaNNai // 635 // anvacAITIkArya rAyA rAyALorAyA...samamuvaBviMpha eka rAjA, ane bIjo rAjarAjA=moTA rAjavI, sAthe pravrajita thayA, ahIM paNa=rAjA ane rAjarAjAnI vratasthApanAnI vidhimAM paNa, jevI rIte pitA-putranuM che, tevI rIte jANavuM. For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | zekhyo rAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "paThita' | gAthA 633 thI 636 have rAjarAjA=moTo rAjavI, rAjA, maMtrI, zreSThI ane sArthavAha : e badhAe sAthe pravrajyA lIdhI hoya, ane teomAMthI maMtrI Adi nAnAe vratasthApanAnI bhUmine prApta karI lIdhI hoya, paraMtu rAjarAjA Adi moTA prApta karI zakyA na hoya, tyAre, putra bhUmithI prApta thaI gayo hoya paraMtu pitA prApta na thayA hoya, te vakhate karavAnI je vidhi pUrvamAM batAvI, tenA karatAM rAjarAjA AdimAM kaMIka judI vidhi che, te spaSTa kare che itara evA maMtrI Adi prApta thayelA omaHnAnA, upasthApana karAte chate AmanAmAM=rAjA, rAjarAjA, maMtrI vageremAM, adhikatara=moTA, evA je rAjAdi aprItine kare, athavA vrato bhAMge, athavA dAruNa svabhAvavALA roSe bharAya, to aprApta paNa te=vratasthApanAnI bhUmine prApta nahIM thayelA paNa aprIti Adi karanArA rAjAdi, Itara sAthe vratasthApanAnI bhUmithI prApta thayelA nAnA maMtrI Adi sAthe, upasthapAya che. vA=havA, mULagAthAnA prathama pAdamAM rahela rAyA rAyA no uparamAM eka rIte artha batAvyo, have rAyA rAyAno no ja "athavAthI bIjI rIte artha batAve che "tti...kla, rANA eTale jyAM eka rAjA che, je amAtya vagere sarvamAM rAtvika-vratasthApanA kALamAM moTo, karAya che. rouiUT vi sama patta to pAse athavA baMne paNa sAthe prApta thaye chate baMne pAsAmAM upasthApanA mATe UbhA rahe. "yA' tti ...vinaMti, rAkho eTale vaLI jyAM be vagere rAjAo sAthe pravajita thayA hoya ane sAthe vratasthApanAne prApta thayA hoya, to upasthApita karAtA evA te rAjAo samAna rAtvika karavA yogya che, ethI be paDakhe sthApAya che arthAt vratasthApanAkALamAM te badhA rAjAone kramasara UbhA na rAkhavA, paraMtu eka rAjAne eka bAju ane bIjA rAjAne bIjI bAju UbhA rAkhIne upasthApanA karavI. sevantho maJUhuM A ja artha kahevAya che arthAt sAthe pravrajita thayelA ane sAthe prApta thayelA badhA rAjAone samAna rAtvika karavA joIe, ethI te rAjAonI vratasthApanA karatI vakhate baMne pAsAmAM sthApanA karavI e ja artha AgaLanI gAthAmAM kahe che. joke vratasthApanA vakhate sAthe pravrajita ane sAthe bhUmine prApta thayelA rAjAone samarAtvika karavA arthe gurunA be pAsAmAM sthApana karavA joIe, e artha vakSyamANa gAthA 636thI sAkSAt jaNAto nathI, Ama chatAM A kathana sAthe saMlagna evuM anya paNa kathana gAthA 636mAM karela hovAthI e paNa jaNAya ja che ke samarAtvika karavAnA hoya te rAjAone gurunI be bAjumAM sthApavA joIe. AthI ja ahIM "A ja artha kahevAya che', ema kahela che. gAthA : samayaM tu aNegesuM pattesuM aNabhiogamAvaliyA / egaduhao vi ThiA samarAiNiA jahAsannaM // 636 // dAraM // For Personal & Private Use Only
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'vemyo tathAni' dvAra/ peTA dvAra : paDita' | gAthA 33 thI 36 S anvayArtha: samartha tuvaLI sAthe maLInuM parvonuM aneka prApta thaye chate marfmomAM anabhiyoga-Agraha vagara, mAvatiya AvalikAthI zreNithI, vo vikaeka ke be bAjuthI paNa =sthita sAma-sAme UbhA rahelA, samAja=samarAtvika thAya. (ane) nahIsanna yathAsanna=kramasara UbhelAmAM gurunI AsannatA pramANe UbhelA, (jayeSTha) thAya. gAthArtha : vaLI sAthe aneka prApta thaye chate Agraha vagara zreNithI eka ke be bAjuthI paNa sAmasAme UbhA rahelA samAna rAtnika thAya, ane je rIte gurunI najIka UbhA hoya, te jyeSTha thAya. TIkAH ___ puvvaM piyAputtAdisaMbaMdheNa asaMbaddhesu bahusu samagamuvaTThAvijjamANesu guruNA aNNeNa vA abhiogo Na kAyavvo 'io ThAha'tti, evamegao duhao vA ThAviesu jo jahA gurussa AsaNNo so tahA jeTTho, ubhayapAsaTThiyA samA samarAyaNiyA / ___ evaM do IsarA, do siTThI, do amaccA, niyama tti do vaNiyA, ghaDa tti goTThI [do goTThIo] do goTThiyA pavvaiyA, do mahAkulehiMto pavvaiyA, savve samA samappattA samarAiNiyA kAyavvA, eesiM ceva puvvapatto puvvaM ceva uvaTThAveyavvo tti vRddhavyAkhyA // 636 // noMdha: gAthA 635nA uttarArdhamAM rahela ghauno artha gAthA 636nI vRddhavyAkhyAmAM noTTI karyo, tyArapachI to joddo zabda vadhArAno lAge che ane gAthA 635nA aMte rahela kuve pUno artha gAthA 636nI vRddhavyAkhyAmAM karyo nathI, paraMtu hovo joIe. pAThazuddhi maLela nathI. * "kudo vi''mAM "pi'thI e kahevuM che ke vratasthApanA vakhate samarAtvika thavA mATe zaikSo kyAreka eka bAjuthI rahelA hoya to kyAreka baMne bAjuthI paNa rahelA hoya. TIkAI: - puSaM.samayAiyA pUrve=saMyama grahaNa karatAM pahelAM, pitA-putrAdinA saMbaMdha vaDe asaMbaddha evA ghaNA sAthe upasthApana karAte chate guru vaDe ke anya vaDe "A bAju Ubho rahe" e prakArano abhiyoga=Agraha, na karavo joIe. A rIte eka bAjuthI ke be bAjuthI sthapAyelA zaikSomAM je jevI rIte gurunI Asanna hoya, te tevI rIte jyeSTha thAya sama evA ubhaya pAsamAM rahelA=gurunI baMne paDakhe samAna rIte rahelA, samarAtvika thAya. utthAna : gAthA 635nI TIkAnA aMte kahela ke A ja artha kahevAya che, AthI e arthane kahevA ja gAthA 636 mUkela che, ane tenI TIkA purvAthI samarAchAyA sudhImAM pUrI thAya che, ane te sAthe pUrvagAthAnI TIkAnA For Personal & Private Use Only
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 tasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita' | gAthA 633 thI 36 aMte kahela ke A ja artha kahevAya che, te artha paNa kahevAI jAya che; have gAthA 635nA uttarArdhano artha kare cheanvayArtha/TIkAryaH phaeNsiphikamarce niyama pa ]nA kuve ghu-parva toDavAvethaao A rIte je rIte sAthe pravrajita ane sAthe prApta thayela be vagere rAjAone samarAtvika karavA joIe e rIte, be Izvara=aizvaryavALA, be zreSThI, be amAtya=be maMtrI, niyama eTale be vANiyA, ghaDa eTale goSTI, be goThiyA=be mitro, pravrajita thayA; be mahAkulomAMthI=moTAM kuLomAMthI, pravrajita thayA; (be kSullaka pravrajita thayA) samAna evA sarva sama prApta thayA=be IzvarAdi badhA vratasthApanAnI bhUmine sAthe prApta thayA hoya, to samAna rAtvika karavA joIe, ane AmanAmAM ja=be Izvara ke be maMtrI ke be zreSThI vagere babbenA yugalomAM ja, pUrvamAM prApta thayelo pUrve ja=pahelAM ja, vratomAM upasthApavo. tti vRddhA rahyA e pramANe vRddhonI vyAkhyA che. bhAvArtha : gAthA 622-623mAM pitA-putra sAthe dIkSA le ane vratasthApanA mATe sAthe prApta na thaI zake tyAre karavA yogya vidhinI vicAraNA karI. have be pitA ane be putra sAthe dIkSA le, tyAre karavA yogya vidhinI vicAraNA kare che tyAM be pitA ane eka putra vratasthApanAnI bhUmine prApta hoya to teonI vidhi pUrvanI vidhi jevI ja che, paraMtu jyAre be putra ane eka pitA vratasthApanA mATe taiyAra thayA hoya ane eka pitA taiyAra na thayA hoya, te vakhate taiyAra nahIM thayelA pitAne samajAvavAnI vizeSa vidhi A pramANe che - vratasthApanA mATe aprApta pitAne gItArtha guru samajAve ke tamAro putra parama medhAvI hovAthI vratasthApanA mATe prApta thayo che, mATe jo tame rajA Apo to enI vratomAM upasthApanA karIe; kema ke jo tame rajA nahIM Apo to bIjA pitA-putra karatAM tamAro putra nAno thaze, ane rajA Apazo to bIjA pitA-putra karatAM tamAro putra jayeSTha paryAyavALo thaze, jemAM tamAruM ja gaurava che. A rIte eka pitA-putranI ane be pitA-putranI vratasthApanAnI vidhi batAvyA bAda rAjA-maMtrI, rAjAzreSThI ke rAjA-sArthavAhanI vratasthApanAnI vidhi pitA-putra jevI ja che; tema ja sAdhvImAM paNa mAtA-putrI ke rAjarANI-maMtrI patnInI vratasthApanAnI sarva vidhi pitA-putranI jema ja che. vaLI, rAjA ane rAjarAjI=moTA rAjA, e baMne sAthe dIkSita thayA hoya ane sAthe vratasthApanAnI bhUmine prApta karI lIdhI hoya, to teone paNa guru pitA-putranI jema sAthe ja vratomAM upasthApe. vaLI rAjA, rAjarAjA, maMtrI, zreSThI ane sArthavAha, A badhAe sAthe dIkSA lIdhI hoya ane temAM maMtrI vagere nAnA zaikSoe bhUmine prApta karI lIdhI hoya, paraMtu rAjA vagere moTA zaikSo bhUmine prApta na karI zakyA hoya, tyAre jo rAjAdi karatAM nAnA evA bhUmine prApta thayela maMtrI vagerenI upasthApanA karavAthI maMtrI vagerethI moTA evA rAjA ke rAjarAjAne guru upara ke maMtrI vagere upara aprIti thAya, athavA to te lIdhela dIkSA choDI de, athavA to dAruNa svabhAvavALA rAjA ane rAjarAjA krodhe bharAya, to tevA saMyogomAM sUtrAdhyayanAdithI aprApta hovA chatAM paNa rAjA ane rAjarAjAnI maMtrI Adi sAthe gItArtha AcArya sthApanA kare. For Personal & Private Use Only
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukA'egro vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "paThita-kathita' / gAthA 633 thI 30, 630 41 AvA prakAranI upasthApanAkALanI vivekavALI vidhi pU.bhadrabAhasvAmI Adie ArAdhaka jIvonA AtmakalyANa arthe batAvI che, jethI nAnAM nimitto pAmIne zaikSa roSita thaIne dIkSA choDavA dvArA ke guru Adi para aprIti karavA dvArA durlabhabodhi na thAya ane potAno yatkiMcit prakRtidoSa dUra karI zake. vaLI, vratasthApanAnI bhUmine sarva zaikSo sAthe prApta thayA hoya ane teomAM rAjA eka ja hoya, to maMtrI Adi sarvamAM rAjAne rAtvika karavo, paraMtu badhAne sarakhA karavA nahi; ane be vagere rAjAo sAthe pravrajita ane sAthe prApta thayela hoya to vrataAropaNakALamAM koIne nAnA-moTA karavA nahi, paraMtu sarva rAjAone gurunI be bAju UbhA rAkhIne vrato uccarAvavAM, jethI badhA rAjAo samAna rAtvika thAya. vaLI pitA-putrAdinA saMbaMdhathI nahIM baMdhAyela evA ghaNA zaikSo upasthApanAnI bhUmine sAthe prApta thayela hoya, to teomAM pitA-putra vagere jevo koI vizeSa saMbaMdha nahIM hovAthI teone koI sUcana vagara kramasara UbhA rAkhIne vrato uccarAve, jethI teomAM gurunI najIka Ubho rahelo zaikSa anya zaikSomAM ratnAdhika thAya, ane guruthI dUra-dUratara UbhA rahelA zaikSo gurunI najIka UbhA rahelA zaikSo karatAM paryAyamAM kaniSTha thatA jAya, ane gurunI baMne bAju sAma-sAmA UbhA rahIne vrato uccaranArA zaikSo samAna rAtvika thAya, A prakAranI zAstramaryAdA che. e sivAya be aizvaryavALA, be zreSThI, be vANiyA, be goThiyA, be moTAM kuLovALA ane be nAnA chokarAo vratasthApanAnI bhUmine sAthe ja prApta thayA hoya, to te sarvamAMthI koIne nAnA-moTA na karavA, paraMtu IzvarAdi badhA zaikSone samAna rAtvika karavA; chatAM A badhAmAMthI paNa je zaikSo pahelAM prApta thayA hoya, teonI pahelAM ja upasthApanA karavI; jethI pahelA prApta thayela zaikSo ratnAdhika thAya. A prakArano gAthA 633thI 636no saMkSepArtha che. 633/634/635/636ll avataraNikA : __ evaM vyatirekato'prAptavidhiruktaH, sAmpratamakathanavidhimAha - avataraNikAI: A rIte=gAthA 621thI 636mAM darzAvyuM e rIte, vyatirekathI aprAptavidhi kahevAI. have akathanavidhine kahe che - bhAvArtha : gAthA 621thI 636 sudhImAM dIkSA grahaNa karyA bAda zastraparijJA Adi ucita sUtra bhaNavA dvArA paryAyathI vratasthApanAne yogya prApta na hoya tevA rAjA-pitAdi zaikSomAM vratonI upasthApanA na karavI, e rUpa vyatirekathI aprAptavidhi kahevAI. have ucita sUtrathI prApta paNa zaikSone sUtranA chakAyAdirUpa arthanuM kathana na karyuM hoya to teonI vratasthApanA na karavI, e rUpa vyatirekathI akathanavidhine kahe che - * ahIM prAptavidhi ane mAthavidhi: e baMnenI sAthe "vyatireka" zabdanuM joDANa che, ane vyatireka eTale vratasthApanA karavAno abhAva. For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 vratasthApanAvastukAyegyo vAtavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "kathita' | gAthA 30 gAthA : akahittA kAyavae jahANurUvaM tu heuNAtehiM / aNabhigayatadatthaM vA'paricchiuM no uvaTThAve // 637 // anvacAI: devaIQrdi-hetu ane jJAta vaDe=daSTAMta vaDe, nahApurUvaMtu yathAnurUpa ja zrotAne anurUpa ja, vAva-kAya ane vratone (arthathI) madina=nahIM kahIne, vAane (arthathI kahevAya chate paNa) maurfmAyataghaMTa anadhigata tadarthavALAne=nahIM jaNAyelA kAryo ane vratonA arthavALA zaikSane, ane (kAya-vratonA artho jaNAye chate paNa) saparichi parIkSA nahIM karIne (ziSyane vratomAM) no 3vaThThAve upasthApe nahIM. * "tu' kAra arthaka che ane "rA' ra kAra arthaka che. gAthArtha : hetu ane dRSTAMta vaDe zrotAne anurUpa ja pRthvI Adi cha kAcane ane prANAtipAta viramaNAdi cha vratone arthathI nahIM kahIne, ane arthathI kahevAya chate paNa anadhigata cha kAcanA ane cha vratonA arthavALAne, ane cha kAyanA ane cha vratonA artho jANavA chatAM paNa parIkSA karyA vagara, te ziSyane vatomAM upasthApe nahIM. TIkAH akathayitvA arthataH kAyavratAni yathAnurUpameva zrotrapekSayA hetujJAtAbhyAM, jJAtam-udAharaNam, anadhigatatadarthaM veti kathite'pi satyanavagatakAyavratArthaM ca, aparIkSyA'dhigate'pi nopasthApayed draSyiti thArtha: dArUA. TIkArya : zrotAnI apekSA vaDe yathA anurUpa ja hetu ane jJAti dvArA kAryo ane vratone arthathI nahIM kahIne, ane kahevAya chate paNa cha kAya ane cha vrato arthathI kahevAya chate paNa, anadhigata tadarthavALAne=anavagata kAya ane vratonA arthavALAne, adhigata hote chate paNa cha kAya ane cha vratonA artho zekSane avagata hote chate paNa, parIkSA nahIM karIne zekSane vratomAM upasthApavo joIe nahIM. jJAta eTale udAharaNa, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sarvavirati sAmAyika uccarAvyA pachI navadIkSita sAdhune ucita tapa karAvavA dvArA zastraparijJAdi ucita sUtro bhaNAvavAmAM Ave che, ane zaikSa te sUtro bhaNI le, tyArabAda guru tene te sUtranA artho samajAve che, jemAM pRthvIkAyAdi SakAyanuM ane ahiMsA Adi vratonuM varNana che; ane te varNana guru zrotAnI apekSAe zrotAnI zaktine anurUpa ja hetu ane daSTAMta jaNAvavA dvArA kare che, je varNana ziSya pAse karyA vagara ziSyanI vratasthApanA karAya nahi. For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kavita' | gAthA 630-638 43 vaLI, gurue ziSyane sUtranA artho samajAvyA hoya, paraMtu maMdabuddhivALo ziSya te pakAyanA ane vratonA arthone samajI zakyo na hoya, topaNa te ziSyanI upasthApanA karAya nahi. kadAca gurue kahela sUtranA arthono ziSyane yathArtha bodha thaI gayo hoya, paraMtu gurue, "A ziSya mArA kahelA arthone pravRttimAM samyam yojI zake che ke nahi ?" teno nirNaya karavA arthe parIkSA na karI hoya, topaNa te ziSyanI vratomAM upasthApanA karAya nahi. 1637 avataraNikA: etadeva bhAvayati - avataraNitArtha : Ane ja bhAvana kare che arthAtu pUrvagAthAmAM kahyuM ke zrotAne anurUpa ja hetu ane dRSTAMta dvArA cha kAya ane cha vratone samajAvavAM joIe. tethI have hetu ane dAMtathI cha kAya ane cha vratonuM ja gAthA 662 sudhI graMthakAra bhAvana kare che - gAthA : egidiyAi kAyA tesiM sesiMdiANa'bhAve vi / bahirAINa va NeaM sottAigame vi jIvattaM // 638 // anvayArtha: viyArU =ekendriyAdi kAyo che=jIvo che. (ahIM zaMkA thAya ke ekeMdriyone kAya kaI rIte kahI zakAya? tethI kahe che-) sattA ane vizrotrAdinA vigamamAM paNa vadarADuM, vakabadhirAdinI jema siMdrisADamAve vizeSa indriyonA abhAvamAM paNa te teonuM ekendriyonuM, gIvaraMjIvatva maM=jANavuM. gAthArtha : ekendriyAdi jIvo che. ahIM zaMkA thAya ke ekeMdriyone jIva kaI rIte kahI zakAya? tethI kahe che ke zrotrAdinA vigamamAM paNa badhirAdinI jema zeSa indriyonA abhAvamAM paNa ekendriyonuM jIvatva jANavuM. TIkA : ekendriyAdayaH kAyAH, teSAM sparzanabhAva eva zeSendriyANAM-rasanAdInAmabhAve'pi badhirAdInAmiva jJeyam, AdizabdAdandhAdiparigrahaH, zrotrAdivigame'pi jIvatvaM tathAkarmavipAkAditi gAthArthaH // 638 // TIkArya : ekendriya Adi kAyo che=jIvanikAya che. tevA prakAranA karmanA vipAkathI zrotrAdino vigama hote chate paNa=zrotrendriya vagere nahIM hote chate paNa, badhirAdinI jema=baherA vagere manuSyomAM jema jIvatva che tema, rasana Adi zeSa indriyono abhAva hote chate paNa teone ekendriyAdi jIvone, sparzanano bhAva ja che=sparzanendriyano sadbhAva ja che. tethI jIvata jANavuM ekendriyomAM jIvata jANavuM. For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 vratasthApanAvastuka/lekhyo rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 638, 639 thI 441 mAri zabdathI aMdhAdino parigraha che arthAtu"vadhiomAM mAri zabdathI AMdhaLA vagere manuSyono parigraha che, ane "zrotrAri''mAM mAri' padathI cakSurAdi indriyonuM grahaNa che. rUti gAthArtha. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA jIvomAM pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya ane trasakAya ema cha javanikAyanI prApti che. temAMthI ekendriyamAM sacetanatvanI siddhi karavA arthe graMthakAra yukti Ape che - jevI rIte te prakAranA karmavipAkanA udayathI zrotrAdi indriyono vigama hovA chatAM paNa badhirAdi manuSyomAM jIvatva che, tevI ja rIte rasanA vagere cAra indriyono abhAva hovA chatAM paNa ekendriyamAM sparzanarUpa eka indriyano sadbhAva che, tethI ekendriyamAM jIvatva che. vaLI, baherA, AMdhaLA manuSyone baherA, AMdhaLA thavAne anukULa karmavipAka hovAthI te te dravyendriyano abhAva che, chatAM teomAM jIvatva pratyakSasiddha che. A dRSTAMtathI graMthakArane jaNAvavuM che ke ekendriyamAM paNa tevA prakAranA karmodayane kAraNe zrotrAdi cAra indriyono abhAva che, topaNa teomAM sparzendriyano bhAva hovAthI jIvatva che. pUrvagAthAmAM kahela ke hetu ane dAMta dvArA kAya-vrato nahIM kahIne zaikSanI vratasthApanA karavI joIe nahi, tethI prastuta gAthAmAM pRthvI Adi pAMca kAyarUpa ekendriyamAM jIvatvanI siddhi karavA mATe "rasanAlInAM mkriyA samAvefparzanamAvava' e prakAranA hetu dvArA ane zrotravivikheDapi vadharavInAmava' e prakAranA dRSTAMta dvArA prakriyA thA.' e prakAranuM anumAna karela che. I638 avataraNikA : tathA 2 - avataraNitArtha pUrvagAthAmAM hetu ane dRSTAMtathI ekendriyamAM jIvatva sthApana karyuM. have caurindriyathI mAMDIne ekendriya sudhImAM jIvatva daDha karavA mATe gAthA 639-64)mAM tarka batAve che - ane te rIte - gAthA : jai NAma kammapariNaivaseNa bahirassa soamaavriaN| tayabhAvA sesiMdiabhAve so kiM nu ajjIvo ? // 639 // anvayArtha: nareMja meparivaNe karmanI pariNatinA vazathI vada-badhiranuM-baherA manuSyanuM, sogaMzrotra zrotrendriya, varidi-AvRta che, (to) tayamIva tenA=zrotrendriyano, abhAva hovAthI siM3imAvezeSa indriyonA bhAvamAM nu kharekhara viM=zuM to A=badhira manuSya, sannIvo ?-ajIva che? For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka vecyo vAtavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "kathita' | gAthA 639 thI 441 45 * "Ama' pada vAkyAlaMkAramAM che. * "' vitarka arthamAM che. gAthArtha : je karmanI pariNatinA vazathI baherA manuSyanI zrotrendriya AvRta che, to zrotrendriyano abhAva hovAthI zeSa indriyonA bhAvamAM zuM kharekhara bahero mANasa ajIva che? arthAt jIva ja che. TIkA? ___ yadi nAma karmapariNativazena badhirasya jantoH zrotramAvRttaM, tadabhAvAt-zrotrAbhAvAt zeSendriyabhAve sati asau-badhiraH kiM nu ajIva: ? jIva eveti gAthArthaH // 639 // TIkArya jo karmapariNatinA vazathI badhira jaMtunI=baherA jIvanI, zrotrendriya AvRta che=DhaMkAyela che, to teno abhAva hovAthI=zrotrendriyano abhAva hovAthI, zeSa indriyono bhAva hote chate, A=bahero, kharekhara zuM ajIva che? arthAt jIva ja che, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : tathA - avataraNikAW: pUrvagAthAmAM tarkathI jaNAvyuM ke zrotrendriyano abhAva hovA chatAM baherAmAM jIvatva che. have koIka manuSya bahero, AMdhaLo ane ghANa-rasana indriyathI haNAyelo hoya, topaNa tenAmAM jIvatva che, te tarkathI batAvavA tathA'thI samuccaya kare che - gAthA : bahirassa ya aMdhassa ya uvahayaghANarasaNassa emeva / sai egaMmi vi phAse jIvattaM haMta ! kimajuttaM ? // 640 // anvayArtha: meva A ja rIte pUrvagAthAmAM je rIte badhiranuM jIvatva batAvyuM e ja rIte, 3vadayApArasaUsa upahata dhrANendriya ane rasanendriyavALA, vahira ya graMthasa yukabadhirane ane aMdhane aifma vi zAse sarUeka paNa sparzanendriya hote chate navAM jIvatva limanuAM zuM ayukta che ? gAthArtha : pUrvagAthAmAM je pramANe badhiranuM jIvatva batAvyuM, e ja pramANe upahata dhrANedriya ane rasaneMdriyavALA badhirane ane aMdhane eka paNa sparzanendriya hote chate jIvatva zuM ayukta che ? arthAt ayukta, nathI ja. For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 vratasthApanAvatuka |o rAtavyAna' dvAra / peTA dvAraH 'kavita' | gAthA 639 thI 441 TIkA : badhirasya cA'ndhasya ca, kiMviziSTasyetyAha-upahataghrANarasanasya, evameva yathA badhirasya, satyekasminnapi sparzane jIvatvaM hanta ! kimayuktam ?, hanta ! sampreSaNe, naivA'yuktamiti gAthArthaH // 640 // / * "mitrapi'mAM pi' dvArA e jaNAvavuM che ke be vagere indriya hoya, to to jIvata ayukta nathI, paraMtu eka paNa indriya hote chate jIvata ayukta nathI ja. TIkArya : je rIte badhiranuM che e rIte ja pUrvagAthAmAM je rIte badhiranuM jIvatva batAvyuM e rIte ja, kevA viziSTa? ethI kahe che- upahata ghANa ane rasanavALA evA badhirane ane aMdhane eka paNa sparzana indriya hote chate jIvatva zuM ayukta che? arthAt ayukta nathI ja. phakta saMpreSaNamAM che zuM ayukta che? evA praznamAM graMthakAre vidhAna karyuM ke ayukta nathI ja, te datta' avyaya darzAve che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : eeNaM nAeNaM cauridiamAio'vagaMtavvA / egidiapajjaMtA jIvA pacchANupuvvIe // 641 // anDayA : pachINuputhvIpu=pazcAnupUrvIthI paNavi nA A jJAta vaDe-pUrvanI be gAthAmAM upayata prANa-rasanavALA badhira ane aMdhanuM dRSTAMta batAvyuM e dRSTAMta vaDe, ri3imo caurindriyanI Adi che jemane evA vinaMta ekendriya che parvatamAM jemane evA navA jIvo avAMtarthI jANavA. gAthArtha : pazcAnupUrvIthI pUrvanI be gAthAmAM upayata ghANa-rasanavALA badhira ane aMdhanuM dAMta batAvyuM, enA vaDe caurindriyathI ekendriya sudhInA jIvo jANavA. TIkAH ___ etena jJAtena udAharaNena caturindriyAdayo'vagantavyAH ekendriyaparyantA jIvAH pazcAnupUrvyA caturindriyAdilakSaNayeti gAthArthaH // 641 // TIkArya : caurijiyAdinA lakSaNavALI pazcAnupUrvIthI A pUrvanI be gAthAmAM batAvyuM ke, jJAta vaDe udAharaNa | to Oaa pA zAkhA pas paDe, coroSano bhoga 1pojha For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatuko vAtavyAni' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 639 thI 441, 642-643 40 bhAvArtha: graMthakAre gAthA 639mAM tarka dvArA badhiramAM jIvatva batAvyuM, ane gAthA 640mAM sthApana karyuM ke jenI dhrANendriya ane rasanendriyanI zakti haNAI gaI che, tevA baherA ane AMdhaLA mANasamAM eka mAtra sparzanendriya hovA chatAM jIvatva che. tyAra pachI gAthA 641mAM kahe che ke A baMne daSTAMta dvArA caurindriyathI mAMDIne ekendriya sudhInA jIvomAM pAnupUrvIthI jIvatva sAdhavuM arthAt gAthA 639mAM batAvela badhiranA daSTAMtathI caurindriyamAM jIvatva sAdhavuM, gAthA 640mAM Apela badhira evA aMdhanA daSTAMtathI te indriyamAM jIvatva sthApavuM, tathA jenI ghrANendriyanI zakti haNAI gaI che tevA badhira ane aMdhanA udAharaNathI beindriyamAM jIvatva sAdhavuM ane jenI nAka ane jIbhanI zakti AvRta thaI gaI hoya tevA baherA ane AMdhaLA manuSyamAM paNa jema sparza rUpa eka indriya hovAthI jIvatva che, tema ekendriyamAM paNa sparzanendriyano sadbhAva hovAne kAraNe jIvatva che, e pramANe jANavuM. vizeSArtha : gAthA 639-640mAM karela tarka gAthA 638mAM Apela anumAnanA hetune daDha karavA mATe nathI, paraMtu caurindriyathI ekendriya sudhImAM daSTAMta dvArA jIvatvanI siddhi karavA mATe che. Azaya e che ke kyAreka anumAna prayogamAM hetune sAdhyanA gamakarUpe batAvavA mATe tarka karavAmAM Ave che; jema ke "parvato vadvimAn ghUmavanvI" ahIM dhUma rUpa hetu vahna rUpa sAdhyane jaNAvanAra che. AthI tarka karavAmAM Ave che ke "di vahni vinA dhUma: thAt tahiM ghUmo vahnigacofpa na thatu'' jo agni vagara dhUma hota to dhUma agnijanya paNa na thAya. A tarka, potAno dhUma rUpa hetu sAdhyano gamaka che, tema deDha kare che. jayAre prastutamAM gAthA 638mAM ekendriyamAM jIvatva sAdhavA mATe hetu Apela ke rasanAdi indriyo nahIM hovA chatAM sparzanarUpa eka indriyano sadbhAva ja che, tene daDha karavA mATe gAthA 639-640mAM tarka karyo nathI, paraMtu caurindriyathI ekendriya sudhImAM jIvatva che, ema anubhavasiddha evA dRSTAMtathI sthApana karavA mATe tarka karyo che. II639/640/641 gAthA : tattha cauridiAI jIve icchaMti pAyaso savve / egidiesu u bahU vippaDivannA jao mohA // 642 // anvayArtha : tattva=tyAM jIvatvanA svIkAramAM, pAyalo-prAyaH savva sarva vAdIo viivakAcaurindriyAdi nIve jIvone rUchaMti icche cheHsvIkAre che; no je kAraNathI moTTA moha hovAthI vihu 3 vaLI ekendriyomAM vadUghaNA vAdIo, viUDivannI vipratipanna che=jIvatva svIkAratA nathI. For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukaIo vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 642-643 gAthArtha : jIvatvanA svIkAramAM prAyaH sarva paNa vAdIo caurikriyAdi jIvone icche che; je kAraNathI moha hovAthI vaLI ekendriyomAM ghaNA vAdIo jIvatva svIkAratA nathI. TIkA? tatra caturindriyAdIn dvIndriyAvasAnAn jIvAn icchanti prAyaH sarve'pi vAdinaH, ekendriyeSu tu bahavo vipratipannAH yato mohAddhetoriti gAthArthaH // 642 // TIkArya : tyAM jIvatvane svIkAravAmAM, caurindriyanI AdivALA ane beindriyanA avasAnavALA jIvone prAyaH sarva paNa vAdIo icche che; je kAraNathI moha hovAne kAraNe vaLI ekendriyomAM ghaNA vipratipanna che. e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA: tataH krimityAdaavataraNikAW: te kAraNathI zuM? arthAt mohathI ghaNA vAdIo ekendriyomAM jIvatva svIkAratA nathI te kAraNathI zuM? ethI kahe che - gAthA : jIvattaM tesiM tao jaha jujjai saMpayaM tahA vocchaM / siddhaM pi a oheNaM saMkheveNaM viseseNaM // 643 // anvayArtha: to te kAraNathI tesiMgateonuM=ekendriyonuM, nIvaraMjIvatva na je rIte gunaDrojAya che=ghaTe che >= = 99 siddha jha jhaM kha jhare razkey! huM kahIza. * "' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : te kAraNathI ekendriyonuM jIvatu je rIte ghaTe che, te rIte oghathI siddha paNa saMkSeparUpe vizeSathI huM kahIza. TIkA? jIvatvaM teSAm ekendriyANAM tataH yathA yujyate-ghaTate sAmprataM tathA vakSye siddhamapi caughena-sAmAnyena sakSepeNa vizeSeNeti gAthArthaH // 643 // For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastako vAtavyAna' hAra / peTA dvAra : "kathita' | gAthA 642-643, 44 49 * "siddha pi'mAM "mapi'thI e jaNAvavuM che ke ekendriyonuM jIvatva sAmAnyathI siddha na hoya to to graMthakAra kahe ja, paraMtu sAmAnyathI siddha paNa ekendriyonA jIvatvane graMthakAra vizeSathI kaheze. TIkArtha: te kAraNathI teonuM=ekendriyonuM, jIvatva je prakAre yojAya che=ghaTe che, te prakAre have oghathI=sAmAnyathI, siddha paNa saMkSeparUpe vizeSathI huM kahIza. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sarvadarzanavALA prAyaH karIne beindriyathI caurindriya sudhInA jIvomAM jIvatva mAne che, paraMtu ekendriyamAM jIvatva ghaNA darzanIo svIkAratA nathI; kema ke tattvanA viSayamAM ghaNA vAdIone moha che. tethI ekendriyomAM je rIte jIvatva ghaTe, te rIte kahevAno nizcaya graMthakAra kare che joke gAthA 638thI 641nA kathana pramANe ekendriyomAM jIvatra graMthakAre sAmAnyathI siddha karela che, chatAM ghaNA darzanavAdIo mAnatA nahIM hovAthI have pachInI gAthAomAM ekendriyomAM jIvatvanI siddhi vizeSathI graMthakAra karaze; ane te siddhi paNa vistArathI nahIM kare, paraMtu saMkSepathI karaze. ahIM "prAyaH" zabdathI e jaNAvavuM che ke caurindriyathI mAMDIne beindriya sudhInA jIvomAM jIvatva moTAbhAganA darzanakAro svIkAre che, paraMtu keTalAka darzanakAro caurindriyAdimAM paNa jIvatva svIkAratA nathI, ane paMcendriya jIvomAM jIvatva to badhA ja mAne che; AthI gAthA 64ramAM paMcendriyanI vivakSA na karatAM "caurindriyathI mAMDIne beindriya sudhInA jIvone prAyaH sarva paNa icche che," ema kahela che; ane jainadarzana ekendriyomAM jIvatva mAne che, AthI AgaLanI gAthAomAM ekendriyomAM jIvatvasAdhaka yuktio graMthakAra Apaze. 642/643. avatarANikA : gAthA 638thI 641mAM ekendriyomAM jIvatvanI siddhi sAmAnyathI karI, tyAM koI zaMkA kare che - gAthA : Aha naNu tesi dIsai davvidia mo Na evameesiM / taM kammapariNaIo na tahA cauridiANaM va // 644 // anvayArtha : mAda (pUrvapakSI) kahe che - tesikateonI=badhirAdinI, Livika dravyandriya vIsa dekhAya che, pUrvae rIte paNa =AmanI=ekendriyonI, (dekhAtI) nathI. mATe badhirAdinA daSTAMta dvArA ekendriyomAM jIvatva siddha thAya nahIM; tene graMthakAra kahe che-) mariphaMgo-karmapariNatithI DhiiApa vacaurindriyonI jema taMtrate=dravyendriya, tahAM te prakAre (ekendriyone) nathI. * "o' pAdapUrtimAM che. For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 vratasthApanAvatuka |o rAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 244, 4pa thI 648 gAthArtha : pUrvapakSI kahe che ke badhirAdinI dravyendriya dekhAya che, e rIte ekendriyonI dekhAtI nathI, mATe badhirAdinA daSTAMta dvArA ekendriyomAM jIvatva siddha thAya nahi. tene graMthakAra kahe che ke karmapariNatithI caurindriyonI jema dravyendriya te prakAre ekendriyone nathI. TIkA : ___ Aha-nanu teSAM-badhirAdInAM dRzyate dravyendriyaM-nirvRttyupakaraNalakSaNaM, naivameteSAm ekendriyANAm, atrottaramAha-tad-dravyendriyaM karmapariNateH kAraNAt na tathA tiSThatyeva caturindriyANAmiva, tathAhicaturindriyANAM zrotradravyendriyamapi nAsti, atha ca te jIvA iti gAthArthaH // 644 // * "vatharAvIna"mAM mAri padathI aMdhAdi manuSyonuM grahaNa che. * "zatrakriyA ''mAM "pi'thI e samuccaya karavo che ke caurindriya jIvone zrotranI dravyaindriya hoya to. to jIvata hoI zake, paraMtu zrotranI dravyaindriya paNa nathI, chatAM jIvatva che. TIkArtha : mAdathI para zaMkA kare che - kharekhara teonI=baherA AdinI, nivRtti ane upakaraNa svarUpa dravyaindriya dekhAya che, e rIte AmanI ekendriyonI, nathI dekhAtI nathI. ahIM paranI zaMkAmAM, graMthakAra uttarane kahe che- karmanI pariNatirUpa kAraNathI te dravyaindriya, caurindriyonI jema te prakAre=je prakAre badhirAdine che te prakAre, ekendriyone nathI ja. have dravya indriya vagaranA caurindriyonA dRSTAMta dvArA ekendriyomAM jIvatva siddha karavA mATe te caurindriyonuM dRSTAMta spaSTa karatAM tathAdi thI graMthakAra kahe che - caurindriyone zrotranI dravyaindriya paNa nathI, chatAM teo=caurindriyo, jIva che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che ke baherA vagere manuSyomAM zravaNazakti vagere na hovA chatAM nivRtti ane upakaraNa rUpa dravyandriya dekhAya che, jyAre ekendriyomAM to dravyaindriya paNa dekhAtI nathI; AthI ekendriyomAM badhirAdinA dAMtathI jIvatva ghaTI zake nahi. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAnA samAdhAna rUpe graMthakAra kahe che caurindriyonI jema ekendriyone karmapariNAmanA vazathI dravya indriya hotI nathI arthAtu caurindriyomAM jema zrotrarUpa eka dravyendriya nahIM hovA chatAM jIvatva che, tema ekendriyomAM paNa cAra dravyandriya nahIM hovA chatAM jIvatva ghaTI zake che. 644 avataraNikA : gAthA 638thI 644mAM ekendriyAdimAM jIvatva sthApana karyuM, tyAM zaMkA thAya ke pRthvI AdimAM eka indriya svIkArIne jIvatvanI siddhi karI, paraMtu pRthvI AdimAM cetanA che tevuM pramANa na maLe tyAM sudhI pRthvI Adi padArthomAM sparzanarUpa eka indriya che, tevuM kaI rIte mAnI zakAya? ane pRthvI AdimAM eka indriya For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatuko vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 64pa thI 648 51 che tevuM siddha na thAya tyAM sudhI eka indriyavALI pRthvI AdimAM jIvatva siddha na thAya. AthI gAthA 643mAM kahela ke ekendriyonA sAmAnyathI siddha paNa jIvatvane saMkSeparUpe vizeSathI huM kahIza, te batAvavA mATe anumAna dvArA pRthyAdimAM cetanatvanI siddhi kare che. temAMthI prathama pRthvIkAyamAM jIvavasthApaka anumAna karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : maMsaMkuro iva samANajAirUvaMkurovalaMbhAo / puDhavIvihumalavaNovalAdao huMti saccittA // 645 // anvayArthaH masaMro va=mAMsanA aMkuranI jema samAnArUvaMrovanaMmAmo samAna jAtirUpa aMkurano upalaMbha hovAne kAraNe puDhavIvidumanavovatAvo pRthvI, vidruma, lavaNa, upalAdi uccattA sacitta hRti hoya che. gAthArtha : masAdirUpa mAMsanA aMkurAnI jema samAna jAtirUpa aMkurA prApta thatA hovAne kAraNe pRthvI, vidruma, lavaNa, upalAdi sacitta hoya che. TIkA : ___ mAMsAGkara iva maSAdiH samAnajAtIyarUpAGkaropalambhAt kAraNAt pRthivIvidrumalavaNopalAdayaH pArthivA bhavanti sacittA iti gAthArthaH, prayogastu saMskRtya karttavya iti // 645 // * "HSaHi "mAM mAri padathI gaLAmAM thatA kAkaDA, gumaDA AdinuM grahaNa che. TIkAIH masA vagere rUpa mAMsanA aMkuranI jema samAna jAtIya rU5 aMkurano upalaMbha hovAne kAraNe pRthvI, vidruma, lavaNa, upala vagere pArthivo sacitta hoya che, e pramANe gAthAno artha che. vaLI prayoga saMskArIne=banAvIne, karavo joIe. 'rUti' kathananI samApti mATe che. vizeSArtha : TIkAmAM anumAnaprayoga saMskArIne karavAno kahyo, te svayaM graMthakAra AgaLamAM batAvavAnA che, chatAM sAmAnyathI te anumAnaprayoga A pramANe che - pRthvI Adi pArthivo" e pakSa che, "sacitta che" e sAdhya che, "samAna jAtirUpa aMkurano upalaMbha hovAthI" e hetu che, ane "masAdirUpa mAMsanA aMkuranI jema" e dRSTAMta che. A prakAranA anumAna prayogathI e siddha thAya ke jema zarIramAM thayelA masA vagere kApavA chatAM pharI vRddhi pAme che, tema bhUmi sAthe joDAyelA pRthvI vagere padArtho khodIne bahAra kADhavAmAM Ave topaNa jamInamAM rahI gayela jamIna sAthe joDAyelA pRthvI vagere pharI vRddhi pAme che. tethI zarIra sAthe joDAyela masAdi jema sacitta che, tema jamIna sAthe joDAyela pRthvI Adi padArtho paNa sacitta che. 64pa For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 vatasthApanAvastaka 'myo vAtavyAna' dvAra/peTA tAra : kathita' | gAthA 645 thI 48 avataraNikA: have apakAyamAM jIvatvasAdhaka anumAna ApatAM graMthakAra kahe che - gAthA : bhUmIkhayasAbhAviasaMbhavao dahuro vva jalamuttaM / ahavA maccho vva sabhAvavomasaMbhUapAyAo // 646 // anvayArtha: duro -deDakAnI jema uyasAmavivAraMmavo khodela bhUmimAM svAbhAvika saMbhava hovAne kAraNe sava athavA maccho =masyanI jema samAvavo saMpUmapAyA svabhAvathI AkAzamAM saMbhUtano pAta hovAne kAraNe natamurtAjala (sacitta) kahevAyuM che. gAthArtha : deDakAnI jema khodela bhUmimAM svAbhAvika pragaTa thatuM hovAne kAraNe athavA mAchalAnI jema svabhAvathI AkAzamAM utpanna thayeluM pANI nIce paDatuM hovAne kAraNe jala sacitta kahevAyuM che. TIkA : bhUmikhAtasvAbhAvikasambhavAddhetorda1ravajjalamuktaM sacittamiti varttate, athavA matsyavatsacittaM jalamuktaM svabhAvena vyomasambhUtasya pAtAt kAraNAditi gAthArthaH // 646 // TIkArtha : bhUminA khADAmAM svAbhAvika utpanna thatuM hovAne kAraNe dardaranI jema=deDakAnI jema, jala sacitta kahevAyuM che. have athavA thI apakAyamAM jIvatvanI bIjI rIte siddhi kare che - svabhAvathI vyomamAM saMbhUtano=AkAzamAM utpanna thayelA evA jalano, pAta hovAne kAraNe matsyanI jema jala sacitta kahevAyuM che, e pramANe gAthArtha che. dA . avataraNikA: have teukAyamAM ane vAukAyamAM jIvatvajJApaka anumAna jaNAvatAM graMthakAra kahe che - gAthA : AhArAo aNalo viddhivigArovalaMbhao jIvo / aparapperiatiriANiamiadiggamaNao anilo // 647 // anvayArtha: mahAramo AhAra hovAne kAraNe ane) viddhivirovanaMbo vRddhirUpa vikArano upalaMbha hovAne For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 vratasthApanAvastukAre rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 64pa thI 648 kAraNe patno nIvo anala =agni, jIva che. aparariririmiliyamo aparaprerita= bIjAthI nahIM prerAyela, evuM tiryam aniyamita dizAmAM gamana hovAne kAraNe no-anila=vAyu, (jIva) che. gAthArtha : AhAra karato hovAne kAraNe ane vRddhirUpa vikAra prApta thato hovAne kAraNe agni jIva che. bIjAnI preraNA vagara virya aniyamita dizAmAM gamana karato hovAne kAraNe vAyu jIva che. TIkA : AhArAddhetoranalo jIva iti yogaH tathA vRddhivikAropalambhAditi, aparapreritatiryaganiyamitadiggamanatazcA'nila ityanilo'pi jIvaH, puruSAzvau dRSTAntAviti gAthArthaH // 647 // * ahIM para zabda "anya' arthamAM nathI, paraMtu para: rUti mAra:', eTale ke bIjAthI prerAyela nahIM' e arthamAM che. TIkArya : - tiththu AhArarUpa hetune kAraNe ane vRddhirUpa vikArano upalaMbha hovAne kAraNe anala =agni, jIva che. mULagAthAnA bIjA pAdanA aMte rahela navo zabdanuM yojana mULagAthAnA prathama pAranA aMte rahela mAno zabda sAthe che; ane parathI nahIM prerAyela tiththu aniyamita diggamana hovAne kAraNe anila paNa=vAyu paNa, jIva che. puruSa ane azva dRSTAMtarUpa che arthAt agninA anumAnaprayogamAM puruSanuM ane vAyunA anumAnaprayogamAM azvanuM daSTAMta che, e pramANe gAthArtha che. 647 avataraNikAH have vanaspatikAyamAM jIvatvadarzaka anumAna batAvatAM graMthakAra kahe che - gAthA : jmmjraajiivnnmrnnrohnnaahaardohlaamyo| rogatigicchAIhi a nAri vva saceaNA taravo // 648 // anvayArtha: nAri zva=nArInI jema kampanInIvaUHRUdaUhirodatnAmatho janma, jarA=ghaDapaNa, jIvana, maraNa, rohaNa vRddhi, AhAra, dohalA, Amaya=roga, hovAne kAraNe rAtipicchAdima ane roganI cikitsA vagere hovAne kAraNe tAravo vRkSo samaUT=sacetana che. gAthArtha : nArInI jema janma, jarA, jIvana, maraNa, vRddhi, AhAra, dohalA, roga hovAne kAraNe ane roganI cikitsA vagere hovAne kAraNe vRkSo cetanAvALAM che. For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 vatasthApanAvastaka, regyo tathAni' dvAra / peTA dvAra : "kathita' | gAthA 645 thI 648 TIkA : ___ janmajarAjIvanamaraNarohaNAhAradau<
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuko vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra: "kathita' | gAthA 645 thI 648 UU bhAvArtha: pRthvIkAyamAM jIvatvasAdhaka anumAna pramANamAM 'vidramAdi pakSa che, "cetanA' sAdhya che ane "svAzrayastha pRthvInA vikAro' hetuarthaka vizeSaNa che, mATe hetu hovA chatAM prathama vibhaktimAM che, ane "masAnA vikArarUpa aMkura'nuM daSTAMta che. AthI anumAna A pramANe prApta thAya ke vidyuma, lavaNAdi sajIva che; kema ke vidramAdi potAnA AzrayabhUta bhUtalamAM rahelA hoya tyAre teo pRthvInA vikArarUpa che arthAt jamInamAM rahela vidvamAdinI vRddhi thAya che; ane temAM ja yukti Ape che ke vidvamAdi jyAre potAnA AzrayabhUta pRthvImAM rahyA hoya che, tyAre potAnA jevI ja jAtivALA navA aMkuronI utpatti kare che arthAt vidgamAdimAM navA vidramAdinA ja aMkurA phUTIne kramasara vRddhi pAme che; ane temAM daSTAMta Ape che : jema zarIramAM utpanna thayela masA, nakha vagere kApI nAkhyA pachI, deha sAthe joDAyelA masA vagerenA aMkurA pharI vRddhi pAme che, tethI deha sAthe joDAyelA masA-nakha sajIva che, tema vidramAdi sajIva che. vaLI vidruma, lavaNa, upalAdi sivAyanA abhrapaTalAdi paNa cetana che; kema ke teo paNa potAnA AzrayamAM rahelA hoya tyAre pRthvInA vikArarUpa che. temAM daSTAMta Ape che ke pUrvamAM anumAnapramANathI siddha thayela vidramAdi jema sacetana che, tema abhrapaTalAdi paNa sacetana che. joke vizrvamAdimAM 'A' padathI abhrapaTalAdinuM grahaNa thaI zakata; kema ke pRthvIvikAratvarUpa hetu baMnemAM samAna che, topaNa vidramAdimAM masA vagerenA dRSTAMtathI jIvatvanI siddhi karIne vidvamAdimAM jIvatvanI siddhinA baLathI abhrapaTalAdine svataMtra sacetana sthApana karavAthI vizeSa bodha thAya che, e jaNAvavAno Azaya che; bAkI vidgamAdithI abhrapaTalAdimAM svataMtra jIvatvanI siddhi karavAnuM anya koI prayojana nathI. phakta vidramAdi rUpa prathama anumAna pramANamAM daSTAMta pratyakSathI siddha che, jyAre abhrapaTalAdirUpa dvitIya anumAna pramANamAM dRSTAMta anumAnathI siddha che. A sivAya baMne anumAnaprayogamAM koI bheda nathI. TIkA? tathA cetanA ApaH, kvacitkhAtabhUmisvAbhAvikasambhavAdda1ravat, kvaciditi vizeSaNAnnA''kAzA dibhiranaikAntikaH, athavA dvitIyaM pramANaM, sacetanA antarikSabhavA ApaH, svAbhAvikavyomasambhUtasampAtatvAt, matsyavat / TIkArya : ane pANI cetana che, kema ke kyAreka khodela bhUmimAMthI svAbhAvika utpanna thAya che, deDakAnI jema. 'vit' e prakAranA vizeSaNathI hetu AkAzAdi sAthe anaikAMtika nathI; athavA dvitIya pramANa=pANImAM jIvatvasAdhaka bIjuM pramANa che : aMtarikSamAM bhava=AkAzamAM utpanna thayela, evuM pANI sacetana che; kema ke svAbhAvika AkAzamAM utpanna thayelA pANInuM saMpAtapaNuM che, mAchalAnI jema. bhAvArtha : apakAyamAM jIvatvasAdhaka anumAna pramANamAM "pANI" pakSa che, "cetanA" sAdhya che, "kvacit khAta bhUmimAM svAbhAvika saMbhava' hetu che ane "deDakA'nuM daSTAMta che. hetumAM "kvacita' ema vizeSaNa mUkavAthI For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ paka vratasthApanAvastuko vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 4pa thI 48 AkAzAdinI sAthe hetuno vyabhicAra thato nathI ane "mA "mAM "maHi padathI vAyunuM grahaNa karavAnuM che. Azaya e che ke pANImAM cetanA dekhAtI nathI mATe anumAna karavAmAM Ave che ke jema khodelA khADAmAM kyAreka deDakAo svAbhAvika utpanna thAya che, tema kyAreka khodelA khADAmAM pANI paNa svAbhAvika utpanna thAya che. Ama, pANImAM ane deDakAmAM sAdhya ane hetu samAna che, mATe deDakAnA dRSTAMtamAM sAdhya sAthe hetunI vyAptinI prApti hovAthI pANImAM cetanA che, tevuM anumAna thAya che. vaLI, jo hetumAM "kvacitu" vizeSaNa na mUkyuM hoya to khodela bhUmimAM deDakAnI jema khAlI jagyArUpa AkAza ane vAyu paNa svAbhAvika hoya che, paraMtu temAM cetanAno abhAva hovAthI hetunI sAdhyAbhAva sAthe paNa vyApti thAya, mATe hetumAM vyabhicAra prApta thAya; jyAre "kvacit' vizeSaNa mUkavAthI hetumAM vyabhicAra prApta thaI zake nahi; kema ke khodela bhUmimAM khAlI jagyA rUpa AkAza ane vAyu svAbhAvika rIte haMmezAM ja rahelA hoya che, paraMtu deDakAnI jema kyAreka svAbhAvika rIte utpanna thAya che evuM nathI. AthI AkAza ane vAyumAM hetunI prApti nahIM thavAthI cetanArUpa sAdhya sAthe kvacit khAtabhUmisvAbhAvikasaMbUtarUpa hetuno vyabhicAra prApta thaze nahIM. vaLI, pANImAM cetanAne siddha karavA mATe bIjuM anumAna ApatAM kahe che ke AkAzamAM utpanna thayeluM pANI cetana che; kema ke AkAzamAM svAbhAvika utpanna thayelA pANIno saMpAta thAya che. Azaya e che ke AkAzamAM utpanna thayelA pANImAM cetanAnI siddhi thavAthI ane pANImAM paNa caitanyano nirNaya thaI zake. mATe aMtarikSamAM pedA thayelA pANImAM cetanAnI siddhi karavA mATe anumAna karavAmAM Ave che ke jema mAchalAM AkAzamAM svAbhAvika utpanna thaIne nIce paDe che, tema AkAzamAM svAbhAvika utpanna thaIne pANI paNa nIce paDe che; ane mAchalAmAM jema cetanA che tema AkAzamAMthI paDatA pANImAM paNa cetanA siddha thAya che, ane AkAzamAM utpanna thayela pANImAM cetanA siddha thavAthI sarva ThekANe rahela pANImAM paNa cetanAnI siddhi thAya che. TIkA : ___ tathA sacetanaM tejaH, yathAyogyAhAropAdAnena vRddhivizeSatadvikAravattvAt, puruSavat / TIkArya : ane teja agni, sacetana che; kema ke yathAyogya AhAranA upAdAna dvArA=prahaNa dvArA, vRddhivizeSa rUpa tenuM tejanuM, vikAravAnapaNuM che, puruSanI jema. bhAvArtha : teukAyamAM jIvatvasAdhaka anumAnapramANamAM "teja pakSa che, "cetanA sAdhya che. "yathAyogya AhAranuM upAdAna' hetu che ane puruSanuM dRSTAMta che. jema yathAyogya AhAranA grahaNathI puruSanA zarIramAM vRddhivizeSarUpa vikAra dekhAya che, tema yathAyogya iMdhanAdirUpa AhAra nAkhavAthI agnimAM vRddhivizeSarUpa vikAra dekhAya che. A rIte yathAyogya AhAra dvArA vRddhivizeSarUpa vikAranA baLathI agnimAM caitanyanuM anumAna thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa0 vatasthApanAvastuka/'vemyo kAtivyani' dvAra/ peTA dvAra: "kathita | gAthA 64pa thI 648 ahIM AhArane "yathAyogya' vizeSaNa ApavA dvArA e jaNAvavuM che ke jevI rIte puruSa adhika pramANamAM AhAra vApare to ajIrNAdi thavAthI tenA zarIrano nAza thAya che, ane pramANopeta yogya AhAra vApare to puruSanA zarIranI vRddhi thAya che; tevI ja rIte agnimAM paNa ghI, iMdhanAdirUpa AhAra ghaNo nAkhavAmAM Ave to agni bujhAI jAya che; paraMtu saLagato rahI zake eTalA pramANamAM agnine yogya evo ghI vagere rUpa AhAra nAkhavAmAM Ave to agninI vizeSa vRddhi dekhAya che. Ama yathAyogya AhAranA grahaNa dvArA zarIranI vRddhirUpa vikAra puruSamAM ane temAM samAna hovAthI puruSa jema cetana che, tema teja paNa cetana che, e prakAranuM anumAna thAya che. TIkAH ___tathA cetanAvAn vAyuH, aparapreritatiryaganiyamitadiggatimattvAd, gavAdivat, tiryageveti antaHtAvadhAraNAt paramANvAdibhiranaikAntikAsambhavaH / TIkArtha : ane vAyu cetanAvALo che, kema ke aparathI prerita tiryaMgu bIjAnI preraNA vagara tirtho, aniyamita dizAmAM gatimAnapaNuM che, gAyAdinI jema. "tirtho ja" e prakAre aMtarnAta=hetunI vacamAM adhyAhAra rahela, avadhAraNa hovAthI paramANu Adi sAthe anekAMtikano asaMbhava che. bhAvArtha : vAukAyamAM jIvatvasAdhaka anumAnapramANamAM vAyu pakSa che, "cetanA" sAdhya che, "parathI aprerita evI tirya- aniyamita diggati' hetu che, "gAyAdinuM daSTAMta che ane "vAri'mAM 'mAvi' padathI azvanuM grahaNa karavAnuM che. jema gAya vagere pazu koInI preraNA vagara tIrjI ja ane aniyamita evI di- gati kare che, tema koInI preraNA vagara tIracheM ja ane aniyamita evI diggati vAyu paNa kare che. ahIM ' tiva' ema vikAra mUkavAmAM na Ave to hetuno paramANu vagere sAthe vyabhicAra prApta thAya; kema ke paramANu Adi paNa bIjAnI preraNA vagara aniyamita ane tirjI gati kare che; ane koIpaNa hetu sAdhyanI sAthe anyatra raheto hoya, to te hetumAM sAdhya sivAya bIje sthAne paNa rahevA rUpa vyabhicAra doSa prApta thAya. AthI jIvatvasAdhaka hetu paramANu AdimAM paNa ghaTI javAthI paramANu Adi jema ajIva che, tema vAyune paNa ajIva mAnavAno prasaMga Ave; jyAre aAvakAra mUkavAthI paramANu AdimAM vyabhicAra prApta thAya nahi; kema ke bIjAnI preraNA vagara paramANu Adi tirtho-trAMsI ja gati karatA nathI, paraMtu sIdhI=sanmukha paNa gati kare che, jyAre gAyAdi ane vAyu bIjAnI preraNA vagara aniyamita ane tirtho ja di gati kare che. AthI gAyAdi jema cetana che, tema vAyu paNa cetana che, e pramANe anumAna thAya che. ahIM vizeSa e che ke gAya vagere koInI preraNAthI sIdhI gatimAM paNa cAle, paraMtu koInI preraNA vagara to haMmezAM tirjI ja gatimAM cAle, ane koIpaNa dizAmAM aniyamita gatimAM cAle arthAtu kyAreka cAle, kyAreka UbhAM rahe, A prakArano gAya vagere pazuono svabhAva hoya che. te ja rIte vAyu paNa pAchaLathI koI vastunI preraNA maLe to preraNA pramANe gati kare, paraMtu koInI preraNA na maLe to tirjI ja gati kare ane koIpaNa dizAmAM aniyamita gati kare. For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 vratasthApanAvastuka/lekhyo vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kathita' | gAthA 64pa thI 648 A rIte gAyAdi pazumAM ane vAyumAM sadeza hetunI prApti hovAthI gAyAdimAM jema cetanA che, tema vAyumAM paNa cetanA che, ema sthApana thAya che. vaLI, paramANu vagere bIjAnI preraNA vagara ja gati kare che ane koIpaNa dizAmAM aniyamita gati kare che arthAt paramANu AdimAM kyAreka sthiti pariNAma thAya tyAre gati vagaranA sthira hoya che, ane kyAreka gatipariNAma thAya tyAre gativALA paNa hoya che, ane paramANu Adi tirtho paNa gati kare che; chatAM teo mAtra tirtho ja gati karatA nathI, paraMtu sIdhI paNa gati kare che. AthI paramANumAM hetunI aprApti hovAne kAraNe hetu vyabhicArI banato nathI. TIkA : tathA bakulAzokadADimAnabIjapUrakakUSmANDIkAliGgItrapuSIprabhRtayo vakSyamANa(? vivakSamANa) pakSasambandhino vanaspativizeSAzcetanAH, janmajarAjIvanamaraNarohaNakSatAhAropAdAnadau<Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/lekhyo vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kacita' | gAthA 645 thI 048 59 vaLI, vyatirekavyApti paNa sthApana kare che ke jyAM caitanyarUpa sAdhya nathI, tyAM tyAM janmAdirUpa hetuo paNa nathI. jevI rIte sUkuM ghAsa, rAkha vageremAM caitanya paNa nathI ane janma, jarAdi paNa nathI. ahIM vivakSamANa pakSa kahevAnuM prayojana e che ke pRthvIkAyAdi pAMcamAMthI have vanaspatikAyanI vivakSA karavAnI che, ane te vivakSamANa pakSanA saMbaMdhavALI evI vanaspati paNa graMthakArane badhI grahaNa karavI nathI, paraMtu bakulAdi amuka vanaspati vizeSane ja grahaNa karavI che; kema ke janma, jarA Adi sarva hatuonI pratyakSa prApti sarva vanaspatiomAM thatI nathI, paraMtu bakulAdi amuka vanaspativizeSamAM to sarva hatuonI pratyakSa prApti thAya che. AthI bakula vagere vanaspativizeSamAM caitanyanI siddhi karIne graMthakArane bIjI paNa sarva vanaspatiomAM cetanAnI sthApanA karavI che. TIkAH kadAcitparasyA''zaGkA-pratyekamete hetava upAttA ityanaikAntikAH, tadyathA-janmavattvAditi kevalo'naikAntikaH pakSadharmaH, acetaneSvapi dRSTatvAt, jAtaM dadhIti vyavahAravat / tathA jarAvattvamapi, jIrNaM vAsaH jIrNA sureti vyavahAravat / tathA jIvanaheturapyanaikAntikaH, saJjIvitaM viSaM / tathA (?maUTheturabaeNnainita) mRtaM sumiti vyavahAra tathA (2mAhAropAvAnadeturanaikSatti:,) sIdhorguDAhAravAraNaM (?guDAhAraM / tathA cikitsAheturapyanaikAntikaH,) vinaSTAnAM ca madyAnAM upakramaiH prakRtipratyApAdanaM (? prakRti pratyApAdanaM) cikitsetyucyate / satyaM, pratyekamete'naikAntikAH, sarve tu samuditA na kvacidapyacetane dRSTAH, cetaneSveva vanitAprabhRtiSu dADimabIjapUrikAkUSmANDIvallyAdiSu ca dRSTA ityanaikAntikavyAvRttiriti / noMdha: (1) tathA kRtaM sumiti vyavahAran A vAkyamAM tathA pachI rahetutharnAntiH e pramANe hovuM joIe. (2) tathA sIthophAdAravAra" ne sthAne tathA mAdAropavAnadeturabaeNnaitika: sItho[DAhAraM hovuM joIe, vAra, pada vadhArAnuM bhAse che, ane tyArapachI tathA vivilAdeturarthanaiRtti: e pramANe hovuM joIe. (3) paranI AzaMkAmAM rohaNa, kSata, dohada ane Ameya, e cAra svataMtra hetuo kaI rIte vyabhicArI bane che ? te darzAvela nathI. (4) gAthA 648mAM janmAdi hetuo ApatAM ro] nAmanA hetu pachI sAhAra nAmano hetu Apela che, jyAre prastuta anumAnaprayogamAM roga ane mAdAra e be hetunI vacce 'kSata' nAmano hetu Apela che. (5) anumAnaprayogamAM prakRtiprApAra che, tene sthAne pravRtti pratyApAvAnuM hovuM joIe. TIkArya : kadAca parane AzaMkA thAya-upAtta=grahaNa karAyelA, evA A hetuo pratyeka che=judA judA che, ethI anekAMtika che=vyabhicAra doSavALA che. te pratyeka hetuomAM vyabhicAra doSa parapakSavALA tathA thI spaSTa kare che - For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60. vratasthApanAvastuka cepyo vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kacita / gAthA 245 thI 48 navasvI e prakArano kevala hetu anekAMtika pakSadharma che, kema ke acetanomAM paNa dRSTapaNuM che acetanomAM paNa janmavAnapaNuM dekhAya che, "dahIM utpanna thayuM' e prakAranA vyavahAranI jema. te rIte naravindra paNa anekAMtika pakSadharma che, "vastra jIrNa thayuM, madirA jIrNa thaI e prakAranA vyavahAranI jema. te rIte jIvanarUpa hetu paNa anaikAMtika che, "saMjIvita viSa che." te rIte maraNarUpa hetu paNa anekAMtika che; kema ke "kusuMbha=suvarNa, maryuM e prakArano vyavahAra thAya che. te rIte AhAropAdAnarUpa hetu paNa anekAMtika che, sIdhuno dArUno, goLa AhAra che. ane te rIte cikitsArUpa hetu paNa anekAMtika che, "vinAza pAmelA madyanuM upakramo vaDe upAyo vaDe, prakRti tarapha ApAdana cikitsA" e pramANe kahevAya che. tathA thI rUtyuSya sudhI AzaMkAkAre sthApana karyuM ke janmavaktAdi svataMtra hetuo vyabhicArI che. tene graMthakAra uttara ApatAM kahe che satya cheHtArI vAta satya che, pratyeka A anaikAntika che=judA judA A janmavattva Adi hetuo vyabhicAra doSavALA che; paraMtu samudita ekaThA thayelA, sarva hatuo koIpaNa acetanamAM dekhAyA nathI. strI vageremAM ane dADama, bIjoruM, koLAnI velaDI vagere cetanamAM ja dekhAyA che. ethI anekAMtikanI vyAvRtti thAya che=janmavattva Adi hetuomAM vyabhicAra doSanuM nivAraNa thAya che. "ti' anumAnaprayoganA kathananI samApti arthe che. bhAvArtha: ahIM koIka AzaMkA kare ke vanaspatimAM cetanA sAdhaka anumAnamAM Apela janmAdi daza hetuone svataMtra grahaNa karavAthI teomAM vyabhicAra prApta thAya che; kema ke svataMtra grahaNa karAyela hetuo cetana ane acetana, ema baMnemAM ghaTe che. te A pramANe dahIM utpanna thayuM' evo vyavahAra thato hovAthI acetana evA dahIMmAM paNa janmavattva hetunI prApti thaI. AthI kevala janmavattva hetu ja grahaNa karIe to te hetu vanaspatirUpa pakSano paNa dharma bane ane dahIMrUpa vipakSano paNa dharma bane. AthI janmavasva rUpa hetuthI vanaspatimAM caitanyanI siddhi thaI zake nahi. vaLI, "vastra jIrNa thayuM, dArU jIrNa thayo' evo vyavahAra thato hovAthI acetana evA vastra ane dArUmAM paNa jarAvasva rUpa hetunI prApti thaI. AthI jarAvasva hetune svataMtra grahaNa karIe to te hetu vipakSamAM paNa raheto hovAthI vyabhicArI bane. "viSa jIve che' evo vyavahAra thato hovAthI acetana evA viSamAM jIvanarUpa hetu prApta thAya che. AthI jIvanavanta hetune svataMtra grahaNa karIe to te hetu jema vanaspatirUpa sapakSamAM rahe che tema viSarUpa vipakSamAM paNa raheto hovAthI vyabhicArI bane. vaLI, jyAre suvarNanI bhasma banAvavA mATe AyurvedamAM sonAnI mAraNakriyA karavAmAM Ave che tyAre "suvarNa karyuM e prakArano vyavahAra thAya che. tethI maraNarUpa hetu acetana evA suvarNamAM paNa prApta thato hovAthI hetu vyabhicArI bane, jethI vanaspatimAM cetanatvanI siddhi thaI zake nahi. vaLI, AhAropAdanarUpa hetu vyabhicArI che; kema ke sIdhu nAmano dArU kohavAyelA goLamAMthI banato hovAthI "sIdhuno goLa AhAra che' e prakArano vyavahAra thAya che. tethI AhAropAdAnarUpa hetu acetana evA sIdhumAM paNa dekhAto hovAthI cetanavarUpa sAdhya sAthe acetanavarUpa sAdhyAbhAvamAM paNa ghaTe che. For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kavita' | gAthA 245 thI 048, 149 vaLI, cikitsArUpa hetu paNa vyabhicArI che; kema ke bagaDI gayelA madyane koIka prakriyAno upakrama karavA dvArA pharI je mULa svabhAvavALuM banAvAya che, te banAvavAnI kriyAne acetana evA madyanA roganI cikitsA kahevAya che. AthI cikitsArUpa hetu acetana evA madyamAM paNa upalabdha hovAthI cetanavarUpa sAdhyanI sAthe acetanavarUpa sAdhyAbhAvamAM paNa ghaTe che. A rIte janma, jarAdi hetuonA avayavone svataMtra grahaNa karIe to dareka hetu vyabhicAra doSavALA che, evI zaMkA karanArane graMthakAra kahe che ke tArI vAta sAcI che; paraMtu sarva hetuo bhegA karIe to strIomAM ane dADama vagere vanaspati-vizeSomAM ja dekhAya che. tethI daza hetuono samudAya vanaspatikAyamAM cetanatvanI siddhi kare che. TIkAH kRtaM prasaGgeneti prakRtaM prastumaH // 645 taH 648 // TIkArya : prasaMga vaDe saryuM, ethI prakRtinI ame prastAvanA karIe chIe. bhAvArtha : gAthA 645thI 648mAM pRthvIkAyAdi ekendriyomAM cetanAnI siddhi karI, tyAM prAsaMgika rIte pRthvIkAyAdi darekamAM jIvavasthApaka anumAnanA AkAro darzAvavA graMthakArane smRti thavAthI, ane smRtinI upekSA karavA yogya nahIM hovAthI prAsaMgika kathananA "mRtasya upekSA anarNatva" rUpa lakSaNa anusAre pRthvIkAyAdi ekendriyomAM jIvatvasAdhaka anumAnanA AkAronuM graMthakAre ahIM varNana karyuM. A rIte prAsaMgika kathana pUruM thavAthI graMthakAra kahe che ke prasaMgathI saryuM, mATe have ame prakRtine kahIe chIe. 645thI 648 gAthA : beiMdiyAdao puNa pasiddhayA kimipipIlibhamarAI / kahiUNa tao pacchA vayAiM sAhijja vihiNA u // 649 // anvayArtha: vimipipInimamarA puOT veviyAe vaLI kRmi, pipIlikA, bhramarAdi beindriyAdi (jIvarUpe) pasiddhayA prasiddha che. (e jIvabhedone) hipakahIne to pachI tyAra pachI vihipa 3 vidhipUrvaka ja vADuM vratone sahiSNa kahe. gAthArtha : vaLI kRmi, kIDI, bhamarA vagere indriyAdi jIvarUpe prasiddha ja che. e jIvabhedone kahIne tyAra pachI vidhipUrvaka ja vratone kahe. For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vratasthApanAvastukAyegyo vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra: "kavita' | gAthA 649-650 TIkA : ___ dvIndriyAdayaH punaH prasiddhA eva kRmipipIlikAbhramarAdaya iti, Adizabdo makSikAdisvabhedaprakhyApakaH, etAn kathayitvA tataH pazcAd vratAni sAhejja tti kathayed vidhinaiva sUtrArthAdineti thArtha: I64 * "kriyAH "mAM "mari' padathI teindriya ane caurindriyanuM grahaNa che. * "sUtrAthavinA'mAM madra' padathI te-te sUtrAdi prApta karavAnA tapanuM ane te-te yogohananI kriyAonuM grahaNa che. TIkAI: takriyAyaH....pradyApI: vaLI kRmi, pipIlikA, bhramara vagere beindriyAdi prasiddha ja che=jIvarUpe prasiddha ja che. "mipiniamaraliya:'mAM 'mAra' zabda mAkhI vagere potAnA bhedane jaNAvanAra che arthAtuM mAkhI cauridriyano bheda jaNAve che, ane "kSati'mAM 'mari' padathI jU, mAMkaDa, zaMkha, koDI vagere jIvo grahaNa karavAnA che, ane temAM jU, mAMkaDAdi jIvo te indriyano ane zaMkha, koDI vagere jIvo beindriyano bheda jaNAve che. hatA........thArtha ane AmaneauparamAM batAvela beindriyAdi jIvabhedone, kahIne, tyAra pachI sUtra, artha Adi dvArA vidhipUrvaka ja guru vratone kahe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 645 thI 648mAM pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya ane vanaspatikAyarUpa ekendriyomAM jIvatvasAdhaka yuktio jaNAvI. have trasakAyarUpa beindriyAdimAM jIvatva jaNAvavA graMthakAra kahe che ke kRmi, kIDI, bhamarA, mAkhI vagere beindriyAdimAM rahela jIvatva lokamAM prasiddha ja che. A rIte guru yuktio dvArA ekendriyAdimAM rahela jIvatvanuM zaikSane jJAna karAve ane tyArabAda vidhipUrvaka ja vratonuM svarUpa batAve. 'vidhipUrvaka ja' ema kahevA dvArA e prApta thAya ke guru zaikSane prathama vratone kahenArAM sUtro bhaNAve, tyAra pachI ja te sUtronA artho samajAve, ane tyArabAda te vratonA aticAro batAve, jethI zaikSane jIe vratono samyam bodha thAya. 649 avataraNikA: kAni punastAnItyAha - avataraNiyArtha: pUrNawwjhA ujharAImAM kahyuM ke guru beinDiyAdi jIvabhedone kahIne tyAra pachI vidhipUrvaka ja vratone kahe. tethI zaMkA thAya ke vaLI te vrato kayAM che? ethI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAraH "kathita gAthA 50-651 ' 3 gAthA : pANAivAyaviramaNamAI NisibhattaviraipajjaMtA / samaNANaM mUlaguNA pannattA vIarAgehiM // 650 // anvayArtha: paUphivA viramaUmAruM mittavipakvaMta-prANAtipAta viramaNanI Adi che jemAM evAM (ane) nizibhaktaviratino aMta che jemAM evAM vrato vIgirAhiM vItarAga vaDe samaUTI zramaNonA mUTUTE mUlaguNo pannA=prarUpAyA che. gAthArtha : prANAtipAtanuM viramaNa che AdimAM jeone ane rAtribhojananI virati aMtamAM che jeone evAM vrato vItarAga vaDe zramaNonA mUlaguNarUpe kahevAyAM che. TIkA? prANAtipAtaviramaNAdIni nizibhaktaviratiparyantAni vratAni zramaNAnAM mUlaguNAH prajJaptA: vItarAgairiti pathArtha gA. TIkArya : prANAtipAtaviramaNanI AdivALAM, nizibhaktaviratinA paryatavALAM vrato zramaNonA mUlaguNo vItarAga vaDe prajJapta che=kahevAyA che, e pramANe gAthArtha che. ll65oll avataraNikA : ekaiksvruupmaahavataraNikA: pUrvagAthAmAM sAdhunAM prANAtipAtaviramaNathI mAMDIne rAtribhojanavirati sudhInAM vrato batAvyAM. te ekaeka vratanA svarUpane graMthakAra kramasara kahe che, temAM prathama vratanuM svarUpa jaNAve che - gAthA : suhamAIjIvANaM savvesiM savvahA supaNihANaM / pANAivAyaviramaNamiha paDhamo hoi mUlaguNo // 651 // anvayArtha : rUda ahIM=manuSyalokamAM athavA zAstramAM, savvahiMsuhumALIvAsarva sUkSmAdi jIvonuM supAtra supraNidhAnavALuM savyahA=sarvathA pAvAyaviramav=prANAtipAtanuM viramaNa paDhamAM mUnAno prathama mUlaguNa doDuM che. For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 vratasthApanAvastukAre rativyani' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 51 gAthArtha : manuSyalokamAM ke zAstramAM, sarva sUkSmAdi jIvonuM supraNidhAnavALuM sarvathA prANAtipAtanuM viramaNa e prathama mUlaguNa che. TIkA? sUkSmAdInAM jIvAnAmiti, AdizabdAdvAdarAdiparigrahaH, yathoktaM-"se suhumaM vA bAdaraM vA" ityAdi, sarveSAmiti na tu keSAJcideva, sarvathA sarvaiH prakAraiH kRtakAritAdibhiH, supraNidhAnaM-dRDhasamAdhAnena, prANAtipAtaviramaNamiti, viramaNaM-nivRttiH, iheti manuSyaloka eva pravacane vA, prathamo bhavati mUlaguNaH, zeSAdhAratvAt sUtrakramaprAmANyAcca prathama iti gAthArthaH // 651 // * "vAvA"mAM 'sara' padathI basa ane sthAvara jIvonuM grahaNa che. * "taratAmi:''mAM "mari' padathI anumatinuM grahaNa che. TIkAIH - sUkSmAdikeTalAkanA ja nahIM, paraMtu sarvajIvonA, sarvathA kRta-kAritAdi sarvaprakArothI, supraNidhAnavALuM-deDha samAdhAnapUrvaka, prANanA atipAtanuM viramaNa, ahIM=manuSyalokamAM ja ke pravacanamAM, prathama mUlaguNa che. viramaNa eTale nivRtti. ahIM prazna thAya ke cha vratomAMthI prANAtipAta viramaNavrata ja kema prathama mUlaguNa che? ethI kahe che - zeSanuM AdhArapaNuM hovAthI=bAkInAM pAMca vratonuM prathama vratamAM AdhArapaNuM hovAthI, ane sUtranA kramanuM pramANapaNuM hovAthI prathama che=prANAtipAtaviramaNavrata prathama mUlaguNa che. "sUkSmatInAomAM mari zabdathI bAdarAdino parigraha che. AmAM yatho sAkSI Ape che - te judu vA vA vA ityAdi sUtra che. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - jagatamAM sarva jIvo sUkSma ane bAdara ema be prakAranA che, ane anya apekSAe trasa-sthAvararUpa paNa jIvonA be bheda che. A sarva jIvonA prANonA nAzanI nivRtti karavI, e sAdhunuM prathama mahAvrata che. sAdhu supraNidhAnapUrvaka mana-vacana-kAyAnI pravRtti samabhAvanI vRddhi thAya te rIte saMyamanI sarva ucita AcaraNAomAM kare to kRta, kArita ane anumodanarUpa sarva prakAre prANAtipAtanI nivRtti karI zake. vaLI, A mahAvrato manuSyalokamAM ja hoya che, paraMtu devalokAdimAM hotAM nathI athavA to A mahAvrato jinazAsanamAM ja darzAvela che, paraMtu anya koI darzanamAM nathI. vaLI, mUlaguNomAM prANAtipAta viramaNavrata prathama hovAnuM kAraNa e che ke prANAtipAtaviramaNavrata rUpa mUlaguNa anya sarva mUlaguNono AdhAra che arthAt ahiMsArUpa paheluM vrata hoya to ja anya sarva vrato jIvI zake, ane jo paheluM vrata na hoya to bIjAM vrato sthUlathI hoya topaNa nirAdhAra hovAthI te vrato ja nathI; ane zAstramAM paNa mahAvrato A kramathI ja varNavAyAM che. AthI paNa sUtranA krama pramANe prANAtipAtaviramaNavrata prathama mUlaguNa che. For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ su vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kathita' | gAthA 6pa1-6para vizeSArtha: nizcayanayathI AtmAnA bhAvaprANonuM rakSaNa karavuM e ahiMsA che ane AtmAnA bhAvaprANonuM rakSaNa na karavuM e hiMsA che. AthI saMvRtagAtravALA thaIne mana-vacana-kAyAne zAstravacanathI bhAvita karavA yatna karatA sAdhunA traNeya yogo saMvarabhAvamAM hoya che. AvA sAdhunA mana-vacana-kAyAnA yogo koI jIvanI hiMsA, pIDA ke kaSAyano udraka nahIM karavA, nahIM karAvavA ane nahIM anumodavA dvArA vyavahAranayanI ahiMsAmAM pravartatA hoya che; ane manoyoga nirlepadazAvALo hovAthI AvA sAdhune indriyonI kutUhalavRtti ke bAhya viSayonI utsukatA hotI nathI. tethI AvA sAdhu bAhyadRSTie paNa svayaM hiMsA karatA nathI, vacanaprayoga dvArA koInI pAse hiMsA karAvatA nathI ane hiMsAnuM anumodana thAya tevo vicAramAtra paNa karatA nathI, paraMtu je sAdhuo AtmAnA bhAvomAM daDha rIte upayoga pravartAvavA ane zAstrokta tattvathI bhAvita thavA yatna karatA nathI, teo kadAca bAhya dRSTithI ahiMsAnuM pAlana karatA hoya, topaNa teomAM indriyonI utsukatA vartatI hovAthI koIpaNa bAhya padArthonI vicAraNAthI teo jagatamAM thatI hiMsAdinA anumodananI prApti kare che; kema ke koIpaNa padArtha pratye rAgano upayoga varte to te padArthathI janya hiMsAnI anumodanAnI prApti thAya che, AthI ja putrAdi pratye rAgavALA zrAvakane saMvAsaanumatinI prApti thAya che ane samabhAvathI abhAvita mativALA sAdhu potAnA bhAvaprANonI paNa hiMsA kare che vaLI, jeo potAnA bhAvaprANonA rakSaNa mATe yatna karatA nathI, teo kadAca hita-mita-pathya-satya vacano bolatA hoya, brahmacarya pALatA hoya ane bAhya rIte parigrahano tyAga karyo hoya, topaNa teomAM AdhArarUpa paheluM mahAvrata nahIM hovAthI teonuM hitAdivALuM vacana, bAhya brahmacaryanuM pAlana ke parigrahatyAga nirAdhAra hovAthI paramArthathI nathI ja. mATe paheluM vrata na hoya to zeSa vrato paNa TakatAM nathI. vaLI, zAstramAM paNa zeSa mahAvratone pahelA mahAvratanI vADarUpe kahela che. ethI phalita thAya ke prathama mahAvrata saMvarabhAvarUpa che ane tenA rakSaNa mATe ja zeSa cAra mahAvrato che. AthI paheluM mahAvrata na hoya to bIjAM sarva mahAvrato artha vagaranAM che; jema ke khetaramAM anAja ja na hoya to dhAnyanA rakSaNa mATe karAyelI cAre bAjunI vADa paNa anatiprayojanavALI che. 651| avataraNikAH have bIjA ane trIjA vratanuM svarUpa jaNAve che - gAthA : kohAipagArehiM evaM cia mosaviramaNaM biio| evaM cia gAmAisu appabahuvivajjaNaM taio // 652 // anvayArtha: vaM vijhaA rIte ja lohAphapArdei-krodhAdi prakAro vaDe movaramaM mRSAnuM viramaNa vo bIjo (mUlaguNa) che. parva vikae rIte ja sAmArU gAmAdimAM madhyavahuvivaMUAM alpa ane bahunuM vivarjana tamo trIjo (mUlaguNa) che. For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA para gAthArtha : prANAtipAtaviramaNa mUlaguNanuM svarUpa batAvyuM e rIte ja krodhAdi prakAro vaDe mRSAvAdanuM viramaNa, e bIjo mUlaguNa che; e rIte ja gAmAdimAM alpa ane bahu adattAdAnanuM viramaNa, e trIjo mUlaguNa che. TIkAH krodhAdibhiH prakArairiti, AdizabdAllobhAdiparigrahaH, yathoktaM- "se kohA vA lobhA vA" ityAdi, evameva sarvasya sarvathA supraNidhAnaM mRSAviramaNaM dvitIyo mUlaguNaH, sUtrakramaprAmANyAdeva, evameva yathoktaM grAmAdiSviti, AdizabdAnagarAdiparigrahaH, tathA coktaM- "se gAme vA nagare vA" ityAdi, alpabahuvivajanaM tRtIyo mUlaguNaH, sUtropanyAsakramAditi gAthArthaH // 652 // * "tamAra'mAM "gAvi' padathI hAsya ane bhayanuM grahaNa che. * "nakAra"mAM mAri' padathI araNyanuM grahaNa che. TIkArya : krodhAdi prakAro vaDe A rIte ja=je rIte sarva jIvonA kRtAdi sarva prakArothI supraNidhAnavALuM prANanA atipAtanuM viramaNa e prathama mUlaguNa che e rIte ja, sarvathA-kRta-kAritAdi sarva bhedothI, sarvanA=sarva padArthonA, supraNidhAnavALuM mRSAvAdanuM viramaNa, bIjo mUlaguNa che. ahIM prazna thAya ke mRSAvAdaviramaNa bIjo mUlaguNa kayA kAraNathI che? tethI kahe che - sUtranA kramanuM pramANapaNuM hovAthI ja mRSAvAdaviramaNa bIjo mUlaguNa che. je rIte kahevAyuM=je rIte mRSAvAdanuM viramaNa e bIjo mUlaguNa che ema gAthAnA pUrvArdhamAM kahevAyuM, e rIte ja gAmAdimAM alpa ane bahunuM vivarjana, sUtranA upanyAsanA kramathI trIjo mUlaguNa che. rAthamika"mAM mAri zabdathI lobhAdino parigraha che, emAM yatho thI sAkSI Ape che - je lohA vA noma vA ItyAdi sUtra che. "prAmAviSa''mAM mAtra zabdathI nagarAdino parigraha che, temAM tathA cothI sAkSI Ape che - na vA ityAdi sUtra che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : krodhathI, lobhathI, bhayathI ke hAsyathI, e cAra prakAre mRSAvAdano saMbhava che ane sAdhune mRSAvAdanuM sarva prakAre viramaNa karavAnuM che. AthI krodhAdi koIpaNa kaSAyane vaza thaIne mRSAvAdamAM mana-vacana-kAyAnA yogothI karaNa-karAvaNa-anumodana dvArA pravRtti na thaI jAya, te mATe sAdhu supraNidhAnapUrvaka satata yatna karatA hoya che. vaLI, trIjuM mahAvrata sarva gAma, nagara vagerenA alpa ke ghaNI vastunA adattAdAnanA viramaNarUpa che arthAt koIe nahIM ApelI sarva vastunuM sarva prakAre, supraNidhAnapUrvaka levAnI nivRtti karavAnI che. For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvaka/ mya vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 52-53 alpabahunuM vivarjana'no artha e che ke sAdhune rahevA mATe gAmamAM ke nagarAdimAM rAjAdi pAse avagrahanI yAcanA karavAnI hoya che, ane rahevA mATe mAlikanI jagyA saMyamane upakAraka thAya teTalI ja yAcIna lIdhI hoya, teTalI ja bhUmino sAdhu upabhoga kare; ane koI sAdhu bimAra thAya, vagere kAraNomAM adhika bhUminI AvazyakatA hoya, to pharIthI te mAlika pAse potAne jarUra pUratI thoDI vadhAre jagyAnI sAdhu yAcanA kare; paraMtu mAlika pAse yAcela na hoya tevI thoDIka paNa vadhAre bhUmino ke bahu vadhAre bhUmino sAdhu upabhoga kare nahi; ane jo nahIM yAcela thoDI ke vadhu bhUmino sAdhu upabhoga kare to adattAdAnaviramaNavratamAM te sAdhune aticAra thAya. vaLI, saMyamamAM upakAraka bhUmi karatAM adhika bhUminI yAcanA karIne sAdhu te bhUmino upabhoga kare to te sAdhune tIrthakara adattanuM pApa lAge, jenAthI adattAdAnaviramaNa vratamAM aticAranI prApti thAya. 6parA avataraNikA : have cothA ane pAMcamA vratanuM svarUpa jaNAve che - gAthA : divvAimehuNassa ya vivajjaNaM savvahA cauttho u| paMcamago gAmAisu appabahuvivajjaNaM ceva // 653 // anvayArtha: vidyAduI ca=ane deva vagere saMbaMdhI maithunanuM saddhahIM sarvathA vivaMuf=vivarjana rahyo 3vaLI cotho (mUlaguNa) che. mAphiyu gAma vageremAM pravavijJaUT veva alpa-bahunuM vivarjana ja paMramo pAMcamo (mUlaguNa) che. gAthArtha : ane deva vagere saMbaMdhI maithunanuM sarvathA viramaNa vaLI cotho mUlaguNa che. gAma vageremAM alpa-bahu parigrahanuM viramaNa ja, e pAMcamo mUlaguNa che. TIkA : ___ divyAdimaithunasya ceti, AdizabdAnmanuSyAdiparigrahaH, tathA coktaM- "se divvaM vA mANusaM vA" ityAdi, vivarz2anaM sarveSAM (? sarvathA) caturthastu mUlaguNaH, sUtropanyAsakramAdeva, paJcamo mUlaguNaH grAmAdiSu, AdizabdAnnagarAdiparigraha eva, yathoktaM- "se gAme vA nagare vA" ityAdi, alpabahuvivajanameva sarvathaiveti pathArtha: saddarA noMdha: mULagAthAnA bIjA pAdamAM sabahI che, teno artha TIkAmAM sarveSa karela che, paraMtu sarvathA hovuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 vatasthApanAvastakaI'vego vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra : kathita' | gAthA 53-54 * "manuSyamAM "sari' padathI tiryaMcayoninuM grahaNa che. * "nAri"mAM "mavi' padathI araNyanuM grahaNa che. * "vizAtra vidi " ane "sarvadaiva tyavahuvivanava" ahIM va kAra mUkavAnuM prayojana e che ke jema trIjA mUlaguNamAM 'vi' zabdathI nagarAdino parigraha karavAno che, tema pAMcamA mUlaguNamAM paNa 'mari' zabdathI nagarAdino ja parigraha karavAno che; ane jema divyAdi maithunanuM sarvathA vivarjana, e cotho mUlaguNa che, tema abhabahunuM sarvathA ja vivarjana ja, e pAMcamo mUlaguNa che. TIkArya : ane deva vagere saMbaMdhI maithunanuM sarvathA vivarjana sUtranA upanyAsanA kramathI ja vaLI cotho mUlaguNa che, gAmAdimAM sarva prakAre ja alpa ane bahu parigrahanuM vivarjana ja, pAMcamo mUlaguNa che. "divyAdri''mAM mAri zabdathI manuSyAdino parigraha che, temAM tathA co$ thI sAkSI Ape che - se trei vI mA vA ItyAdi sUtra che. "prAmAHi"mAM mAtra zabdathI nagarAdino parigraha che, emAM yatho thI sAkSI Ape che - jANe vA na vA ItyAdi sUtra che, e pramANe gAthArtha che. 653 avataraNikA: have chaThThA vratanuM svarUpa jaNAve che - gAthA : asaNAibheabhinnassAhArassa cauvvihassA vi / Nisi savvahA viramaNaM caramo samaNANa mUlaguNo // 654 // anvayArtha: masamannasa 23briksA vi mahAsaazanAdi bhedathI bhinna evA cAreya prakAranA paNa AhAranuM sigarAtrimAM saLaMhIM sarvathA viramav=viramaNa, samaUTIOf=zramaNono varano mUtramugocarama mUlaguNa che. gAthArtha : azanAdi bheTavALA cAreya prakAranA paNa AhAranuM rAtrimAM sarvathA viramaNa, e zramaNono chello mUlaguNa che. TIkA? azanAdibhedabhinnasyAhArasyaiva caturvidhasyApi svatantrasiddhasya nizi sarvathA viramaNaM bhogamAzritya, carama: pazcima eSaH SaSTha ityarthaH zramaNAnAM mUlaguNa iti gAthArthaH // 654 // * "zanAdi'mAM "mara' padathI pAna, khAdima ane svAdimanuM grahaNa che. * "caturvithasthApa"mAM pi' rthI e jaNAvavuM che ke eka-be prakAranA AhAranuM rAtrimAM viramaNa e chaThTho mUlaguNa nathI, paraMtu cAreya prakAranA paNa AhAranuM rAtrimAM viramaNa e chaThTho mUlaguNa che. For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/'myo rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 654-655 TIkAIH svataMtramAM siddha potAnA zAstramAM siddha arthAt jinazAsanamAM ja kahevAyelA, evA azanAdi bhedathI bhinna evA cAreya prakAranA paNa AhAranuM ja rAtrimAM bhogane AzrayIne sarvathA viramaNa, e zramaNono= sAdhuono, carama=pazcima=chaTTo, mUlaguNa che, e pramANe gAthArtha che. I654 avataraNikA: sAmpratamamISAmeva vratAnAmaticArAnAha - avataraNitArtha : have A ja vratonA=gAthA 650thI 654mAM jeonuM svarUpa darzAvyuM e ja vratonA, aticArone kahe che. temAM prathama prANAtipAtaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che - gAthA : paDhamamI egidiavigaliMdipaNiMdiANa jIvANaM / saMghaTTaNapariAvaNamoddavaNAINi aiAro // 655 // anvayArtha: padamapI prathamamAM=prANAtipAtanA viramaNarUpa pahelA vratamAM, DivillivipatriA nIvAra ekendriya, vikasendriya ane paMcendriya jIvonuM saMpaTTavinodvAna saMghaTTana, paritApana, udrApaNa vagere mAro aticAra che. gAthArtha prANAtipAta viramaNarUpa prathama mahAvratamAM ekendriya, vikasendriya ane paMcendriya jIvone saMghana, paritApana, uddApaNa vagere karavuM e aticAra che. TIkAH prathame vrate abhihitasvarUpe ekendriyavikalendriyapaJcendriyANAM jIvAnAM saGghaTTanaparitApanodrApaNAdInyaticAraH, udrApaNaM mahatpIDAkaraNamiti gAthArthaH // 655 // TIkAIH abhihita svarUpavALA=gAthA 651mAM kahevAyela svarUpavALA, pahelA vratamAM ekendriya, vikalendriya = beindriya-te indriya-caundriya, ane paMcendriya jIvonuM saMghaTTana, paritApana, udrApaNa vagere aticAra che. udrApaNa eTale moTI pIDA karavI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ekendriya, vikasendriya ane paMcendriya jIvothI jagatanA tamAma jIvono saMgraha thaI jAya che, ane te For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'semyo rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kathita' / gAthA 55-56 sarva jIvonuM saMghaTTana, paritApana ane udrApaNa karavuM, te prANAtipAtaviramaNarUpa prathama vratano aticAra che. udrApaNa karavuM eTale koIpaNa jIvane moTI pIDA karavI. "rUdrApaUri''mAM "mAri' padathI anAbhoga ane sahasAtkArathI thatA koIpaNa jIvanA prANanAzanuM grahaNa karavAnuM che. enAthI e prApta thAya ke anAbhoga ke sahasAtkArathI koI jIvano prANanAza thAya ke koI jIvane pIDA thAya, to te sarva prANAtipAta viramaNarUpa prathama mUlaguNamAM aticArasvarUpa che, ane IrAdApUrvaka ke jIvarakSAnI upekSAne kAraNe koI jIvano ghAta thAya, to te aticArarUpa nathI paraMtu anAcArarUpa che. ll6papI avataraNikA : have dvitIya mRSAvAdaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che - gAthA : biiammi musAvAe so suhamo bAyaro u nAyavvo / payalAi hoi paDhamo kohAdabhibhAsaNaM biio // 656 // anvayArtha: | musAvA=mRSAvAdarUpa=mRSAvAdanA viramaNarUpa, viHi =dvitIyamAM bIjA vratamAM, so te=aticAra, suduno vAyaro 3 sUkSma ane bAdara nAyabro-jANavo. pADuM pracalAdi vaDe paDho prathama=sUkSma aticAra, doDuM thAya che (ane) morAmimAMsaf=krodhAdithI abhibhASaNa (e) vimo dvitIya che=bAdara aticAra che. gAthArtha: mRSAvAdaviramaNarUpa bIjA mahAvratamAM aticAra sUkSma ane bAdara jANavo. pracalAdi vaDe sUkSma aticAra thAya che ane krodhAdithI bolavuM, e bAdara aticAra che. TIkAH dvitIye vrate mRSAvAde iti mRSAvAdaviratirUpe saH=aticAra: sUkSmo bAdarazca jJAtavyaH, tatra pracalAdibhirbhavati prathamaH sUkSmaH, 'pracalAyase kiM diA naM payalAmItyAdi', krodhAdinA'bhibhASaNaM dvitIyaH, pariNAmabhedAditi gAthArthaH // 656 // * "pravattAmi:'mAM 'vi' padathI anAbhogathI ke sahasAtkArathI sUkSma jUThuM bolAI jAya, tenuM grahaNa che. * "aothanA"mAM "gari' padathI lobha, bhaya ane hAsyanuM grahaNa che. TIkArya mRSAvAdanI viratirUpa bIjA vratamAM te=aticAra, sUkSama ane bAdara jANavo. temAM=be prakAranA aticAramAM, pracalAdi vaDe prathama sUkSma, aticAra thAya che. te sUkSma aticArane spaSTa kare che - zuM tuM divase UMghe che, UMghato nathI' ityAdi. ane krodhAdi dvArA abhibhASaNa dvitIya che=bAdara For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | 'Tempo vAtavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'kathita' | gAthA 656-650 aticAra che; kema ke pariNAmano bheda che-sUkSma ane bAdara aticAramAM mRSAvAda karavA viSayaka pariNAmano bheda che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: mRSAvAdaviramaNarUpa bIjA mahAvratamAM sUkSma ane bAdara, ema be prakAre aticAra thaI zake che. temAM pracalAdi vaDe sUkSma aticAra thAya che arthAt koIne beThAM-beThAM UMgha AvatI hoya, ane tene koI pUche ke tuM divase UMghe che ? to te kahe ke huM divase UMghato nathI, tyAre mRSAvAdaviramaNavratamAM sUkSma aticAra thAya che; ane krodha, lobha, bhaya ke hAsyathI jUThuM bolavuM, te mRSAvAdaviramaNavratamAM bAdara aticAra che. vaLI, A sUkSma ane bAdara aticAramAM pariNAmano bheda ja niyAmaka che; kema ke sUkSma aticAramAM sAkSAt koI kaSAyathI prerita upayoga hoto nathI, phakta anAbhogathI avicAraka rIte UMghato hovA chatAM 'huM nathI UMghato' e pramANe asatya vacanano prayoga thaI jAya che. mATe tevuM khoTuM bolavAthI sUkSma aticAra thAya che; jyAre bAdara aticAramAM krodhAdi koIka kaSAyane paravaza thaIne mRSAvacana bolAya che, AthI temAM kaSAyano pariNAma vizeSa che. mATe tenAthI thato aticAra bAdara kahevAya che. II656 // avataraNikA : have tRtIya adattAdAnaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che gAthA : - ammi vi emeva ya duviho khalu esa hoi vineo / taNaDagalachAramallaga avidinaM giNhao paDhamo // 657 // 1 anvayArthaH tammi vi ya-ane tRtIyamAM paNa=adattAdAnanA viramaNarUpa trIjA vratamAM paNa, meva=A rIte ja yuvijJo vratu-kharekhara be prakAre F=A=aticAra, vinnee o-vijJeya thAya che. (temAM) vivitraM=nahIM apAyela taLaGAtarama -tRNa, Dagala, chAra, mallakAdi=ghAsa, paththara, rAkha, koDiyuM vagere, ziyo-grahaNa karatA evAne pamo=prathama=sUkSma aticAra, thAya che. gAthArthaH adattAdAnaviramaNarUpa trIjA mahAvratamAM paNa pUrvagAthAmAM batAvyA e ja rIte sUkSma-bAdaranA bhedathI kharekhara be prakAre aticAra jANavA. te be prakAranA aticAramAM, koIe nahIM Apela evA ghAsa, paththara, rAkha, koDiyuM vagere grahaNa karatA evAne sUkSma aticAra thAya che. TIkA tRtIye'pi vrate adattAdAnaviratirUpe evameva ca sUkSmabAdarabhedena dvividhaH khalveSaH-aticAro bhavati vijJeyaH, tatra tRNaDagalacchAramallAdi avidattamanAbhogena gRhNataH prathamaH = sUkSmo'ticAra iti gAthArtha: IIFII For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | gyo vAtavyani' dvAra/ peTA dvAraH "kathita' | gAthA 57-58 * "tRtIfpa'mAM "pi'thI e kahevuM che ke bIjA vratamAM to be prakAre aticAra jANavo, paraMtu trIjA paNa vratamAM be prakAre aticAra jANavo. TIkArya ane A pramANe ja=bIjA vratanA aticAramAM batAvyA e pramANe ja, sUkSma ane bAdaranA bhedathI adattAdAnanI viratirUpa trIjA paNa vratamAM A aticAra, kharekhara be prakAre jANavA yogya che. tyAM=be prakAranA aticAramAM, nahIM apAyela tRNa, Dagala, chAra, mallAdine anAbhogathI grahaNa karatA evA sAdhune prathama=sUkSama aticAra, thAya che, e pramANe gAthArtha che. 657. gAthA : sAhammiannasAhammiANa gihigANa kohamAIhiM / saccittAcittAI avaharao hoi biio u // 658 // anvayArtha: DhoramAr3ahiM krodhAdi vaDe sAhaginnA idi sAdharmika-anya sadharmonA, gRhIonA sattAvittArUM sacitta, acittAdine avaro =apaharaNa karatA sAdhune virU 3 vaLI dvitIya=bAdara aticAra, hoDuM thAya che. gAthArtha krodhAdi vaDe sAdhu-sAdhvInA, carakAdinA, athavA gRhasthonA sacitta, acittAdinuM apaharaNa karatA sAdhune vaLI bAdara aticAra thAya che. TIkAH sAdharmikANAM-sAdhusAdhvInAM, anyasadharmANAM-carakAdInAM, gRhiNAM ca krodhAdibhiH prakAraiH sacittAcittAdi apaharataH tathApariNAmAdbhavati dvitIyastu bAdara iti gAthArthaH // 658 // * "rAthami :'mAM "gari' padathI lobha, bhaya ane hAsyanuM grahaNa che. * "vittAvAra'mAM "mAri padathI mizrano saMgraha che. TIkArya : krodhAdi prakAro vaDe sAdharmikonA sAdhu-sAdhvIonA, anya dharmavALAonA-carakAdinA, athavA gRhavALAonA sacitta, acittAdine apaharaNa karatA sAdhune tevA prakArano pariNAma hovAthI vaLI bIjo bAdara aticAra, thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bIjA mahAvratanI jema trIjA mahAvratamAM paNa sUkSma ane bAdara ema be prakAre aticAra jANavA. temAM ghAsa, paththara, rAkha, koDiyA vagere tenA mAlikane pUchyA vagara anAbhogathI grahaNa karatA evA sAdhune For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAro rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "kathita' | gAthA 58-659 I 03 sUkSma aticAra thAya che, ane krodhAdi kaSAyane vaza thaIne sAdhu-sAdhvInA ke anya dharmavALA saMnyAsInA sacitta evA ziSya vagerenuM ke acitta evA kAmaLI vagere upakaraNonuM haraNa karatA athavA to gRhasthonA sacitta evA putrAdinuM ke acitta evA koIka sAdhanonuM apaharaNa karatA sAdhune adattAdAna-viramaNavratamAM bAdara aticAra thAya che; kema ke sUkSma aticAra karatAM ahIM kaSAyano pariNAma vizeSa hoya che. ahIM tathA pariNAmathI e jaNAvavuM che ke sAdhumAM vyakta rIte koI kaSAya pravartato na hoya, paraMtu saMyamayogomAM daDha yatna nahIM hovAne kAraNe anAbhogathI anucita pravRtti thAya, tyAre sAdhune sUkSma aticAra thAya che; ane vratamAM malinatA kare tevo krodhAdino vyakta pariNAma thAya, tyAre sAdhune bAdara aticAra thAya che. mATe ja kahyuM ke tevA prakArano kaSAyano pariNAma hovAthI bAdara aticAra thAya che. (658 avataraNikA: have caturtha maithunaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che - gAthA : mehunnassa'iAro karakammAIhi hoi nAyavvo / tagguttINaM ca tahA aNupAlaNamo Na sammaM tu // 659 // anvayArtha: medunnasAro maithunano=maithunanA viramaNarUpa cothA vratano, aticAra vikrammAdikarakarmAdi vaDe nAvyo roDra-jJAtavya thAya che. (cothA vratamAM karakarmAdi vaDe aticAra kema thAya che? temAM yukti Ape che -) tapurI raMga ane tenI maithunaviramaNavratanI, guptinuM tahIM te prakAre je prakAre zAstramAM kahela che te prakAre, manupAna anupAlana samra =samyagu nathI. * "tu pAdapUrti arthe che. * "'mAM rahela "mo' alAkSaNika che. gAthArtha : maithunaviramaNarUpa cothA mahAvratamAM karakamadi vaDe aticAra jJAtavya thAya che. cothA mahAvatamAM karakamadi vaDe aticAra kaI rIte thAya? temAM yukti Ape che. ane maithunaviramaNavratanI guptinuM je prakAre zAstramAM kahela che, te prakAre sakhya anupAlana nathI. TIkA? maithunasyeti maithunavirativratasyAticAraH karakarmAdibhirbhavati jJAtavyaH, pariNAmavaicitryeNa, tadguptInAM ca tathAnupAlanaM na samyagityaticAra eveti gAthArthaH // 659 // TIkArya : maithunano maithunanI viratirUpa vratano, aticAra karakarmAdi vaDe jJAtavya che, kema ke pariNAmanuM vicitrapaNuM che For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAvyo tivyani' dvAra/peTA dvAra: "kavita' | gAthA 659-600 ane tenI=brahmacaryanI, guptinuM te prakAre samyagu anupAlana nathI, ethI aticAra ja thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : karakarma eTale rAgathI koIne hAtha dvArA sparza karavo te, " va rmAdri'mAM 'mari' padathI rAgathI koIne jovuM, rAgathI lAgaNI abhivyakta karavI, vagerenuM grahaNa karavAnuM che. A sarva pravRttithI cothA mahAvratamAM aticAra prApta thAya che; kema ke kAmanA pariNAmanuM tevA prakAranuM vicitrapaNuM che. ahIM prazna thAya ke karakarmAdimAM maithunasevana nathI, topaNa aticAra kema thAya che? tethI kahe che - karakarmAdi karanAra sAdhu maithunaviramaNavratanI guptinuM zAstramAM batAvyuM che te prakAre samyam anupAlana karatA nathI, mATe aticAra ja thAya che. ahIM vizeSa e che ke cothA vratanA pAlana mATe sAdhue sajAtIya ke vijAtIya sAthe kyAMya paNa rAgano pariNAma na UThe, te rIte gupta rahevuM joIe; kema ke rAganA pariNAmathI sajAtIya ke vijAtIyanA hastasparza vagere pravRtti karatI vakhate cothA vratamAM kaMIka malinatA kare tevo vicitra pariNAma pedA thato hovAne kAraNe cothA vratamAM aticAra thAya che. A659 avataraNikA : have pAMcamA parigrahaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che - gAthA : paMcamagammi a suhumo aiAro esa hoi NAyavvo / kAgAisANagoNe kappaTThaga rakkhaNamamatte // 660 // anvacAI: paMcamafma ane paMcamamAM=parigrahanA viramaNarUpa pAMcamA vratamAM, sumo gaphAro sUkSma aticAra paNa A=AgaLamAM kahevAze e, pablio roTTa-jJAtavya thAya che. (e sUkSma aticAra ja batAve che-). vaphAno kAgaDAdi, kUtarA ane gAyothI ravamague(talAdinuM) rakSaNa (ane) pUThThI=bALakamAM mamatte=mamatva. gAthArtha : parigrahaviramaNarUpa pAMcamA mahAvratamAM sUkSma aticAra AgaLamAM kahevAze e jJAtavya thAya che. e sUkSma aticAra ja batAve che. kAgaDAdi pakSIothI, kUtarAothI, gAyothI talAdinuM rakSaNa ane bALakamAM mamatva. TIkA : paJcame vrate sUkSmo'ticAra eSaH-vakSyamANalakSaNo bhavati jJAtavyaH, kAkAdizvagobhyo rakSaNaM prasAritatilAdeH, tathA kappaTThaga tti bAle mamatvaM manAgiti gAthArthaH // 660 // For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kathita' | gAthA 60-601 lou noMdha: IVIkSA padamAM paMcamI. vibhakti levAnI che ane pUThThA zabda bALaka arthamAM che ane TIkA pramANe tene saptamI vibhakti levAnI che; ane ravaFGUAmaHje sAmAsika pada jaNAya che, chatAM vizva zabdanuM vaIIIIII sAthe ane mamatte zabdanuM veppaTTA sAthe yojana che. TIkArya : pAMcamA vratamAM sUkSma aticAra A=vasthamANa lakSaNavALo have kahevAze e svarUpavALo, jJAtavya thAya che. pAtharela tala vagerenuM kAgaDA Adi, kUtarAM, gAyothI rakSaNa karavuM ane bALaka upara thoDuM mamatva karavuM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhuo zayyAtaranA gharamAM rahetA hoya che, ane zayyAtare kyAreka potAnAM tala vagere dravyone taDakAmAM tapAvavA mATe pAtharyA hoya, ane te talAdinuM tyAM rahela sAdhu kAgaDA vagere paMkhIothI, gAyothI ke kUtarAMothI rakSaNa kare, to te sAdhune pAMcamA mahAvratamAM sUkSma aticAra lAge; kema ke avyakta rIte paNa zayyAtara pratye kaMIka lAgaNIno pariNAma hovAthI sAdhu tenA talAdi dravyonuM rakSaNa kare che; ane A sUkSma evI paNa lAgaNI parigraharUpa che; athavA nAnA bALakanI ceSTAo joIne saheja paNa te bALaka pratye lAgaNIrUpa mamatva utpanna thAya, to pAMcamA vratamAM sUkSma aticAra thAya. AnAthI e phalita thAya ke anAbhoga ke sahasAkArathI koIpaNa vyakti ke vastu pratye sTeja paNa pragaTelI lAgaNI alpa hovAthI sUkSma aticArarUpa che; ane koIpaNa vastu ke vyakti pratyenI pragaTelI lAgaNI avasthita rahe, to te vastu ke vyakti parigraharUpa ja banI jAya che. ll66oll gAthA : davvAiANa gahaNaM lohA puNa bAyaro muNeavvo / airittadhAraNaM vA mottuM nANAiuvayAraM // 661 // anvayArtha: no puUT=vaLI lobhathI raDyAmaUT dravyAdinuM I-grahaNa, nAIpha vAraM vAMkaathavA jJAnAdi upakArane mojuM mUkIne (upadhinuM) gariraMthAra=atirikta dhAraNa, (e) vAyaro bAdara (aticAra) mukavyo jANavo. gAthArtha : vaLI lobhathI dravyAdinuM grahaNa, athavA jJAnAdi upakArane mUkIne upadhinuM atirikta dhAraNa, e bAdara aticAra jANavo. For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukApyo rAtavyani' dvAra / peTA dvAra "kathita' | gAthA -dara TIkA? ___ dravyAdInAM grahaNaM lobhAt punastathApariNAmAdeva bAdaro mantavyaH, sarvatra vrate bhAvo vA'ticAro draSTavyaH, atiriktadhAraNaM copadheH muktvA jJAnAdyupakAraM bAdara eveti gAthArthaH // 661 // * "jJAnAri'mAM "mari' padathI darzana ane cAritrano saMgraha che. * "vyAvInA''mAM "mari' padathI ziSyAdino saMgraha che. TIkArya : vaLI te prakArano pariNAma hovAthI ja lobhathI dravyAdinuM grahaNa bAdara mAnavo parigrahaviramaNa vratamAM bAdara aticAra jANavo, athavA sarvatra vratamAM bhAva aticAra jANavo arthAt dravyAdinuM grahaNa e aticAra nathI, paraMtu dravyAdinA grahaNamAM vartato lobhanA pariNAmarUpa bhAva ja sarva vratamAM aticAra che, ane jJAnAdi upakArane choDIne upadhinuM atirikta dhAraNa bAdara ja aticAra che, kema ke adhika upadhi mamatvathI ja rakhAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMyamajIvananI plAni kare tevA prakAranA lobhanA pariNAmathI AhAra, upAdhi vagere grahaNa karavAthI sAdhune pAMcamA mUlaguNamAM bAdara aticAra thAya che. A kathana vyavahAranayanI dRSTithI che; jayAre nizcayanayanI dRSTithI to saMyamanA pariNAmathI viruddha evA lobhAdinA pariNAmathI ja badhAM vratomAM aticAra thAya che. tethI sarva vratomAM thato koIpaNa aticAra bAhya AcaraNAtmaka nathI, paraMtu jIvanA aMtaraMga bhAvAtmaka che, je aMtaraMga bhAva saMyamathI viparIta pariNAmarUpa che. AthI lobhathI dravyAdi grahaNa karavAthI parigrahaviramaNa vratamAM bAdara aticAra thAya che. vaLI, sAdhunA jJAnAdinI vRddhimAM upakAraka na banatAM hoya tevAM dravyAdinuM grahaNa karavAthI to pAMcamA mahAvratamAM bAdara aticAra thAya che, paraMtu sAdhunA jJAnAdinI vRddhimAM upakAraka banatAM hoya tevAM dravyAdino paNa saMyamano upaghAta Adi kAraNa vagara paribhoga karavAthI paNa pAMcamA mahAvratamAM bAdara aticAra ja thAya che; jema ke ThaMDImAM paNa sAdhu samyagu yatna kare to svAdhyAyAdino bhaMga thAya tema na hoya, chatAM ThaMDI na lAge te mATe kAmaLI vagere adhika upadhi dhAraNa karIne svAdhyAyAdimAM yatna kare, to te sAdhune pAMcamA vratamAM bAdara aticAra ja thAya che. 661il. avataraNikA: have chaThThA rAtribhojanaviramaNarUpa mUlaguNanA aticArane kahe che - gAthA : chaTThammi diAgahiaM diabhuttaM evamAi caubhaMgo / aiAro pannatto dhIrehi aNaMtanANIhiM // 662 // For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuko vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "kavita' | gAthA ikara-663 anvayArtha: chama chaDhAmAMrAtribhojananA viramaNarUpa chaThThA vratamAM, triAdi jimutta divasamAM grahaNa kareluM, divasamAM khAdheluM, viDuiM evamAdiHAvA prakAranI AdivALo, varSo cAra bhaMgarUpa amAro aticAra thIrdi mavitanA hiM-dhIra evA anaMtajJAnI vaDe panna prarUpAyo che. gAthArtha : rAtribhojanaviramaNarUpa chaThThA vratamAM divase grahaNa karela, divase khAdhela, ityAdi cAra bhAMgArUpa aticAra dhIra evA anaMtajJAnI vaDe prarUpAyo che. TIkAH SaSThe vrate divAgRhItaM divAbhuktaM sannidheH paribhogena evamAdizcaturbhaGgaH tathAvidhapariNAmayogAdaticAraH prajJapto dhIrairanantajJAnibhiriti gAthArthaH // 662 // TIkArya : saMnidhithI paribhoga vaDe divAgRhIta divAbukta evamAdi caturbhaga=AvA prakArano bhAMgo AdimAM che jene evA cAra bhAMgA, tevA prakAranA pariNAmano yoga hovAthI chaTTA vratamAM dhIra evA anaMtajJAnI vaDe aticArarUpa kahevAyA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : chaThThA vratamAM cArabhAgA che, te A pramANe - (1) divAgRhIta divAbukta. (2) divAgRhIta rAtribhukta. (3) rAtrigRhIta divAbukta. (4) rAtrigRhIta rAtribhukta. A cAreya bhAMgAomAM bhojana saMbaMdhI rAga-dveSanA pariNAma karAve tevo yoga hovAthI aticAra thAya che, e pramANe dhIra ane anaMtajJAnI evA bhagavAna vaDe kahevAyuM che. A cAra bhAMgAomAMthI prathama bhAMgo sarvathA aticArarUpa nathI, paraMtu divase vahorela AhAranI saMnidhi rAkhIne kALanuM ullaMghana karIne divase vAparavAmAM Ave, to divase vahorela ane divase khAdhela paNa te AhAra rAtribhojanaviramaNa vratamAM aticAra rUpa bane che; kema ke khAdya padArtha pratye mamatvano pariNAma pragaTyo hoya tyAre ja khAdyapadArthane saMnidhirUpe rAkhavAno pariNAma thAya che. 66rA avataraNikA : vratasthApanA pUrve zaikSane sUtro bhaNAvavAnAM che, tyAra pachI te sUtronA artho bhaNAvavAnA che, te artho bhaNAvatI vakhate gurue zaikSane chakAyanuM svarUpa, sAdhunA cha mUlaguNanuM svarUpa ane cha mUlaguNanA cha For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatukArekhyo rAtavyani' dvAra/peTA dvAra: "abhigata-parIkSA' / gAthA 663 aticAronuM svarUpa kahevAnuM che. A rIte kathanavidhi pUrI thayA pachI te zaikSanI parIkSA karavAnI che. tethI have parIkSAnI vidhi batAve che - gAthA : kahiUNaM kAyavae ia tesuM navaramabhigaesuM tu / . gIeNa paricchijjA sammaM eesu ThANesu // 663 // anvayArtha : rUmaA rIte pUrvamAM batAvyuM e rIte, vecavA kAya-vratone=cha kAyane ane cha vratone, divi kahIne teNuM mafma tu te cha kAya ane cha vrato, abhigata hote chate ja =gItArthe aNanuM TAsuA=AgaLamAM kahevAze e, sthAnomAM (zaikSanI) sanaM-samyaga chinA parIkSA karavI joIe. * "navAM vAkyAlaMkAramAM che. * "' gva kAranA arthamAM che. gAthArtha : pUrvamAM batAvyuM e rIte cha kAcane ane cha vratone kahIne, cha kAca ane cha vratono yathArtha bodha thaye chate ja gItArtha sAdhue AgaLamAM kahevAze e sthAnomAM zaikSanI samyaga parIkSA karavI joIe. TIkA? ___ kathayitvA kAyavratAni iya-evaM-uktena prakAreNa, teSu kAyavrateSu navaramabhigateSveva, nAnabhigateSu, gItaneti gItArthena sAdhunA parIkSayet samyag asambhrAntaH san eteSu sthAneSu vakSyamANeSviti thArtha: duddarA TIkArtha: A rIte=ukta prakArathI=gAthA 637thI 66ramAM kahevAyelA prakArathI, kAya-vratone kahIne, te=kAyavrato, anabhigata hote chate nahIM, abhigata hote chate ja, gItArtha sAdhue A=vaphTamANa=AgaLanI be gAthAmAM kahevAze e, sthAnomAM samyagu=asaMbhrAMta chatA, parIkSA karavI joIe, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : - pravrayA ApyA pachI guru zaikSane sUtro bhaNAve, sUtronA artho kahe, ane te arthonA kathanamAM zaikSane guru che jIvanikAyanuM svarUpa, cha vratonuM svarUpa ane cha vratonA aticAronuM svarUpa batAve. A rIte arthonuM kathana karyA pachI zaikSa te artho yathArtha samajyo che ke nahi, eno guru nirNaya kare, ane jo zaikSane arthono bodha samyagU thayo hoya to gItArtha sAdhu tenI parIkSA kare che, jethI te zaikSa bodha pramANe che kAyAdine kriyAkALamAM sabhya yojI zake che ke nahi, teno guru nirNaya karI zake; ane A parIkSAnI vidhi AgaLanI be gAthAmAM graMthakAra kaheze. For Personal & Private Use Only
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukArekhyo vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: abhigata'- parIkSA' | gAthA 663, 664-665 09 ahIM "samyagu parIkSA karavI joIe" e kathanathI e darzAvavuM che ke zaikSa potAne thayelo bodha dareka ucita sthAnomAM yathArtha joDI zake che ke nahIM, e jANavA mATe gItArthe samyagu parIkSA karavAnI che; paraMtu jo te gItArtha guru vicAre ke "najIkamAM Avato amuka divasa sAro che ane AnI vratasthApanA karavI che, tethI te sAro divasa Ave tyAM sudhImAM A zaikSanI jaladI upara-uparathI parIkSA karI lauM, jethI zubha divasa paNa sacavAya ane zubha muhUrta A zaikSanI upasthApanA paNa thAya." AvA prakAranA AzayathI karAtI zaikSanI parIkSA samyagu nathI; kema ke AvI rIte upara-uparathI parIkSA karIne guru zaikSane vratomAM upasthApe, to che vrato uccarAvyA pachI te zaikSa potAnA bodhane ucita sthAnomAM yathArtha joDI zakato na hoya to, pote lIdhela vratomAM je mAlinya kare te mAlinyamAM prabaLa nimitta avazya guru bane che, ane kadAca zaikSane sUtra-arthono yathArtha bodha thayela hoya to paNa gurue bhagavAnanI AjJAnusAra te zaikSanI parIkSA nahIM karela hovAthI te guru AjJAbhaMgAdi cAra doSone prApta kare che. da6all gAthA : uccArAi athaMDila vosira ThANAi vA vi puDhavIe / naimAi dagasamIve sAgaNi nikkhittateummi // 664 // anvayArtha: (zaikSanI parIkSA mATe gItArtha) kathaMDitna atyaMDilamAM azuddha bhUmimAM, vyArADuM uccArAdine vosira= vosirAve, puDhavINa vAvi athavA pRthvIkAyamAM hAIDra-sthAnAdine (kare,) tamArU rANIvekanadI AdimAM pANInI najIkamAM (uccArAdine ja vosirAve ane) sAbi=agni sahita vivighattattemi nikSiptatejavALAmAM (uccArAdine ja kare.) gAthArtha : zaikSanI parIkSA mATe gItArtha azuddha bhUmimAM maLa vagere vosirAve, athavA pRthvIkAyamAM kAyotsagadi kare, nadI AdimAM pANInI najIkamAM maLa vagere ja vosirAve ane agni sahita nikSipta tejavALI zuddha bhUmi vageremAM maLa vagere ja kare. TIkAH uccArAdi asthaNDile vyutsRjati tatparIkSArthaM gItArthaH, sthAnAdi vA pRthivyAM karoti, sthAnaMkAyotsargaH AdizabdAnniSIdanAdiparigrahaH, nadyAdAvudakasamIpe uccArAdyeva vyutsRjati, tathA sAgnau nikSiptatejasi sthaNDilAdau uccArAdyeva karotIti gAthArthaH // 664 // * "cAri"mAM "mari' padathI pramravaNa vagerenuM grahaNa che. * "nivaniri''mAM "mAra' zabdathI cAlavuM, sUvuM, upakaraNo mUkavAM vagere kriyAono saMgraha che. * "fretrA''mAM ma' zabdathI atyaMDilanuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 vratasthApanAvastukaje vAtavyani' dvAra / peTA dvAra: "abhigata'-"parIkSA' | gAthA 64-65 TIkArya tenI parIkSA arthe zaikSanI parIkSA karavA mATe, gItArtha atyaMDilamAM=jIvothI yukta bhUmimAM, uccArAdine vosirAve che, athavA pRthvImAM sthAnAdina=kAyotsarga vagerene, kare che. sthAna eTale kAyotsarga,"sthAnAri'mAM "mari' zabdathI besavA vagereno parigraha che. nadI vageremAM pANInI najIkamAM uccArAdine ja vosirAve che, tathA agni sahita nakhAyela tejavALA spaMDilAdimAM zuddha bhUmi vageremAM, uccArAdine ja=maLatyAgAdine ja, kare che, e pramANe gAthAno artha che. avatAraNikA : tathA - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM zaikSanI parIkSA karavAnAM sthAno batAvyAM. te sivAya anya paNa sthAno batAvavA mATe graMthakAra tathA'thI samuccaya kare che - gAthA : viyaNa'bhidhAraNa vAe harie jaha puDhavie tasesuM ca / emeva goaragae hoi paricchA u kAehiM // 665 // anvayArtha: vA=vAtaviSayaka (parIkSA mATe) viyaurfpadhAravIMjaNAnuM abhidhAraNa kare,) riharitaviSayaka= vanaspativiSayaka, taNuM gha=ane trasaviSayaka (parIkSA mATe) nadapuviUje rIte pRthvIkAyama (kare te rIte vanaspatikAyamAM ane trasakAyamAM kare) mevakae rIte ja gogarA (zakSa) gocarI gaye chate vArdika kAyo dvArA=7 javanikAyo dvArA, paricha 3=parIkSA ja roTTa thAya che. gAthArtha : vAukAyaviSayaka parIkSA mATe vIMjaNAnuM dhAraNa kare, vanaspativiSayaka ane vyasaviSayaka parIkSA mATe je rIte pRthvIkAya viSayaka parIkSA mATe kare te rIte azuddha bhUmimAM uccArAdi ja vosirAve, e rIte ja zaikSa gocarI gaye chate cha kAyo dvArA parIkSA ja thAya che. TIkA? ___ vyaJjanAbhidhAraNaM vAte karoti, harite yathA pRthivyAM uccArAdyeva vyutsRjati, traseSu ca dvIndriyAdiSu yathA pRthivyAmiti, evameva yathAsambhavaM gocaragate zikSake bhavati parIkSA kAyaiH rajaHsaMspRSTagrahaNAdineti pathArtha: I66 * " saMskRSTaNTdanA'mAM "ga' padathI sacitta pANImAM mUkela AhArane vahorAvArUpa jalasaMskRSTagrahaNa, cUlA uparathI utArelA AhArane vahoravArUpa tejasaMskRSTagrahaNa vagereno saMgraha che. For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatukApyo vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "abhigata-parIkSA' | gAthA 664-65, 266 81 TIkAIH vAtaviSayaka parIkSA mATe vajaNAnuM abhidhAraNa kare, haritaviSayaka parIkSA mATe je pramANe pRthivIviSayaka parIkSA mATe kare che, te pramANe aspaMDilamAM uccArAdine ja vosirAve che, ane beindriyAdi trasaviSayaka parIkSA mATe je rIte pRthivIviSayaka parIkSA mATe kare che te rIte ja kare che. A rIte ja zekSa gocarI mATe gaye chate rajathI saMskRSTanA grahaNAdi dvArA kAyothI=pRthvI Adi cha kAyothI, saMbhava pramANe parIkSA thAya che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: zaikSane arthano bodha samyagU thayo che ke naihi tenI gItArtha sAdhu parIkSA kare, temAM pRthvIkAyaviSayaka be rIte parIkSA kare svayaM azuddha bhUmimAM maLa-mUtrAdi paraThave athavA to sacitta pRthvI upara Asana pAtharIne besavA vagerenI kriyAo kare. apakAyaviSayaka parIkSA karavA mATe ardha sukAyelI nadI vagerenI retALa jamInamAM kaMIka pANI hoya tenI najIkamAM maLa vagere paraThave. teukAyaviSayaka parIkSA karavA mATe agnisahita nakhAyelA tejavALI zuddha bhUmimAM maLa vagere vosirAve arthAt koI bhUmimAM agni baLato hoya ane te agninuM teja te bhUminI bAjunI bhUmi para paDatuM hoya to te anya bhUmi agnikAyanA jIvothI saMsakta hoya che, topaNa te bhUmimAM zaikSanI teukAyanA viSayamAM parIkSA mATe gItArtha sAdhu maLa vagere vosirAve. vaLI, vAukAyaviSayaka zaikSanI parIkSA karavA mATe gItArtha sAdhu vIMjaNAthI havA khAya, vanaspativiSayaka parIkSA karavA arthe vanaspati upara maLa vagere paraThave, ane trasakAyaviSayaka parIkSA karavA mATe beiMdriyAdi jIvAkulabhUmimAM maLa vagere paraThave. A rIte chakAyanA viSayamAM sarva AcaraNA anyathA karavA dvArA navadIkSitane sUtronA arthono samyam bodha thayo che ke nahi, tenI gItArtha sAdhu parIkSA kare. vaLI, zaikSa gocarIe gayela hoya tyAre tenI parIkSA mATe gItArtha sAdhu sacitta pRthvI, pANI vagerethI kharaDAyela bhikSA grahaNa kare, athavA to pRthvIkAyAdithI saMsakta bhikSA grahaNa kare. l664/66pI avataraNikA: pUrvanI be gAthAmAM zekSanI parIkSA karavA arthe zaikSa sAthe gayela gItArtha sAdhunI viparIta AcaraNAo darzAvI. have te viparIta AcaraNAo dvArA zaikSanI kaI rIte parIkSA thAya, te jaNAvatAM kahe che - gAthA : jai pariharei sammaM coei va ghADiaM tahA( ? tayA) joggo / hoi uvaThAvaNAe tIe ya vihI imo hoi // 666 // anvayArtha: na sabaM-jo (svayaM) samyagu ri-parihAra kare che, pa3ii athavA ghATikane thoDuM-prere che, tava=tyAre (zaikSa) vahIvaUTIC=upasthApanAnenopo doDuM yogya thAya che. tIya ane tenI=upasthApanAnI, pho=A=AgaLamAM kahevAze e, viTTI roDra-vidhi che. * mULagAthAmAM tahAM che tene sthAne TIkA pramANe tathA hovuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatarathApanAvatuka ('gorAtana' dvAra (peTA dvArA "abhigata-parIkSA (gAthA 66 gAthArtha : - jo svayaM samRga parihAra kare, athavA potAnI sAthe Avela saMghATakane "A ayukta che," ema preraNA kare, to te zaikSa upasthApanAne yogya thAya che, ane upasthApanAnI AgaLamAM kahevAze e vidhi che. TIkAH yadi pariharati samyak svataH codayati vA ghATikaM-dvitIyaM 'ayuktametad'ityevaM, tadA yogyo bhavatyupasthApanAyAH, itarathA bhajanA, tasyAzca upasthApanAyA vidhirayaM bhavati vakSyamANalakSaNa iti gAthArthaH // 666 // TIkArya : gItArtha parIkSA kare tyAre zaikSa jo svayaM samyaka parihAra kare, athavA ghATikane=dvitIyane-potAne sAthe Avela te gItArtha sAdhune, "A ayukta che,' e pramANe preraNA kare, tyAre upasthApanAne yogya thAya che; anyathA pote samyaguM parihAra na kare athavA viparIta AcaraNA karatA te saMghATaka sAdhune prere nahi to, bhajanA che=upasthApanA karavAmAM vikalpa che; ane tenI upasthApanAnI, vidhi A vakSyamANa lakSaNavALI AgaLamAM kahevAnAra svarUpavALI che. bhAvArtha : pUrvanI be gAthAmAM kahyuM te rIte zaikSanI parIkSA karavA mATe gItArtha sAdhu sarva viparIta AcaraNAo kare te vakhate, jo zaikSa pote azuddha bhUmino parihAra karIne nirdoSa bhUmimAM maLa vagere vosirAve athavA to potAnI sAthe Avela sAdhune niSedhe ke "A prakAranI sadoSa bhUmimAM paraThavavuM ayogya che," to te zaikSa upasthApanA mATe yogya che, tevo nirNaya thaI zake; kema ke sAthe Avela sAdhunI viparIta AcaraNA jovA chatAM zaikSa potAne je pramANe che kAyano bodha che, te pramANe chakAyanA jIvonI samyagu yatanA kare che, ane sAthe Avela viparIta AcaraNA karatA saMghATakane paNa samyagU yatanA karavA mATe preraNA kare che. AnAthI nakkI thAya ke A zaikSa potAnA thayelA sUtronA arthonA bodhanuM kriyAkALamAM samyam yojana karI zake che, AthI vratomAM upasthApanA karavA mATe yogya che. vaLI, itarathA bhajanA che. arthAt sAthe rahelA saMghATakane viparIta AcaraNa karatA joIne zaikSa paNa saMghATakanI jema ja azuddha bhUmimAM maLa Adi paraThave, ane saMghATakane nirdoSa bhUmimAM paraThavavA preraNA paNa kare nahi, to tevA zaikSanI vratasthApanA karavAmAM vikalpa che. ane te vikalpa A rIte - vratasthApanA mATe vartamAnamAM ayogya hovA chatAM kAlAMtare sUtronA arthono yathArtha bodha karIne kriyAkALamAM samyam yojana karI zake, to te zaikSa pAchaLathI paNa vratasthApanAne yogya thAya; paraMtu je zaikSa yatanAnA pariNAma vagarano hoya ke bodha karavA pratye upekSAvALo hoya, te zaikSane ayogya jANIne vratomAM sthApanA to na karAya, paraMtu vidhipUrvaka teno tyAga karavo joIe. vaLI yogya zaikSanI vatasthApanA karavAnI vidhi AgaLanI gAthAmAM kahevAze. 666ll For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA vAtavyAna' dvAra/ gAthA 60 gAthA : ahigaya NAussaggaM vAmagapAsammi vayatigekkekkaM / pAyAhiNaM niveaNa guruguNa disa duviha tivihA vA // 667 // anvayArtha : dave abhigatane=bodha pAmelA ziSyane, Ud=jANIne 3 kAyotsargane (kare che.) vAmApA DAbA pAsamAM (ziSyane sthApIne) vatine ekeka vratane traNa vAra bole che, pharI navakAranA pATha vaDe) pAyAdivi pradakSiNApUrvaka nivema-nivedana=ziSya gurune nivedana kare che, guruguruguNo vaDe (vadha, evo guru AzIrvAda Ape che.) suvida tivida vA=be prakAre ke traNa prakAre vi=dizA hoya che. gAthArtha : - ziSyane bodha pAmela jANIne guru kAyotsargane kare che, tyArabAda DAbI bAju ziSyane sthApIne ekeka vratane traNa vAra bole che, pharI navakAra bolavA dvArA pradakSiNApUrvaka, ziSya gurane nivedana kare che, "guruguNo vaDe vadha," e prakAre gurU AzIrvAda Ape che. be prakAranI ke traNa prakAranI dizA hoya che. TIkAH ___ abhigataM jJAtvA ziSyaM kAyotsarga kurvanti guravaH, vAmapArzve ziSyaM sthApayitvA vrataM trIn vArAnekaikaM paThanti, punaH prAdakSiNyaM namaskArapAThena nivedanaM 'yuSmAbhirapi mahAvratAnyAropitAni icchAmo'nuzAsti' ityAdilakSaNaM, guruguNa iti 'guruMguNairvarddhasva' ityAcAryavacanaM, dig dvividhA trividhA vA bhavati sAdhusAdhvIbhedeneti gAthAsamAsArthaH // 667 // * "yudhdhamapi''mAM "pa' thI e jaNAvavuM che ke mArA vaDe to vrato svIkArAyAM, paraMtu ApanA vaDe paNa vrato. AropAyAM. TIkArtha: ziSyane abhigata=bodhavALo, jANIne guru kAyotsargane kare che, tyArapachI ziSyane DAbA pAsAmAM sthApIne guru eka eka vratane traNa vAra bole che, ziSya pharI namaskAranA pATha dvArA=navakAramaMtra bolavA dvArA, "tamArA vaDe paNa mahAvrato AropAyAM che, huM anuzAstine icchuM chuM," ityAdi svarUpavALuM prAdakSiNya=pradakSiNApUrvakanuM, nivedana kare, "guruguNo vaDe vadha," e pramANe AcAryanuM vacana che=AcArya zaikSane kahe che. dizA sAdhu-sAdhvInA bhedathI be prakAravALI ke traNa prakAravALI hoya che, e pramANe gAthAno samAsathI artha che. bhAvArtha : parIkSA karavA dvArA cha kAyano, cha vratono ane chaye vratonA aticArono zaikSane yathArtha bodha thayela che e pramANe jANIne, ziSyanI vratomAM sthApanA karavA arthe guru kAyotsarga kare. tyArapachI potAnA DAbA For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 vratasthApanAvastaka yathA vAtavyAna' dvAra/peTA dvAra: "kAyotsarga' / gAthA -668 paDakhe zaikSane Ubho rAkhIne vrato uccarAvavA mATe guru ekeka vratane traNa vAra bole, tyArapachI namaskAra maMtra bolavApUrvaka ziSya pradakSiNA Ape ane gurune kahe ke "ApanA vaDe mArAmAM mahAvrato Aropita karAyAM, have huM anuzAsanane icchuM chuM." A rIte ziSya anuzAsana mAMge tyAre guru paNa AzIrvacanarUpe ziSyane kahe ke "tuM ghaNA guNo vaDe vRddhi pAma." AvA prakAranAM gurunA AzIrvacano ziSyane guNonI vRddhi karavA mATe utsAhita kare che. vaLI, upasthApanA vakhate sAdhune AzrayIne be prakAre dilbadha karavAno hoya che ane sAdhvIne AzrayIne traNa prakAre dibaMdha karavAno hoya che, jenuM varNana graMthakAra svayaM AgaLamAM karavAnA che. A667. avataraNikA: vyAsArthamAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM vratasthApanAnI vidhi saMkSepathI varNavI, have te vidhinA arthane vistArathI kahe che - gAthA : udaullAiparicchA abhigaya nAUNa to vae diti / ciivaMdaNAi kAuM tattha vi a kariti ussaggaM // 668 // anvayArtha: 383rUpariccha-udakaAdgadinI parIkSA vaDerA abhigatane=jaNAyela pakAyAdinA svarUpavALA ziSyane, nAjhaUT=jANIne to tyArapachI vahu hiMti (guru) vratone Ape che, tatya vi ane tyAM paNa=vratonI upasthApanAmAM paNa, vikRvaM$icaityavaMdanAdi vaDe tevuM karIne 3pa vati kAyotsargane kare che. gAthArtha : udakaAdradinI parIkSA vaDe ziSyane bodhavALo jANIne tyArapachI guru vratone Ape che, ane vratonI upasthApanAmAM paNa cetyavaMdanAdi vidhi vaDe karIne gara kAyotsargane kare che. TIkA: udakAdiparIkSayA AgamoktayA abhigataM-viditatatsvarUpaM jJAtvA ziSyaM tato vatAni ti gurutvaH, kathamityAha-caityavandanAdinA kRtvA pUrvoktavidhAnena, tatrApi ca upasthApanAyAM kurvanti kAyotsargamiti thArtha: I668 * " viparIkSAomAM "mari' padathI gAthA 664-665mAM batAvela anya parIkSAno saMgraha che. * "tatrapi''mAM 'pa'thI e darzAvavuM che ke pravajyAdAna vakhate to guru caityavaMdanAdi vidhi vaDe karIne kAyotsarga re che, avatarajapanAmAM paNa, caityavaMdanAdi pUvakta vidhi vaDe karIne guru kAryotsarga kare che. For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA vAtavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vratadAna' | gAthA da68-69 TIkArca: AgamamAM kahevAyelI udakAA AdinI parIkSA dvArA abhigata vidita tenA svarUpavALA=jANela che cha kAyAdinuM svarUpa jeNe evA, ziSyane jANIne, tyArapachI guru ziSyane vrato Ape che. kevI rIte vrato Ape che? ethI kahe che - caityavaMdanAdirUpa pUrvamAM kahevAyela vidhAna vaDe vidhi vaDe, karIne ane tyAM paNa= upasthApanAmAM paNa, guru kAyotsargane kare che. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zaikSanI parIkSA mATe guru zAstravidhi pramANe pANIthI bhInI jamIna vagere sadoSa bhUmimAM uccArAdi paraThave, tyAre zaikSa pUrvamAM kahyuM e pramANe svayaM tevI bhUmino tyAga kare athavA sAthe AvelA te gItArtha sAdhune nirdoSa bhUmimAM paraThavavA mATe prere, to te zaikSa vratasthApanAne yogya hovAthI tenI upasthApanA karavA mATe caityavaMdanAdi vidhi karIne guru kAyotsarga kare che. sa668 avataraNikA: kiM kurvantItyAha - avataraNitArtha : kAyotsarga karyA pachI guru zuM kare che, ethI kahe che - gAthA : guravo vAmagapAse sehaM ThAvittu aha vae diti / ekkikkaM tikkhutto imeNa ThANeNamuvauttA // 669 // anvayArtha : vAmajApAye DAbA paDakhe sadaM vihu-zaikSane sthApIne dakyArapachI rUkha kApor==AgaLamAM kahevAze e, sthAna vaDe 3vattA upayukta guravo guru tri-ekeka vratane tivRtto-traNa vAra viMtiApe che. gAthArtha : DAbA paDakhe zekSane sthApIne tyArapachI AgaLamAM kahevAze e sthAna vaDe upayukta chatA gura ekeka vratane traNa vAra Ape che. TIkAH ___ guravo vAmapArzve zikSakaM sthApayitvA atha-anantaraM vratAni (? vrataM) dadati ekaikaM trikRtva:-trIn vArAn anena sthAnena vakSyamANenopayuktAH santa iti gAthArthaH // 669 // For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 vratasthApanAvastuka, yathA vAtavyAna' dvAra / peTA dvAra: "tadAna' | gAthA dada9-600 noMdhaH TIkAmAM vratoni che tene sthAne vrataM hoya tema bhAse che. TIkArya : DAbA pAsAmAM ziSyane sthApIne tyArapachI A=vasthamANa=AgaLamAM kahevAnAra, sthAna vaDe upayukta chatA guru eka eka vratane traNa vAra Ape che, e pramANe gAthAno artha che. 66lA avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke AgaLamAM kahevAze e sthAna vaDe upayukta chatA guru ziSyane traNa vAra vrato uccarAve. tethI have te sthAna batAve che - gAthA : kopparapaTTagagahaNaM vAmakarAnAmiAya muhapottiM / rayaharaNa hatthidaMtullaehi hatthehuvaTThAve // 670 // anvayArtha : aopparapaTTA -koNI vaDe paTTakanuM-colapaTTAnuM, grahaNa (kare), vAmaranAnimAya muhapatti DAbA hAthanI anAmikA vaDe muhapattine grahaNa kare,) tthitaMtudiMtyeei hAthInA dAMta tulya hAtha vaDe rahaUT= rajoharaNa dvArA savA-upasthApe. gAthArtha : be koNI vaDe colapaTTAnuM grahaNa kare, DAbA hAthanI anAmikA AMgaLI vaDe muhapattinuM grahaNa kare, hAthInA dAMta jevA unnata hAtha vaDe rajoharaNa dvArA guru ziSyanuM vratomAM upasthApana kare. TIkA : kUparAbhyAM paTTagrahaNaM, paTTaH-colapaTTakaH, vAmakarAnAmikayA mukhavastrikAgrahaNaM, rajoharaNena hastidantonnatAbhyAM hastAbhyAmupasthApayediti gAthArthaH // 670 // TIkArtha : be koNI dvArA paTTanuM grahaNa kare, paTTa eTale colapaTTo. DAbA hAthanI anAmikA AMgaLI vaDe mukhavastrikAnuM=muhapattinuM grahaNa kare. hAthInA dAMta jevA unnata evA be hAtha vaDe rajoharaNa dvArA upasthApe=guru ziSyane vratomAM upasthApe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke AgaLamAM kahevAze e sthAna vaDe upayukta evA guru ziSyane DAbA paDakhe UbhA rAkhIne tyArabAda eka eka vratane traNa traNa vAra uccarAve, ane te sthAna prastuta gAthAmAM batAve che ke For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka yathA vAtavyAni' dvAra/ peTA dvAraH nivedana'-"AzIrvacana' | gAthA 600-601 guru koNIthI colapaTTAne pakaDIne DAbA hAthanI anAmikA AMgaLI dvArA muhapattine grahaNa kare, ane hAthInA dAMta jevA unnata evA be hAtha vaDe rajoharaNane pakaDIne ziSyanuM vratomAM upasthApana kare. Azaya e che ke jema koI dAtA yAcakane be hAtha UMcA karIne dravya Apato hoya, tema vratonI yAcanA karanAra zaikSane vratonA dAtA evA guru vrato ApI rahyA hoya, tevA prakAranI mudrA darzAvavA mATe guru unnata evA be hAthamAM rajoharaNa rAkhe ane AvI mudrAthI ziSyamAM mahAvratonuM guru AropaNa karatA hoya, tevo bhAva abhivyakta thAya che. 67ll avataraNikA: punazca vandanapUrvakaM kAyotsargAnantaraM yad bhavedityetadyathA sAmAyike tathaiva draSTavyaM, kinycitpunraahavataraNiyArtha: ane vaLI vaMdanapUrvaka caityavaMdanAdi vidhi karavApUrvaka, kAyotsarganI anaMtara=kAyotsarga karyA pachI, je karavA yogya vidhAna thAya, e vidhAna je prakAre sAmAyika viSayaka che=pravajyAdAna viSayaka che, te prakAre ja upasthApanA viSayaka jANavuM. chatAM upasthApanA viSayaka vidhimAM graMthakAra kaMIka pharI kahe che - gAthA : pAyAhiNaM niveaNa kariti sissA tao gurU bhaNai / vaDAhi guruguNehiM ettha paricchA imA va'NNA // 671 // anvayArtha: siksa-ziSyo pari=pradakSiNApUrvaka nivema=nivedana iita kare che, to tyArapachI gurU guru bhaTTa kahe che : gurumuhiM guru guNo vaDe vaTTudi vadha. blyu va ane ahIM rUma-A=have kahevAze e, AUT=anya paricchI parIkSA thAya che. gAthArtha : ziSyo pradakSiNApUrvaka nivedana kare che, tyArapachI gura kahe che ke "ghaNA guNo vaDe vadha." ane A prastAvamAM have kahevAze e anya parIkSA thAya che. TIkA : ___ prAdakSiNyaM namaskAreNa nivedanaM kurvanti ziSyAH yathAvasaraM, tato gururbhaNati, kimityAha-varddhasva guruguNai 'riti, atra prastAve parIkSA iyaM cAnyA bhavatIti gAthArthaH // 671 // TIkArya pradakSiNApUrvaka namaskAra dvArA ziSyo avasara pramANe nivedana kare che. tyArapachI guru kahe che. zuM kahe che? ethI kahe cheguruguNo vaDe vadha," e pramANe kahe che, ane A prastAvamAM=vratasthApanAnA prasaMgamAM, A anya parIkSA thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 vatasthApanAvastaka "yathA vativyani' dvAra/peTA dvAra : "nivedana'-"AzIrvacana' | gAthA 601-02 bhAvArtha : ziSyanI vAtomAM upasthApanA karatI vakhate prathama guru caityavaMdanAdi vidhipUrvaka kAyotsarga kare che, tyArapachI ziSyane traNa vAra vrato Ape che, ane tyArabAda karavAnI vidhi pravajyAdAna vakhate je prakAre karavAmAM Ave che, te prakAre ja ahIM jANavI. chatAM temAMthI ahIM kaMIka vizeSa vidhi batAve che - gurue kAyotsarga karyA pachI ziSya navakArapUrvaka pradakSiNA Ape ane vratasthApanA pachI kahevAnA avasara pramANe gurune nivedana kare ke "tame mArAmAM mahAvratonuM AropaNa karyuM, huM anuzAsanane icchuM chuM." A rIte nivedana karavA dvArA ziSya guNavAna gurunA pArataMtrane svIkAre che. guru paNa tene AzIrvacana Ape ke "tuM ghaNA guNo vaDe vRddhi pAma." joke A vidhi pravrayAdAna vakhate batAvelI vidhimAM aMtarbhAva pAme che, chatAM ahIM pharI batAvavAno Azaya e che ke pravajyAdAna karatI vakhate ziSyanI parIkSA karavAnI nathI, jayAre vratasthApanA karatI vakhate pradakSiNA ApatA zaikSanI parIkSA karavAnI che. mATe pravrajyAdAnanI vidhi aMtargata ja vratasthApanAnI A pradakSiNA vagerenI vidhi che, topaNa graMthakAre teno pharI ullekha karela che, ane A anya parIkSA AgaLanI gAthAmAM svayaM graMthakAra darzAvaze. N671 avataraNikA: pUrvagAthAmAM kahyuM ke pradakSiNApUrvaka nivedana karatI vakhate zaikSonI anya parIkSA thAya che. tethI have te anya parIkSA darzAve che - gAthA : IsiM avaNayagattA bhamaMti suvisuddhabhAvaNAjuttA / ahisaraNammi a vuDDI osaraNe so va anno vA // 672 // anvayArtha: -ISad kavAyattA=avanata gAtravALA, suvizuddhamAvaUTguttA suvizuddha bhAvanAthI yukta evA zaikSo mati bhame che-pradakSiNA Ape che. di2mikaabhisaraNamAM=svayaM AgaLa javAmAM, (tenI ane gacchanI jJAnAdi vaDe) puTTI vRddhi thAya, morane meM ane apasaraNamAM=pAchaLa khasavAmAM, so 3 matro, vAte athavA anya (jJAnAdi vaDe kSaya pAme.) gAthArtha : kaMIka namelA zarIravALA, suvizuddha bhAvanAthI yukta evA zaikSo pradakSiNA Ape che. svayaM AgaLa javAmAM tenI ane gacchanI jJAnAdi vaDe vRddhi thAya, pAchaLa khasavAmAM te athavA anya jJAnAdi vaDe kSaya pAme. TIkA : ISadavanatAH santo bhramanti suvizuddhabhAvanAyuktAH viratipariNAmena, abhisaraNe svata eva vRddhi For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/'AthA rAtivyani' dvAra/peTA dvAraH "dizA" gAthA 602-603 rjJAnAdibhistasya gacchasya ca, apasaraNe pRSThataH so vA'nyo vA jJAnAdibhiH kSIyata iti gAthArthaH // 672 // * "jJAnAyi:'mAM mAri padathI tapa ane saMyamanuM grahaNa che. TIkArtha: kaMIka namelA chatA, viratinA pariNAmane kAraNe suvizuddha bhAvanAthI yukta evA zaikSo bhame che-pradakSiNA phare che. potAnAthI ja abhisaraNamAM, tenIete zekSanI, ane gacchanI jJAnAdi vaDe vRddhi thAya; pAchaLathI apasaraNamAM te athavA anya jJAnAdi vaDe kSaya pAme che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : zaikSanI vratomAM upasthApanA karyA pachI zaikSa vaMdanapUrvaka kAyotsarga kare, tyAra pachI kaMIka namelA zarIravALA, viratinA pariNAmane kAraNe suvizuddha bhAvathI yukta evA zaikSo pradakSiNA Ape che. A kathanathI e ghotita thAya che ke vrato uccarAvatI vakhate sAmAyikanA pariNAmathI atirikta evo vratonA pariNAmarUpa viratino pariNAma zaikSomAM pragaTe che, te vratonA pariNAmane kAraNe zuddha bhAvanAthI yukta evA kaMIka namelA gAtravALA zaikSo pradakSiNA Ape che, ane te vakhate zaikSo jo svAbhAvika ja pAchA pagale na jatAM sanmukha pagale jatA hoya, to te zaikSanI ane tenA gacchanI jJAnAdithI vRddhi thaze, tevo nirNaya thAya; ane jo zaikSo kaMIka alanApUrvaka parAThukha pagale cAlatA hoya, to tenA athavA tenA gacchanA koIka sAdhunA jJAnAdi kSaya pAmaze, tevo nirNaya thAya; ane A prakAranI parIkSA tevA prakAranA nimittanA yogathI thAya che. 672aa avataraNikA : gAthA 667mAM saMkSepathI kahyuM hatuM ke sAdhunI be prakAranI ane sAdhvInI traNa prakAranI dizA hoya che. tethI have te dizA batAve che - gAthA : duvihA sAhUNa disA tivihA puNa sAhuNINa viNNeA / hoi sasattIe tavo AyaMbilanivvigAIA // 673 // anvayArtha: sAdUT sAdhuone suvihA=be prakAranI sAdui pu ivaLI sAdhvIone tivihAM traNa prakAranI hisI dizA vinegA-jANavI. (tyArapachI) satI svazaktithI sAvitnanitriraMga AMbila, nivI Adi tavo tapa doDuM hoya che. gAthArtha : sAdhuone be prakAranI dizA, vaLI sAdhvIone traNa prakAranI dizA jANavI. tyAra pachI svazaktithI AMbila, nivI Adi tapa hoya che. For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 vratasthApanAvatukathA vAtavyAna' dvAra/ peTA dvAra: "dizA' | gAthA 203-604 TIkA : dvividhA sAdhUnAM dig AcAryAH upAdhyAyAzca, trividhA puna: sAdhvInAM, pravartanI tRtIyA vijJeyA, tadanu ca bhavati svazaktyA tapaH AyAmAmlanirvikRtikAdilakSaNamiti gAthArthaH // 673 // TIkArya : - sAdhuonI be prakAre dizA che, AcArya ane upAdhyAya; vaLI sAdhvIonI traNa prakAre dizA che, pravartanI trIjI dizA jANavI; ane tyAra pachI svazaktithI AMbila, nivI vagere svarUpa tapa hoya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vratasthApanA karyA pachI sAdhune AcArya ane upAdhyAyarUpa be prakArano dilbadha karAya che, ane sAdhvIone AcArya, upAdhyAya ane pravartanI ema traNa prakArano dibaMdha karAya che; ane dibaMdhanI vidhi pUrI thAya tyArapachI zaikSane tenI zakti pramANe AMbila, nivI vagere rUpa tapa karAvavAno hoya che. A673I. gAthA : tatto a kAravijjai jahANurUvaM tavovahANaM tu / AyaMbilANi satta u kila niamA maMDalipavese // 674 // anvayArtha : tatto ane tyAra pachI vratasthApanAnI vidhi pUrI thAya tyAra pachI, mahApurUvaM yathA anurUpa tavo vahApa tu-tapopadhAna ja ravinnaDuM karAvAya che. maMtripaNe vaLI mAMDalIpravezamAM satta mAryAvitnA[i= sAta AyaMbilo nigama-niyamathI thAya che. * 'tti' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : ane vratasthApanAnI vidhi pUrI thAya tyAra pachI zakitane anurUpa tapopadhAna ja karAvAya che. vaLI mAMDalInA pravezamAM sAta AyaMbilo niyamathI thAya che. TIkA? ___ tatazca kAryate yathAnurUpaM zaktyapekSayA tapaupadhAnameva, AyAmAmlAni sapta punaH kila niyamenaiva maNDalipraveze bhavantIti gAthArthaH // 674 // TIkArya : ane tyArapachI zaktinI apekSAthI yathA anurUpa tamarUpa upadhAna ja karAvAya che, vaLI mAMDalIpravezamAM sAta AMbilo niyamathI ja thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | yathA vAtavyAna' dvAra/ gAthA 04-05 91 bhAvArtha : vratasthApanAnA divase zaikSane guru yathAzakti tapa karAve che. vaLI A tapa zaikSanI zakti pramANe alpa ke adhika hoI zake, paraMtu mAMDalImAM praveza karavAnAM sAta AMbila to guru nakkI zaikSane karAve ja. //674 avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke mAMDalI praveza mATe niyamathI sAta AMbilo thAya che. tyAM zaMkA thAya ke sAta AMbilo karavAthI tarata ja mAMDalImAM praveza thAya? ke anya koI vidhi che? tethI kahe che - gAthA : tatto a paNNavijjai bhAvaM nAUNa bahuvihaM vihiNA / to pariNae paveso apariNae hoMti ANAI // 675 // anvayArtha : to e=ane tyArapachI vavidaM bahu prakAranA mAvaMbhAvane nAkajANIne vidipa=vidhi vaDe paUUvinaDuM-prajJApanA karAya che. to tenAthI te prajJApanAthI, ghara-pariNata hote chate paNa praveza= ziSyano mAMDalImAM praveza thAya che, aparipakaapariNata hote chate=apariNata ziSyano mAMDalImAM praveza karAte chate, mAruM AjJAdi AjJAbhaMgAdi doSo, hoMti thAya che. gAthArtha : ane sAta AyaMbilo karyA pachI bahu prakAranA ziSyanA bhAvane jANIne vidhi vaDe guru saMyamayogomAM ziSya samyaga usthita thAya tevo upadeza Ape che, te upadezathI ziSya pariNata hote jIte ziSyano mAMDalImAM praveza thAya che, apariNata ziSyano mAMDalImAM praveza karAte chate AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. TIkA : tatazca prajJApyate ziSyakasya bhAvaM jJAtvA bahuvidhaM vidhinA pravacanoktena, tataH pariNate sati pravezo maNDalyAm, apariNate pravezyamAne bhavanti AjJAdaya iti gAthArthaH // 675 // TIkArtha : ane tyArapachI=mAMDalIpravezanAM sAta AMbilo karyA pachI, ziSyanA bahu prakAravALA bhAvane jANIne pravacanokta zAstramAM kahevAyela, vidhi vaDe prajJApanA karAya che=zaikSane upadeza apAya che. tenAthI te prajJApanAthI, zaikSa pariNata hote chate mAMDalImAM praveza thAya che, apariNata evo zaikSa praveza karAte chate AjJAdi gurune AjJAbhaMgAdi doSo, thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vatasthApanAvatuka !'yathA vAtAvyAna' dvAra | gAthA 605-06 bhAvArtha : gAthA 667thI 673mAM batAvI e vidhithI zaikSanI mahAvratomAM upasthApanA karAya che, ane vratasthApanAnI vidhi pUrI thayA pachI mAMDalImAM praveza karAvavA mATe zaikSane sAta AMbilo niyamathI karAvAya che. tyArapachI zAstrokta vidhipUrvaka ziSyanA bahuvidha bhAvone jANIne guru prajJApanA kare Azaya e che ke saMyamajIvanamAM paNa apramAdabhAvamAM yatna karavo atidurlabha che; kema ke jIve anAdikALathI pramAdano ja abhyAsa karela che. AthI vratasthApanA pachI paNa ziSyano vratasthApanAviSayaka bhAva kevo utsAhita che? ane te kaI rIte ucita pravRtti kare che? e sarva ziSyanA bhAva gurue zAstrokta vidhithI jANavA joIe. tyArapachI ucita preraNA dvArA zaikSane bodha karAvavo joIe, jethI ziSya apramattatAthI saMyamayogomAM utthita rahe. vaLI, gurunI prajJApanAthI ziSya pariNata thayelo jaNAya tyAre zaikSane mAMDalImAM praveza karAvAya che, ane jo zaikSa zAstravidhi anusAre saMyamayogonI ucita kriyA karavAmAM pariNata thayelo na jaNAya, chatAM teno guru mAMDalImAM praveza karAve, to mAMDalIpraveza karAvanAra gurune AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. ll67pA. avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke apariNata ziSyano mAMDalImAM praveza karAvanAra gurune AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. have upasthApanA AdimAMthI koI ucita vidhi karAvyA vagara mAMDalImAM zaikSa sAthe je vApare che, te saMyamaguptino virAdhaka che, tema batAve che - gAthA : aNuvaTTaviaM sehaM akayavihANaM ca maMDalIe u / jo paribhuMjai sahasA so guttivirAhao bhaNio // 676 // anvacArtha : 3Uguvavi-anupasthApita karyAvidA va ane akRtavidhAnavALA medRnazaikSane maMhatnI 3-mAMDalImAM ja (sAthe rAkhIne) no je paripuMgarUvApare che, to te sahakate kSaNe ja virAmo guptino virAdhaka maLio kahevAyo che. gAthArtha : vratomAM anupasthApita ane akRtavidhAnavALA zaikSane mAMDalImAM ja sAthe rAkhIne je vApare che, te takSaNa ja guptino virAdhaka kahevAyo che. TIkA : anupasthApitaM ziSyakaM vrateSu akRtavidhAnaM ca-akRtAyAmAmlAdisamAcAraM ca maNDalyAmeva yaH paribhuGkte, sahasA tatkSaNameva sa guptivirAdhako bhaNita: arhadbhiriti gAthArthaH // 676 // * "mAthAmAsnAvilamA 'mAM mAri padathI prajJApanAdinuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka | 'yathA vAtavyAna' dvAra | gAthA 0- TIkArya : vratomAM anupasthApita=jenI upasthApanA karAyela nathI evA, ane akRtavidhAnavALA=nathI karAyelA AMbilAdi AcAra jenA vaDe evA, ziSyane mAMDalImAM ja sAthe rAkhIne je paribhoga kare che, te sahasA=te kSaNe ja, guptinuM virAdhana karanAra arihaMta vaDe kahevAyo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zAstrokta maryAdAthI ziSyanuM vratomAM upasthApana karyuM na hoya, athavA vratomAM upasthApana karyuM hovA chatAM ziSyane mAMDalI praveza mATe sAta AMbila karAvyAM na hoya, athavA sAta AMbilo karAvyAM hoya topaNa ziSyanA bhAvane jANIne zAstravidhithI prajJApanA na karI hoya, athavA prajJApanA karI hoya topaNa A zaikSa pariNata che ke nahIM ? e jANyuM na hoya, to tevA ziSyano mAMDalImAM praveza karAvIne je sAdhu tenI sAthe gocarI vApare che, te sAdhu te kSaNe ja guptinI virAdhanA karanAra che, ema bhagavAne kahela che. Azaya e che ke ucita tapa karAvIne zaikSanI pariNati saMyamane anukULa thaI hoya to te zaikSano mAMDalImAM praveza karAvavAno che; topaNa A vidhinI upekSA karIne je guru ziSyane mAMDalImAM praveza karAve, te guru bAhya rIte saMyamanI ArAdhanA karatA hovA chatAM bhagavAnanA vacana pratye upekSAvALA hovAthI saMyamanI gupti vagaranA che. AthI bhagavAne AvA gurune guptinA virAdhaka kahyA che. ahIM "gupti' zabdathI mana-vacana-kAyAnI gupti ja grahaNa karavAnI che, ane guptimAM vartato AtmA saMvaravALo hovAne kAraNe karmo bAMdhato nathI. jayAre bhagavAnanI AjJAnirapekSa thaIne zaikSane mAMDalIpraveza karAvatI vakhate gurunuM citta saMyamamAM gupta nathI, ane A prakArano guptino abhAva jIvane karmabaMdhanI prApti karAve che. I676ll avataraNikA : yasmAdevam - avataraNikArya : je kAraNathI A pramANe cheHanupasthApita ane akRtavidhAnavALA zaikSa sAthe bhojana karanAra sAdhu guptinA virAdhaka che, te kAraNathI zuM? te batAve che - gAthA : tamhA pavayaNaguttiM rakkhaMteNa bhavadhAriNiM paramaM / pariNayao ccia seho pavesiavvo jahAvihiNA // 677 // anvayArtha : takhtAkate kAraNathI mavatharina=bhavathI dhAraNa karanArI, paramaM parama, pavayA,tti-pravacanaguptine ravavaMte =rakSatA evA guru vaDe nahAvihipa yathAvidhithI paripatho trimaM pariNata ja sedo zaikSa pasiDyo (mAMDalImAM) pravezAvavo joIe. For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 vratasthApanAvastukathA vAtavyAni' dvAra/ gAthA 600-608 gAthArtha : te kAraNathI bhavathI dhAraNa karanArI ane pradhAna evI pravacanaguptanuM rakSaNa karatA evA gurue yathAvidhithI pariNata ja zekSane mAMDalImAM praveza karAvavo joIe. TIkA : tasmAt pravacanaguptiM rakSatA satA, kiMviziSTAm ? bhavadhAriNIM paramAM-pradhAnAM pariNata eva zikSakaH pravezayitavyaH maNDalyAM yathAvidhinA=dezanApurassareNeti gAthArthaH // 677 // TIkArya : te kAraNathI=je kAraNathI anupasthApita ane akRtavidhAnavALA zaikSane mAMDalImAM bhojana karAvanAra sAdhu guptinA virAdhaka kahevAyA che te kAraNathI, bhavathI dhAraNa karanArI=saMsArane aTakAvanArI, parama=pradhAna, evI pravacanaguptine rakSatA chatA guru vaDe pariNata ja zaikSa yathAvidhithI dezanApUrvaka, mAMDalImAM pravezAvavo joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke anupasthApita ane akRtavidhAnavALA zaikSano mAMDalImAM praveza karAvanArA guru tatkSaNa ja guptinI virAdhanA karanArA thAya che, te kAraNathI bhavathI dhAraNa karanArI ane parama evI pravacanaguptinuM rakSaNa karatA gurue zAstravidhi pramANe pariNata ja ziSyano mAMDalImAM praveza karAvavo joIe. ahIM pravacanaguptine "bhavadhAriNI" ane "parama' vizeSaNa ApavA dvArA e jaNAvavuM che ke pravacananI gupti bhavanI paraMparAne TUMkI kare evI uttama che ane AtmakalyANanuM pradhAna kAraNa che. pravacananI gupti eTale jinavacanAnusAra karAto sudaDha yatna, ane A guptinuM rakSaNa karavAthI ja saMsArano uccheda thAya che. tethI AvA prakAranI guptinA rakSaka gurue pravacanaguptinI virAdhanA na thAya e rIte vidhipUrvaka ziSyane mAMDalImAM praveza karAvavo joIe, paraMtu vidhinI upekSA karavI joIe nahi. TIkAmAM yathAvidhi'no dezanApUrvaka ema artha karyo. tenuM tAtparya e che ke pravacanokta vidhithI ziSyanA bahuvidha bhAvane jANIne ziSya je rIte saMyamamAM apramAdabhAvathI utthita thAya, te rIte guru ziSyane upadeza Ape, ane jyAre te upadeza ziSyamAM samyagu pariNamana pAmyo che evo nirNaya thAya, tyAre te ziSyano mAMDalImAM praveza karAve. 677 avataraNikA : vratapAlanopAyamAha - avataraNitArtha : gAthA 613thI 670 sudhI vratasthApanAnI vidhi batAvI. tyArapachI vratomAM upasthApita ziSyano vidhipUrvaka mAMDalImAM praveza karAvavA sudhInI sarvavidhi batAvI. have vratasthApanAkALamAM ziSyae grahaNa karela vratonuM pAlana karavAnA upAyane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | yathA pAyitavyani' dvAra / gAthA 678, 609 thI 685 gAthA : gurugacchavasahisaMsaggibhattauvagaraNatavaviyAresuM / bhAvaNavihArajaikahaThANesu jaijja eso vi // 678 // (daargaahaa)|| anyavArtha : so viA paNa=ziSya paNa, kuchavadisaMmittarUvarativaviyAreNuM guru, gaccha, vasati, saMsarga, bhakta, upakaraNa, tapa, vicAramAM (ane) mAvavihAranarUdavAsubhAvanA, vihAra, yatikathAnAM sthAnomAM na$Myatna kare. gAthArtha : ziSya paNa gurukulavAsamAM, gacchavAsamAM, suMdara vasatimAM, pAsatyAdinA saMsarganA tyAgamAM, zAstrokta vidhi pramANe bhojanamAM, zAstrokta vidhi pramANe upakaraNamAM, tapamAM, vicAramAM, bhAvanAmAM, navakathI vihAramAM ane atikathAnAM sthAnomAM yatna kare. TIkA : __gurugacchavasatisaMsargabhaktopakaraNatapovicAreSu, etasmin viSaye, tathA bhAvanAvihArayatikathAsthAneSu thata Sofpa=ziSya rUti thArtha: l/678 (darathA) * "o vi'mAM "pi'thI e samuccaya karavo che ke guru to upasthApita ane kRtavidhAnavALA pariNata ja zekSano mAMDalImAM praveza karAve, paraMtu A paNa=ziSya paNa, guru-gacchAdi vratapAlananA 11 upAyomAM yatna kare. TIkArya : guru, gaccha, vasati, saMsarga, bhakta, upakaraNa, tapa ane vicAramAM; A viSayamAMsuparamAM batAvyA e guru AdinA viSayamAM, tathA bhAvanA, vihAra ane yatikathAnAM sthAnomAM, A paNa=ziSya paNa, yatna - kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : ziSyae pote lIdhela vratonA pAlana mATe A gAthAmAM je 11 sthAno batAvyAM, temAM ziSya yatna karavAno che, ane te 11 sthAnonuM vistArathI varNana graMthakAra svayaM gAthA 689thI 931 sudhImAM karavAnA che. 678 avataraNikA : asyA eva gAthAyA aidamparyamAha - avataraNikArya : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA, e ja gAthAnA audaMparyane gAthA 679thI 688 sudhI batAvatAM kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratasthApanAparatu'yathA pAlayitavyAni' dvAra | gAthA 570 thI85 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvela zobhana 11 sthAnomAM yatna karavAthI avazya cAritranI vRddhi thAya che ane azobhana 11 sthAnomAM yatna karavAthI bhAvavittarUpa cAritranI hAni thAya che, e prakAranA gAthA 678nA pAramArthika tAtparyane graMthakAra gAthA 679 thI 688mAM daSTAMta dvArA batAve che -. gAthA: jaha pAvi pi vittaM viulaM pi kahiMci devajogeNaM / sussAmiavirahAo kiliTThajaNamajjhavAsAo // 679 // taha ya alakkhaNagihavAsajogao duTusaMgayAo a / taha ceva ThiinibaMdhaNaviruddhabhattovabhogAo // 680 // jogiavatthAIo ajinnabhogAo kuvviArAo / asuhajjhavasANAo ajoggaThANe vihArAo // 681 // taha ya viruddhakahAo payaDaM vittavaiNo vi logammi / pAvaMti vittaNAsaM tahA tahA'kusalajoeNaM // 682 // sussAmigAio puNa tahA tahA tappabhAvajoeNaM / vardviti vittamaNahaM suhAvahaM ubhayalogammi // 683 // manvayArtha: jaha se prabhArI devajogeNaM haivayoga vaDe kahiMcio rIte pAviaMpi-prApta 555, viulaM pi-vipula 59 // vittaM vittane dhanane, (1) sussAmiavirahAo=susvAmInA vi24thI, (2) kiliTThajaNa-majjhavAsAo= siSTa nanI madhyama vAsathI, taha ya-mane tevI rIte (3) alkkhnngih-vaasjogo-lkss52| sakSavA, ma vAsanA yogathI, (4) duTThasaMgayAo amane huTanI saMgatathI, taha ceva Ane te rIte (5) ThiinibaMdhaNaviruddhabhattovabhogAo-sthitimA nidhanathI viruddha matanA upabhogathI, (6) jogiavasthAIo=yogita vastrAhithI, (7) ajinnabhogAo-e[bhA bhogathA=mo4na 42vAthI, (8) kuviArAo=muvidhArathI, (8) asuhajjhavasANAo= zubha adhyavasAnathI, (10) ajoggaThANe vihArAoayogya sthAnamA vihArathI, taha ya-mane te zata (11) viruddhakahAo-viruddha prathAthI, vittavaiNo vi= vittapatimI 59 panavAno 55, tahA tahAte te prA2nA akusalajoeNaM muzala yogapaDelogammi-lobha vittaNAsaM vittanA nAzane pAvaMti-prApta 42 cha, payaDaM-(a) 2 . sussAmigAio puNa=qNI susvAmI mAthI tahA tahA-te te prA2nA tappabhAvajoeNaM-tenA=susvAmI vagairenA, bhAvanA yo 53 (dhanavAno) ubhayalogammi-maya dobhai suhAvahaM-supAva-supane mApanA2, mevA aNahaM vittaM anaya vittane suM82 ne didi-va52 . For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratasthApanAparata/'yathA pAlayitavyAni' dvAra/gAthA 79 thI85 gAthArtha : je pramANe daivayoga vaDe koIka rIte prApta thayela paNa, ghaNA paNa dhanane susvAmInA virahathI, kliSTa lokanI madhyamAM vasavAthI, ane tevI rIte kharAba lakSaNavALA gharamAM vasavAnA yogathI, ane duSTajananI saMgatathI, ane te rIte dehanI sthitinA kAraNabhUta evA bhojanathI viruddha bhojananA upabhogathI, cogita vastrAdithI, ajIrNamAM bhojana karavAthI, kuvicArathI, azubha adhyavasAya karavAthI, ayogya sthAnamAM vihAra karavAthI, ane te rIte viruddha kathAthI dhanavAno paNa te te prakAranA akuzala yoga vaDe lokamAM dhananA nAzane pAme che e pragaTa che. vaLI susvAmI AdithI te te prakAranA susvAmI AdinA prabhAvanA yoga vaDe dhanavAno ubhaya lokamAM sukhAvaha evA suMdara dhanane vadhAre che. TI : yathA prAptamapi vittam-aizvaryaM vipulamapi-mahadapi kathaMcidaivayogena vittapatayaH prApnuvanti vittavinAzamiti yogaH, kuta ityAha-susvAmivirahAt kunRpaviSayavAsijanavat, tathA kliSTajanamadhyavAsAt caurapallivAsijanavaditi gAthArthaH // 679 // tathA cAlakSaNagRhavAsayogAt duSTapazupuruSavadgRhavAsijanavat, tathA duSTasaGgato viparItasaGgatakArijanavat, tathaiva sthitinibandhanaviruddhabhaktopabhogAd apathyabhogajanavaditi gAthArthaH // 680 // tathA yogitavastrAdeH dehadhvaMsitayogayogitopakaraNabhogijanavat, tathA ajIrNabhogAd ajIrNasaGkalikAyuktajanavat, tathA kuvicArAd rAjA'pathyavicAramukharajanavat, tathA azubhAdhyavasAnAd dehaviruddhakrodhAdibhAvanApradhAnajanavat, tathA ayogyasthAnavihArAt pradIptAdyanirgatajanavaditi gAthArthaH // 681 // tathA ca viruddhakathAtazca rAjAdyapathyabhASijanavat, prakaTaM dRzyata etad, vittapattayo'pi mahAdhanina ityarthaH loke'smin prApnuvanti vittavinAzaM bhUyo daridrA bhavanti, tathA tathA uktavadakuzalayogeneti gAthArthaH // 682 // susvAmyAdeH punaH uktakadambakaviparyayAt tathA tathA tadupakArataH tatprabhAvayogena hetubhUtena varddhayanti vittamanaghaM-zobhanaM vittapatayaH sukhAvahamubhayaloke-ubhayalokahitamiti gAthArthaH // 683 // "pAviaM pi"bhA 'api'thI me ihe cha : vipula dhana so prApta na 5 / re, to so prApta pA re. "viulaM pi"bhA 'api'thI me hej cha , daivayogathI jo mana dhana prApta re, to so vipula pA dhana prApta re. "vittavaiNo vi"bhA 'api'thI me bhech| viraddha 5othI malya dhanavAjA to dhanano nAza hare che, paraMtu mahAdhanavALA vittapatio paNa dhanano nAza kare che. TIvArtha: je pramANe devayogathI koIka rIte prApta paNa, vipula paNa vittane=mahAna paNa aizvaryane, vittapatio vittanA vinAzane prApta kare che, e pramANe yoga che=gAthA 682 sAthe saMbaMdha che. kayA kAraNathI? arthAt vittapatio kayA kAraNathI vittanA vinAzane prApta kare che? ethI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ w wwSNu * DD - DA# kutRpanA viSayamAM vAsI jananI jema=kharAba rAjAnA dezamAM vasanAra lokanI jema, susvAmInA virahathI; tathA coranI pallImAM vasanAra jananI jema kliSTajananI madhyamAM vasavAthI; ane te prakAre duSTa pazu ane puruSavALA gRhamAM vasanAra jananI jema alakSaNa gRhavAsanA yogathI; tathA viparIta sAthe saMgata karanAra jananI jema duSTa sAthe saMgathI; te rIte ja apathyano bhoga karanAra jananI jema sthitinA nibaMdhanathI viruddha bhaktanA upabhogathI AyuSyanuM kAraNa evA bhojanathI viruddha bhojananA upabhogathI; tathA dehadhvasihayogathI yogita evA upakaraNano bhoga karanAra jananI jema yogita vastrAdithI, tathA ajIrNa saMkalikAthI yukta jananI jema ajIrNamAM bhogathI ajIrNamAM bhojana karavAthI; tathA rAjAnA apathya vicAra karanAra mukhara jananI jema kuvicArathI; tathA dehathI viruddha evA krodhAdinI bhAvanA che pradhAna jene evA jananI jema azubha adhyavasAnathI; tathA pradIptAdithI anirgata agni AdimAMthI bahAra nahIM nIkaLela, jananI jema, ayogya sthAnamAM vihArathI; ane te rIte rAjAdinuM apathya bhASaNa karanAra jananI jema viruddha kathAthI; vittapatio paNa=mahAjanavALAo paNa, te te prakAre=uktanI jema=uparanI gAthAomAM kahevAyelanI jema, akuzalanA yoga vaDe A lokamAM vittavinAzane prApta kare che pharI daridra thAya che. A=uparamAM varNavyuM e, pragaTa dekhAya che, e pramANe gAthArtha che. vaLI ukta kadaMbakathI viparyaya=gAthA 679thI 682mAM kahela 11 kAraNonA samUhathI viparIta, evA susvAmI AdithI, te te prakAre temanA upakArathI susvAmI Adino upakAra thavAthI, hetubhUta=dhanavRddhinA hetubhUta, evA temanA susvAmI AdinA, prabhAvanA yoga vaDe, ubhaya lokamAM sukhAvahasubhaya lokamAM hita, evuM anagha=zobhana=suMdara, vira=dhana, vittapatio vadhAre che, e pramANe gAthArtha che. ahIM zobhana vittane 'AlokamAM hitAvaha ema na kahetAM, 'ubhaya lokamAM hitAvaha ema kahyuM. tenAthI e kahevuM che ke puNyazALI jIvo susvAmI vagerenA nimittane pAmIne vipula dhana prApta kare che, ane te dhanano ucita vyaya karIne A lokamAM paNa bhogAdi sukho prApta kare che ane dharmamAM ucita vyaya karIne paralokanuM paNa hita sAdhe che; kema ke teo jema zobhana 11 kAraNonuM AlaMbana le che, tema dharmanI aviruddha ja artha-kAmanuM sevana kare che. AthI teono dhanaprAptino prayatna dharmavRddhinuM kAraNa bane che; mATe AvA puNyazALI dhanavAnonuM dhana ubhaya lokamAM hita karanAruM hoya che. noMdha : gAthA 679thI 682mAM azobhana 11 kAraNothI dhanavAnonuM dhana nAza pAme che ane gAthA 683mAM zobhana 11 kAraNothI dhanavAnonuM ubhaya lokamAM hitakArI evuM dhana vRddhi pAme che tema batAvyuM, ane gAthA 684-685nA bhAvArthamAM dArTAttika yojana batAvAze, tenAthI A pAMca gAthAonuM tAtparya spaSTa thaI jAya che. AthI ahIM A pAMca gAthAono bhAva svataMtra varNavela nathI. avataraNikA : dArTAntikayojanamAha - avataraNikArya : gAthA 679thI 683mAM batAvyuM ke A azobhana 11 kAraNothI saMsArI jIvonA aizvaryano nAza thAya che ane A ja zobhana 11 kAraNothI ubhaya lokamAM sukhanA kAraNabhUta evA aizvaryanI vRddhi thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAcatha pAyitavyani' dvAra | gAthA 609 thI 685 have e dRSTAMtanA dAntika yojanane kahe che arthAtu gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA te rUpa dAntika sthAnomAM pUrvokta susvAmI Adi daSTAMtonuM yojana kare che - gAthA : emeva bhAvavittaM haMdi carittaM pi niamao NeaM / itthaM susAmijaNagehamAitullA u gurumAI // 684 // anvayArtha : prakheva A rIte ja=azobhana 11 kAraNothI dravyavitta nAza pAme che ane zobhana 11 kAraNothI dravyavitta vRddhi pAme che, e rIte ja, iMdri kharekhara mAvaviraM caritta upakabhAvavittarUpa cAritra paNa nigamo niyamathI (caya-apacayavALuM) maM=jANavuM. phartha 3 vaLI ahIM bhAvavittanI vRddhimAM, suvAminArUtu= susvAmI, sujana, sugRha AdinI tulya gurumArUM guru Adi (jANavA.) gAthArtha : azobhana 11 kAraNothI dravyavitta nAza pAme che ane zobhana 11 kAraNothI dravyavitta vRddhi pAme che, e rIte ja kharekhara bhAvaaizvaryarUpa cAritra paNa niyamathI caya ane apacayavALuM jANavuM. vaLI bhAvavittanI vRddhimAM susvAmI, sujana, sugRha vagerenI tulya guru vagere jANavA. TIkA : evameva bhAvavittaM handi cAritramapi niyamato jJeyaM cayApacayavat, atra susvAmijanagRhAditulyAstu gurvAdayo veditavyA iti gAthArthaH / / 684 // TIkArtha : A rIte ja kharekhara bhAvavittarUpa cAritra paNa niyamathI caya-apacayavALuM jANavuM. vaLI ahIMbhAvavittarUpa cAritranI vRddhimAM, susvAmI-jana-gRhAdinI tulya, guru Adi jANavA, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : kuta ityAha - avataraNitArtha : gAthA 684nA aMte kahyuM ke bhAvavittanI vRddhimAM susvAmI vagerenI tulya guru vagere jANavA. tyAM prazna thAya ke susvAmI vagere tulya guru vagere kayA kAraNathI che ? ethI kahe che - gAthA : eesi pabhAveNaM visuddhaThANANa caraNaheUNaM / niamAdeva carittaM vaDDai vihisevaNaparANaM // 685 // For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatAni' dvAra/ gAthA 609 thI 685 anvayArtha : varadezar iviyuddhatA|IIST=caraNanA hetu evA A vizuddha sthAnonA pumAvevi prabhAvathI vidisevAparA-vidhinA sevanamAM para evA ziSyonuM caritta cAritraniramAdeva-niyamathI ja vaDU vadhe che. gAthArtha : caraNanA hetu evA A vizuddha sthAnonA prabhAvathI vidhinA sevanamAM tatpara evA ziSyonuM cAritra niyamathI ja vadhe che. TIkA : eteSAM prabhAvena sAmarthyena vizuddhasthAnAnAM gurvAdInAM caraNahetUnAmapratibaddhasAmarthyAnAM niyamAdeva cAritraM varddhate, nA'trA'nyathAbhAvaH, vidhisevanAparANAM suziSyANAmiti gAdhArthaH // 685 // TIkArya : joSa.vartate apratibaddha sAmarthyavALA caraNanA hetu evA A vizuddha sthAnonA=guru AdinA, prabhAvathI=sAmarthyathI, vidhinI sevanAmAM para=tatpara, evA suziSyonuM cAritra niyamathI ja vadhe che. matra kathAmAvaH ja ahIM ziSyonA cAritranI vRddhimAM, anyathAbhAva nathI=viparIta bhAva nathI, arthAt niyamathI cAritranI vRddhi thAya ja che. rUti thArtha e pramANe gAthArtha che. azobhana 11 AraNo - -. kuhetuothI bhAvavittanA :. vittavinAzanA hetuo .. : vittavinAzanA hetuomAM daSTAMta .. vinAzamAM daSTAMtanuM yojana .. 1. susvAmIno viraha kunRpaviSayavAsijanavat azobhana gurukulavAsa 2. kliSTajananI madhyamAM vAsa caurapallivAsijanavat azobhana gacchavAsa 3. alakSaNa gRhavAsano yoga |duSTapazupuruSavadgRhavAsijanavat azobhana vasati 4. duSTa sAthe saMgata | viparItasaGgatakArijanavat pAsatyAdino saMsarga 5. dehasthitinuM kAraNa evA | apathyabhogajanavat zAstroktavidhithI viruddha bhojanathI viruddha bhaktano upabhoga bhojana 6. yogitavastrAdi dehadhvaMsitayogayogitopakaraNabhogijanavat zAstrokta vidhithI viruddha upakaraNa 7. ajIrNamAM bhojana | ajIrNasaGkalikAyuktajanavat azobhana tapa 8. kuvicAra rAjA'pathyavicAramukharajanavat azobhana vicAra 9. azubha adhyavasAna dehaviruddhakrodhAdibhAvanApradhAnajanavat azobhana bhAvanA 10. ayogya sthAnamAM vihAra pradIptAdyanirgatajanavat azobhana vihAra 11. viruddha kathA rAjAdyapathyabhASijanavat azobhana kathA For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukakathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 209 thI 685 0 : bhAvArtha : (1) anyAyI rAjA rAjya karato hoya tevA nagaramAM rahetA lokone susvAmIno viraha hovAthI jema dhanavAnanI saMpatti lUMTArAothI nAza pAme che, tema saMyama grahaNa karyA pachI suMdara guruno viraha hoya to guNavAna paNa sAdhunI cAritrarUpI saMpatti nAza pAme che. (2) coranI pallImAM rahenArA lokonI jema, kliSTajananI vacce rahetA zreSThInuM dhana durjanonA upadravothI nAza pAme che, tema sAraNA-vAraNAdi nahIM thavAthI kugacchamAM vasatA guNavAna paNa sAdhunuM cAritrarUpI dhana nAza pAme che. (3) duSTa pazu ke duSTa puruSavALA gharamAM vasanAra mANasanI jema, kharAba lakSaNovALA gharamAM rahenAra vittapatinuM paNa vitta vinAza pAme che, tema nirdoSa ane strI AdithI varjita bhUmimAM sAdhu na rahe to sadoSa vasati parigraharUpa banavAthI ane strIAdivALI vasatimAM vikAro thavAthI sAdhunuM saMyamarUpI vitta nAza pAme che. (4) viparIta mANasano saMga karanAra jananI jema, kharAba mitranI sobata karanAra dhanikanA dhanano duSTanI saMgatithI nAza thAya che, tema pAsatyAdi kusAdhuonA saMsargamAM rahenAra susAdhumAM pramAdanI vRddhi thavAthI, te susAdhunA cAritrarUpI dhanano nAza thAya che. (5) apathya bhojanano bhoga karanArA manuSyanI jema, potAnA dehanI sthitinA kAraNabhUta bhojanathI viruddha bhojanano upabhoga karavAthI potAnI zarIrarUpa saMpattino nAza thAya che ane auSadhAdi karavAmAM dhanarUpa saMpattino paNa nAza thAya che, tema saMyamane upakAraka zAstrokta AhArane badale zAstraviruddha AhAra grahaNa karavAthI sAdhunI saMyamarUpI saMpattino nAza thAya che. (6) dehano nAza kare tevAM dravyonA saMyogathI saMbaMdhita upakaraNono bhoga karanArA jananI jema, kharAba dravyonA saMyogavALA vastrAdithI potAnI deharUpa saMpatti nAza pAme che, tema zAstraviruddha upakaraNonA bhogathI sAdhuno saMyamarUpI deha nAza pAme che. dehadhvasitayogayogitaupakaraNabhogIjana eTale dehano dhvasa=nAza thAya evAM kharAba dravyonA yogathI=saMbaMdhathI, yogita=saMbaMdhita, evAM upakaraNono bhoga karanAro=vastro paheranAro mANasa, ane yogitavastrAdi eTale kharAba dravyonA saMbaMdhathI saMbaMdhita evAM vastra-bhAjanAdi. (7) ajIrNa saMkalikAthI yukta mANasanI jema, nirogI zarIrarUpa dhanavALI paNa vyakti, ajIrNamAM bhojana kare to tenI zarIrarUpa saMpatti kramasara vinAza pAme che, tema svAdhyAyAdi baLavAna yogono nAza kare, athavA saMyamane anukULa evI indriyono nAza kare ke durgAnanuM kAraNa bane, tevo azobhana tapa karavAthI, sAdhunuM saMyamarUpI zarIra nAza pAme che. (8) rAjAnA apathya=viruddha, vicAravALA mukharavAcALa, mANasanI jema koI dhanavAna zreSThI vicAra kare ke mArI pAse ATalI saMpatti che, temAMthI thoDI saMpatti huM jugArAdi vyasanamAM vAparuM, to zuM phera paDe? A prakAranA kuvicArathI krame karIne tenI sarva saMpatti nAza pAme che; tema sAdhu paNa vicAre ke "huM ATalAM tapa-saMyamAdi karuM chuM, temAM thoDo pramAda karuM, to zuM vAMdho Ave ?" AvA prakAranA kuvicArathI kramasara sAdhunI saMyamarUpI saMpatti nAza pAme che. For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vratasthApanAvastaka/yathA pAtnayitavyani' dvAra/ gAthA 209 thI 685 (9) dehano nAza kare tevI krodhAdinI bhAvanA pradhAna che jene evA puruSanI jema, koI zarIrarUpa dhanavALI vyakti kAmAdinA azubha adhyavasAyathI deharUpa dhanano nAza kare che, tema sAdhu paNa vicAre ke "huM ghaNAM zAstro bhaNelo chuM, tethI mAre dehane sArI rIte sAcavavo joIe," ityAdi rAgAdine vaza thaIne azubha bhAvanA kare, to dhIre dhIre zarIranuM mamatva vadhavAthI te sAdhunA saMyamarUpI gAtrano nAza thAya che. ayogya sthAnamAM vihArathI arthAt (10) agnithI baLatAM sthAna vagere sthAnomAMthI nahIM nIkaLanAra puruSanI jema, ayogya sthAnamAM vihArathI arthAt zarIrano vinAza kare tevAM kharAba sthAnomAM pharavAthI, zarIrarUpa saMpattino nAza thAya che, tema je sAdhu sUtraporisI-arthaporisI ke saMyamanA anya yogone gauNa karIne lAMbA-lAMbAM dezATano karyA kare athavA potAne anukULa hoya tevAM sthAnomAM dIrghakALa sthira rahe, te sAdhu kSetramAM pratibaMdhavALA bane che, tethI te ucita bhAvo karI zakatA nathI. Ama, bhagavAne batAvela navakalpI vihArane choDIne svamati pramANe azobhana vihAra karavAthI sAdhunA saMyamarUpI dehano vinAza thAya che. "prItari''mAM 'ri' padathI vinAzakArI dravyonA saMyogavALA sthAnanuM grahaNa karavAnuM che. (11) rAjA vagerenuM apabhASaNa karanAra vyaktinI jema viruddha kathAthI dhanavAnanuM paNa dhana nAza pAme che, tema saMveganI vRddhimAM kAraNabhUta yatikathAthI viruddhakathA karavAthI saMyamI paNa sAdhunuM saMyamarUpa dhana nAza pAme che. Azaya e che ke jene rAjA-maMtrI vagere saMbaMdhI doSo ja bolavAno svabhAva hoya, tevA mANasanI saMpatti jema rAjAdi dvArA vinAza pAme che, vaLI jema dezanI viruddha kathA karato hoya tevA zreSThInI saMpatti jema rAjAdi taraphathI vinAza pAme che, tema saMveganA kAraNabhUta evI yatikathAne choDIne anya anya kathAomAM sAdhu yatna kare to saMvegano dhIre dhIre nAza thavAthI te sAdhunuM saMyamarUpI dhana nAza pAme che. * uparamAM batAvyuM ke kuvAmI Adi 11 hetuothI dhanavAnanuM dhana jema vinAza pAme che, tema kuguru Adi 11 hetuothI saMyamI sAdhunA paNa cAritrarUpI dhanano apacaya thAya che. * have, susvAmI Adi 11 zobhana hetuothI dhanavAnanuM dhana jema vRddhi pAme che, tema suguru Adi 11 hetuothI saMyamI sAdhunA paNa cAritrarUpI dhanano caya thAya che, te batAve che - zobhana 11 karaNo : dRSTAntasya hetava: :: | . sAntiyoganam ... (1) susvAmIno yoga zobhana gurukulavAsa (2) sujananI madhyamAM vAsa zobhana gacchavAsa (3) sulakSaNayukta gRhavAsano yoga zobhana vasati (4) sajjana sAthe saMga apramatta sAdhu sAthe saMga (5) dehasthitinuM kAraNa evA bhojanano upabhoga zAstrokta vidhipUrvaka bhojana (6) deharaNanA kAraNabhUta vastrAdi | zAstrokta vidhipUrvaka upakaraNa (7) jIrSe bhojana zobhana tapa For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/ gAthA 609 thI 685 103 (8) suvicAra (9) zubha adhyavasAna (10) yogya sthAnamAM vihAra (11) aviruddha kathA zobhana vicAra zobhana bhAvanA navakalpI vihAra zobhana yatikathA bhAvArtha : (1) je rIte susvAmInA sAMnidhyamAM rahetA vittapatinA vittanuM lUMTArA AdithI rakSaNa thAya che, te rIte sAdhue saMyama grahaNa karIne guNavAna gurunA sAMnidhyamAM rahevuM joIe, jethI gurunuM samya anuzAsana maLavAthI sAdhunA saMyamanuM rakSaNa ane vRddhi thAya. (2) jema sArA lokonI madhyamAM rahetA dhanavAnanuM dhana rakSita rahe che, tema sAdhue sugacchamAM rahevuM joIe, jethI samya sAraNA-vAraNAdi thavAthI potAnA pramAdanuM varjana thAya ane anya sAdhuone paNa sAraNAdi karIne pote anyanI saMyamavRddhinuM kAraNa bane. Ama, sugacchamAM rahevAthI phaLarUpe bhAvacAritranI vRddhi thAya che. (3) je rIte vAstuzAstramAM batAvela sArAM lakSaNothI yukta gharamAM rahevAthI arthavAnano artha vRddhi pAme che, te rIte sAdhue saMyamanI vRddhi arthe AdhAkarmAdi doSothI rahita evI zobhana ane strI AdinA saMsargathI rahita vasatimAM rahevuM joIe, jethI AraMbhadoSano parihAra thavAthI ane brahmacaryanuM samyagdhAlana thavAthI nirAkuLa rIte saMyamamAM yatna thaI zake. (4) jevI rIte sajjana mANasonI saMgatithI dhanavAnanuM dhana nAza pAmatuM nathI, tevI rIte sAdhue pAsatyAdinA saMsargano tyAga karavo joIe, ane apramatta sAdhu sAthe saMga karavo joIe jethI potAnAmAM apramAdanI vRddhi thAya. (5) jema zarIranuM poSaNa kare teTalo ja ucita AhAra karanAra vyaktinI deharUpa saMpatti svastha rahe che, tema sAdhue saMyamanA dehanuM pAlana thAya teTalo ja ane nirdoSa AhAra vAparavo joIe, jethI nirlepa bhAva jIvaMta rahe ane vRddhi pAme. (6) je rIte zarIrarakSAnA kAraNabhUta vastrAdi dhAraNa karanAranA zarIranuM rakSaNa thAya che, te rIte sAdhue saMyamane upakhaMbhaka hoya tevAM ja, nirdoSa ane teTalAM ja upakaraNo dhAraNa karavAM joIe, jethI aparigrahavratanuM rakSaNa thAya ane sarvatra nirmamabhAvarUpa saMyama vRddhi pAme. (7) jevI rIte ajIrNamAM AhArano tyAga karanAra ane sudhA pramANe ja ucita AhAra karanAra vivekIno deha puSTa bane che, tevI rIte sAdhue zaktine gopavyA vagara, anya yogono nAza na thAya te rIte tapamAM yatna karavo joIe, jethI dehanI puSTi karavArUpa mamatva ghaTe ane aNAhArI bhAvano pariNAma jIvaMta rahevAthI sAdhuno saMyamarUpI deha puSTa bane. (8) je pramANe rAjA, maMtrI vagerene anukULa vartavAno vicAra karanAra zreSThI surAjayamAM surakSita rIte rahI zake che, te pramANe saMyama grahaNa karIne sAdhue sUkSma vicAra karavo joIe ke "grahaNa karela vratamAM For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 vatasthApanAvastakaI'yathA pAyitavyAna' dvAra/ gAthA 609 thI 685, 86 nAno paNa aticAra mahA anarthanuM kAraNa bane che, tethI mAre mana-vacana-kAyAnA yogo leza paNa vratathI viruddha pravartAvavA nathI, jethI huM zIdhra saMsArathI pAra pAmI zakuM;" AvA suvicArothI apramattatAnI vRddhi thavAthI sAdhuno nirlepadazArUpa saMyamano pariNAma uttarottara prakarSane pAme che. (9) je prakAre ghara, dhana, deha vagereno vinAza kare tevA kAma, krodhAdinA anucita adhyavasAyo nahIM karanAra sagRhasthanA aizvaryAdinuM rakSaNa thAya che, te ja prakAre sAdhue AtmAne bhAvita karavA mATe sadA yatna karavo joIe; ane jIvanA anAdibhavaabhyasta pramAdanA svabhAvathI potAne je je prakAranA rAgAdi bhAvo thatA hoya te te rAgAdi bhAvonI viruddha bhAvanAo sUtronusAra karavI joIe, jethI anAdikALanA pramAdanA saMskAro nAza pAmavAthI nirAkuLapaNe saMyamavRddhi mATe yatna thaI zake. (10) je rIte yogya sthAnomAM ja gamanAgamana karanAra vyaktinA dhanano lUMTArAdithI nAza thato nathI, te rIte sAdhue sarvatra apratibaddha mAnasane jIvaMta rAkhavA mATe zAstrAnusAra navakalpI vihAra karavo joIe, jethI saMyamane anupakArI evA dIrdha vihArathI sUtraporisI-arthaporisI ke zAstrAbhyAsano nAza na thAya, tema ja nirarthaka atigamanane kAraNe hiMsAno prasaMga paNa na Ave ane eka sthAne rahIne kSetrano ane te kSetramAM rahetA lokono paNa pratibaMdha na thAya. (11) je pramANe deza-kALane viruddha kathA nahIM karanAra aizvaryavAnanuM aizvarya rAjAdino upadrava nahIM thavAthI surakSita rahe che, te pramANe sAdhue saMyamanI vRddhi mATe pUrvanA apramatta munionI kathA sAMbhaLavI joIe ane vicAravuM joIe ke "pUrve dazArNabhadra-sthUlabhadra vagere mahAmunio thaI gayA, jeoe pote grahaNa karela vratone apramAdabhAve vahana karIne potAnuM jIvana saphaLa karyuM, ane huM paNa te ja kuLamAM chuM, tethI uttama kuLane anurUpa apramAdabhAvamAM mAre paNa yatna karavo joIe." Ama, yatikathAmAM yatna karavAthI uttama puruSone anurUpa potAnuM vIrya ullasita thAya che, jethI saMyamayogomAM sudaDha yatna karI zakavAthI pote lIdhela saMyama kramasara vRddhi pAme che. 679thI 68pA. avataraNikA : evamevetyuktaM, tadapavAdamAha - avataraNitArtha : gAthA 684mAM avameva' e pramANe kahevAyuM temAM apavAdane kahe che - bhAvArtha : gAthA 679thI 683 sudhImAM 11 kAraNo batAvavA dvArA sthApana karyuM ke azobhana 11 hetuothI vitta nAza pAme che ane zobhana 11 hetuothI vitta vRddhi pAme che. te rUpa daSTAMtanuM dAntikamAM yojanA karatAM graMthakAre gAthA 684mAM kahyuM ke "A rIte ja bhAvavittarUpa cAritra paNa jANavuM'. have e kathanamAM apavAdane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvatuka'yathA pAyitavyAni' dvAra/ gAthA 686 105 gAthA : vittaMmi sAmigAIsu navara vibhAsA vi divvajoeNa / ANAvirAhaNAo ArAhaNao a Na u ettha // 686 // anvayArtha : navara-kevala samirphi (zobhana-azobhana evA) svAmI Adi hote chate, vittaSi vittamAM (cayaapacayane AzrayIne) vizvano daivayoga vaDe vimAsA vi=vibhAsA paNa che. pattha ahIM=bhAvavittanA viSayamAM, mA virahiNIo AjJAnI virAdhanAthI mArA maMane (AjJAnA) ArAdhanathI pa ka nathI ja=vibhAsA nathI ja * 3'ra'kAra arthaka che. gAthArtha : kevala zobhana-azobhana evA svAmI Adi hote chate, vittamAM caca-apacayane AzrayIne daivayogA vaDe vikalpa paNa che. bhAvavittanA viSayamAM AjJAnI virAdhanAthI ane AjJAnI ArAdhanAthI vikalpa nathI ja. TIkA : vitte svAmyAdiSu zobhanetareSu navaraM vibhASApi daivayogena cayApacayAvAzritya, AjJAvirAdhanAt kAraNAdArAdhanatazca azobhanAdiSu natvatra bhAvavitta iti gAthArthaH // 686 // * "vAgAdipu'mAM "mAri' padathI zobhana ane azobhana evA jana, gRha vagere 11 kAraNono saMgraha che. * "vimaSApa'mAM "pi'thI e kahevuM che ke moTAbhAge susvAmI Adi 11 zobhana kAraNo sevanAranA dhanano caya ja thAya che ane kusvAmI Adi azobhana 11 kAraNo sevanAranA dhanano apacaya ja thAya che, chatAM dravyavittamAM vibhAsA paNa che arthAtu kyAreka zobhana 11 kAraNo sevanAranA dhanano apacaya ane azobhana 11 kAraNo sevanAranA dhanano caya paNa thAya, e rUpa vikalpa paNa che. * " manAviSa''mAM 'gari' padathI zobhana svAmI Adi 11 kAraNono saMgraha che. TIkArya phakta zobhana ane itara=azobhana, evA svAmI Adi hote chate vittamAM caya ane apacayane AzrayIne devayoga vaDe vibhAsA paNa che vikalpa paNa che; ahIM=bhAvavittamAM, azobhanAdi hote jIte AjJAnA virodhanane kAraNe ane ArAdhanane kAraNe arthAt azobhana guru Adi hote chate AjJAnI virAdhanA thavAthI ane zobhana guru Adi hote chate AjJAnI ArAdhanA thavAthI, vibhAsA nathI ja, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhautika kSetre suMdara svAmI vagere 11 kAraNono Azraya karanAra vyaktinA vittano caya ja thAya che ane asuMdara svAmI vagere 11 kAraNono Azraya karanAra vyaktinA vittano apacaya ja thAya che, tevo ekAMte For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vrata sthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAragAthA 186-680 niyama nathI; paraMtu bhAgya atianukULa hoya to azobhana kAraNono Azraya karanAranuM paNa vitta vRddhi pAme che, ane bhAgya atipratikULa hoya to zobhana kAraNono Azraya karanAranuM paNa vitta kSaya pAme che. AthI dravyavittanA caya-apacayamAM vikalpa paNa che. jyAre AdhyAtmika kSetre tevo vikalpa nathI; kema ke vidhipUrvaka ArAdhanA karavAmAM tatpara suziSya suMdara guru, gaccha vagerenuM AzrayaNa kare to bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana thavAne kAraNe avazya tenuM bhAvavittarUpa cAritra vRddhi pAme che, ane vidhipUrvaka ArAdhanA karavAmAM tatpara paNa suziSya asuMdara guru, gaccha vagerenuM AzramaNa kare to bhagavAnanI AjJAnuM virAdhana thavAne kAraNe avazya tenuM bhAvavittarUpa cAritra nAza paNa pAme che. Ane ja spaSTa kare che, arthAt AnAthI e phalita thAya ke dRSTAMtamAM anekAMta cheHvikalpa paNa che, ane dAntikamAM ekAMta che avikalpa ja che. Azaya e che ke suMdara svAmI vagereno Azraya karanAra vyakti bahulatAe dhananI vRddhi karI zake che, topaNa bhAgya ativiparIta hoya to te suMdara svAmI AdimAM yatna karatA paNa vyaktinA dhanano nAza thAya; ane asuMdara svAmI vagereno Azraya karanAra vyakti bahulatAe dhanano nAza kare che, topaNa puNya atiprabaLa sahakArI hoya to te asuMdara svAmI AdimAM yatna karatA paNa vyaktinA dhananI vRddhi thAya che. tethI daSTAMtamAM vikalpa paNa che. jayAre vidhipUrvaka ArAdhanAmAM tatpara suziSya, suMdara guru vagere 11 upAyonuM AzrayaNa kare to tenuM bhAvavittarUpa cAritra avazya vRddhi pAme che, ane asuMdara guru, vagere 11 upAyonuM AzrayaNa kare to tenuM bhAvavittarUpa cAritra avazya nAza pAme che. tethI dAntikamAM vikalpa nathI ja. mATe avataraNikAmAM kahyuM e pramANe daSTAMtanA rASTransika sAthe yojanamAM anekAMtarUpa ATalo apavAda che arthAt dRSTAMta ane dANaMntika bhAvano sarvathA ekAMta nathI, paraMtu kaMIka bheda che, e rUpa anekAMtasvarUpa apavAda che. 686ll avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke azobhana guru AdimAM yatna karavAthI jJAnI virAdhanA thavAne kAraNe bhAvavittano kSaya thAya che, ane zobhana guru AdimAM yatna karavAthI AjJAnI ArAdhanA thavAne kAraNe bhAvavittanI vRddhi thAya che. ene ja spaSTa kare che - gAthA : gurumAisu jaiavvaM esA ANa tti bhagavao jeNaM / tabbhaMge khalu dosA iaraMmi guNo u niyogeNa // 687 // anvayArtha : ne je kAraNathI gurumajhumu-guru AdimAM napha3ayatna karavo joIe, pusA mAvo maUT=e bhagavAnanI AjJA che,tti ethI tame tenA bhaMgamAM=bhagavAnanI AjJAnA virodhanamAM, rosa vRnu kharekhara For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 . vatasthApanAvastupha| yathA pAyitavyAna' dvAra/ gAthA 600-688 doSo thAya che. rUkamiDavaLI itaramAM bhagavAnanI AjJAnA ArAdhanamAM, niyoro-niyogathI=nakkI, guno guNa thAya che. gAthArtha : je kAraNathI guru vageremAM catna karavo joIe, e bhagavAnanI AjJA che, ethI jinAjJAnA bhaMgamAM kharekhara doSo thAya che, vaLI jinAjJAnA pAlanamAM niyamathI guNa thAya che. TIkA : gurvAdiSu yatitavyaM zobhaneSu eSA AjJeti bhagavato yena hetunA tadbhaGge khalu doSA: azobhanasevanayA, itarasminnArAdhane guNo niyogena-avazyantayeti gAthArthaH // 687 // TIkArya : je hetuthI=je kAraNathI, zobhana guru AdimAM yatna karavo joIe e bhagavAnanI AjJA che, ethI azobhananI azobhana guru AdinI, sevanAthI tenA bhaMgamAM bhagavAnanI AjJAnA virAdhanamAM, kharekhara doSo thAya che. ItaramAM-ArAdhanamAM bhagavAnanI AjJAnA ArAdhanamAM, niyogathI=avazyapaNAthI, guNa thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMsArathI virakta thayelA yogya ziSya suMdara guru vagere 11 sthAnono Azraya karavo joIe", e prakAranI bhagavAnanI AjJA hovAthI, je ArAdhaka paNa sAdhu suMdara guru vageremAM yatna karatA nathI ane asuMdara guru vageremAM yatna kare che, te ArAdhaka paNa sAdhu jinAjJAno bhaMga karatA hovAthI doSone ja prApta kare che; ane je sAdhu suMdara guru AdimAM yatna kare che, te sAdhu jinAjJAnuM pAlana karatA hovAthI niyamathI lAbha prApta kare che. AthI ja asuMdara guru vageremAM yatna karanAra ArAdhaka paNa ziSyanuM jinAjJAnI virAdhanA thavAthI bhAvavitta kSaya pAme che, ane suMdara guru AdimAM yatna karanAra ArAdhaka ziSyanuM jinAjJAnI ArAdhanA thavAthI bhAvavitta avazya vRddhi pAme che. mATe dRSTAMtamAM anekAMta hovA chatAM arthAt pUrve dAMta Apela temAM kyAreka puNyazALI jIvane 11 viparIta kAraNo sevyAM hoya topaNa anartha nathI thato ane kyAreka puNyarahita jIvane 11 samyam kAraNo sevyAM hoya topaNa anartha thAya che te rUpa anekAMta hovA chatAM, dAntikamAM asuMdara guru vageremAM yatna karanArane ekAMte bhAvavittanA nAzanI prApti thAya che, te rUpa ekAMta che. e prakAranuM prastuta gAthAnuM pUrvagAthA sAthe yojana che. I687 avataraNikA : nigamayannAha - avataraNitArtha : gAthA 678mAM vratapAlananA upAyo batAvyA. tyArabAda gAthA 679thI 687 sudhI vratapAlananA 11 For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vratasthApanAvastuka yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 688 upAyonuM daMparya daSTAMta dvArA batAvyuM ke azobhana 11 sthAnomAM yatna karanAra sAdhunuM cAritra avazya kSaya pAme che, ane zobhana 11 sthAnomAM yatna karanAra sAdhunuM cAritra avazya vRddhi pAme che. have te sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakAra kahe che arthAt te sarva kathanano sArAMza batAve che - gAthA : tamhA titthayarANaM ArAhato visuddhapariNAmo / gurumAiesu vihiNA jaijja caraNaTThio sAhU // 688 // anvayArtha : tahIM te kAraNathI je kAraNathI suMdara guru vageremAM yatna karavo joIe e bhagavAnanI AjJA che te kAraNathI, tisthayarA tIrthaMkaranI AjJAne mArIhaMto ArAdhatA, vizuddhapariNAmo vizuddha pariNAmavALA, ghara isAdU caraNamAM sthita sAdhue gumArU =(suMdara) guru AdimAM vividha vidhipUrvaka naphamyatna karavo joIe. gAthArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke suMdara guru vageremAM yatna karavo joIe evI bhagavAnanI AjJA che, te kAraNathI tIrthakaranI AjJAnI ArAdhanA karatA, vizuddha pariNAmavALA, cAritramAM rahelA sAdhue suMdara guru vageremAM vidhipUrvaka catna karavo joIe. TIkA : tasmAt tIrthakarAjJAmArAdhayan vizuddhapariNAmaH san gurvAdiSu vidhinA yateta caraNasthitaH sAdhuH zoSyiti gAthA: 68TA TIkArya : te kAraNathI tIrthakaranI AjJAne ArAdhatA, vizuddhapariNAmavALA chatA, caraNamAM sthita sAdhu zobhana guru AdimAM vidhipUrvaka yatna kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 679thI 687mAM vratapAlananA 11 upAyonuM audaMparya kahyuM ane prastuta gAthAmAM paNa te audaMparyanuM ja nigamana batAve che - jeo saMsArathI bhaya pAmelA che, tethI vizuddha pariNAmavALA ane bhagavAnanI AjJAnuM samyaguM pAlana karanArA che, evA cAritramAM sthita sAdhu, suMdara guru vagere vratapAlananA 11 upAyomAM vidhipUrvaka yatna kare, jethI Atmahita sAdhI zakAya. For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAni' dvAra/peTA dvAra : "gara' | gAthA 688-89 109 vizeSArtha : jema saMyamanI ArAdhanA apramAdabhAvathI karavAnI jinAjJA che, tema zobhana guru AdimAM yatna karavAnI paNa jinAjJA che. AthI ja prastuta gAthAmAM kahyuM ke je sAdhu apramattatAthI saMyamamAM yatna karavAnI tIrthakaranI AjJA ArAdhe che, te sAdhu vizuddha pariNAmavALA ane cAritramAM rahelA che, ane AvA sAdhue jema saMyamanA yogomAM apramAda karavo Avazyaka che, tema zobhana guru AdinuM vidhipUrvaka AlaMbana levuM paNa Avazyaka che. AthI saMyamamAM apramAdI hovA chatAM paNa je sAdhu zobhana guru vagerenuM AlaMbana svIkAravAmAM yatna karatA nathI, te sAdhu jinAjJAnuM pAlana karatA nathI. mATe te sAdhunuM bhAvavittarUpa cAritra nakkI nAza pAme che. e prakArano gAthA 686 sAthe saMbaMdha che. vaLI, prastuta gAthAmAM rahela tAno saMbaMdha pUrvagAthAmAM rahela neom sAthe che. tethI e phalita thAya ke je kAraNathI zobhana gurvAdimAM yatna karavAnI bhagavAnanI AjJA che, te kAraNathI tIrthakaranI AjJAne ArAdhatA evA vizuddha pariNAmavALA ane cAritramAM rahelA sAdhue zobhana gurvAdimAM vidhipUrvaka yatna karavo joIe, jethI cAritrarUpI bhAvasaMpatti TakI zake; nahIMtara bAhyacAritra apramAdabhAvavALuM hoya topaNa jinAjJAno anAdara hovAthI AMtaracAritra nathI. li688 avataraNikA : evaM dvAragAthAyA aidamparyArthamabhidhAya vizeSataH pratidvAraM prakRtayojanAmAha - avataraNikArya : A rIte-gAthA 679thI 688mAM varNana karyuM e rIte, dvAragAthA 678nA aidaMparyArthine kahIne, vizeSathI dareka dvArane viSe prakRtinI vratapAlananA 11 upAyo dvArA saMyamanI vRddhi prakRti che tenI, yojanAne kahe che - bhAvArtha : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA. gAthA 679thI 688 sudhI te dvAragAthAno ja aidaMparyarUpa tAtparyArthi batAvyo. have vratapAlananA 11 upAyorUpa 11 vAromAMthI dareka upAyanA sevanathI kaI rIte saMyamanI vRddhi thAya ? tenuM vizeSa rIte yojana karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : guruguNajuttaM tu guruM ibbho sussAmiaM vva Na muejjA / caraNadhaNaphalanimittaM paidiNaguNabhAvajoeNa // 689 // anvayArtha : rUdhdha tu sukhaai avaLI ibhya dhanavAna, susvAmIne jema (na mUke, tema suziSya guNavAna guruthI thatA) paviU|| mAvo-pratidina guNanA bhAvanA yogane kAraNe gharathaUThtnanimitte cAritrarUpI dhananA phaLanA nimitte gurupujI/nutta gujaM guru-ghaNA, guNothI yukta gurune muLa na mUke. For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 vatasthApanAvastaka 'yathA pAnavatAvyAna' dvAra/peTA dvAra : 'gara' TgAthA 689-90 gAthArtha : vaLI dhanavAna jema susvAmIne na mUke, tema suziSya guNavAna guruthI thatA pratidina guNanA sadbhAvanA yogane kAraNe cAritrarUpI dhananA phaLa mATe ghaNA guNothI yukta gurane na mUke. TIkA : ___ guruguNayuktaM tu gurum AcAryaM ibhyaH arthavAn susvAminamiva na muJcet, kimarthamityAhacaraNadhanaphalanimittaM, kathaM phalamityAha-pratidinaguNabhAvayogeneti gAthArthaH // 689 // TIkArya : vaLI ibhya=arthavALo=dhanavALI vyakti, susvAmIne jema na mUke, tema sAdhu guruguNathI yukta gurune AcAryane, na mUke. zA mATe? arthAt suziSTa zA mATe guruguNathI yukta gurune na mUke? ethI kahe che - caraNarUpa dhananA phaLanA nimitte arthAt cAritrarUpI dhananuM phaLa meLavavA mATe, sAdhu guruguNathI yukta gurune na mUke. kaI rIte phaLa thAya? arthAt gurune na mUkavAthI caraNarUpI dhananuM phaLa kevI rIte maLe ? ethI kahe che - pratidina guNanA bhAvanA yogane kAraNe caraNarUpI dhananuM phaLa maLe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jema sArA rAjayamAM vasatA zreSThIonI saMpattinuM rakSaNa surAjAnA baLathI thatuM hovAthI te zreSThIo te rAjayano tyAga karavA icchatA nathI, tema ziSyo paNa ghaNA guNovALA guruno tyAga karatA nathI; kema ke guNiyala guru haMmezAM ziSyane anuzAsana ApIne jinAjJAnusArI ucita kriyAomAM yoje che, je kriyAo karavA dvArA ziSya pratidina navA navA guNonA yogane prApta kare che, jenAthI ziSyo cAritrarUpI dhananuM phaLa prApta kare che; kema ke cAritrarUpI dhananuM phaLa pratidina guNonI vRddhi ja che. mATe yogya ziSyo kyAreya guNavAna guruno tyAga karatA nathI. ahIM cAritrarUpI dhananuM phaLa pratidina guNanA sabhAvano yoga kahyo. tenAthI e kahevuM che ke saMyamagrahaNakALamAM mumukSue je sAdhuveza dhAraNa karyo ane je pratijJAo grahaNa karI, te ja sAdhunuM cAritrarUpI dhana che, ane tenuM phaLa pratidina guNavRddhi che. AthI jema saMsAramAM dhanaprAptinuM phaLa bhoganI sAmagrI che, tema saMyamajIvanamAM sAdhuveza ane pratijJAnA prahaNanuM phaLa roja roja AtmaguNonI vRddhi karavI e che. ll68lA avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya Ane ja kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke ghaNA guNothI yukta guru pAsethI ziSyane pratidina navA For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 111 vratasthApanAvastuka yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "gura' / gAthA 690 navA guNono yoga thavAne kAraNe caraNarUpI dhananuM phaLa meLavavA mATe ziSya ghaNA guNothI yukta gurune na mUke. ene ja gAthA 690thI 693 sudhImAM kahe che - gAthA : gurudaMsaNaM pasatthaM viNao ya tahAmahANubhAvassa / annesi maggadasaNa niveaNApAlaNaM ceva // 690 // anvayArtha : guruvaMsa pattha gurunuM darzane prazasta che, tahImahApumAvasa ca=ane te prakAranA mahAnubhAva evA guruno viUTovinaya thAya che, masi-anyone ahiMsaUT=mArganuM darzana thAya che nivemaUpatni jevuM ane nivedanAnuM pAlana thAya che. gAthArtha : gurunuM darzana prazasta che, ane te prakAranA mahAnubhAva evA guruno vaMdanAdi karavA dvArA vinaya thAya che, anya jIvone mArganuM darzana thAya che ane nivedanAnuM pAlana thAya che. TIkA : ___ tatra hi gurudarzanaM prazastaM, tasya puNyasambhArabhAvAt, vinayazca tathAmahAnubhAvasya vandanAdikaraNena, anyeSAM mArgadarzanaM, gurukulavAsasya mArgatvAt, nivedanApAlanaM caiva pravrajyAkAle AtmA tasmai nivedita rUti thArtha 6601 * "vanavirona'mAM 'va' padathI gurunI sanmukha javuM, pAchaLa cAlavuM vagereno saMgraha che. TIkArya : tyAM=gurukulavAsamAM, gurunuM darzana prazasta che, kema ke tenA puNyanA saMbhArano bhAva che arthAt ziSyane puNyAnubaMdhI puNyanA saMcayano sadbhAva che, ane tevA prakAranA mahAnubhAvano vaMdanAdinA karaNa dvArA vinaya thAya che, anya jIvone mArganuM darzana thAya che, kema ke gurukulavAsanuM mArgapaNuM che, ane pravrajyAnA kALamAM dIkSA letI vakhate, AtmA tene gurune, nivedAyo hato e rUpa nivedanAnuM pAlana thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : ghaNA guNovALA gurunA darzanathI gurumAM rahelA niHspRhatA vagere guNo pratye ziSyane bahumAna thAya che, ane bahumAna thavAthI ziSyane puNyAnubaMdhI puNyarUpa saMyamane anukULa uttama puNyano saMcaya thAya che. tethI yogya ziSya mATe gurunuM darzana prazasta che arthAt kalyANanuM kAraNa che. vaLI, tevA prakAranA guNovALA mahAnubhAva evA gurune vaMdanAdi karavAthI ziSyamAM vinaya guNa vadhe che, jenAthI cAritranI zuddhi thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "gura' gAthA 690-61 vaLI, yogya ziSya guNavAna gurune parataMtra thaIne temanI AjJAnusAra saMyamanI kriyA karato hoya, to tene joIne anya jIvone mArgadarzana maLe che; kema ke gurune parataMtra rahevAthI ziSyamAM vartato gurukulavAsa mArgarUpa che, tevI buddhi te ziSyamAM vartatA mArgane joIne anya yogya jIvone paNa thAya che. tethI te ja rIte temane paNa mArgamAM pravartavAno pariNAma thavAthI, kharekhara mokSamArga gurukulavAsarUpa che evo yathArtha bodha thAya che. vaLI, dIkSA grahaNa karatI vakhate ziSya "phacchImoDapuTTi" zabdonA uccAra dvArA gurune parataMtra thavAnuM nivedana karyuM hatuM, te nivedananuM gurukulavAsamAM gurune parataMtra rahevAthI pAlana thAya che. ll990 gAthA : veyAvaccaM paramaM bahumANo taha ya goamAIsu / titthayarANAkaraNaM suddho nANAilaMbho a // 691 // anvayArtha : para vecAvavaeN parama vaiyAvacca tada ya ane te rIte mAruM vaghumANo gautamAdi upara bahumAna thAya che, tisthayarI TRUaaN tIrthaMkaranI AjJAnuM karaNa suddhAM na nAphiltano ane zuddha evo jJAnAdino lAbha thAya che. gAthArtha : parama vaiyAvacca ane te rIte gItamAdi upara bahumAna thAya che, tIrthakaranI AjJAnuM pAlana ane zuddha jJAnAdino lAbha thAya che. TIkA : vaiyAvRttyaM paramaM tatsannidhAnAt tadgAmi, bahumAnaH tathA ca gautamAdiSu gurukulanivAsiSu, tIrthakarAjJAkaraNaM, tenAsyopadiSTatvAt, zuddho jJAnAdilAbhazca vidhisevaneneti gAthArthaH // 691 // * "jJAnAhitnAma''mAM "' padathI tapa ane saMyamano saMgraha che. TIkArya : tenA saMnidhAnathI gurunI pAse rahevAthI, tagAmI=gurUviSayaka, parama vaiyAvRtyu thAya che, ane te rIte gurukulamAM nivAsa karanArA gautamAdi upara bahumAna thAya che, tIrthakaranI AjJAnuM karaNa=pAlana, thAya che; kema ke tenA vaDe AnuM upadiSTapaNuM che arthAt tIrthakara vaDe gurukulamAM vasavAno upadeza apAyo che, ane vidhisevanathI=vidhipUrvaka gurukulavAsa sevavAthI, zuddha evo jJAnAdino lAbha thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guNavAna gurunA sAMnidhyamAM rahevAthI guru saMbadhI zreSTha vaiyAvacca thAya che, je mahAnirjarAnuM kAraNa che, mATe ja parama vaiyAvacca kahela che. For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 113 vratasthApanAvastuka |'thA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAraH "guru' / gAthA 691-692 vaLI, jene haiyAthI guNavAna guru pratye samarpaNabhAva che, tene gurukulavAsamAM bahumAna hovAthI gurukulamAM vasanArA gautama vagere mahApuruSo pratye paNa arthathI bahumAna che. vaLI, gurukulavAsa bhagavAne upadezelo che, mATe tIrthakaranI AjJAnuM pAlana thAya che. vaLI, gurukulavAsa gurunA sAMnidhyamAM rahevA mAtrarUpa nathI, paraMtu gurunI AjJAnusAre ucitta pravRtti karavArUpa che. tethI guNavAna gurunA vacanAnusAra ucita pravRtti karavAthI zuddha zrutajJAna, bhagavAnanA vacanAnusArI zuddha tapa ane jinAjJAnusArI zuddha cAritrAcAranI kriyAonuM sevana thavAne kAraNe jJAna, tapa ane saMyamanI uttarottara vizeSa-vizeSatara vRddhi thAya che. 691 gAthA : aMgIkayasAphal tatto a paro parovagAro vi / suddhassa havai evaM pAyaM suhasIsasaMtANo // 692 // anvayArtha : 3IyAOM aMgIkRtanuM sAphalya thAya che to ane tenAthI=aMgIkRta evI dIkSAnA phaLarUpa jJAnAdithI, paro parovaIo vi=para evo paropakAra paNa thAya che. pUrva A rIte suddha=zuddha evA ziSyane pAyaM prAyaH suhalIsasaMtAno zubha ziSyono saMtAna=paraMparA, vaDuM thAya che. gAthArtha : aMgIkRta evI dIkSAnuM sAphalya thAya che, ane aMgIkRta evI dIkSAnA phaLarUpa jJAnAdithI zreSTha paropakAra paNa thAya che. A rIte zuddha evA ziSyane prAyaH zubha ziSyonI paraMparA thAya che. TIkA : __ aGgIkRtasAphalyaM, dIkSAyAH jJAnAdisAdhanatvAt, tatazca tatphalAt jJAnAdeH paraH paropakAro'pi bhavati, zuddhasya bhavatyevaM paryAyajanmanyAdita Arabhya prAyaH zubhaziSyasantAnaH, zuddhakulaprAptAderiti thArtha: 622aa. * "jJAnAlisAghanatvAt''mAM 'mAdri' padathI tapa ane saMyamano saMgraha che. * "paropakAro"mAM "pi'thI e samuccaya karavo che ke jJAnAdithI zreSTha evo svano upakAra to thAya che ja, paraMtu zreSTha evo parano upakAra paNa thAya che. * "zuddhaputraprAH "mAM "mAra' zabdathI zuddha kulanA AcAronA sevanano saMgraha che. TIkArya aMgIkRtanuM sAphalya thAya che=gurukulavAsamAM rahevAthI pote svIkArela dIkSAnuM saphaLapaNuM thAya che, kema ke dIkSAnuM jJAnAdinuM sAdhanapaNuM che, ane tenAthI tenA phaLarUpa jJAnAdithI=aMgIkRta evI dIkSAnA phaLarUpa jJAnAdithI, para zreSTha, paropakAra paNa thAya che. A rIte-gurukulavAsamAM rahevAthI sAdhune gAthA 690thI 692nA pUrvArdhamAM batAvyA mujaba lAbho thAya che e rIte, paryAyarUpa janmamAM=saMyamaparyAya grahaNa karavArUpa For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitAna' dvAra / peTA dvAra: "guru / gAthA 692-93 janmamAM, AdithI AraMbhIne zarUAtathI mAMDIne, zuddhane zuddha evA sAdhune, prAyaH zubha ziSyono saMtAna= pravAha, thAya che; kema ke zuddha kulamAM prAptAdi che arthAt gurukulavAsamAM rahela sAdhu zuddha kulamAM prApta thayela che ane zuddha kulanA AcAronA sevana dvArA saMpanna thayela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : dIkSA jJAna, tapa ane saMyamanA sAdhanarUpe svIkArAya che. AthI dIkSA grahaNa karyA pachI gurukulavAsamAM rahIne navA navA zrutanuM adhyayana karavAthI sAdhunA jJAnanI, zakti anusAra tapanI ane indriyonA saMvararUpa saMyamanI vRddhi thAya che. tethI gurukulavAsamAM rahenAra sAdhunI aMgIkAra karAyelI dIkSA saphaLa thAya che. vaLI guNavAna guru paNa te yogya ziSyanAM jJAna, tapa ane saMyama vRddhi pAme te rIte ja anuzAsana Ape che, jenA kAraNe te ziSyanA dIkSAnA phaLarUpa jJAnAdi vRddhi pAmavAthI zreSTha paropakAra paNa thAya che; kema ke te ziSyanuM jJAna joIne anya jIvone sanmArgano bodha thAya che ane te ziSyanA tapa ane saMyamane joIne anya jIvone paNa tevo tapa ane saMyama sevavAno pariNAma thAya che. Ama gurukulavAsamAM rahenAra sAdhuthI parano paNa zreSTha upakAra thAya che. vaLI, dIkSA svIkAravArUpa saMyamaparyAyamAM janma lIdho tyArathI mAMDIne guNavAna gurune parataMtra thaIne jJAnAdimAM yatna karanAra zuddha sAdhune prAyaH karIne sArA ziSyono saMtAna prApta thAya che; kema ke pote zuddha kulamAM prAptAdi che arthAt potAne dIkSA ApanAra guru paNa jinAjJAnusAra jJAnAdimAM yatna karanArA che ane te ja kuLamAM pote dIkSA svIkAravArUpa janma lIdho che. tethI potAne zuddha kuLa prApta thayuM che, ane te zuddha kuLa prApta karIne pote paNa zuddha kuLane ucita ja jJAnAdi AcAronuM sevana kare che. tethI tevA sAdhu pAse bodha pAmIne dIkSA lenAra mumukSu paNa te sAdhu jevA uttama sAdhu banaze. ahIM prAya: zabdathI kvacit yogya paNa jIva zuddha kuLamAM dIkSA grahaNa karIne zuddha kuLanA AcAro pALatA hoya chatAM paNa koI ziSya na paNa prApta thAya, tenI vyAvRtti karavI che. 69rA gAthA : ia nikkalaMkamaggANusevaNaM hoi suddhamaggassa / jammaMtare vi kAraNamao a niameNa mokkho tti // 693 // anvayArtha : A rIte nikSatnamaNusevaUAM niSkalaMka mArganuM anusevana namaMtare vi-janmAMtaramAM paNa suddhama/=zuddha mArganuM varaVIKkAraNa hoDuM thAya che, amo =ane AnAthI=zuddha mArgathI, nimef= niyamathI mogho mokSa thAya che. * gAthA 690thI 693mAM gurukulavAsamAM rahevAthI ziSyane thatI pratidina guNavRddhi batAvI, tenI samApti mATe mULagAthAnA aMte 'tti' mUkela che. gAthArtha : A rIte niSkalaMka mArganuM anusevana janmAMtaramAM paNa zuddha mArganuM kAraNa thAya che, ane zuddha mArgathI niyamA mokSa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 115 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyani' dvAra/ peTA dvAra : "gara' / gAthA 693-94 TIkA : ___iya-evaM niSkalaGkamArgAnusevanaM kriyamANaM bhavati zuddhamArgasya, kimityAha-janmAntare'pi kAraNam, abhyAsAt, atazca mArgo (?mArgAt) niyamena mokSaH paramparayeti gAthArthaH // 693 // noMdha : TIkAmAM mArgo che, tenA sthAne mAta hoya tevuM bhAse che. * "goDa'mAM "pi'thI e batAvavuM che ke niSkalaMka mArganuM anusevana A janmamAM to zuddha mArganuM kAraNa che ja, paraMtu janmAMtaramAM paNa zuddha mArganuM kAraNa bane che. TIkArya : A rIte gAthA 690thI 992mAM kahyuM e rIte, karAtuM evuM niSkalaMka mArganuM anusevana janmAMtaramAM paNa zuddha mArganuM, zuM? ethI kahe che-kAraNa thAya che, kema ke abhyAsa che=A janmamAM zuddha mArgano abhyAsa che, ane AnAthI mArgathI=janmAMtaramAM paNa prApta thayela mArgathI, paraMparA vaDe niyamathI mokSa thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 689mAM kahyuM ke guruguNathI yukta evA gurune yogya ziSya mUke nahi, ane tyArapachI gAthA 690thI 692mAM guruparataMtrya svIkAranAra ziSyane prApta thatA 11 lAbho batAvyA. e rIte niSkalaMka evA mArganuM karAtuM anusevana janmAMtaramAM paNa zuddha mArganuM kAraNa bane che; kema ke gurukulavAsamAM rahenAra sAdhue A bhavamAM guNavAna gurune parataMtra thaIne je zuddha mArgano abhyAsa karyo che, tenA saMskAro bhavAMtaramAM paNa sAthe Ave che; ane guNavAna gurunuM pAtaMtrya svIkAravAne kAraNe baMdhAyela uttama koTinuM puNyAnubaMdhI puNya te sAdhune janmAMtaramAM tevI uttama sAmagrI prApta karAve che, je sAmagrI janmAMtaramAM pharIthI te zuddha mArganuM kAraNa bane che, jenAthI paraMparAe nakkI mokSanI prApti thAya che. I693 gAthA : evaM gurukulavAso paramapayanibaMdhaNaM jao teNaM / tabbhavasiddhIehi vi goamapamuhehi Ayario // 694 // anvayArtha : namo jenAthI-ukta nyAyathI, parva A rIte gurunavA gurukulavAsa paramapaviMthav=paramapadanuM nibaMdhana che=kAraNa che, tef=te kAraNathI tamavasiddhIdivi=tabhavasiddhika evA paNa mApamuhiM gautama pramukho vaDe (gurukulavAsa) mAyoi Acarita che. gAthArtha : ukta nyAyathI A rIte gurukulavAsa paramapadanuM kAraNa che, te kAraNathI te bhavamAM siddha thanArA evA paNa gItamasvAmI vagere vaDe guraphulavAsa sevAyo che. For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 vatasthApanAvastakaI'yathA pAyitadhyAna' dvAra/ peTA dvAra : "gara' | gAthA 694-95 TIkA : evaM gurukulavAsaH paramapadanibandhanaM yataH uktanyAyAt, tena tadbhavasiddhikairapi gautamapramukhairAcarito, nyAyyatvAditi gAthArthaH // 694 // * "taddhaviiddhafg"mAM 'mapi'thI e kahevuM che ke tadbhavasiddhika na hoya evA mahApuruSoe to gurukulavAsa sevyo ja che, paraMtu tadbhavasiddhika evA paNa gautama vageree gurukulavAsa sevyo che. TIkArya : jenAthI-ukta nyAyathI pUrvagAthAmAM kahyuM ke abhyAsane kAraNe zuddhamArganuM anusevana janmAMtaramAM paNa prApta thaIne paraMparAe mokSanuM kAraNa che e yuktithI, A rIte=gAthA 689thI 693mAM kahyuM e rIte, gurukulavAsa paramapadanuM nibaMdhana che=mokSanuM kAraNa che; te kAraNathI tadbhavasiddhika=te bhavamAM siddhine pAmanArA, paNa gautama pramukho vaDe gurukulavAsa AcarAyo; kema ke nyAyyapaNuM che=gurukulavAsanuM sevana ucita AcaraNArUpe saMgata che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke niSkalaMka mArganuM sevana janmAMtaramAM paNa prApta thaIne paraMparAe niyamathI mokSanuM kAraNa bane che. tethI e prApta thayuM ke zuddha mArganuM sevana prakarSane pAme to A bhavamAM ja mokSanuM kAraNa bane che. A prakAranA nyAyathI pUrvamAM batAvyuM e pramANe sevAto gurukulavAsa paramapadanuM kAraNa bane che, tethI caramazarIrI evA paNa gautamasvAmI vagere vaDe gurukulavAsa levAyo che; kema ke gurukulavAsa ucita AcaraNArUpa che ane ucita AcaraNAthI ja mokSa thAya che. |694o gAthA : tA eamAyarijjA caiUNa ni kulaM kulapasUo / iharA ubhayaccAo so uNa niyamA aNatthaphalo // 695 // dAraM // anvayArtha : tAkate kAraNathI pUrvagAthAmAM kahyuM ke gurukulavAsa mokSanuM kAraNa che te kAraNathI, napaphUgokulamAM prasUta nimra naMpotAnA kulane vaphaUTEchoDIne maMAneegurukulavAsane, gAyanA Acare. phudIitarathA=gurukulavAsane na Acare to, 3mayavyAmo ubhayano tyAga thAya. to 3UT=vaLI teaubhayakuLano tyAga, niyama-niyamathI mAtthapatno anartharUpa phaLavALo che. gAthArtha : gurukulavAsa mokSanuM kAraNa che te kAraNathI kulamAM janmelo puruSa potAnA kuLane choDIne gurukulavAsane Acare. jo gurukulavAsa na Acare to ubhayakuLano tyAga thAya. vaLI ubhayakuLano tyAga nicamacI anartharUpa phaLavALo che. For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra/ peTA hAra : gaccha' | gAthA 95-96 11. TIkA : tat-tasmAd enaM-gurukulavAsamAcaret tyaktvA nijaM kulaM dIkSAGgIkaraNena kulaprasUtaH pumAniti, itarathA anyathA ubhayaparityAgaH, ubhayaM gRhipravrajyAkuladvayaM, sa punarubhayatyAgaH niyamAdanarthaphala iti thArtha: II6 2jA dvAram TIkArya : te kAraNathI je kAraNathI gurukulavAsa mokSanuM kAraNa hovAthI tadbhavasiddhiko vaDe paNa AcarAyo che te kAraNathI, kulamAM pravelo pumAnaHuttama kuLamAM janmelo puruSa, dIkSAnA aMgIkaraNa dvArA potAnA kulane tyajIne Ane=gurukulavAsane, Acare. anyathA-dIkSA svIkAravA dvArA potAnA kulane tyajIne gurukulavAsane na Acare to, ubhayano baMne kuLano, parityAga thAya. ubhaya eTale gRhI ane pravajyAnuM kula e baMne. vaLI te=ubhayano tyAga=gRhI ane pravrajyAnA kuLano tyAga, niyamathI anartharUpa phaLavALo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gurukulavAsa e mokSano hetu che. tethI uttama kuLamAM janmela mumukSue dIkSA grahaNa karyA pachI gurukulavAsano tyAga na karavo joIe. Azaya e che ke uttama puruSo uttama kuLamAM janmyA pachI uttama kuLane zobhe tevI ja AcaraNAo karanArA hoya che. tethI tevA uttama kuLamAM janmela puruSa dIkSA na le topaNa, prAyaH karIne sadgatimAM ja janAra hoya che, ane AvA puruSa potAnA uttama kuLane choDIne dIkSA grahaNa kare tyAre paNa pravrajayAnA kuLarUpa gurukulavAsane anurUpa ja ucita AcaraNAo karanArA hoya che, jethI teo saMsAranA pArane pAme che. paraMtu pravrayA grahaNa karyA bAda je ziSya guNavAna gurune choDI de che, athavA to mAtra guru sAthe rahIne svamati pramANe ja AcaraNA kare che, te ziSya to potAnA uttama kuLano paNa tyAga karyo che ane gurukuLano paNa tyAga karyo kahevAya. tethI te ziSya avazya durgatinA anartharUpa phaLanI prApti kare che. I69pA avataraNikA : gAthA 678mAM vratapAlananA upAyarUpa 11 dhAro batAvyAM hatAM. temAMthI prathama kArarUpa gurukulavAsanuM gAthA 689thI 695mAM varNana karyuM. have dvitIya dhArarUpa gacchavAsanuM varNana kare che - gAthA : guruparivAro gaccho tattha vasaMtANa nijjarA viulA / viNayAo taha sAraNamAIhiM na dosapaDivattI // 696 // anvacAI : guruparivAro guruno parivArano gaccha che. tatya tyAM=gacchamAM, vasaMtApavasatA sAdhuone vipAyAvinayathI viDanA nirna vipula nirjarA thAya che, tada ane saTRUTH diM smAraNa Adi dvArA ropaDavIdoSonI pratipatti-prApti, na thatI nathI. For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 vatasthApanAvastaka "yathA paniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : "gaccha' | gAthA 696-97 gAthArtha : gurano parivAra e gaccha che, gacchamAM rahetA sAdhuone vinaya karavAthI vipula nirjarA thAya che ane smAraNA Adi dvArA doSonI prApti thatI nathI. TIkA : guruparivAraH sAdhuvargo gacchaH, tatra vasatAM gacche nirjarA vipulA bhavati, kuta ityAha-vinayAt, tathA smAraNAdibhiH karaNabhUtaiH na doSapratipattirbhavatIti gAthArthaH // 696 // TIkArya : guruno parivAra sAdhuno varga, gaccha che. tyAM=gacchamAM, vasatA sAdhuone vipula nirjarA thAya che. kayA kAraNathI vipula nirjarA thAya che? ethI kahe che - vinayathI, tathA karaNabhUta=doSanivartananA sAdhanarUpa, evA smAraNA Adi dvArA doSonI pratipatti=prApti, thatI nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : guruno parivAra e gaccha che ane gacchamAM rahevAthI guNasaMpanna sAdhuono vinaya karavAno prasaMga prApta thAya che, je karavAthI ghaNI nirjarA thAya che, kema ke guNavAna sAdhumAM rahelA guNo pratye bahumAna thavAthI vinayanI ucita pravRttio thAya che, ane te vinayane kAraNe te te guNo pragaTavAmAM pratibaMdhaka karmono nAza thAya che, jethI vizeSa-vizeSatara guNasaMpatti pragaTe che. vaLI, gacchamAM rahevAthI kyAreka pramAdavaza ucita pravRttionuM vismaraNa thayuM hoya to anya sAdhuo smaraNa karAve che, pramAdathI thatI viparIta pravRttionuM vAraNa kare che ane ucitta pravRttimAM codana kare che, arthAt ucita pravRttio karavA preraNA kare che. A rIte karaNabhUta evI mAraNA vagarethI ziSyamAM doSonI prApti thatI nathI. 696ll avataraNikA : etadevAha - avataraNikArya : Ane ja kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke gacchamAM rahevAthI vinayanI pratipatti ane smAraNAdine kAraNe doSonI apratipatti thAya che. ene ja be gAthAmAM kahe che - gAthA : kesiMci viNayakaraNaM annesiM kAraNaM aipasatthaM / mAsaMtakusalajoe sArapapavi hoi epeva 56974 For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAni' dvAra/ peTA dvAra : 'gaccha' | gAthA 90 anvayArtha : vikeTalAkanuM vipayara-vinayanuM karaNa, yahiM raVAM anyone kAraNa=anya sAdhuo pAse vinayanuM karAvaNa, marUpatyaM ati prazasta che. amea A rIte ja=vinayanuM karaNa ane karAvaNa che e rIte ja, nAsaMtavRttano nAza pAmatA kuzala yogaviSayaka sAmavismAraNa paNa doDuM thAya che. gAthArtha : keTalAka sAdhuo vinaya kare, bIjA sAdhuo pAse vinaya karAve, e ati prazasta che. e rIte ja nAza pAmatA kuzala yogaviSayaka mAraNA paNa thAya che. TIkA : keSAJcidvinayakaraNaM (?su) caritAnAm, anyeSAM kAraNaM vinayasya zikSakANAm, atiprazastametat, tathA nazyatkuzalayoga iti etadviSayaM smAraNamapi bhavati, evameva keSAJcikriyate kecitkurvantIti gAthArthaH // 697 // * "mArImapi'mAM 'pi'thI e kahevuM che ke gacchamAM vinayanuM karaNa-karAvaNa to thAya che, paraMtu smAraNa paNa thAya che. TIkArya : keTalAkanuM sucaritonA vinayanuM karaNa=keTalAka sAdhuonuM suMdara caritavALA sAdhuonA vinayanuM karavuM, anyone zikSakone, vinayanuM kAraNa, arthAt potAnAthI anya evA zaikSo pAse sucaritavALA sAdhuono vinaya karAvavo; e pote vinaya karavo ane anya pAse vinaya karAvavo e, atiprazasta che. ane nAza pAmatA kuzala yogaviSayaka=AnA viSayavALuM, smAraNa paNa thAya che A rIte ja keTalAkanuM karAya che keTalAka sAdhuonuM smaraNa karAya che, keTalAka kare che keTalAka sAdhuo smAraNa kare che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gacchamAM rahelA keTalAka sAdhu cAritrasaMpanna sAdhuono vinaya kare che ane zaikSo pAse vinaya karAve che, A rIta vinaya karavo ane bIjA pAse karAvavo, e baMne atiprazasta che. Azaya e che ke potAnAthI adhika guNavAna sAdhuno vinaya karavAthI potAnAmAM rahela guNo adhikaadhikatara vadhe che, ane navadIkSita sAdhuo pAse vinaya karAvavAmAM pote nimitta banavAthI vinaya karAvanArane to nirjarA prApta thAya che, paraMtu vinayarUpa ucita kriyA karavAthI zaikSone paNa nirjarA prApta thAya che. paraMtu "A mArI bhakti kare," evA AzayathI ke bIjAnI pAse potAnI vaiyAvacca karAvavAnA AzayathI, zaikSAdi pAse vinaya karAve, to sAdhune karmabaMdha thAya che; ane nirapekSa bhAvathI anyanA guNanI vRddhi mATe zaikSo pAse vinaya karAve to zaikSomAM pragaTatA vinayaguNamAM pote nimitta kAraNa banavAthI potAne karmanI nirjarA thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 vratasthApanAvastaka/yathA paniyatavyAni' dvAra / peTA dvAra : "gaccha' | gAthA da90-698 vaLI, anAdibhavaabhyasta pramAdane kAraNe koI sAdhune kuzaLayoga viSayaka vismaraNa thayuM hoya, to anya sAdhu tenuM smaraNa paNa karAve. Ama keTalAka sAdhuo smAraNa kare che ane keTalAka sAdhuonuM mAraNa karAya che. mATe smAraNa karanAra anyanA nAza pAmatA kuzalayoganA rakSaNamAM nimitta banavAthI nirjarA prApta kare che, ane jene smAraNa karAvyuM tenA nAza pAmatA kuzalayoganuM rakSaNa thavAthI nirjarA prApta thAya che. l/697ii. gAthA : emeva ya viNNeaM ahiyapavittIe vAraNaM etthaM / ahiayare kiccaMmi a coaNamii saparaphalasiddhI // 698 // anvayArtha : meva ca ane A rIte ja tyaM ahIM=gacchamAM, diyapavittI ahitanI pravRttinuM varaVi=vAraNa mAiyaremavivaeNmi ane adhikatara kRtyamAM comar=codana viprograMjANavuM. e rIte saMparatnasiddhIsva ane paranA phaLanI siddhi thAya che. gAthArtha : ane A rIte ja gacchamAM ahitanI pravRttinuM vAraNa jANavuM ane adhikatara kRtyamAM codana jANavuM. e rIte sva ane paranA phaLanI siddhi thAya che. TIkA : evameva ca dvirUpaM vijJeyam ahitapravRttervAraNamatra-gaccha iti, tathA adhikatare kRtye ca guNasthAnakacodanaM jJeyam, iti evaM svaparaphalasiddhiriti gAthArthaH // 698 // TIkArtha : ane ahIM che=gacchamAM che, kRti ethI ahitanI pravRttinuM vAraNa A rIte ja=je rIte smAraNa che e rIte ja, dvirUpa=be svarUpavALuM, jANavuM arthAt keTalAka sAdhuonuM vAraNa karAya che ane keTalAka sAdhuo vAraNa kare che, ema vAraNa be prakAre jANavuM. ane adhikatara kRtyamAM arthAt sAdhu dvArA yatna karAtA saMyamasthAnathI uparanA saMyamasthAnanA kAraNabhUta evA kAryamAM, tathA te prakAre guNasthAnakanuM codana jANavuM arthAt je prakAre vAraNA be svarUpavALI che, te prakAre be svarUpavALI guNasthAnakanI vRddhinuM kAraNa bane tevI preraNA jANavI. A rIte=vinaya, smAraNa, vAraNa ane codana keTalAka sAdhuonuM karAya che ane keTalAka sAdhuo kare che e rIte, sva ane paranA phaLanI siddhi thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gacchamAM rahetA sAdhuone vipula nirjarA thAya che, kema ke gacchamAM rahelA keTalAka sAdhuo svayaM cAritravALA sAdhuono vinaya kare che, zaikSo pAse anya sAdhuono vinaya karAve che; ane kuzalayoga nAza pAmato hoya tevA keTalAka sAdhuone anya sAdhu dvArA smAraNa karAya che ane keTalAka sAdhuo smAraNa kare For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaIyathA pAtayavyAna' dvArA peTA dvAra : "gaccha' | gAthA 98-699 121 che. e rIte ja ahitamAM pravRtti karatA keTalAka sAdhuonuM vAraNa anya sAdhu dvArA karAya che ane keTalAka sAdhuonI ahitanI pravRttinuM vAraNa thAya che. tethI jemaNe vAraNa karyuM ane jemanuM vAraNa thayuM te baMnene lAbha ja thAya che. vaLI saMyamamAM yatna karatA paNa sAdhuo saMyamanA anuSThAnamAM adhika-adhikatara yatna karatA na hoya to, keTalAka sAdhuo teonA guNasthAnakanI vRddhi thAya arthAta te sAdhuo adhika-adhika ucita kRtyo karIne nirlepatAnA pariNAmanI vRddhi kare, te rIte preraNA paNa kare che. Ama, zuddha AzayathI codanA karanAra sAdhune ane jemaNe anyae karela codanA svIkArI te sAdhune, ema baMnene nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. A rIte gacchamAM vinaya, sAraNA, vAraNA ane coyaNAthI sva-paranA phaLanI siddhi thAya che. arthAt vinaya karanArane ane karAvanArane te ja rIte sAraNAdi karanArane ane sAraNAdi jemane thaI che temane, ema sarva sAdhuone nirjarArUpa lAbha thAya che. AthI gurunA parivArarUpa gacchamAM paraspara sAdhuo ekabIjAnI nirjarAnuM kAraNa bane che. II698 avataraNikA : gAthA 696mAM kahela ke gacchamAM vasatA sAdhuone vinayathI vipula nirjarA thAya che ane sAraNAdi dvArA doSonI pratipatti thatI nathI, te vAtane gAthA 697-698mAM spaSTa karI. have A gacchavAsa mokSanuM kAraNa che, ema batAvavA dvArA gAthA 696thI 198nA kathananuM nigamana karatAM kahe che - gAthA : aNNoNNAvikkhAe jogammi tahiM tahiM payaTTato / niameNa gacchavAsI asaMgapayasAhago Neo // 699 // anvayArtha : mavouritvavA=anyonya apekSA vaDe haM haM nomite te yogamAM paTTano pravartatA kacchavAsI gacchavAsI gacchamAM vasanAra sAdhu, nigame niyamathI asaMgApathado =asaMgapadanA sAdhaka =jANavA. gAthArtha : parasparanI apekSA vaDe te te vinAyAdi cogamAM pravartatA chatA gacchavAsI sAdhu nakkI asaMgapadanA sAdhaka jANavA. TIkA : ___ anyo'nyApekSayA uktanyAyena yoge tatra tatra vinayAdau pravarttamAnaH san niyamena gacchavAsI sAdhuH asaGgapadasAdhako jJeyaH, asaGgo-mokSa iti gAthArthaH // 699 // TIkArca : ukta nyAyathI=gAthA 697-698mAM kahevAyela paddhatithI, anyonyanI apekSA vaDe=paraspara sAdhunI For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 vratasthApanAvastaka/yathA pAtnayitavyani' dvAra / peTA dvAra: "gaccha' | gAthA da99-000 apekSA vaDe, te te vinayAdi yogamAM pravartatA chatA gacchamAM vasanAra sAdhu niyamathI asaMgapadanA sAdhaka jANavA. asaMgapada zuM cIja che ? tethI kahe che - asaMga eTale mokSa, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM batAvyuM e rIte vinaya, sAraNA, vAraNA ane coyaNAmAM paraspara apekSA vaDe pravRtti karatA gacchavAsI sAdhuo niyamathI mokSanI sAdhanA karanAra che. Azaya e che ke gacchamAM rahelA vivekasaMpanna sAdhuo paraspara ekabIjAnA adhyavasAyanI zuddhi thAya te rIte ucita pravRtti karanArA hoya che. tethI adhika guNavALA sAdhuo potAno vinaya karAvavA dvArA zaikSane vinayasaMpanna kare che, ane te sAdhuo vaLI potAnAthI adhika guNiyala sAdhuono vinaya kare che. te rIte koI sAdhuno kuzalayoga nAza pAmato hoya to tene samya pravRttinuM smaraNa karAve che, ane smAraNa karAvAyela sAdhu paNa mAraNa karAvanAranA upakArane yAda karIne kuzalayogamAM potAnI pravRtti sudaDha banAve che. Ama, gacchamAM sAdhuo ekabIjAnA guNo vadhAravAmAM paraspara nimittabhAva pAme che ane krame karIne sarvathA saMgarahita asaMgapadarUpa mokSane prApta kare che; kema ke guNonI vRddhi jayAre prakarSane pAme che tyAre jIva vacanAnuSThAnamAMthI asaMgAnuSThAnamAM praveza kare che, ane asaMgAnuSThAnanA baLathI krame karIne mokSanI prApti kare che. 699tA. avataraNikA : ihaivApavAdamAha - avataraNitArtha : gAthA 696mAM kahyuM ke guruno parivAra e gaccha che, ane gacchamAM vasatA sAdhuone vinayathI nirjarA ane smAraNAdi dvArA doSonI apratipatti thAya che. tethI ahIM ja saMyamArthI sAdhue gacchamAM vasavuM joIe e kathanamAM ja, apavAdane kahe che - gAthA : sAraNamAiviuttaM gacchaM pi hu guNagaNehiM parihINaM / paricattaNAivaggo caijja taM suttavihiNA u // 700 // anvayArtha : parivaUphivo parityakta jJAtivargavALA sAdhu sIrama vittasmAraNAdithI viyukta, TUordi paridi guNagaNathI parikSINa evA taM chuM vite gacchane paNa suttavikisUtravidhithI varU tyaje. * 'du vAkyAlaMkAramAM che. * 'ku' pAdapUrti arthaka che. For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvavukaJyathA pAnAyatavyAna' hAra peTA hAra: 'ga7 | gAthA 700-001 123 gAthArtha : choDelo che jJAtivarga jemaNe evA sAdhu smAraNAdithI rahita, guNonA samudAyathI kSINa thayelA te gacchano paNa zAstramAM kahela vidhipUrvaka tyAga kare. TIkA : smAraNAdiviyuktaM gacchamapi guNagaNena parikSINaM sannaM parityaktajJAtivargaH tyajet taM sUtravidhinA nacchamiti nAthArtha: NI7005 * "$ fja'mAM 'pa'thI e kahevuM che ke sAdhu guruguNathI rahita evA guruno to tyAga kare ja, paraMtu sAraNAdi rahita ane guNagaNathI rahita evA gacchano paNa tyAga kare. * "bhAravividhumAM "' padathI vAraNa ane codanano saMgraha che. TIkArya : parityajela jJAtivargavALA sAdhu smAraNAdithI viyukta, guNagaNathI-guNonA samUhathI, parikSaNa chatA te gacchane paNa sUtravidhithI zAstramAM batAvela vidhipUrvaka, tyaje. e pramANe gAthAno artha che. mULagAthAnA cothA pAdamAM rahela te zabdanuM prathama pAdamAM rahela sarjI zabda sAthe yojana che, ema jaNAvavA mATe TIkAnA aMte pharI "zuM' zabda mUkela che. bhAvArtha : je gacchamAM sAdhuo guNanA samudAyathI kSINa thayelA hoya ane je gacchamAM sAraNA Adi karavAmAM na AvatI hoya, tevA gacchamAM vasavAthI guNavRddhi to thatI nathI, paraMtu pramAdanI vRddhi thAya che, jethI dhIre dhIre saMyamI sAdhunA saMyamano nAza thAya che. tethI AtmakalyANa arthe jemaNe gRhavAsano tyAga karIne potAnA jJAtivargane choDyo che tevA sAdhue, zAstramAM batAvela vidhipUrvaka AvA gacchane choDIne guNasaMpanna evA gacchAMtarano=anya gacchano, Azraya karavo joIe; kema ke jJAtivarganA tyAganuM prayojana guNavAna guru AdinA sahavAsathI guNanI vRddhi prApta karavI e che, ane guNasaMpanna gacchane svIkAravAthI sAdhumAM uttarottara adhika-adhikatara guNavRddhi thAya che. I70 ll avatarANikA : kimityata Aha - avataraNikArya : - pUrvagAthAnA kathanathI prazna thAya ke smAraNAdithI rahita ane guNagaNathI parikSaNa evA gacchane kayA kAraNathI choDavo joIe? ethI kahe che - gAthA : sIso sajjhilao vA gaNiccao vA na soggaiM nei / je tattha nANadaMsaNacaraNA te suggaImaggo // 701 // For Personal Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 vatasthApanAvastakA tathA pavitAni' dvAra/ peTA dvAra : "gaccha' | gAthA 001-002 anvayArtha : sIno tni vA=ziSya ke dharmabhAI, nitro vA ke gaNiccaka-eka gaNI sAdhu, soDuiMsugatine viSe ra neDU laI jatA nathI. (paraMtu) tattva tyAM gacchamAM, ne nAhiMsAvaraje jJAna-darzanacAritra che, te te su sugatino mArga che. gAthArtha : ziSya ke dharmabhAI, ke eka samudAyamAM rahelA sAdhu sugatine viSe laI jatA nathI, paraMtu gacchamAM je jJAna-darzana-cAstri che, te sugatino mArga che. TIkA : ziSyaH sajjhilako vA dharmabhrAtA gaNiccako vA ekagaNastho na sugati nayati, kintu yAni tatra jJAnadarzanacaraNAni parizuddhAni tAni sugatimArga iti gAthArthaH // 701 // TIkArya ziSya, dharmabhAI ke eka gaNamAM rahelA sAdhu sugatine viSe laI jatA nathI, paraMtu tyAM gacchamAM, parizuddha evAM je jJAna, darzana ane cAritra che, te sugatino mArga che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM sthApana karyuM ke gacchamAM vasavAthI paraspara upakAra thAya che, tethI guNonI vRddhi thAya che; paraMtu je gacchamAM sAraNAdi thatA na hoya te gacchamAM rahelA ziSya, dharmabhAI ke te samudAyamAM rahenArA sAdhu, jIvane sugatimAM laI jatA nathI, paraMtu je gacchamAM sAraNAdi guNo thatA hoya, te gacchamAM vartatAM parizuddha jJAna-darzana-cAritra sadgatino mArga che. AnAthI e kahevuM che ke je gacchamAM rahevAthI paraspara jJAnAdinI vRddhi thatI hoya, te ja gaccha mokSano hetu che; ane je gacchamAM sAraNA-vAraNAdi thatA nathI, te gacchamAM AtmakalyANanA nimittabhUta jJAnAdi nathI, mATe te gacchamAM rahevAthI nirjarA thatI nathI. AthI tevA gacchano susAdhue zAstramAM batAvela vidhipUrvaka tyAga karavo joIe, ema pUrvagAthA sAthe saMbaMdha che. I7015 avataraNikA : parAbhiprAyamAha - avataraNitArtha : gurukulavAsa batAvavAthI gacchavAsanI prApti thaI ja jAya che, to gurukulavAsathI gacchavAsane judo kema pADyo ? e prakAranA paranA abhiprAyane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA pAyitAni' dvAra/peTA dvAra: "gaccha' | gAthA 002-003 125 gAthA : naNu gurukulavAsammI jAyai niyameNa gacchavAso u| jamhA guruparivAro gaccho tti nidaMsiaM puvvi // 702 // anvayArtha : nagekharekhara guruvANI gurukulavAsamAM acchavAso 3 gacchavAsa vaLI niyaNe niyamathI nAyaDu thAya che, nA=je kAraNathI guruparivAro guruno parivAra chokagaccha che, rie pramANe vra pUrve niyaMsi-darzAvAyuM che. gAthArtha : kharekhara gurukulavAsamAM gacchavAsa vaLI niyamathI thAya che, je kAraNathI gurano parivAra e gaccha che, e pramANe gAthA 696mAM tamArA vaDe darzAvAyuM che. TIkA : nanu gurukulavAse sati jAyate gacchavAsastu dhruvaH, kuta ityAha-yasmAd guruparivAro gaccha ityetannidarzitaM pUrvaM bhavateti gAthArthaH // 702 // TIkArya : kharekhara gurukulamAM vAsa hote chate vaLI gacchamAM vAsa dhruva=nakkI, thAya che. kayA kAraNathI? ethI kahe che. je kAraNathI guruno parivAra gaccha che, e prakAranuM kathana tamArA vaDeegraMthakAra vaDe, pUrve-gAthA 696mAM, darzAvAyela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : nA thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke gurukulamAM vasatA sAdhune gacchavAsa niyamathI thAya che, tethI vratapAlananA upAyomAM gurukulavAsathI gacchavAsa pRtha grahaNa karavAnI jarUra nathI. vaLI temAM mukti Ape che ke gAthA 696mAM tamArA vaDe ja "guruno parivAra e gaccha che," ema kahevAyuM hatuM, mATe paNa nakkI thAya ke je sAdhu gurukulavAsa seve, te sAdhune gacchavAsa avazya prApta thAya. tethI vratapAlananA upAyomAM gacchavAsarUpa upAya judo grahaNa karavo ucita nathI. I70rA avataraNikA : atrottaram - avataraNikArya : ahIM pare karelI zaMkAmAM, uttarane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vratasthApanAvastuka, yathA pAyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra : "gaccha' | gAthA 003 gAthA : saccamiNaM taMmajjhe tadegaladdhIe taduciakameNaM / jaha hojja tassa heU vasijja taha khAvaNatthamiNaM // 703 // anvayArtha : - rU saMghaM A=pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe kahela ke gurukulavAsathI gacchavAsa pRtha grahaNa na karavo joIe e, satya che. (paraMtu) tAtavadva=tenI=gacchanI, eka labdhi vaDe (ane) ta mevietenA=gacchanA, ucita kramathI nada-je pramANe taeteno=gacchavAsano, (pote) hetu sonna thAya, tada-te pramANe tema tenI madhyamAMegacchamAM, vasarjA=vasavuM joIe. vAlva rUui=(e) khyApananA arthavALuM A che=e jaNAvavA arthe gurukulavAsathI gacchavAsanuM pRtha grahaNa che. gAthArtha : pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe zaMkA karela ke gurukulavAsathI gacchavAsa pRtha grahaNa na karavo joIe, e. satya che; paraMtu gacchanI eka labdhi vaDe ane gacchanA ucita kramathI je pramANe pote gacchavAsano hetu thAya, te pramANe sAdhue gacchamAM vasavuM joIe, e jaNAvavA mATe gurukulavAsathI gacchavAsanuM pRtha> grahaNa che. TIkA : __satyamidaM yadabhyadhAyi bhavatA, kintu tanmadhye gacchamadhye tadekalabdhyA gacchaikalabdhyA hetubhUtayA taducitakrameNa-gacchocitakrameNa yathA bhavet tasya gacchavAsasya hetuH vaset tathA, nAnyatheti khyApanArthamidaM gacchagrahaNamiti gAthArthaH // 703 // TIkArya : tamArA vaDe=pUrvapakSI vaDe, je kahevAyuM e satya che, paraMtu je pramANe hetubhUta=gacchanI samyaguniSpattinA hetubhUta, evI tenI eka labdhi vaDe-gacchanI eka labdhi vache, ane tenA ucita kramathIegacchanA ucita kramathI, teno=gacchavAsano, pote hetu thAya te pramANe tenI madhyamAM=gacchanI madhyamAM, sAdhu vase, anyathA nahIM-bIjI rIte vase nahIM, e khyApananA arthavALuM e batAvavA mATe, A cheegacchanuM grahaNa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvapakSInA kathanamAM uttara ApatAM graMthakAra kahe che ke tArI vAta sAcI che; paraMtu gurukulavAsathI gacchavAsa pRtha- grahaNa karavAnuM mukhya kAraNa e che ke sAdhue gacchamAM e rIte rahevuM joIe ke jethI gacchamAM rahenAra sAdhu gacchanI eka labdhi bane arthAt gacchanA guNonI vRddhinuM kAraNa bane, ane gacchanA ucita kramathI rahevuM joIe. A be vAta jaNAvavA mATe gurukulavAsathI gacchavAsane vratapAlananA upAyomAM pRthagrahaNa karyo che. For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukathai pativyani' dvAra peTA hAra : gaccha' ) thI 03-74 127 Azaya e che ke dIkSA grahaNa karyA bAda jema sAdhu guvaMjJA pramANe jIvatA hoya che, tema gacchanI eka labdhirUpa bane te rIte jIvatA hoya, to te gacchamAM eka guNavAna sAdhunI labdhi=prApti, thaI kahevAya, jenAthI te gacchanA guNonI vRddhi thAya che arthAt te guNavAna sAdhunI ucita pravRtti joIne te mahAtmA pratye jene bhakti thAya tene guNonI anumodanA thAya, tenA apramAdane joIne anya sAdhune paNa apramAdamAM preraNA maLe, jenAthI te gacchamAM guNonI vRddhi thAya che. vaLI, gacchamAM ucita krama mujaba vasavAthI gacchamAM rahetA sarva sAdhuo paraspara ucita vinaya, sAraNA vagere kRtyo karIne gacchanA guNonI vRddhi kare che, tethI AvA sAdhuno vasavATa gacchavAsano hetu bane che; paraMtu je sAdhu gacchamAM svacchaMdatAthI vasatA hoya te sAdhuno gacchamAM vasavATa gacchavAsano hetu banato nathI, e jaNAvavA arthe vratapAlananA 11 upAyomAM gurukulavAsathI gacchavAsanuM svataMtra grahaNa karela che. II703 avataraNikA : anyathA cAyamagacchavAsa evetyAha - avataraNikArya : ane anyathA gacchanI eka labdhithI ane gacchanA ucita kramathI gacchamAM sAdhu na vase to, A=sAdhuno gacchavAsa, agacchavAsa ja che, e pramANe kahe che - gAthA : mottUNa mihuvayAraM aNNo'NNaguNAibhAvasaMbaddhaM / / chattamaDhacchattatullo vAso u Na gacchavAso tti // 704 // anvayArtha : koiUTgumAvasaMbaddha anyonya guNAdinA bhAvathI saMbaddha evA migvAraMparaspara upakArane mojUT=mUkIne vAsI vAsagacchamAM karAto vAsa, chattamaccharaMtu chatravALA maThanA chatranI tulya che, gacchavAso 3=paraMtu gacchavAsa nathI. * "tti' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : paraspara guNAdinA sadbhAvathI saMbaddha evA paraspara upakArane mUkIne gacchamAM karAto vAsa, chatravALA maThanA chatra jevo che, paraMtu gacchavAsa nathI. TIkA : muktvA mitha upakAraM parasparopakAramityarthaH, anyo'nyaguNAdibhAvasambaddhaM-pradhAnopasarjanabhAvasaMyuktaM chatramaThacchatratulyo vAsaH, achatratulyastu svAtantryapradhAno na gacchavAsaH, tatphalAbhAvAditi gAthArthaH II704. For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 vratasthApanAvastukAyatha pAyitavyAni' dvAra/peTA dvAra: "gaccha' | gAthA 004 * "moDarimAvavaMddha''mAM rahela "gu' zabdano artha karavAno che ane 'mara' padathI mukhyanuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : anyonyanA=parasparanA, guNAdibhAvathI saMbaddha=pradhAna ane upasarjana bhAvathI saMyukta, evA paraspara upakArane mUkIne vAsa=eka gacchamAM rahetA sAdhuono vAsa, chatravALA maThanA chatra tulya che; arthAt achatra tulya svAtaMtryapradhAna che, paraMtu gacchavAsa nathI; kema ke tenA=gacchavAsanA, phaLano abhAva che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 697-698mAM varNavyuM e rIte, gacchamAM keTalAka sAdhuo vinaya karIne ane keTalAka sAdhuo zaikSo pAse potAno vinaya karAvIne nirjarA prApta kare che, tema ja keTalAka sAdhuone sAraNAdi thavAthI ane keTalAka sAdhuo zaikSa vagerene sAraNAdi karavAthI nirjarA prApta kare che. A rIte gacchamAM paraspara upakAra thAya che, ane te upakAra koI sAdhune pradhAnabhAvarUpe hoya che, to koI sAdhune gauNabhAvarUpe hoya che. te A rIte kuzalayoga nAza pAmato hoya tevA sAdhunI sAraNA karavAmAM na Ave to te sAdhuno kuzalayoga nAza pAme, ane jo sAraNA karavAmAM Ave to te sAdhuno kuzala yoga rakSita bane che, je mukhya upakAra che; ane nAza pAmatA kuzalayogavALA sAdhune sAraNA karanAra sAdhune paNa anyanA kuzalayoganA rakSaNamAM nimitta banyA hovAthI nirjarA thAya che, je gauNa upakAra che; kema ke sAraNA karavAnuM nimitta prApta na thAya, topaNa anyane sAraNA karanAra sAdhu potAnI bhUmikAne anurUpa anya ucita pravRttithI nirjarA karatA hoya che, chatAM anya sAdhunA pramAdane aTakAvavA mATe sAraNAnI pravRtti kare tyAre te sAraNAthI pramAdI sAdhune mukhya upakAra ane potAne tanimittabhAvarUpe gauNa upakAra thayo kahevAya. tethI sAraNA karanAra sAdhune gauNarUpe upakAra thAya che ane jenI sAraNA karavAmAM Ave che, te sAdhune pradhAnarUpe upakAra thAya che. A rIte ja vAraNA ane codanAmAM paNa samajavuM. A rIte je gacchamAM pradhAna ane gauNa bhAvathI saMbaddha evo paraspara upakAra thAya che, te ga7 sugaccha che; paraMtu je gacchamAM Avo paraspara upakAra thato nathI, te gaccha chatravALA maThanA chatra tulya che. Azaya e che ke maThamAM rahenArA saMnyAsIo mATe maThAdhIza chatra jevo hoya che, ane maThAdhIza chatra jevo che tethI te gaccha paNa upacArathI chatra jevo che. tethI koI bAhya Apatti Ave te vakhate maThamAM rahenArAone chatra jevA maThAdhIzathI rakSaNa maLe che; paraMtu maThAdhIzathI maThanI koI guNavRddhi thatI nathI, phakta maThAdhIzane kAraNe te maThamAM rahenArAo bAhya ApattithI surakSita bane che. Ama, sAraNAdithI rahita gaccha te maTha jevo ja che; kema ke tevA gacchamAM ziSyanI zArIrika Adi ApattionI guru ciMtA kare che, paraMtu te gacchamAM vasavATa paraspara ekabIjAnI guNavRddhinuM kAraNa banato nathI. tethI Avo gacchA vaLI achatra tulya che arthAt paraspara guNavRddhinuM kAraNa nahIM banato hovAthI chatra vagarano che arthAt guNavRddhinA kAraNabhUta evA chatra vagarano che; tethI te gacchamAM vasanAra sAdhuo svAtaMtryapradhAna che. AthI tevA gacchamAM For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukathA patnayitavyAni' dvAra / peTA dvAra: "gaccha' / gAthA 004-005 129 vasavuM te gacchavAsa nathI; kema ke gacchavAsanA phaLano abhAva che arthAt gacchavAsanuM phaLa paraspara ekabIjAnA guNanI niSpatti thavA rUpa upakAra che, ane tenuM phaLa svAtaMtryapradhAna gacchamAM prApta thatuM nathI. mATe te gacchamAM vasavuM, te gacchavAsa nathI. li704 avataraNikA : zeSadvAreSvapi prayojanAtidezamAha - avataraNikArya : zeSa dvAromAM paNa prayojananA atidezane kahe che - bhAvArtha : guNavAna gurunI nizrAmAM rahevAthI jema svAbhAvika gacchavAsanI prApti thAya che, tema suMdara vasati, pAsatyAdinA saMsargano tyAga vagere vratapAlananA upAyonI paNa svAbhAvika prApti thaI ja jAya che; topaNa jema gurukulavAsathI gacchavAsane pRthar grahaNa karavAnuM prayojana graMthakAre gAthA 703mAM batAvyuM, tema zeSa dvAronA pRthagrahaNanA prayojanano atideza karatAM graMthakAra kahe che - * atideza eTale gurukulavAsathI gacchavAsane pRthaga grahaNa karavAnuM jema prayojana che, tema gurukulavAsathI vratapAlananA upAyabhUta vasati vagerene paNa pRtha grahaNa karavAnuM prayojana che, te prakAranuM sUcana. gAthA : evaM vasahAIsu vi joijjA oghasuddhabhAve vi / sai theradinnasaMthAragAibhogeNa sAphallaM // 705 // dAraM // anvayArtha : vaM A rIte gAthA 703mAM gurukulavAsathI gacchavAsane pRtha grahaNa karavAnuM sAphalya batAvyuM e rIte, vahArDasu vikavasati AdimAM paNa moyasuddhamAve vighathI zuddhano bhAva hote chate paNa saksadA thennasaMthArone sthavira vaDe apAyela saMstAraka AdinA bhoga dvArA sarjI sAphalyane gorUme yojavuM. gAthArtha : gAthA 003mAM gurukulavAsathI gacchavAsane pRtha- grahaNa karavAnuM sAphalya batAvyuM, e rIte vasati Adi tapAlananA upAyomAM paNa oghathI zuddhapaNuM hote chate paNa sadA gItArtha vaDe apAyela saMthArA. AdinA bhoga dvArA sAphalya yojavuM. TIkA : evaM vasatyAdiSvapi dvAreSu yojayet sAphalyamiti yogaH, oghazuddhabhAve'pi sAmAnyazuddhatve satyapi, kathamityAha-sadA sthaviradattasaMstArakAdibhogena, na tu yathAkathaJciditi gAthArthaH // 705 // dvAram // For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 vratasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyana' dvAra / peTA dvAra : "gaccha' | gAthA 005 * "saMtArarimona"mAM 'mara' zabdathI pATa-pATalA, bAjoTha vagereno saMgraha che. * "koparuddhamAvefpa'mAM 'pi'thI e kahevuM che ke oghathI zuddhapaNuM nahIM hote chate to vasatino upabhoga nA thAya, paraMtu oghathI zuddhapaNuM hote chate paNa vasatino yathAkathaMcit upabhoga na thAya. * "vasatyAtidhvapi''mAM mAri padathI saMsarga, bhaktAdi zeSa vratapAlananA upAyono saMgraha che, ane 'pa' zabdathI : e samuccaya karavo che ke A rIte gurukulavAsathI gacchavAsane svataMtra grahaNa karavAmAM to, sAlya yojyuM, paraMtu vasati AdimAM paNa gurukulavAsathI vasati Adine svataMtra grahaNa karavAmAM paNa, sAlya yojavuM. TIkArtha : A rIte vasati Adi dvAromAM paNa sAphalya yojavuM, A prakAre yoga che=mULagAthAnA aMte rahela sIpArlDa - mULanAthanA eja pada rahela noTTA sAthe yojana che. have vasati dvArane pRtha- grahaNa karavAnuM sAphalya spaSTa kare che - oghathI zuddhano bhAva hote chate paNa sAmAnyathI zuddhapaNuM hote chate paNa, vasatinuM sAphalya kevI rIte che? ethI kahe che- sadA sthavira vaDe apAyela saMthArA vagerenA bhoga dvArA vasatinuM sAphalya che, paraMtu yathAkathaMci nahIM game te rIte saMthArA vagerenA bhoga dvArA vasatinuM sAphalya thatuM nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - gurukulavAsathI gacchavAsa judo nahIM hovA chatAM judo grahaNa karavAnuM prayojana gAthA 703mAM batAvyuM. e rIte gurukulavAsadhAranA grahaNathI suMdara vasati Adi dvAronI prApti thaI jAya che, topaNa jema gurukulavAsathI gacchavAsane pRtha- grahaNa karavAnuM prayojana vizeSa che, tema vasati Adi dvArone paNa pRthagU grahaNa karavAnuM prayojana vizeSa che, te joDI levuM. e prakArano graMthakAre atideza karyo hovA chatAM vasati dvAramAM pRthar grahaNanA prayojanane yojIne jaNAvatAM kahe che - sugurunI sAthe vasavAthI sAmAnya rIte zuddha vasatinI prApti thaI jAya che, to paNa sAdhue haMmezAM gItArthe ApelA saMthArA vagerenA bhoga dvArA vasatino upabhoga karavo joIe, paraMtu je te rIte nahIM, e sUcana karavA mATe vasatidvArane gurukulavAsaddhArathI pRtha grahaNa karela che. Azaya e che ke kalyANanA arthI sAdhu gurukulavAsamAM rahetA hovAthI teone zuddha vasatinI ja prApti thAya che, kema ke gItArtha guru saMyamanI vRddhinuM kAraNa hoya tevI ja nirdoSa vasatino svIkAra kare che, topaNa gacchamAM rahelA gItArtha ke gaNaciMtaka sAdhuo dareka sAdhune tenI bhUmikA mujaba ucita sthAna Ape che, jethI glAna, vRddha, zaikSa vagere sAdhuo potAnI zArIrika sthiti pramANe ucita sthAnane prApta karIne saMyamanI ArAdhanA karI zake ane te zuddha vasati gacchanI guNavRddhinuM kAraNa bane. chatAM jo sAdhu gItArtha dvArA apAtI vasatimAM sAru sthAna levA prayatna kare athavA gItArthe Apela vasati saMyamanI ArAdhanAmAM upayogI thAya te rIte na vApare; paraMtu pramAdathI vApare, to te vasatino bhoga gacchanI guNavRddhinuM kAraNa bane nahi, UlaTuM pramAdanA poSaNanuM ane sahavartI sAdhuonI ArAdhanAmAM aMtarAyanuM kAraNa bane che. AthI gItArthe Apela sthAnamAM rahIne, saMyamane anukULa ucita kriyAo karavA dvArA kalyANanA arthI sAdhue vasatino upabhoga karavo joIe, paraMtu jema tema upabhoga karavo joIe nahIM, e jaNAvavA arthe gurudvAra karatAM vasatidvAranuM pRthagu grahaNa karela che. I70pA. For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'vasati' | gAthA 006 131 avataraNikA : idAnI vasatividhimAha - avataraNitArtha : have vasatinI vidhine kahe che - bhAvArtha : gAthA 696thI 701mAM gacchadvAra batAvyuM, tyAra bAda gAthA 700thI 704mAM paranA abhiprAyanI AzaMkA karIne gurukulavAsathI gacchavAsane pRtha grahaNa karavAnuM prayojana batAvyuM ane gAthA 70pamAM vasati Adi dvArone svataMtra grahaNa karavAnA prayojanano atideza karyo; have vratapAlananA upAyabhUta evI sAdhunI zuddha vasatinuM svarUpa batAve che - gAthA : mUluttaraguNasuddhaM thIpasupaMDagavivajjiaM vasahi / sevijja savvakAlaM vivajjae hoMti dosA u // 706 // anvayArtha : mUtyuttaramuOTyuddha-mUla ane uttaraguNathI zuddha, thapazupaMDa vinamra strI, pazu ane napuMsakathI vivarjita varadaM vasatine (sAdhu) saMdhyanaM sarvakALa vizva seve, vivaMA 3 vaLI viparyayamAM vasadoSo hoMti thAya che. gAthArtha : mUlaguNa ane uttaraguNathI zuddha, strI, pazu ane napuMsakathI rahita vasatine sAdhu sarvakALa seve, vaLI viparyacamAM doSo thAya che. TIkA : ___ mUlaguNottaraguNaparizuddhA tathA strIpazupaNDakavivajjitAM vasati seveta sarvakAlaM, viparyayeazuddhastryAdisaMsaktAyAM vasatau bhavanti doSA iti gAthArthaH // 706 // TIkArya mUla-uttaraguNathI parizuddha tathA strI, pazu ane paMDakathI vivarjita vasatine sarvakALa sAdhu seve. viparyayamAM=azuddha ane strI vagerethI saMsakta vasati hote chate, arthAt mUlaguNa ane uttaraguNathI azuddha, tema ja strI, pazu ane napuMsakathI yukta vasati hote chate, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : vasatinA mUlaguNazuddha ane uttaraguNazuddha, ema be bheda che. te baMne bhedathI zuddha ane strI-pazu-napuMsakathI For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 pratasthApanAvastu / yathA pAlayitavyAni' dvAra | peTA dvAra : 'pati' | gAthA 70-707 rahita evI vasatine sAdhu sadA seve. paraMtu jo sAdhu mUlaguNa ane uttaraguNathI azuddha ane strI vagerenA saMsargavANI vasatino upabhoga 72 to hoSo thAyacha,4 ghoSo mAgama graMtha.2 svayaM batAyavAnA cha. // 706 // avataratis : tatra mUlaguNaduSTAmAha - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM sAdhune upabhogya evI zuddha vasatinuM svarUpa batAvyuM. tyAM te vasatimAM, mUlaguNothI duSTa mevI vasatine cha - gAthA : paTTIvaMso do dhAraNIu cattAri muulveliio| mUlaguNehuvaveA esA u ahAgaDA vasahI // 707 // sanvayArtha : ___ paTTIvaMso=pRSTivaMza, do dhAraNIU= pariel, cattAri mUlavelIo=yA2 bhUkhavelImI, (mA sAtamAthI 755 vastu sAdhune manamA mApAna zane 42||yet Doya tevI vasati) mUlaguNehuvaveA-bhUta va 75peta cha=yuta cha, esA u=qNI mA vasahI=qsAta ahAgaDA-mApAtA che. gAthArtha : pRSTivaMza, be dhAriNI ane cAra mUlavelIo, A sAtamAMthI koIpaNa vastu sAdhune manamAM AdhAna karIne karAyela hoya, tevI vasati mUlaguNo vaDe yukta che, vaLI A vasati AdhAkarmikI che. TI : ___ pRSTivaMzo madhyavalakaH, dhAriNyau yatpratiSThaH asAveva, catasro mUlavelyaH caturbu pArzveSu, mUlaguNairupapeteti etadapi yatra sAdhUn manasyAdhAya kRtamiyaM mUlaguNairupapetA, na tu zuddhA, tathA cAha-eSA AdhAya kRtA vasatiH=AdhAkammikItyarthaH / / ___ anye tu vyAcakSate-pRSTivaMzo dve dhAraNe catasro mUlavelya iti pUrvavat, mUlaguNairupapetetyetat sAdhUna manasyAdhAya na kRtaM yatra eSA yathAkRtA vasatiH=zuddhetyarthaH / ___etaccAyuktaM, vasatidoSapratipAdanAdhikArAt, tathA yathAkRtatvAsambhavAt, mUlaguNairupapetetyetatsAdhUn manasyAdhAya na kRtamityanyakAraNApatteH, anyathA vizeSaNavaiyarthyAt, tasmiMzca sati yathAkRtatvAnupapatterityalaM prasaGgeneti gAthArthaH // 707 // prastutamA 'upapeta' zaE 'yuData' madhamA cha. mane tejI sAdhAna (HIvatI sUanA dvitIya zatanA prathama uddezAmAM tathA uttarAdhyayana sUtranA prathama adhyayananI gAthA 13mAM A pramANe darzAvela che - "atra 'upa apa ita' iti zabdatrayasthApane pRSodarAditvAdapazabdasyAkAralope ca upapeta iti siddham / " For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vasati' | gAthA 000 133 TIkArya pRSTivaMzo madhyavartavaH pRSTivaMza eTale madhyavalaka, thAIratha yasmRtiSThaH sAva be dhAriNI, jenA upara pratiSTha evo A ja hoya che=je be dhAriNI upara pRSTivaMza ja rahelo hoya che, vALuM pApu to mUna venca cAra pAsAomAM cAreya bAju, cAra mUlavelIo hoya che. - mUtrarupatteiti....tu zuddha, "mUnArUparetA' eTale A paNa=pRSTivaMzAdi sAteya vastu paNa, jyAM=je vasatimAM, sAdhuone manamAM AdhAna karIne karAyela hoya, e mUlaguNo vaDe upapetA che=e mUlaguNo vaDe yukta vasati che, paraMtu te zuddha nathI. tathA vIda ane te rIte kahe che-sAdhune manamAM rAkhIne karAyela, pUrvamAM batAvela sAta vastuvALI vasati je rIte zuddha nathI te rIte kahe che - USA vatiH sadhAya ta=gAmItyartha. A vasati sAdhuone manamAM AdhAna karIne karAyelI che=AdhArmikI che. maje tu vyAvakSa-vRSTivaMzo thArane vastro mUlya ti pUrvavat vaLI anyo kahe che- pRSTivaMza, be dhAriNI, cAra mUlavelIo, e prakAre pUrvanI jema che=upara varNana karyuM tema ja che. ___ mUlaguNairupapetetyetat sAdhUna manasyAdhAya yatra na kRtaM eSA vasatiH yathAkRtA-zuddhetyarthaH, 'mUlaguNairupapetA' eTale A pRSTivaMzAdi sAteya vastu, sAdhuone manamAM AdhAna karIne jyAM=je vasatimAM, karAyela na hoya, e vasati yathAkRta che arthAt zuddha che. tene graMthakAra kahe che - tathvIyu ane A anyonuM kathana, ayukta che; vatitoSapratipAvanadhArAnta kema ke vasatinA doSonA pratipAdanano adhikAra che, tathA yathArtatvavat tathA yathAkRtatvano asaMbhava che arthAt anyoe karelo mUnArupatA no artha svIkArIe to te vasatimAM yathAkRtapaNuM ghaTI zake nahi. mUtrapuchaparetA no artha anyonA mata pramANe svIkArIe to yathAkRtatva kema na ghaTI zake? tene graMthakAra yuktithI batAve che - pUnALapautecetatyapUnamanAdhAra macaRUTIBtte: 'mUnArUpapetA' eTale A=sAteya vastu, sAdhuone manamAM AdhAna karIne karAyela na hoya, e pramANe artha karavAmAM anya mATe kAraNanI Apatti che=sAdhu sivAya anya koI vyakti mATe vasati karAvavAnI Apatti che. anyathA vizeSarvavat anyathA-A sAteya vastu sAdhuone manamAM rAkhIne karAyela na hoya ema svIkAravA chatAM anya mATe kAraNanI Apatti nathI ema mAnIe to, vizeSaNanuM mULagAthAnA uttarArdhamAM rahela "mUnArUpatA' rUpa vizeSaNanuM, vyarthapaNuM che. tamina ....anupattei ane te hote chate anya mATe vasatinuM karAvaNa hote chate, yathAkRtatvanI anupapatti che=vasatimAM zuddhapaNAnI asaMgati che. 'tti' anya matanA nirAkaraNanI samApti arthaka che. For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 vatasthApanAvastaka "yathA pAtayitavyAni' dvAra/ peTA dvAra : vasati' | gAthA 700 prasanna karna, rUti thArtha prasaMga vaDe saryuM, e pramANe gAthAno artha che. * mUtrALarupatA no artha graMthakAra "mUlaguNothI yukta evI azuddha vasati' evo kare che ane anya matavALA mUlaguNothI yukta evI zuddha vasati' evo kare che. vaLI gAmaDA no artha graMthakAra "AdhAkRtA vasati' evo kare che ane anya matavALA "yathAkRtA vasati' evo kare che. tethI graMthakAranA mate A lakSaNa azuddha vasatinuM ane anyonA mate A lakSaNa zuddha vasatinuM prApta thAya. paraMtu anya matavALAe zuddha vasatinuM karela lakSaNa graMthakArane mAnya nathI, tethI prastuta gAthAnI TIkAmAM graMthakAre anyonA matane batAvIne tenuM nirAkaraNa karela che. * "pRSTivaMza' eTale makAnanA mULa be staMbha upara tirtho rakhAto moTo thAMbhalo. * "dhAraNA" athavA "dhAriNI' eTale makAnanA AdhArabhUta mukhya be staMbha. * "mUlavelI' eTale makAnanI chatanA AdhArabhUta cAra staMbhavizeSa. * pUrvanA kALamAM mukhyatve A sAta vastuothI makAna banAvAtA hatA. bhAvArtha : gAmaDAmAM banAvAtAM gharonA mukhya sAta avayavo hoya che : eka pRSTivaMza, be dhAriNI ane cAra mUlavelIo : A sAta mukhya vastu dvArA gharanuM nirmANa jo sAdhune manamAM rAkhIne karela hoya, to te gharanirmANarUpa vasati sAdhu mATe AdhArmikI kahevAya, je mUlaguNothI yukta azuddha vasati che, A rIte graMthakAre mUlaguNothI duSTa evI vasatinuM svarUpa batAvyuM. vaLI, anya matavALA A gAthAnA uttarArdhano artha graMthakAre karyo te pramANe karatA nathI, paraMtu judI rIte karatAM kahe che ke A sAta mukhya vastu dvArA gharanuM nirmANa sAdhune manamAM rAkhIne karyuM na hoya, to te gharanirmANarUpa vasati mUlaguNothI yukta kahevAya, ane AvI mUlaguNothI yukta vasati sAdhu mATe yathAkRta-zuddha, vasati che. Ama, gIDAno artha graMthakAre "AdhAkRtA' karyo, paraMtu anya matavALA "yathAkRtA' kare che. tethI e phalita thAya ke anya mata pramANe mUlaguNothI yukta vasati zuddha che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke gAthAnA uttarArdhano artha A pramANe karavo yukta nathI; kema ke prastutamAM vasatinA doSo kahevAno adhikAra cAlato hovAthI doSita vasatinuM svarUpa varNavavuM joIe, paraMtu nirdoSa vasatinuM svarUpa varNavAya nahi. vaLI, graMthakAra kahe che ke A sAta vastuvALI vasati sAdhune manamAM rAkhIne na karAI hoya te mUlaguNothI yukta vasati kahevAya, ema svIkArIe to, A sAta vastuvALI vasati sAdhu sivAya anya koInA mATe karAI che, tema mAnavuM paDe. ane je vasati sAdhu sivAya anya koI mATe paNa karAI hoya te vasatimAM yathAkRtatva ghaTI zake nahIM. athavA jo ema svIkArIe ke A vasati sAdhune ke anya koIpaNane manamAM rAkhyA vagara karAI che, to mULagAthAmAM mUkela mUnapaduvavenA rUpa vizeSaNa vyartha thaze, arthAt e vizeSaNa mULagAthAmAM mUkavAnI koI jarUra rahetI nathI; kema ke upara batAvela sAta vastuvALI vasati yathAkRta che, eTaluM ja kahevAthI zuddha vasatinuM lakSaNa prApta thaI jAya che. AthI pUnamuneduvA rUpa vizeSaNa sArthaka svIkAravuM hoya to ema ja kahevuM paDe ke A vasati sAdhu sivAya anya koIne manamAM rAkhIne karAvAI che. ane jo A vasati anya koIne manamAM rAkhIne karAvAI che tema svIkArIe, to te vasati yathAkRta na kahI zakAya. tethI te vasatimAM yathAkRtatvanI anupapatti che. For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA patniyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra: 'vasati' | gAthA 000-008 135 Azaya e che ke je vasati koIne paNa manamAM rAkhyA vagara potAne AvazyakatA hovAthI svAbhAvika karAvAI hoya tevI vasati ja yathAkRta kahevAya; ane je vasati anya koIne manamAM rAkhIne karAvAI hoya, paraMtu sAdhune manamAM rAkhIne na karAvAI hoya, te vasati sAdhu mATe zuddha che, paraMtu yathAta to nathI. AthI ja mULagAthAmAM rahela pUnamuneduvA rUpa vizeSaNa sArthaka svIkAravuM hoya to dADAno artha yathAkRtA thaI zake nahi, paraMtu AdhAkRtA ja thaI zake. mATe pUrvapakSIe prastuta gAthAno zuddha vasatinA lakSaNa tarIke karela artha asaMgata che, ema siddha thAya che. ll707 avataraNikA : uttaraguNeSu mUlaguNAn pratipAdayannAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM mUlaguNothI duSTa vasatinuM pratipAdana karyuM, have vasativiSayaka uttaraguNomAM mUlaguNone mUlaguNothI duSTa vasatinA doSone, pratipAdana karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : vaMsagakaDaNokkaMpaNacchAyaNalevaNaduvArabhUmI ya / sapparikammA vasahI esA mUluttaraguNesu // 708 // anvayArtha : vaMsaDipopaU/yAtrevaDuvAyUkI ane vaMsako, kaTaNa=dAMDA uparanI gUMthaNI, utkaMpaNa, chAdaNa=darbha vagere ghAsa vaDe AcchAdana, lepana, dvAra=dvAranuM bAhulyAdikaraNa, bhUmI=bhUmikarma karavuM, sA= A khUnuttarosu=mUlottara guNomAM saMvimAnsaparikarmavALI vasadI vasati che. gAthArtha : dAMDA, dAMDA uparanI gUMthaNI, utkaMpaNa, darbha vagere ghAsa dvArA AcchAdana, bhIMtonuM lepana, dvAra moTA vagere karavA, bhUmikarma karavuM, e mUla-uttaraguNonA viSayamAM saparikamevALI vasati che. TIkA : atra vRddhavyAkhyA-vaMsaga iti daMDakA, [ kuDDANa ] kaDaNaM-DaMDagovari olavaNI, ukkaMpaNaM, dabbhAdiNA''cchAyaNaM, kuDDANa levaNaM, bAhallAikaraNaM duvArassa, visamAe samIkaraNaM bhUmikamma, esA saparikammA, uttaraguNesu ee mUlottaraguNA cartha: I708 noMdha : (1) TIkAryamAM ( ) mAM ApelA saMskRta pATho bRhatsalyabhASya gAthA 583nI TIkAmAMthI lIdhela che. (2) TIkAmAM rahelo prathama uDDANa zabda vadhArAno bhAse che. * "guvAra vAra 'mAM 'ri' padathI vAMkAcUMkA dvArane sarakhuM karavuM, dvAra moTuM hoya to nAnuM karavuM, vagereno saMgraha che. For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 vratasthApanAvastaka/yathI pAyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra: "vasati' | gAthA 008-009 TIkArya : tra vRddha vyApadya ahIM vRddhanI vyAkhyA che - vaMsa kRti daMDA vaMsako eTale daMDako. ('vaMza' venaunAmuparisthApyatte pRSTavaMzaparitirtha) jeo praSTivaMzanI uparamAM ane velIonI cAra bhUlIonI, uparamAM tio=ADA, sthapAya che, UaaN huM lovara nava kaTaNa dAMDAnI uparamAM olavaNIkakaThaNa caTAInI gUMthavaNI, daMpavi ('3aarA' 3pari vinA vaMthanaM) utkapaNa eTale uparamAM kaMbikAonuM baMdhana=vAMsaDAo upara gUMthelI caTAIonI upara rassAonuM baMdhana, ramatiUTiDachIya darbha vagere vaDe AcchAdana arthAt pUrve je vAMsaDA upara gUMthelI caTAIo upara rassAo bAMdhelA, te sarvane darbha vagere ghAsa dvArA DhAMkavuM. chaThThA naivA bhIMtonuM lepana, phuvAra vAhiznara dvAranA bAhulyAdinuM karaNa=Arane bhUmii viSamamAMthI samIkaraNa viSama bhUmine sama banAvavI, te bhUmikarma. paNa saparimA Aaupara batAvela vasati, saparikarmavALI che.paNa3ttara pusumUnottara purUtyartha: A=saparikarmavALI vasatimAM vartatA doSo, uttaraguNomAM mUlottaraguNarUpa che, e pramANe artha che. bhAvArtha : eka pRSTivaMza ane cAra mUlavelIo upara be dhAriNIne TekavIne chata jevuM banAvavA mATe te be dhAriNI upara ADA vAMsaDAo mUkavAmAM Ave che, ane te vAMsaDAo upara caTAInI gUMthaNI karavAmAM Ave che. tyArapachI taDako na Ave te mATe te vAMsaDAo upara karela gUMthaNI upara ghAsanA pUDAo nAkhavAmAM Ave che, jene uEpaNa kahevAya che. vaLI gharanI dIvAlone chANa vagerethI lIMpIne lIsI karavAmAM Ave che, dvAra nAnuM hoya to moTuM ke moTuM hoya to nAnuM karavAmAM Ave che, ane jamIna UMcI-nIcI ke kharabacaDI hoya to mardana karIne tene samAna karavAmAM Ave che, jene bhUmikarma kahevAya che. ghara banAvavA mATenI A sarva pravRtti ke A sarva pravRttimAMthI koIpaNa pravRtti sAdhune manamAM rAkhIne karelI hoya to te vasati uttaraguNomAM mUlaguNothI azuddha kahevAya. Ama, ghara banAvavA mATenI gAthA 707mAM batAvela pRSTavaMzAdi sAta vastu ke te sAtamAMthI koIpaNa vastu sAdhune manamAM rAkhIne karela hoya to te vasati mUlaguNothI duSTa kahevAya, gAthA 708mAM batAvela vaMsakAdi sAta parikarma ke te sAtamAMthI koIpaNa parikarma sAdhune manamAM rAkhIne karela hoya to te vasati uttaraguNomAM mUlaguNothI duSTa kahevAya ane gAthA 709mAM batAvAze e dUmitAdi ATha parikarma ke te AThamAMthI koIpaNa parikarma sAdhune manamAM rAkhIne karela hoya to te vasati uttaraguNomAM uttaraguNothI duSTa kahevAya. 708 avataraNikA : uttaraguNothI duSTa vasatimAM mUlaguNothI duSTa vasatinuM svarUpa pUrvagAthAmAM batAvyuM. have uttaraguNomAM paNa uttaraguNothI duSTa vasatinuM svarUpa darzAve che - gAthA : damia via vAsia ujjovia balikaDA avattA ya / sittA sammaTThA visohikoDiM gayA vasahI // 709 // For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'vasati' | gAthA 009 anvayArtha : bhUmitra=dUmita, bhUvijJa=dhUpita, vAsitra-vAsita, kannovijJa=udyopita, vRttiDA=balikRtA, avattA ya-ane AvartA, sittA=siktA, sammaTThA=saMsRSTA (e) vijJohiooDiM gayA vasaddI-vizoSikoTIne gata vasati che. gAthArtha : cUnA vagere dvArA dhoLAyelI, durgaMdhavALI hote chate dhUpita karAyelI, durgaMdhavALI hote chate sugaMdhI padArthothI prativAsita karAyelI, ratna-dIvA, vagere vaDe udyotita karAyelI, cokhA vagere vaDe bali karAyelI ane chANa-mATIvALA pANI vaDe lIMpAyelI, phakta pANI vaDe siMcAyelI ane sApha karAyelI vasati vizodhikoTIMgata vasati che. TIkA : ime uttarottaraguNA visohikoDiTThiyA vasahIe uvaghAyakarA, dUmitaM = ulloiyaM, duggaMdhAe dhUvAiNA dhUvaNaM, duggaMdhAe ceva paDavAsAdiNA vAsaNaM, rayaNapaIvAiNA ujjovaNaM, kUrAiNA balIkaraNaM, chgaNamATTieNa pANieNa avattA, udageNa kevalaM sittA, sammRSTA = saMmArjitA ityarthaH, visohikoDiM gayA vasahi tti avisohikoDie Na hoi tti vRttaM havai / vRddhavyAkhyayA gAthAdvayArthaH // 709 // 936 TIkArya : vasatimAM upaghAtakara vizodhikoTisthita A uttarottaraguNo che=vasatimAM saMyamano upaghAta karanArA vizodhikoTimAM rahelA have kahevAnAra doSo uttarottara guNarUpa che, arthAt te doSone kAraNe sAdhune mATe te vasati tyAjya bane che, vaLI te vasati sAdhu mATe nirmANa karAI nathI paraMtu te vasatimAMnAM uttara kAryo sAdhu mATe karAyAM che tethI te vasati uttarottara guNarUpa che. te uttarottara guNarUpa vasatinA doSo ja batAve che - - dUmita=udgocita=cUnA vagere dvArA dhoLAyelI, durgaMdhavALI hote chate dhUpAdi dvArA dhUpana=dhUpAyelI, durgaMdhavALI hote chate ja prativAsAdi dvArA vAsana-vAsita karAyelI, ratna-pradIpAdi dvArA udyopana=ajavALuM karAyelI, kUdi dvArA balikaraNa=bali karAyelI, chANa-mATIvALA pANI dvArA lIMpAyelI, kevala udaka dvArA=mAtra pANI dvArA, siMcAyelI, saMmArjita=sApha karAyelI, vasati uttarottara guNarUpa doSovALI che. vizodhikoTIne pAmelI vasati che, eTale AvI vasati avizodhikoTIvALI thatI nathI, e pramANe kahevAyeluM thAya che. vRddhonI vyAkhyAthI gAthAdvayano=gAthA 708-709 e be gAthAno, artha che. II709 avataraNikA : gAthA 707thI 709mAM mUlaguNothI azuddha, uttaraguNomAM mUlaguNothI azuddha ane uttaraguNomAM uttaraguNothI azuddha; ema traNa prakAranI vasati gAmaDAnAM makAnone sAme rAkhIne batAvI. have zaheranAM makAnone AzrayIne mUlaguNAdithI azuddha vasatinuM svarUpa darzAve che . - For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 vatasthApanAvastaka/yathI pAyitavyAni' dvAra/peTA dvAra : "vasati' | gAthA 710-011 gAthA : cAussAlAIe vinneo evameva u vibhaago| iha mUlAiguNANaM sakkhA puNa suNa Na jaM bhaNio // 710 // anvayArtha : vimeva 3 vaLI A rIte ja=gAthA 700thI 709mAM batAvyo e rIte ja, ahIM=zAstramAM, mUnAphAIi=mUlAdiguNono DisaniSphav=catuHzAlAdimAM vimAna vibhAgavimo jANavo. naMpu vaLI je kAraNathI (catuHzAlAdino vibhAga) savaThThI sAkSAt aa bhajimo nathI kahevAyo, (te kAraNa) supa sAMbhaLa. gAthArtha : vaLI gAthA 70thI 709mAM vasatimAM traNa prakArano vibhAga batAvyo, e rIte ja zAstramAM mUlAdiguNono catuzAlAdi vasatimAM vibhAga jANavo. vaLI je kAraNathI catuHzAlAdino vibhAga sAkSAt nathI kahevAyo, te kAraNa AgaLanI gAthAmAM batAvAze. TIkA : catuHzAlAdyAyAM vasatau vijJeyaH evameva tu vibhAgaH iha-tantre mUlAdiguNAnAm, Aha-ihaiva sAkSAt kiM nokta ityatrAha-sAkSAt punaH zRNuta, yadbhaNito na-yena kAraNena nokta iti gAthArthaH // 710 // * "mUnAvigunAmU'mAM "mari' padathI uttaraguNomAM mUlaguNo ane uttaraguNono saMgraha che. * "catuzAnAdA"mAM "Ava' padathI citrazALAno saMgraha che. TIkArtha : vaLI A rIte ja=je rIte gAmaDAnI vasatimAM traNa prakArano vibhAga che e rIte ja, ahIM taMtramAMzAstramAM, mUlAdiguNono vibhAga catuzAlAdi vasatimAM jANavo. mAdathI para zaMkA kare che - ahIM ja=catuzAlAdi vasatimAM ja, mUlAdiguNono vibhAga sAkSAt kema kahevAyo nathI? e prakAranI zaMkAmAM graMthakAra kahe che - vaLI je kAraNathI sAkSAt kahevAyo nathI=catuzAlAdino vibhAga sAkSAt kahevAyo nathI, te kAraNa tuM sAMbhaLa, e pramANe gAthAno artha che. I71olii. gAthA : viharaMtANaM pAyaM samattakajjANa jeNa gAmasaM / vAso tesu a vasahI paTThAijuA tao tAsiM // 711 // anvayArtha : neT=je kAraNathI samattajJA =samAptakAryavALA vidAMtA-vicaratA evA sAdhuono pAyaM prAyaH pAmeluM gAmomAM vAto vAsa hoya che, tenuM ane temAM gAmaDAomAM, vadI vasati paTTaphinamAM pRSTivaMzAdithI yukta hoya che, to te kAraNathI tAsiMgateonuM gAmaDAnI vasationuM, (sAkSAt kathana) che. For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka yathA patnayitavyani' dvAra / peTA dvAra: "vasati' / gAthA 011-012 139 gAthArtha : je kAraNathI samApta thayela kAryavALA vicaratA evA sAdhuono prAyaH gAmaDAomAM vAsa hoya che ane gAmaDAomAM vasati pRSTivaMzAdithI yukta hoya che, te kAraNathI gAmaDAnI vasatinuM sAkSAt kathana che. TIkA : viharatAM prAyaH sAdhUnAM samAptakAryANAM svagaccha eva zrutApekSayA yena kAraNena grAmAdiSu vAsaH vyAkSepaparihArArthaM, teSu ca grAmAdiSu vasatiH pRSTIvaMzAdiyuktaiva bhavati, tatastAsAmeva vasatInAM sAkSAdbhaNanamiti gAthArthaH // 711 // * "pRSTavaMzAvIyu"mAM "mari' padathI be dhAriNI, cAra mUlavelIo, vAMsa vagereno saMgraha che. * "maripuomAM 'gAri' zabdathI upavanano saMgraha che. TIkArya je kAraNathI zrutanI apekSAthI, potAnA gacchamAM ja samApta thayuM che kArya jeonuM evA vihAra karatA sAdhuono, vyAkSepanA parivAra mATe prAyaH prAmAdimAM vAsa hoya che, ane teomAMkagrAmAdimAM, vasati pRSTavaMzAdithI yukta ja hoya che, te kAraNathI te ja vasationuM gAma saMbaMdhI ja vasationuM, sAkSAt bhaNana che=kathana che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA bAda sAdhuone mukhyarUpe zrutaadhyayananuM kArya hoya che, ane te zrAdhyayanarUpa kAryanI apekSAe svagacchamAM ja teone bhaNAvanArA sAdhuo maLI jatA hovAthI sAdhuo svagacchamAM samApta kAryavALA hoya che, ane AvA sAdhuo vyAkSepanA parivAra mATe prAyaH karIne gAmaDAMomAM ja vicaratA hoya che, ane gAmaDAMomAM pUrvagAthAmAM batAvI tevI pRSTivaMza vagerethI yukta ja vasati hoya che; tethI tevI vasatimAM mUlaguNothI azuddha vasati kaI che? uttaraguNomAM mUlaguNothI azuddha vasati kaI che? ane uttaraguNomAM paNa uttaraguNothI azuddha vasati kaI che? tenuM sAdhuone jJAna thAya, tadarthe gAmaDAMnI vasatimAM mUlaguNo vagerethI azuddha vasatinuM kathana sAkSAt karyuM che. ane zaheramAM sAdhuone kvacit rahevAnuM hovAthI zaheramAM prApta thanAra catuzAlA vagerenI vasatimAM mUlaguNo vagerethI azuddha vasatinuM sAkSAt kathana karyuM nathI. li711II avataraNikA : idAnIM sAmAnyata eva vasatidoSAn pratipAdayannAha - avataraNikA : pUrvamAM azuddha vasatinuM svarUpa darzAvyuM. have sAmAnyathI ja vasatinA doSonuM pratipAdana karatAM graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vratasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : vasati' | gAthA 012-013 gAthA : kAlAikkaMta 1 uvaTThANA 2 'bhikaMta 3 aNabhikaMtA 4 ya / vajjA 5 ya mahAvajjA 6 sAvajja 7 maha 8 'ppakiriA 9 ya // 712 // anvayArtha : 1. triApharghahd=kAlAtikrAMtA, 2. 3vApaITEupasthAnA, 3. mivaMta- abhikrAMtA, 4. mafmatAanabhikrAMtA, ane pa vengA=varyA, ye ane 6. mahAva=mahAvaryA, 7. sAvajja-sAvadyA, 8. madamahAsAvadyA, ane 9 3 dhviira=alpakriyA. gAthArtha : kAlAtikrAMtA, upasthAnA, abhikrAMtA, anabhikrAMtA ane varyA ane mahAvaryA, sAvadhA, mahAsAvadhA ane atyakriyA. TIkA : ___ kAlamatikrAntA kAlAtikrAntA, upa-sAmIpyena sthAnaM yasyAM sopasthAnA, abhikrAntA anyaiH, anabhikrAntA taireva, caH samuccaye, vA tadanyakartRNAM, mahAvA paralokapIDayA, sAvadyA mahAsAvadyA zramaNasAdhunizrAbhedena, alpakriyA ca niravadyaiveti gAthAsamAsArthaH // 712 // TIkArya : kALathI atikrAMta vasati kALAtikrAMtA che, upa=samIpapaNA vaDe, sthAna che je vasatimAM te upasthAnA che, bIjAo vaDe levAyelI vasati abhikrAMtA che ane teo vaDe ja=bIjAo vaDe ja, nahIM levAyelI vasati anabhikrAMtA che. 'va' samuccayamAM che. tenAthI anya kartaonI=je vasati sAdhuone ApavAnI che te vasatithI anya vasati potAnA mATe karanArAonI, vasati varyA che. paralokane anya jIvone, pIDAne kAraNe mahAvaryA che arthAt je vasatinA sevanathI anya jIvone pIDA thatI hoya te vasati mahAvaryA che. zramaNa ane sAdhunI nizrAnA bheda vaDe vasati sAvadyA, mahAsAvadyA che, arthAt nigraMthAdi pAMca prakAranA zramaNonI nizrAthI banAvAyelI vasati sAvadyA che ane jaina sAdhunI nizrAthI banAvAyelI vasati mahAsAvadyA che, ane alpakriyA vasati niravadyA ja che, e pramANe gAthAno samAsathI=saMkSepathI, artha che. ll71rA avataraNikA : avayavArthaM tvAha - avataraNikArya : vaLI pUrvagAthAmAM batAvela avayavonA arthane kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM nava prakAranI vasati batAvI, temAMthI ATha vasati azuddha che ane navamI vasati zuddha che. temAM prathama (1-2) vasatinA kAlAtikrAMtA ane upasthAnArUpa doSone darzAve che - For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vasati' | gAthA 013 141 gAthA : uu mAsaM samaIA kAlAIA u sA bhave sijjA / sA ceva uvaTThANA duguNAduguNaM avajjittA // 713 // anvayArtha : 33 RtumAM=RtubaddhakALamAM, mAlaMmAsane samagra samatIta evI sikkA (je) zadhyA=vasati hoya, sIMgate nADuMmA 3kAlAtItA ja ma thAya, sI greva ane te ja=Rtubaddha kALamAM eka mahinAnA ane varSAkALamAM cAra mahinAnA upayogavALI vasati ja, guvi dviguNa dviguNa mamttA nahIM varjIne 3vaTTA (=upasthAnA thAya che. gAthArtha : hatubaddhakALamAM mahinAne ane varSAkALamAM cAra mahinAne samatIta evI je vasati hoya te kAlAtIta doSavALI ja thAya che, ane tabaddhakALamAM eka mahino ane varSAkALamAM cAra mahinA upayoga karAyelI vasati ja, be be gaNI varjana karyA vagara upasthAna doSavALI thAya che. TIkA : RtAviti Rtubaddhe mAsaM samatItA yA nivAsena upalakSaNAdvarSAkAle vA caturo mAsAn samatItA tu kAlAtItaiva sA bhavecchayyA, zayyeti vasatiH, anye tu pAThAntara itthaM vyAcakSate-RtuvarSayoH samatItA nijaM kAlaM-Rtubaddhe mAsaM varSAkAle catura iti, zeSaM mUlavat, saivopasthAnA-saiva mAsAdikalpopayuktA upasthAnavatI bhavati, kathamityAha-tadviguNadviguNamityubhayakAlasamparigrahArthaM vIpsA, avajayitvA aparihRtya, mAsakalpe mAsadvayaM vajanIyA varSAvasthAne caturmAsikadvayamiti gAthArthaH // 713 // noMdha : TIkAmAM batAvela pAThAMtara bRhalpasUtranI 595 mI bhASyagAthA che. tethI prastuta gAthA pramANe varSAkALanuM upalakSaNathI grahaNa che, ane pAThAMtara pramANe hatubaddhakALa ane varSAkALanuM sAkSAta grahaNa che. TIkArya : RtAviti Rtubaddhe nivAsena mAsaM samatItA upalakSaNAd vA varSAkAle caturo mAsAn samatItA tu yA zadhyA bhavet sa AnAtIrtava, zati vasatiH RtumAM eTale RtubaddhamAM, nivAsa dvArA mahinAne samatIta oLaMgAyelI, athavA upalakSaNathI varSAkAlamAM cAra mahinAone oLaMgAyelI vaLI je zayyA hoya, te kAlAtItA ja thAya che. zayyA eTale vasati. maLe tu pavittara rUrgha vyAvakSate - vaLI anyo pAThAMtaramAM A pramANe kahe che - pAThAMtara pramANe mULagAthAmAM 33mAne sthAne 33vAnA che. tene ja TIkAmAM spaSTa kare che - RtuvarSa: nibaM naM-280vaddha mA vAtre vatura rUti samatatA, zeSa mUtravat tuM ane varSomAM potAnA kALane=RtubaddhamAM mAsane ane varSAkALamAM cAra mAsane, samatIta, zeSa mULanI jema che arthAt eka ke cAra mAsane oLaMgAyelI je vasati hoya, te kAlAtIta ja thAya che. A pramANe mULagAthAnA prathama pAdano bIjo pATha che, paraMtu mULagAthAnA For Personal & Private Use Only
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vatasthApanAvastukathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : "vasati' / gAthA 013 bIjA pAdathI mAMDIne bAkInuM sarva kathana pAThAMtara pramANe paNa mULagAthAnA kathana jevuM jANavuM. sevopasthAnA saiva mAhityopayu 3pasthAnavatA mavati te ja upasthAnA che=mAsAdi kalpathI upayukta evI te ja upasthAnavALI thAya che. arthAt eka mahinArUpa kalpa ke cAra mahinArUpa kalpa eka sthAnamAM rahevA dvArA upayoga karAyelI vasati ja upasthAna doSavALI thAya che.. vAthamiAha- kevI rIte? ethI kahe che - taddhiApati, gavarnayitva=maparihRtya tenAthI dviguNa-dviguNane nahIM varjIne=nahIM pariharIne, thAya che arthAt mAsakalpathI be gaNI ane cAturmAsakalpathI be gaNI nahIM tyajIne mAsAdikalpathI upayoga karAyelI evI te ja vasati upasthAna doSavALI thAya che. Ane ja spaSTa kare che - mAsikamANagyaM varSAvasthAne cAturmAsivayaMvarnanIya mAsakalpamAM mAsakraya, varSAnA avasthAnamAM cAturmAsikaya varjavI joIe, arthAt eka mahino upayoga karAyelI vasatino be mahinA sudhI tyAga karavo joIe ane eka comAsu upayoga karAyelI vasatino be comAsA sudhI tyAga karavo joIe. taJiUdiUT.vINA, kumuICT e prakAranI vINA ubhayakALanA saMparigrahanA arthe cheH mULagAthAmAM duzu na kahetAM tukuI_TT e prakAre je dvirukti karelI che, te RtubaddhakALa ane varSAkALa ema baMne kALano saMgraha karavA mATe che. tethI e prApta thAya ke eka mahino rahyA hoya te sthAnamAM be mahinA pachI, ane comAsuM karyuM hoya te sthAnamAM be comAsA pachI pharI rahI zakAya; paraMtu jo te te mahinA pasAra thayA pahelAM te ja sthAnamAM sAdhu pharIthI rahe to te vasati upasthAne doSavALI thAya che. rUti thAI. e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - sAdhune utsargathI eka sthAnamAM comAsA sivAyanA zeSakALamAM eka mahino ja rahevAnuM hoya che, ane comAsAmAM cAra mahinA ja rahevAnuM hoya che. AthI sAdhu vasatimAM eka mahino ke cAra mahinAthI eka divasa paNa adhika rahe to te vasati te sAdhu mATe kAlAtIta doSavALI banI jAya. AthI sAdhu vizeSa kAraNa sivAya navakalpI vihAra karatA hoya che, arthAt koIpaNa sthAnamAM zeSakALamAM eka mahinAthI ane comAsAmAM cAra mahinAthI eka paNa divasa vadhu rahyA vagara sAdhu avazya bIje sthAne vihAra kare che, paraMtu jo sAdhu navakalpI vihAra na kare to te vasati kAlAtIta doSavALI kahevAya. vaLI, eka mahino rahelA sthAnamAM be mahinA pachI ja ane cArtumAsa rahela sthAnamAM be cArtumAsa pachI ja te sAdhu pharI rahI zake. jo te te mahinA vyatikrAnta thayA pahelAM te ja sthAnamAM sAdhu pharI rahe, to te sAdhu mATe te vasati upasthAnA doSavALI kahevAya. vaLI bRhatkalpabhASya pramANe sAdhue cAturmAsa karela hoya te sthAnamAM pharI ATha mahinA sudhI nivAsa karavo joIe nahIM, ema artha karela che, paraMtu tema svIkArIe to sAdhu koIka sthAnamAM cAturmAsa karyA pachI ATha mahinA anya sthAne pasAra kare ane pachI pharI te sthAnamAM cAturmAsa kare to doSa nathI, tevo For Personal & Private Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra: "vasati' / gAthA 013-014 143 artha prApta thAya che. tethI prastuta graMthamAM jaNAvyA mujaba sAdhu varSAkALamAM eka sthAne be cAturmAsa kare nahIM, teno artha grahaNa karavo ucita jaNAya che, mATe prastuta bhAvArthamAM te pramANe artha karela che, vizeSa artha bahuzruto vicAre. ll713 avataraNikA : (3-4) vasatinA abhikrAMtA ane anabhikrAMtArUpa doSone darzAve che - gAthA : jAvaMtiA u sijjA annehi niseviA abhikaMtA / annehi aparibhuttA aNabhikkaMtA u pavisaMto // 714 // anvayArtha : visaMto praveza karatA sAdhunI vasati) nAvaMtima siMyAvatyA ja zayyA=koIpaNa saMnyAsIo mATe karAyelI ja vasati, megnehi anyo vaDe nisevikasevAyelI mitratA abhikrAMtA che, (ane) mahi anyo vaDe saparimutta nahIM bhogavAyelI kAmavaMtA 3 anabhikrAMtA ja che. * mULagAthAmAM rahela baMne "3 prakAra arthamAM che. gAthArtha : praveza karatA sAdhunI vasati koIpaNa saMnyAsIo mATe karAyelI ja zayyA carakAdi vaDe sevAyelI hoya to abhikrAMta doSavALI che, ane carakAdi vaDe bhogavAyelI na hoya to anabhikrAMta doSavALI ja che. TIkA : ___ yAvatAmiyaM yAvatkA, yAvatkaiva zayyA nAnyA, anyaiH-carakAdibhiniSevitA satI abhikrAntocyate, saivAnyairaparibhuktA satI anabhikrAntaiva, na sannidhimAtreNaivetyAha-pravizataH sataH itthambhUteti gAthArthaH II724o. * "vara : " mAM "mari' padathI parivrAjaka, bhItAdi anya saMnyAsIono saMgraha che. TIkArya : yAvatonI AkayAvatu saMnyAsIonI vasati e, yAvatkA. yAvatthA ja zayyA, anya nahIM, anyo vaDecarakAdi vaDe, sevAyelI chatI abhikrAMtA kahevAya che. te jayAvakA zavyA ja, anyo vaDe carakAdi vaDe, nahIM bhogavAyelI chatI anabhikrAMtA ja che. saMnidhi mAtrathI ja nahIM arthAt anyo vaDe bhogavAyelI ke nahIM bhogavAyelI yAvatyA vasati hovA mAtrathI ja abhikrAMta ke anabhikrAMta doSavALI thatI nathI. ethI kahe che - pravezatA chatAne AvA prakAranI thAya che arthAt bhogavAyelI ke nahIM bhogavAyelI evI sarva saMnyAsIo mATe banAvela vasatimAM sAdhu praveza kare to te sAdhu mATe te vasati abhikrAMta ane anabhikrAMta doSavALI thAya che, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 vratasthApanAvastukakathA patnayitavyani' dvAra / peTA dvAra: "vasati' | gAthA 014-015 bhAvArtha : koI gRhastha badhA saMnyAsIone manamAM rAkhIne vasati banAvelI hoya ane te vasati caraka vagere koIpaNa saMnyAsIoe vAparela hoya, to te vasati sAdhu mATe abhikrAMta doSavALI kahevAya; paraMtu gRhastha potAnA mATe ja banAvI hoya tevI vasati carakAdi vaDe levAyelI hoya, to te vasati sAdhu mATe abhikrAMta doSavALI na kahevAya, paNa nirdoSa kahevAya. te rIte ja gRhastha sarva saMnyAsIo mATe vasati banAvelI hoya ane te vasati carakAdi saMnyAsIoe bhogavelI na hoya, to te vasati sAdhu mATe anabhikrAMta doSavALI kahevAya; paraMtu gRhastha potAnA mATe ja banAvI hoya tevI vasati carakAdie vAparelI na hoya, to te vasati sAdhu mATe anabhikrAMta doSavALI na kahevAya, paNa nirdoSa kahevAya. vaLI "yAvatkA' evI vasatimAM sAdhu praveza kare to te vasati sAdhu mATe abhikrAMta ke anabhikrAMta doSavALI bane che, paraMtu te vasatimAM sAdhu praveza na kare to sAdhune te vasatino doSa prApta thato nathI. temAM sarva saMnyAsIone ApavAnI buddhithI koI vasati nirmANa thaI hoya ane te vasatimAM anya saMnyAsI kyAreya UtaryA na hoya, to te vasati sAdhu mATe anabhikrAMta doSavALI kahevAya; ane sAdhu te vasatimAM Utare tenA pahelAM kyAreka anya saMnyAsI te vasatimAM UtaryA hoya, to te vasati sAdhu mATe abhikrAMta doSavALI kahevAya. li714 avataraNikA : (5) vasatinA vajaryArUpa doSane darzAve che - gAthA : attaTThakaDaM dAuM jaINa annaM kariti vajjA u / jamhA taM puvvakaDaM vajjaMti tao bhave vajjA // 715 // anvayArtha : sattaDuM AtmArthakRtane potAnA mATe karelI vasatine, gAAM yatione ApIne anna anyane= potAnI mATe bIjI vasatine, viita kare che, (ta) vaMA 3 varyA ja che. nahIM je kAraNathI putranuM saMpUrvakRta evI tenevasatine, (bIjAne ApavA dvArA) vanaMti varje che-choDe che, to te kAraNathI vajJa=varyA mave thAya che. gAthArtha : potAne mATe karelI vasati yatione ApIne potAnI mATe bIjI vasati kare che, te vasati varyadoSavALI ja che, je kAraNathI pUrve karelI vasati bIjAne ApavA dvArA choDe che, te kAraNathI vasati varyadoSavALI thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 vratasthApanAvatuka | yathA patniyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "vasati' | gAthA 715-16 TIkA : AtmArthakRtAM dattvA yatibhyaH sAdhubhyo'nyAM karoti vajyaiva, yasmAt tAM pUrvakRtAM varjayanti paradAnena, tato bhavedvaryeti gAthArthaH // 715 // TIkArya : AtmAnA arthathI karAyelI vasatine yatione-sAdhuone, ApIne anya vasatine kare che, te vasati varyA ja che; je kAraNathI pUrvakRta evI tene-pUrvamAM karAyelI vasatine, paranA dAna dvArA para evA sAdhuone ApavA dvArA, varje che, te kAraNathI varSA thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - sAdhuno lAbha maLe tadarthe koI gRhastha potAnA mATe banAvela ghara sAdhune rahevA mATe Ape ane pote bIjuM ghara banAvIne rahe, athavA potAnA koI saMbaMdhInA gharamAM rahe, athavA bhADutI gharamAM rahe, to te gRhastha ApelI vasati sAdhu mATe vajaryadoSavALI kahevAya; kema ke sAdhune ApavA dvArA potAnA gharano tyAga karIne te gRhastha je kAMI AraMbha-samAraMbha kare, temAM te vasati grahaNa karanAra sAdhu nimitta kAraNa bane che. tethI AvI vasatimAM rahevuM sAdhune kahyuM nahi. ahIM "vajaryA'no artha "varjavA yogya' evo karavAno nathI; kema ke ATheya doSavALI vasati varjavA yogya ja che, paraMtu sAdhune ApavA dvArA gRhastha kiMcit kALa mATe te vasati varjI cheHchoDI che, tene AzrayIne AvI vasatine "varyA' kahela che. II71pA avataraNikA : (6-7-8) vasatinA mahAvaryA, sAvadyA ane mahAsAvaghA rUpa doSane darzAve che - gAthA : pAsaMDakAraNA khalu AraMbho ahiNavo mahAvajjA / samaNaTThA sAvajjA mahasAvajjA ya sAhUNaM / / 716 // anvayArtha : pasaMdaUTT =pAkhaMDIonA kAraNathI ja divo abhinava mAmo AraMbha (che jemAM te) mahAvijJA=mahAvaryA che, samagaTTa=zramaNonA arthe (AraMbha che jemAM te) sArvajJAsAvadyA che sAdUyi =ane sAdhuone (mATe AraMbha che jemAM te) mahAvamahAsAvadyA che. * "gha7' 4 kAra arthaka che. gAthArtha : saMnyAsIo mATe ja navo vasativiSayaka AraMbha che jemAM te mahAvarya doSavALI vasati che, zramaNone mATe AraMbha che jemAM te sAvadha doSavALI vasati che, ane sAdhuone mATe AraMbha che jemAM te mahAsAvadha doSavALI vasati che. For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vasati' | gAthA 716-010 TIkA : pASaNDakAraNAt khalu Arambho'bhinava eva vasativiSayo yasyAM sA mahAvA, zramaNArthamArambho yasyAM sA sAvadyA, mahAsAvadyA ca sAdhUnAmarthe Arambho yasyAM, nirgranthAdayaH zramaNA iti gAthArthaH // 716 // TIkArya : pAkhaMDIonA=saMnyAsIonA, kAraNathI ja vasatinA viSayavALo abhinava ja=navo ja, AraMbha che jemAM te vasati mahAvaryA che, zramaNonA arthe AraMbha che jemAM te vasati sAvadyA che ane sAdhuonA arthe AraMbha che jemAM te vasati mahAsAvadyA che. ahIM prazna thAya ke zramaNa koNa che? tethI kahe che- nigraMthAdi zramaNo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : "pApaM gThuti rUti pAravaMDI" sarva pAkhaMDIonA nimitte arthAt caraka, parivrAjaka vagere sarva saMnyAsIo mATe banAvelI vasati mahAvajarya doSavALI kahevAya. vaLI, nigraMtha=jaina sAdhu, zAkya=bauddha sAdhu, tApasa=jaTAdhArI vanavAsI, geraka=geruthI raMgelAM vastro paheranAra tridaMDI, ane AjIvaka-gozALAnA matane anusaranAra, A pAMca prakAranA zramaNo mATe banAvelI vasati sAvadya doSavALI kahevAya. vaLI, kevala jaina sAdhuo mATe ja banAvI hoya tevI vasati mahAsAvadya doSavALI kahevAya. 716ll avataraNikA : gAthA 713thI 716mAM ATha prakAranI doSita vasatinuM svarUpa batAvyuM. have navamI nirdoSa vasatinuM svarUpa batAve che - gAthA : jA khalu jahuttadosehiM vajjiA kAriA sayaTThAe / parikammavippamukkA sA vasahI appakiriA u // 717 // anvayArtha : naduttavohiM 97 vaLI yathokta doSothI vana-varjita, saTTA-svanA arthe potAne mATe, vAmi-karAvAyelI, parivAvaNamukSaparikarmathI vipramukta evI nA-je che, sA vadI vasati maMjiri 3 alpakriyA ja che. gAthArtha : vaLI yathokta doSothI rahita, potAne mATe karAvAyelI, parikarmathI rahita evI je che, te vasati ala kriyAvALI ja che. For Personal & Private Use Only
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka'yathA pAnavatAvyAna' dvAra/ peTA dvAra : vasati' | gAthA 010-018 140 TIkA : yA khalviti yA punaryathoktadoSairvarjitA kAritA svArthaM gRhasthaiH parikarmavipramuktA uttaraguNAnAzritya, sA vasatiralpakriyaiva, alpazabdo'bhAvavAcaka iti gAthArthaH // 717 / / TIkArya : vaLI yathokta doSothI varjita=gAthA 713thI 716mAM je prakAre kahevAyA te prakAranA doSothI rahita, gRhastho vaDe potAnA arthe karAvAyelI, uttaraguNone AzrayIne parikarmathI mukAyelI je che, te vasati alpakriyA ja che, e pramANe gAthArtha che. 'mA' zabda abhAvano vAcaka che=AraMbha-samAraMbhanA abhAvane jaNAvanAra che. bhAvArtha : pUrvamAM vasatinA ATha doSo batAvyA. te sarva doSothI rahita hoya, gRhastha gAthA 718mAM batAvAze te svarUpe potAnA mATe ja karAvelI hoya ane je vasatimAM sAdhu mATe uttaraguNone AzrayIne gAthA 708709mAM batAvela vAMsa mUkavA vagere rUpa ke dUmitAdi rUpa koIpaNa parikarma na karyuM hoya, tevI vasati sAdhu mATe alpakriyAvALI ja che arthAta niravadya ja che; kema ke ahIM 'manya' zabda abhAva arthamAM che. tethI ATha doSothI rahita vasati AraMbha-samAraMbharUpa kriyAnA abhAvavALI ja che. I717 avataraNikA : svArthamiti vizeSato'pyAcaSTe - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM nirdoSa vasatinuM svarUpa batAvatAM kahyuM ke gRhastha potAnA mATe karAvelI hoya tevI vasati nirdoSa che. tyAM "svArtha' e prakAranA zabdane vizeSathI paNa kahe che arthAt "svArtha' zabdamAM saMgraha pAmatI vastune vizeSathI samajAve che - * "vipatofpa'mAM "mapi'thI kahevuM che ke potAnA mATe karAvAyelI' e rUpa svArtha zabdano artha sAmAnyathI to kahyo ja che, paraMtu "jinabiMbanI pratiSThA mATe ke tenA jevA anya karma mATe karAvAyelI' e rUpa svArtha zabdano artha vizeSathI paNa kahe che. Ama, prastuta gAthAmAM batAvela traNa prakAranI svArtha vasatimAM pahelA prakAranI vasati sAmAnyathI svArtha che ane bIjA ane trIjA prakAranI vasati vizeSathI svArtha che. gAthA : ettha ya saTThA NeA jA NiabhogaM paDucca kAraviA / jiNabiMbapaiTThatthaM ahavA takkammatulla tti // 718 // anvayArtha : stha ya ane ahIM=vasatimAM, janamo paduSya nija bhogane AzrayIne, nirvivapakhyuM mahatvanuM athavA jinabiMbanI pratiSThAnA arthe, (athavA) tammatu tenA karmanI tulya jinArcAnI kriyA samAna kriyA mATe, nA ravi-je karAvAI hoya, (te vasati) saTTA svArtha =jANavI. * 'tti' pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "vasati' | gAthA 018-019 gAthArtha : ane vasatimAM je vasati nija bhogane AzrayIne mAlika vaDe karAvAI hoya, athavA jinabiMbanI pratiSThA mATe karAvAI hoya, athavA jinArcAnI kriyA jevA anya kArya mATe karAvAI hoya, te vasati svArtha jANavI. TIkA : ___ atra svArthaM jJeyA vasatiH, yA''tmIyabhogaM pratItya kAritA svAminA, jinabimbapratiSThArthamathavA kAritA, tatkarmatulyA-jinAvA(?rcA)karmatulyeti gAthArthaH // 718 // noMdha : TIkAnA aMte ninAvA varSanujoti che tene sthAne ninAvatujoti hovuM joIe, TIkArya : je vasati svAmI vaDe potAnA bhogane AzrayIne karAvAI hoya, athavA jinabiMbanI pratiSThAnA arthe karAvAI hoya, athavA tenA karmanI tulya=jinArcAnA karmanI tulya, evI vasati ahIM svArtha jANavI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : je vasati gRhastha potAnA bhoga mATe banAvela hoya ke jinabiMbanI pratiSThA mATe karAvela hoya, athavA jinabhaktinA kArya samAna koI anya kArya mATe rAkhela hoya, te sarva vasati svArtha jANavI ane tevI vasati sAdhu mATe nirdoSa che. NI718. avataraNikA : atra svArthazabdaghaTanAmAha - avataraNikArya : ahIM=zrAvakanI traNa prakAranI zuddha vasatimAM, svArtha zabdanI ghaTanAne kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM batAvI e traNa prakAranI vasati svArtha kahevAya. emAM "svArtha zabda paramArthathI kaI rIte ghaTe ? te batAve che - gAthA : vayaNAo jA pavittI parisuddhA esa eva sattho tti / aNNesi bhAvapIDAheUo aNNahA'Nattho // 719 // For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra: "vasati' | gAthA 019 149 anvayArtha : nA pavittI je pravRtti vayano vacanathI parizuddha parizuddha che, paNa e ja sabhyo svArtha che. UUA=anyathA=vacananirapekSa pravRttithI, mAsi=anyonI=bhAvasAdhuonI, mAvapIrAde moka bhAvapIDAno hetu hovAthI malyio anartha che. >> 'tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : je pravRtti AgamathI parizuddha che, e ja svArtha che. AgamanirapekSa pravRttithI bhAvasAdhuonI bhAva pIDAnuM kAraNa hovAthI anartha che. TIkA : __vacanAd-AgamAt yA pravRttiH parizuddhA-niraticArA, eSa eva ca svArthaH, ubhayalokahitatvAd, anyeSAmityatra bhAvasAdhUnAM bhAvapIDAhetutvAt-cAritrapIDAnimittatvena anyathA-vacanabAhyayA pravRttyA'narthaH paramArthata iti gAthArthaH // 719 // TIkArya : vacanathI AgamathI, je pravRtti che, te parizuddha che niraticAra che, arthAt zAstravacananA smaraNathI, sAdhune doSa na lAge tevI karAvAyelI vasatinA nirmANarUpa pravRtti aticArarahita che, ane e ja svArtha che zrAvakano potAno artha che; kema ke ubhayalokanuM hitapaNuM che, arthAt AvI vasati zrAvakane ISTa evA gRhAdinI prApti thavA dvArA AlokanA hitanuM kAraNa bane che ane nirdoSa hovAthI sAdhunuM dAna karI zakavA dvArA paralokamAM hitanuM kAraNa bane che. anyathA=vacanabAhya evI pravRttithI, arthAt zAstravacananA smaraNa vagara game tema karAvAyelI vasatinA nirmANarUpa pravRttithI, ahIM=vasatinA nirmANamAM, anyonI bhAvasAdhuonI, bhAvapIDAnuM hetupaNuM hovAthI arthAtuM cAritraviSayaka pIDAnuM malinatAnuM nimittapaNuM hovAthI, paramArthathI zrAvakano anartha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhagavAnanA vacanane jANanAra zrAvaka vasati potAnA mATe ja banAve, sAdhu mATe na banAve; kema ke zrAvaka jANato hoya ke bhagavAne sAdhu nimitte vasati banAvavAno utsargathI niSedha karyo che. tethI zrAvaka pUrvagAthAmAM batAvyAM te traNa kAraNothI vasati banAve che, ane zrAvakanI tevI vasati parizuddha kahevAya. ane AvI vasati banAvavI e ja zrAvakano svArtha che; kema ke AvI vasati banAvanAra gRhasthanuM ubhayalokamAM hita thAya che, arthAta gRhAdinI prApti dvArA ane AvI parizuddha vasati bhagavAnanI bhakti vagere prasaMgomAM upayogamAM Ave che tethI A bhavamAM, ane prasaMge sAdhune nirdoSa vasatinuM dAna thaI zake che tethI parabhavamAM paNa te zrAvakanuM hita thAya che. AthI nirdoSa vasati zrAvakanA svArthanI sAdhaka bane che. For Personal & Private Use Only
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vratasthApanAvastaka/yathA pAnayatavyAna' dvAra / peTA dvAra: "vasati' | gAthA 19-020 vaLI, je zrAvaka jinAjJAnirapekSa thaIne sAdhu mATe vasati banAve che, te zrAvakanI vasati bhAvasAdhu mATe cAritranI pIDAnuM kAraNa che. mATe tevI vasati paramArthathI svArtharUpa nathI, paraMtu anartharUpa che; kema ke te vasati nirvicAraka zrAvaka mATe karmabaMdhanuM kAraNa bane che. - saMkSepathI sAra e che ke sAdhune nirdoSa maLe tevI vasati zrAvaka mATe paramArthathI svArthanI sAdhaka che ane sAdhunA saMyamamAM malinatAnuM kAraNa bane tevI vasati zrAvaka mATe paramArthathI anartharUpa che. ll719 avataraNikA : stryAdivivajjitAM pratipAdayannAha - avataraNikArya : gAthA 706mAM vasatinuM svarUpa varNavyuM, ane gAthA 700thI 717mAM vyatirekathI mUla-uttaraguNothI zuddha vasatinuM vistRta svarUpa batAvyuM. have gAthA 720thI 729mAM strI AdithI varjita evI vasatine pratipAdana karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : thIvajjiaM viANaha itthINaM jattha tthaannruuvaaii| saddA ya Na suvvaMtI tA vi a tesiM na picchaMti // 720 // anvayArtha : stha-jyAM rUsthavi strIonAM vAIrUvADuM sthAna ane rUpa (dekhAtAM nathI) sa va ane zabdo suvrata saMbhaLAtA nathI, tA vi ane teo paNa=strIo paNa, tefhaM teonA=puruSonA, (sthAna ane rUpa) picchati jotI nathI, (tevI vasati) thavanviyaM strIvarjita vikAda-jANavI. gAthArtha : jyAM strIonAM sthAna ane rUpa dekhAtAM nathI ane zabdo saMbhaLAtA nathI ane strIo paNa puruSonAM sthAna ane rUpa jotI nathI, tevI vasati strIvarjita jANavI. TIkA : strIvarjitAM vijAnIta, strINAM yatra sthAnarUpe na dRzyete iti vAkyazeSaH, zabdAzca na zrUyante yatra, tA api ca striyasteSAM puruSANAM na pazyanti sthAnarUpe na zRNvanti ca zabdAniti gAthArthaH // 720 // TIkArya : jyAM je vasatimAM, strIonAM sthAna ane rUpa dekhAtAM nathI ane jyAM=je vasatimAM, strIonA zabdo saMbhaLAtA nathI, ane teo paNa=strIo paNa, teonAM-puruSonAM, sthAna ane rUpa jotI nathI ane zabdone sAMbhaLatI nathI, tevI vasati strIvarjita jANavI, te e prakAre vAkyano zeSa che mULagAthAnA pUrvArdhanA aMte adhyAhAra che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA pAnayitavyAna' dvArA peTA dvAra : vasati' | gAthA 20-021 '151 bhAvArtha : je vasatimAMthI strIonuM sthAna ane strIonAM rUpa dekhAtAM na hoya ane strIonA zabdo paNa saMbhaLAtA na hoya, vaLI, sAdhuonAM sthAna ane rUpa paNa strIo joI zakatI na hoya ane sAdhuono avAja paNa strIo sAMbhaLI zakatI na hoya, tevI vasati strIvarjita kahevAya; ane sAdhuoe jema nirdoSa vasatimAM yatna karavAno che, tema strIvarjita vasatimAM paNa yatna karavAno che. li72ll avataraNikA : etadeva vyAcaSTe - avataraNitArtha : Ane ja kahe che arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke strIone sAdhuonAM ane sAdhuone strIonAM sthAna ane rUpa na dekhAtAM hoya ane zabdo na saMbhaLAtAM hoya, tevI vasatimAM sAdhuoe rahevuM joIe. tethI tevI varjanIya vasati kaI che? e vAtane ja kahe che - gAthA : ThANaM ciTuMti jahiM mihokahAihiM nvrmitthiio| ThANe niamA rUvaM sia saddo jeNa to vajjaM // 721 // anvayArtha : gaheM-jyAM midohA-paraspara kathAdi vaDe rUthImo strIo viti rahe che TAIi (e) sthAna che. tAjesthAnamAM nimaniyamathI avaMgarUpa (dekhAya che,) siMga so kyAreka zabda (saMbhaLAya che;) neT=je kAraNathI (sthAna Ave che,) to te kAraNathI vai vajarya che. * 'navara' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : jyAM paraspara kathAdi vaDe strIo rahe che e sthAna che. sthAnamAM niyamathI rUpa dekhAya che, kyAreka zabda saMbhaLAya che; je kAraNathI sthAna AvuM che, te kAraNathI sthAna varjavuM joIe. TIkA : sthAnaM yatra tiSThanti mitha:kathAdibhinavaraM striyaH, mitha:kathA rahasyAH AdizabdAt zArIrasthityAdiparigrahaH, sthAne niyamAdrUpaM, syAcchabdaH kadAcinna bhavatyapi viprakRSTe, yenaitadevaM tato vayaM sthAnamiti thArtha: II72 TIkArtha : - jyAM=je vasatimAM, mithakathAdi vaDe strIo rahe che, e sthAna che. mithakathA eTale rahasyAo. 'i zabdathI zarIra saMbaMdhI sthiti Adino parigraha che. sthAnamAM niyamathI rUpa hoya che, kyAreka zabda thAya che, For Personal & Private Use Only
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 vratasthApanAvatuka'yathI patniyitavyanidvAra / peTA dvAra : "vasati' | gAthA 021-022 viprakRSTamAM sthAna dUra hoya to, kyAreka zabda nathI paNa thato; je kAraNathI A AvuM che arthAtu sthAnamAM rUpa dekhAya che ane zabda saMbhaLAya che evuM che, te kAraNathI sthAna varjya che-te sthAna tyAga karavA yogya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : strIvarjita vasatimAM sAdhue rahevuM joIe; kema ke jayAM paraspara strIo AtmIyatAthI vAto karatI hoya e strIonuM sthAna che, ane tevA sthAnamAM rahevAthI strIonuM rUpa paNa niyamathI dekhAya che ane kyAreka strIono avAja paNa saMbhaLAya che; joke sAdhunA sthAnathI strIonuM sthAna dUra hoya to kadAca zabda na paNa saMbhaLAya, chatAM tevA sthAnamAM rahevAno sAdhune niSedha che; kema ke strIonAM sthAna ane rUpa vAraMvAra dRSTigocara thavAthI rAganI vRddhi thAya che ane vAraMvAra strInA zabdo sAMbhaLavAthI paNa rAganI vRddhi thAya che. tethI strInA saMsargavALA sthAnamAM vasati nirdoSa maLatI hoya, topaNa sAdhue tyAM rahevuM joIe nahi. ll721. avataraNikA : atraiva doSamAha - avatAraNikArya : ahIM ja strInA saMsargavALI vasatimAM ja, doSane kahe che - gAthA : baMbhavayassa aguttI lajjANAso a pIivuDDI a / sAhu tavo vaNavAso nivAraNaM titthaparihANI // 722 // anvayArtha : (strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI) viMmavayasa majurI balvatanI agupti, niSNAto ane lajjAno nAza, paphavu ma=ane prItinI vRddhi thAya che. sAdusuMdara tavo vaUAvAno tapa (ane) vanavAsa che, (e prakAre gartA,) nivAra =nivAraNa, tisthaparikSA (ane) tIrthanI parihANI thAya che. gAthArtha : strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI brahmavatanI agupti ane lajjAno nAza ane prItinI vRddhi thAya che. sAdhuno "suMdara tapa ane vanavAsa che," e prakAre lokamAM gaha thAya che, vasati ke gocarI AdinuM nivAraNa thAya che ane tIrthanI parihANI thAya che. TIkA : tatra hi brahmavratasyAguptirbhavati pratiSiddhavasatinivAsAt, lajjAnAzazca bhavati Asaktadarzanena, For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "vasati' | gAthA 022 prItivRddhizca bhavati jIvasvAbhAvyAt, sAdhu tapo vanavAsa' iti loke gardA , nivAraNaM tadravyAnyadravyANAM, tIrthaparihANirlokApravRttyeti gAthArthaH // 722 // TIkArya : pratiSiddha vasatimAM nivAsathI kharekhara tyAM=strIsaMsakta vasatimAM, brahmavratanI agupti thAya che, ane Asakta darzanathI AsaktipUrvaka strIo sAme jovAthI, lajjAno nAza thAya che, ane jIvasvabhAvapaNuM hovAthI prItinI vRddhi thAya che; "suMdara tapa ane vanavAsa che," e prakAre lokamAM gaha thAya che, te dravya ke anya dravyonuM=vasati ApavArUpa dravyanuM ke gocarI vahorAvavA AdirUpa anya dravyonuM, nivAraNa thAya che, lokonI apravRttithI=dharmamAM apravRtti thavAthI, tIrthanI parihANI thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI guNasaMpanna sAdhune anya koI doSa na thAya, topaNa zAstramAM brahmacaryanA pAlana mATe strIvALI vasatimAM rahevAno niSedha karyo hovAthI sAdhunA brahmacaryanI agupti thAya che. (2) strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI roja strIo dekhAvAnA kAraNe ajANatAM paNa AsaktipUrvakanuM darzana thavAnI saMbhAvanA rahe che, jethI sAdhu ane strInI vacce lajjAno nAza thAya che, ane tethI saMyamajIvanamAM doSonI prApti thAya che. (3) ArAdhaka paNa sAdhu chamastha che, ane jIvano svabhAva che ke vijAtIyanA darzanarUpa nimittathI tenA tarapha AkarSaNa thAya, tethI strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI strI sAthe prItinI vRddhi thavAnI saMbhAvanA rahe che. (4) strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI loko kahe ke "A suMdara tapa che ane suMdara vanavAsa che, jayAM rahIne sAdhuo AvA prakArano AnaMda meLave che," evI lokomAM niMdA thAya che. (5) vaLI strIsaMsakta vasatimAM rahetA sAdhuono strIo sAthe lajjA vagarano vyavahAra joIne loko sAdhune potAnI vasati ke anya koIpaNa dravya ApavAno niSedha kare che, jethI anya sArA sAdhuone paNa loko kaMI Ape nahi, temAM nimittakAraNa strInA saMsargavALI vasatimAM rahenAra sAdhu bane che. (6) vaLI, koI sAdhu pramAdavaza thaIne koI anucita vyavahAra karatA hoya to tene joIne loko anya susAdhuthI paNa dUra rahe ane mAne ke jaina sAdhuo anucita AcAravALA che. AthI dharmakSetramAM lokonI pravRtti nahIM thavAthI tIrthanI hAni thAya. ahIM saMkSipta sAra e che ke sAdhune rAgano pariNAma na thAya, topaNa vasatinI gaveSaNAmAM prasAda karIne strIvALI vasatimAM rahevAthI AtmAnA brahmacaryanI aguptirUpa doSa thAya che. vaLI lajjAno nAza ane prItivRddhi A be doSa dvArA sAdhune vijAtIya pratye rAgabhAva vadhe che, ane lokaga, vasati-gocarI AdinuM nivAraNa ane tIrthanI parihANI, A traNa doSo dvArA jainazAsananI plAni thAya che, jemAM strInA saMsargavALI vasatimAM rahenAra sAdhu nimittakAraNa bane che. ll72 rA For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyani' dvAra / peTA dvAra : 'vasati' | gAthA 023 avataraNikA : vizeSataH sthAnAdidoSAnAha - avataraNikArya vizeSathI sthAnAdi doSone kahe che - bhAvArtha : strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI strIonAM sthAna ane rUpanA darzanane kAraNe sAdhune thatA doSone vizeSathI batAve che - gAthA : caMkamiaM ThiamudriaM ca vippekkhiaM ca savilAsaM / siMgAre a bahuvihe dardU bhutteare dosA // 723 // anvayArtha : caMdmacaMkramitane, 3imukiai =ane sthitimohAyita=strImAM rahelI mohakatAne, vitnI 2 vigii ane savilAsa viprekSitane vava ma siMghe ane bahuvidha zRMgArone raheM-joIne muttere rola-bhakta-itaranA doSo thAya che=bhuktabhogIne mRtyAdi ane abhuktabhogIne kautukAdi doSo thAya che. gAthArtha : strInI javA-AvavAnI pravRttine ane strImAM rahelI mohakatAne ane strInA vilAsavALA avalokanane ane bahu prakAranA zRMgArone joIne muktabhogIne smRti Adi ane abhuktabhogIne kautuka Adi doSo thAya che. TIkA : ___pariSvaSkitaM, sthitamohAyitaM ca, viprekSitaM ca savilAsaM-savibhrama, zRGgArAMzca bahuvidhAn viziSTaceSTAdIn dRSTvA bhuktetarayordoSAH smRtyAdaya iti gAthArthaH // 723 // * "mRtyayaH'mAM 'gari' padathI kautuka, kAmagRha, prArthanA AdinuM grahaNa che. TIkArya : paridhvatine=strInI cAlane, ane sthita mohAyitane strImAM rahelI sthira evI mohakatAne, ane vilAsavALA=vibhramavALA, viprekSitane strInA vizeSa prakAranA avalokanane, ane viziSTa ceSTA AdirUpa bahu prakAravALA zRMgArone joIne bhakta-itaranA=bhuktabhAgInA ane abhuktabhogInA, smRti Adi doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/ peTA dvAra : vasati' | gAthA 023-024 155 bhAvArtha : strIsaMsakta vasatimAM rahevAthI strInI gamanAgamananI cAla joIne, strImAM rahela moha pamADe tevuM svarUpa joIne, strInuM potAnA tarapha avalokana joIne, strInI vilAsavALI mukhAkRtine joIne, strInI viziSTa prakAranI ceSTArUpa zRMgArone joIne, buktabhogI sAdhuone pUrvamAM bhogavelA bhogonI smRti Adi doSo thAya che ane amuktabhogI sAdhuone maithunaviSayaka kautukAdi doSo thAya che. I723 avataraNikA : tadgatAnAha - avataraNikArya : strInA saMsargavALI vasatimAM rahevAthI sAdhunA sthAna ane rUpanA darzanane kAraNe tadgatane=strIone prApta thatA doSone, vizeSathI kahe che - * gAthA 7raramAM strIsaMsakta vasatinA sAmAnyathI doSo batAvyA, ane te strIsaMsakta vasatinA ja doSo gAthA 723thI 726mAM vizeSathI batAvavAnA che. AthI gAthA 723nI avataraNikAmAM rahela "vizeSataH' zabdanI gAthA 026 sudhI anuvRtti karavAnI che, mATe dareka avataraNikAryamAM vizeSata: zabdanuM yojana karela che. gAthA : jallamalapaMkiANa vi lAvannasirI u jahesi dehANaM / sAmanne vi surUvA sayaguNiA Asi gihavAse // 724 // anvayArtha : namanavinA vikabahumalathI paMkita evA paNa Isa dedA A dehonI=A sAdhuonAM zarIronI, nAvinnabhirI lAvaNyazrI nahiM je rIte sAmattevi zramaNapaNAmAM paNa suvA surUpavALI che, divAse gRhavAsamAM sayA =zataguNikA so gaNI, mAsihatI. * '3' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : bahumalathI yukta paNa A sAdhuonA dehonI lAvaNacazrI je rIte sAdhupaNAmAM paNa surUpavALI che, gRhavAsamAM so gaNI hatI. TIkA : jallamalapaGkitAnAmapi-bahulamalasnigdhAGgAnAmapIti bhAvaH lAvaNyazrIryathaiSAM sAdhudehAnAM zrAmaNye'pi surUpA tathA, evamahaM manye, zataguNA AsId gRhavAsa iti gAthArthaH // 724 // TIkArya : jallamalathI paMkita paNa ghaNA malathI snigdha aMgovALA paNa, A sAdhuonA dehonI lAvaNyazrI je. For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 vratasthApanAvastuka kathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "vasati' / gAthA 24-025 prakAre zramaNapaNAmAM paNa, te prakAranI AMkhane atyaMta rocaka lAge te prakAranI, surUpavALI che, huM A pramANe mAnuM chuM. zuM? te spaSTa kare che - gRhavAsamAM zataguNavALI hatI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : strIvALI vasatimAM sAdhuo rahyA hoya tyAre, koI rUpavAna sAdhune joIne koI strIne vicAra Ave ke A sAdhu ghaNA malathI yukta hovA chatAM temanI lAvaNyarUpI lakSmI zramaNyamAM paNa te prakAre surUpavALI che, tethI huM mAnuM chuM ke A sAdhunI lAvaNyarUpI lakSmI gRhavAsamAM so gaNI hatI; A prakArano sAdhu pratye strIne rAga thavAmAM sAdhu nimittabhAva pAme che. AthI paNa sAdhue strIvALI vasatimAM rahevuM joIe nahi. I724ll avataraNikA : zabdadoSAnAha - avataraNikArya : ' zabdanA doSone kahe che, arthAt strIsaMsakta vasatimAM rahevAthI strIonA zabdanA zravaNane kAraNe sAdhune prApta thatA doSone vizeSathI kahe che - gAthA : gIyANi a paDhiANi a hasiANi ya maMjule ya ullAve / bhUsaNasadde rAhassie a soUNa je dosA // 725 // anvayArtha : zIyALa ane gItone, paDhiALi ma ane paThitonevacanone, giLa ca=ane hasitone= hAsyone, maMgutte ya rUjhAve ane maMjula evA ullApone, mUsaUTdde AbhUSaNonA zabdone rAhasti, maMtra ane rAhasyone puruSa sAthenI prItinI vAtone, sopA=sAMbhaLIne (gAthA 723mAM batAvyA te prakAre) ne Tosa je doSo che, (te strIvALI vasatimAM rahenAra sAdhune prApta thAya che.) * "tathA' mULagAthAmAM adhyAhAra che, AthI TIkAmAM tathA zabda mUkIne teno artha tera mujetaraprakAre karela che. gAthArtha : strIonAM gItone, vacanone, hAsyone, madhura ullApone, AbhUSaNonA zabdone, ane puruSa sAthenI prItinI vAtone sAMbhaLIne, gAthA 023mAM batAvyA te bhaktatara prakAre je doSo che, te strIvALI vasatimAM rahenAra sAdhune prApta thAya che. TIkA : ___gItAni ca paThitAni ca hasitAni ca maJjulAMzca-madhurAMzcollApAn bhUSaNazabdAn rAhasyAMzca zrutvA tathA tena mutarapralare ye ropA rUti thArthaH II7rapAI For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vratasthApanAvatuka yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "vasati' / gAthA 25-026 TIkArya gItone, paThitone, hasitone, maMjula=madhura, evA ullApone, bhUSaNanA zabdone ane rAhasyone sAMbhaLIne, te prakAre te bhaktatara prakArathI, je doSo che te doSo sAdhune thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : strIsaMsakta vasatimAM rahevAthI strIonAM gItone sAMbhaLIne, vacanone sAMbhaLIne, parasparanAM hAsyonA zabdone sAMbhaLIne, madhura AlApone sAMbhaLIne, AbhUSaNonA avAjane sAMbhaLIne, puruSa sAthenI prItinI vAto sAMbhaLIne, bhaktabhogI sAdhuone pUrve bhogavelA bhogonI smRti Adi thAya che ane amuktabhogI sAdhuone maithunanA viSayamAM kautuka Adi thAya che. I72pA avataraNikA : tadgatAnAha - avataraNikArya : strIsaMsakta vasatimAM rahevAthI sAdhunA zabdanA zravaNane kAraNe tadgatane-strIone prApta thatA doSone, vizeSathI kahe che - gAthA : gaMbhIramahuraphuDavisayagAhago sussaro saro jahesiM / sAyaksa mahino pasya | Rrino ropha ? i72dA anvayArtha : nada je pramANe siM-Amano=A sAdhuono, sAyarsa-svAdhyAyano mIramaduraviyoga gaMbhIra, madhura, phuTa spaSTa, vizada, grAhakaHarthane grahaNa karAvanAra, suso so susvaravALo svara mahiro manohara cheHmanane haranAra che, saMgItano riso ju-kevA prakArano doruM? hoya ? * "y' vitarka arthamAM che. gAthArtha : je pramANe A sAdhuono svAdhyAyano gaMbhIra, madhura, spaSTa, vizada, grAhaka, susvaravALo svara manane haranAra che, to gItano svara kevA prakArano haze? arthAt AnA karatAM vadhAre suMdara haze. TIkA : gambhIro madhurasphuTo vizadaH grAhakaH susvara: svaro yathaiSAM sAdhUnAM svAdhyAyasya manohArI, gItasya nu kIdRzaH bhavati ? zobhanatara iti gAthArthaH // 726 // For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vasati' | gAthA 026-020 TIkArtha : je pramANe A sAdhuono svAdhyAyano gaMbhIra, madhura, phuTa spaSTa, vizada=moTo, grAhaka, susvaravALo svara manane haranAro che, gItano svara kevo hoya ? zobhanatara hoya, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - strIvALI vasatimAM sAdhu rahyA hoya tyAre, koI suMdara kaMThavALA sAdhuno svara gaMbhIra, madhura, spaSTa uccAraNavALo hoya, moTo hoya, arthane grahaNa karanAra hoya arthAt je bolatAM teno yathArtha artha saraLatAthI grahaNa thato hoya, mAlakoza vagere rAgathI anuraMjita susvara hoya, to AvA suMdara svarathI yukta svAdhyAyano avAja sAMbhaLIne koI strIne vicAra Ave ke A sAdhunA svAdhyAyano svara ATalo suMdara che, to saMgItano svara keTalo suMdara haze ! Ama, sAdhu pratye strIne rAgabhAva thavAmAM sAdhu nimitta bane che. AthI sAdhue strInA saMsargavALI vasatimAM rahevuM joIe nahi. vizeSArtha : koIne pIDA karavI, koIno prANanAza karavo ke koIne kaSAyano udraka karAvavo, te sarvane zAstrakAro hiMsA kahe che. AthI strInA saMsargavALI vasatimAM rahetA sAdhu kadAca tattvathI bhAvita hoya, to temane strIne joIne kaMI pariNAma na thAya, chatAM sAdhune joIne strIne rAgarUpa kaSAya utpanna thAya, temAM sAdhu nimittakAraNa banavAthI sAdhune hiMsAnI prApti thAya che. mATe anyanA kaSAyanA udrakamAM pote nimitta na bane tadarthe potAnAthI zakya prayatna na kare to, sAdhune karmabaMdha thAya. II726ll avataraNikA : gAthA 720thI strIvarjita vasatinuM svarUpa batAvavAno prAraMbha karyo, have tenuM nigamana karatAM kahe che - gAthA : evaM paropparaM mohaNijjaduvvijayakammadoseNaM / hoi daDhaM paDibaMdho tamhA taM vajjae ThANaM // 727 // anvayArtha : A rIte pUrvamAM varNana karyuM e rIte, moLimvinayavamevo duHkhe karIne jItI zakAya evA mohanIyakarmanA doSa vaDe pokha parasparane strIne ane strIsaMsakta vasatimAM rahenAra sAdhune, vaheM-daDha paDavaMtho pratibaMdha doTTa thAya che, tahAM te kAraNathI taMtrate strI pratibaddha, hAI sthAnane (sAdhu) vaMU=varja. gAthArtha : gAthA 022thI 026mAM varNana karyuM e rIte duHkhe karIne jItI zakAya evA mohanIsakarmanA doSa vaDe strIne ane strIsaMsakta vasatimAM rahenAra sAdhune daDha pratibaMdha thAya che, te kAraNathI strI pratibaddha sthAnane sAdhu choDe. For Personal & Private Use Only
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA patnitivyani' dvAra/peTA dvAra: "vasati' | gAthA 027, 028-029 159 TIkA : __evam-uktena prakAreNa parasparaM mohanIyadurvijayakarmadoSeNa bhavati dRDhaM pratibandhaH, yasmAdevaM tasmAt strIpratibaddhaM varjayetsthAnamiti gAthArthaH // 727 // TIkArya A rIte kahevAyela prakArathI, durvijaya evA mohanIyakarmanA doSa vaDe paraspara deDha pratibaMdha thAya che; je kAraNathI Ama che te kAraNathI strIthI pratibaddha evA sthAnane varSe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : strIsaMsakta vasatimAM rahevAthI pUrvagAthAmAM varNavyuM e rIte strIne ane sAdhune paraspara daDha pratibaMdha thAya che, arthAt baMnene paraspara rAgabhAvanI vRddhi thAya che. kvacit sAdhu tattvathI atyaMta vAsita hoya to sAdhune rAgabhAva na thAya, paraMtu strIne thAya; kAraNa ke mohanIyakarma duHkhe karIne jitAya tevuM che, je sattAmAM paDeluM che ane udayamAM vartI rahyuM che. mATe saMyamamAM daDha yatna karavAthI ja te karma kSayopazamabhAvamAM pariNamana pAme che; ane strIsaMsakta vasatinuM nimitta pAmIne sAdhuno saMyamamAM pravartato yatna skUlanA pAme, to mohanIyakarma avazya rAgabhAva utpanna kare che. AthI sAdhue strI pratibaddha sthAnanuM varjana karavuM joIe. ll727 avataraNikA : gAthA 720thI 727mAM strIvivarjita vasatinuM pratipAdana karyuM. have pazu ane napuMsakathI saMsakta vasatinA doSo batAve che - gAthA : pasupaMDagesu vi ihaM mohANaladIviANa jaM hoi| pAyamasuhA pavittI puvvabhava'bbhAsao taha ya // 728 // tamhA jahattadosehiM vajjiaM nimmamo nirAsaMso / vasahiM sevijja jaI vivajjae ANamAINi // 729 // dAraM // anvayArtha : naM je kAraNathI rUdaM ahIM=lokamAM, modAnavIviUT=moharUpI agnithI dIpita evA jIvonI pudgamavamAsa pUrvabhavanA abhyAsane kAraNe pazupaMDo vi=pazu ane napuMsakomAM paNa pAya-prAyaH tadate prakAre suda pavittI azubha pravRtti doDuM thAya che, taphAkate kAraNathI nimama nirmama, nirAsaMtonirAzasa nathati nadattaroseEi vandrimaM yathokta doSothI varjita vae vasatine vikaseve, vivaME=viparyayamAM 3 mAchar=AjJAdi=AjJAbhaMgAdi doSo, thAya che. * gAthA 728nA aMte rahela "rA' pAdapUrti arthaka che. For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 vatasthApanAvastuka'yathA paniyatavyAna' dvAra/peTA dvAra : vasati' | gAthA 028-029 gAthArtha : je kAraNathI lokamAM moharUpI agnithI baLelA jIvonI pUrvabhavanA abhyAsane kAraNe pazu ane napuMsakomAM paNa prAyaH karIne te prakAre azubha pravRtti thAya che, te kAraNathI nirmama, nirAzaMsa sAdhu gAthA 000thI 028mAM batAvela mUlaguNAdirUpa, kAlAtItAdirUpa ane strI AdinA saMsargarUpa doSothI varjita vasatine seve; viparyayamAM AjJAbhaMgAdi doSo thAya che. TIkA : pazupaNDakeSvapi iha-loke mohAnaladIpitAnAM sattvAnAM yad-yasmAt bhavati prAyo'zubhA pravRttiH, pUrvabhavAbhyAsataH tathA bhavatIti gAthArthaH // 728 // yasmAdevaM tasmAdyathoktadoSairvarjitAM vasatiM nirmamo-mamatvazUnyaH nirAzaMsaH ihalokAdiSu vasatiM seveta yatiH sAdhuH, viparyaye AjJAdayo doSA iti gAthArthaH ||729||(dvaarN)| TIkArtha : je kAraNathI ahIM=lokamAM, moharUpI analathI dIpita evA sattvonI=moharUpI agnithI baLelA jIvonI, pazu-paMDakomAM paNa prAyaH azubha pravRtti thAya che, azubha pravRtti kema thAya che? tethI kahe che - pUrvabhavanA abhyAsathI te prakAre je prakAre pazu-napuMsakomAM paNa kAmanA vikAra thAya te prakAre, thAya che, e pramANe gAthArtha che. je kAraNathI Ama che te kAraNathI nirmama-mamatvathI zUnya, A loka AdimAM nirAzasa evA yati=sAdhu, yathokta doSothI vajita=gAthA 707thI 728mAM je prakAre kahevAyA te prakAranA doSothI rahita, evI vasatine seve. viparyayamAM yathokta doSothI rahita vasatine nahIM sevavAmAM, AjJAdi=AjJAbhaMgAdi, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAmAnya rIte maMda mohanIyakarmavALA jIvo saMyama grahaNa karI zake che. Ama chatAM teonA mohanIyakarmano nAza sattAmAMthI thayo nathI ane udayamAM paNa vartato hoya che. AthI moharUpI agnithI baLelA evA ArAdhaka jIvone paNa pUrvabhavanA kAmasevananA abhyAsane kAraNe pazu ke napuMsakavALI vasatimAM rahevAthI pazu AdinI tevI ceSTA joIne, strIvALI vasatimAM rahevAthI je prakAre kAmanA azubha bhAvo thAya che te prakAranA azubha bhAvo thaI zake che arthAt sAdhune strImAM jema rAgAdi thaI zake che, tema pazu ke napuMsakonI tevA prakAranI ceSTAo joIne paNa prAyaH karIne kAmanA abhilASarUpa azubha bhAvo UThI zake che. vaLI, je sAdhune mamatva ke Aloka-paralokanI AzaMsA nathI, te sAdhu haMmezAM pramAda rahita thaIne ucita pravRtti karanAra hoya che. AthI tevA guNavAna sAdhunuM bhAvimAM patana na thAya tadarthe bhagavAne sAdhune strI, pazu ke napuMsakanA saMsargavALI vasatimAM vasavAno niSedha karyo che. AthI sAdhune mUlaguNAdithI aduSTa, kAlAtItAdi ATha doSothI rahita ane strIAdithI varjita evI alpa kriyAvALI vasati meLavavA mATe For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA patniyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra: "saMsarga' | gAthA 028-029, 030 161 ghaNo zrama karavo paDe topaNa, sAdhu sarvatra nirAzasa ane jinAjJAmAM deDha pratibaMdhavALA hovAne kAraNe nirdoSa vasatinI gaveSaNAmAM yatna kare. paraMtu jo sAdhu nirdoSa vasatinI gaveSaNAmAM pramAda karIne strI Adi vALI vasatimAM rahe ane te sAdhune uparokta koIpaNa doSo na thAya, topaNa AjJAbhaMgAdi cAra doSonI prApti to avazya thAya che. AthI sAdhue strI AdithI rahita vasatimAM vasavuM joIe. ll728/729 avataraNikA : saMsargadoSamAha - avataraNikArya : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA, temAMthI traNa upAyonuM varNana thaI gayuM. have cotho upAya darzAvavA arthe pArthasthAdi sAthe saMsarga karavAthI thatA doSane gAthA 737 sudhI kahe che - gAthA : vajjijja ya saMsaggaM pAsatthAIhiM pAvamittehiM / kujjA ya appamatto suddhacarittehiM dhIrehiM // 730 // anvayArtha : makhamo ane apramatta pAsasthAphaeNhiM pAvamitteei pArthasthAdi pApamitro sAthe saMpa-saMsargane afiq=varSe, thIrdi ya suddhacarittehiM ane dhIra evA zuddha cAritravALAo sAthe saMsargane) jJA kare. * mULagAthAnA prathamapAdamAM rahela "gha' pUrva dvAra sAthe prastuta dvArano samuccaya karavA arthe che. gAthArtha : apramatta sAdhue pAzvasthAdi pApamitro sAthe saMsarga varjavo joIe ane dIra evA zaddha cAritrIo sAthe saMsarga karavo joIe. TIkA : __ varjayecca saMsarga=sambandhamityarthaH, kairityAha-pArzvasthAdibhiH pApamitraiH akalyANamitraiH saha, kuryAcca saMsargamapramattaH san zuddhacAritrairdhAraiH sAdhubhiH saheti gAthArthaH // 730 // * " pa ttifpa:''mAM "mAra' padathI avasannAdi kusAdhuono saMgraha che. TIkArtha : ane saMsargane=saMbaMdhane, varSe konI sAthe? ethI kahe che - pArthasthAdi pApamitro sAthe akalyANamitro sAthe, saMsargane varja, ane apramatta chatA sAdhu dhIra evA zuddha cAritravALA sAdhuo sAthe saMsargane kare, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 vatasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "saMsarga' | gAthA 030-031 bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA pachI vratapAlananA upAyarUpe jema gurukulavAsAdi Avazyaka che, tema uttama jIvo sAthe saMsarga paNa Avazyaka che. AthI apramAdavALA saMyamaniSpattinA arthI sAdhue pApamitra evA pArthasthAdika sAdhuo sAthe saMsargano tyAga karIne dhIra evA zuddha cAritravALA sAdhuo sAthe saMsarga karavo joIe, jethI pArthasthAdinA pramAdathI potAnAmAM pramAda UThe nahi ane dhIra evA zuddha cAritrIonI apramattatAthI potAnAmAM apramAdabhAvanI uttarottara vRddhi thaIne vacanAnuSThAna dvArA asaMgAnuSThAnanI potAne prApti thAya. vaLI, zuddha cAritravALA dhIra puruSonA saMsargamAM rahevAthI teonA saMyamamAtrathI potAnAmAM saMyamanI vRddhi thatI nathI, paraMtu sAdhu pote apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karatA hoya to ja teonA saMsargathI potAnAmAM apramAdabhAvanI vizeSa vRddhi thAya che, jenAthI saMyama vizeSa nirmaLa-nirmaLatara bane che. ll730 avataraNikA : kimityetadevaM ? ityatrAha - avataraNitArtha : kayA kAraNathI A Ama che? e prakAranI zaMkAmAM kahe che - bhAvArtha : nizcayanayanI dRSTine sAme rAkhIne para zaMkA kare che ke jIva svapariNAmathI saMyamanI vRddhi ke hAni karI zake che, AthI svapariNAmamAM ja yatna karavAno upadeza Apavo joIe. mATe pArthasthAdinA saMsargathI paNa zuM? ane sucAritrInA saMsargathI paNa zuM? kema ke anyanA ucita ke anucita vartanathI potAne nirjarA ke karmabaMdha thato nathI. AthI kharAbanA saMsarganuM varjana ane sArAnA saMsarganuM sevana karavAnuM koI prayojana nathI; kema ke saMyamayogomAM yatna karavAthI ja hitanI siddhi thAya che. tethI susAdhuono saMsarga karavo joIe ane pArthasthAdinA saMsargano tyAga karavo joIe ema kema kahyuM che? arthAt ema kahevAno koI artha nathI. A prakAranA nizcayanayanA vaktavyamAM vyavahAranayanI dRSTine sAme rAkhIne graMthakAra kahe che - gAthA : jo jAriseNa mittiM karei acireNa tAriso hoi / kusumehiM saha vasaMtA tilA vi taggaMdhiyA huMti // 731 // anvayArtha : no je nAriye=jevA sAthe mitti-maitrI kare che, (te) vire acirathI=jaladIthI, to tevo doDuM thAya che. (temAM daSTAMta Ape che -) suEi sada vasaMtA-kusumo sAthe vasatA tinnA vikatalo paNa tawifdhathI tenI kusumanI, gaMdhavALA hUMti thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/yathI pAniyatathAni' dvAra / peTA dvAra : "saMsarga' | gAthA 731-032 163 gAthArtha : je jevA sAthe metrI kare che, te jaladIthI tevo thAya che. temAM dRSTAMta Ape che ke kusumo sAthe rahetA talo paNa kusumanI gaMdhavALA thAya che. TIkA : yaH kazcit yAdRzena yena kenacit saha maitrI-saMsargarUpAM karoti so'cireNa tAdRzo bhavati, atra nidarzanamAha-kusumaiH saha vasantaH santastilA api tadgandhino bhavanti kusumagandhina eveti thArtha: I7rUA TIkArya : je koI jevA prakAranA je koIpaNa sAthe saMsargarUpa maitrIne kare che, te acirathI=alpakALamAM, tevA prakArano thAya che. ahIM uparamAM kahela kathanamAM, nidarzanane=daSTAMtane kahe che - kusumo sAthe vasatA chatA talo paNa tagaMdhI kusumanI gaMdhavALA ja, thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : jIvadravya bhAvuka che, mATe jIva saMsargane anurUpa pariNati pAme che. AthI jo sAdhu pApamitro sAthe saMsarga kare, to pApamitronI pramAdI pravRtti joIne sAdhu paNa pramAdavALA bane che, ane susAdhuo sAthe saMsarga kare to te sAdhu saMyamamAM vizeSa-vizeSatara apramAdI banatA jAya che. kvacit karmanA doSathI sAdhumAM pramAda UThe topaNa susaMsarga hovAne kAraNe te sAdhu apramAdabhAvanA saMskArathI bhAvita thAya. AthI ja graMthakAra kahe che ke je vyakti jenI sAthe maitrI kare che te vyakti zIdhra tenA jevI thAya che. jema ke puSponA saMsargathI tala paNa puSpanI gaMdhavALA bane che. mATe kalyANanA arthI sAdhue akalyANamitrono saMsarga choDIne zuddha cAritrI evA dhIra puruSono saMsarga karavo joIe, jethI saMsarganA nimittathI paNa krame karIne sAdhunA saMyamanI vRddhi thAya. I731ii. avataraNikA : trAda avataraNitArtha : ahIM pUrvagAthAmAM puSpa ane talanA daSTAMtathI saMsargInA guNadharmo paramAM Ave che ema batAvyuM emAM, zaMkA karatAM pUrvapakSI kahe che - gAthA : suciraM pi acchamANo verulio kAyamaNiaummIso / na uvei kAyabhAvaM pAhaNNaguNeNa niaeNaM // 732 // For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 vatasthApanAvastaka/yathA patniyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra : "saMsarga' | gAthA 032 anvayArtha : suvi fusucira paNa=lAMbo paNa kALa, yamasimIno kAcamaNikothI unmizra machamoraheto veknio vairya nigago pAraMpaUTUA-nijaka-potAnA saMbaMdhI, prAdhAnyaguNane kAraNe thamAvaMtra kAcabhAvane na 3DuM pAmato nathI. gAthArtha : lAMbo paNa kALa kAcamaNikothI utmizra raheto veDUrya maNi potAnA saMbaMdhI prAdhAnyaguNane kAraNe kAcabhAvane pAmato nathI. TIkA : ___ suciramapi-prabhUtamapi kAlaM tiSThan vaiDUryo-maNivizeSaH, kAcAzca te maNayazca kAcamaNayaH kutsitAH kAcamaNayaH kAcamaNikAH taiH ut-prAbalyena mizraH kAcamaNikonmizraH nopaiti-na yAti kAcabhAvaMkAcadharma, prAdhAnyaguNena vaimalyaguNena nijena AtmIyena, evaM susAdhurapi pArzvasthAdibhirna yAsyatIti pathArtha: 7rUrA * "suvirapi'mAM "gara'thI e jaNAvavuM ke kAcamaNiko sAthe thoDo kALa raheto veDUryamaNi to kAcabhAva pAmato nathI, paraMtu ghaNo paNa kALa rahevA chatAM vaiDUryamaNi kAcabhAva pAmato nathI. TIkArya : ghaNo paNa kALa kAcamaNikothI unmizra raheto vaiDUrya-maNivizeSa, nija pradhAnapaNAnA guNane kAraNe= AtmIya vimalapaNAnA guNane kAraNe, kAcabhAvanetrakAcanA dharmane, pAmato nathI, e rIte susAdhu paNa pArthasthAdi sAthe pAmaze nahi pArthasthAdi sAthe rahevA chatAM pArthasthAdibhAvane pAmaze nahi, e pramANe gAthArtha che. vacamAbhiH zabdano vigraha kare che - kAca evA te maNio e kAcamaNio, kutsitaekharAba, evA kAcamaNio, te kAcamaNiko, teo vaDe=kAcamaNiko sAthe, u-prabalapaNAthI, mizra e kAcamaNikonmizra. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre talanA daSTAMtathI sthApana karyuM ke kusuma sAthe rahetA tala jema kusumanI gaMdhavALA thAya che, tema pArthastha AdinI sAthe rahetA sAdhu pramAdI bane che. tenI sAme pUrvapakSI daSTAMta Ape che ke kAca sAthe lAMbo samaya raheto evo paNa vaiDUryamaNi potAnA vimala guNane kAraNe jema kAcabhAvane pAmato nathI, tema pArthasthAdi sAthe rahetA paNa sAdhu potAnA saMyamanA pariNAmane kAraNe pramAdabhAvane pAmaze nahi. If73ro. For Personal & Private Use Only
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA patniyitAni' dvAra / peTA dvAra : "saMsarga' | gAthA 033 15 avataraNikA : tathA - avataraNiphArtha : saMsargathI doSa thato nathI, paraMtu jIva potAnA bhAvone samyaguM vahana kare che, e rUpa potAnA kathananI puSTi mATe anya daSTAMta ApavA "tathA'thI samuccaya karIne pUrvapakSI kahe che - gAthA : suciraM pi acchamANo nalathaMbho ucchuvADamajjhammi / kIsa na jAyai mahuro jai saMsaggI pamANaM te // 733 // anvayArtha : na te saMsI mA=jo tane saMsargI pramANa che=pArthasthAdi sAthe saMsarga karanArA sAdhu pArthasthAdi bhAvane pAme che evuM jo tane mAnya che, (to) kachuvImAbU zeraDInA vADAnI madhyamAM suvi pisucira paNa=ghaNo paNa kALa, machamALo raheto nathaMbhoganalastaMba=vAMsanuM vRkSa, krosa mazuro na nAya? kayA kAraNathI madhura thato nathI? gAthArtha : jo tane saMsargI pramANa che, to zeraDInA vADAnI madhyamAM ghaNo paNa kALa raheto nalataMba kema madhura thato nathI? TIkA : suciramapi-prabhUtamapi kAlaM tiSThan nalastambo-vRkSavizeSaH ikSuvATamadhye ikSusaMsargAt kimiti na jAyate madhuraH? yadi saMsargI pramANaM taveti gAthArthaH / / 733 // TIkArya : jo tane saMsargI pramANa che pArthasthAdino saMsarga karanArA sAdhu pArthasthAdi bhAvane prApta kare ema mAnya che, to ghaNo paNa kALa IsunA vATanI madhyamAM raheto evo talastaMba vRkSavizeSa, IzunA saMsargathI kayA kAraNathI madhura thato nathI? e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvapakSI saMsargane apramANabhUta batAvavA tarka kare che ke je vyakti jenI sAthe saMsarga kare te vyakti tenA bhAvane prApta kare che ema jo tane mAnya hoya, to zeraDInA vADAmAM ghaNo paNa kALa raheluM vAMsanuM vRkSa madhura kema thatuM nathI ? tethI e phalita thAya ke jema zeraDInA saMsargathI vAMsanuM vRkSa madhura thatuM nathI, tema pArthasthAdinA saMsargathI susAdhu kusAdhu banatA nathI, A prakAranuM pUrvapakSInuM kathana bAhya nimittane gauNa For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'saMsarga' / gAthA 033-034 karIne svapariNAmane pradhAna karanAra nizcayanayanI daSTivALuM che. AthI nizcayanayathI tenuM kathana satya hovA chatAM vyavahAranayanA sthAnamAM pramANabhUta nathI; kema ke saMyamanI vRddhi arthe vyavahAranayane mAnya evAM ucita AlaMbano levAM sAdhune Avazyaka che. tethI tenuM nirAkaraNa graMthakAra AgaLamAM svayaM karaze. 5733nA avataraNikA : atrottaramAha avataraNikArya : ahIM=gAthA 732-733mAM pUrvapakSIe vaisUryamaNi ane nalastaMbanA deSTAMtathI sthApana karyuM ke saMsarga pramANa nathI, AthI pArzvasthAdi sAthe vasavA chatAM paNa susAdhu pArzvasthabhAvane pAmaze nahi, e kathanamAM graMthakAra uttara ApatAM kahe che - gAthA : bhAvuga abhAvugANi a loe duvihANi hoMti davvANi / verulio tattha maNI abhAvugo annadavvehiM // 734 // anvayArtha : no-lokamAM mAnuna amAvurLa a-bhAvuka ane abhAvuka yuvijJAni vyApti=be prakAre dravyo hrauMti-hoya che. tatva=tyAM=be prakAranA dravyomAM, veruttio maLI-vairyamaNi annavvartti-anya dravyothI samAvo-abhAvuka che. gAthArtha : lokamAM bhAvuka ane abhAvuka ema be prakAranAM dravyo che, temAM vairyamaNi anya dravyothI abhAvuka che. TIkA : bhAvyante = pratiyoginA svaguNairAtmabhAvamApAdyanta iti bhAvyAni vellukAdIni prAkRtazailyA bhAvukAnyucyante, athavA pratiyogini sati tadguNApekSayA tathAbhavanazIlAni bhAvukAni, 'laSapatapadasthAbhUvRSa'ityAdAvukaJtAcchIlikatvAditi, tadviparItAni abhAvyAni valanAdIni, loke dviprakArANi bhavanti dravyANi= vastUni, vaiDUryastatra maNiH abhAvyo'nyadravyaiH kAcAdibhiriti gAthArthaH // 734 // TIkArya : mAvyo......yuSyante bhavAya che=pratiyogI dvArA potAnA guNothI AtmabhAvane prApta karAvAya che, e bhAvya dravyo che. te bhAvya dravyo ja batAve che - vellukAdi prAkRtonI zailIthI=sAmAnya lokonI dRSTithI, bhAvuka dravyo kahevAya che. For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka 'yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAraH "saMsarga' | gAthA 034 160 prAkRtazailIthI bhAvya dravyonuM svarUpa batAvyuM. have vyAkaraNanA sUtrathI bhAvuka zabdano artha karIne bhAvuka dravyonuM svarUpa athavAthI batAve che - athavA.tachanivari athavA pratiyogI hote chate tenA=pratiyogInA, guNanI apekSA vaDe te prakAre bhavanazIla=pratiyogInA guNa jevA thavAnA svabhAvavALAM, bhAvuka dravyo che, kema ke tapa-patsthA-mU-vRSa ityAdi dhAtuomAM 3ganuM tAnjIlikapaNuM che arthAt tAnzIla arthamAM san pratyaya lAge che. AthI prastutamAM cha dhAtuomAMthI mU dhAtune tAnzIla arthaka 3(3n) pratyaya lAgyo che, ane te pratyaya ban hovAthI bUmAM rahela nI vRddhi thaIne bhAvuka zabda banela che. ti' bhAvu zabda ane bhAvuka dravyonA kathananI samApti mATe che. have abhAvuka dravyo batAve che - tapi...vanArIti tenAthI=bhAvya dravyothI, viparIta evA valanAdi abhAvya dravyo che. nodhe...vastuni lokamAM be prakAravALA=bhAvuka-abhAvukarUpa be prakAre, dravyo vastuo, hoya che. gAthAnA prathama pAdano artha karyo, have gAthAnA zeSa bhAgane batAve che - vaiDU ...thArtha tyAM=be prakAranA dravyomAM, vaiDUryamaNi kAcArirUpa anya dravyothI abhAvya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMbaMdhI padArthane pratiyogI kahevAya che. jema ke tala sAthe saMbaMdhita kusuma hoya to talano pratiyogI kusuma kahevAya. tethI pratiyogI evA kusuma vaDe potAnA sugaMdharUpa guNathI saMbaMdhita evA talane AtmabhAva ApAdana karAvAya che arthAt phUlanI sugaMdhathI tala sugaMdhavALA bane che. AthI tala e bhAvukadravya che ane velukAdi bhAvukadravyo kahevAya che. tattvadRSTithI to koIpaNa dravya paradravyanA pariNAmane pAmatuM nathI; kema ke koIpaNa dravya potAno bhAva anyane ApI zakatuM nathI. te apekSAe koI padArtha anyanA guNane prApta kare che tema na kahI zakAya. AthI ja khulAso karyo ke sAmAnya lokonI daSTie velukAdi dravyo bhAvuka che; kema ke sAmAnya loka mAne che ke je vyakti jenA saMsargamAM rahe, te vyakti tenA bhAvane pAme che. AthI pArthasthAdinA saMsargamAM rahela susAdhu pArthasthAdinA bhAvane pAme che, paraMtu tattvathI to pArthasthAdimAM vartato pariNAma temanA AtmAmAMthI nIkaLIne pArthasthAdinA saMsargavALA susAdhumAM Avato nathI, paraMtu pArzvasthAdinA pramAdabhAvanA nimittathI susAdhu paNa svayaM pramAdanA pariNAmavALA bane che. have bhAvuka zabdano artha vyAkaraNanI maryAdAthI batAve che - na-pa-pa-sthA-mU-vRSa vagere dhAtuomAM tAnzIla arthaka un' pratyaya lAge che, mATe te dhAtuomAMnA bhU dhAtune tAtthIla arthamAM kam pratyaya lAgIne khAvu zabda banela che. have bhAvuka dravyanuM tAtparya khole che - pratiyogI evA kusuma sAthe rahelA tala kusumanA guNathI te kusumanI sugaMdha jevA sugaMdhavALA thavAnA svabhAvavALA che, mATe tala bhAvuka dravya che. For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 vratasthApanAvastuka yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAraH "saMsarga' | gAthA 034-035 vaLI, bhAvuka dravyothI viparIta evA vaiDUryamaNi, kAcamaNi vagere dravyo abhAvuka che, mATe kAcanI sAthe ghaNo samaya rAkhavA chatAM vaiDUryamaNi abhAvuka hovAthI kAcabhAvane pAmato nathI, paraMtu bhAvuka dravyo anya dravyanA bhAvane ApAdana kare che, ane susAdhu paNa prAya: bhAvuka che, tethI pArthasthAdinA saMsargathI pArthasthAdinA bhAvane pAme che, ane zuddha cAritrInA saMsargathI vizeSa prakAranA saMyamanA bhAvane pAme che. AthI gAthA 732-33mAM pUrvapakSIe sthApana karela ke vaiDUryamaNi ane vAMsa saMsargathI jema anyanA bhAvane pAmatA nathI, tema susAdhu paNa pArthasthAdinA saMsargathI pArthasthAdinA bhAvane pAmaze nahi; e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana anucita che, e prakArano prastuta gAthAno dhvani che. I734 avataraNikA : __syAnmatiH-jIvo'pyevaMbhUta eva bhaviSyati, na pArzvasthAdisaMsargeNa tadbhAvaM yAsyatIti, etacca asad, yataH - avataraNitArtha : gAthA 732-733mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke saMsarga pramANa nathI, mATe susAdhu pArthasthAdi sAthe rahe to koI doSa nathI. teno uttara ApatAM graMthakAre gAthA 734mAM sthApana karyuM ke dravyo be prakAranAM cheH bhAvuka ane abhAvuka. temAM veDUryamaNi abhAvuka hovAthI tene saMsargathI koI asara thatI nathI, topaNa bhAvuka dravyone saMsarganI asara thatI hovAthI susAdhue pArthasthAdinA saMsarganuM varjana karavuM joIe. tyAM pUrvapakSIne mati thAya ke jIva paNa AvA prakArano ja thaze veDUryamaNi jevo abhAvuka ja thaze, ane pArthasthAdinA saMsargathI tenA=pramAdanA, bhAvane pAmaze nahi. ethI karIne pArthasthAdi sAthe rahevAmAM sAdhune koI doSa nathI. tene graMthakAra kahe che - ane A asadu che, je kAraNathI, arthAtu pUrvapakSIe kahyuM e asadda kema che? tenuM kAraNa prastuta gAthAmAM batAve che - gAthA : jIvo aNAinihaNo tabbhAvaNabhAvio a saMsAre / khippaM so bhAvijjai melaNadosANubhAveNa // 735 // anvayArtha : nIvo maUInipho jIva anAdinidhana che, saMsAre ane saMsAramAM tabbAvaUTAvimo tenI= pArthasthAdithI Acarita evI pramAdAdinI, bhAvanAthI bhAvita che. (tethI) to te jIva, menosApumAvena milana doSanA anubhAva vaDe vikhaM=zIdhra mAvijJa$bhAvita thAya che. gAthArtha : jIva anAdinidhana che ane saMsAramAM pArthasthAdithI Acarita evI pramAdAdinI bhAvanAthI bhAvita che. te kAraNathI jIva saMsarga doSanA prabhAva vaDe jaladI bhAvita thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 169 vratasthApanAvastaka/yathI patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "saMsarga' / gAthA 735-036 TIkA : jIva:-prAgnirUpitazabdArthaH, sa hyanAdinidhana: anAdyaparyanta ityarthaH, tadbhAvanAbhAvitazca-pArzvasthAdyAcaritapramAdAdibhAvanAbhAvitazca saMsAre-tiryagnaranArakAmarabhavAnubhUtilakSaNe, tatazca tadbhAvanAbhAvitatvAt kSipraM-zIghraM sa bhAvyate-pramAdAdibhAvanayA AtmIkriyate mIlanadoSAnubhAvena saMsargadoSAnubhAveneti pathArthaH 7rUpo noMdha : (1) "pArthasthAdyAritapravAmiAvinAmavita:' padamAM prathama "mAri' padathI avasannAdi musAdhuonuM ane saMsArI jIvonuM grahaNa karavAnuM che, ane dvitIya 'mA' vadathI kaSAyonuM grahaNa karavAnuM che. (2) "manAiinadhanaH" eTale gaDhiprAraMbha, nidhana aMta; jene prAraMbha ane aMta nathI te anAdinidhana arthAta anAdi anaMta. TIkArya : nIva....nakSo pahelAM nirUpAyela zabdArthavALo jIva che arthAt gAthA 479mAM kahevAyela pramAdabadularUpa zabdanA arthavALo jIva che. vaLI te=jIva, anAdinidhana che=anAdiaparyata che; ane tiryaMca, nara, nAraka ane amaranA bhavanI anubhUtinA lakSaNavALA=anubhavasvarUpa evA, saMsAramAM tenI bhAvanAothI bhAvita che=pArthasthAdi vaDe AcarAyela pramAdAdinI bhAvanAothI bhAvita che. tata ...thArtha ane tethI tenI=pramAdAdinI, bhAvanAothI bhAvitapaNuM hovAne kAraNe te=jIva. milanadoSanA anubhAva vaDe saMsargadoSanA anubhAva vaDe, zIdhrabhAvita thAya che-pramAdAdinI bhAvanArUpe AtmIkarAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jIva zAzvata che ane anAdikALathI saMsAramAM bhramaNa karato jIva cAra gatine choDIne anyatra kyAMya rahyo nathI; ane cAreya gatimAM bhamato jIva pArthasthAdi ane saMsArI jIvo je pramAda ane kaSAyo kare che, tenI bhAvanAothI bhAvita thayelo che. tethI saMsArathI bhaya pAmIne mokSanI prApti arthe saMyama grahaNa ryA pachI paNa jo sAdhu pArzvastha Adino saMsarga kare, to te saMsarganA doSathI susAdhu paNa pramAdAdinI bhAvanAthI bhAvita thAya che. jema dArUnA vyasanIne dArUnuM darzana ke dArUnA nAmanuM smaraNa paNa dArU pIvAno abhilASa pedA kare che, tethI dArUnuM vyasana choDavA mATe teNe je rIte dArUnA saMsargathI dUra rahevuM paDe, to ja te dArUnA vyasanano tyAga karI zake; te rIte pramAdAdino tyAga karavA mATe pArthasthAdi kusAdhuonA saMsargathI dUra rahevuM paDe, to ja anAdibhavathI abhyasta evA pramAdAdino tyAga thaI zake. I73pA avataraNikA : atha bhavato dRSTAntamAtreNa paritoSaH, tato madvivakSitArthapratipAdako'pi dRSTAnto'styeva, zRNu - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre yuktithI sthApana karyuM ke jIvadravya pramAdAdinI bhAvanAthI bhAvita hovAthI For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 vratasthApanAvastuka/yathA pAyitAni' dvAra / peTA dvAra: "saMsarga' | gAthA cha36 pArthasthAdinA saMsargathI susAdhu paNa pramAdabhAvane pAme che. mATe sAdhue pArthasthAdinA saMsarganuM varjana karavuM joIe. have graMthakAra pUrvapakSIne kahe che ke tamane dRSTAMtamAtrathI paritoSa che=saMtoSa che, tethI mArA vaDe vivakSita arthanuM pratipAdaka paNa dRSTAMta che ja arthAt bhAvukadravya saMsargathI te saMsargI dravyathI bhAvita thAya che, e rU5 mArA vaDe kahevAyela arthane kahenAra paNa dRSTAMta che ja, tuM sAMbhaLa - * "rvikSatArthapratipAuopi''mAM "mapi'thI graMthakAra pUrvapakSIne kahe che ke jema tArA vivakSita arthane kahenAra dRSTAMta che, tema mArA vivakSita arthane kahenAra paNa dRSTAMta che ja. gAthA : aMbassa ya niMbassa ya doNhaM pi samAgayAiM mUlAI / saMsaggIe viNaTTho aMbo nibattaNaM patto // 736 // anvayArtha : saMvarsa ya niMva =AMbAnAM ane nibana=kaDavA lImaDAnAM, roE vikabaMnenAM paNa mUnArUM samADuM mULo samAgata che. saMsapI=saMsargathI saMvo viUpo AMbo vinaSTa thayo ane) niMvattaUT= nibatvanekaDavA lImaDApaNAne, pattopAmyo. gAthArtha : AMbAnAM ane kaDavA lImaDAnAM baMnenAM paNa mULo ekaThAM thayelAM che. kaDavA lImaDAnA saMsargathI AMbo vinAza pAmyo ane kaDavAzane pAmyo. TIkA : ___ tiktanimbodakavAsitAyAM bhUmAvAmravRkSaH samutpannaH, punastatra Amrasya ca nimbasya ca dvayorapi samAgate ekIbhUte mUle, tatazca saMsaktyA-saGgatyA vinaSTaH Amro, nimbatvaM prAptaH tiktaphalaH saMvRtta iti thArthaH II7rUddA TIkArya : kaDavA lImaDAnA pANIthI vAsita bhUmimAM AmranuM vRkSa utpanna thayuM. vaLI tyAM te bhUmimAM, AMbAnAM ane lImaDAnAM, baMnenAM paNa mULa samAgata thayAM ekIbhUta thayAM, ane te kAraNathI saMsaktithI=saMgatithI= lImaDAnAM mULanAM saMsargathI, AMbo vinAza pAmyo, lImaDApaNAne pAmyo=kaDavA phaLavALo banyo, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : kaDavA lImaDAthI vAsita pANIvALI bhUmimAM AMbAnuM jhADa utpanna thayuM, ane tyAM AMbAnAM ane lAlanA nejA varu o eka mU#iAM je kyAM zrI ma.nA saMsargathI AMbo nAza pAmyo ane For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 101 vratasthApanAvastuka | yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "saMsarga' | gAthA 036-930 kaDavA phaLavALo thayo. te rIte pArthasthAdi sAthe rahela susAdhu paNa pArthasthAdinA pramAdAdi bhAvo prApta kare che : e vAta pUrvapakSIne graMthakAra A rIte dRSTAMta dvArA paNa samajAve che. ahIM prazna thAya ke gAthA 731mAM phUla ane talanA daSTAMtathI bhAvuka dravyo saMsargathI pratiyogInA guNa prApta kare che tema batAvela, to ahIM pharI AMbA ane lImaDAnuM daSTAMta kema darzAvyuM ? teno Azaya e che ke phUla ane talanA daSTAMtathI eTaluM ja jaNAvavuM che ke bhAvuka dravyo saMsargathI vAsita thAya che, jayAre AMbA ane lImaDAnA daSTAMtathI e jaNAvavuM che ke jema AMbAnA jhADanI kerIo madhura hovA chatAM kaDavA lImaDAnA saMsargathI te kerIonI madhuratA nAza pAmI ane te kerIo kaDavAzane pAmI, tema susAdhu guNavAna hovA chatAM pArthasthAdi kusAdhuonA saMsargathI te susAdhunI guNavattA nAza pAme che ane te sAdhu pArthasthAdinI jevA pramAdI bane che. ll736ll avataraNikA : doSAntaropadarzanena prakRtameva samarthayannAha - avataraNikArya : gAthA 730mAM pArthasthAdinA saMsarganA tyAgano upadeza Apyo ane tyArapachI yuktithI ane dRSTAMtathI sthApana karyuM ke pArthasthAdinA saMsargathI doSo thAya che, AthI sAdhue pArthasthAdinA saMsargano tyAga karavo joIe. have pArthasthAdinA saMsargathI thatA doSAMtarane darzAvavA dvArA sAdhue pArthasthAdino saMsarga varjavo joIe, e rUpa prakRtine ja samarthana karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : saMsaggIe dosA niamAdeveha hoi akkiriyA / loe garihA pAve aNumai mo taha ya ANAI // 737 // dAraM // anvacArtha : saMsAra-saMsargathI rUda ahIM=saMyamajIvanamAM, riyA=akriyA, rilokamAM gartA, pAve gumaDu pApamAM anumati, tadaya ane te rIte mArUM AjJAdi dosa-doSo nideva-niyamathI ja doDuMthAya che. * "o' pAdapUrti arthaka nipAta che. gAthArtha : pArthasthAdi sAthe saMsaktithI saMyamajIvanamAM akriyA, lokamAM gaha, pApamAM anumati ane te rIte AjJAbhaMgAdi doSo nakkI ja thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vratasthApanAvastuka/yathI pAyitAni' dvAra/ peTA dvAra: "saMsarga' | gAthA 730 TIkA : saMsargAt saMsaktervA pArzvasthAdibhiH saheti gamyate, doSA ime niyamAdeveha, yA ca yAvatI ca bhavatyakriyA taduparodhena, tathA loke gardA bhavati 'sarva evaite evambhUtA' iti, tathA pApe'numatirbhavati pArzvasthAdisambandhinI, tatsaGgamAtranimittatvAdanumateH, tathA AjJAdayazca doSA bhavantIti gAthArthaH // 737 // (dvAra) noMdha : pArthasthAvizvanI padamAM sa+vad dhAtune rUnuM pratyaya lAgIne svacit zabda banyo che ane anumati nuM vizeSaNa hovAthI strIliMgano { (3) pratyaya lAgIne sarvAnvinI banIne nahIvat prathamA vibhakti ekavacananuM rUpa thayela che. mATe sacinI mAM nI dIrgha che, paraMtu hrasva nathI. * "pArthasthaffma:''mAM "mari' padathI avasanna, kuzIla, saMsakta ane yathAchaMda e pAMca prakAranA kusAdhuonuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : saMsaT eTale saMsargathI athavA saMsaktithI, mULagAthAmAM pArthami sada e prakAranuM pada adhyAhAra che. tethI e prApta thAya ke pArthasthAdi sAthe saMsaktithI, ahIM=saMyamajIvanamAM, A=have kahe che e, doSo niyamathI ja thAya che. te doSo ja batAve che ane tenA uparodhathI pArthasthAdine anusaravAthI, saMyamajIvananI che ane jeTalI akriyA thAya, teTalA doSo thAya che. ane "A=sAdhuo, sarva ja AvA prakAranA che" e pramANe lokamAM gaha thAya che, ane pApamAM pArthasthAdinA saMbaMdhavALI anumati thAya che; kema ke anumatinuM teno pramAdIno, saMgamAtra nimittapaNuM che, ane te prakAre=pArthasthAdinA saMganA tyAganA kathanarUpa jinAjJAnuM apAlana karyuM te prakAre, AjJAdi=AjJAbhaMgAdi cAra, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) pArthasthAdinA saMsargathI pArthasthAdinA uparodhane kAraNe saMyamanI keTalIka ucita pravRttio thatI nathI ane keTalIka ucita pravRttio adhUrI thAya che. jema ke pArthastha sAdhu pramAdI hovAthI paDilehaNa na karatA hoya to, tenA uparodhathI tenI sAthe rahela susAdhu paNa paDilehaNa na kare; athavA to pArzvastha sAdhu paDilehaNa samyagU yatanApUrvaka na karatA hoya to temane joIne susAdhu paNa paDilehaNa samyaga yatanApUrvaka na kare. AvA aneka doSo susAdhune pArthastha vagere kusAdhuonA saMsargathI niyamathI ja prApta thAya che. (2) vaLI, pArthasthAdinI anucita pravRttio joIne lokamAM susAdhunI paNa gaha thAya ke A badhA sAdhuo anucita pravRtti karanArA che. ahIM "loka' zabdathI dharmanI ucita pravRttio jANanArA lokanuM grahaNa karavAnuM che, ane tevo dharma jANanAra loka bole ke "A badhA sAdhuo jinAjJA viruddha pravRttio kare che," tyAre pArthasthAdi sAthe rahela For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathI patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' / gAthA 730-738 103 susAdhu kadAca pramAdI na hoya ane bhagavAnanI AjJA pramANe ucita kriyAo karatA hoya, topaNa te sAdhu pArthasthAdinA saMsargane kAraNe lokamAM gahapAtra bane che. (3) vaLI, pramAdI sAthe sahavAsa karavAthI pramAdInA pApanI anumati thAya che. mATe pArthasthAdi sAthe rahela susAdhu apramAdI hoya ane sarva kriyAo jinAjJAnusAra karatA hoya, to paNa te sAdhune pArthasthAdinA pApanI anumati lAge che. (4) vaLI bhagavAne pArthasthAdi sAthe rahevAno niSedha karyo hovA chatAM susAdhu pArthasthAdi kusAdhuo sAthe rahe, to te prakAranI bhagavAnanI AjJAno bhaMga thavAthI susAdhune paNa te prakAranA AjJAbhaMgAdi cAra doSo thAya che. vizeSArtha : utsargathI sAdhune pArthasthAdi sAthe rahevAno niSedha hovA chatAM kALanI viSamatAne kAraNe jyAre susAdhuno yoga thato na hoya tyAre paNa susAdhune ekAkI rahevAno niSedha hovAthI apavAdathI pArthasthAdi pAMca prakAranA kusAdhuo sAthe rahevAnI zAstramAM vidhi che. mATe apavAdathI susAdhu pArthasthAdi sAthe rahetA hoya ane pote pApabhIru hoya to te sAdhune khyAla hoya ke "A sAdhuo pramAdI che, mATe mAre atyaMta sAvadhAnIpUrvaka saMyamanI ArAdhanAmAM yatna karavo paDaze, jethI tenA pramAdadoSanI mane prApti na thAya." Ama vicArIne paNa kusAdhuo sAthe rahetA te susAdhune jayAre guNavAna gacchanI prApti thAya tyAre te pArthasthAdi kusAdhuone choDIne te susAdhu guNavAna gacchamAM vase. vaLI, AvA prakAranA pariNAmavALA susAdhu jayAre pArthasthAdi sAthe rahetA hoya tyAre paNa te kusAdhuonA pApanI anumati te susAdhune thatI nathI ane AjJAbhaMga Adi doSo paNa thatA nathI; kema ke te susAdhu jinAjJA mujaba apavAdathI pArthasthAdi sAthe rahelA che; paraMtu jo apavAdanuM kAraNa na hoya athavA to apavAdanuM kAraNa hovA chatAM pArthasthAdi sAthe rahela te susAdhu kusAdhuonA pramAdane joIne pramAdI banI jAya, to tene te prakAranA AjJAbhaMgAdi doSonI prApti nakkI thAya che. ll737 avataraNikA : sAmprataM bhaktavidhimAha - avataraNitArtha : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo darzAvyA. temAMthI guru, gaccha, vasati, pArthasthAdinA saMsargano tyAga, ema cAra upAyonuM gAthA 689thI mAMDIne gAthA 737 sudhImAM varNana karyuM. have vratapAlananA pAMcamA upAyarUpa bhaktanI vidhine gAthA 738thI 768 sudhI kahe che - gAthA : bhattaM pi hu bhottavvaM sammaM bAyAladosaparisuddhaM / uggamamAI dosA te a ime huMti nAyavvA // 738 // For Personal & Private Use Only
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 vatasthApanAvastakA vathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 046 anvayArtha : vAyAnoparizuddha matta pitAlIza doSothI parizuddha bhakta paNa samai=samyaga mottaLaMgavAparavuM joIe. te ane te beMtAlIza doSo, rU==AgaLamAM kahevAze e, 3AmamAruM tosAudgamAdi doSo nAvyA hRti-jJAtavya thAya che. * "' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : beMtAlIza doSothI parizuddha bhakta paNa samyaga vAparavuM joIe, ane beMtAlIza doSo AgaLamAM kahevAze e udgamAdi doSo jJAtavya thAya che. TIkA : bhaktamapi odanAdi bhoktavyaM samyag AzaMsArahitena dvicatvAriMzaddoSaparizuddhaM kalpanIyam, udgamAdayo doSA atra gRhyante, te cAmI-vakSyamANalakSaNA bhavanti jJAtavyA iti gAthArthaH // 738 // * "mA~ fpa'mAM 'mapi'thI e kahevuM che ke 42 doSothI aparizuddha bhakta to na vAparavuM joIe, paraMtu 42 doSothI parizuddha bhakta paNa AzaMsAthI rahitapaNe sAdhue vAparavuM joIe. TIkArya : kalpanIya sAdhune kahya, evuM betAlIza doSothI parizuddha odanAdi bhakta paNa AzaMsAthI rahita evA sAdhue samyagu vAparavuM joIe. ahIM=betAlIza doSomAM, udgamAdi doSo grahaNa karAya che, ane te-te udgamAdi doSo, A=kahevAnAra svarUpavALA, jJAtavya thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : sAdhue saMyamanI vRddhi mATe ja bhojana karavAnuM che. tethI sAdhu ucita kALe bhojana na kare to saMyamanI hAni thAya; kema ke saMyamanI sAdhanA zarIrabaLa, manobaLa vagerethI thAya che. AthI zarIrane upakhaMbhaka AhAra vAparavAmAM Ave to ja saMyamanI vRddhi thaI zake. mATe zarIrane upaSTabhaka evo paNa AhAra sAdhu kaI rIte vApare, te graMthakAra batAve che - beMtAlIza doSothI parizuddha evo odanAdi AhAra paNa sAdhue AzaMsAthI rahitapaNe vAparavo joIe. ahIM "AzaMsA' zabdathI zarIranI puSTinI ke zAtAnI AzaMsA grahaNa karavAnI che. AthI je sAdhu betAlIza doSothI rahita paNa AhAra zarIranI puSTi ke zAtA mATe karatA hoya, te sAdhue karela bhojana saMyamanuM upaSTabhaka to banatuM nathI, paraMtu saMyamanA apakarSanuM kAraNa bane che; ane prastuta bhojanavidhi sAdhue saMyamanI vRddhi arthe karavAnI che, tethI AhAra vAparavA mATe utsargathI jema gocarInA 4ra doSonuM varjhana Avazyaka che, tema AzaMsAthI rahita thaIne bhojana karavuM paNa Avazyaka che, ane te 4ra doSo AgaLanI gAthAomAM graMthakAra svayaM batAvavAnA che. 738 For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka yathA pAtmayatavyAna' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 739-040 105 gAthA : solasa uggamadosA solasa uppAyaNAe dosA u / dasa esaNAe dosA bAyAlIsaM ii havaMti // 739 // anvayArtha : sonasa 35/mosa soLa udgamamAM doSo che, sonasa 3 vaLI soLa 3khIyA hosa=utpAdanAmAM doSo che, rasa aposa-daza eSaNAmAM doSo che, rUDuM A prakAre vAyAnI beMtAlIza vaMti thAya che. gAthArtha : AdhAkarma vagere soLa ugamamAM doSo che, vaLI dhAtrI Adi soLa utpAdanAmAM doSo che, zaMkitAdi daza eSaNAmAM doSo che. A prakAre beMtAlIza doSo thAya che. TIkA : __SoDaza udgame doSAH AdhAkarmaprabhRtayaH, SoDaza utpAdanAyAM doSAH dhAtryAdayaH, daza piNDaiSaNAyAM doSAH zaGkitAdayaH, dvicatvAriMzadevaM bhavanti samuditA iti gAthArthaH // 739 // TIkArya : udgamamAM AdhAkarma vagere soLa doSa che, utpAdanAmAM dhAtrI Adi soLa doSo che, piDeSaNAmAM aMkitAdi daza doSo che. A rIte samudita ekaThA thayelA doSo, betAlIza thAya che, e pramANe gAthAno artha che. 739 avataraNikA : etadeva bhAvayati - avataraNikArya : Ane ja bhAvana kare che arthAt pUrvagAthAmAM bhaktanA 42 doSo sAmAnyathI darzAvyA. have e 42 doSonuM ja graMthakArazrI kramasara bhAvana kare che - gAthA : tatthuggamo pasUI pabhavo emAi~ huMti egaTThA / so piMDassAhigao tassa ya bheyA ime hoMti // 740 // anvacArtha : tattva tyAM pUrvagAthAmAM 4ra doSonA traNa vibhAgo batAvyA tamAM, 3pamI-udgama, sUrNa prasUti, pamavo prabhava, amAe AvA prakAranI AdivALA (zabdo) paTTa=eka arthavALA hAMti thAya che. -te-- ugama, piMDAdipiMDanI adhikRta che, ta =ane tenA=udgamanA, rUpe A AgaLamAM batAvAze e, =bhedo haoNti thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vratasthApanAvastuka | yathA patniyithAni' dvAra/ peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 740, 041-042 gAthArtha : - pUrvagAthAmAM 42 doSonA traNa vibhAgo batAvyA. temAM udgama, prasUti, prabhava, vagere zabdo eka arthavALA thAya che. udgama piMDano adhikRta che ane te umanA AgaLamAM kahevAze e bhedo thAya che. TIkA : ___ tatrodgamaH prasUtiH prabhava evamAdayo bhavantyekArthAH zabdAH, saH udgamaH piNDasyAdhikRtaH, tasya ca bhedA ete bhavanti vakSyamANA iti gAthArthaH // 740 // TIkArya : tyAM=pUrvagAthAmAM 42 doSonA udgamAdi traNa vibhAgo batAvyA temAM, udgama, prasUti, prabhava e prakAranI AdivALA zabdo eka arthavALA thAya che. te=udgama, piMDano adhikRta che ane tenA=udgamanA, bhedo A vakSyamANa have kahevAze e, thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM udgama-utpAdana-eSaNA e traNa vibhAga karIne bhikSAnA beMtAlIza doSo batAvyA. te traNa vibhAgamAMthI udgamanA paryAyavAcI zabdo batAve che : ugama, prasUti, prabhava ane tenA jevA ja eka arthane kahenArA bIjA zabdo hoya to te sarva "ugama' zabdano artha che. prastutamAM bhaktanI vidhi hovAthI AhAranA piMDano udgama adhikRta che, anya ugama nahi; ane uddagamanA 16 avAMtara bhedo che, je AgaLamAM batAvAze. i74oll avataraNikA : have be gAthAmAM udgamanA 16 bhedonAM nAma batAve che - gAthA : AhAkammuddesia pUIkamme a mIsajAe'a / ThavaNA pAhuDiAe pAuaraNa kIa pAmicce // 741 // pariaTTie abhihaDubbhinne mAlohaDe a acchijje| aNisiTe ajjhoara solasa piMDuggame dosA // 742 // anvayArtha : mAhImmuti AdhAkarma, dezika, pUrva ma pasabApa manapUtikarma ane mizrajAta, vaUTIsthApanA, pAI=prAkRtikA, pAuDara mitre prAduSkaraNa, krata, prAmitya, paripirAvartita, mafmadaduSmitte abhyAhata, ubhinna, nAno ane mAlApahata, chinne Acchedya, maddei anisRSTa, mogara=athavapUraka, sottama soLa piluanetrapiMDanA udgamamAM rosA doSo che, For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | yathA patniyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 741-042, 043 100 gAthArtha : AdhAkarma, ozika, pUtikarma ane mizrajAta; sthApanA, prAbhRtikA, prAduSkaraNa, kIta, prAmitya, parAvartita, abhyAhata, ubhinna ane mAlApahata; Acchadha, anisRSTa, adhyavapUrakaH A soLa piMDanA udgamamAM doSo che. TIkA : ___ AdhAkarma auddezikaM pUtikarma mizrajAtaM ca tathA sthApanA prAbhRtikA ca prAduSkaraNaM krItaM prAmityam parAvartitaM abhyAhRtaM udbhinnaM mAlApahRtaM ca tathA AcchedyaM anisRSTamadhyavapUrakazca SoDaza iti gAthAdvayapadopanyAsArthaH // 741/742 // TIkArtha : AdhAkarma, auddezika, pUtikarma ane mizrajAta; tathA sthApanA ane prAbhRtikA, prAduSkaraNa, kriIta, prAmitya, parAvartita, abhyAhata, urbhinna, ane mAlApahata tathA Acchedya, anisRSTa ane athavapUrakaH soLa che=A soLa piMDanA udgamamAM doSo che, e pramANe be gAthAnA padanA upanyAsano artha che. II741/74rA avataraNikA : (1) AdhAkarmadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : saccitaM jamacittaM sAhUNa'TThAi kIraI jaM ca / accittameva paccai AhAkammaM tayaM bhaNiaM // 743 // anvayArtha : namUzvataM=je sacitta sAdUUJTTApha sAdhuone mATe citta acitta kSIrUM karAya che, naM zvameva ane je acitta ja (sAdhuone mATe) paccapakAvAya che, tayaM te (bhakta) mAhIi AdhAkarmavALuM maNimaM kahevAyuM che. gAthArtha : je sacitta phaLAdi sAdhuone mATe acitta karAya che, ane je acitta ja cokhAdi sAdhuone mATe raMdhAvAya che, te bhojana AdhAkarma doSavALuM kahevAyuM che. TIkA : sacittaM sat phalAdi yadacittaM sAdhUnAmarthe kriyate, tathA yacca acittameva tandulAdi pacyate sAdhUnAmarthe, AdhAkarma tad bruvate tIrthakarAdaya iti gAthArthaH // 743 // For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 vatasthApanAvastuka | yathA patniyitavyAna' dvAra / peTA dvAra: 'bhakta' | gAthA 043-044 * "mannA'mAM "mari' padathI zAka vagere sacittanuM grahaNa che. * "taDunAITra'mAM 'ri' padathI maga vagere anAjanuM grahaNa che. TIkArya : je sacitta chatA phaLAdi sAdhuone mATe acitta karAya che, ane te rIte je acitta ja taMdulAdi=cokhA vagere, sAdhuone mATe pakAvAya che, tene tIrthaMkarAdi AdhAkarmavALuM kahe che, e pramANe gAthAno artha che. ||74all avataraNikA : (2) audezikadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : uddesia sAhumAI umaccae bhikkhaviaraNaM jaM ca / uddhariaM mIseuM taviaM uddesiaM taM tu // 744 // anvayArtha : - sadumAruM sima ane sAdhu Adine uddezIne maLyaU-dubhikSano apagama thaye chate naMfmarthAvaraje bhikSAnuM vitaraNa, ciMuddharitane pIseluM mizra karIne (vitaraNa,) tavaNaM tapAvIne (vitaraNa,) te tuM-vaLI te-traNa bhedovALuM, nicaMdezika che. gAthArtha : ane sAdhu vagerene uddezIne durbhikSano apagama hote chate je bhikSA ApavI, vadhelA bhojanane mizra karIne ApavuM tapAvIne ApavuM, te traNa bhedovALo oddezika doSa che. TIkA : uddizya ca sAdhvAdIn nirgranthazAkyAdIn omAtyaye durbhikSApagame bhikSAvitaraNaM prAbhRtakAdInAM yat tat uddiSTauddezikaM, yaccoddharitamodanAdi mizrayitvA vyaJjanAdinA vitaraNaM tatkRtauddezikaM, yacca taptvA guDAdinA modakacUrIbandhavitaraNaM tatkammaudezikamiti, evaM cetasi nidhAya sAmAnyenopasaMharatiauddezikaM tat, tuzabdaH svagatabhedavizeSaNArtha iti gAthArthaH // 744 // TIkArya : ane sAdhu Adine nigraMtha, zAkya Adine, uddezIne, omano atyaya thaye chate dubhikSano apagama thaye chate dukALa dUra thavAne kAraNe, prAbhUtakAdinuM je bhikSAnuM vitaraNa, te uddiSTa zika che; ane je uddharita odanAdine=vadhelA bhAta vagerene, vyaMjanAdithIzAka vagere sAthe, mizra karIne vitaraNa=ApavuM, te kRta audezika che; ane goLa vagere sAthe tapAvIne je modakacUrInA baMdhanuM vitaraNa=lADavAnA cUrNane bAMdhIne ApavuM, te karma dezika che. For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 744-745 109 A prakAre cittamAM dhAraNa karIne sAmAnyathI upasaMhAra kare che=graMthakArazrI mULa gAthAnA cothA pAdamAM upasaMhAra kare che - te ozika che. tu zabda svagata bhedonA vizeSaNanA arthavALo che=auzikamAM rahelA uddiSTAdi traNa bhedone vizeSa batAvavAnA arthavALo che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : dezika doSa traNa prakArano che- udiSTa, kRta ane karma. (1) dukALa dUra thAya tyAre dukALamAM anubhavelI muzkelIone kAraNe lokone vicAra Ave ke "satkAryo karIzuM to ApaNane bhAvimAM sArAM phaLo maLaze." tethI jaina, bauddha vagere sAdhuone dAna ApavAnA uddezathI, masAlA vagere dvArA koI jAtano saMskAra karyA vinA AhAra jevo hoya tevA svarUpamAM mUkI rAkhavAmAM Ave, to te AhAra udiSTadezika doSavALo kahevAya. (2) jaina, bauddha vagere sAdhuone ApavAnA saMkalpathI potAnA vivAdAdi koIka prasaMgamAM vadhelA bhAta vagere masAlA vagerathI mizrita karIne rAkhavAmAM Ave, to te AhAra kRtazika doSavALo kahevAya. (3) jaina, bauddha vagere sAdhuone ApavAnA AzayathI potAnA vivAhAdi koIka prasaMgamAM vadhelA lADavAnA cUrNane goLa, khAMDa vagerenI cAsaNImAM bheLavIne pharI lADavArUpe banAvIne ApavAmAM Ave, to te modakarUpa AhAra karmaaudezika doSavALo kahevAya. A prakAranA traNa bhedone cittamAM sthApIne sAmAnyathI dezikadoSano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che ke te dezika che, arthAt uparamAM batAvyA te udiSTa, kRta ane karma : e traNeya bhadavALo AhAra dezika doSavALo che. vaLI, sAmAnyathI audezikadoSa batAvIne tene ja vizeSathI jaNAvavA mATe mULa gAthAnA aMte tu zabdano prayoga karela che. tethI e phalita thAya ke uparamAM batAvela sAmAnyathI dezikadoSa vizepathI traNa prakArano che. li744 avataraNikA : (3-4) pUtikarmadoSa ane mizrajAtadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : kammAghayavasameaM saMbhAvijjai jayaM tu taM pUI / paDhamaM cia gihisaMjayamIsuvakkhaDAI mIsaM tu // 745 // anvayArtha : nayaM tu vaLI je vayavasagaM karmanA avayavothI sameta=AdhAkarmabhaktanA avayavothI yukta, saMmavijJa saMbhavAya che banAvAya che, teM pUchuM te pUti che; paDhamaM vima=prathama ja=rasoInA prAraMbhathI ja. disaMnayamasuvaqArUM gRhI ane saMvatanuM mizra upaskRtAdi mIraM tu vaLI mizra =mizrajAtadopa che. For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 gAthArtha : vaLI je AdhAkarmabhaktanA avayavothI yukta banAvAya che, te pUti doSa che. rasoInA prAraMbhathI ja gRhastha ane sAdhunuM sAdhAraNa upaskRtAdi vaLI mizrajAta doSa che. TIkA : vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'bhakta' | gAthA 745-746 karmmAvayavasametaM-AdhAkarmmAvayavasamanvitaM sambhAvyate yattat pUti - upakaraNabhaktapAnapUtibhedabhinnaM / prathamameva= ArambhAdArabhya gRhisaMyatayoH mizraM = sAdhAraNaM upaskRtAdi mizraM tu mizrajAtamiti thArtha:||746|| * ''35tAri''mAM 'upaskRta' zabdathI, banelI rasoIne masAlA vagere nAkhIne saMskArita karavI tenuM grahaNa karavAnuM che, ane 'Avi' padathI navI rasoI rAMdhavI tenuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : AdhAkarmanA avayavothI yukta je saMbhavAya che-banAvAya che, te upakaraNa, bhakta ane pAnanA bhedathI bhinna evuM pUti che; prathama ja=AraMbhathI AraMbhIne, gRhI ane saMyatanuM mizra=sAdhAraNa, upaskRtAdi vaLI mizra che-mizrajAta che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : je AhAra AdhAkarmI bhojananA avayavothI yukta hoya, te AhAra pUtidoSavALo kahevAya; ane te pUtidoSa upakaraNa, bhakta ane pAna ema traNa bhedavALo che. je cUlAdirUpa upakaraNa upara AdhAkarmI AhArAdi banyA hoya te ja cUlAdirUpa upakaraNa upara jo gRhastha potAne mATe AhArAdi banAve, to te AhArAdi upakaraNapUtidoSavALA kahevAya; vaLI je AhAra ke pANImAM AdhAkarmI AhAra bhaLelo hoya, te AhArAdi bhaktapUtidoSavALA kahevAya; tema ja je AhAra ke pANImAM AdhAkarmI pANI bhaLela hoya to AhArAdi pAnapUtidoSavALA kahevAya. vaLI, koI gRhasthe zarUAtathI ja rasoI potAnI ane sAdhunI mizra banAvI hoya, to te rasoI mizrajAtadoSathI yukta kahevAya. // 745aa avataraNikA : (5-6) sthApanAdoSa ane prAbhRtikAdoSanuM svarUpa darzAve che gAthA : sAho bhAsi akhIrAiThAvaNaM ThavaNa sAhuaTThAe / suhumearamussakkaNamavasakkaNa mo ya pAhuDiA // 746 // anvayArtha : sAdugaGgA=sAdhuone arthe sAhomAsigIrAvaLa-sAdhu dvArA avabhASita kSIrAdinuM sthApana For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA pAnayatadhyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 746 181 vaUT=(e) sthApanA che. 3 UAmavaBUT utsarpaNane ane avasarpaNane AzrayIne) suhumAM sUkSma ane itara=bAdara, pADA =prAbhRtikA thAya che. * "jo' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : sAdhuone mATe sAdhu dvArA avabhASita kSIrAdinuM sthApana karavuM, e sthApanA doSa che; ane utsarpaNa ane avasarSaNane AzrayIne sUkSma ane bAdara prAbhRtikA doSa thAya che. TIkA : sAdhvavabhASitakSIrAdisthApanaM sthApanA sAdhvarthe, sAdhunA yAcite sati tannimittaM kSIrAdeH sthApanaM sthApanocyata iti / sUkSmetareti sUkSmA bAdarA ca utsarpaNamavasarpaNaM cAGgIkRtya prAbhRtikA bhavati, sUkSmA arddhartite dArakena bhojanaM yAcitA satI 'sAdhAvAgate dAsyAmi'ityutsarpaNaM karoti, sAdhvarthAya cotthitA 'putraka ! tavApi dadAmi'ityavasapaNaM, bAdarA tu samavasaraNAdau vivAhAdereva ca (? utsarpaNAdi) kurvvataH, kugateH prAbhRtakalpA prAbhRtikA iti gAthArthaH // 746 // noMdha : TIkAmAM rahela 'vivAdava 2'mAM Izva va vadhArAno bhAse che ane tyArapachI 3MAri pATha hoya tema bhAse che. * "samavasaraVII'mAM 'mara' padathI avasaraNano=gamanano, saMgraha che. * "vivAhA'mAM '' zabdathI anya koIka utsavono saMgraha che. TIkArya : sAdhvanodyate sAdhu arthe sAdhu dvArA avabhASita evA kSIrAdinuM sthApana, sthApanA che. A sthApanAdoSane ja spaSTa kare che- sAdhu dvArA maMgAye chate tenA=sAdhunA, nimitte kSIra vagerenuM sthApana, sthApanA kahevAya che. ti' sthApanAdoSanA svarUpanA kathananI samApti arthaka che. sUkSmatare...mati utsarpaNane ane avasarpaNane AzrayIne sUkSma ane bAdara prAbhRtikA thAya che. sUkSma ddha vasafi sUkSma=sUkSma prAbhRtikA batAve che - aDadhuM kAMtela sUtara hote chate bALaka vaDe bhojanane maMgAyelI chatI strI, "sAdhu AvyuM chate huM ApIza." e prakAre utsarpaNane kare che=bALakane bhojana ApavAmAM vilaMbana kare che, to sAdhune vahorAvelI te bhikSA sUkSma utsarpaNa prAkRtikA doSavALI kahevAya; ane sAdhu mATe UThelI strI "he putra! tane paNa huM ApuM chuM," e prakAre avasarpaNane kare, arthAt bhojanano samaya thavAnI vAra hovA chatAM bALakane vahelAM jamavAnuM ApI de, to sAdhune vahorAvelI te bhikSA sUkSma avasarpaNa prAbhRtikA doSavALI kahevAya. For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 vratasthApanAvastuka |'yathA patnayitavyani' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 746-040 vIrA tu rthataH vaLI bAdaraprAbhRtikA samavasaraNAdimAM sAdhusamudAyanuM gAmamAM AgamanAdimAM, vivAhAdinA utsarpAdine karatA evAnI-utsarpaNa ane avasarpaNa karatA evA gRhasthanI, bhikSA grahaNa karanAra sAdhune thAya che. ahIM prazna thAya ke A doSane 'prAbhRtikA' kema kahyo ? tethI kahe che - te thArtha: kugatinA prAkRtikalpa evI prAkRtikA che, arthAt A doSanA sevanathI sAdhune durgatinuM bheTazuM prApta thAya che, mATe A doSane durgatinA bheTaNA tulya hovAthI prAbhRtikA' kahela che, e pramANe gAthArtha che. ll746ll avataraNikA : (7-8) prAduSkaraNadoSa ane katadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : nIaduvAraMdhAre gavakkhakaraNAi pAukaraNaM tu / davvAiehiM kiNaNaM sAhUNaTThAe kIaM tu // 747 // anvayArtha : nItuvAghAre nIcA dvArane kAraNe aMdhakAramAM vizvazaraVIS gavAkaraNAdi pADazaROf= (e) prAduSkaraNa che. sadUThThA sAdhuone arthe vyArdi dravyAdi dvArA UiTUaaN kayaNa-kharIdavuM, maM= (e) kIta che. * mULagAthAmAM rahela baMne "tu' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : nIcA dvArane kAraNe aMdhakAravALA gharamAM sAdhu bhikSA grahaNa kare te mATe gavAkSa karavuM, vagere prAduSkaraNa doSa che. sAdhuone mATe dravya ane bhAvo dvArA kharIdavuM, e kItadoSa che. TIkA : ___ nIcadvArAndhakAre gRhe bhikSAgrahaNAya gavAkSakaraNAdi, AdizabdAtpradIpamaNyAdiparigrahaH, prAduSkaraNamiti prakAzakaraNaM / dravyAdibhiH dravyabhAvaiH krayaNaM sAdhvarthe sAdhunimittaM krItametaditi gAthArthaH I747 TIkArya nIcA hArane kAraNe aMdhakAravALA gharamAM bhikSAnA grahaNa mATe gavAkSanuM karanuda , gocarI vahore te mATe gokhalo karavo vagere, prAdukaraNa che=prakAzakaraNa che. "vAraVTmAM 32 zabdathI pradIpakaraNa, maNikaraNa Adino parigraha che. dravyAdi dvArA=dravya ane bhAvo dvArA, sAdhuonA athesAdhuonA nimitte, kharIdavuM, e krIta che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'bhakta' | gAthA 040-048 bhAvArtha : sAdhuo aMdhakAravALA gharamAMthI bhikSA vahoratA nathI, ema jANIne koI gRhastha potAnA aMdhakAravALA gharamAM prakAza Ave te mATe gokhalo karAve, athavA to gharamAM dIvo saLagato rAkhe, athavA maNi, ratna vagere bhIMtamAM jaDe, to te gharanI bhikSA prAduSkaraNa doSavALI bane; paraMtu jo gRhasthe potAnA mATe gokhalo vagere karAvela hoya, to te gharanI bhikSA prAduSkaraNa doSavALI banatI nathI. vaLI, sAdhu mATe koI vastu kharIdavAmAM Ave to te vastu krItadoSavALI kahevAya. krItanA be bheda che H dravyakrIta ane bhAvakrIta. paisA vagere dravya ApIne sAdhu mATe kharIdavAmAM Avela vastu dravyakrItadoSavALI kahevAya, ane paisAdi dravya ApyA vagara potAnI kuzaLatA vagere bhAvo anyane batAvavA dvArA sAdhu mATe meLavelI vastu bhAvakrItadoSavALI kahevAya. // 747 // avataraNikA : (9-10) prAmityadoSa ane parAvartitadoSanuM svarUpa darzAve che - -- gAthA : pAmiccaM jaM sAhUNa'TThA ucchidiuM diAvei / pallaTTiDaM ca goravamAI pariaTTiaM bhaNiaM // 748 // 183 anvayArtha : naM=je sAhULaCA=sAdhuonA arthe iivaDaM-uchInuM lAvIne viJave=Ape che, (te bhakta) mitraM= prAmitya, govamArUM ca-ane gauravAdine kAraNe paTTika-parAvartIne (Ape te bhakta) siTTiyaM-parAvartita maLiyaM-kahevAyuM che. gAthArtha : je AhAra sAdhuo mATe udhAra lAvIne Ape che, te AhAra prAmitya doSavALo che, ane gauravAdine kAraNe bIjA pAsethI badalAvIne je AhAra sAdhune Ape che, te AhAra parAvartita doSavALo che. TIkA : prAmityaM nAma yat sAdhUnAmarthe ucchidyAnyataH diyAvei tti dadAti / parAvartituM (? parAvRttya) ca gauravAdibhiH kodravaudanAdinA zAlyodanAdi yad dadAti, tatparAvarttitaM bhaNitamiti gAthArthaH // 748 // noMdha : (1) mULagAthAmAM paTTiOM zabda saMbaMdhaka bhUtakRdaMtanA arthamAM che, tethI TIkAmAM parAvattituM ne sthAne pAvRttva hoya tema bhAse che. * ''gauravA'i'mAM 'Ari' padathI sAdhu pratye pUrvanA koIpaNa prakAranA saMsArI saMbaMdhane kAraNe prIti, sneha vagere vartatA hoya, tenuM grahaNa karavAnuM che. For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 vratasthApanAvastaka/yathI paniyatavyani' dvAra/ peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 048-049 * "lokavanAra'mAM "mari' padathI kodrava jevAM ja bIjAM halakAM dhAnyonuM grahaNa karavAnuM che. ka "zalyanAri''mAM 'mAra' padathI zAlI jevAM ja anya UMcI jAtanAM dhAnyonuM grahaNa karavAnuM che. * kodravadana eTale bhAtanA sthAne vaparAtuM sastuM dhAnya, je sAmAnya loko vApare che, ane zAlIodana eTale UMcA prakAranA moMghA yokhA, je dhanavAna loko vApare che. TIkArya : prAmitva eTale je bhakta sAdhuo arthe anya pAsethI uchInuM laIne Ape che, ane sAdhunA gauravadine kAraNe kodravadanAdi dvArA parAvartIne je zAlyaodanAdine Ape che, te parAvartita kahevAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhu mATe bIjA pAsethI udhAra lAvelo AhAra prAmitva doSavALo kahevAya; ane sAdhu pratye bahumAnAdine kAraNe, potAnI pAse kodrava nAmanuM halakuM dhAnya hoya to te dhAnya potAnA koIka saMbaMdhIne ApIne temanI pAsethI sAdhu nimitte zAlI nAmanA uttama jAtinA cokhA laI Ave, A rIte sAdhu mATe adalAbadalI karIne lAvelo AhAra parAvartita doSavALo kahevAya che. I748 avataraNikA : (11-12) abhyAhatadoSa ane ubhinnadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : saggAmaparaggAmA jamANiuM AhaDaM tu taM hoi / chagaNAiNovalittaM ubbhidia jaM tamubbhiNNaM // 749 // anvayArtha : saVITHURTHI tuvaLI svagAma-paragAmamAMthI (sAdhu mATe) marfuM lAvIne naM=je (Ape che,) taMte (bhakta) AdardakaabhyAhata doDuM thAya che. chaITIchuvatriraMgachANa vagerethI upaliptane ribhedIne i=je (Ape che,) taMtrata bhiUvisubhinna che. gAthArtha : vaLI svagAma ke paragAmamAMthI je taLeluM vagere bhojana sAdhu mATe lAvIne Ape che, te abhyAhatA doSavALuM thAya che; chANa vagerethI upalipta evA ghaDAne bhedIne je ghI Adi bhojana Ape che, te ubhinna doSavALuM kahevAya che. TIkA : svagrAmaparagrAmAt yadudgrAhimakAdi AnetuM (?AnIya) dadAtIti varttate, abhyAhRtaM tu tadevaMbhUtaM bhvti| tathA chagaNamRttikAdinopaliptamudbhidya yaddadAti tadudbhinnamabhidhIyata iti gAthArthaH / / 749 // For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | ratha patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 749-050 185 noMdha : mULagAthAmAM LiyuM zabda saMbaMdhaka bhUtakRdaMtanA arthamAM che, tethI TIkAmAM mAnatuM ne sthAne mAnIya hoya tema (mAse che. TIkArya : vaLI svagAma-paragAmamAMthI lAvIne je udghAhimAdine Ape che. AvA prakAranuM te=udghAhimakAdi, abhyAhata thAya che. rAti e prakAre varte che arthAt pUrva gAthAmAMthI prastuta gAthAmAM anuvartana pAme che; ane chANa, mATI vagere dvArA upaliptane bhedIne je bhakta Ape che, te ubhinna kahevAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : paragAmamAM rahetA ke svagAmamAM paNa dUra rahetA gRhastho sAdhune vahorAvavA mATe prAyaH karIne taLelAM, pharasANa, miSTAnna jevAM ja dravyo lAvatA hoya che, paraMtu rasoI lAvatA nathI. AthI tene sAme rAkhIne ahIM udghAhimAdi zabda vAparyo che; Ama chatAM koI gRhastha sAdhune vahorAvavA mATe rasoI paNa lAve to te abhyAhata doDavALI ja bane che. AthI "diramAM 'mA' padathI miSTAnna, rasoI vagerenuM grahaNa karavAnuM che. vaLI ghI, tela vagere bagaDI na jAya te mATe ghI vagerenA bhAjana upara chANa, mATI vagereno lepa karyo hoya ane sAdhune vahorAvavA arthe gRhastha te lepa toDe, to te bhAjanamAM rahela ghI Adi ubhinna doSavALuM bane che; kema ke ghaNA kALathI ema ne ema paDI rahela te bhAjanano lepa bhedavAne kAraNe te lepa upara rahela koI sUkSma jIvAtonI sAdhu nimitte hiMsA thavAnI saMbhAvanA rahe che. tethI te ghI Adi vahoranAra sAdhune ubhinnadoSanI prApti thAya. NI749aaaa avataraNikA : (13-14) mAlApahatadoSa ane AcchaghadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : mAlohaDaM tu bhaNiaM jaM mAlAIhiM dei ghettUNaM / acchijjaM ca chidia jaM sAmI bhiccamAINaM // 750 // anvayArca : mAtAdiM tu vaLI mAlAdithI zetU grahaNa karIne gaM=je re Ape che, (ta) mAtodaDuM-mAlApahRta miSyamAdi ane mRtyAdinuM chInavIne sAthI naM-svAmI je (Ape che, te) chinne Acchedya kahevAyuM che. gAthArtha : vaLI mALa vagere uparathI grahaNa karIne je bhakta sAdhune Ape che, te mAlApahata doSavALuM kahevAya; ane bRtyAdinuM chInavIne mAlika je bhakta sAdhune Ape che, te bhakta Accheda doSavALuM kahevAya. For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAyA 050-051 TIkA : ___ mAlApahRtaM tu bhaNitaM tIrthakaragaNadharaiH yanmaNDakAdi mAlAdibhyo dadAti gRhItvA, AdizabdAt adhomAlAdiparigrahaH / AcchedyaM cAcchidya yatsvAmI bhRtyAdInAM sambandhi dadAti tad bhaNitamiti, AdizabdAtkarmakarAdiparigraha iti gAthArthaH // 750 // * "momInamAM "mAdri' padathI tiryamAlanuM grahaNa che. * "rma "mAM "mari' padathI bALaka-corAdino saMgraha che. * bRtya eTale nokara ane karmakara eTale amuka cokkasa kAma karanAra mANasa. TIkArya : vaLI mALa vagerethI grahaNa karIne je kaMDakAdi roTalA vagere bhojana, Ape che, te tIrthakara, gaNadharo vaDe mAlApahata kahevAyuM che. "mAtASyiH ''mAM mAri' zabdathI adhomAlAdino parigraha che; ane bhratyAdinA saMbaMdhavALuM je bhojana chInavIne svAmI Ape che, te Acchedya kahevAyuM che. "mRtyAvInA''mAM mari' zabdathI karmakarAdino parigraha che, e pramANe gAthAno artha che. I75ol. avataraNikA : (15-16) anisRSTadoSa ane adhyavapUrakadoSanuM svarUpa darzAve che - gAthA : aNisiTuM sAmannaM goTThiabhattAi dadau egassa / saTTA mUladdahaNe ajjhoara hoi pakkhevo // 751 // anvayArtha : sImanna sAmAnya dimattArUM goSThika bhaktAdine ra3 ApatA evA prayAsa ekanuM (grahaNa karAyeluM bhakta) gAsiTuM anisRSTa che; saTTA potAnA arthe pUnar=mUlanuM grahaNa karAya chate (sAdhu mATe maga AdinI setikAdino) paavo prakSepa gogara athavapUraka roTTa thAya che. gAthArtha : sAmAnya goSThika bhaktAdine ApatA evA eka pAsethI grahaNa karAyeluM bhakta anivRSTa doSavALuM che; potAne mATe mULano AraMbha karAye chate sAdhu nimitte maga AdinI setikAdino prakSepa adhyavapUraka doSavALo thAya che. TIkA : anisRSTaM sAmAnyam-anekasAdhAraNaM goSThikabhaktAdi AdizabdAccheNibhaktAdi dadata ekasyAnanujJAtasya / svArtham AtmanimittaM mUlagrahaNe kRte sati sAdhunimittaM mudgAdisetikAdeH prakSepo'dhyavapUrako mavatIti thArtha: III For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/yathA pAniyatathAni' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 051-0para 180 * "multAhitiH ''mAM prathama 'mAra' padathI cokhA vagere dhAnyonuM grahaNa che ane dvitIya 'ri' padathI muTTI vagere pramANanuM grahaNa che. TIkArya : sAmAnya=anekanA sAdhAraNa, evA goSThikabhaktAdine mAtra zabdathI="okimamri" mAM 'mAra', zabdathI, zreNibhaktAdine ApatA evA ananujJAta=bIjAthI anujJA nahIM pAmelA, eka gRhasthanuM grahaNa karAyeluM bhakta anisRSTa che. svanA arthe potAnA nimitte, mUlanuM grahaNa karAye chata=rAMdhavAnI sAmagrI AdirUpa TUlano AraMbha karAye chate, sAdhunA nimitte maga AdinI setikA AdinoHkhobA vagereno, prakSepa athavapUraka thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : aneka mitronA sAmAnya bhojanamAMthI dAnaviSayaka bIjA mitronI anujJA jene maLI nathI, tevA eka mitra dvArA sAdhune vahorAvAtuM bhojana anisRSTadoSavALuM kahevAya. vaLI, koI gRhastha potAnI rasoI karavA mATe cUlo saLagAvIne maga vagere rAMdhato hoya, tyAM tene samAcAra maLe ke ApaNA gAmamAM sAdhu AvyA che, tethI potAnA raMdhAtA maga vageremAM sAdhu nimitte thoDA bIjA maga vagere umere to te maga vagere athavapUraka doSavALA bane che. oghadezika eTale sAdhunA saMkalpa vagara sAmAnyathI ja potAnI rasoI karatAM adhika banAvavI, mizrajAta eTale prAraMbhathI ja rasoI potAnA ane sAdhunA uddezathI banAvavI ane adhyavapUraka eTale rasoIno prAraMbha potAne mATe karavo, paraMtu banatI rasoImAM pAchaLathI sAdhunA nimitte navuM umeravuM. Ama, piMDanA udgamanA 16 doSomAMnA A traNeya doSo bhinna-bhinna jANavA. ll751 avataraNikA : atra vizodhyavizodhikoTibhedamAha - avataraNikArya : ahIM gAthA 743thI mAMDIne atyAra sudhI gocarInA 42 doSomAMthI udgamanA 16 doSonuM varNana karyuM. emAM, vizodhikoTi ane avizodhikoTinA bhedane kahe che - gAthA : kammuddesiacarimatiga pUiaM mIsa carimapAhuDiA / ajjhoara avisohia visohikoDI bhave sesA // 752 // anvayArtha : pusimitina-karma-AdhAkarma, dezikanA caramatrika pUrU pUti, bImizra, carivAmitra carama prAbhRtikA, umara=adhyavapUraka vidi avizodhi che; tenA=zeSa (doSo) vinodioDIka vizodhikoTI ma thAya. For Personal & Private Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 vratasthApanAvastaka/yathI patniyitAni' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 05-053 gAthArtha : AdhArmidoSa, oddezikadoSanA caramabhedarUpa karmordizikadoSanA traNa bheda, pUtidoSa, mizrajAtadoSa, bAdaraprAbhRtikAdoSa, adhyavapUrakadoSa avizodhikoTi che; bAkInA doSo vizodhikoTi che. TIkA : karmetyAdhAkarma, tathA auddezikacaramatrikamiti kammauddezikasya modakacUrIpunaHkaraNAdau yaccaramaM trikaM pAkhaNDizramaNanirgranthaviSayaM samuddezAdi, tathA pUrti(? tiH) bhaktapAnalakSaNA, tathA mizrajAtaM uktalakSaNaM, tathA caramaprAbhRtikA-bAdaraprAbhRtikA, tathA'dhyavapUraka uktalakSaNo, avizodhiriti avizodhikoTI uddharaNAdyanarhA, vizodhikoTirbhaveccheSA auddezikAdirUpA uddharaNArheti gAthArthaH // 752 / / TIkArya : karma eTale AdhArmika ane audezikanA caramanI trika eTale karmozikanA lADavAnA cUrNane pharI karavA AdimAM je chellA traNa-pAkhaMDI, zramaNa ane nigraMthanA viSayavALA, samudezAdi=samudeza-karmAdezika, Adezakarmoddezika ane samAdeza-karmodezika che te ane bhakta-pAnanA lakSaNavALI pUti; ane kahevAyela lakSaNavALuM mizrajAta; ane caramaprAbhRtikA eTale bAdaraprAbhRtikA; ane kahevAyela lakSaNavALo adhyavapUraka, avizodhi che=uddharaNAdine ayogya evI avizodhikoTI che. audezikAdirUpa zeSa uddharaNane yogya evI vizodhikoTI che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : avizodhikoTI doSo uddharaNAdine ayogya che. eTale vahoryA pachI AhAramAM avizodhikoTI doSano khyAla Ave to, je pAtramAM te avizodhikoTIno doSita AhAra grahaNa karela hoya te pAtramAMthI teTalo AhAra judo kADhIne bAkIno vAparI na zakAya, paraMtu te pAtramAM rahela sarva AhAra paraThavavo paDe. vizodhikoTI doSo uddharaNane yogya che. eTale vahoryA pachI AhAramAM vizodhikoTI doSano khyAla Ave to, je pAtramAM te vizodhikoTIno doSita AhAra grahaNa karela hoya te pAtramAMthI teTalo AhAra judo kADhIne paravIne bAkIno nirdoSa AhAra vAparI zakAya. II7parA avataraNikA : uktA udgamadoSAH, utpAdanAdoSAnAha - avataraNikArya udgamanA doSo kahevAyA, have utpAdanonA doSone kahe che - gAthA : uppAyaNa saMpAyaNa nivvattaNa mo a huMti egaTThA / AhArassiha pagayA tIe ya dosA ime hoti // 753 // For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukAcathI patniyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 053, 054-055 189 anvayArtha: 3prAya utpAdana, saMpAyasaMpAdanA, nivratta ane nirvartanATTa=eka arthavALA hRti thAya che. ahIM mAhAra AhAranI (utpAdanA) parathI prakRta che. te ane tenA-utpAdananA, rUpe rosa==AgaLamAM kahevAze e, doSo dati thAya che. * "' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : utpAdanA, saMpAdanA ane nirvatanA eka arthavALA zabdo che. A adhikAramAM AhAranI utpAdanA prakRta che, ane utpAdanAnA AgaLamAM kahevAze e doSo che. TIkA : utpAdaneti utpAdanamutpAdanA, evaM sampAdanA nivarttanA ceti bhavantyekArthA ete zabdA iti, sA cAhArasyeha adhikAre prakRtA, tasyAzcotpAdanAyAH sambandhino doSAH ete bhavanti vakSyamANalakSaNA iti mAthArtha: II7rUA. TIkArya : utpAdanA eTale utpAdana karavuM e utpAdanA, e rIte saMpAdana karavuM e saMpAdanA, ane nirvartana karavuM e nirvartanA, e prakAranA A zabdo eka arthavALA thAya che. "rUti' kathananI samApti arthe che, ane A adhikAramAM piMDanA 42 doSonA kathananA adhikAramAM, teautpAdanA, AhAranI prakRti che; ane tenA-utpAdanAnA, saMbaMdhavALA A=kahevAnAra lakSaNavALA, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. i75ll avataraNikA : have be gAthAmAM utpAdananA 16 doSonAM nAma batAve che - gAthA : dhAI dUi nimitte AjIve vaNimage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lohe a havaMti dasa ee // 754 // puTvi pacchA saMthava vijjA maMte a cuNNa joge a / uppAMyaNAe dosA solasame mUlakamme a||755|| anvayArtha : thADuMdhAtrI, TU-dhUtI, nimitte nimitta, nAnIve AjIva, vAmane vanIpaka, tiLicha ane | cikitsA, kode krodha, mAikamAna, mAya mAyA node ane lobha, para A daza (doSo) vaMti thAya che. putri pachI saMthad-pUrva-pazciAt saMstava, vijJA=vidyA, maMte ane maMtra, guJUI no saMkacUrNa ane For Personal & Private Use Only
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19o vratasthApanAvastuka | yathA pativyani' dvAra/peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 054-055, 056 yoga : 3MAthaUID TosA (A) utpAdanonA doSo che, mUrname ane mUlakarma so soLamo che= utpAdanAno soLamo doSa che. gAthArtha : dhAtrIpiMDa, dUtIpiMDa, nimittapiMDa, AjIvapiMDa, vanapakapiMDa ane cikitsApiMDa, krodhapiMDa, mAnapiMDa, mAyApiMDa, ane lobhapiMDa, A daza doSo thAya che, pUrvasaMstava-pazcAtsastavapiMDa, vidhApiMDa ane maMtrapiMDa, cUrNapiMDa ane yogapiMDa, ane mUlakarmapiMDaH A utpAdananA soLa doSo che. TIkA : dhAtrI dUtI nimittaM AjIvaH vanIpakazcikitsA ca krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite utpAdanAdoSA iti gAthAsamAsArthaH // 754 // pUrvaM pazcAtsaMstavo vidyA mantrazca cUNrNo yogazca utpAdanAyAH sambandhina ete doSAH, SoDazamo doSo mUlakarma ceti gAthAsamAsArthaH // 755 // TIkArya dhAtrI, dUtI, nimitta, AjIva, vanapaka ane cikitsA, krodha, mAna, mAyA ane lobha : A daza utpAdanonA doSo thAya che, e pramANe gAthAno samAsathI=saMkSepathI artha che. pUrva-pazciAtsastava, vidyA ane maMtra, cUrNa ane yoga : A utpAdananA saMbaMdhavALA doSo che, ane mUlakarma soLamo doSa che, e pramANe gAthAno samAsathI artha che. I754/7papA avataraNikA : vyAsArthaM tvAha - avataraNitArtha : pUrvanI be gAthAmAM utpAdananA 16 doSonAM nAma batAvyo. have te doSonA ja vyAsathI=vistArathI, arthane kahe che - gAthA : dhAittaNaM kareI piMDatthAe taheva dUittaM / tIAinimittaM vA kahei jaccAi vA''jIve // 756 // anvayArtha : fpaMDasthApa=piMDanA arthe dhAkRtta dhAtrIpaNAne, tadeva te rIte ja kUphattedUtapaNAne vaDuM kare che, tI nimitte vA=athavA atItAdinA nimittane heruM kahe che, vyArU va athavA jAtyAdine gALIveka AjIvana kare che=AjIvikAnuM sAdhana banAve che. For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukArathI pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "bhakta' | gAthA gAthA 756 . 191 gAthArtha : piMDa mATe dhAtrIpaNAne kare che, te dhAtrIpiMDa che, te rIte ja dUtIpaNAne kare che, te dUtIpiMDa che, athavA atItAdi nimittane kahe che, te nimittapiMDa che, athavA jAtyAdine AjIvikAnuM sAdhana banAve che, te AjIvapiMDa che. TIkA : dhAtRtvamiti bAlamadhikRtya majjanAdidhAtRbhAvaM karoti kazcitsAdhuH piNDArtha bhojananimittaM / tathaiva dUtitvaM-duhitrAdisaMdezanayanalakSaNaM / tItAdinimittaM vA kathayati piNDanimittameva / jAtyAdi vA''jIvati tatkarmaprazaMsAdinA, AdizabdAcchilpAdiparigraha iti gAthArthaH // 756 // * "mannanAthAmAd"mAM 'ri' padathI kSIra, maMDaNa, krIDApana ane aMkarUpa anya cAra prakAranA dhAtrIbhAvanuM grahaNa che. * "tItA'mAM 'mAri' padathI anAgatanuM grahaNa che. * "phitpattimAM "mari' padathI citrakaLA, lekhanakaLA vagere karmano saMgraha che. * "taHprazaMsanA'mAM "' padathI te te vyaktinA paricayanuM grahaNa che. TIkArya : piMDanA arthe=bhojananA nimitte, koI sAdhu dhAtRpaNAne=bALakane AzrayIne majjanAdi dhAtRbhAvane, kare che. te rIte ja putrI Adino saMdeza laI javAnA svarUpavALuM dUtIpaNuM kare che, athavA piMDanA nimitte ja tItAdinA=bhUtakALa vagerenA, nimittane kahe che, athavA tenA karmanI prazaMsAdi dvArA jAtyAdine AjIve che=jAtiAdivALI vyaktinA kAryanI prazaMsA Adi karavA dvArA jAti vagerene AjIvikAnuM sAdhana banAve che. mAHi' zabdathI zilpAdino parigraha che "nAtyAtrimAM 'tri' zabdathI zilpakarma vagerenuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke zilpakaLA vagere jANanAra vyaktinA zilpa vagere kAryanI prazaMsA Adi. karavA dvArA ane te te vyaktino paricaya karavA dvArA zilpa vagerene AjIvikAnuM sAdhana banAvavuM te utpAdanano AjIvapiMDadoSa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : (1) bALakane ramADavuM vagere dhAtrIbhAva karavA dvArA je sAdhu piMDanI prApti kare, te sAdhune dhAtrIpiMDadoSanI prApti thAya che. * (2) e ja gAmamAM ke bIjA gAmamAM putrI paraNAvI hoya to tenA ghare vahoravA jatI vakhate mAtApitAno saMdezo putrIne pahoMcADe athavA putrIno saMdezo mAtA-pitAne pahoMcADe, AvA prakAranuM dUtIpaNuM je sAdhu piMDa mATe kare che, tene dUtIpiMDadoSanI prApti thAya che. (3) vaLI, je sAdhu piMDa mATe lokone bhUta-bhAvinA nimittane kahe che, te sAdhune nimittapiMDadoSanI prApti thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 75-750 (4) je sAdhu piMDa mATe te te jAti, kuLa ke zilpAdi karma vagerenI prazaMsA karavA dvArA jAti vagerene potAnI AjIvikAnuM sAdhana banAve che, te sAdhune AjIvapiMDadoSanI prApti thAya che. i75dI gAthA : jo jassa koi bhatto vaNei taM tappasaMsaNeNeva / AhAraTThA kuNai va mUDho suhamearatigicchaM // 757 // anvayArtha : no #oDuM je koInarsa jeno matto bhakta hoya, taMtratene mAdArA AhAranA arthe taUsaMdhava tenA prazaMsana dvArA ja vaDuM bhaje che, mUDho =athavA mUDha=moha pAmelo, mejharatiSThi -sUkSma ane itara bAdara, cikitsAne parU kare che. gAthArtha : je koI gRhastha je zAkyabhikSu Adino bhakta hoya, te gRhasthane AhAra mATe te zAkya, bhikSu AdinI prazaMsA karavA dvArA ja seve che, te vanIpakapiMDa che, athavA mUDha evA sAdhu AhAra mATe sUkSmabAdara cikitsAne kare che, te cikitsApiMDa che. TIkA : ___ yo yasya zAkyabhikSvAdeH kazcidbhaktaH=upAsakAdiH, vanati-saMbhajate-sevate taM tatprazaMsanenaiva, 'bhuJjate citrakarmasthitA iva'ityevaM zAkyabhikSvAdi prazaMsati vA AhArArtham AhAranimittaM / karoti vA mUDhazcAritramohena sUkSmetarAM cikitsA, tatra sUkSmA vaidyasUcanAdi bAdarA pratIteti gAthArthaH // 757 // * "zAvamadyAri''mAM 'mara' zabdathI nigraMtha, tApasa, geraka, AjIvakarUpa anya cAra prakAranA bhikSuonuM grahaNa che. * "vaidyasUvanavi"mAM "maviM' padathI triphlAdi auSadhanA sUcananuM grahaNa che. TIkArya yo yastha.... mArA nimitte je koI je zAkyabhikSu Adino bhakta hoya=upAsakAdi hoya, tenete bhaktane, tenA prazaMsana dvArA ja=zAkyabhikSu AdinI prazaMsA karavA dvArA ja, bhaje che=seve che, athavA "citrakarmamAM rahelAnI jema khAya che," e prakAre zAkyabhikSu Adine AhAranA arthe=AhAranA nimitte, prazaMse che. karoti vI. AthArtha athavA cAritramoha vaDe cAritramohanIya karmanA udaya vaDe, mUDha evA sAdhu gRhasthanI sUkSma, Itara bAdara, evI cikitsAne kare che. tyAM=be prakAranI cikitsAmAM, vaidyanuM sUcanAdi sUkSma cikitsA che, bAdara pratIta che=auSadhi, jaDIbuTTI vagere gRhasthane ApavA te bAdara cikitsA che, e pramANe gAthAno artha che. 757 For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA patnayitavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 058 193 gAthA : kohapphalasambhAvaNapaDupaNNo hoi kohapiMDo u / gihiNo kuNai'bhimANaM mAyAe davAvae taha ya // 758 // anvayArtha : mohampasanmAvaUApakupavoo vaLI krodhanA phaLanI saMbhAvanAthI pratyutpanna=jaNAyelo evo piMDa, zopiMDo krodhapiMDa doDuM thAya che, jiLio gRhInA amavi-abhimAnane 3UrU kare cheHutpanna kare che, tada ane te prakAre mAyA=mAyA vaDe havA=apAve che. gAthArtha : vaLI krodhanA phaLanI saMbhAvanAthI jaNAyelo evo piMDa krodhapiMDa che, dAna pratye gRhasthane abhimAna pedA kare te mAnapiMDa che, ane vezaparAvartanAdi dvArA mAyA vaDe apAve te mAyApiMDa che. TIkA : ___ krodhaphalasambhAvanApratyutpannaH san jJAto bhavati krodhapiNDastu kSapakariva / gRhiNa: karotyabhimAnaM dAnaM pratIti mAnapiNDaH sevatikAsAdhoriva / mAyayA dApayati tathA veSaparAvarttAdineti mAyApiNDa: cellakasyeveti gAthArthaH // 758 // * "veSaparIvartAvinA"mAM 'vi' zabdathI rUpaparAvartanuM grahaNa che. TIkArya : vaLI kSapakaRSinI jema krodhanA phaLanI saMbhAvanAthI pratyutpanna chato jJAta jaNAyelo evo piMDa, krodhapiMDa thAya che. sevatikA sAdhunI jema dAna pratye gRhasthane abhimAna pedA kare che, e mAnapiMDa che. cellakanI jema te prakAre=vezaparAvartanAdi dvArA, mAyA vaDe apAve che gRhastha pAsethI piMDa apAve che, e mAyApiMDa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : koI brAhmaNanA ghare koInuM mRtyu thayuM, tethI mahinAnI tithie te brAhmaNa anya brAhmaNone bhojana karAvato hato. tyAM mAsakSamaNa karanAra koI sAdhu vahoravA mATe AvyA, ane aMdara pravezatA te sAdhune dvArapALa aTakAve che, tyAre te sAdhue kahyuM ke "AvatA mahine mane bhikSA Apaje." tyAra pachI te ja brAhmaNanA ghare bIjuM mRtyu thayuM, tethI mahinAnI tithie te brAhmaNa sarva brAhmaNone pharI bhojana karAvato hato. te vakhate pelA mAsakSamaNa karanAra sAdhu pharI tyAM vahoravA mATe AvyA, tyAre pharI dvArapALe te sAdhune aMdara jatA aTakAvyA, tyAre te sAdhue kahyuM ke "AvatA mahine mane bhikSA Apaje." tyAra pachI te brAhmaNanA For Personal & Private Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 058-059 ghare trIjuM mRtyu thayuM. Ama, be-traNa vakhata A rIte gharamAM svajanonuM mRtyu thatuM hovAthI dvArapALa pAsethI vAta sAMbhaLIne te brAhmaNe vicAryuM ke "ApaNe sAdhune bhikSA ApatA nathI, tethI ja ApaNA ghare dara mahine ekekanuM mRtyu thAya che, te sAdhunA krodhanuM ja A phaLa che." ema jANIne jyAre mahinAnI tithie te brAhmaNa sarvane pharI jamADato hato, te vakhate pharI pelA mAsakSamaNa karanAra sAdhu mAsakSamaNanA pAraNe vahoravA mATe AvyA, tyAre sAdhunA krodhanA phaLanI saMbhAvanAthI te brAhmaNa te sAdhune sArI sArI bhikSA Ape che. A rIte sAdhune vahorAvelI te bhikSA koDapiMDa doSavALI kahevAya; kema ke A piMDa sAdhunA krodhathI thayela mRtyurUpa phaLanI saMbhAvanAthI apAyelo che. A krodhapiMDanuM kathAnaka che, A rIte mAnapiMDa AdinAM paNa kathAnako piMDaniryuktimAMthI jANI levAM. II758 gAthA : atilobhA pariaDaI AhAraTTA ya saMthavaM duvihaM / kuNai pauMjai vijjaM maMtaM cuNNaM ca jogaM ca // 759 // anvayArtha : mahira AhArane mATe titvomA=atilobhathI pati phare che, vidaM vaMthavaM be prakAranA saMstavane 3UrU kare che, vinna paMta yudui no raMgavidyAne, maMtrane, cUrNane ane yogane palaMgaDuM prayoje che. gAthArtha : AhAra mATe atilobhathI phare te lobhapiMDa che, AhAra mATe be prakAranA saMstavane kare te pUrvasaMstava-pazcAsaMtavapiMDa che, AhAra mATe vidhA, maMtra, cUrNa ane yogane prayoje te vidhApiMDa, maMtrapiMDa, cUrNapiMDa ane yogapiMDa che. TIkA : atilobhAt paryaTatyAhArArthamiti lobhapiNDaH siMhakesarakayateriva / AhArArthameva saMstavaM paricayaM dvividhaM karoti pUrvapazcAdbhedena / evamAhArArthameva prayuGkte vidyAM mantracUrNe ca yogaM ca, tatra devatAdhiSThito'kSaravinyAso vidyA, devAdhiSThitastu mantraH, cUrNaH pAdalepAdiH, yogo vazIkaraNAdIti gAthArthaH / / 759 // noMdha : piMDaniryukti gAthA 494mAM "sAdhanA strI revatIrUpa vidyA' ane "nAthanA purudevatAdhiSThAtA vA maMtra:' e prakAre vidyA ane maMtranI vyAkhyA karela che. ane te rIte artha karIe to e prApta thAya ke sAdhanApUrvaka siddha thatI strIdevatArUpa vidhA che, je siddha thatAM sAdhakanuM icchita kArya sAdhI Ape che; ane maMtrano adhiSThAtA purupadevatA hoya che, te devane sAdhanAthI vaza karavo paDato nathI, paraMtu te maMtra AvaDato hoya to kArya siddha thAya che. * "pavitre pAkiH'mAM 'vi' padathI nayanAMjanacUrNanuM grahaNa che. * " varAtri''mAM 'mA' padathI saubhAgya-darbhAgya karanAra vagere yogonuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka'yathA paniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 059-060 195 TIkArya : gatinokhA -visiMhakesara, yatinI jema AhAranA arthe atilobhathI phare che, e lobhapiMDa che. madArthameva...bena AhAranA arthe ja pUrva ane pazcAttA bhedathI be prakAre saMstavane paricayane, kare che arthAt mAtA-pitA Adi pitRpakSathI gRhasthane paricaya Apavo, te pUrvasaMstava piMDadoSa che, ane sAsu Adi zvasurapakSathI gRhasthane paricaya Apavo, te pazcAsaMstava piMDadoSa che. vAda....pathArtha e rIte AhAranA arthe ja vidyAne, ane maMtra-cUrNane ane yogane prayoje cheH prayoga kare che, te anukrame vidyApiMDa, maMtrapiMDa, cUrNapiMDa ane yogapiMDa doSa che. tyAM vidyApiMDAdi cAramAM, devatAthI adhiSThita akSarano vinyAsa vidyA che, vaLI devathI adhiSThita maMtra che. pAralepa vagere cUrNa che, vazIkaraNa vagere yoga che, e pramANe gAthAno artha che. ll7palA gAthA : gabbhaparisADaNAi va piMDatthaM kuNai mUlakammaM tu / sAhusamutthA ee bhaNiA uppAyaNAdosA // 760 // anvayArtha : pistha =athavA piMDanA arthe parisaUTIkuM garbhaparizAtanAdine 3UrU kare che, (e) mU kyuM tu-mUlakarma ja che. =A 3UAya vola utpAdanonA doSo sAdulamutthA sAdhuthI UThelA mamitra kahevAyA che. gAthArtha : athavA AhAra mATe garbhaparizAtAdi kare che, e mUlakarmapiMDadoSa ja che. gAthA 053thI 760mAM batAvyA e utpAdanAnA doSo sAdhuthI utpanna thayelA kahevAyA che. TIkA : garbhaparizAtAdi vA piNDArtham AhAranimittaM karoti mUlakammaiva / sAdhusamutthA ete-anantaroditA bhaNitA utpAdanAdoSA iti gAthArthaH // 760 // TIkArya : athavA piMDanA arthe AhAranA nimitte, garbhaparizAtAdi=garbhane pADavA vagere, mUlakarmane ja kare che. A anaMtaramAM udita=gAthA 753thI 760mAM kahevAyelA, utpAdanonA doSo sAdhusamunda=sAdhuthI utpanna thayelA, kahevAyA che, e pramANe gAthArtha che. II76ol. For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 vratasthApanAvastuka yathA pAyitAni' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 01-062 avataraNikA : uktA utpAdanAdoSAH, eSaNAdoSAnAha - avataraNikArya : utpAdanAnA doSo kahevAyA, have eSaNAnA doSone kahe che - gAthA : esaNa gavesaNa'NNesaNA ya gahaNaM ca hoMti egaTThA / AhArassiha pagayA tIe ya dosA ime huMti // 761 // anvayArtha : =eSaNA, vesaUT=gaveSaNA, mavoosaUT ya havi =anveSaNA ane grahaNa paTTa=eka arthavALA hoMti thAya che. rUda ahIM gAdIrasya AhAranI eSaNA) pa-prakRta che, tI ya ane tenA= eSaNAnA, rUpeA= AgaLamAM kahevAze e, rola-doSo huMti thAya che. gAthArtha : eSaNA, gaveSaNA, anveSaNA ane grahaNa eka arthavALA zabdo che. A adhikAramAM AhAranI eSaNA prakRta che, ane eSaNAnA AgaLamAM kahevAze e doSo che. TIkA : eSaNameSaNA, evaM gaveSaNA anveSaNA ca grahaNaM ceti bhavantyekArthAH ete zabdA iti, sA cAhArasyeha prakRtA, tasyAzca eSaNAyA doSAH daza (?ime) bhavanti vakSyamANalakSaNA iti gAthArthaH // 761 // TIkArya : - eSaNa karavuM e eSaNA, e rIte gaveSaNa karavuM e gaveSaNA, anveSaNa karavuM e anveSaNA, ane grahaNa karavuM e grahaNaH e prakAranA A zabdo eka arthavALA thAya che. "ti' kathananI samApti arthe che. ane ahIM piMDanA 42 doSonA kathananA adhikAramAM, tenaeSaNA, AhAranI prakRta che, ane tenA eSaNAnA, A=kahevAnAra lakSaNavALA, daza doSo thAya che, e pramANe gAthAno artha che. I761TI avataraNikA : have be gAthAmAM eSaNAnA 10 doSonAM nAma batAve che - gAthA : saMkia makkhia Nikkhitta pihia sAharia dAyagummIse / apariNaya litta chaDDia esaNadosA dasa bhavaMti // 762 // For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 062-063 anvayArtha : saMgi=zaMkita, vizvaGga-prakSita, iivazvatta-nikSipta, pihiMga-pihita, sAhaJi-saMhata, vAcavummInedAyaka, unmizra, apariLaya=apariNata, ttitta-lipta, chagiga-chati; rasa-za saLavomA=eSaNAnA doSo bhavaMti-thAya che. gAthArtha : zaMkita, makSita, nikSipta, pihita, saMhata, dAyaka, unmizra, apariNata, lipta ane chardita : A daza eSaNAnA doSo thAya che. TIkA : zaGkitaM prakSitaM nikSiptaM pihitaM saMhRtaM dAyakam unmizraM apariNataM liptaM charditamityete eSaNAdoSAH daza bhavantIti gAthAsamAsArthaH // 762 // 197 TIkArya : zaMkita, prakSita, nikSipta, pihita, saMhRta, dAyaka, unmizra, apariNata, lipta ane chardita H A prakAranA A daza eSaNAnA doSo thAya che, e pramANe gAthAno samAsArtha che. 762 / / avataraNikA : vyAsArthamAha avataraNikArya : pUrvagAthAmAM eSaNAnA daza doSonAM nAma batAvyAM. have te doSonA ja vyAsathI-vistArathI, arthane kahe che - gAthA : kammAi saMkai tayaM makkhiamudagAiNA u jaM juttaM / NikkhittaM saccitte pahiaM tu phalAiNA thaiaM // 763 // anvayArtha : mmArU saMjJa=karmAdinI=AdhAkarmAdi doSonI, zaMkA thAya che, tayaM-te (zaMkita) che; vAphaLA 3= vaLI udakAdithI na nuttuM-je yukta che, (te) mavizvayaM-prakSita che; saccitta-sacittamAM (naMkhAyeluM bhakta) fvizrvatta-nikSipta che; tAphaLA tu=vaLI phaLAdi dvArA thayaM-sthagita=DhaMkAyeluM bhakta, vizciM=pihita che. gAthArtha : je bhaktamAM AdhAkarmAdi doSonI zaMkA thAya, te bhakta zaMkitadoSavALuM kahevAya; vaLI je bhakta For Personal & Private Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 vatasthApanAvastukaI'yathA paniyatavyAna' dvAra/peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 063-04 pANI vagerethI mizra hoya, te bhakta RkSitadoSavALuM kahevAya; vaLI sacitta ke mizra AhAramAM mukAyeluM bhakta nikSiptadoSavALuM kahevAya; vaLI phaLa vagere dvArA DhaMkAyeluM bhakta pihitadoSavALuM kahevAya. TIkA : kAdi zaGkitametat (?zaGkate tat), yadeva zaGkate tad gRhNataH tadevApadyata ityarthaH / mekSitaM udakAdinA tu yadyuktaM maNDakAdi / nikSiptaM sajIvAdau-sacitte mizre ca / pihitaM tu phalAdinA sthagitaM puSpaphalAdineti gAthArthaH // 763 // noMdha : TIkAmAM zaditametat che, tene sthAne mULagAvyA pramANe kUtte tat hovuM joIe. * "Iri'mAM 'mara' padathI udgama ane utpAdanonA soLeya doSono saMgraha che. * " vina"mAM 'vi' padathI madha, mAkhaNa vagere akalavya pravAhI dravyonuM grahaNa che. * "HUdAra'mAM 'mAri' padathI odana vagere AhArano parigraha che. * "kavinA''mAM "mari' padathI kAcAM zAka vagere sacitta dravyonuM grahaNa che. TIkArya : karmAdinI zaMkA thAya che te zaMkita che. A zakita doSane ja spaSTa kare che - jene ja zake che=bhaktamAM AdhAkarmAdi je doSonI ja zaMkA thAya che, tene grahaNa karatA evAne te AdhAkarmAdi doSonI zaMkAvALA bhaktane vahoratA sAdhune, te ja eSaNAno AdhAkarmAdi yukta zaMkita doSa ja, prApta thAya che, e prakAre artha che=gAthAnA prathama pAdano artha che. vaLI je khaMDakAdi udakAdithI yukta hoya, te prakSita che. sajIvAdimAMnuM sacittamAM ke mizrama, naMkhAyela bhakta nikSipta che. vaLI phaLAdi vaDe puSpa-phaLAdi vaDe, sthagita-DhaMkAyeluM bhakta, pihita che, e pramANe gAthArtha che. TIkAmAM nAnA no artha puSpanArinA karyo. tenAthI e prApta thAya ke puSpa, phaLa vagere vaDe sthagita AhAra pihitadoSavALo che; paraMtu phalaka pATiyuM, e arthamAM phalAdi vaDe sthagita AhAra pihitadoSavALo nathI. li76all gAthA : mattagagayaM ajoggaM puDhavAisu choTu dei sAhariaM / dAyaga bAlAIA ajogga bIjAi ummIsaM // 764 // anvayArtha : ttiyaM mAtrakamAM rahela manora=ayogyane puDhavADa-pRthvI Adi upara choDuM nAMkhIne (anya bhakta te mAtrAmAM laIne) re=Ape che, (te) sArasaM=saMta che; mano=ayogya evA vInA=bAla vagere (pAsethI lIdhela bhakta) rAyaT=dAyaka che; vInA DUbIjAdivALuM 3Hisunmizra che. For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 04-05 199 gAthArtha : mAtrakamAM rahelA ayogya AhArane pRthvI Adi chakAya upara nAkhIne anya AhAra te mAtrakamAM laIne Ape, to te AhAra saMhatadoSavALo kahevAya; dAna levA pratye ayogya evA bAla vagere pAsethI lIdhelo AhAra dAyakadoSavALo kahevAya; bIja vagerethI yukta AhAra unmizra doSavALo kahevAya. TIkA : mAtrakagatamayogyaM kuthitarasAdi pRthivyAdiSu kAyeSu kSiptvA dadAtItyetatsaMhRtaM / dAyakA bAlAdayo= bAlavRddhAdayaH ayogyA dAnagrahaNaM prati / bIjAdyunmibhaM-bIjakandAdiyuktamunmizramucyata iti gAthArthaH // 764 // TIkArya : mAtrakagata ayogyana=kohavAyela rasa vagerene, pRthivI vagere kAyo upara nAMkhIne Ape che, e saMhata che arthAt gRhasthanA bhAjanamAM rahela sAdhune ApavA mATe ayogya evA besvAda vagere AhArane sacitta pRthvIkAya Adi chakAya upara nAkhIne te bhAinamAM navo AhAra laIne sAdhune vahorAve to te saMhata doSa che. dAnanA grahaNa pratye bAlAdi=bAla-vRddhAdi, ayogya hoya, e dAyaka che; bIjAdivALuM unmizra cheH bIja-kaMdAdithI yukta evuM bhakta unmizra kahevAya che, e pramANe gAthArtha che. II764 gAthA : apariNayaM davvaM cia bhAvo vA doNha dANa egassa / littaM vasAiNA chaddiaM tu parisADaNAvaMtaM // 765 // anvayArtha : baM viga maparivaM dravya ja apariNata hoya, hoda va Ana purUM mAvo athavA benA dAnamAM ekano bhAva (apariNata) hoya, (e apariNata che;) varUpa triraMgavasAdi vaDe lepAyeluM hoya, (e lipta che;) parikSA pAvaMtaM tu chAiM vaLI parizAtanAvALuM chardita che. gAthArtha : dravya ja apariNata hoya, athavA be saMbaMdhI dAnanA viSayamAM eka dAtAno bhAva apariNata hoya, to te AhAra apariNatadoSavALo kahevAya; carabI vagere vaDe lepAyela AhAra liptadoSavALo kahevAya; vaLI DhoLatAM-DhoLatAM apAyelo AhAra charditadoSavALo kahevAya. TIkA : apariNataM dravyameva sajIvamityarthaH, bhAvo vA dvayoH sambandhino dAne ekasya dAturapariNataH, dAnaM samakSayorevetyanisRSTAdbhedaH / liptaM vasAdinA garhitadravyeNa / charditaM tu parizAtanAvaddeyamiti mAthArthaH // 765 // For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 065-66 TIkArya : dravya ja apariNata hoya=sajIva hoya, athavA saMbaMdhavALA benA dAnamAM eka dAtAno bhAva apariNata hoya, te bhojana apariNatadoSavALuM che. samakSamAM ja dAna che, ethI anisRSTathI bheda che, arthAt be dAtAnI hAjarImAM ja AhAra vahorAvelo hovA chatAM eka dAtAno bhAva apariNata che,. ethI anisRSTadoSathI apariNatadoSamAM bheda che. vasAdi gardhita dravyathI=carabI vagere niMdA pAmelA dravyathI, lepAyela hoya, te bhojana liptadoSavALuM che. vaLI parizAtanAvALuM deya=ApavA yogya bhojana, charditadoSavALuM che, e pramANe gAthArtha che. 200 bhAvArtha : vahoravA yogya dravya sajIva hoya, to te bhakta dravyane AzrayIne apariNatadoSavALuM kahevAya, athavA be dAtA saMbaMdhI bhojananA dAnaviSayaka eka dAtAno bhAva vahorAvAno hoya ane bIjA dAtAno bhAva vahorAvavAno na hoya, to tevo AhAra dAtAnA bhAvane AzrayIne apariNatadoSavALo kahevAya. vaLI anekanI mAlikIvALuM dravya anyanI gerahAjarImAM ane anyanI saMmati vagara eka mAlika Ape to anisRSTadoSa thAya; jyAre anekanI mAlikIvALuM dravya eka mAlika anyanI hAjarImAM ja Ape, paraMtu anya mAlikano ApavAno pariNAma na hoya, to apariNatadoSa thAya. A prakArano anisRSTa ane apariNata e baMne doSomAM bheda che. II765 avataraNikA : gAthA 739thI atyArasudhI gocarInA 42 doSo batAvyA. have tenuM nigamana karIne graMthakArazrI mAMDalInA pAMca doSo batAvatAM kahe che - gAthA : evaM bAyAlIsaM gihisAhUbhayasamubbhavA dosA / paMca puNa maMDalIe NeA saMjoaNAIA // 766 // anvayArtha : i=A rIte=pUrvamAM kahyuM e rIte, ziAihUmayasamudhmavA-gRhI ane sAdhu ubhayathI samudbhava evA vAyAtIsaM=betAlIza osA-doSo che. saMnoJaLAphaMga puLa paMca-vaLI saMyojanAdi pAMca maMz2I=mAMDalImAM (beThelA sAdhunA) neJA-jANavA. gAthArtha : pUrvamAM kahyuM e rIte, gRhasthathI ane sAdhuthI utpanna thayelA beMtAlIza doSo che. vaLI saMyojanAdi pAMca doSo mAMDalImAM beThelA sAdhunA jANavA. For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakA thathA patnathitathAni' dvAra/ peTA dvAra : "bhakta' | gAthA 06-060 201 TIkA : ___ evam-uktena prakAreNa, dvicatvAriMzatsaGkhyA gRhisAdhUbhayasamudbhavA-etatprabhavAH doSAH piNDasya, paJca punarmaNDalyAM upaviSTasya jJeyAH doSAH saMyojanAdyA iti gAthArthaH // 766 // TIkArya : A rIte =kahevAyela prakArathI gAthA 73thI 765mAM kahyuM e rIte, gRhI ane sAdhu ubhayathI samubhava che jemano evA=AnAthI prabhava che jemano evA=gRhastha ane sAdhu e baMnethI utpAda che jemano evA, piMDanA betAlIza saMkhyAvALA doSo che. vaLI mAMDalImAM beThelAnA saMyojanAdi pAMca doSo jANavA, e pramANe gAthArtha che. ll766. avataraNikA : etAnevAha - avataraNikArya : Amane ja=mAMDalInA saMyojanAdi pAMca doSone ja, kahe che - gAthA : saMjoaNA pamANe iMgAle dhUma kAraNe ceva / uvagaraNabhattapANe sabAhirabbhaMtarA paDhamA // 767 // anvayArtha : saMnosaMyojanA, pAne pramANa, kuMttei aMgAra, dhUma-dhUma, vAro veva ane kAraNa; (temAM) 3vaIRSTmattapA upakaraNa, bhakta ane pAnaviSayakatavAhimaMtara-bAhya sahita atyaMtara evI paDhA-prathama che=saMyojanA che. gAthArtha : saMyojanA, pramANa, aMgAra, dhUma ane kAraNaH e pAMca mAMDalInA doSo che. temAM upakaraNa, bhakta ane pAnanA viSayavALo, bAhya ane atyaMtara bhejavALo saMyojanA nAmano prathama doSa che. TIkA : saMyojanA-mIlanA 1 pramANaM piNDasya 2 aGgAro bhojana eva rAgaH 3 dhUmo dveSaH 4 kAraNaM caiva vedanAdi 5 / upakaraNabhaktapAna ityupakaraNabhaktapAnaviSayA sabAhyAbhyantarA prathamA saMyojanA, tatropakaraNabAhyasaMyojanA zlakSNacolapaTTAdilAbhe bahireva taducitakambalyAdyanveSaNam, abhyantarasaMyojanA tu vasatau tatparibhoge, evaM bhaktapAne'pi yojyamiti gAthArthaH // 767 // For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra: "bhakta' | gAthA 060-068 TIkArya : - saMyojanA=mIlanA, piMDanuM pramANa, bhojanamAM ja rAga aMgAra che, dveSa=bhojanamAM dveSa, dhUma che, ane vedanA vagere kAraNa che. have saMyojanAnuM svarUpa darzAve che- upakaraNa, bhakta ane pAnanA viSayavALI, bAhya sahita atyaMtara evI prathama che=saMyojanA che. tyAM-traNa prakAranI saMyojanAmAM, suMvALA colapaTTA vagerenA lAbhamAM=prAptimAM, bahAra ja tene ucita=suMvALA colapaTTAdine yogya, kAmaLI AdinuM anveSaNa zodhavuM, e upakaraNabAhyasaMyojanA che. vaLI vasatimAM tenA paribhogamAM suMvALA colapaTTAdi sAthe tene ucita suMvALI kAmaLI Adi vAparavAmAM, atyaMtarasaMyojanA thAya che. A rIte=je rIte upakaraNanA viSayamAM bAhya ane atyaMtara saMyojanAnuM yojana karyuM e rIte, bhakta-pAnamAM paNa yojavuM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : (1) bhikSAdinuM anukULatA pramANe yojana karavuM, te saMyojanAdoSa che. (2) pramANathI atirikta piMDano paribhoga karavo, te pramANadoSa che. (3) anukULa bhojanamAM ja rAga karavo, te aMgAradoSa che. (4) pratikULa bhojanamAM ja TheSa karavo, te dhUmadoSa che ane (5) sudhAvedanAdi che kAraNa vinA AhAra karavo, te kAraNadoSa che. temAM vastranI gaveSaNA karatAM komaLa colapaTTA vagereno lAbha thAya tyAre sAdhu te colapaTTA vagerene ucita evI sArI kAmaLI AdinuM anveSaNa kare, to te upakaraNaviSayaka bAhyasaMyojanA che; ane upAzrayamAM sAdhu jyAre te suMvALo colapaTTo pahere tyAre ja te sArI kAmaLI oDhe, to te upakaraNaviSayaka atyaMtarasaMyojanA che. vaLI, bhikSAnI gaveSaNA karatAM sArA AhAranI prApti thaI hoya tyAre sAdhu te AhArane anukULa svAdavALA anya AhAranI gaveSaNA kare ane tenI sAthe ja vahore, jethI anukULa be AhAranuM saMyojana thavAne kAraNe viziSTa svAdanI prApti thAya; to te bhaktaviSayaka bAhyasaMyojanA che; ane mAMDalImAM bhikSA vAparatI vakhate anukULa svAdavALA be AhAranuM saMyojana karIne vApare, to te bhaktaviSayaka atyaMtarasaMyojanA che. vaLI, pAnaka vahoratI vakhate paNa svAdane anurUpa anya dravya sAthe bheLavIne vahore, to te pAnaviSayaka bAhyasaMyojanA che; ane vAparatI vakhate anukULa svAdavALI vastu sAthe pAnakanuM saMyojana karIne vApare, to te pAnaviSayaka abhyatarasaMyojanA che. 76thI avataraNikA : mAMDalInA pAMca doSomAMthI saMyojanAdoSanuM svarUpa pUrvagAthAmAM darzAvyuM. have pramANAdi cAra doSonuM svarUpa batAve che - gAthA : battIsakavala mANaM rAgaddosehiM dhUmaiMgAlaM / veAvaccAIA kAraNamavihimmi aiyAro // 768 // dAraM // For Personal & Private Use Only
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'bhakta' | gAthA 768 203 anvayArtha : mA (AhAranuM) mAna vattIsaMvatnabatrIza kavalo che, rAgadoriMgarAga ane dveSathI dhUmakhuM tni dhUma ane aMgAra thAya che, vegavadgAraMgAvaiyAvRjyAdi vAraVi=kAraNa che, viIi=avidhimAM=vaiyAvRjyAdi kAraNa vagara AhAranA paribhogamAM, baphAro aticAra thAya che. gAthArtha : AhAranuM pramANa batrIza koLiyA che, rAga ane dveSathI dhUma ane aMgAradoSa thAya che, vaiyAvRtyAdi AhAranA paribhogamAM kAraNa che, vecAvRtyAdi kAraNa vagara AhAranA paribhogamAM aticAra thAya che. TIkA : dvAtriMzatkavalA mAnamAhArasya, etacca puMsaH, striyAH punaraSTAviMzatiH, rAgadveSAbhyAM dhUmAGgAramiti, rAgeNa paribhoge'GgArazcAritradAhAt, dveSeNa tu dhUmaH cAritrendhanapradIpanAt, vaiyAvRttyAdIni kAraNAnyAhAraparibhoge, AdizabdAdvedanAdiparigrahaH, avidhAvaticAra iti atrAvidhau kriyamANe vratAticAro bhavatIti mAthArtha: I768(dvAra) | TIkArya : AhAranuM mAna batrIza koLiyA che, ane A=batrIza koLiyArUpa AhAranuM mAna, puruSanuM che. vaLI strInuM aThyAvIza koLiyA che. rAga ane dveSathI dhUma ane aMgAra thAya che=cAritrano dAha thavAthI rAgathI AhAranA paribhogamAM aMgAra, vaLI cAritrarUpI IdhananuM pradIpana thavAthI zveSathI paribhogamAM dhUma thAya che. AhAranA paribhogamAM vaiyAvRtyAdi kAraNo che. "vaiyAvRjyAni'mAM 'mAdri' zabdathI vedanAdino parigraha che. avidhimAM aticAra thAya che arthAtu ahIM vaiyAvRjyAdi cha kAraNonA viSayamAM, avidhi karAte chate vratamAM aticAra thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : puruSanA AhAranuM pramANa batrIza koLiyA che ane strInA AhAranuM pramANa aThyAvIza koLiyA che. AnAthI atirikta AhAra vApare to sAdhune pramANadoSanI prApti thAya che. AhArano paribhoga rAgapUrvaka karavAthI aMgAradoSa thAya che, kema ke samabhAvarUpa cAritrano dAha thAya che. arthAt jema agni saLagAvavAthI lAkaDAM baLIne aMgArA thaI jAya che, tema AhAramAM rAga karavAthI cAritra baLIne aMgArA jevuM thaI jAya che. vaLI, AhAra dveSapUrvaka vAparavAthI dhUmadoSa thAya che; kema ke cAritrarUpI iMdhananuM pradIpana thAya che. arthAt jema iMdhana saLagAvavAthI dhUmADo thAya che, tema AhAramAM dveSa karavAthI cAritra baLavAnI zarUAta thAya che. vaLI, AhAranA paribhogamAM vaiyAvRjyAdi che kAraNo che, temAMthI koIpaNa kAraNa vagara AhAra vAparavAthI vratamAM aticAra thAya che, je kAraNadoSa che. ll768 For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 vratasthApanAvastuka |'yathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 709 avataraNikA : vyAkhyAtaM bhaktadvAram, adhunopakaraNadvAramAha - avataraNikArya : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA hatA temAMthI pAMcamA upAyarUpa bhaktadvAranuM gAthA 738thI mAMDIne 768mAM vyAkhyAna karAyuM. have vratapAlananA chaThThA upAyarUpa upakaraNakArane gAthA 76thI 840 sudhI kahe che - gAthA : uvagaraNaM pi dharijjA jeNa na rAgassa hoi uppattI / logammi a parivAo vihiNA ya pamANajuttaM tu // 769 // anvayArtha : 3varadi v=upakaraNane paNa (te rIte) gharinAM dhAraNa kare, neT=jethI rAsa 3uttI rAganI utpatti no ima ane lokamAM parivAro parivAra ne ToDuM na thAya. vihipa ane (upakaraNa) vidhi vaDe pramaUAgutta tu=ane pramANayukta (dhAraNa kare.) * 'tu' ra kAra arthamAM che. gAthArtha : upakaraNane paNa te rIte dhAraNa kare, jethI rAganI utpatti ane lokamAM niMdA na thAya; ane upakaraNa vidhipUrvaka ane pramANayukta dhAraNa kare. TIkA : upakaraNamapi vastrapAtrAdi dhArayet, kiMviziSTamityAha-yena na rAgasya bhavatyutpattiH tadutkarSAdAtmana eva, loke ca parivAdaH-khisA yena na bhavati, vidhinA ca=yatanayA pratyupekSaNAdinA dhArayet pramANayuktaM ca na nyUnAdhikamiti gAthArthaH // 769 // * "vastrapAtravi'mAM mahi' padathI opagrahika upadhinuM grahaNa che. TIkArya : vastra-pAtrAdirUpa upakaraNa paNa dhAraNa karavAM joIe. kevA viziSTane=kevA vizeSaNathI vizeSAyelA upakaraNane, dhAraNa karavAM joIe? ethI kahe che - jenAthI=je upakaraNa dhAraNa karavAthI, tenA=upakaraNanA, urjarI ja rAgI uttara zAstra ane jerI je kiTsa karI lokacaravAda khrisTa, na thAya, evA viziSTa upakaraNane vidhipUrvaka-pratyuvedi yatanapUrvaka, ane nyUna-adhika nahIM paraMtu pramANathI yukta dhAraNa karavAM joIe, e pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukayathA pAyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 769-7000 205 bhAvArtha : saMyamapAlanamAM upakAraka thAya tevAM ja vastrAdi muni dhAraNa kare, jethI upakaraNanA utkarSathI potAne rAganI utpatti na thAya arthAt indriyone anukULa hovAne kAraNe ane suzobhA thavAne kAraNe rAganI vRddhi na thAya; ane rAga na thAya tevA AzayathI sAdhu nagnatA ke aMgopAMga dekhAya evAM jIrNa paNa vastrAdi dhAraNa na kare ke jethI lokamAM niMdA thAya. vaLI, sAdhu pratyupekSaNAdi vidhipUrvaka upakaraNo dhAraNa kare, jethI saMyamane anukULa yatanAnuM pAlana thavAthI parkAyanA jIvonuM rakSaNa thAya. vaLI, zAstramAM vastra-pAtrAdinuM je pramANe kahyuM che te pramANathI yukta ja vastrAdi dhAraNa kare, paraMtu pramANathI nyUna ke adhika vastrAdi dhAraNa na kare. A rIte upakaraNano zAstrokta rIte paribhoga karavAthI grahaNa karela saMyamanI vRddhi thAya che; paraMtu prastuta gAthAmAM batAvela maryAdAthI vastrAdi dhAraNa karavAmAM na Ave, to gAthA 678mAM vratapAlananA upAyomAM batAvyA mujaba upakaraNa paNa vratapAlanano upAya banI zake nahi. I769tA. avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhue vastrAdi upakaraNa vidhipUrvaka ane pramANayukta dhAraNa karavAM joIe. temAM vastrAdi upakaraNanI pratyupekSaNAdi vidhi pUrvamAM varNavAI gaI che, tethI have vastrAdi upakaraNanA pramANane batAve che - gAthA : duvihaM uvahipamANaM gaNaNapamANaM pamANamANaM ca / jiNamAiANa gaNaNApamANameaM sue bhaNiaM // 770 // anvayArtha : 3dipamAdi=upadhinuM pramANa vihaM be prakAre che : MUpamAM gaNanApramANa pAmavi =ane pramANamAna. ninAmA jinAdinuM jinakalpika vagere sAdhuonuM, pApamAdi=gaNanApramANa, maMtra A=AgaLamAM kahevAze e, supa-zrutamAM maforgaM kahevAyuM che. gAthArtha : upadhinuM pramANa be prakAre cheH saMkhyAnuM pramANa ane pramANanuM mApa. jinakalpika vagerenI upadhinI saMkhyAnuM pramANa AgaLamAM kahevAze e, cutamAM kahevAyuM che. TIkA : __ dvividhamupadhipramANaM, kathamityAha-gaNanApramANaM mAnapramANaM ca-saGkhyAsvarUpamAnamityarthaH, jinAdInAM jinakalpikaprabhRtInAM gaNanApramANam etad-vakSyamANalakSaNaM zrute bhaNitamiti gAthArthaH TI770 For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 vratasthApanAvaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 000-001 * "jinAvIna'mAM 'ri' zabdathI sthavirakalpika sAdhuo ane sAdhvIono saMgraha che. TIkArya : upadhinuM pramANa be prakAre che. kaI rIte? ethI kahe che - gaNanAnuM pramANa ane mAnanuM pramANa=saMkhyA ane svarUpanuM mAna=upadhinI saMkhyAnuM pramANa ane upadhinI laMbAI-pahoLAI vagerenuM mApa. jinAdinuM= jinakalpika vagerenuM, gaNanAnuM pramANa A=kahevAnAra lakSaNavALuM, zrutamAM kahevAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. 770 avataraNikA : have gAthA 792 sudhI graMthakAra jinakalpika-sthavirakalpika sAdhuonI ane sAdhvIonI vastrAdi oghaupadhinuM gaNanA pramANa darzAve che - gAthA : jiNA bArasarUvANi, therA coddsruuvinno| ajjANaM pannavIsaM tu, ao uDUM uvaggaho // 771 // anvayArtha : niHjino jinakalpiko, vArasavALA=bAra rUpavALAne bAra prakAravALI pAtrAdi upadhine, (vApare che), corUfavro cauda rUpavALA=cauda prakAranI upadhivALA, therA=sthaviro hoya che, mannAI=AryAone pannavI tu=paccIsa ja (upadhi) hoya che. ane hu~ AnAthI Urdhva 3vo upagraha che=aupagrahika upadhi hoya che. gAthArtha : jinakalpiko bAra prakAranI upadhino upabhoga kare che, cauda prakAranI upadhivALA sthavirakalpiko hoya che ane ArthIone paccIsa prakAranI ja upadhi hoya che. AnAthI upara opagrahika upadhi hoya che. TIkA : jinA:-jinakalpikA dvAdazarUpANi-mAnamityarthaH pAtrAdInyupadhimupabhuJjata iti vAkyazeSaH, evaM sthavirA:-sthavirakalpikAzcaturdazarUpiNaH-pAtrAdicaturdazopadhirUpavantaH, AryANAM saMyatInAM paJcaviMzatistu-paJcaviMzatireva rUpANi pAtrAdInyupadhirutsargato bhavanti, ata-uktAd upadherUrdhvamupagraha iti yathAsambhavamaupagrahika upadhirbhavatIti zlokasamudAyArthaH // 771 // TIkArya : jino jinakalpiko, bAra rUpavALA=mAnavALA, pAtrAdirUpa upadhino upabhoga kare che. 35mane e prakAre vAkyanuM zeSa che arthAt mULagAthAnA prathamapAda pachI adhyAhAra rahela kriyApada che. A rIte=je rIte For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200, vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAraH upakaraNa' | gAthA 001-072 jinakalpiko bAra prakAranI upadhivALA che e rIte, cauda rUpavALA=pAtrAdirUpa cauda upadhinA rUpavALA, sthaviro cheHsthavirakalpiko che. AryAone=saMyatIone, paccIsa ja rUpavALA=prakAravALA, pAtrAdirUpa upadhi utsargathI hoya che. AnAthI kahevAyela upadhithI, UrdhvaEupara, upagraha che=saMbhava pramANe aupagrahika upadhi hoya che, e pramANe zlokano samudAyArtha che. bhAvArtha : jinakalpika sAdhuone vastra-pAtrarUpa auyika upadhi bAra prakAranI hoya che ane aupagrahika upadhi hotI nathI, sthavirakatyika sAdhuone vastra-patrarUpa auvika upadhi utsargathI cauda prakAranI hoya che ane sAdhvIone vastra-pAtrarUpa zika upadhi ubheMrgathI paccIsa prakAranI hoya che. A sivAyanI aupagrahika upadhi sthavirakalpika sAdhuone ane sAdhvIone AvazyakatA pramANe hoya che. saMyama mATe upakAraka evI sAmAnya upadhine audhika upadhi kahevAya che ane kAraNavizeSamAM saMyamane upakAraka bane tevI upadhine aupagrahika upadhi kahevAya che. I771 avataraNikA : avayavArthaM tvAha granthakAra: - avataraNitArtha : vaLI graMthakAra avayavanA arthane kahe che arthAt pUrvagAthAmAM jinakalpikonI, sthavirakalpikonI ane AryAonI audhika upadhinI saMkhyAnuM pramANa batAvyuM. have te dareka saMkhyAvALI upadhinAM nAmo batAve che. temAM prathama jinalpikonI bAra prakAranI upadhinAM prastuta be gAthAmAM nAmo kahe che - gAthA : pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariA / paDalAi~ rayattANaM ca gocchao pAyaNijjogo // 772 // anvayArtha : pattapAtra, pattAvaMdho pAtrabaMdha, pAyaavia ane pAtrasthApana, pAyopiAtrakesarikA, pannApheMpaDalAo, yattA rajastrANa cho vra ane gocchaka; pALijo (e) pAtrano niryoga che. gAthArtha : pAtra, pAtrabaMdha, pAsasthApana, pAtrakesarikA, paDalA, rajastrANa ane gocchaka e pAtrano niryoga che. TIkA : pAtraM pAtrabandhaH pAtrasthApanaM ca pAtrakesarikA paTalAni rajastrANaM ca gocchakaH pAtraniryogaH, eteSAM svarUpaM pramANAdhikAre vakSyAma iti gAthArthaH // 772 // For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vratasthApanAvastaka "yathA patnayitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 003 TIkArya : pAtra, pAtrabaMdha ane pAtrasthApana, pAtrakesarikA, paDalAo ane rajastrANa, gucchA e pAtrano niryoga che. AmanuM=pAtra vagerenuM, svarUpa pramANanA adhikAramAM ame kahIzuM, e pramANe gAthAno artha che. gAthA : tiNNeva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 773 // anvayArtha : tiowva ane traNa ja pachApa-pracchAdako, sadara mudapottI cevakarajoharaNa ane muhapatti; puNo tuTuvAnavido vaLI A=gAthA 772-773mAM batAvI e, bAra prakAravALI 3vedI upadhiniyAdi= jinakalpikone doDuM hoya che. gAthArtha : ane traNa ja kapaDAo, rajoharaNa ane muhapatti; vaLI A bAra prakAranI upadhi jinakalpikone hoya che. TIkA : traya eva pracchAdakA: kalpA ityarthaH rajoharaNaM caiva bhavati muhapottI=mukhavastrikA, eSa dvAdazavidha upadhiH anantaroditaH jinakalpikAnAM bhavatIti gAthArthaH // 773 // TIkArya : traNa ja pracchAdakokakalpo, rajoharaNa ane muhapottI=mukhavastrikA, hoya che. anaMtaramAM udita gAthA 772-773mAM kahevAyela, A bAra prakAranI upadhi jinakalpikone hoya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : (1) pAtra, (2) pAtrabaMdha eTale pAtrane bAMdhavAnuM vastra arthAt jhoLI, (3) pAtrasthApana eTale jenA upara pAtra mukAya che te garama vastrano TukaDo arthAt pAtranI nIceno guccho, (4) pAtrakesarikA eTale jenAthI pAtranuM paDilehaNa thAya che te caravaLI, (5) paDalA eTale bhikSAe jatI vakhate pAtra upara DhAMkavA mATe rakhAtA vastranA TukaDA, (6) rajastrANa eTale pAtra vIMTavAno vastrano TukaDo ane (7) gocchaka eTale pAtranI upara baMdhAto garama vastrano TukaDo arthAt pAtranI uparano gocchaka. pAtrasaMbaMdhI A sAta upakaraNone pAtraniryoga' kahevAya che. te uparAMta traNa kalpo arthAt be sutarAu kapaDAM ane eka garama kAmaLI, ogho ane muhapatti, ema pAMca; A rIte kula bAra prakAranI vastra-pAtrarUpa upadhi jinakalpI sAdhuone hoya che. I772/773 For Personal & Private Use Only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 774-75 avataraNikA : pUrvanI be gAthAomAM jinakalpIonI bAra prakAranI upadhinAM nAmo batAvyAM. tyAM prazna thAya ke A bAra prakAranI upadhi sarva jinakalpikone hoya ke temAM vikalpa che ? tethI graMthakAra kahe che gAthA : bArasaviho vi eso ukkosa jiNANa na uNa savvesiM / seva hoi niamA pakappabhAse jao bhaNiaM // 774 // acArya : vArasaviddo vi so-bAra prakAravALI paNa A=uparamAM kahevAyela upadhi, nibALa-jinone= jinakalpikone, kSema-utkRSTa che, manvesi guLa-paraMtu sarvane nijhamA=niyamathI seva=A ja=bAra prakAranI ja, (upadhi) na ddo-hotI nathI; no-je kAraNathI pappAtte-prakalpabhASyamAM maLiyaM-kahevAyuM che. 1 avataraNikA : - gAthArtha : bAra prakAranI paNa uparamAM kahevAyela upadhi jinakalpIone utkRSTa che, paraMtu sarva jinakalpIone niyamathI bAra prakAranI upadhi ja hotI nathI; je kAraNathI nizIthabhASyamAM kahevAyuM che. TIkA : 209 dvAdazavidho'pyeSaH anantaroditaH utkRSTo jinAnAM bhavati, sambhava eSaH, na punaH sarveSAmeSa eva dvAdazavidho bhavati (? niyamAt ), kuta ityAha-prakalpabhASye- nizIthabhASye yato bhaNitamiti gAthArthaH // 774 // TIkArya : A= bAra prakAravALI paNa anaMtaraudita ApUrvamAM kahevAyela upadhi, jinone--jinakalpika sAdhuone, utkRSTa hoya che. jinakalpikone utkRSTathI ja bAra prakAranI upadhi hoya che e ja spaSTa kare che jinakalpikone bAra prakAranI upadhi che e, saMbhava che, paraMtu sarvane=badhA jinakalpikone, niyamathI A ja bAra prakAravALI upadhi hotI nathI. kiM bhaNitamityAha kayA kAraNathI ?=sarva jinakalpikone bAra prakAranI upadhi kayA kAraNathI niyamathI hotI nathI ? ethI kahe che -- - je kAraNathI prakalpabhASyamAM=nizIthabhASyamAM, kahevAyuM che, e pramANe gAthArtha che. / / 774 // - avataraNikArya : zuM kahevAyuM che ? arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke bAra prakAranI upadhi jinakalpIone utkRSTa che, paraMtu For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 vatasthApanAvastakA vathA pAyitavyAni' dvAra/peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 005-006 sarva jinakalpIone niyamathI bAra prakAranI upadhi ja hotI nathI; je kAraNathI nizIthabhASyamAM kahevAyuM che. tethI nizIthabhASyamAM zuM kahevAyuM che? ene kahe che - gAthA : biatiacaukkapaNagaM navadasaekkAraseva bArasagaM / ee aTTa viappA uvahimi u hoMti jiNakappe // 775 // anvayArtha : visatirUpA , navasAraseva vArasa=be-traNa-cAra-pAMca-nava-daza-agiyAra-bAra : U=A 3vahiMpa upadhiviSayaka madda viMA ATha vikalpo nikhei jinakalpamAM hoMti thAya che. * "3" pAdapUrtimAM che. gAthArtha : be-traNa-cAra-pAMca-nava-daza-agiyAra-bAraH A upadhiviSayaka ATha vikalpo jinakalpamAM thAya che. TIkA ? dvikatrikacatuSkapaJcakanavadazaikAdazadvAdazakaM, ete=antaroditAH aSTau vikalpA upadhau bhavanti jinakalpa iti gAthArthaH // 775 // TIkArya : be-traNa-cAra-pAMca-nava-daza-agiyAra-bAra : A pUrvamAM kahevAyelA, upadhiviSayaka ATha vikalpo jinakalpamAM thAya che, e pramANe gAthArtha che. I77pa avataraNikA : etAneva darzayati - avataraNitArtha : Amane ja=pUrvagAthAmAM kahyuM ke jinakalpamAM upadhiviSayaka ATha vikalpo che e ATha vikalpone ja, darzAve che - gAthA : rayaharaNaM muhapottI duviho kappekajutta tiviho u / rayaharaNaM muhapottI dukappa eso cauddhA u // 776 // anvayArtha : 1. diUT pattI vokarajoharaNa, muhapatti (e) be prakAra che. 2. kheDutta 3 tivido eka For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 vratasthApanAvastuka/yathA pAtmayatavyani' dvAra/peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 006-ooo kalpathI yukta vaLI traNa prakAra che. 3. yaharajI muhaporI DuppakarajoharaNa, muhapatti, be kalpa, so vaLI A uddhA cAra prakAra che. gAthArtha : rajoharaNa ane muhapatti, ema be prakAranI upadhirUpa pahelo vikalpa che. vaLI eka kalpathI yukta rajoharaNa ane muhapatti, ema traNa prakAranI upadhirUpa bIjo vikalpa che. vaLI rajoharaNa, muhapatti ane be kahyuM, ema cAra prakAranI upadhirUpa trIjo vikalpa che. TIkA : rajoharaNaM muhapottItyayaM dvividhaH, kalpaikayuktaH trividhastu ayamevAnantaroditaH, tathA rajoharaNaM mupo tinya rUtti nyAyameva caturveti mAthArtha: I77ddA TIkArya : rajoharaNa, muhapatti e pramANe A be prakAra che; vaLI pUrvamAM kahevAyela A jarajoharaNa ane muhapatti rUpa be prakAra ja, eka kalpathI yukta traNa prakAra che; ane rajoharaNa, muhapatti, be kalpa ja cAra prakAra che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : je jinakalpiko karapAtralabdhivALA hoya ane nagnatA na dekhAya tevA atizayavALA hoya, teone jIvarakSA arthe rajoharaNa ane muhapattirUpa be prakAranI upadhi ja hoya che; kema ke yogAsanamAM besavuM hoya tyAre zarIranuM pramArjana karavA mATe teo rajoharaNano upayoga kare che ane kyAreka saMbhASaNAdi prasaMge muhapattino upayoga kare che. tethI teone be ja prakAranI upadhinI AvazyakatA hoya che. vaLI jeo nagnatA na dekhAya tevA atizayavALA na hoya, chatAM karapAtralabdhivALA hoya, teone eka kapaDAthI yukta rajoharaNa ane muhapatti, ema traNa prakAranI upadhinI AvazyakatA hoya che. vaLI koIka jinakalpikane rajoharaNa, muhapatti ane be kapaDA, ema cAra prakAranI upadhinI paNa AvazyaktA hoya che. ll776l. gAthA : tiNNeva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / pApaDiyAdimAdi go vadI 3 paMvido 777nA anvayArtha : 4. tiUva ane traNa ja pachaI[=pracchAdako kapaDAo, dara po veva rajoharaNa ane muhapatti : paMvido paNa vadI 3=pAMca prakAravALI vaLI A upadhi=pUrvamAM cAra vikalpo karyA e upadhi, papiDiyAdimAdi=pANipratigrAhakoneahAtharUpI pAtravALA jinakalpIone, doDuM hoya che. For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 vatasthApanAvastaka kathA pAyitAni' dvAra/peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA -708 gAthArtha : ane traNa ja kapaDAo, rajoharaNa ane muhapatti H A pAMca prakAranI upadhirUpa cotho vikalpa hAyarUpI pAtramAM bhojana karanArA jinakalpikone hoya che. TIkA : trayaH pracchAdakA:-kalpAH rajoharaNaM caiva bhavati mukhapottI pANipratigrahANAM-hastabhojinAmeSa 3thatu pavigha rUti thArtha: II777 TIkArya traNa pracchAdako-kalpo, rajoharaNa ane muhapatti; vaLI pAMca prakAravALI A upadhi pUrvamAM cAra vikalpo batAvyA e upadhi, pANirUpa pratigrahavALAone=hAthamAM bhojana karanArAone, hoya che, e pramANe gAthAno artha che. 77 gAthA : pattagadhArINaM puNa NavAibheyA havaMti nAyavvA / puvvuttovahijogA jiNANa jA bArasukkoso // 778 // anvayArtha : 5.6 7.8. pattAdhArIui TUT THOUT vaLI pAtrakadhArI jinonI puSutto -pUrvokta upadhinA yogathI vIrasuoso na utkRSTa bAra sudhI AvarUpe navAdi bhedo nAyabbI jJAtavya vaMti thAya che. gAthArtha : vaLI pAtrakane dhAraNa karanArA jinakalpIone pUrvamAM kahela upadhinA saMbaMdhathI utkRSTa bAra prakAra sudhI nava vagere prakAro=nava prakAra, daza prakAra, agiyAra prakAra, bAra prakAra, ema cAra vikalpo jANavA. TIkA : pAtrakadhAriNAM punaH jinAnAM jinakalpikAnAmiti yogaH navAdibhedA:navadazaikAdazadvAdazarUpA bhavanti jJAtavyAH, kathamityAha-pUrvoktopadhiyogAt-dvibhedAdipUrvoktopadhiyogena, pAtrakopadhiH saptavidhaH dvividhena yukto navavidhaH, evaM trividhAdiSvapi yojanIyaM, dazavidha ekAdazavidho dvAdazavidha iti, Aha ca-yAvat dvAdazavidhaH utkRSTo gaNanApramANeneti gAthArthaH // 778 // TIkArya : vaLI pAtrakane dhAraNa karanArA jinonA jinakalpikonA, navAdi bhedo nava-daza-agiyAra-bAra rUpo, jJAtavya thAya che. mULagAthAnA cothA pAdamAM rahela ni TUT zabdano prathama pAdamAM rahela pattAdhArIo sAthe yoga che=saMbaMdha che. For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 213 vratasthApanAvastuka |'rathA patnayitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 008-009 te navAdi bhedo kaI rIte jANavA? ethI kahe che - pUrvokta upadhinA yogathI=be bheda vagere rUpa pUrvamAM kahevAyela upadhinA yogathI=gAthA 776-777mAM batAvAyela be vagere prakAranI upadhinA saMbaMdhathI, jANavA. e saMbaMdha ja spaSTa kare che - sAta prakAravALI pAtrakanI upAdhi dvividhathI yukta=rajoharaNa ane muhapattirUpa be prakAranI upAdhithI sahita, nava prakAravALI thAya che. e rIte trividhAdimAM paNa yojavuM. ane trividhAdimAM yojavAthI keTalI saMkhyA prApta thAya, te batAve che - daza prakAra, agiyAra prakAra, bAra prakAra. ti' jinakalpI sAdhuonI upadhinA ATha vikalponI samApti arthaka che. mada ra=ane kahe che arthAt jinakalpikonI utkRSTa upadhi keTalI saMkhyAvALI hoya? te gAthAmAM batAve gaNanApramANathI utkRSTa upadhi bAra prakAra sudhI che, e pramANe gAthAno artha che. 778 avataraNikA : sthavirakalpikAnadhikRtyAha - avataraNikArya : jinakalpikone AzrayIne upadhi kahevAI. have sthavirakalpikone AzrayIne audhika upadhine kahe che - gAthA : ee ceva duvAlasa mattaga airega colapaTTo a / eso a coddasaviho uvahI puNa therakappaMmi // 779 // anvayArtha : gu cevaDuvatnasa A ja bAra=pUrvamAM kahevAyA e ja upadhinA bAra prakAro, gA =atirikta-uparAMta, mattA cotrapaTTo =mAtraka ane colapaTTo : a ma coviho=A ja cauda prakAravALI 3vahI punaHupadhi vaLI theraDUmi sthavirakalpaviSayaka che. * gAthAnA trIjA pAdamAM rahela '' ivakAra arthaka che. gAthArtha : pUrvamAM kahevAI e ja bAra prakAranI upadhi, uparAMta mAtraka ane colapaTToH A ja cauda prakAranI upadhi vaLI sthavirakalpaviSayaka che. TIkA : ___eta eva-anantaroditAH dvAdazopadhibhedAH, ke te ? pattaM pattAbandho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyAo bhedAH, mAtrakamatiriktaM colapaTTakazca, etaddvayayuktaH eSa eva caturdazavidha upadhiH punaH sthavirakalpesthavirakalpaviSaya iti gAthArthaH // 779 // For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 vratasthApanAvastukA'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 009 thI 081 * TIkAmAM rahela '0' A prakAranuM cihna gAthA 772 ane 993nA avaziSTa bhAgano saMgraha kare che. tethI pAtra, pAtrabaMdha vagere bAra bhedo prApta thayA. TIkArya : A ja=pahelAM kahevAyelA ja, bAra upadhinA bhedo, teo te bhedo, kayA che? te batAve che - pAtra, pAtrabaMdha, pAtrasthApana ane pAtrakesarikA vagere bhedo che. atirikta=uparAMta, mAtraka ane colapaTTaka, A bethI yukta A ja cauda prakAravALI upadhi vaLI sthavirakalpamAM cheHsthavirakalpanA viSayamAM che, e pramANe gAthArtha che. ll779 avataraNikA : AryA adhikRtyAha - avataraNikArya sthavirakalpikone AzrayIne audhika upadhi kahevAI. have AryAone AzrayIne audhika upadhine kahe che - gAthA : pattaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariA / paDalAi~ rayattANaM gocchao pAyaNijjogo // 780 // anvayArtha : pattapAtra, pattAvaMdhapAtrabaMdha, pathadavaUAM pAtrasthApana, pIya iva ane pAtrakesarikA, paDanAEpaDalAo, yattA rajastrANa, nocho gocchaka; (e) pAyono pAtrano niryoga che. gAthArtha : pAtra, pAtrabaMdha, pAsasthApana ane pAtra kesarikA, paDalA, rajatrANa, gajhaka : A sAta pAtrAno niryoga che. TIkA : pUrvavat II780 TIkArya : pUrvanI jema=prastuta gAthAno artha gAthA 772nI TIkA jevo jANavo. I780 gAthA : tiNNeva ya pacchAgA rayaharaNaM ceva hoi muhapottI / tatto ya mattae khalu coddasame kamaDhae hoMti // 781 // For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA paniyatavyAni' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 781-982 215 anvayArtha : tioova ya pachaIT ane traNa ja pracchAdako, udara, mupo ceva rajoharaNa ane muhapatti, tatto ya ane tyArapachI mattA vRtva=mAtraka, rodrane temaNe haoNti caudamuM kamaDhaka che. gAthArtha : ane traNa ja kapaDAo, rajoharaNa ane muhapatti, ane tyArapachI mAtraka, caudamuM kamaThaka che. noMdha : gAthA 780thI 784 sAdhvIonI 25 prakAranI upadhinA nAmo darzAvanArI che, ane bRhatsalyabhASyamAM paNa gAthA 4080thI 4083 sudhI A ja gAthAo darzAvela che, paraMtu tyAM i veva 3 terasa ityAdi gAthA nathI; jyAre prastuta graMthanI keTalIka hastapratamAM tiUova = pachI ityAdi gAthAne sthAne paNa gheva 3 teraNa ityAdi gAthA prApta thAya che, ane koIka hastapratamAM tiUva ya ityAdi ane i veva 3 ityAdi e baMne gAthA prApta thAya che, tethI ame prastuta graMthanA lakhANamAM te baMne gAthAne kramasara mUkela che; paraMtu tema karavAmAM "rone mahA veva'' e pATha be vAra prApta thAya che, je punarukti doSarUpa hovAthI sAdhvIonI 25 prakAranI upadhinA varNanamAM te pATha eka sAthe be vAra grahaNa thaI zake nahIM, mATe gAthA 782ne vadhArAnI samajIne te pramANe artha karavo, jethI prastuta 25 prakAranI upadhinuM varNana susaMgata thAya. 781 gAthA : ee ceva u terasa abhinnarUvA havaMti viNNeA / uvahivisesA niamA coddasame kamaDhae ceva // 782 // anvayArtha: paNa va 3 vaLI A ja=gAthA 772-773-779mAM batAvyA e ja, terasa 3viivaNelAttera upadhivizeSo (AryAone) mannavA vijema hRti abhinna rUpavALA viSeya thAya che. (AryAone) nima-niyamathI vo maDhaceva caudamuM (upadhivizeSa) kamaDhaka ja hoya che. gAthArtha : vaLI gAthA 002-003-00lmAM batAvyA e ja tera upadhivizeSo ArthIone sthavira kalpikothI abhinna svarUpavALA jANavA, ArcAone nakkI caudamuM upadhivizeSa kamaTaka ja hoya che. TIkA : pUrvavava, navaraM vaturdazaM maDha vaiveti II782aa. noMdha : gAthA 780thI 784 sudhInA sAdhvIone AzrayIne upadhinA varNanamAM gAthA 780-781 na grahaNa karIe ane gAthA 779nI pachI gAthA 782-783-784 grahaNa karIe to gAthA 782nuM kathana saMgata thAya, athavA to gAthA 982 grahaNa na karIe to gAthA 980-781-783-784mAM batAvela ra5 prakAranI upadhinuM varNana saMgata thAya; paraMtu gAthA 780-781 ane gAthA 78rane sAthe laIne artha karavAmAM Ave to gAthA 780thI 784 sudhImAM batAvela upadhinuM For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 082 083-084 varNana susaMgata thatuM nathI, tethI jijJAsue te te prakAre gAthAonuM yojana karIne gAthA 780thI 384mAM batAvela sAdhvIonI ra5 prakAranI upadhino bodha karavo. TIkArya : - pUrvanI jema ja che=prastuta gAthAnA traNa pAdano artha gAthA 772-773-779nI jema ja che, arthAt gAthA 772mAM batAvela pAtra Adi sAta prakAranI upadhi, gAthA 773mAM batAvela traNa kapaDAM, rajoharaNa ane muhapatti e pAMca prakAranI upadhi, ane gAthA 779mAM batAvela mAtraka ema kula tera prakAranI upAdhi sAdhvIone sthavirakalpika sAdhuothI abhinna rUpavALI hoya che, arthAt sAdhvIone sAdhuo jevI ja tera prakAranI upadhi hoya che. phakta caudamuM kamaDhaka ja che-sAdhvIone phakta caudamI upadhi colapaTTAne sthAne kamaDhaka ja hoya che. ll78rA gAthA : uggaharaNaMtagapaTTo aDorua calaNiA ya boddhavvA / abhitarabAhiNisaNI a taha kaMcue ceva // 783 // okacchia vekacchia saMghADI ceva khaMdhakaraNI a / ohovahimmi ee ajjANaM paNNavIsaM tu // 784 // anvayArtha : 3DavitApaTTo avagrahAnantaka, paTTo, DronaardhAraka, ratnA ya ane calanikA, bhitiravAdipiMsat =ane atyaMtara-bahirnivasanI, taravu=ane kaMcuka, mokSa ve i utkalikA, vaikakSikA, saMpAuM veva ane saMghATI, vaMdhara ane aMdhakaraNI : =A mAI=AryAonI modIvahitrioghaupadhimAM pALavInaM tuM-vaLI paccIza (prakAro) volvI=jANavA. * gAthA 783nA aMte rahelo "veva' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : avagrahAnantaka, paTTo, ardhAraka ane calanikA, atyaMtaranivasanI, bahirnivasanI ane kaMcuka, utkaMkSikA, vaikalikA ane saMghATI ane skaMdhakaraNI : AegAthA 080thI atyAra sudhI batAvyuM che, AryAo saMbaMdhI oghaupadhimAM vaLI paccIza bhedo jANavA. TIkA : avagrahAnantakapaTTaH aorukaM calanikA ca boddhavyA abhyantaranivasanI bahirnivasanI ca tathA phaeNveti thArtha 78rUA utkakSikA vaikakSikA saGghATI caiva skandhakaraNI ca, oghopadhau ete AryANAM sambandhini paJcaviMzatistu bhedA iti gAthArthaH // 784 // For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA pAniyatathAni' dvAra/peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 083-084 085 217 TIkArya avagrahAnaMtaka, paTTa, ardhAraka, ane calanikA, atyaMtaranivasanI ane bahirnivasanI tathA kaMcaka, utkalikA, vaikalikA ane saMghATI ane skaMdhakaraNI : A=gAthA 780thI atyAra sudhI je upadhinA bhedo batAvyA che, AryAonA saMbaMdhavALI oghaupadhimAM vaLI pacIza bhedo jANavA, e pramANe gAthArtha che. II783/784 avataraNikA : gAthA 772thI 784mAM jinakalpika-sthavirakalpika sAdhuonI ane sAdhvIonI audhika upadhinAM nAma batAvyAM. have prAyazcittAdinA prayojana arthe jinakalpika ane sthavirakalpika sAdhuonI upadhine AzrayIne jaghanya, madhyama ane utkRSTa bheda batAve che - gAthA : eso puNa savvesi jiNAiANaM tihA bhave uvahI / ukkosagAibheo pacchittAINa kajjammi // 785 // anvayArtha : pachittA puna =vaLI prAyazcittAdinA kAryamAM nirUjhAI sabaili pakSo DavahIjinAdi sarvanI A upAdhi=gAthA 772thI 784mAM batAvela upadhi, 3osa memo utkRSTAdinA bhedarUpatidI-traNa prakAre thAya che. gAthArtha : prAyazcittAdinA kAryamAM jinakalpika vagere sarvanI gAthA 002thI 084mAM batAvela upadhi utkRSTAdi bhedathI traNa prakAranI thAya che. TIkA : eSa punaH anantaroditaH sarveSAM jinAdInAM pUrvopanyastAnAM tridhA bhavedupadhiH, kathamityAhautkRSTAdibheda: utkRSTo madhyamo jaghanyazca, ayaM ca prAyazcittAdInAM kArye prAyazcittaparibhoganimittamiti gathArtha 78 TIkArya : vaLI pUrvamAM upanyasta jinAdi sarvanI=gAthA 771mAM batAvela jinakalpika-sthavirakalpika sAdhuo ane AryAo e sarvanI, A pahelAM kahevAyela, upadhi traNa prakAre thAya che. kevI rIte? ethI kahe che - utkRSTAdi bhedarUpa=utkRSTa, madhyama ane jaghanyarUpa, traNa prakAre thAya che; ane A traNa prakAranI audhika upadhi, prAyazcittAdinA kAryamAM che=prAyazcitta ane paribhoganA nimitte che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 vatasthApanAvastaka/yathA pAnavatAvyAna' dvAra/peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA o85-86 bhAvArtha : pUrve batAvela jinakalpiko, sthavirakalpiko ane AryAonI upadhi prAyazcittAdi kAryanA nimitte utkRSTa-madhyama-jaghanya, ema traNa prakAravALI che arthAt sAdhuthI koI upakaraNa khovAI jAya ke nAza pAme to tenuM prAyazcitta upadhinA utkRSTAdi bhedathI prApta thAya che, ane paribhogamAM paNa kaI utkRSTa che ane kaI jaghanya che te jaNAvavA mATe upadhinA utkRSTAdi traNa bhedo graMthakAra AgaLanI gAthAmAM batAvavAnA che. II78pA avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke prAyazcittAdi mATe jinakalpikAdinI upadhinA utkRSTAdi traNa bheda che tethI have utkRSTAdi bhedarUpa traNa prakAra batAve che - gAthA : ukkosao cauddhA cau chaddhA hoi majjhimo uvahI / avaro cauviho khalu jiNatherANaM tayaM vocchaM // 786 // anvayArtha : nirAii=jina-sthavironI jinakalpika ane sthavirakalpikonI, Doso vadI ghaDI utkRSTa upadhi cAra prakAre, maksimo ghaDe chaThThA madhyama cAra (ane) cha prakAre, avaro nu vaLI apara jaghanya upadhi, vavido cAra prakAre che, tayaM voeN tene huM kahIza. gAthArtha : - jinakalpI ane sthavirakalpI sAdhuonI utkRSTa upadhi cAra prakAre, madhyama upadhi cAra ane cha prakAre, vaLI jaghanya upadhi cAra prakAre che, tene huM kahIza. TIkA : utkRSTa upadhiH caturddhA-catuSprakAraH, caturddhA SaDdhA ca bhavati madhyama upadhiH, avaro=itarojaghanyaH caturvidhaH khalu jinasthavirANAM, takaM vakSya iti gAthArthaH // 786 // TIkArya : jina ane sthavironI jinakalpika ane sthavirakalpika sAdhuonI, utkRSTa upadhi cAra prakAre che, madhyama upadhi cAra prakAre ane cha prakAre che jinakalpIonI cAra prakAre ane sthavirakalpIonI cha prakAre che, vaLI apara=Itara=jaghanya=utkRSTa ane madhyamathI anya evI jaghanya upadhi, caturvidha che=baMnenI cAra prakAre che. tene=te utkRSTa, jaghanya ane madhyama upadhine, huM kahIza, e pramANe gAthAno artha che. I786ll For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka | kathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 08-088 219 gAthA : tinneva ya pacchAgA paDiggaho ceva hoi ukkoso / gocchaya pattaThavaNaM muhaNaMtaga kesari jahaNNo // 787 // anvayArtha : tinneva ane traNa ja pachI pracchAdako paDAdo veva ane pratigraha, DorI utkRSTa; (ane) soccha-gocchaka, pattava=pAtrasthApana, muvitA=mukhAnaMtaka=muhapatti, rikesarI=caravaLI, nadaUt= jaghanya (upadhi) roTTa thAya che. gAthArtha : ane traNa ja kapaDAM ane pAtra utkRSTa upadhi che; ane gucchA, pAtrasthApana, muhapatti, caravaLI jaghanya upadhi che. TIkA : traya eva pracchAdakAH pratigrahazcaiva bhavatyutkRSTa upadhiH, gocchakaH pAtrasthApanaM mukhAnantakaM kesarItyayaM jaghanya upadhiriti gAthArthaH // 787 // TIkArya : traNa ja pracchAdako kapaDAM, ane pratigraha=pAtra, utkRSTa upadhi thAya che. gocchaka, pAtrasthApana, mukhAnaMtaka=muhapatti, kesarI=caravaLI, A prakAranI A jaghanya upadhi che, e pramANe gAthArtha che. If78NA gAthA : paDalA ya rayattANaM pattAbaMdho jiNANa rayaharaNaM / majjho paTTagamattagasahio eseva therANaM // 788 // anvayArtha : panA ya ane paDalAo, yattAdi=rajastrANa, pattA vaMgho-pAtrabaMdha, hAIi rajoharaNa UiITjinone=jinakalpikone, mo madhyama che. paTTAmatta sidimo seva paTTaka colapaTTo, ane mAtrakathI sahita evI A ja jinakalpikonI madhyama upadhi ja, tharAIi sthavironI sthavirakalpikonI, (madhyama upadhi) che. gAthArtha : paDalA, rajastrANa, pAtrabaMdha, rajoharaNa, jinakalpikonI madhyama upadhi che. colapaTTo ane mAtrathI sahita jinakalpikonI madhyama upadhi ja sthavirakalpikonI madhyama upadhi che. For Personal & Private Use Only
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 vatasthApanAvastakaI'yathA pAniyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 788-089 TIkA : paDalAni ca rajastrANaM pAtrakabandho jinAnAM jinakalpikAnAM rajoharaNaM madhyamaH, paTTakamAtrakasahitaH eSa eva prAguktaH sthavirANAM-sthavirakalpikAnAM madhyama iti gAthArthaH // 788 // TIkArya : ane paDalAo, rajastrANa, pAtrakabaMdha, rajoharaNa; jinonI=jinakalpikonI, madhyama upadhi che. paTTaka colapaTTaka, ane mAtrakathI sahita evI pahelAM kahevAyela A ja jinakalpikonI madhyama upadhi ja, vironI=sthavirakalpikonI, madhyama upadhi che, e pramANe gAthArtha che. ll788 avataraNikA : AryA adhikRtyAha - avataraNitArtha : gAthA 785thI 788 sudhI jinakalpika ane sthavirakalpika sAdhuonI audika upadhine AzrayIne jaghanya-madhyama-utkRSTa bheda kahyA. have AryAonI authika upadhine AzrayIne prAyazcittAdinA prayojana arthe jaghanya-madhyama-utkRSTa bhedane kahe che - gAthA : ukkoso aTTaviho majjhimao hoi terasaviho u / avaro cauvviho khalu ajjANaM hoi viNNeo // 789 // anvayArtha : mannAIAryAonI loko vido utkRSTa (upadhi) ATha prakAre, mo 3 terasavido vaLI madhyama tera prakAre doDuM che, avaro ragha7 vaLI apara=jaghanya upadhi, rAtrido cAra prakAre vimo DhoDuMka vizeya che. gAthArtha : sAdhvIonI utkRSTa upadhi ATha prakAranI che, vaLI madhyama upadhi tera prakAranI che, vaLI jaghanya upadhi cAra prakAranI jANavI. TIkA : ___ utkRSTo'STavidha upadhiH madhyamo bhavati trayodazavidhastu, tathA jaghanyazcaturvidhaH khalu, tata UrdhvamaupagrahikaM jAnIhIti gAthArthaH // 789 // TIkArtha : AryAone utkRSTa upadhi ATha prakAre, vaLI madhyama upadhi tera prakAre, tathA vaLI jaghanya upadhi cAra prakAre che. tenAthI Urdhva=tyArapachI, aupagrahika upadhi jANavI, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakA vathA pArnAiyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 089 thI 091 221 bhAvArtha : AryAone utkRSTa ATha prakAranI, madhyama tera prakAranI ane jaghanya cAra prakAranI upAdhi hoya che. A rIte mULa gAthAmAM audhika upadhinA jaghanyAdi traNa bhedo pADyA, paraMtu aupagrahika upadhinuM ahIM kAMI sUcana nathI; te aupagrahika upadhinA paNa jaghanyAdi traNa bhedo che, je bhedo graMthakAre ahIM batAvyA nathI, paraMtu gAthA 835thI batAvaze, e prakAranuM dhyAna kheMcavA mATe TIkAmAM kahyuM ke 25 prakAranI upAdhithI vadhAre upadhi aupagrahika jANavI. 789 gAthA : tiNNeva ya pacchAgA abhitarabAhiNivasaNI ceva / saMghADi khaMdhakaraNI pattaM ukkosauvahimmi // 790 // aMtvayArtha : skolaradivi ane (ArthAonI) utkRSTa upadhimAM tiva=traNa ja pachI prAdako mitaravAdivaso ceva ane atyaMtara-bahirnivasanI, saMthADi saMghATI, vaMdhI aMdhakaraNI, pattapAtra hoya che. gAthArtha : ane traNa ja kapaDA, atyaMtaranivasanI ane bahirnivasanI, saMghATI, skaMdhakaraNI, pAtraH A ArthIonI upadhimAM utkRSTa upadhi che. TIkA : traya eva pracchAdakAH abhyantaranivasanI bahirnivasanI caiva saGghATI skandhakaraNI pAtraM utkRSTopadhAvAryANAmiti gAthArthaH // 790 // TIkArya : AryAonI utkRSTa upadhimAM traNa ja pracchAdako, atyaMtaranivasanI ane bahirnivasanI, saMghATI, skaMdhakaraNI, pAtra hoya che, e pramANe gAthArtha che. II79oll gAthA : pattAbaMdho paDalA rayaharaNaM matta kamaDha rayattANaM / uggahapaTTo aDDoru calaNi ukkacchi kaMcu vekacchI // 791 // anvayArtha : | (ArthAonI madhyama upadhimAM) pattAvaMgho pAtrabaMdha, patnI paDalAo, rathara karajoharaNa, matta ma8imAtraka, kamaDhaka, cattA=rajastrANa 3paTTo avagrahAnantaka, paTTo, gora=adhdharuka, ratnani=calani, 3cha-utkacchikA, vadhu kaMcuka, vecchI= vaikacchikA hoya che. For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 vratasthApanAvastuka'yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 091-792 gAthArtha : pAtrabaMdha, pagalAo, rajoharaNa, mAtraka, kamaDhaka, rajastrANa, avagrahAnantaka, paTTo, adharuka, calanikA, utkacchikA, kaMcuka, vaikacchikAH A ArthIonI upadhimAM madhyama upadhi che. TIkA : pAtrabandhaH paTalAni rajoharaNaM mAtrakaM kamaDhakaM rajastrANaM avagrahAnantakapaTTaH aorukaM calanirukkacchikA kaJcakaH vaikacchikA madhyamopadhAvAryANAmiti gAthArthaH // 791 // TIkArya AryAonI madhyama upadhimAM pAtrabaMdha, paDalAo, rajoharaNa, mAtraka, kamaDhaka, rajastrANa, avagrahAnattaka, paTTo, ardhAruka, calani, utkacchikA, kaMcuka, vaikacchikA hoya che, e pramANe gAthArtha che. ll7915 avataraNikA : jaghanyamAha - avataraNikArya : AryAone AzrayIne utkRSTa ane madhyama audhika upadhi batAvI. have jaghanya audhika upadhine kahe che - gAthA : muhapottI kesariA pattaTThavaNaM ca gocchao ceva / eso cauvviho khalu ajjANa jahaNNao uvahI // 792 // anvayArtha : mudapottI=muhapatti, riA kesarikA, pattapvaU =ane pAtrasthApana, moko veva ane gocchaka : paNo A trio cAra prakAre sarvadIupadhi maMAArdhAonI nahaUgotrajaghanya che. * "tu' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : | muhapatti, caravaLI, ane pAtrasthApana, ane gucchA : A cAra prakAranI upAdhi AryAonI jaghanya che. TIkA : mukhapottI kesarikA pAtrasthApanaM ca gocchakazcaiva eSa caturvidhaH khalvAryANAM jaghanya upadhiriti pathArtha: I762 For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA paniyatavyAni' dvAra/ peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 092-093 223 TIkArya : muhapatti, kesarikA =caravaLI, ane pAtrasthApana ane gocchaka AryAonI A jaghanya upadhi che, e pramANe gAthArtha che. II79ro avataraNikA : uktamoghopadhergaNanApramANaM, pramANamAnamAha - avataraNikArya : gAthA 771thI 792mAM jinakalpika-virakalpika sAdhuonI ane AryAonI ogha upadhinuM gaNanApramANa=saMkhyA pramANa, kahevAyuM. have ogha upadhinA pramANamAnane= svarUpamAnane, gAthA 834 sudhI kahe che - gAthA : tinni vihatthI cauraMgulaM ca bhANassa majjhimapamANaM / etto hINa jahannaM airegayaraM tu ukkosaM // 793 // anvayArtha : sinnivihasthI traNa vitastio=vaMta, ra3raMputaM caM ane cAra aMgula (e) mArsa-bhAjananuM pAtranuM, nAmAmA madhyama pramANa che. atto AnAthI=A pramANathI, dIpanahIna nahaoNM=jaghanya che, temAM tuM-vaLI atirekaTara DolaM-utkRSTa che. gAthArtha : traNa veMta ane cAra AMgaLa, e pAtranuM madhyama pramANa che. A pramANathI hIna pramANavALuM pAtra jaghanya che, vaLI A pramANathI adhika pramANavALuM pAtra utkRSTa che. TIkA : tisro vitastayaH etA eva lokaprasiddhAH caturaGgalaM ca-catvAri cAGgulAni bhAjanasya-pAtrasya madhyamapramANam, etacca paridhidavarakasya gRhyate, ato mAnAddhInaM pAtraM ca jaghanyaM bhavati, atirekataraM tu=bRhattaraM tUktamAnAdapyutkRSTaM bhavatIti gAthArthaH // 793 // TIkArtha : lokamAM prasiddha evI A ja traNa vitastio ane cAra aMgulo bhAjananuM=pAtranuM, madhyama pramANa che, ane A=bhAjananuM mAdhyama pramANa, paridhinA davarakanuM pAtranI paridhinA mApela dorAnuM, grahaNa karAya che; ane A mAnathI hIna pAtra=upara batAvela pramANathI ochA pramANavALuM pAtra, jaghanya thAya che; vaLI atirekatara=kahevAyelA mAnathI paNa bRhattara, pAtra utkRSTa thAya che, e pramANe gAthAno artha che. ll793 For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 vratasthApanAvastuka yathA pAniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 094 avataraNikA : pUrvagAthAmAM pAtranuM jaghanya, madhyama ane utkRSTa mAna batAvyuM. have anya paddhatithI pAtranuM mAna batAve che - gAthA : iNamannaM tu pamANaM NiagAhArAo hoi niSphannaM / kAlappamANasiddhaM uarapamANeNa ya vayaMti // 794 // anvayArtha : rU tu-vaLI A=have batAve che e, banne pama anya pramANa che. mihirano nipannanija AhArathI niSpanna evuM vAtaprasiddha roTTakAlanA pramANathI siddha thAya che, sarapamAna =ane (ta) udaranA pramANa vaDe vayaMti kahe che. gAthArtha : vaLI A anya pramANa che ke je potAnA AhArathI niSpanna evuM kAlanA pramANathI siddha thAya che, ane te udaranA pramANa vaDe kahe che. TIkA : idaM punaranyat pramANaM pAtrasya, nijAhArAd bhavati niSpannaM kAlapramANasiddhaM, udarapramANena ca vadantyetanmAnamiti gAthArthaH // 794 // TIkArya : vaLI A=prastuta gAthAmAM batAve che e, pAtranuM anya pramANa che. te ja spaSTa kare che- potAnA AhArathI niSpanna evuM kAlanA pramANathI siddha thAya che arthAt te te tIrthakaranA kALanA mApathI nakkI thAya che. te mApa kaI rIte nakkI thAya che, te ja batAve che - ane e mAna=A kAlapramANasiddha pAtranuM mApa, zAstrakAro udaranA pramANa vaDe kahe che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : vaLI pAtranuM bIjuM mApa kAlapramANasiddha che, arthAt prathama tIrthaMkaranA samaye temanA kALa pramANe pAtranuM mApa siddha thayela hoya che ane carama tIrthaMkaranA samaye temanA kALa pramANe pAtranuM mApa siddha thayela hoya che. vaLI A kAla pramANasiddha pAtranuM mApa paNa potAnA AhArathI niSpanna grahaNa karavAnuM che, ane potAnA AhArathI niSpanna kAlapramANasiddha evuM pAtranuM mApa paNa udaranA pramANa dvArA nakkI thAya che arthAtu pote keTaluM khAI zake che, te uparathI kAlapramANasiddha pAtranA mApano nirNaya thAya che; ane te udaranA pramANa dvArA pAtranuM mApa AgaLanI gAthAmAM darzAve che. 794 For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatAna' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 795-096 225 avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte kahyuM ane e mAna udaranA pramANa vaDe zAstrakAro kahe che, tethI have te udaranA pramANa vaDe kAlapramANasiddha pAtranuM pramANa ja batAve che - gAthA : ukkosatisAmAse dugAuaddhANamAgao sAhU / cauraMgulUNa bhariaM jaM pajjattaM tu sAhussa // 795 // anvayArtha : 3otisAmANe utkRSTa tRSAnA mAsamAM TuDijhAIibe gAunA adhvanathI dU mAgo sAdhu AvelA hoya, vaDAlU mari naM-cAra aMgula nyUna bhareluM je (bhojana) sAdu saMsAdhune pamtta tu= paryApta ja thAya, (e ja pAtranuM mAna che.) gAthArtha : utkRSTa tRSAnA mAsamAM be gAunA mArgathI sAdhu AvelA hoya ane cAra AMgaLa jUna bhareluM je bhojana sAdhune paryApta ja thAya, e ja pAtranuM mAna che. TIkA : utkRSTatRGmAse-jyeSThAdau dvigavyUtAdhvanaH AgataH sAdhuH, evaM kAlAdhvabhyAM khinnaH, tasyAsya (? tasyAsyaM) caturaGgalanyUnaM bhRtaM sat sadravAhArasya yat paryAptameva sAdhorbhavati bhojanam, etadeva manamati thArtha: I72ll noMdha : TIkAmAM sthAya che, tene sthAne tAkyuM hovuM joIe. TIkArya : jeTha Adi utkRSTa tRSAnA mAsamAM be gAunA mArgathI sAdhu AvelA hoya, A pramANe kALa ane adhvanathI khinna hoya=grISmakALa ane be gAunA mArgathI thAkelA hoya; sadrava AhAravALA tenuM Aca=DhIlA AhAravALA te pAtranuM mukha, cAra AMgaLa jUna bhareluM chatuM je bhojana sAdhune paryApta ja thAya, e ja AnuM mAna che=kAlapramANasiMddha pAtranuM mApa che, e pramANe gAthArtha che. I795ll avataraNikA : bAda 2 - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM pAtranuM pramANa batAvyuM. temAM ja apavAda jaNAvavA 'bAda trathI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 vatasthApanAvastaka/yathA pAnavatAna' dvAra/ peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA gAthA : evaM (?eyaM) ceva pamANaM savisesayaraM aNuggahapavattaM . / kaMtAre dubbhikkhe rohagamAIsu bhaiavvaM // 796 // anvayArtha : pavitta anugrahamAM pravRtta evuMcaM cepamAdi=A ja (pAtranuM) pramANa vize savizeSatara thAya che. vasaMtAre hima rohAmAsurakAMtAramAM, durbhimAM, rodhakAdimAM maa bhajanA karavI. noMdha : mULagAthAmAM parva che, tene sthAne TIkA pramANe paDyuM hovuM joIe. gAthArtha : anugrahamAM pravRtta evuM A ja pAtranuM pramANa moTuM thAya che. jaMgalamAM, dukALamAM, rodhakAdimAM vikalpa jANavo. TIkA : etadeva-anantaroditaM pramANaM bhAjanasya savizeSataraM pramANamanugrahapravRttaM dvitIyapadenetyarthaH, Aha cakAntAre dubhikSe rodhakAdiSu-rodhakatadanyabhayeSu bhajitavyam-adhikataramapi bhavatIti gAthArthaH // 796 // * "dhivatarapi''mAM "pi'thI e jaNAvavuM che ke rodhaka vagere viSama saMyogo hoya tyAre sAdhu pAtra adhikatara paNa pramANavALuM rAkhe, te sivAya na rAkhe. TIkArya : dvitIyapadathI=apavAdathI, anugrahamAM pravRtta evuM A ja=pUrvamAM kahevAyeluM ja, bhAjananuM pramANa savizeSatara pramANavALuM thAya che. te apavAdanAM sthAno ja mAda thI batAve che - kAntAramAM=jaMgalamAM, dubhikSamAM dukALamAM, rodhakAdimAM=rodhaka ke tenAthI anya bhayomAM, bhajanA karavI=adhikatara paNa thAya chekAlapramANasiddha pAtrathI vadhAre moTA pramANavALuM paNa pAtra thAya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : gAthA 793thI 795mAM batAvela madhyama ane utkRSTa pramANavALA pAtranuM mApa, ApattikALamAM sAdhuonA anugrahanI pravRtti nimitte savizeSatara thAya che. anugrahapravRttanuM tAtparya kholatAM kahe che ke apavAdathI arthAt dukALa vagere prasaMgomAM sAdhue bIjA sAdhuone upakAra karavA mATe apavAdathI moTuM pAtra rAkhavAnuM che; ane apavAdathI anugrahamAM pravRtta evuM pAtra moTuM rAkhavAnAM kAraNo ja batAve che - jaMgala hoya, dukALa hoya ke rodhaka hoya arthAt nagara zatruothI gherAyeluM hoya, ke te sivAya nagaramAM pUra AvyuM hoya, vagere bhayo hoya, tyAre gocarI durlabha thavAthI keTalAka sAdhuone AhAra prApta na paNa thAya. te samaye potAnA udaranA pramANa karatAM moTA pramANavALuM pAtra hoya to, koIka sAdhune koIka sthAne For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA cha99, 990-098 220 nirdoSa gocarI potAnA udaranA pramANathI adhika prApta thatI hoya to moTA pAtramAM vahorI zakAya; Ama, savizeSatara pAtra anya sAdhune saMyamapAlanarUpa anugraha karavAmAM upakAraka thaI zake che. mATe AvA saMyogo vAraMvAra AvatA hoya to apavAdathI sAdhu adhikatara mAnavALuM pAtra paNa rAkhe. ll796 gAthA : veAvaccakaro vA NaMdIbhANaM dhare uvaggahiaM / so khalu tassa viseso pamANajuttaM tu sesANaM // 797 // anvayArtha : verAvazvakaravA athavA vaiyAvRjyakara 3vadizaMkaaupagrahika evA viImA nAMdIbhAjanane ghare dhAraNa kare che. to vastu kharekhara tenAMdIbhAjanano upayoga, taItenekavaiyAvRtya karanAra sAdhune, vireno vizeSa hoya che, sesAI (vaLI zeSa sAdhuone pamAgutta pramANayukta hoya che. gAthArtha : athavA vaiyAvRtya karanAra sAdhu opagrahika upadhirUpa nAMdIbhAjanane dhAraNa kare che. kharekhara nAMdIbhAjanano upayoga vaiyAvRtya karanAra sAdhune vizeSa hoya che, vaLI zeSa sAdhuone pramANayuktA hoya che. TIkA : __ vaiyAvRttyakaro vA vipulani rArthaM nAndIbhAjanaM mahApramANaM dhArayati aupagrahikaM, naudhikaM, sa khalu tasya-vaiyAvRttyakarasya vizeSaH, pramANayuktaM tu zeSANAM sAdhUnAmiti gAthArthaH // 797 // TIkArtha : athavA vaiyAvRtya karanAra sAdhu vipula nirjarAnA arthe aupagrahika evA mahA pramANavALA nAMdIbhAjanane dhAraNa kare che, audhika nahi; kharekhara te nAMdIbhAjanano upayoga, tene vaiyAvRtya karanAra sAdhune, vizeSa hoya che, vaLI zeSa sAdhuone pramANayukta hoya che, e pramANe gAthAno artha che. avataraNikA : nAndIbhAjanaprayojanamAha - avataraNitArtha : have aupagrahika evA nAMdIbhAjanane dhAraNa karavAnA prayojanane kahe che - gAthA : dijjAhi bhANapUraM tu riddhimaM koi rohamAIsu / tahiyaM tassuvaogo sesaM kAlaM paDikkuTTho // 798 // For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 vatasthApanAvastakA yathA pAyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 090-98 anvayArtha : romA=rodhakAdimAM opha riddhiv=koIka RddhimAna mApUra tukabhAjanapUrane ja=pAtra bharelA bhojanane ja, viSNAdi Ape, diyaM tyAM-tevA rodhakAdimAM, tarasa teno nAMdIbhAjanano, yuvono upayoga che; te naM-zeSa kAlane viSe (nAMdIbhAjanano upayoga) paDavuM pratikuSTa che, * "tu' vakAra arthaka che, ane te prakArathI e prApta thAya ke AkhuM pAtra bharIne ja Ape, adhUruM nahIM. gAthArtha : rodhakAdimAM koIka baddhimAna pAtra bhareluM bhojana ja Ape, tevA rodhakAdimAM nAMdIbhAjanano upayoga che; zeSa kAlamAM nAMdIbhAjanano upayoga niSiddha che. TIkA : dadyAd yasmAdbhAjanapUrameva RddhimAn kazcit nauvittakAdiH rodhakAdiSvApadvizeSeSu, tatra-rodhakAdau tasya nAndIbhAjanasyopayogaH, zeSakAlaM pratikruSTaH tasyopayoga iti gAthArthaH // 798 // * "oghavipu'mAM "mari' padathI duSkALAdi anya ApattionuM grahaNa karavuM che. TIkArya : je kAraNathI rodhakAdi ApattivizeSomAM nauvittakAdi koI RddhivALo bhAjanapUrane ja=AkhuM bhAjana bharelA bhojanane ja, Ape, tyAM-tevA rodhakAdimAM, teno nAMdIbhAjanano, upayoga che; zeSakAlane viSe teno-nAMdIbhAjanano, upayoga pratiSedhAyelo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 796mAM kahyuM ke sAdhuo rodhakAdi ApattiomAM apavAdathI udaranA pramANa karatAM moTA pramANavALuM pAtra rAkhe. tethI e prApta thAya ke moTuM pAtra upalabdha hoya to nAMdIbhAjana rAkhavAnI jarUra rahetI nathI; kema ke te moTA pAtramAM ja gocarI lAve athavA nirjarAnA arthI vaiyAvacca karanAra sAdhu moTA pAtrane badale aupagrahika upadhirUpa nAMdIbhAjanane rAkhe, e jaNAvavA mATe gAthA 797mAM "vA' kArathI kahyuM ke vipula nirjarAne mATe vaiyAvacca karanAra sAdhu mahApramANavALuM aupagrahika evuM nAMdIbhAjana dhAraNa kare, ane zeSa sAdhuo pramANavALuM nAMdIbhAjana dhAraNa kare. vaLI, gAthA 798mAM kahyuM ke nAMdIbhAjanano upayoga rodhakAdi ApattivizeSamAM ja karavAno che, te sivAya teno upayoga karavAno niSedha che. tethI zaMkA thAya ke rodhakAdi ApattimAM zeSa sAdhuone pramANayukta nAMdIbhAjanano upayoga kema karavAno che? mahApramANavALA nAMdIbhAjanano kema nahIM ? teno Azaya e che ke vaiyAvacca karanAra sAdhu ke zeSa sAdhuo nAMdIbhAjanano upayoga rodhakAdi ApattikALamAM ja kare, chatAM vaiyAvacca karanAra sAdhu mahApramANavALuM nAMdIbhAjana rAkhe, jethI ghaNA sAdhuonI gocarI lAvIne pote vipula nirjarA prApta karI zake; ane zeSa sAdhuo pramANayukta nAMdIbhAjana rAkhe, jethI Apatti hovAne kAraNe nirdoSa AhAra potAnA udaranA pramANa karatAM adhika prApta thAya to anya sAdhuo mATe lAvI zakAya; For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatuka | yathA patniyitAni' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 090-098, 999 229 paraMtu sAmAnya saMyogomAM zeSa sAdhuo pUrvamAM batAvela mApavALA pAtramAM ja potAnA udarapramANa AhAra lAve. ahIM "novijJA"i zabdanuM tAtparya e che ke koI RddhivALo gRhastha dhanArjana mATe vAraMvAra dezATana karato hoya, tevA gRhastha pAse naukAnI ghaNI sAmagrI hoya che, tethI tene na=nAva, nA vittaka=dhanavALA, arthAt "nauvittaka' kahevAya che. ane tevo nauvittaka gRhastha sAdhuo pratye bhaktivALo hoya to rodhakAdi ApattimAM sAdhuone ghaNuM bhojana vahorAve. ane "kavi' padathI anya RddhimAna gRhasthonuM grahaNa karavuM che. ll797/798 avataraNikA : gAthA 793thI 798 sudhI pAtranuM ane nAMdIbhAjananuM pramANamAnadarzAvyuM. have pAtrabaMdhanA pramANamAnane kahe che - gAthA : pattAbaMdhapamANaM bhANapamANeNa hoi kAyavvaM / jaha(?jA) gaMThimmi kayammI koNA caturaMgulA hoMti // 799 // anvayArtha : mApamA=bhAjananA pramANathI pattaviMthapAI-pAtrabaMdhanuM jhoLInuM, pramANa phAyavyaMkartavya doDuM thAya che. nA vi ivayamIyAva graMthi karAya chate pA caturaMkunA koNo=jhoLInA be khUNA, cAra aMgula UMti thAya, (teTaluM pAtrabaMdhanuM pramANa che.) gAthArtha : bhAjananA pramANathI pAtrabaMdhanuM pramANa kartavya thAya che. vAva be gAMTha karAve chate jhoLInA be khUNA cAra AMgaLa thAya, teTaluM pAtrabaMdhanuM pramANa che. TIkA : pAtrabandhapramANaM, kimityAha-bhAjanapramANena karaNabhUtena bhavati karttavyaM, kiMviziSTamityAha-yAvad granthau kRte sati koNau caturaGgalau bhavataH, trikAlaviSayatvAt sUtrasyApavAdikamidaM, sadA grnthymAhiti thArtha 72. noMdha : mULagAthAmAM gaMda che tene sthAne TIkA pramANe nA hovuM joIe. TIkArya : pAtrabaMdhanuM pramANa, zuM? ethI kahe che - karaNabhUta evA bhAjananA pramANa vaDe pAtrabaMdhanuM pramANa kartavya thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 vratasthApanAvastaka "yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAraH upakaraNa' | gAthA 099-800 kevuM viziSTa che? arthAt pAtrabaMdhanuM pramANa bhAjananA pramANathI keTaluM moTuM che? ethI kahe che - vAva be gAMTha karAye chate be koNa cAra aMgulavALA thAya. sUtranuM trikAlaviSayapaNuM hovAthI A=uparamAM batAvela pAtrabaMdhanuM pramANa, apavAdika che, kema ke sadA graMthino abhAva che arthAt dareka kALamAM jhoLInI gAMTha karavAnI hotI nathI, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pAtrabaMdhanuM pramANa sAdhanabhUta evA bhAjananA pramANathI karavuM joIe, ane pAtrabaMdhanuM pramANa bhAjanathI kaMIka vizeSa che, tethI kahe che ke jhoLInI aMdara pAtrane mUkIne jhoLInI gAMTha karatAM jhoLInA be khUNA pAtranI UMcAIthI cAra AMgaLa pramANa upara rahe, teTalA pramANavALI jhoLI hovI joIe. A rIte jhoLInuM pramANa sUtrathI kahyuM, ane jhoLInA pramANane batAvanAra sUtra traNeya kALanA viSayavALuM che; kema ke dareka tIrthakara jhoLInuM pramANa sarakhuM ja batAve che. vaLI jhoLIne gAMTha bAMdhavAno vyavahAra pAchaLathI thayelo hovAne kAraNe jhoLInuM A pramANa apavAdika che; kema ke sadA graMthino abhAva che arthAt jhoLIne gAMTha bAMdhavAno vyavahAra haMmezAM hoto nathI. AthI gAMTha bAMdhyA vinA jhoLInA be khUNA pAtra karatAM cAra AMgaLa upara rahe, e prakAranA jhoLInA mApane darzAvanAra sUtra utsargathI che; jayAre gAMTha bAMdhyA pachI pAtrathI be khUNA cAra AMgaLa upara rahe, e prakAranA jhoLInA mApane darzAvanAra sUtra apavAdathI che. Ama, dareka tIrthakaranA kALamAM apavAdika jhoLInuM pramANa A ja hoya che, ane apavAdanuM kAraNa na hoya tyAre utsargathI upara batAvela pAtrabaMdhanuM mApa hoya che. 799lA gAthA : pattaTThavaNaM taha gocchao a pAyapaDilehaNI ceva / tiNhaM pi u ppamANaM vihatthi cauraMgulaM ceva // 800 // anvayArtha : ttikUvAM tatathA pAtrasthApana=nIceno guccho, tocho ane gocchaka=uparano guccho, pApaDiklero veva ane pAtrapratilekhanI=caravaLI, tiE fpa 3=vaLI traNeyanuM paNa prabhAI pramANa visthi vaDa zunuM ceva vitasti=eka veta, ane cAra aMgula che. gAthArtha : tathA pAtrasthApana ane gucchA ane caravaLI, vaLI traNeyanuM paNa pramANa eka veMta ane cAra AMgaLa che. TIkA : pAtrasthApanamUrNAmayaM tathA gocchakazca pAtrapratilekhanI caiva muhapottI, eteSAM trayANAmapi pramANaM prastutaM vitastizcaturaGgulaM caiva=SoDazAGgulAnIti gAthArthaH // 800 // For Personal & Private Use Only
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA pAyitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 800-801 231 TIkArya tathA Unamaya pAtrasthApana ane gocchaka ane pAtrapratilekhanI=pAtranI muhaporikacaravaLI A traNenuM paNa prastuta pramANa=gaNanApramANa nahIM paraMtu pramANamAnarUpa prastuta mAna, vitasi=eka veta ane cAra aMgula cheHsoLa aMgulo che, e pramANe gAthAno artha che. 800 avataraNikA : eteSAM prayojanamAha - avataraNitArtha : AmanA prayojanane kahe che, arthAt gAthA 798-800mAM pAtrabaMdha, pAtrasthApana, gucchA ane pAtrapratilekhanI : A cAranuM pramANamAna darzAvyuM. have te cAreyanA prayojanane be gAthAmAM kahe che - gAthA : rayamAirakkhaNaTThA pattAbaMdho a pattaThavaNaM ca / hoi pamajjaNaheuM tu gocchao bhANavatthANaM // 801 // anvayArtha : yamAphagg ma=ane raja vagerenA rakSaNanA arthe pattA vaMtho pAtrabaMdha che, paraMtuvA =ane pAtrasthApana pamannAdevaM pramArjananA hetuthI roTTa hoya che, tocho tuM-vaLI gocchaka mAvasthAdf bhAjanavastrone (pramArjivA mATe) hoya che. gAthArtha : ane raja vagerenA rakSaNa mATe pAtrabaMdha che, pAtrasthApana pramArjana mATe hoya che, vaLI gucchA pAtranAM vastrone pramArjivA mATe hoya che. TIkA : __ rajaHprabhRtirakSaNArthaM pAtrabandhazcoktalakSaNaH, pAtrasthApanaM ca bhavati pramA nahetoH, etannimittameva gocchakaH bhAjanavastrANAM-paTalAdInAmiti gAthArthaH // 801 // TIkArya : ane raja vagerenA rakSaNanA arthe kahevAyela lakSaNavALo pAtrabaMdha che=gAthA 799mAM kahevAyela svarUpavALI jhoLI che, ane pAtrasthApana pramArjananA hetuthI hoya che. paDalA vagere rU5 bhAjanavastrone AnA nimitte ja=pramArjavA mATe ja, gocchaka che, e pramANe gAthArtha che. l801 For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 vatasthApanAvastaka/yathA patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 802-803 gAthA : pAyapamajjaNaheuM kesariA ittha hoi nAyavvA / paDalasarUvapamANAi saMpayaM saMpavakkhAmi // 802 // anvayArtha : stha ahIM=pAtrapramArjananA viSayamAM, pAyamannadevuM pAtranA pramArjananA hetuthI ri-kesarikAcaravaLI nAyabrA doDuM=jJAtavya thAya che. saMjayaMtrahave patnasarUvapaIVIkuM paDalAnA svarUpa, pramANAdine saMvizvAmi huM kahIza. gAthArtha : pAtrapramArjananA viSayamAM pAtranA pramArjana mATe caravaLI jANavI. have paDalAnuM svarUpa, pramANAdine huM kahIza. TIkA : pAtrapramArjanahetoH, kimityAha-kesarikA atra bhavati jJAtavyA, paTalasvarUpapramANAdi AdizabdAt prayojanaM sAmprataM pravakSyAmIti gAthArthaH // 802 // noMdha : oghaniryukti gAthA 669tnI TIkAmAM ane te sivAya paNa oghaniryuktimAM aneka sthAnomAM pAgakesarikAne pAtramukhavastrikA kahela che. vaLI baeN.ka.bhA.gA. 3983mAM pAtraprapekSaNikA zabdaprayoga karela che, tema ja prastuta graMthamAM TalAya sthAnomAM caravaLI' vAcaka alaga alaga zabdaprayoga karela che. tethI pAtrakesarikA, pAtrapratilekhanI, pAtrapratyupekSaNikA, pAtramukhavastrikA, pAtramuhapottI, pAtramukhAnaMtaka : e sarva ekAryavAcI zabdo che, ane te sarvane vartamAnanI paribhASAmAM "caravaLI' kahevAya che. TIkArya : pAtranA pramArjananA hetuthI, zuM che? ethI kahe che - ahIM pAtrapramArjananA viSayamAM, kesarikA= caravaLI, jJAtavya thAya che. paDalAnA svarUpa, pramANAdine, Adi zabdathI prayojanane, have huM kahIza, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA : pUrvagAthAmAM graMthakAre kahyuM ke paDalAnA svarUpa, pramANa ane prayojanane huM kahIza. tethI have paDalAnuM svarUpa ane gaNanApramANa darzAve che - gAthA : jehiM saviA Na dIsai aMtario tArisA bhave paDalA / tiNNi va paMca va satta va kayalIgabbhovamA lahugA // 803 // For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 803-804 233 anvayArtha : hiM jeo vaDe aMtarika aMtarita varU savitAsUrya, A rIte dekhAya nahIM, tArikatevA prakAranA yatnAknovAM kadalInA garbhanI upamAvALA, naMduII laghuka halakA, (kALanI apekSAe) tiUiT = paMgha va satta va=traNa ke pAMca ke sAta paDatA paDalAo hoya che. gAthArtha : je pagalAo vaDe aMtarita sUrya dekhAya nahIM tevA prakAranA, kadalInA garbhanI upamAvALA, halakA, kALanI apekSAe traNa ke pAMca ke sAta pagalAo hoya che. TIkA : __ yaiH savitA-AdityaH na dRzyate antaritaH, sAmAnyena tAdRzAni bhavanti svarUpeNa paTalAni, tAni ca trINi vA paJca vA sapta vA kAlApekSayA, kadalIgarbhopamAni-masRNazlakSNAni laghUni-hulukAnIti gAthArthaH // 803 // TIkArya : je pagalAo vaDe aMtarita savitA=Aditya-sUrya, dekhAto nathI, sAmAnyathI svarUpathI tevA prakAranA paDalAo hoya che; ane teo=ne paDalAo, kadalInA garbhanI upamAvALA=komaLa ane suMvALAM, laghu halakA, kALanI apekSAe traNa ke pAMca ke sAta hoya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAmAnya rIte paDalA teTalA jADA hovA joIe ke sUryanI sAme rAkhavAmAM Ave to paDalAmAMthI sUrya dekhAya nahIM; vaLI te paDalA kadalIvRkSanA garbha samAna komaLa ane suMvALAM hovA joIe, ane vajanamAM halakA hovA joIe. vaLI A paDalA Rtu pramANe traNa, pAMca athavA sAta rAkhavAnA hoya che, je svayaM graMthakAra AgaLamAM varNavaze. 803 avataraNikA : tadeva aSTayati - avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke kALanI apekSAe traNa ke pAMca ke sAta paDelA hoya che. tethI kayA kALamAM keTalA paDelA hovA joIe, ene ja spaSTa kare che - gAthA : gimhAsu tinni paDalA cauro hemaMta paMca vAsAsu / ukkosagA u ee etto puNa majjhime vocchaM // 804 // For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / 'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'upakaraNa' | gAthA 804 anvayArtha : ziddAmu tinni-grISmamAM traNa, hemaMta gho-hemaMtamAM cAra, vAsAsu paMtra paDanA=varSAmAM pAMca paDalAo hoya che. rU 3=vaLI A=Rtu pramANe traNa-cAra-pAMca paDalAo batAvyA e, kSesa-utkRSTa che. tto puNa=AnAthI pachI mAime-madhyama paDalAone vokhkhuM=huM kahIza. 234 gAthArtha : grISmakALamAM traNa paDalA, hemaMtaRRtumAM cAra paDalA, ane varSAkALamAM pAMca paDalA hoya che. vaLI RRtu pramANe traNa-cAra-pAMca paDalA batAvyA e utkRSTa che. have pachI madhyama paDalAo keTalA hovA joIe, tene huM kahIza. TIkA : sAmAnyena tAdRzAni bhavanti svarUpeNa paTalAni tAni ca trINi vA grISmeSu, sarveSveva trINi paTalAni bhavanti, kAlasyAtyantarUkSatvAt drutaM pRthivIrajaH prabhRtipariNate:, tena paTalabhedAyogAditi / paTalAni hemante, kAlasya snigdhatvAt vimarddena pRthvIrajaH prabhRtipariNate:, tena paTalabhedasambhavAditi / paJca varSAsu sarvAsveva paTalAni bhavanti, kAlasyAtyantasnigdhatvAt aticireNa rajaHprabhRtipariNate:, tena paTalabhedayogAditi / utkRSTAnyetAni tatsvarUpApekSayA cehotkRSTatvaparigrahaH, atyantazobhanAni paTalAnyevaM bhavanti, ataH punaH = ataH UrdhvaM madhyamAni vakSye = madhyamAni svarUpeNa paTalAni yAvanti bhavanti tAvanti vakSya iti gAthArthaH // 804 // TIkArya : sAmAnyena.. ...ot sAmAnyathI svarUpathI tevA prakAranA=pUrvagAthAmAM batAvyA tevA prakAranA, paDalAo hoya che, ane teo=paDalAo, grISmamAM traNa hoya che. te ja spaSTa kare che - sarva ja grISmakALamAM traNa paDalAo hoya che; kema ke kALanuM atyaMta rUkSapaNuM hovAne kAraNe jaladI pRthvInI raja vagerenI pariNati thAya che=acitta thAya che. ahIM prazna thAya ke rUkSa kALa hovAthI pRthvInI raja vagere jaMladI pariNata thAya che, te mATe traNa paDalAo ja kema ? tethI hetu Ape che ----- tenAthI=pRthvInI raja vagere jaladI pariNata thavAthI, paDalAnA bhedano ayoga che=pRthvInI raja vagere traNa paDalA bhedIne aMdara pAtrA sudhI jaI zakatA nathI. 'kRti'grISmaRtumAM traNa paDalA rAkhavAnA prayojananI samApti arthe che. cAri...... menasamavAt hemantamAM cAra paDalAo hoya che; kema ke kALanuM snigdhapaNuM hovAne kAraNe vimarda dvArA pRthvInI raja vagerenI pariNita thAya che. snigdha kALa hovAthI pRthvInI raja vagere vimarda dvArA pariNata thAya che, eTalA mAtrathI traNa paDalAone badale cAra paDalAo kema ? tethI hetu Ape che - For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 vratasthApanAvastuka |"yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' / gAthA 804 tenAthI-hemaMtaRtumAM traNa paDatA hoya to pRthvInI raja vagerethI, paDalAnA bhedano saMbhava che-traNa pagalA bhedIne pRthvInI raja vagere aMdara pAtrA sudhI javAno saMbhava che. kRti' hemaMtaRtumAM cAra paDalA rAkhavAnA prayojananI samAptimAM che. pagna...beyon sarva ja varSamAM pAMca pagalAo hoya che, kema ke kALanuM atyaMta snigdhapaNuM hovAne kAraNe aticira vaDe lAMbA kALa vaDe, raja vagerenI pariNati thAya che. atisnigdha kALa hovAthI lAMbA kALe pRthvInI raja vagere acitta thAya che, eTalA mAtrathI traNa ke cAra paDalAone sthAne pAMca paDalAo zA mATe ? tethI hetu Ape che - tenAthI=raja vagerenI apariNati hovAthI, paDalAnA bhedano yoga che, arthAtu pRthvInI raja vageremAM rahelo bheja cAra paDalAne bhedIne pAtrAne sparze che. 'ti' varSARtumAM pAMca paDalA rAkhavAnA prayojananI samApti arthaka che. kaccha....diH A=uparamAM batAvela traNa-cAra-pAMca paDalAo, utkRSTa che; ane tenA svarUpanI apekSAthI paDalAnI saMkhyAnI apekSAe nahIM paraMtu paDalAnA svarUpanI apekSAe, ahIMsupara batAvela traNa-cAra-pAMca paDalAmAM, utkRSTatvano parigraha che. te ja spaSTa kare che - atyanta bhavanti atyaMta zobhana paDalAo AvA prakAranA hoya che arthAt jIvarakSA mATe atyaMta upakAraka thAya tevA paDalAo gAthA 803mAM batAvyA evA prakAranA svarUpavALA hoya che. mata:...thArtha: AnAthI Urdhva madhyamane huM kahIza=svarUpathI madhyama pagalAo jeTalA hoya che teTalAne huM kahIza, e pramANe gAthAno artha che. * jIvarakSA mATe upayogI hoya eTalI jADAIvALA paDalA utkRSTa kahevAya, ane tenAthI nyUna jADAIvALA pagalA madhyama, ane te madhyamathI paNa nyUna jADAIvALA paDalA jaghanya kahevAya. bhAvArtha : gAthA 803mAM darzAvyA tevA svarUpavALA paDalA sAmAnyathI hoya che; ane tevA jADA paDelA hoya to, sAdhu unALAmAM traNa paDalA rAkhe che; kema ke unALAno kALa rUkSa hovAthI pRthvInI raja vagere jaladI acitta thAya che. tethI sacitta pRthvInI raja vagere traNa paDalAne bhedIne pAtro sudhI pahoMcI zakatI nathI; paraMtu traNathI ochA paDalA rAkhavAmAM Ave to sacitta raja vagere paDalAne bhedIne jhoLInI aMdara rahela pAtrAne lAge che, jethI pAtrA letI vakhate te rajanA jIvone kilAmaNA thavAno saMbhava che. vaLI, unALA karatAM hemaMtaRtuno kALa snigdha hovAne kAraNe sAdhu hemaMtaRtumAM cAra paDalA rAkhe che; kema ke traNa paDalA rAkhavAmAM Ave to sacitta pRthvIraja vagereno bheja jhoLInI aMdara rahela pAtrAne sparze, paraMtu cAra paDelA hoya to paDalA upara lAgela raja svabhAvathI ja te te paDalA sAthe vimarda pAmIne aMdaranA cothA pagalA sudhImAM acitta thaI jAya, jethI aMdara rahela pAtrAne te sacitta raja lAge nahi vaLI, sAdhuo comAsAmAM pAMca paDalA rAkhe che; kema ke hemaMtaRtu karatAM varSARtuno kALa ati snigdha hovAthI sacitta raja vagere lAMbAkALe acitta thAya che. AthI pAMcathI ochA paDelA hoya to sacitta pRthvInI raja vagere paDalAne bhedIne pAtrAne lAgI jAya. For Personal & Private Use Only
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 800-805 Ama, je paDalAo dvArA aMtarita sUrya na dekhAya tevA jADA paDalAo svarUpanI apekSAe utkRSTa che, paraMtu saMkhyAnI apekSAe jaghanya che; kema ke AvA paDalAo Rtu pramANe traNa, cAra ane pAMca rAkhavAnA hoya che; ane AvA utkRSTa paDalAo saMyamajIvana mATe atyaMta suMdara che; kema ke tevA paDalAthI pajIvanikAyanI rakSA samyaguM thaI zake che. Ama chatAM sAdhune AvA utkRSTa paDalA bane tevuM vastra nirdoSa na maLe to madhyama paNa grahaNa kare; paraMtu tevA madhyama paDalA utkRSTa paDalA karatAM ekeka vadhAre rAkhe, jenuM varNana AgaLanI gAthAmAM graMthakAra karaze. l804ll gAthA : gimhAsu huMti cauro paMca ya hemaMti chacca vAsAsu / ee khalu majjhimagA etto u jahannae vocchaM // 805 // anvayArtha : hA! ra3ro grISmamAM cAra, naMti ya paMca ane hemaMtamAM pAMca, vIsA, chagga ane varSAmAM cha (paDalAo) hRti hoya che. paU vastu kharekhara A Rtu pramANe cAra-pAMca-cha paDalAo batAvyA che, maHiI[ madhyama che. patto =AnAthI upara nahiMnna-jaghanya paDalAone rojIMhuM kahIza. gAthArtha : grISmakALamAM cAra paDalA, hemaMtakALamAM pAMca paDalA ane varSAkALamAM cha paDalA hoya che. kharekhara tu pramANe cAra-pAMca-cha paDalA batAvyA e madhyama che. have pachI jaghanya pagalAo keTalA hovA joIe, tene huM kahIza. TIkA : ___ grISmeSu bhavanti catvAri prayojanaM pUrvavat, paJca hemante prayojanaM pUrvavadeva, SaT ca varSAsu prayojanaM pUrvavat, etAni khalu madhyamAni paTalAnyevaM bhavanti, teSAM prabhUtatarANAmeva svakAryasAdhanAt, atastu= ata Urdhvam jaghanyAni svarUpeNa paTalAni yAvanti bhavanti tAvanti vakSya iti gAthArthaH // 805 // TIkArya grISmamAM cAra paDalAo hoya che, tenuM prayojana pUrvanI jema che=pUrvagAthAnI jema che. hemaMtamAM pAMca paDalAo hoya che, tenuM prayojana pUrvanI jema ja che; ane varSomAM cha paDalAo hoya che, tenuM prayojana pUrvanI jema che. kharekhara A madhyama paDalAo AvA prakAranA=utkRSTa paDalA karatAM eka-eka paDalA traNeya RtumAM vadhAre hoya to ja jIvarakSAnuM kAraNa bane evA prakAranA, hoya che, kema ke prabhUtatara ja teonuM svakAryanuM sAdhana che utkRSTa paDalA karatAM ekeka vadhAre ja madhyama paDalAo jIvarakSArUpa potAnA kAryane sAdhanAra che. AnAthI Urdhva svarUpathI jaghanya paDalAo jeTalA hoya che, teTalAne huM kahIza, e pramANe gAthArtha che. 80pA For Personal & Private Use Only
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 806-80 gAthA : gimhAsu paMca paDalA chappuNa hemaMti satta vAsAsu / tivihammi kAlachee pAyAvaraNA bhave paDalA // 806 // anvayArtha : fzamhAsu paMca=grISmamAM pAMca, hemaMti chavvuLa-vaLI hemaMtamAM cha, vAsAsu satta=varSAmAM sAta paDatA= paDalAo (jaghanya) che. tividyummi AnacheU= T=traNa prakAranA kALanA chedamAM pA=paDalAo pAyAvara=pAtranA AvaraNa mave-thAya che. 230 gAthArtha : grISmakALamAM pAMca, vaLI hemaMtakALamAM cha, varSAkALamAM sAta paDalAo jaghanya che. traNa prakAranA kALanA bhedamAM paDalAo pAtranA AvaraNarUpa thAya che. TIkA : grISmeSu paJca paTalAni SaT punarhemante sapta varSAsu, trayANAmapi prayojanaM pUrvavat, evaM trividhe kAlacchede pAtrAvaraNAni bhavanti paTalAni, samAsaprayojanametadeteSAmiti gAthArthaH // 806 // TIkArya : grISmamAM pAMca, vaLI hemaMtamAM cha, varSAmAM sAta paDalAo hoya che. traNeyanuM paNa prayojana pUrvanI jema che=gAthA 804mAM batAvyuM tema jANavuM. A rIte traNa prakAravALA kALanA chedamAM=bhedamAM, paDalAo pAtranuM AvaraNa thAya che. A AmanuM samAsathI prayojana che=pRthvInI 2ja vagere pAtrane na sparze e paDalAonuM saMkSepathI kAraNa che, e pramANe gAthArtha che. 806 // avataraNikA : uddiSTasaGkhyAbhedabhAvAt saGkhyAmAnamabhidhAyaiteSAmeva pramANamAnamAha - avataraNikArya : uddiSTa evA paDalAnI saMkhyAnA bhedanA bhAvathI=kathanathI, saMkhyAmAnane kahIne, AmanA ja=paDalAonA ja, pramANamAnane kahe che - bhAvArtha : prastutamAM paDalAno prastAva cAle che. tethI paDalAne uddezIne gAthA 803mAM paDalAnuM svarUpa darzAvyuM. tethI uddiSTa evA paDalAnA saMkhyAnA prakAra kahevA dvArA gAthA 804thI 806mAM kevA prakAranA paDalA kaI RtumAM keTalA vAparavA joIe ? e prakAre paDalAnuM gaNanApramANa batAvyuM. have paDalA keTalA lAMbA-pahoLA hovA joIe ? e prakAre paDalAnuM mAnapramANa batAve che For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 800-808 gAthA : aDDAijjA hatthA dIhA chattIsaaMgulA ruMdA / biiaM paDiggahAo sasarIrAo ya nipphannaM // 807 // anvayArtha : | maTTaphannA sthAaDhI hAtha vIdIrgha, chattIsagaMAnA saMtAchatrIsa AgaLa vistIrNa, vikabIjuM (paDalAnuM pramANa) DAmo-pratigrahathI=bhAjanathI, sArIrAmo ane potAnA zarIrathI nirgha-niSpanna hoya che. gAthArtha : aDhI hAtha lAMbA ane chatrIsa AgaLa pahoLA; bIjuM paDalAnuM pramANa pAtrathI ane potAnA zarIrathI niSpanna hoya che. TIkA : __arddhatRtIyA hastA dIrghANi AyatAni SaTtriMzadaGgalAni rundAni-vistIrNAni, dvitIyaM paTalamAnaM pratigrahAd=bhAjanAt svazarIrAcca niSpannam, etadubhayocitamiti gAthArthaH // 807 // TIkArtha : aDhI hAtha dIrgha=Ayata=lAMbA, chatrIza AgaLa vistIrNa=pahoLA, paDalAo hoya che. bIjuM paDalAnuM mAna pratigrahathI=bhAjanathI, ane potAnA zarIrathI niSpanna hoya che. A ubhaya=baMne paDalAnuM pramANa, ucita che, e pramANe gAthArtha che. 80. avataraNikA : etatprayojanamAha - avataraNikArya : AnA=paDalAnA, prayojanane kahe che - gAthA : puSphaphalodagarayareNusauNaparihArapAyarakkhaTThA / liMgassa ya saMvaraNe veodayarakkhaNe paDalA // 808 // anvayArtha : puNyano riperepusa30AparihArapAyara puSpa, phaLa, udaka, rajoreNu, zakunanA parivAranA=pakSInI viSTAnA, pAtathI rakSaNa arthe, triyANa ya saMvaro ane liMganA saMvaraNamAM=DhAMkavAmAM, vedo thavovedodayanA rakSaNamAM paDanAM pagalAo (upayogI) che. For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka ['yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'upakaraNa' / gAthA 808-809 gAthArtha : phUla, phaLa, pANI, rajakaNa, pakSInI viSTA pAtramAM paDe tenAthI rakSaNa mATe, ane liMga DhAMkavA mATe, vedodayanA rakSaNamAM paDalAo upayogI che. TIkA : puSpaphalodakarajoreNuzakunaparihAraH- kAkAdipurISaH etadrakSArthaM, liGgasya ca saMvaraNe - saMrakSaNe sthagane vedodayarakSaNe=strIpuMvedodayarakSaNaviSaye paTalAnyupayogInIti gAthArthaH // 808 // TIkArya : puSpa, phaLa, pANI, rajoreNu, zakunano parihAra=kAkAdino purISa=kAgaDA vagereno maLatyAga; AnAthI rakSArthe=A sarva pAtramAM paDe tenAthI rakSaNa mATe, ane liMganA saMvaraNamAM=saMrakSaNamAM=sthaganamAM arthAt puruSacihnane DhAMkavA mATe, vedodayanA rakSaNamAM=strI-puruSanA vedanA udayanA rakSaNanA viSayamAM, paDalAo upayogI che, e pramANe gAthArtha che. 808 // avataraNikA : rajastrANapramANamAha avataraNikArya : have rajastrANanA pramANane=mApane, kahe che - 239 511211: mANaM tu yattANe bhANapamANeNa hoi nipphannaM / pAyAhiNaM karitaM majjhe cauraMgulaM kamai // 809 // anvayArtha : ravattAne tu=vaLI rajastrANa viSayaka mALa=mAna mALapamALeLa=bhAjananA pramANathI niSpanna=niSpanna do=hoya che. (ane te bhAjananA pramANathI niSpanna evuM mAna ja batAve che -) pAyAdiLa ti-prAdakSiNyane karatuM=pAtranI pradakSiNAne karatuM rajastrANa, mo-madhyamAM caDavui-cAra aMgula ma=krame che=adhika rahe che. gAthArtha : vaLI rajastrANa viSayaka mAna bhAjananA pramANathI niSpanna hoya che, ane te A pramANe-pAtranI pradakSiNA karatuM rajastrANa madhyamAM cAra AMgaLa adhika rahe che. For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 vratasthApanAvastaka/yathA pArnAiyitavyani' dvAra/peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 809-810 TIkA : mAnaM tu rajastrANe-rajastrANaviSayaM bhAjanapramANena bhavati niSpannaM, taccaivaM veditavyamityAha-. prAdakSiNyaM kurvat puSpakAdArabhya pAtrasya madhye caturaGgulamiti mukhe catvAryaGgulAni yAvat kramatiadhikaM tiSThatIti gAthArthaH // 809 // TIkArya : vaLI rajastrANanA viSayavALuM mAna bhAjananA pramANathI niSpanna hoya che, ane te=bhAjananA pramANathI niSpanna evuM mAna, A pramANe jANavuM. ene kahe che - prAdakSiNyane karatuM pAtranI cAreya bAjuthI viTAtuM evuM rajastrANa, pAtranA puSpakathI AraMbhIne=pAtranA nAbhipradezathI mAMDIne, madhyamAM cAra aMgula=mukhamAM cAra aMgulo sudhI, krame che=adhika rahe che, e pramANe gAthArtha che. 80lA avataraNikA : etatprayojanamabhidhatte - avataraNikArya : AnA=rajastrANanA, prayojanane kahe che - gAthA : mUsagarayaukkere vAse siNhA rae a rakkhaTThA / hoti guNA rayattANe evaM bhaNiyaM jiNidehiM // 810 // anvayArtha : mUsarayo mUSakarajanA utkaranI unALAmAM ane ziyALAmAM uMdara vaDe khodAyela rajanA DhagalAnI, vAre ane varSomAM sikha rajhAkaLanI rajanI ghaTTarakSA arthe sattA rajastrANa hote chate aUIT sati guNo thAya che, parva e pramANe vihiM jinendro vaDe maUiAyaM kahevAyuM che. gAthArtha : grISmAdi vAtumAM uMdara vaDe khodAyela rajanA DhagalAnI ane varSArAtumAM jhAkaLanAM biMduonI rakSA mATe, rajastrANa dhAraNa karAye chate cAritranI vRddhi Adi guNo thAya che, e pramANe jinendro vaDe kahevAyuM che. TIkA : __ mUSakarajautkara iti SaSThyarthe saptamI, mUSakarajautkarasya grISmAdiSu varSAyAM siNhAyA:-avazyAyasya rajasazca rakSArthaM dhriyamANe bhavanti guNA:-cAritravRddhyAdayo rajastrANe, evaM bhaNitaM jinendrairiti thArtha 1820nA For Personal & Private Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka'yathA pAtayitAni' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 810-811 - 41 TIkArtha : mUSakSaraDAre e prakAranA zabdamAM SaSThInA arthamAM saptamI vibhakti che. grISmAdimAM unALAmAM ane ziyALAmAM, mUSakarajanA utkaranI uMdara vaDe jamInamAMthI khodAyela mATInA DhagalAnI, ane varSomAM avazyAyanI rajanIkajhAkaLanAM biMduonI, rakSAnA arthe rajastrANa dhAraNa karAte chate cAritranI vRddhi Adi guNo thAya che, e pramANe jinendro vaDe kahevAyuM che, e pramANe gAthArtha che. 810 avataraNikA : itthaM prayojanavaktavyatAvasAnaM pAtraniryogamabhidhAya pAtraprayojanamAha - avataraNikArya : A rIte=gAthA 793thI 810mAM batAvyuM che e rIte, prayojananI vaktavyatAno avasAna che jene evA pAtraniryogane kahIne arthAtu rajastrANanA prayojananA kathananA aMtavALA pAtranA parivArabhUta sAta upakaraNanA samudAyane kahIne, pAtranA prayojanane prastuta be gAthAmAM kahe che - gAthA : chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM jiNehiM pannattaM / je a guNA saMbhoge havaMti te pAyagahaNe vi // 811 // avayArtha : chadIyaggchakAyanA rakSaNa arthe nirdikajino vaDe pAyaai=pAtranuM grahaNa pannataMtraprarUpAyeluM che. saMmote maraane (mAMDalImAM) saMbhoga karAya chate ne aUTI=je guNo thAya che, te-te (guNo) pAyo . vi=pAtranA grahaNamAM paNa vaMti thAya che. gAthArtha : chakAcanA rakSaNa mATe jino vaDe pAtranuM grahaNa prarUpAyeluM che; ane mAMDalImAM saMbhoga karAye chate je guNo thAya che, te guNo pAtranA grahaNamAM paNa thAya che. TIkA : SaTkAyarakSaNArthaM pAtragrahaNaM jinaiH prajJaptaM, rakSaNaM cAdhAkarmaparizAtanAdiparihAreNa, ye ca guNA: sambhoge maNDalyAM bhavanti te pAtragrahaNe'pi guNA iti gAthArthaH // 811 // TIkArya : SaSkAyanA rakSaNanA arthe jino vaDe pAtranuM grahaNa prarUpAyela che, ane rakSaNa AdhAkarma, parizAtanAdinA parivAra dvArA thAya che; ane mAMDalImAM saMbhoga karAya chate je guNo thAya che, te guNo pAtranA grahaNamAM paNa thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyani' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa'T gAthA 811 bhAvArtha : bhikSAgrahaNakALamAM anAbhogAdithI sAdhue AdhAkarmadoSavALI gocarI vahorI hoya ane pAchaLathI sAdhune "A AdhAkarmadoSavALI gocarI che tevo khyAla Avyo hoya, to te doSita AhArano yogya vidhithI parihAra kare. Ama pAtramAM vahorelI AdhAkarmI bhikSAne paraThavavAthI pAtra dvArA pakAyanA jIvonuM rakSaNa thAya che. ahIM zaMkA thAya ke sAdhue grahaNa karelI AdhAkarmI bhikSAmAM SakAyanI hiMsA to grahaNa karatAM pahelAM ja thaI cUkelI che, chatAM te bhikSA paraThave topaNa pakAyanuM rakSaNa kevI rIte thAya ? teno Azaya e che ke mukhyatve sAdhune saMyamamAM apramAdabhAvathI yatna karavAno hoya che, ane apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karatA sAdhu pakAyanuM rakSaNa kare che, mATe apramAdabhAvathI nadI UtaratA paNa sAdhu chakAyanA rakSaka che, ane pramAdabhAvathI paDilehaNa karatA paNa sAdhu chakAyanA hiMsaka che. AthI apramattatAthI bhikSA grahaNa karatAM sAdhue anAbhogAdithI AdhAkarmI bhikSA vahorI lIdhI hoya ane pAchaLathI doSano khyAla AvatAM bhikSA paraThave, to te sAdhunI apramattatAnI vRddhi thavAthI pakAyanuM pAlana thAya. vaLI, sAdhue anAbhogAdithI AdhAkarmI bhikSA grahaNa karI na hoya, paraMtu kAraNavizeSathI AdhAkarmI bhikSA grahaNa karI hoya, ane pAchaLathI anya nirdoSa bhikSAnI prApti thaI hoya, tyAre paNa pUrve grahaNa karela AdhAkarmI bhikSAno zAstravidhi pramANe sAdhu parihAra kare, to apramAdabhAvanI vRddhi thAya ane pAtramAM grahaNa karela AdhAkarmI bhikSAnA parivAra dvArA pakAyanuM rakSaNa thAya. vaLI, gocarI pAtramAM grahaNa karavAmAM na Ave ane hAthamAM ja grahaNa karavAmAM Ave to hAthamAM lIdhelA AhAramAM rahela pravAhI aMza bhUmi para DhoLAya. mATe pAtramAM AhAra grahaNa karavAthI bhUmi para AhAra DhoLAvArUpa parizATanano parihAra thavAthI pakAyanuM pAlana thAya che. "mathArmaparizatinArimAM AdhAkarmadoSanA upalakSaNathI gocarInA 4ra doSonuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke 42 doSomAMthI koIpaNa doSavALI bhikSA anAbhogAdithI vahorAI gaI hoya ane pAchaLathI khyAla Ave to, athavA doSavALI bhikSA sakAraNa vahorI hoya ane pAchaLathI bIjI nirdoSa bhikSA maLe to, te pAtramAM vahorela bhikSAnA parihArathI pAtra dvArA paryAyanuM rakSaNa thAya che; ane mAri' padathI apracchanna bhojananuM grahaNa karavAnuM che. tethI e prApta thAya ke pAtramAM bhikSA grahaNa kare to sAdhu apracchanna bhojanano parihAra karavA dvArA parkAyanuM rakSaNa karI zake; kema ke sAdhu pracchanna bhojana na kare to sAdhunuM bhojana joIne koI saMsArI jIvane sAdhunA bhojananI lAlasA thAya, tethI te mAMgaNI kare, ane sAdhu na Ape to te jIvane sAdhu pratye dveSa thAya ane te jIva durlabhabodhi bane. Ama, apracchanna bhojana dvArA anya jIvone pIDA ke saMkleza thavAno saMbhava che. AthI pAtragrahaNathI apracchanna bhojananA parihAra dvArA paddhayanuM rakSaNa thAya che. mAMDalImAM bhojana karavAthI je guNo thAya che, te sarva guNo pAtragrahaNamAM thAya che. te guNo AgaLanI gAthAmAM svayaM graMthakAra batAve che. N811 For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 812 243 avataraNikA : tAnevAha - avataraNikArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke mAMDalImAM saMbhoga karAye chate je guNo thAya te guNo pAtranA grahaNamAM paNa thAya che. tethI have teone ja=pAtranA grahaNamAM thatA guNone ja, kahe che - gAthA : ataraMtabAlavuDDA sehA''esA gurU asahuvaggo / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA pAyagahaNaM tu // 812 // anvayArtha : atisaMtavAnivRGga serAiDasa gurU mahuvA =azaktivALA, bAla, vRddho, zaikSa, Adeza=prApUrNaka, guru, asahiSNuvarga; (A badhAne AzrayIne) sahirohitnaddhiUT sAdhAraNa avagrahathI (ane) alabdhinA kAraNathI pAyAdivi tu=pAtranuM grahaNa ja che. gAthArtha : glAna, bAla, vRddha, prANUrNaka, gura, asahiSNuvarga: A badhAne AzrayIne, sAdhAraNa avagrahathI ane alabdhinA kAraNathI pAtranuM grahaNa ja che. TIkA : __azaknuvadvAlavRddhAH glAnabAlavRddhA ityarthaH, tathA zikSakAdezau abhinavapravajitaprAghUrNakau, tathA guru: AcAryAdiH, tathA asahiSNuvarga:-kSutpipAsAdyasahanazIlaH, etAnAzritya sAdhAraNAvagrahakAtsAdhAraNAvagrahanimittaM tathA alabdhikAraNam(?alabdhikAraNAt )-avidyamAnalabdhinimittaM pAtragrahaNaM tu-pAtragrahaNameva jinairabhihitamiti gAthArthaH // 812 // noMdha : (1) sahAro ane pratnaddhikSaRUTI ema baMnene paMcamI vibhakti che; paraMtu saMdhi thaI che, mATe mULagAthAmAM sadiAroDiiAra ema pada mUkela che; ane teno sAdhAraNa avagrahanA nimitte ane alabdhinA nimitte , evo artha thAya. (2) patra prA nuM hetuarthaka vizeSaNa batAvavA mATe ja TIkAmAM paMcamI vibhaktimAM rahela sAthArAvadakSAt no artha sAdhAraHvanimitta ane ma%iAraVI[ no artha vidAmAnanimitta karela che. (3) TIkAmAM gathilAra pam che, tene sthAne mULagAvyA pramANe vhiAra' hovuM joIe. TIkArya : azaktivALA-bALa-vRddha=zlAna-bALa-vRddha, tathA zikSaka ane Adeza=abhinava pravrajita ane prApUrNaka, tathA guru AcAryAdi, tathA asahiSNu vargasudhA-tRSA vagere nahIM sahana karavAnA svabhAvavALA; Amane=A For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 vratasthApanAvastuka "yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 812-813 sarva sAdhuone, AzrayIne, sAdhAraNa avagrahathI=sAdhAraNa avagrahanA nimittavALuM, tathA alabdhinA kAraNathI=avidyamAna labdhinA nimittavALuM, pAtranuM grahaNa ja jino vaDe kahevAyuM che, arthAt A sarva sAdhuonA sAdhAraNa lAbha mATe ane karapAtralabdhi nahIM hovAne kAraNe sAdhune pAtra grahaNa karavAnuM ja jino vaDe kahevAyuM che, e pramANe gAthAno artha che. ll81rA avataraNikA : kalpapramANamAha - avataraNikArya : kalpanA=kapaDAnA, pramANane=mApane, kahe che - gAthA : kappA AyapamANA aDDAijjA u AyayA hatthA / do ceva suttiA unio a taio muNeyavvo // 813 // anvayArtha : ppA kAyamaUT=kalpo AtmapramANavALA hoya che=sthavirakalpikone kapaDAM potAnA zarIranA pramANavALAM hoya che, saTTAphanna 3sthA=vaLI (jinakalpikone) aDhI hAtha mAthI Ayata=lAMbAM, hoya che; to veva (tti (kapaDAMomAM) be ja sautrika sUtaranAM, to ane trIjo kniooNrNika=Unano, muchovyo jANavo. gAthArtha : sthavirakalikone kapaDAM potAnA zarIranA pramANavALAM hoya che, vaLI jinakalpikone aDhI hAtha lAMbAM hoya che, be ja kapaDAM sutarAu ane trIjo kapaDo Unano jANavo. TIkA : kalpA AtmapramANAH sAtirekA anatirekamAnA vA sthavirANAm, arddhatRtIyAMstu AyatA-dIrghA hastAn jinakalpikAnAM, dvAveva sautra UrNAmayazca tRtIyaH eteSAM mantavya iti gAthArthaH // 813 // TIkArtha : sthavirone sAtireka athavA atireka mAnavALA AtmapramANa kalpo hoya che-potAnA zarIranA pramANathI kaMIka adhika mApavALA athavA potAnA zarIranA pramANathI anadhika mApavALA kapaDAo hoya che; vaLI jinakalpikone aDhI hAtha Ayata-dIrgha, hoya che. emanA=jinakalpika-sthavirakalpika sAdhuonA, be ja kapaDA sautra=sutarAu, ane trIjo USNamaya=Unano, jANavo, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 813-814 245 bhAvArtha : sthavirakalpika sAdhuone potAnA zarIranI UMcAI pramANe kapaDAo hoya che, chatAM koIka sAdhu potAnA zarIranI UMcAIthI kaMIka adhika pramANavALA paNa kapaDA rAkhe; ane jinakalpika sAdhuone aDhI hAthanA pramANavALA kapaDA rAkhavAnA hoya che. baMnenA traNa kapaDAmAMthI be kapaDA sutarAu hoya che ane eka kapaDo Unano arthAta eka kAmaLI hoya che. 81all avataraNikA : etatprayojanamAha - avataraNikArya : AnA traNa kapaDAnA, prayojanane kahe che - gAthA : taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukjhANaTThA / diTuM kappaggahaNaM gilANamaraNaTThayA ceva // 814 // anvayArtha : taUTdaUInanasevAnivAraV[ tRNanuM grahaNa, analanI sevAnA nivAraNa mATe, thaHsudAkU =dharmazukla dhyAnanA arthe, jillA marakyA jeva-ane glAna-maraNanA arthe pUhivi-kalpanuM grahaNa viThThuM (jino vaDe) jovAyuM che. gAthArtha : tRNagrahaNanA ane analanI sevAnA nivAraNa mATe, dharmadhyAna ane zukladhyAna mATe, ane glAnane ane mRtakane DhAMkavA mATe kalpanuM grahaNa bhagavAna vaDe jovAyuM che. TIkA : tRNagrahaNAnalasevAnivAraNArthaM tathAvidhasaMhananinAM, tathA dharmazukladhyAnArthaM samAdhyApAdanena, dRSTaM kalpagrahaNaM jinaiH, glAnamaraNArthaM caiva glAnamRtapracchAdanArthamiti gAthArthaH // 814 // TIkArya : tevA prakAranA saMhanAvALAone tRNanA grahaNanA ane analanI sevAnA nivAraNa arthe, tathA samAdhinA ApAdana dvArA=samAdhi prApta karAvavA dvArA, dharma ane zukladhyAnanA arthe, ane glAna-maraNanA arthe= glAnanA ane mRtanA pracchAdananA arthe=glAnane ane mRtakane DhAMkavA mATe, jino vaDe kalpanuM grahaNa jovAyuM che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 vatasthApanAvastakA yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 814-815 bhAvArtha : tevA prakAranA nabaLA saMghayaNavALA sAdhuo pAse kapaDA na hoya to ThaMDIthI rakSaNa mATe ziyALAmAM ghAsanI gaMjIomAM ghUsI javAno prasaMga Ave, jethI ghAsamAM rahela trasa jIvonI hiMsA thavAno saMbhava rahe; ane ghAsanI gaMjIo na maLe to tApaNArUpa agninA sevanano prasaMga prApta thAya, jethI agnikAyanA jIvonI virAdhanA thAya. mATe bhagavAne nabaLA saMghayaNavALA sAdhuone vastra grahaNa karavAnuM kahela che. vaLI, koI manobaLavALA sAdhu ghaNI ThaMDImAM paNa tRNanuM grahaNa ke agninuM sevana na kare, topaNa te sAdhu ati ThaMDIne kAraNe dhyAnamAM yatna na karI zake, ane vastranA grahaNathI ThaMDInuM nivAraNa karIne samAdhinuM ApAdana karavA dvArA sAdhu dharmadhyAna-zukladhyAnamAM yatna karI zake, tadarthe bhagavAne kalpa grahaNa karavAnuM kahela che. vaLI, koI sAdhu bimAra paDe tyAre anya sAdhuo pAse kapaDA hoya to oDhADavA dvArA te sAdhunI ThaMDI vagerenuM nivAraNa karavA mATe vastra upayogI thaI zake athavA koI sAdhu kALadharma pAmyA hoya to temanA mRtakane DhAMkavA mATe vastra upayogI thAya; kema ke pUrvamAM sAdhuo ja mRtakane DhAMkIne yogya vidhithI paraThavatA hatA. mATe bhagavAne traNa kapaDA rAkhavAnI sAdhune anujJA ApI che. 1814o. avataraNikA : avasaraprAptaM rajoharaNamAnamAha - avataraNikArya : avasarane prApta evA rajoharaNanA mAnane kahe che - bhAvArtha : gAthA 793thI 812 sudhI pAtraniryoganuM pramANamAna ane prayojana batAvyuM, tyArabAda gAthA 813814mAM traNa kapaDAnuM pramANamAna ane prayojana batAvyuM; AthI daza prakAranI audhika upadhinA pramANamAnanuM ane prayojananuM varNana pUruM thayuM. have bAkI rahela rajoharaNa ane muhapattirUpa audhika upadhinA pramANamAna ane prayojananA varNanano avasara prApta thayo hovAthI prathama rajoharaNanuM mApa batAve che - gAthA : battIsaMguladIhaM cauvIsaM aMgulAI daMDo se / sesa dasA paDipuNNaM rayaharaNaM hoi mANeNaM // 815 // anvayArtha : che tenokarajoharaNano, saMto dAMDo caDavI maMtrApuM covIza aMgula (ane) ra=dazIo zeSa= ATha aMgula hoya che. vasaMputrIjuM yadA =batrIza aMgula dIrgha evuM rajoharaNa mApav=mAnathI vipuv=pratipUrNa raDuM thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAra /peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 815-816 240 gAthArtha : rajoharaNano dAMDo covIza AMgaLa ane dazIo ATha AMgaLa hoya che, batrIza AMgaLa rajoharaNa pramANamAnathI pratipUrNa thAya che. TIkA : dvAtriMzadaGgalaM dIrgha rajoharaNaM bhavati, sAmAnyena tatra caturviMzatiraGgalAni daNDaH se-tasya-rajoharaNasya zeSAH aSTAGgalA dazAH, pratipUrNaM saha pAdapuJchananiSadyayA rajoharaNaM bhavati mAnena-pramANeneti gAthArthaH I825TI TIkArya : batrIza aMgula dIrgha evuM rajoharaNa hoya che. tyAM=batrIza aMgulamAM, sAmAnyathI teno rajoharaNano, daMDa covIza aMgula, dazIo zeSa=ATha aMgula, hoya che. pAdapuMchananI karajoharaNanI, niSadyA sAthe rajoharaNa mAnathI=pramANathI goLAkArarUpa pramANathI, pratipUrNa thAya che, e pramANe gAthArtha che. 81pa. avataraNikA : prayojanamAha - avataraNikArya : have rajoharaNanA prayojanane kahe che - gAthA : AyANe nikkheve ThANanisIaNatuaTTasaMkoe / puci pamajjaNaTThA liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 816 // anvayArtha : mAyA AdAnamAM, nive-nikSepamAM, hAnisIgaLatuTTasaMsthAna, niSadana, tvazvartana, saMkocamAM, pulvi=pUrve-pahelAM, pamLadru=pramArjananA arthe tripaTTa greva ane liMganA arthe rAtra rajoharaNa che. gAthArtha : levAmAM, mUkavAmAM, UbhA rahevAmAM, besavAmAM, zarIra halAvavAmAM, zarIra saMkocavAmAM, pahelAM pramArjavA mATe ane cila mATe rajoharaNa che. TIkA : AdAne grahaNe kasyacit nikSepe-mokSe sthAnaniSIdanatvagvarttanasaGkocaneSu pUrvam-Adau pramArjanArthaM bhUmyAdeH liGgArthaM caiva sAdho rajoharaNaM bhavatIti gAthArthaH // 816 // For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 816-810 * "pUthA "mAM "mari' padathI kAyAnuM grahaNa che. TIkArya : koIkanA AdAnamAMHgrahaNamAM levAmAM, nikSepamAM mokSamAM mUkavAmAM, sthAna, niSadana, tvacAnuM vartana, saMkocanamAM pUrve=AdimAM zarUAtamAM, bhUmi vagerenA pramArjana arthe ane sAdhunA liMga arthe rajoharaNa hoya che, e pramANe gAthArtha che. 816ll avataraNikA : muhapottikApramANamAha - avataraNitArtha : muhapattinA pramANane kahe che - gAthA : cauraMgulaM vihatthI eaM muhaNaMtagassa u pamANaM / bIo vi a Aeso muhappamANAo niSphaNNaM // 817 // anvayArtha : vasaMpurta vihasthI cAra AMgaLa vitasti gaM 3-e vaLI muitA/samukhAnaMtakanuM pApa pramANa che, muLIVIT3 =ane mukhanA pramANathI nirNaUU-niSpanna (e prakArano) vIjho vikabIjo paNa mANoAdeza che. gAthArtha : cAra AMgaLa ane eka veMta e muhapattinuM pramANa che, ane mukhanA pramANathI niSpanna e muhapattinuM pramANa che, evo bIjo paNa Adeza che. TIkA : caturaGgulaM vitastiH etat sampRktaM sat mukhAnantakasya tu pramANaM-pramANarUpaM, dvitIyo'pi ca Adeza: atraiva, mukhapramANAnniSpannaM yAvatA mukhaM pracchAdyata iti gAthArthaH // 817 // TIphArtha : cAra aMgula, vitasi=eka veta, e vaLI mukhAnantakanuM=muhapattinuM, saMpUkta chatuM pahoLuM thayeluM chatuM, pramANarUpa pramANa che=mAparUpa pramANamAna che; ane ahIM ja=muhapattinA pramANamAnamAM ja, bIjo paNa Adeza che. te Adeza ja spaSTa kare che- mukhanA pramANathI niSpanna=jeTalA vaDe mukha DhaMkAya che=muhapattinuM jeTaluM pramANa rAkhavA vaDe mukha saMpUrNa DhaMkAya che, eTaluM muhapattinuM pramANa che, e pramANe gAthArtha che. l817thI For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA pAnAyatadhyAna' dvAra/peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 818-819 249 avataraNikA : etatprayojanamAha - avataraNitArtha : AnA=muhapattinA, prayojanane kahe che - gAthA : saMpAtimarayareNUpamajjaNaTThA vayaMti muhapottiM / NAsaM muhaM ca baMdhai tIe vasahI pamajjaMto // 818 // anvayArtha : saMpatimaye bhUpamannA saMpAtima, raja, reNanA pramArjana arthe (tIrthakarAdi) puruSottamuhapattine vayaMti kahe che, vadI vasatine pamannato pramArjatA (sAdhu) tIu=tenA vaDe=muhapatti vaDe, te mudde gha= nAsAne ane mukhane vaMgharR bAMdhe che. gAthArtha : saMpAtima jIvo, raja, reNunI pramArjanA mATe tIrthaMkarAdi muhapattine kahe che, vasatine pramArjatA sAdhu muhapatti vaDe nAsikAne ane mukhane bAMdhe che. TIkA : ___ sampAtimarajoreNupramArjanArthaM iti etannimittaM vadanti mukhapottiM tIrthakarAdayaH, tathA nAsAM mukhaM ca badhnAti tayA vasatyAdi pramArjayan, AdizabdAduccArabhUmau nAsikAjhedoSaparihArAyeti gAthArthaH / / 818 // TIkArtha : saMpAtima, raja, reNunA pramArjana arthe=AnA nimitte, arthAt bolatI vakhate saMpAtima jIvonA rakSaNa arthe mukha upara rAkhavA mATe, sacitta pRthvIrajanA pramArjana mATe ane dhULane pramArjavA mATe, tIrthakarAdi muhapattine kahe che, tathA vasati Adine pramArjatA evA sAdhu tenA vaDe=muhapatti vaDe, nAsAne ane mukhane bAMdhe che. jethI nAsAmAM ane mukhamAM raja na praveze. 'mara' zabdathI "satya"mAM 'madra' zabdathI, uccAranI bhUmimAM nAsikAnA arza rUpa doSanA parihAra mATe=maLatyAga karavAnI bhUmimAM jatI vakhate nAkamAM masA thavA rUpa doSano parihAra karavA mATe, sAdhu muhapatti vaDe nAsAne ane mukhane bAMdhe che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. ll818. avataraNikA : mAtrakapramANamAha - avataraNitArtha : mAtrakanA pramANane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 vatasthApanAvastakA yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 819 gAthA : jo mAgahao pattho savisesayaraM tu mattagapamANaM / dosu vi davvaggahaNaM vAsAvAse ahIgAro // 819 // anvayArtha : no mAho pattho je mAgadha prastha che, (e) savinaya savizeSatara attapamAM mAtrakanuM pramANa che. tovikabaMnemAM paNa=baMne kALamAM paNa, (gurvAbhiprAyogya) brAhai=dravyanuM grahaNa che. (tethI baMne kALamAM vaiyAvRjyakara saMghATakane AzrayIne mAtrakanuM grahaNa che.) vAsAvAe varSAvAsamAM (sarva sAdhuone mAtrakano). mAro adhikAra che. * 'tu' pAdapUrti arthamAM che. gAthArtha : je mAgadha prastha che, e savizeSatara mAtrakanuM pramANa che. baMne kALamAM paNa guvabhiprAyogya dravyanuM grahaNa che. tethI baMne kALamAM vaicAvRtyakara saMghATakane AzrayIne mAtrakanuM grahaNa che, ane varSAkALamAM sarva sAdhuone mAtrakano adhikAra che. TIkA : yo mAgadhaH prasthaH 'do asatIo pasatI' ityAdiniSpannaH, etatsavizeSataraM mAtrakapramANaM bhavati, dvayorapi RtubaddhavarSAkAlayormAtrakagrahaNaM vaiyAvRttyakarasaMghATakaM prati, tathA cAha-dravyagrahaNaM-gurvAdiprAyogyagrahaNamiti, etacca dhruvalAbhe'saMsaktadeze caivam, anyadA tu sarvasaGghATakAnAmeva tadgrahaNamiti, teSAmapyadhuvalAbhAdAveva nAnyadA, yata Aha- varSAvAse'dhikAro mAtrakasya, saMsaktAdisambhavAditi gAthArthaH // 819 // * ahIM "tyArazabdathI anuyogadvAramAM prasiddha evA to gAtI pati pachI rahela gAthAnA zeSa kathanano saMgraha thAya che. TIkArtha : yo.....mati be asatI=pasati ityAdithI niSpanna evo je mAgadha prastha, enAthI savizeSatA evuM mAtrakanuM pramANa thAya che. yopi.....prati Rtubaddha ane varSAkAlarUpa baMnemAM paNa vaiyAvRtya karanAra saMghATakane prati=AzrayIne, mAtrakanuM grahaNa che. tathA vada - ane te rIte baMne kALamAM paNa vaiyAvRjyakara saMghATakane AzrayIne mAtrakanuM grahaNa che te rIte, kahe che - vyapradavifti dravyagrahaNa che=gurnAdine prAyogyanuM grahaNa che. ethI gurnAdine mATe zikSA lAvanAra vaiyAvRjyakara saMghATakane baMne paNa kALamAM mAtrakanuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' / gAthA 819 ........caitram ane A dhruvalAbhamAM ane asaMsakta dezamAM A rIte che arthAt vaiyAvRttvakara saMghATakane AzrayIne baMne kALamAM mAtrakanuM grahaNa che e, jyAM gurvAdi prAyogya AhAra nakkI prApta thato hoya ane AhAra jaladI jIvasaMsakta na thaI jato hoya, tevA dezamAM uparamAM kahyuM e rIte che--banne kALamAM vaiyAvacca karanAra saMghATaka sAdhune AzrayIne mAtrakanuM grahaNa che, ema je uparamAM kahyuM e rIte che. 251 anya.......nAcavA vaLI anyadA=dhruva lAbha na hoya ane asaMsakta deza na hoya to, sarva saMghATakone ja tenuM=mAtrakanuM, grahaNa che; teone paNa=sarva saMghATakone paNa, adhruva lAbhAdimAM ja mAtrakanuM grahaNa che, anyadA nahIM=dhruva lAbhAdimAM mAtrakanuM grahaNa nathI. yata... ...thArtha: je kAraNathI kahe che- varSAvAsamAM=varSARtumAM, mAtrakano adhikAra che; kema ke saMsaktAdino saMbhava che=AhAra jIvathI saMsakta vagere hovAno saMbhava che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : be asatI-eka pasatI, ityAdi mApanI paddhatithI baneluM magadhadezamAM prasiddha evuM prasthaka che. te prasthakathI kAMIka moTuM mAtrakanuM pramANa che; ane te prasthakanuM pramANa A rIte : be asati(hatheLI)=eka pati (pasalI), be pasati=eka setikA (khobo), cAra setikA=eka magadhadezano prasthaka. : A rIte gAthAnA pUrvAathI mAtrakanuM pramANa batAvIne AvA pramANavALA mAtrakanuM grahaNa kyAre karavAnuM che ? te gAthAnA uttarArdhvathI batAve che- zeSakALamAM ane comAsAmAM vaiyAvaccakara saMghATakane mAtrakanuM grahaNa che; kema ke teone baMne RtumAM AcAryAdine prAyogya AhAranuM grahaNa karavAnuM hoya che. have mULa gAthAnA cothA pAdanI pUrve je adhyAhAra che tene kahe che-- gurvAdine prAyogya AhArano nakkI lAbha thato hoya tevA dezamAM vaiyAvaccakara saMghATaka ja mAtraka rAkhe, ane gurvAdine prAyogya AhArano nakkI lAbha thato na hoya tyAM anya saMghATaka sAdhuo paNa mAtraka rAkhe, jethI potAnI bhikSA sAthe kyAreka gurvAdine prAyogya bhikSA maLe to mAtrakamAM laI zakAya. vaLI, keTalAka dezomAM gurvAdine prAyogya AhAra nakkI maLato hoya, chatAM te dezanuM vAtAvaraNa tevA prakAranuM hovAnA kAraNe AhAra jIvasaMsakta hovAnI saMbhAvanA hoya, to tyAM paNa sarva saMghATako avazya bhikSA vahoravA jatI vakhate mAtraka rAkhe, jethI bhikSA mAtrakamAM vahoryA pachI gaMdhathI ke sUkSma avalokanathI nakkI karI zakAya ke A bhikSA calitarasavALI nathI, mATe jIvasaMsakta nathI; ane tyArapachI sAdhu mAtrakamAM vahorela bhikSA pAtrakamAM nAkhe, ane jo mAtrakamAM vahorela AhAra jIvasaMsakta hoya to yogya sthAne paraThave; ane jo mAtraka na rAkhyuM hoya to sarva bhikSA pAtrakamAM vahoravAthI jIvasaMsakta bhikSA sAthe anya paNa sarva bhikSA paraThavavAno prasaMga Ave. mATe jIvasaMsakta AhAravALA dezamAM gurvAdine prAyogya AhAra lAvanAra vaiyAvaccakara saMghATaka to mAtraka rAkhe, paraMtu sarva saMghATako paNa mAtraka rAkhe, jethI ucita jayaNA thaI zake. vaLI sarva saMghATakone paNa, gurvAdine prAyogya AhAra nakkI maLato na hoya ke deza jIvasaMsakta AhAravALo hoya tyAre ja mAtraka rAkhavAnuM che, nahIM to teone mAtraka rAkhavAno niSedha che. ahIM prazna thAya ke gurvAdine prAyogya AhAranA ava lAbhAdimAM ja vaiyAvaccakara saMghATakathI anya sarva saMghATakone mAtrakanuM grahaNa che, nahIMtara nahIM, temAM yukti zuM ? tethI te yukti jaNAvavA arthe gAthAnA For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 819-820 cothA pAdamAM graMthakAra kahe che ke varSAkALamAM saMsaktAdi AhAra hovAno vadhu saMbhava che, tethI varSAkALamAM sarva sAdhuone mAtrakano adhikAra che. tethI arthathI e phalita thAya ke varSAkALathI anya kALamAM jIvasaMsakta AhAravALo deza hoya to sarva saMghATakoe mAtraka rAkhavAnuM che, anyathA nahi; kema ke varSAkALamAM paNa jIvasaMsakta AhAranI saMbhAvanAne kAraNe badhA saMghATakoe mAtraka rAkhavAnuM che. 58195 avataraNikA : AdezAntaramAha avataraNikArtha : mAtrakanA pramANaviSayaka AdezAMtarane kahe che arthAt bIjA mata pramANe mAtrakanuM pramANa batAve che - gAthA : sUvodaNassa bhariyaM dugAuaddhANamAgao sAhU | bhuMja egaTThANe aMkira mattagapamANaM // 820 // anvayArtha : tuphAna nALamAno sAbe gAunA mArgathI Avela sAdhu sUtroAstra yiM-sUpa-odananuM bhareluM (pAtra) kALe=eka sthAnamAM muMS=khAya che, khirekhara aM=e mattApamAI=mAtrakanuM pramANa che. gAthArtha : be gAunA mArgathI AvelA sAdhu dALa ane bhAtanuM bhareluM pAtra eka sthAnamAM vApare che, kharekhara e mAtrakanuM pramANa che. TIkA : sUpaudanasya bhRtaM zlathasyetyarthaH dvigavyUtAdhvAgataH sAdhuH etAvatA zrameNa bhuGkte ekasthAne yadupaviSTaH sannetat kila mAtrakapramANam, ayamAptavAda iti gAthArthaH // 820 // TIkArya : be gAunA mArgathI Avela sAdhu ATalA zrama vaDe eka sthAnamAM beThelA chatA zlatha evA sUpaodananuM=DhIlA evA dALa-bhAtanuM, bhareluM je pAtra khAya che, e kharekhara mAtrakanuM pramANa che. A Aptano vAda che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM mAtrakanuM pramANa batAvyuM ane prastuta gAthAmAM anya matAnusAre mAtrakanuM pramANa batAvIne kahyuM ke A Apta puruSono vAda che. tenuM tAtparya e che ke bhagavAnanA vacanAnusAra yathArtha bolanArA For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' / gAthA 820-821 253 mahApuruSo bIjI rIte paNa mAtrakanuM mApa darzAve che. tethI jema prathama mate darzAvela mAtrakanuM mApa pramANabhUta che, tema bIjA mate darzAvela mAtrakanuM mApa paNa pramANabhUta che. AthI baMne pramANamAMthI je samudAyamAM je pramANavALuM mAtraka rakhAtuM hoya, te baMne bhagavAnanA vacanAnusAra ja che. ll82ll avataraNikA : prayojanamAha - avataraNikArya : mAtrakanA prayojanane kahe che - gAthA : Ayarie a gilANe pAhuNae dullabhe asaMtharaNe / saMsattabhattapANe mattayabhogo aNunAo // 821 // anvayArtha : sAyari AcArya hote chate, pitAne A pazu ane glAna hote chate, prApUrNaka hote chate, su(ghI Adi) durlabha hote chate, masaMthara asaMstaraNa hote chate, saMsattamattapA saMsakta bhakta-pAna hote chate magyamona=mAtrakano bhoga lunnAgo anujJAta che. gAthArtha : AcArya hote chate, ane glAna hote chate, prAthUrNaka hote chata, ghI Adi durlabha hote chate, AhArano lAbha apUrato hote chata, saMsakta bhAta-pANI hote chate mAtrakano bhoga anujJAta che. TIkA : AcArya ityAcArye sati mAtrakagrahaNaM, tadarthaM tatra prAyogyagrahaNAd, evaM glAne ca, tathA prAghUrNake, durlabhe vA ghRtAdau, asaMstaraNe vA aparyAptalAbhe'pyanyArthaM grahaNAt, evaM saMsaktabhaktapAne deze kAle ca varSAkAle (?ca) mAtrakabhogo'nujJAtaH sAdhUnAM bhagavadbhiriti gAthArthaH // 821 // noMdha : TIkAmAM 'ze vAtre varSAvAjo' che, tyAM 'varSAvAjo' pachI bIjo "" hoya tema bhAse che. TIkArya - AcArya hote chate mAtrakanuM grahaNa che, kema ke tyAM=mAtrakamAM, tenA arthe AcArya mATe, prAyogyanuM grahaNa che yogya evo AhAra grahaNa karavAno hoya che, ane A pramANe AcArya hote chate mAtrakanuM grahaNa che e pramANe, glAna hote chate, tathA prAthUrNaka hote chate, athavA ghI Adi durlabha hote chate, athavA asaMstaraNa hote chate aparyApta lAbha hote chate paNa, anyanA arthe=bIjA sAdhuo mATe, AhAranuM grahaNa hovAthI mAtrakanuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 821-822 A pramANekaglAnAdi hote chate mAtrakanuM grahaNa che e pramANe, saMsakta jIvayukta, evA bhAtapANIvALo deza hote chate, kALa hote chate ane varSAkALa hote chate, bhagavAna vaDe sAdhuone mAtrakano bhoga anujJAta che=bhagavAne sAdhuone mAtraka vAparavAnI anujJA Apela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jIvasaMsakta bhakta-pAnavALo deza, kALa ane varSAkALa" AnAthI e jaNAvavuM che ke keTalAka dezonuM vAtAvaraNa evuM hoya ke tyAM AhAra calitarasavALo thavAnI zIdhra saMbhAvanA rahe, te saMsakta bhakta-pAnavALo deza kahevAya; vaLI kyAreka comAsuM na hoya topaNa vAtAvaraNa bhejavALuM hoya ke jethI AhAra jIvavALo thavAnI saMbhAvanA rahe, te saMsakta bhakta-pAnavALo kALa kahevAya; ane varSAkALamAM to avazya bhaktapAna jIvasaMsakta hovAnI saMbhAvanA rahe che. AthI AvA prasaMge sAdhune mAtrakano upayoga karavAnI jinAjJA che. 821 avataraNikA : colapaTTakapramANamAha - avataraNiphArtha : colapaTTAnA pramANane kahe che - gAthA : duguNo caugguNo vA hattho cauraMso colapaTTo u / therajuvANANa'TThA saNhe thullammi a vibhAsA // 822 // anvayArtha : votrapaTTo kavaLI colapaTTo duzu ra35To vA=be gaNo athavA cAra gaNo (karAyelo) rahyo vaDAMso hAtha corasa hoya che. ceranuvATMThThA sthavira ane yuvAnonA arthe sade thama sUkSmamAM ane skUlamAM vimAsA=vibhASA che=vikalpa che. * "' padathI dviguNa-caturguNamAM paNa vibhAsAno saMgraha che. gAthArtha : vaLI colapaTTo be gaNo athavA cAra gaNo eka hAtha corasa hoya che, sthavira ane yuvAna sAdhu mATe sUkSmamAM ane skUlamAM vikalpa che. TIkA : dviguNazcaturguNo vA kRtaH san hastazcaturasro bhavati colapaTTastu agrasandhAraNAya, sthavirayUnorAyaetannimittaM zlakSNe sthUle ca vibhASA cazabdAd dviguNacaturguNe ca, etaduktaM bhavati-sthavirasya dviguNo For Personal & Private Use Only
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255 vatasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 8222-823 bhavati zlakSNazca, tadindriyasya prabalasAmAbhAvAt alpenApyAvaraNAt, sparzanAnupaghAtAt, yUni viparyaya iti gAthArthaH // 822 // TIkArya : dipu .sanyAraVTyavaLI colapaTTo agranA saMdhAraNa mATe=AgaLanA bhAgane DhAMkavA mATe, be guNo athavA cAra guNo karAyelo chato eka hAtha corasa hoya che. vira...to rasthavira ane yuvAnanA arthe=A benA nimitte, glaNamAM ane skUlamAM pAtaLA colapaTTAmAM ane jADA colapaTTAmAM, ane zabdathI dviguNa-caturguNamAM vibhASA che=vikalpa che. ta6 mata A AgalA kathanathI AgaLamAM kahevAze e, kahevAyeluM thAya che. virasyanupatit sthavirane be gaNo ane zlaSNa=pAtaLo, colapaTTo hoya che, kema ke tenI=sthaviranI, indriyanA prabaLa sAmarthyano abhAva hovAne kAraNe alpa vaDe paNa dviguNa colapaTTA vaDe paNa, AvaraNa thAya che, ane sparzanano anupaghAta che=zlaSNa colapaTTA vaDe paNa sparzanendriyano upaghAta thato nathI. yUnithArtha yuvAnamAM viparyaya che arthAt yuvAna sAdhune cAra gaNo ane jADo colapaTTo hoya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : colapaTTo zarIranA AgaLanA bhAgane DhAMkavA mATe sAdhue paheravAno hoya che, jethI nagnatA na dekhAya; ane te colapaTTo be gaNo ke cAra gaNo karAyelo chato eka hAtha samacorasa thAya teTalo hoya che. vaLI, vira sAdhuone be gaNo ane pAtaLo hoya che tema ja yuvAna sAdhuone cAra gaNo ane jADo hoya che; kema ke 60 varSanI uMmaravALA sAdhu vayasthavira kahevAya che, ane 60 varSanI vaya pachI puruSanI indriya zithila bane che, tethI be hAthanA colapaTTAthI paNa sthavira sAdhuonI indriyanuM AvaraNa thaI zake che ane pAtaLA colapaTTAthI paNa indriyane upaghAta thato nathI; jayAre yuvAnImAM indriyanuM sAmarthya prabaLa hovAne kAraNe yuvAna sAdhuone be gaNA colapaTTAthI AvaraNa thaI zakatuM nathI, ane komaLa colapaTTAthI indriyano upadhAta thAya che. 822aa. avataraNikA : etatprayojanamAha - avataraNikArya : AnA-colapaTTAnA prayojanane kahe che - gAthA : veuvva'vAvaDe vAie a hI khaddhapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahaTThA liMgudayaTThA ya paTTo u // 823 // For Personal & Private Use Only
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 823-824 anvayArtha : veDabravIvaDe aprAvRttane vaikriyamAM, vAi ane vAtikamAM, dvipana ne veva ane stabdha prajananamAM rIlajjA thAya, tesiMgateonA puThThA anugraha arthe tripurA =ane liMgodayArtha=liMganA udayanA darzananA nivAraNa mATe, paTTo vaLI paTTa cheHcolapaTTo che. gAthArtha : aprAvRtta sAdhune vaikriyamAM, vAtikamAM ane stabdha prajananamAM lajjA thAya, teonA upakAra mATe ane liMganA udayanA darzananA nivAraNa mATe colapaTTo che. TIkA : vaikriyAprAvRtta ityaprAvRttasya vaikriye vedodayAdinA, vAtike ca=vAtocchUne hI: lajjA bhavati, khaddhaprajanane caiva-svarUpeNa mahatIndriya ityarthaH, ete cAryadezotpannAdiguNavanto'pyapravrAjyAH prApnuvanti, atasteSAmanugrahArtham anugrahanimittaM, liGgodayArthaM ca-liGgodayadarzananivAraNArthaM ceti bhAvaH, paTTastu= colapaTTa iti gAthArthaH // 823 // TIkArya aprAvRttane=nahIM DhaMkAyela zarIravALA sAdhune, vedodayAdi dvArA vaikriyAmAM ane vAtikamAM vAtathI uSNunamAM, ane khaddhaprajanana hote chata=svarUpathI moTI indriya hote chate, lajjA thAya che; ane A AryadezotyajJAdi guNovALA paNa apravrAjya prApta thAya=AryadezotpannAdi pravrajyAne yogya guNovALA jIvo paNa pravrajyA ApavA mATe ayogya prApta thAya. AthI teonA anugrahanA arthe anugrahanA nimitte tevA sAdhuo upara upakAra karavA mATe, ane liMganA udaya arthe liMgodayanA darzananA nivAraNa arthe, vaLI paTTa che-colapaTTo che, e pramANe gAthArtha che. 823 avataraNikA : AryAmadhikRtyAha - avataraNitArtha : sthavirakalpika sAdhune AzrayIne 14 audhika upadhinuM pramANamAna ane prayojana varNavyuM. have AryAne AzrayIne 25 audhika upadhinuM pramANamAna ane prayojana kahe che - gAthA : pattAINa pamANaM duhA vi jaha vaNNiaM tu therANaM / mottUNa colapaTTaM taheva ajjANa daTThavvaM // 824 // For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 824-825 250 anvayArtha : pattA =pAtrAdinuM su vi pAdi=baMne prakAranuM paNa pramANa nahi tu je rIte vaLI gherAIi sthavironuM va yaM varNavAyuM, votrapaduM colapaTTAne potUT=mUkIne jJAna=AryAonuM tadeva te rIte ja duvyaM-jANavuM. gAthArtha : pAtrAdinuM baMne prakAranuM paNa pramANa je rIte vaLI sthavironuM varNavAyuM colapaTTA sivAya AryAonuM paNa te rIte ja jANavuM. TIkA : ___ pAtrAdInAM pramANaM dvidhApi gaNanayA svarUpeNa ca yathA varNitaM sthavirANAM, muktvA colapaTTe tathaivAryANAmapi draSTavyaM teSAM pramANamiti gAthArthaH // 824 // TIkArya : gaNanAthI ane svarUpathI baMne prakAranuM paNa pAtrAdinuM pramANa je rIte sthavironuM varNavAyuM, colapaTTAne mUkIne teonuM pAtrAdinuM, pramANa AryAone paNa te rIte ja jANavuM, e pramANe gAthArtha che. 824o. avataraNikA : virakalpikonI 13 prakAranI audhika upadhi AryAone paNa hoya che ane colapaTTAnA sthAne 14mI upadhi kamaDhaka hoya che. tethI kamaDhakanuM svarUpa darzAve che - gAthA : kamaDhagapamANaM udarappamANao saMjaINa viNNeaM / sai gahaNaM puNa tassA lahusagadosA imAsiM tu // 825 // anvayArtha : saMnaLa saMyatIonA 3rarapremI =udaranA pramANathI maDhApamavi kamaDhakanuM pramANafavo jANavuM rUmAlapuf=vaLI AmanA=saMyatIonA, naMdulAlosA-lahusaka doSathI=alpatvanA aparAdhathI, tasmA tenuM= kamaDhakanuM, sapheMsadA IgrahaNa che. * "' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : saMyatIonA udaranA pramANathI kamaDhakanuM pramANa jANavuM. vaLI saMyatIonA abhyatvanA aparAdhathI kamaTakanuM sadA grahaNa che. TIkA : kamaThagamAnaM svarUpasambandhi udarapramANato-nijodarapramANena saMyatInAM vijJeyaM, sadA grahaNaM punastasya For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 825 kamaThakasya lahusakadoSAditi alpatvAparAdhAd AsAM saMyatInAM, lambanagrahaNe'prItyA akuzalapariNAmabhAvAditi gAthArthaH // 825 // TIkArya : svarUpanA saMbaMdhavALuM kamaDhaganuM mAna saMyatIonA potAnA udaranA pramANathI jANavuM. vaLI AmanA= saMyatIonA, lahusaka doSathI alpatvanA aparAdhathI tuccha svabhAvathI, tenuM kamaDhakanuM, sadA grahaNa che; kema ke laMbananA=koLiyAnA, grahaNamAM aprItithI akuzala pariNAmano bhAva che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : - sAdhuonI 14 prakAranI audhika upadhi che. temAMthI 13 prakAranI upAdhi sAdhvIone paNa samAna hoya che ane 14mI upadhi sAdhuone colapaTTo hoya che tenA badale sAdhvIone 14mI upadhi kamaDhaka hoya che, ane te kamaDhaka dareka sAdhvInA AhAranA pramANavALuM hoya che arthAt sAdhvInuM jeTalA AhArathI peTa bharAya teTaluM moTuM kamaDhaka hoya che. vaLI, sAdhvIone sadA kamaDhaka grahaNa karavAnuM hoya che, kema ke strIsahaja tuccha svabhAvane kAraNe kamaDhaka grahaNa na kare to koLiyAnA grahaNamAM paraspara aprIti thavAthI akuzala pariNAma thavAnI saMbhAvanA rahe che; ane sAdhvIone kamaDhakanuM prayojana zuM? e viSayamAM prastuta gAthAmAM kAMI varNana nathI, paraMtu pravacanasAroddhAra gAthA paranI TIkAmAM kamaDhakaviSayaka A pramANe varNana che - "uvetyAdigAthaikAdazakaM, pUrvoktAni 'pattaM pattAbaMdho' ityAdIni upakaraNAdIni caturdaza acolapaTTAni colapaTTarahitAni kamaDhagayutAni AryikANAmapi bhaNitAni, pAtrAdInAM ca pramANaM gaNanayA svarUpeNa ca sthavirANAmiva draSTavyaM, kamaDhakaM ca lepitatumbakabhAjanarUpaM kAMsyamayabRhattarakaroTikAkAramekaikaM saMyatInAM nijodarapramANena vijJeyaM, saMyatInAM ca maNDalImadhye patadgrahako na bhramati, ekasyAH saMyatyA aparasyAH kArye na samAyAti, tucchasvabhAvAt, kintu kamaDhaka evAryikA bhojanakriyAM kurvantItyataH kamaDhakagrahaNaM, 'ahiyANi vi hoMti tANevaM ti adhikAnyapi-pUrvoktacaturdazopakaraNavyatiriktAnyapyupakaraNAnyAryikANAM bhavanti, tAni caivaM // 529 // " pUrvokta pAtra-pAtrAbaMdha ityAdi 14 upakaraNo colapaTTAthI rahita, ane kamaDhakathI yukta sAdhvIone paNa kahelAM che; ane sAdhvIonA pAtrAdinuM gaNanAthI ane svarUpathI pramANa sthavironI jema jANavuM, ane kamaDhaka lIMpelA tuMbaDAnA bhAinarUpa kAMsAnI moTI katharoTanA AkAravALuM, eka-eka sAdhvIonA potAnA udaranA pramANa vaDe jANavuM; ane sAdhvIonI mAMDalInI madhyamAM pataMgraha=pAtra, bhamatuM nathI, tuccha svabhAvane kAraNe eka sAdhvInuM kamaDhaka bIjI sAthvInA kAryamAM AvatuM nathI, paraMtu sAdhvIo kamaDhakamAM ja bhojanakriyAne kare che. AthI kamaDhakanuM grahaNa che. vaLI, oghaniryukti bhASyagAthA 676nI TIkAmAM paNa kamaDhakaviSayaka A rIte varNana che - "navaraM AryikANAM kamaDhakametadarthaM bhavati, yatastAsAM pratigrAhako na bhramati tucchasvabhAvatvAt, kamaDhaka eva monanakriyA purvati " vaLI, baeN.ka.bhA.gA. 4081nI TIkAmAM A pramANe che - tathvISTamaya saMyatInAM nino pramANena viyam II" l82po For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA pAnayitavyani' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 26-820 259 gAthA : aha uggahaNaMtaga NAvasaMThiaM gujjhadesarakkhaTThA / taM puNa sarUvamANe ghaNamasiNaM dehamAsajja // 826 // anvayArtha : ada-have 34vita =avagrahAnattakanusaravauThTha guhyadezanI rakSAnA arthepavarSAAiM =nAvasaMsthita hoya che. te puI vaLI teavagrahAnaMtaka, sarUvAre svarUpa ane mAnathI nimasif=ghana-masUNa=ghaTTasuMvALuM, (a) dehamAsanna dehane AzrayIne hoya che. gAthArtha : avagrahAnaMtaka guhyadezanA rakSaNa mATe nAvanA AkAravALuM hoya che. vaLI te avagrahAnaMtaka svarUpathI ghaTTa, suMvALuM ane mAnathI dehane AzrayIne hoya che. TIkA : athAvagrahAnantakaM nausaMsthitam, etacca guhyadezarakSaNArthaM bhavati, rakSA ca darzanasya mohodayahetutvAt, tatpunaH svarUpamAnAbhyAM yathAsaGkhyaM ghanamasRNaM svarUpeNa dehamAzritya pramANena bhavatIti gAthArthaH // 826 // TIkArya : - have avagrahAnaMtaka nausaMsthita=nAvanA AkAravALuM, hoya che ane e guhyadezanA rakSaNa arthe hoya che; ane darzananuM mohanA udayanuM hetupaNuM hovAthI rakSA che strInA gupta pradezanuM darzana mohano udaya thavAmAM kAraNa hovAthI sAdhvIne guhyadezanI rakSA karavAnI che. vaLI te=avagrahAnaMtaka, svarUpa ane mAnamAMthI yathAsaMkhyakakramasara, svarUpathI ghana-masRNa=ghaTTa-suMvALuM ane pramANathI dehane AzrayIne hoya che, e pramANe gAthArtha che. ll826ll gAthA : paTTo vi hoi tAsiM dehapamANeNa ceva viNNeo / chAyaMtogahaNaMtaga kaDibaMdho mallakacchA va // 827 // anvayArtha : tApti teone=sAdhvIone, chAyaMto daUAMta avagrahAnaMtakane DhAMkato, rehapamAna veva-dehanA pramANathI ja ma chA va=malakacchAnI jema divaMthokaTibaMdharUpa pa virapaTTo paNa vighaoogo roTTavijJaya thAya che. gAthArtha : sAdhvIone avagrahAnaMtakane DhAMkato, dehanA pramANathI ja mallakaththAnI jema keDamAM baMdhAyelo paTTo paNa vizeya thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 vratasthApanAvatuka yathApAyitavyani' dvAra/peTA dvAraH upakaraNa' | gAthA 820 thI 829 TIkA : paTTo'pi bhavati tAsAM-saMyatInAM, kiMviziSTa ityAha-dehapramANenaiva bhavati vijJeyaH pramANamAnena svarUpatastu chAdayannavagrahAnantakaM, kaTibandho'sau bhavati mallakaccheveti gAthArthaH // 827 // TIkArya : teone=saMyatIone, paTTa paNa hoya che. kevo viziSTa paTTa hoya che ? ethI kahe che - pramANamAnathI dehanA pramANa vaDe ja, vaLI svarUpathI avagrahAnaMtakane DhAMkato evo vizeya thAya che. A=paTTo, mallakacchanI jema kaTibaMdharUpa=keDa upara baMdhAyelo hoya che, e pramANe gAthArtha che. I827 gAthA : addhorugo vi te do vi giNhiuM chAyae kaDIbhAgaM / jANupamANA calaNI asIviA laMkhiAe va // 828 // anvayArtha : saddhono vikAruka paNa te to vi=te baMnene paNa jiddauM grahaNa karIne vImA =keDanA bhAgane chAyA-DhAMke che. nAjupaHIST=jAnunA pramANavALI vimA valaMkhikAnI jema=naTaDInA coyaNAnI jema, vi=nahIM sivAyelI ratnacalanI hoya che. gAthArtha : ardhAraka paNa avagrahAnaMtaka ane paTTane paNa dabAvIne keDanA bhAgane DhAMke che, jAMghanA pramANavALI naTaDInA coyaNA jevI sIvyA vagaranI calanI hoya che. TIkA : ___ aorukamapi tau dvAvapi avagrahAnantakapaTTau gRhItvA avaSTabhya chAdayati kaTibhAgaM, tathA jAnupramANAvalambanena calanI bhavati, sA cAsIvitA svarUpato laGkhikAyA iveti gAthArthaH // 828 // TIkArya : aruka paNa, avagrahAnaMtaka ane paTTarUpa te baMnene paNa grahaNa karIne=avakhaMbha karIne, kaTinA bhAgane DhAMke che, tathA avalaMbanathI=laMbAIthI, jAnunA pramANavALI calanI hoya che ane te calanI, lekhikAnI jema=naTaDInA coyaNAnI jema, svarUpathI nahIM sivAyelI hoya che, e pramANe gAthArtha che. ll828 gAthA : aMtoniaMsaNI puNa lINA kaDi jAva addhajaMghAo / bAhiriA jA khalugA kaDIe doreNa paDibaddhA // 829 // For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 829-830 21 anvayArtha : saMtanibaMsI putravaLI aMtarnivasanI zraddhagaMdhA-aDadhI jaMdhAthI Rdi nAva keDa sudhI nI lIna hoya che, (ane) vAiiA bahirnivasanI vastuIT nA ghUMTI sudhI DI-keDamAM roga-dorA vaDe paribaddha pratibaddha hoya che. gAthArtha : vaLI aMtanivasanI aDadhI jaMghAthI mAMDIne keDa sudhI sArI rIte coMTelI hoya che, ane bahirnivasanI ghUMTI sudhI keDamAM dorA vaDe bAMdhelI hoya che. TIkA : antarnivasanI punallInA-suzliSTA, sA ca kaTiM yAvadarddhajaGghAbhyAmArabhya, tathA bAhyA nivasanI yAvat khalukaH tAvat kaTyAM davarakeNa pratibaddhA bhavatIti gAthArthaH // 829 // TIkArya : vaLI aMtarnivasanI lIna=suzliSTa=sArI rIte coMTelI, hoya che, ane te aMtarnivasanI, ardhI jaMghAthI AraMbhIne kaTI sudhI hoya che, ane bAhyanivasanI jyAM sudhI khaluka-ghUMTI, hoya tyAM sudhI kaTImAM keDamAM, dorA vaDe baMdhAyelI hoya che, A pramANe gAthAno artha che. I82lA gAthA : chAei aNukuIe gaMDe puNa kaMcuo asIviao / emeva ya ukkacchiya sA NavaraM dAhiNe pAse // 830 // anvayArtha : mIvikamo puJI vumo vaLI asIvita kaMcuka mag iDe anukucita gaMDane chaThTha DhAMke che; meva ca ane e rIte ja 3lziya-utkacchikA che. navAM-phakta sAte=ucchikA, rAzi pAse dakSiNa pAsamAM hoya che. gAthArtha : vaLI sIvyA vinAno kaMcuka stanone DhAMke che ane e rIte ja utkacchikA paNa stanone DhAMke che, phakta utkacchikA jamaNA paDakhe hoya che. TIkA : __ chAdayatyanukucitau zlathAvityarthaH gaNDau-stanau punaH kaJcakaH asIvita iti, tathA evamevotkacchikA chAdayati, sA navaraM dakSiNe pArzve bhavatIti gAthArthaH // 830 // For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 vratasthApanAvastuka yathA paniyatavyAna' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 830 thI 832 TIkArya : vaLI nahIM sIvAyelo kaMcuka anukucita be gaMDane=zlatha be stanane, DhAMke che, ane e rIte ja utkacchikA chAdana kare che=be stanane DhAMke che. phakta te=utkacchikA, dakSiNa pArthamAM jamaNA pAsamAM, hoya che, e pramANe gAthArtha che. ll830 gAthA : vekacchiA u paTTo kaMcuamukkacchiaM ca chAiMtI / saMghADIo cauro tattha duhatthA uvasayammi // 831 // anvayArtha : - vechA 3 paTTa=vekacchikA vaLI paTTarUpa hoya che, muchidma naM-kaMcukane ane utkacchikAne chAtI DhAMkatI evI hoya che. saMpAvI raDo saMghATIo cAra hoya che, tatva=temAM kudasthA=be hAthavALI (saMghATI) 3vasagni-upAzrayamAM hoya che. gAthArtha : vekacchikA vaLI paTTarUpa hoya che, kaMcukane ane utkacchikAne DhAMkatI evI vekacchikA hoya che. saMghATIo cAra hoya che, temAM be hAthavALI saMghATI upAzrayamAM hoya che. TIkA : vekacchikA tu paTTo bhavati, sA tu kaJcakamutkacchikAM ca chAdayantI bhavati, tathA saMghATyazcatasro bhavanti, ekA dvihastA, dve trihaste, ekA caturhastA, tatra dvihastA upAzraye bhavati, na tAM vihAya prakaTadehayA kadAcidAsitavyamiti gAthArthaH // 831 // TIkArya : vekacchikA vaLI paTTarUpa hoya che, vaLI kaMcukane ane utkacchikAne DhAMkatI evI te=vekacchikA, hoya che; ane saMghATIo cAra hoya che. eka saMghATI be hAthavALI, be saMghATI traNa hAthavALI, eka saMghATI cAra hAthavALI hoya che. temAM be hAthavALI saMghATI upAzrayamAM hoya che. tene=be hAthavALI saMghATIne, choDIne pragaTa deha vaDeHkhullA dehavALI sAdhvI vaDe, kyAreya rahevA yogya nathI, e pramANe gAthAno artha che. II831.. gAthA : donni tihatthAyAmA bhikkhaTThA ekka ekka uccAre / osaraNe cauhatthA'nisaNNapacchAyaNe masiNA // 832 // anvayArtha : rotti be saMghATI tisthAyI traNa hAthanA AyAmavALI=vistAravALI, hoya che. (temAMthI) dak fmavauTTa=eka bhikSAnA arthe (ane) patra vyAre eka uccAramAM=maLatyAga mATe jatI vakhate, hoya che. For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra/ peTA dvAra: 'upakaraNa' | gAthA 832 263 nisaUUpachIyo=aniSaNanA pracchAdana mATe=nahIM beThelI sAdhvIonuM zarIra DhAMkavA mATe, mosara samavasaraNamAM rasthA cAra hAthavALI masiT=masRNa=chidra vagaranI, (saMghATI) hoya che. gAthArtha : be saMghATI traNa hAtha lAMbI hoya che. te bemAMthI eka saMghATI bhikSA mATe ane bIjI saMghATI maLatyAga karavA mATe jatI vakhate vaparAya che, ane UbhI rahelI sAdhvIonA zarIrane DhAMkavA mATe samavasaraNamAM cAra hAthavALI chidra vagaranI saMghATI hoya che. TIkA : dve trihastAyAme bhavataH, tayobhikSArthamekA ekA uccAre bhavati, bhedagrahaNaM gocarAyupalabdhatulyaveSAdiparihArArthaM, tathA samavasaraNe vyAkhyAne snAtrAdau caturhastA, sA hyaniSaNNapracchAdanAyopayujyate, yato na tatra saMyatIbhirupaveSTavyaM, sA ca masRNA-azuSirA bhavatIti gAthArthaH // 832 // TIkArtha : be saMghATI traNa hAthanA AyAmavALI-traNa hAthanA vistAravALI, hoya che. te bemAM eka saMghATI bhikSA arthe, eka saMghATI uccAramAM hoya che. bhedanuM grahaNa eka sarakhI be saMghATIne judA judA kAryamAM vAparavArUpa bhedanuM grahaNa, gocara AdimAM upalabdha thatA tulya veSa vagerenA parivAra arthe che; ane samavasaraNamAMka vyAkhyAnamAM, snAtrAdimAM, cAra hAthavALI saMghATI hoya che, kharekhara te aniSaNanA pracchAdana mATe upayojAya checAra hAthavALI saMghATIno nahIM beThelI sAdhvIonA zarIrane DhAMkavA mATe upayoga karAya che; je kAraNathI saMyatIo vaDe tyAM=vyAkhyAnAdimAM, besavA yogya nathI, ane te cAra hAthavALI saMghATI, masRNa azuSira=chidra vagaranI, hoya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : be saMghATI traNa hAtha lAMbI hoya che. temAMthI eka saMghATI gocarIe javA mATe ane eka saMghATI uccAranI bhUmie javA mATe hoya che. be sarakhI saMghATImAMthI eka gocarI mATe ane eka uccAra mATe, e rUpa bhedanuM grahaNa gocarI AdimAM upalabdha thatA sarakhA veSAdinA parivAra mATe che. "ovaradi'mAM "mAdri' padathI uccAranuM grahaNa karavAnuM che, ane "veSAdri'mAM 'madi' padathI pAtranuM grahaNa karavAnuM che. tenAthI e prApta thAya ke gocarIe ane uccArabhUmie javA mATe upalabdha traNa hAthanI saMghATI ane pAtrarUpa sarakho veza ane sarakhA pAtrano tyAga karavA arthe bhedanuM grahaNa che; kema ke gocarInI ane maLatyAga mATenI saMghATI judI dekhAvAthI, gRhasthone sAdhvIono bhikSAno ane maLatyAgano veSa vagere sarakho hoya che evuM pratIta na thAya. AthI bhikSAnI ane uccAranI saMghATI sAdhvIone judI hoya che. vaLI, vyAkhyAnamAM ane snAtra vageremAM sAdhvIone cAra hAthavALI saMghATI oDhavAnI hoya che, kema ke vyAkhyAnamAM ke snAtrAdimAM sAdhvIone besavAnuM hotuM nathI, tethI cAra hAthavALI saMghATI UbhelI sAdhvIonA zarIrane DhAMkavA mATe upayogI che, ane te cAra hAthavALI saMghATI chidra vagaranI hoya che. ll833ll For Personal & Private Use Only
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavAni' dvAra/ peTA dvAra : 'upakaraNa' | gAthA 833-834 gAthA : khaMdhakaraNI cauhatthavitthaDA vAyavihuyarakkhaTThA / khujjakaraNI vi kIr3a rUvavaIe kuDuhaheuM // 833 // anvayArtha : vAvihuya vAtathI vidhUtanI rakSA arthe rahasthavisthA cAra hAtha vistRta vaMtharI skaMdhakaraNI hoya che. stavavArUpavatIone devaM kuTubhanA hetuthI kubaDI karavA mATe, hunnara uva-kulthakaraNI paNa vIrapha karAya che. gAthArtha : pavanathI UDatI saMghATInI rakSA mATe cAra hAtha pahoLI DhaMdhakaraNI hoya che. rUpavatI sAdhvIone kubaDI karavA mATe kulthakaraNI paNa karAya che. TIkA : ___ skandhakaraNI caturhastavistRtA bhavati, sA ca vAtavidhUtarakSArthaM, prayojanAntaramAha-kubjakaraNyapi kriyate sA rUpavatyAM saMyatyAM kuTubhanimittamiti gAthArthaH // 833 // TIkArya : aMdhakaraNI cAra hAtha vistRtaHpahoLI, hoya che, ane te=skaMdhakaraNI, vAtathI vidhUtanI rakSA arthe che=pavanathI UDelI saMghATInA rakSaNa mATe che. prayojanAMtarane kahe che=have skaMdhakaraNInA bIjA prayojanane kahe che-te skaMdhakaraNI, rUpavatI saMyatIone-sAdhvIone, kuTubhanA nimitte kubaDI karavA mATe, kubbakaraNI paNa karAya che, e pramANe gAthArtha che. ll837ll gAthA : saMghAimeyaro vA savvo veso samAsaoH uvahI / pAsagabaddhamajhusiro jaM vA''iNNaM tayaM NeaM // 834 // anvayArtha : saMdhAyo vA=saMghAtima ke itara=asaMghAtima, savvo veso 3thI sarva paNa A upAdhi samArosamAsathI parabiddha pAzakabaddha (ane) maNiro=azuSira hoya che, = vA=athavA je mArUUT=AzIrNa che, tayaM gaM tene jANavuM. gAthArtha : saMghAlima ke asaMghAtima evI sarva paNa A upadhi saMkSepathI pAzakathI baddha ane azuSira hoya che, athavA je AzIrNa che te jANavuM. For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 vratasthApanAvastukayathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 834-835 TIkA : saGghAtya(?saGghAtimaH) itaro vA ekAGgikaH yathAlAbhasambhavAt sarvo'pyeSa samAsata upadhiH anantaroditaH pAzakabaddhaH ajhuSiro bhavati, yadvA''caritamatra vidhisIvanAdi, tat jJeyaM susAdhvAcaraNAdita eveti gAthArthaH / / 834 // noMdha : TIkAnA prAraMbhamAM satya: che, tene sthAne mULagAvyA pramANe satima hovuM joIe. * "yudhdhArarAvataH'mAM 'gAri' padathI susAdhunA upadezanuM grahaNa che. TIkArtha : yathAlAbhano saMbhava hovAthI saMghAtima athavA itara ekAMgika, evI sarva paNa A=sAdhvIonI pUrvamAM kahevAyela, upadhi, samAsathI pAlakabaddha ane azuSira hoya che, athavA ahIM=sAdhvIonI upadhimAM, vidhisIvanAdi vidhipUrvaka sIvavuM vagere, je AcarAyeluM che, te susAdhunA AcaraNa vagerethI ja jANavuM, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhuone jayAre pramANopeta vastrano lAbha thAya tyAre te vastra asaMghAtima=akhaMDa hoya che; ane jayAre vastra pramANapata na maLe paraMtu nAnAM maLe, tyAre sAdhune be-traNAdi TukaDAo joDIne vastra pramANopeta banAvavuM paDe che, ane tevuM vastra saMghAtima kahevAya. AvA prakAranI saMghAtima ke ekAMgika evI sarva paNa sAdhvIonI upadhi kasAthI baMdhAyela ane chidra vagaranI hoya che athavA to sAdhvIonI upadhimAM vastrane vidhipUrvaka sIvavuM, vagere je vartamAnamAM AcaraNa che, te susAdhuonI AcaraNAthI samajavuM. 834 avataraNikA : ukta oghopadhiraupagrahikamAha - avataraNitArtha : gAthA 771thI 834mAM jinakalpika ane sthavirakalpika sAdhuonI tathA AryAonI gaNanApramANa ane pramANamAna dvArA ogha upadhi kahevAI. vaLI jinakalpika sAdhuone aupagrahika upadhi hotI nathI, tethI have sthavirakalpika sAdhuonI ane AryAonI aupagrahika upadhine kahe che - gAthA : pIDhaga nisijja daMDagapamajjaNI ghaTTae DagalamAI / pippalaga sUI naharaNi sohaNagadugaM jahaNNo u // 835 // For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 vratasthApanAvastuka yathA patnitavyani' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 835 anvayArtha : vaDha[=pIThaka, nitinna-niSadyA, raMpabliv=daMDakaTamArjanI-daMDAsaNa, paTTA-ghaTTaka, kutrimASTriDagalAdi, pitna pippalaka, sU sUcI, nALakanakharadanI, sodAM -zodhanakaya nadai 3 vaLI jaghanya che. gAthArtha : pIThaka, niSadhA, daMDakapramArjanI, ghaTTaka, DagalAdi, pippalaka, sUcI, nakharadanI, zodhanakaya vaLI jaghanya opagrahika upadhi che. TIkA : pIThakaM kASThacchagaNAtmakaM lokasiddhamAnaM trehavatyAM vasatau varSAkAle vA dhriyata ityaupagrahikaM, saMyatInAM tvAgatAbhyAgatasAdhunimittamiti / niSadyA pAdapuJchaNaM prasiddhapramANaM(? pAdapuJchaNasya prasiddhapramANA), jinakalpikAdInAM na bhavati, niSIdanAbhAvAt / daNDako'pyevameva navaraM, nivAraNAbhAvAt, eSaH pramArjanI vasaterdaNDakapucchanAbhidhAnA eva / ghaTTakaH pAtramukhAdikaraNAya lohamayaH / sUcI sIvanAdinimittaM veNvAdimayA / nakharadanI pratItA lohamayeva / zodhanakadvayaM karNazodhanakadantazodhanakAbhidhAnaM lohamayAdi / jaghanyastu-ayaM jaghanyaH aupagrahikaH khalUpadhiriti gAthArthaH // 835 // noMdha (1) prastuta gAthAnI TIkAmAM niSada pArapuccha prasiddhapramAmAM che, tene sthAne niSadA pAlapucchaU/ca prasiddhapramaUT hoya tema bhAse che. (2) mULagAthAmAM duniyA pippata che, teno TIkAmAM artha karela nathI; kema ke paTTA pachI sUno ja artha karela che. tethI TIkAryamAM [] karIne braka.bhA.gA. 4096nI TIkA pramANe yutimA upapratA no artha karela che. TIkArya : (1) lokamAM siddha mAnavALuM kASThacchagaNAtmaka pIThaka kASThamaya ke chANamaya pIThaka, bhejavALI vasatimAM ke varSAkALamAM dhAraNa karAya che, ethI aupagrahika che. vaLI saMyatIone AvelA abhyAgata prApUrNaka, sAdhunA nimitte pIThaka hoya che. "ti' pIThakanA prayojananA kathananI samAptimAM che. (2) pAdapuMchananI=rajoharaNanI, niSadyA prasiddha pramANavALI che, ane te jinakalpikAdine hotI nathI; kema ke niSadanano abhAva che jinakalpika-yathAsaMdikAdi sAdhuone besavAnuM hotuM nathI. (3) phakta daMDaka paNa A rIte ja che arthAt je rIte jinakalpikAdine niSadyA hotI nathI e rIte ja dAMDo paNa hoto nathI; kema ke nivAraNano abhAva che=jinakalpikAdine dAMDAthI koI pazu AdinuM nivAraNa karavAnuM hotuM nathI. A daMDaka, vasatinI daMDakapuMchanAnA abhidhAnavALI ja pramArjanI thAya che arthAt vasatinuM pramArjana karanAruM daMDAsaNa thAya che. (4) ghaTTaka, pAtranA mukhAdi karavA mATe lohamaya hoya che arthAtu pAtranI kinArI karavAmAM ane mari' padathI lIdhelA pAtrane suMvALuM karavAmAM loDhAno ghaMTo upayogI che. For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka/yathA pAnayitavyAni' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 835-836 29 (5) [Dagalo apAnane lUMchavA mATe upayogI DhephAMo, ane "trima" mAM mAri' zabdathI kUTamukha, kSArAdino parigraha che. (6) pippalaka=zura, arthAt muMDana karavA mATe upayogI astro.] (7) sUcI, sIvana vagerenA nimitte veNu Adimaya hoya che=vAMsa vagerenI banAvelI soyarUpa hoya (8) nakharadanI loDhAmaya ja pratIta che. (9-10) lohamayAdi loDhA vagerenuM banAveluM, karNazodhanaka ane daMtazodhanakanA nAmavALuM zodhanakaya che. vaLI A jaghanya apagrahika upadhi che, e pramANe gAthArtha che. ll83pI. avataraNikA : enameva madhyamamabhidhAtumAha - avataraNikArtha : madhyama evI Ane ja=aupagrahika upadhine ja, kahevA mATe kahe che - gAthA : vAsattANe paNagaM cilimilipaNagaM dugaM ca saMthAre / daMDAIpaNagaM puNa mattagatiga pAyalehaNiA // 836 // anvayArtha : vAttApa paUT=varSotrANaviSayaka paMcaka, viniminipaUAM cilimilipaMcaka, saMthAre duAM ane saMskAraviSayaka krika, vaMDArRpavi puuT=vaLI daMDAdipaMcakamati =mAtrakatrika, pAyanemi =pAdalekhanikA. gAthArtha : vaSatrANaviSayaka paMcaka, cilimilipaMcaka, ane saMskAraDhika, vaLI daMDAdipaMcaka, mAtrakatrika, pAdalekhanikA. TIkA : varSAtrANaviSayaM paJcakaM, tadyathA-kambalamayaM 1 sUtramayaM 2 tAlapatrasUcI 3 palAzapatrakuTazIrSakaM 4 chatrakaM 5 ceti, lokasiddhapramANAnIti / tathA cilimilIpaJcakaM, tadyathA-sUtramayI (?tRNamayI) vAkamayI daNDamayI kaNTakamayIti, pramANamasyAH gacchApekSayA, sAgArikapracchAdanAya tadAvaraNAtmikaiveyamiti / saMstAradvayaM ca zuSirAzuSirabhedabhinnaM, zuSira: tRNAdikRtaH, tadanyakRtastvazuSira iti / tathA daNDAdipaJcakaM punaH, tadyathA-daNDako vidaNDakaH yaSTiviyaSTiH nAlikA ceti / mAtrakatritayaM, tadyathA-kAyikamAtra saMjJAmAtrakaM khelamAtrakamiti / tathA pAdalekhanikA vaTAdikASThamayI kardamApanayanIti gAthArthaH // 836 // For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/ peTA dvAra : "upakaraNa' | gAthA 83 TIkArya : varSotrANanA=varSothI rakSaNa karavAnA, viSayavALuM paMcaka, te A pramANe - (1) kaMbalamaya (2) sUtramaya (3) tADapatranI sUcI (4) palAzapatranuM kuTazIrSaka ane (5) chatraka. "ti' varSotrANapaMcakanA nAmanI samApti arthe che. A kaMbalAdi lokamAM siddha pramANavALA che. "ti' kaMbalAdinA pramANa ane prayojananI samApti arthe che. tathA cilimilIpaMcaka paDadAnA pAMca prakAra, te A pramANe- (1) sUtramaya (2) tRNamaya (3) vAkamaya (4) daMDamaya ane (5) kaMTakamaya. "ti' cilimilIpaMcakanA nAmanI samApti arthe che. AnuM cilimilInuM, pramANa gacchanI apekSAthI che arthAt gaccha jeTalo nAno ke moTo hoya tene AzrayIne A pAMca prakAranA paDadAnuM pramANa nakkI thAya che. A cilimilI, sAgArikanA pracchAdana mATe tenA AvaraNa Atmaka ja che-sAgarikanA AvaraNasvarUpa ja che. "ti' cilimilInA pramANa ane prayojananI samApti arthe che. ane saMskAradraya zuSira ane azuSirarUpa bhedathI bhinna che. tRNAdi vaDe karAyelo zuSira che arthAt (1) zAli (2) vrIhi (3) kodrava (4) rAlaya (5) araNya: A pAMca prakAranA tRNAdi vaDe karAyelo saMthAro zuSira che, vaLI tenAthI anya vaDe karAyelo tRNAdithI anya evA kASTha vaDe karAyelo saMthAro, azuSira che. "rUti' saMstArakaddayanA svarUpanA kathananI samApti mATe che. ane vaLI daMDAdi paMcaka, te A pramANe- (1) daMDaka (2) vidaMDaka (3) yaSTi (4) viyaSTi ane (5) nAlikA. 'tti' daMDAdipaMcakanA nAmanI samApti arthe che. mAtrakatritaya-traNa prakAranA mAtraka, te A pramANe- (1) kAyikamAtraka=mUtratyAga karavAnuM mAtraka, (2) saMjJAmAtra,kamaLatyAga karavAnuM mAtraka, (3) khelamAtraka zleSma kADhavAnuM mAtraka. 'ta' mAtrakatrikanA nAmanI samApti arthaka che. tathA vaTAdinA kASThamaya=vaDa vagerenA lAkaDAnI banAvela, kAdavane dUra karanArI pAdalekhanikA che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : daMDAdipaMcakano upayoga sAdhu A pramANe kare che - (1) comAsA sivAyanA kALamAM sAdhu bhikSATanAdi karatI vakhate daMDaka grahaNa kare che, ane te daMDakathI cora, gAya vagerenuM nivAraNa kare che, tema ja vRddha sAdhune daMDaka AdhAra bane che. (2) sAdhu comAsAmAM bhikSATanAdi karatI vakhate vidaMDaka grahaNa kare che, ane te vidaMDaka nAno hoya che, jethI varasAdanA pANIno sparza thAya tema hoya tyAre, te vidaMDakane kAmaLInI aMdara rAkhIne sukhethI laI jaI zakAya che. (3) nava parva sudhI viSama saMkhyAnA parvavALI ane daza parvavALI yaSTi zubha che ane samAna saMkhyAnA parvavALI yaSTi azubha che. (4) viyaSTi ane (5) nAlikA. tenuM vizeSa varNana prApta nahIM thatuM hovAthI ahIM spaSTa karela nathI. vaLI, pAdalekhanikA kAdavane dUra karanArI hoya che ane te vaDanA vRkSanA lAkaDAnI ke urdubara vRkSanA lAkaDAnI ke pIpaLAnA vRkSanA lAkaDAnI banAvela hoya che, A vRkSonA abhAvamAM AMbalInA vRkSamAMthI For Personal & Private Use Only
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 269 vatasthApanAvastaka, yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : upakaraNa' | gAthA 836 thI 838 banAvela hoya che. ane te bAra AMgaLa lAMbI ane eka AMgaLa pahoLI hoya che. ane baMne bAjuthI nakha jevI tIkSNa hoya, paraMtu kAdavane dUra karatI vakhate potAne vAgI jAya tevI atitIkSNa hotI nathI. vaLI, sAdhune pAdalekhanikA rAkhavAnuM e prayojana che ke aMDilabhUmimAMthI asthaDilabhUmimAM ane atyaMDilabhUmimAMthI caMDilabhUmimAM saMkramaNa karatI vakhate sacitta pRthvIkAyAdinI virAdhanA na thAya te mATe sAdhu saMjJAbhUmithI AvyA pachI gAmamAM praveza kare te pahelAM comAsA sivAyanA kALamAM rajoharaNathI paganuM pramArjana kare che ane comAsAmAM pAdalekhanikAthI kAdavavALA paganuM pramArjana kare che. l836ll gAthA : cammatiyaM paTTadugaM nAyavvoM majjhimo uvahi eso / ajjANa vArao puNa majjhimao hoi airitto // 837 // anvayArtha : ratiyaM carmatrika, paTTAM-paTTadhayaH A mAino-madhyamavadi upadhi nAyavyo-jANavI. annA puIEvaLI AryAone maksimo madhyama upadhimAM rasto atirikta vAranavAraka hoDuM hoya che. gAthArtha : carmaNika, paTTahaya : A madhyama opagrahika padhi jANavI. vaLI Ayaoine madhyama upAdhimAM vadhAre eka vAraka hoya che. TIkA : ___ carmAtrikaM vardhatalikAkRttirUpaM / tathA paTTadvayaM-saMstArapaTTottarapaTTalakSaNaM / jJAtavyaH madhyama upadhireSa aupagrahikaH / AryANAM vArakaH punaH sAgArikodakanimittaM madhyamopadhAvuktalakSaNo bhavatyatiriktaH, nityaM janamadhya eva tAsAM vAsAditi gAthArthaH // 837 // TIkArya : carmatrika vaI, talikA ane kRttirUpa che, tathA saMstArapaTTa ane uttarapaTTasvarUpa paTTadvaya che. A=gAthA 836-837mAM batAvI e, madhyama aupagrahika upadhi jANavI. vaLI AryAone sAgArikane kAraNe udakanA nimitte bRhatkalpabhASya pramANe sAgArikavALI vasatimAM rahetI sAdhvIone maLatyAgAdi karyA pachI pANI grahaNa karavA mATe, kahevAyelA svarUpavALo vAraka madhyama upadhimAM atirikta hoya che, kema ke teono= AryAono, nitya haMmezAM, jananI madhyamAM ja vAsa hoya che, e pramANe gAthArtha che. ll837thI avataraNikA : enamevotkRSTamabhidhAtumAha - avataraNikArya : utkRSTa evI Ane ja=pagrahika upadhine ja, kahevA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 vratasthApanAvastuka, yathA patniyitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 838-839 gAthA : akkhA saMthAro vA egamaNeNaMgio a ukkoso| potthagapaNagaM phalagaM ukkosovaggaho savvo // 838 // anvayArtha : q=akSo, Doso vA kumaLo jima saMthAro ane utkRSTa evo ekAMgika ane anekAMgika saMskAraka, patthApakapustapaMcaka, hatna =phalaka (A) sadgo sarvotovamAdo utkRSTa aupagrahika che. gAthArtha : akSo ane utkRSTa evo ekAMgika ane anekAMgika saMskAraka, pustakapaMcaka, phalaka H A sarva utkRSTa aupagrahika upadhi che. TIkA : __ akSA:-candanakAdayaH / saMstArakazca, kiMviziSTa ityAha-ekAGgiko'nekAGgikazca phalakakambimayAdiH utkRSTaH svarUpeNa / tathA pustakapaJcakaM, tadyathA-gaNDikApustakaH chivATIpustakaH kacchavipustakaH muSTipustakaH sampuTakazceti / tathA phalakaM paTTikA samavasaraNaphalakaM vA / utkRSTa iti prakrAntApekSayA aupagrahika upadhiH sarva ityakSAdiH sarva eveti gAthArthaH // 838 // TIkArya : azokacaMdanakAdi, ane saMstAraka, kevo viziSTa che? ethI kahe che - phalaka-kambiyAdi ekAMgika ane anekAMgika evo saMstAraka svarUpathI utkRSTa che. tathA pustakapaMcaka, te A pramANe - (1) caMDikApustaka (2) chivADapustaka=chedapATI pustaka, (3) kacchavipustaka (4) muSTipustaka ane (5) saMpuTaka. ti' pAMca prakAranA pustakanA nAmanI samApti arthe che. tathA phalaka eTale paTTikA=abhyAsa karatI vakhate jemAM lakhIne bhaNAya che te pATI, athavA samavasaraNanuM phalaka=vyAkhyAnAdi vakhate pITha vagerenA TekA mATe glAnAdi sAdhu dvArA vaparAtuM lAkaDAnuM pATiyuM; sarva akSAdi sarva ja, prakrAMtanI apekSAthI=prastuta jaghanya-madhyama aupagrahika upadhinI apekSAe, utkRSTa aupagrahika upadhi che, e pramANe gAthArtha che. ll838 avataraNikA : anayoraughikaupagrahikayorevopadhyordvayorapi vizeSalakSaNamabhidhAtumAha - avataraNitArtha : A audhika ane aupagrahikarUpa ja baMne paNa upadhinA vizeSa lakSaNane=judA svarUpane, kahevA mATe kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka yathA pAyitAni' dvAra/ peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 839-840 201 gAthA : oheNa jassa gahaNaM bhogo puNa kAraNA sa ohohI / jassa u dugaM pi niamA kAraNao so uvaggahio // 839 // anvayArtha : na jenuM arajI patragrahaNa oghathI che, moLo putravaLI bhoga IRST=kAraNathI che, sodohIte odhodhi che; nasa3 vaLI jenuM Tu pi baMne paNa grahaNa ane bhoga e baMne paNa, niramA vAraso niyamA kAraNathI che, to te 3vadi aupagrahika (upadhi) che. gAthArtha : jenuM grahaNa sAmAnyathI che, vaLI bhoga kAraNathI che, te ogha upadhi che; vaLI jenuM grahaNa ane bhoga e baMne paNa niyamA kAraNathI che, te opagrahika upadhi che. TIkA : oghena sAmAnyena bhoge abhoge vA yasya pAtrAdergrahaNam AdAnaM, bhogaH punaH kAraNAtnimittenaiva bhikSATanAdinA, sa oghopadhirabhidhIyate, yasya tu pIThakAderdvayamapi grahaNaM bhogazcetyetaniyamAtkAraNato-nimittena trehAdinA, sa pIThakAdi aupagrahikaH kAdAcitkaprayojananirvRtta iti thArtha TharUA. TIkArya : bhogamAM ke abhogamAM je pAtrAdinuM grahaNa-AdAna, oghathI che-sAmAnyathI che, vaLI bhoga kAraNathI che=bhikSATanAdi nimittathI ja che, te ogha upadhi kahevAya che. vaLI je pIThanAdinuM grahaNa ane bhoga e dvaya paNa=baMne paNa, niyamathI kAraNathI che=bheja vagere nimittathI che, te pIThAdi aupagrahika che =kAdAcitka prayojanathI nivRtta che kyAreka thanArA prayojanathI niSpanna che, e pramANe gAthAno artha che. 83lA avataraNikA : asyaiva guNakAritAmAha - avataraNitArtha : AnI ja=auvika ane aupagrahika upadhinI ja, guNakAritAne kahe che - gAthA : mucchArahiANeso sammaM caraNassa sAhago bhaNio / juttIe iharA puNa dosA itthaM pi ANAI // 840 // dAraM // For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 vratasthApanAvaka/yathA pAniyatavyAni' dvAra / peTA dvAra: "upakaraNa' | gAthA 840 anvacAI : muchArA , mUcchathI rahitone poA (upadhi) nuttI yuktithI yatanAthI, varaVIIM caraNanI samaM=samyagu sadano sAdhaka mAmo kahevAI che. dara pukavaLI ItarathA rUthaM piahIM paNa mA II AjJAdi tolA doSo che. gAthArtha : mUcchathI rahita sAdhuone A upadhi catanAthI cAritranI sAdhaka kahevAI che. vaLI anyathA ahIM paNa AjJAbhaMgAdi doSo che. TIkA : __mUrchArahitAnAm-abhiSvaGgavarjitAnAM yatInAmeSa dvividho'pi pAtrapIThakAdirUpa upadhiH samyag adhikaraNarakSAhetutvena caraNasya sAdhako bhaNitaH tIrthakaragaNadharaiH yuktyeti mAnabhogayatanayA, itarathA punaH ayuktyA yathoktamAnabhogAbhAve doSA atrApi-upadhau gRhyamANe bhujyamAne vA AjJAdaya iti thAI 840nA () TIkArya : - mUrchAthI rahitone=abhivRMgathI varjita evA yatione, A baMne prakAravALI paNa pAtra ane pIThanAdirUpa upadhi, yuktithI=mAna ane bhoganI yAtanAthI zAstramAM kahyA mujaba upadhinuM pramANa rAkhavAthI ane zAstramAM kahyA mujaba upadhino paribhoga karavAthI, adhikaraNathI rakSAnuM hetupaNuM hovAthI tIrthaMkaragaNadharo vaDe caraNanI=cAritranI, samyagu sAdhaka kahevAI che. vaLI ItarathA=ayuktithI yathokta mAna ane bhoganA abhAvamAM arthAtu zAstramAM kahyA mujaba upadhinuM pramANa rAkhavAmAM na Ave ane zAstramAM kahyA pramANe upadhino upabhoga karavAmAM na Ave, to ahIM paNa= grahaNa karAtI ke bhogavAtI upadhimAM paNa, AjJAdi=AjJAbhaMgAdi, doSo thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jagatanA bAhya padArtho pratye rAga vagaranA sAdhuo pUrvamAM kahelA gaNanApramANa ane pramANamAnathI yukta evI audhika ane aupagrahika upadhi grahaNa kare che, ane upadhinA kAraNe ja upayoga kare che. AthI te upadhi dvArA adhikaraNathI rakSA thAya che; kema ke sAdhu pAse vastrarUpa upadhi na hoya to asahya ThaMDImAM ThaMDIthI rakSaNa mATe sAdhu ghAsanI gaMjImAM ghUsI jAya ane ghAsanI gaMjI na hoya to tApaNuM karavA besI jAya, jethI parkAyanI virAdhanA thAya arthAtu ghAsanI gaMjImAM rahelA jIvonI virAdhanA thAya tema ja jayAM agnikAya hoya tyAM chaye kAyanI virAdhanA thAya. Ama virAdhanA thavAnA kAraNarUpa ghAsanA grahaNarUpa ke agninA sevanarUpa adhikaraNathI rakSAnuM kAraNa vastrarUpa upadhi bane che. vaLI, sAdhu pAse pAtrarUpa upadhi na hoya tethI AhAra-pANI hAthamAM grahaNa karIne vApare, ane karapAtra labdhi na hoya to AhAra hAthamAMthI nIce DhoLAvAthI trasa jIvonI virAdhanA thAya. Ama trasa jIvonI virAdhanA thavAnA kAraNarUpa hAthamAM AhAra grahaNarUpa adhikaraNathI rakSaNano hetu pAtrarUpa upadhi bane che. For Personal & Private Use Only
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 840-841 203 A rIte aupagrahika upadhi paNa dhyAna-svAdhyAyAdinuM nimitta banIne ArtadhyAnAdirUpa adhikaraNathI rakSAnuM kAraNa bane che, jethI cAritranI samyagU sAdhanA thAya che; paraMtu je sAdhuo zAstramAM kahela pramANopeta upadhi grahaNa karatA na hoya ane yathAsthAne te upadhino upayoga karatA na hoya, te sAdhuo tevI upAdhi grahaNa kare ke vApare temAM teone AjJAbhaMgAdi cAra doSonI prApti thAya che. 840 avataraNikA : uktamupakaraNadvAraM, tapovidhAnadvAramabhidhitsurAha - avataraNitArtha : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA, temAMthI chaTTA upAyarUpa upakaraNa dvAra gAthA 769thI mAMDIne gAthA 840 sudhImAM kahevAyuM. have vratapAlananA sAtamA upAyarUpa tapovidhAna dvArane kahevAnI icchAvALA graMthakAra gAthA 841thI 865 sudhImAM tene kahe che - gAthA : kAyavvaM ca maimayA satta'NurUvaM tavovahANaM ti / suttabhaNieNa vihiNA supasatthaM jiNavarAiNNaM // 841 // anvayArtha : nipAvaraphavvi ca=ane jinavara vaDe AcarNa, suparyaM suprazasta, sattaDapurUvaM zaktine anurUpa, tavovAI tapopadhAna suttamapiUvidiUTTPsUtrabhaNita vidhithImarUmamatimAne jayaghaMkaravuM joIe. * 'tti' pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : ane jinavara vaDe AzIrNa, suprazasta, zaktine anurUpa, taponuSThAna, sUtramAM kahevAyela vidhithI buddhimAne karavuM joIe. TIkA : kartavyaM ca matimatA=buddhimatA zaktyanurUpaM yathAzaktiH, kimityAha-tapaupadhAnaM tapo'nuSThAnamiti sUtrabhaNitena vidhinA-prakAreNa, suprazastaM mAMgalyaM jinavarAcaritaM ca upadhAnamiti gAthArthaH // 841 // TIkArya : ane matimAne=buddhimAne, zaktine anurUpa yathAzakti, karavuM joIe. zuM? ethI kahe che - sUtramAM kahevAyela vidhithI=prakArathI, parUpa upadhAna=AparUpa anuSThAna, karavuM joIe. ahIM prazna thAya ke tArUpa upadhAna kevuM che? ethI kahe che - upadhAna suprazasta cheHmAMgalyarUpa che, ane jinavara vaDe AcarAyela che, e pramANe gAthArtha che. 841. For Personal & Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 vratasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "tapa" | gAthA 84ra-843 avataraNikA : asyaiva karttavyatAmAha - avataraNikArya : AnI ja-tapovidhAnanI ja, kartavyatAne kahe che - gAthA : titthayaro caunANI suramahio sijjhiavvaya dhuvammi / aNigUhiabalavirio tavovahANammi ujjamai // 842 // anvayArtha : tranA caturbAnI, suramahimA surathI mahita devo vaDe pUjAyelA, yuvami silviya dhruva siddhavya hote chate te ja janmamAM nakkI siddha thavA yogya hote chate, gAdi vitnaviriyo nahIM gopavelA baLa ane vIryavALA tittharo tIrthakara tavavAbhi tapaupadhAnamAM 3maDuM udyama kare che. gAthArtha : caturzAnI, devo vaDe pUjAyelA, te ja janmamAM nakkI siddha thanArA hovA chatAM, nahIM gopavelA baLA ane vIryavALA tIrthakara tapaupadhAnamAM yatna kare che. TIkA : ___ tIrthakaro-bhuvanaguruH caturjJAnI matyAdibhirjJAnaiH suramahito-devapUjitaH siddhavye dhruve tenaiva janmanA anigUhitabalavIryaH san tapaupadhAne-anazanAdau udyacchate-yatnaM karotIti gAthArthaH // 842 // TIkArya : tIrthakara=bhuvanagara, mati Adi jJAno vaDe cAra jJAnavALA, surathI mahita=devo vaDe pUjAyelA, te ja janmathI nakkI siddha thavA yogya hote chate nahIM gopavela baLa ane vIryavALA chatA, anazanAdi tArUpa upadhAnamAM udyama kare che yatnane kare che, e pramANe gAthArtha che. gAthA : kiM puNa avasesehiM dukkhakkhayakAraNA suvihiehiM / hoi na ujjamiavvaM sapaccavAyammi mANusse ? // 843 // anvayArtha : sapatravA imAsTesapratyapAya manuSyapaNuM hote chate hukkagyaRUIT (tapa) duHkhakSayanuM kAraNa hovAthI vahiMsuvidipasTiMavazeSa evA suvihitoe liMpu=zuM vaLI 3Mmilve doruM?=(tapa) udyama karavA yogya nathI thato ? For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakA vathA pAyitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "tapa" | gAthA 842-843, 844 205 gAthArtha : sapratyapAya manuSyapaNuM hote chate, tapa duHkhakSayanuM kAraNa hovAthI avazeSa evA suvihitoe zuM vaLI tapamAM udhama karavo joIe nahIM? arthAta karavo ja joIe. TIkA : yatra tIrthakaro'pyevaM, tatra kiM punaravazeSaiH atIrthakarAMdibhiH duHkhakSayakAraNAt suvihitaiH sAdhubhirbhavati nodyantavyam ? udyantavyameva sapratyapAye-cApalAdidharmake mAnuSya iti gAthArthaH // 843 // TIkArya : jyAM=je tapanA viSayamAM, tIrthakara paNa A pramANe che= popadhAnamAM yatna kare che, tyAM te tapanA viSayamAM, sapratyapAyavALuM cApalya Adi dharmavALuM, manuSyapaNuM hote chate, duHkhalayanuM kAraNa hovAthI avazeSa evA=atIrthaMkarAdi evA, suvihita sAdhuoe zuM vaLI tapa udyama karavA yogya nathI thato? arthAt udyama karavA yogya ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : tIrthakaro pravajyA grahaNa kare tyArathI cAra jJAnavALA hoya che ane guNasaMpanna hovAthI devo vaDe pUjAya che. vaLI te ja bhavamAM temano nizcita mokSa thavAno hoya che ane teo saMyamanA yogomAM paNa apramatta hoya che. mATe teo tapa na kare to paNa avazya kevaLajJAna pAmavAnA che, chatAM tIrthakaro jANatA hoya che ke jema saMyamanA yogomAM apramAdabhAva Avazyaka che, tema zakti gopavyA vagara anazanAdi tapamAM paNa yatna Avazyaka che. AthI teo anazanAdi tapamAM paNa yatna kare che. Ama, caramazarIrI evA bhagavAna paNa anazanAdi tapopadhAnamAM udyama kare che, tethI nakkI thAya ke saMsAranA janma-maraNAdirUpa duHkhonA kSayanuM kAraNa A tapa ja che. vaLI suvihita sAdhuo jANatA hoya ke A manuSyabhava vIjaLInA camakArA jevo asthira hovAthI game tyAre pUrNa thaI zake che. mATe sAdhanA karI nahIM to turaMta saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDaze. AthI saMsArano kSaya karavo hoya to mAre avazya tapopadhAnamAM udyama karavo joIe; kema ke ApaNane caramabhava paNa prApta thayo nathI, ane A bhava pramAdamAM cAlyo jaze to dharmasAmagrIthI yukta manuSya janma pharI kyAre maLaze, tenI koI khAtarI nathI. mATe eka kSaNa paNa pramAda karyA vagara anazanAdi tapopadhAnamAM udyama karavo joIe. I842843 avataraNikA : asyaiva prakRtopayogitAmAha - avataraNitArtha : pUrvanI be gAthAmAM AtmakalyANArthe tapopadhAnanI kartavyatA darzAvI, jenAthI tapa kartavya che', ema siddha thayuM. chatAM gAthA 678mAM batAvela vratapAlananA 11 upAyomAMthI tamane paNa vratapAlananA upAyarUpe siddha karavA mATe AnI ja-tapopadhAnanI ja, prakRta evA vratapAlananA upAyamAM upayogitAne kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 vatasthApanAvastuka yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "tapa" | gAthA 844 gAthA : vayarakkhaNaM paraM khalu tavovahANamiha jiNavarA biMti / etto u guNavivaDDI sammaM niameNa mokkhaphalA // 844 // anvayArtha : rUda ahIM=A lokamAM ke A kALamAM, paraM vayava para evuM vratarakSaNa tavovahAIkatapopadhAna nivara=jinavaro viMti kahe che, patto 3 ane AnAthI tapaupadhAnathI, akhaM-samya muvivaThThI-guNanI vRddhi nigame niyamathI mokSanA mokSarUpa phaLavALI thAya che. * "vasu' vAkyAlaMkAramAM che. * "6 vakAra arthaka che. gAthArtha : A lokamAM ke A kALamAM, pradhAna vratanuM rakSaNa tapopadhAna jinezvaro kahe che, ane tapaupadhAnathI samyagra guNanI vRddhi niyamathI mokSarUpa phaLavALI thAya che. TIkA : vratarakSaNaM paraM-pradhAnaM khalu, kiM tadityAha-tapaupadhAnam iha loke kAle vA jinavarA buvate, atazca tapaupadhAnAd guNavRddhiH samyak-prazastA niyamena-avazyantayA mokSaphalA, guNavRddhiriti thArthaH II844. TIkArya A lokamAM ke kALamAM, para=pradhAna, evuM vratarakSaNa, te zuM che? ethI kahe che - tapaupadhAna jinavaro kahe che; ane AnAthI tapaupadhAnathI, samyaka-prazasta, evI guNanI vRddhi niyamathI=avazyapaNAthI, mokSaphaLavALI thAya che. mokSaphaLavALuM koNa thAya che ? tethI kahe che, guNavRddhi, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jinezvaro kahe che ke A lokamAM vratarakSaNanuM pradhAna kAraNa tapopadhAna che. e kathana dvArA e prApta thAya ke A saMsAramAM sarvatra saMyamanI rakSAno upAya taponuSThAna ja che; athavA to A kALamAM vratarakSaNanuM pradhAna kAraNa tapopadhAna che, e kathana dvArA e prApta thAya ke tIrthakara ke atizayajJAnI AdinA samayamAM koI sAdhu taponuSThAna ochuM karatA hoya, topaNa bIjAM aneka zubha AlaMbanone kAraNe teonuM vratarakSaNa thatuM hatuM, paraMtu A kALa viSama che, jIva anAdikALathI mohavAsita mativALo che, sad AlaMbano duSkara che, indriyo jIvane utpathamAM laI jAya tevI che, tethI A kALamAM taponuSThAna karavAmAM na Ave to vratanuM rakSaNa karavuM duSkara banI jAya; ane AvA kALamAM tapa karavAthI indriyo zithila thavAne kAraNe utpathamAM jatI indriyono avarodha thaI zake che ane indriyono samya nirodha karanAra sAdhaka vratonuM rakSaNa karI zake che. AthI jinezvaroe tapopadhAnane vratarakSaNanuM pradhAna kAraNa kahela che. For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 844-845 200 vaLI, kahyuM ke A taponuSThAnathI mokSaphaLa prApta karAve tevI samyag guNanI vRddhi avazya thAya che. e kathana dvArA e jaNAvavuM che ke jema taponuSThAna indriyonuM damana karavA dvArA vratarakSaNano upAya che, tema mokSane anukULa evI nirlepadazAno paNa upAya che; kema ke tapa karavAthI thatI samyag guNonI vRddhi prakarSane pAmatAM mokSa paNa prApta karAve che. AthI mokSArthIe vratarakSaNanA pradhAna kAraNarUpa ane guNavRddhinA upAyarUpa tapopadhAnamAM udyama karavo joIe. 58445 avataraNikA : tapaupadhAnasvarUpamAha avataraNikArya : have tapaupadhAnanA svarUpane kahe che gAthA : sujogavuDDajaNayaM suhajjhANasamaNNiaM aNasaNAI / jamaNAsaMsaM taM khalu tavovahANaM muNeavvaM // 845 // anvayArtha : muddano DriMgaLayaM-zubhayoganI vRddhinuM janaka, sudghajJALasamaLiyaM-zubha dhyAnathI samanvita, aLAAa= anAzaMsa evuM naM-je aLasaIrUM-anazanAdi che, teM vastu-kharekhara te tavovaddALa-tapaupadhAna muLeJai= jANavuM. gAthArtha : zubhayoganI vRddhinuM janaka, zubhadhyAnathI yukta, abhisaMdhi vagaranuM je anazanAdi che, te kharekhara tapaupadhAna jANavuM. TIkA : zubhayogavRddhijanakaM zubhAnubandhitvena, zubhadhyAnasamanvitamAsevanAkAle 'nazanAdi pravacanoktaM yat anAzaMsaM=nirabhisandhi, tat khalu anazanAdi tapaupadhAnaM mantavyaM, na tu svAgrahaprakAmamiti gAthArthaH // 845 // TIkArya : zubhaanubaMdhIpaNAne kAraNe zubha yoganI vRddhinuM janaka, AsevanakALamAM zubhadhyAnathI samanvita, anAzaMsa=nirabhisaMdhI, pravacanamAM=zAstramAM, kahevAyela je anazanAdi che, te anazanAdi kharekhara tapaupadhAna jANavuM; paraMtu svanA AgrahathI prakAma nahi arthAt potAnI icchA mujaba zakti oLaMgIne karAyeluM tapa tapaupadhAna nathI, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vratasthApanAvastuka/yathA pAnavatAvyAna' dvAra/ peTA dvAra: "tapa" | gAthA 845-846 bhAvArtha : avataraNikAmAM kahela ke tapaupadhAnanuM svarUpa kahe che. tenAthI e prApta thAya ke kevA prakAranuM karAyeluM tapa taponuSThAna che? ane kevA prakAranuM karAyeluM tapa taponuSThAna nathI banatuM? te prastuta gAthAmAM batAve che je tapa karavAthI zubha bhAvono anubaMdha=pravAha cAle, te tapa zubha yoganI vRddhinuM janaka che, ane tene bhagavAne taponuSThAna kahela che. Azaya e che ke "samya prakAre seveluM anazanAdi tapa prakarSane pAmIne vitarAgatAnuM kAraNa che" evo je sAdhune bodha hoya, ane evA bodhane kAraNe je sAdhu haMmezAM "anazana=nahIM khAvAno, mAro svabhAva che' e prakAranI bhAvanAthI AtmAne bhAvita rAkhatA hoya, te sAdhu jANatA hoya ke anazananI bhAvanAne jIvaMta rAkhavA mATe AhAra vAparyA vagara jyAM sudhI huM apramAdabhAvanI vRddhi karI zakuM, tyAM sudhI mAre AhAra vAparavo joIe nahi. AthI jayAre AhAranA abhAvane kAraNe dehanA zaithilyathI zubha dhyAnamAM sabhya yatna na thaI zakato hoya, tyAre sAdhu zubha dhyAnamAM daDha yatna karavA mATe atyaMta yatanApUrvaka AhAra grahaNa kare che. mATe sAdhu AhAra grahaNa karatI vakhate paNa yatanAmAM vIrya gopavatA nathI, ane AhAranA abhAvamAM paNa zubha yoganI vRddhi thaI zakatI hoya tyAre anazanAdi tapanA Asevana dvArA cittamAM bhAvana karela aNAhArI bhAvanA daDha kare che. tema karavAthI te sAdhunI aNAhArI bhAvanAnI vRddhirUpa zubhayoganI vRddhi thAya che, ane tapa karavAthI indriyo zAMta thayela hovAthI pote saMyamamAM samyagu yatna karI zake che, e rUpa zubha yoganI paNa vRddhi thAya che. AthI anazanAdi tapopadhAnane zubhAnubaMdhI kahela che. vaLI, sAdhu zubha dhyAnanI hAni na thAya, paraMtu pote je svAdhyAyAdi dvArA zubha dhyAnamAM yatna kare che temAM pUraka bane, te rIte anazanAdi tapamAM prayatna karatA hoya che; kema ke bAhya evA anazanAdi tapathI yukta evuM svAdhyAyAdi zubha dhyAna nirlepatAnuM prabaLa kAraNa che, ane sAdhu svAdhyAyAdi dvArA nirlepa citta pragaTa karavA yatna karatA hoya che. vaLI, sAdhu tapopadhAna dvArA A loka ke paraloka saMbaMdhI koI AzaMsA rAkhatA nathI, kevala saMyamanA zubha yogomAM ane zubha dhyAnamAM sahAyaka thAya tadarthe tapopadhAnamAM udyama karatA hoya che, ane Avo tapa karavAnuM zAstramAM kahela che. Ama chatAM jeo mAtra svAgrahathI bAhya AcaraNAtmaka taponuSThAnamAM atyaMta udyama kare che, paraMtu jeonuM tapa zubha yoganI vRddhinuM janaka nathI ke zubha dhyAnathI samanvita nathI, teonuM tapa vAstavika rIte taponuSThAna ja nathI. 84pa avataraNikA : oghata bAhyAbhyantararUpaM tapa Aha - avataraNikArya : oghathI sAmAnyathI, bAhya-atyaMtara rUpavALA tapane kahe che, temAM prathama bAhya tapanuM svarUpa batAve * ahIM 'motaH' zabdathI e prApta thAya ke vizeSathI to tapa ghaNA bhedovALo che, paNa te sarvanuM kathana ahIM karatA nathI, paraMtu sAmAnyathI cha bAhya ane cha atyaMtararUpa bhedo pADIne prathama bAhya tapanuM svarUpa batAve che- For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 846 gAthA : anvayArtha : asaNamUNoariA vittIsaMkhevaNaM rasaccAo / kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoI // 846 // aLasaLamULo-anazana, UnodaratA, vittIsaMghevaLa-vRttisaMkSepana, ramantrAo rasatyAga, jAyajijJeso=kAyakleza maMtnILavA yaane saMlInatA vo=(e) bAhya tatvo-tapa hoS=thAya che. gAthArtha : anazana, UnodaratA, vRttisaMkSepana, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA e bAhya tapa che. TIkA : = 209 anazanam-kRtvAvi pam, novatA-alpAhAra vinakSaLA, vRttiptakSepaH-aTanagRhamAnAviH, rasaparityAgaH=vikRtiparihAraH, kAyaklezaH UrvasthAnAdinA, saMlInatA ca = indriyanoindriyaguptatA, etadvAhyaM tapo bhavati, bAhyamiva bAhyaM sarvalokaviditatvAdeveti gAthArthaH // 846 // TIkArya : ItvarAdirUpa anazana che, alpa AhArAdinA lakSaNavALI UnodaratA che, aTanagRhanA mAnAdirUpa vRttisaMkSepa che, rasano parityAga eTale vikRtino parihAra, UrdhvasthAna Adi dvArA kAyakleza thAya che, ane saMlInatA eTale indriya ane noindriyanI guptatA. A=uparamAM batAvyuM e, bAhya tapa thAya che. ahIM prazna thAya ke A tapane bAhya tapa kema kahyo ? tethI kahe che- sarva lokamAM viditapaNuM hovAthI ja bAhyanI jema bAhya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) itvarika ane yAvatkathikanA bhedavALuM anazana tapa che. itvarika anazana upavAsAdirUpa che ane yAvathika anazana mRtyu najIka hoya tyAre karAya che, ane te pAdapopagamana, iMginI ane bhaktapratyAkhyAnarUpa traNa bhedavALuM che. (2) AhAra-pANI alpa vAparavA UNodarI tapa che. (3) bhikSATana karavA mATenA gharonuM pramANa vagere karavuM e vRttisaMkSepa tapa che, arthAt Aje amuka gharomAMthI ja bhikSA lAvavI adhika gharomAMthI nahIM, ityAdi saMkalpa karavo. ''jhaTanavRttamAnavi''mAM 'Avi' padathI dravyanuM grahaNa karavAnuM che. (4) vigaIno tyAga karavo e rasaparityAga tapa che. (5) UbhA UbhA kAyotsarga karavo, padmAsanAdi mudrAmAM besavuM athavA loca vagere kaSTa sahana karavAM, e sarva kAyakleza che. For Personal & Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 (6) pAMceya indriyo ane manane saMvRta karavAM=gupti karavI, e saMlInatA tapa che. vaLI A bAhya tapa jANavuM; kema ke sarva loko A cha prakAranA tapane jANI zakatA hovAthI ja bAhya padArthonI jema bAhya tapa che. 846thI avataraNikA : vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 846-840 have atyaMtara tapanuM svarUpa batAve che gAthA : pAyacchittaM viNao veAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ussaggo vi a abbhitarao u nAyavvo // 847 // anvayArtha : pAyacchinna=prAyazcitta, viLao-vinaya, vesavai-vaiyAvRttva, taheva satttAo-te rIte ja svAdhyAya, jJALa-dhyAna, gusso vi a=ane vyutsarga sammito 3-vaLI atyaMtara (tapa) nAyavyo-jANavo. * 'api =' avyaya cakAranA arthamAM che. gAthArtha : prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRSya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga vaLI atyaMtara tapa jANavo. TIkA : prAyazcittabh-AlocanAvi, vinayo-jJAnAoighaH, vaiyAvRttvam-AcAryAiivaSayaM, tathaiva svAdhyAyovaacnaadilkssnnH, dhyAnaM-dharmmadhyAnAdi, vyutsarge'pi ca kAraNagRhItasya manAgazuddhasyAnyalAbhe satyAhArAdeH, etadabhyantaraM tu jJAtavyaM tapaH, abhyantaramivAbhyantaraM sarvalokAviditatvAditi gAthArthaH // 847 // TIkArya : AlocanaAdirUpa prAyazcitta che, jJAnAdinA viSayavALo vinaya che, AcAryAdinA viSayavALuM vaiyAvRttva che, te rIte ja vAcanAdinA lakSaNavALo svAdhyAya che, dharmadhyAnAdirUpa dhyAna che, ane anyano lAbha thaye chate=azuddha AhArathI anya evA zuddha AhAranI prApti thaye chate, kAraNathI grahaNa karAyela manAm azuddha AhArAdino vyutsarga thAya che. vaLI A=uparamAM batAvyuM e, atyaMtara tapa jANavuM. ahIM prazna thAya ke A tapane atyaMtara tapa kema kahyo ? tethI kahe che - sarva lokamAM aviditapaNuM hovAthI atyaMtaranI jema atyaMtara che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : (1) Alocana, pratikramaNAdi daza prakArano prAyazcitta tapa che. For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "tapa' | gAthA 840-848 (2) jJAna, darzana, cAritra ane upacAra e cAra prakArano vinaya tapa che. (3) AcArya, upAdhyAya, tapasvI vagere viSayaka daza prakAranuM vaiyAvRtya e tapa che. (4) vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA e pAMca prakArano svAdhyAya tapa che. (5) dharmadhyAna ane zukladhyAna e be prakAranuM dhyAna tapa che. (6) kAraNathI grahaNa karelA thoDA azuddha AhArAdino anya zuddha AhArAdino lAbha thAya tyAre tyAga karavo, e vyutsarga tapa che. "mAdAraH"mAM sAtrizabdathI zuddha vastra-pAtrAdinuM grahaNa karavAnuM che. vaLI A atyaMtara tapa jANavuM; kema ke sarva loko A cha prakArano tapa nahIM jANI zakatA hovAthI atyaMtara padArthonI jema atyaMtara tapa che. ll847ii avataraNikA : kecidanazanAdi necchantyeva, tAn prati tadguNamAha - avataraNiyArtha: keTalAka anazanAdirUpa bAhya tapane icchatA nathI ja=svIkAratA nathI ja. teo prati tenA=anazanAdirUpa bAhya tapanA, guNane kahe che - gAthA : no aNasaNAivirahA pAeNa caei saMpayaM deho / ciamaMsasoNiattaM tamhA eaM pi kAyavvaM // 848 // anvayArtha: pANaUT=prAyaH maUTHUAvidda anazanAdinA virahathI saMparyaM hamaNAM-duHSamArUpa pAMcamA ArAmAM, (vizeSathI) trimaM3imattacita evA mAMsa-zoNitatvane, reho deha no vaDuMtyajatuM nathI, taddAMte kAraNathI 3yaM pi A paNa=anazanAdi tapa paNa, vyaM karavuM joIe. gAthArtha : prAyaH karIne duHSamArUpa pAMcamA ArAmAM anazanAdinA abhAvathI vizeSathI ekaThAM thayela mAMsa ane lohIpaNAne zarIra tyajatuM nathI, te kAraNathI anazanAdi tapa paNa karavuM joIe. TIkA : __ na anazanAdivirahAd-anazanAdyabhAvena prAyeNa-bAhulyena tyajati sAmprataM vizeSeNa duSSamAyAM dehaH= kAyaH, kiM na tyajatItyAha-citamAMsazoNitatvaM dhAtUdrekamityarthaH, yasmAdevaM tasmAdetadapi anazanAdi karttavyaM vratArthineti gAthArthaH // 848 // * "pi''mAM 'mapi'thI e samuccaya karavo che ke saMyamamAM udhama to karavo joIe, paraMtu A paNa=anazanAdi tapa paNa, karavuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 TIkArtha: prAyaH=bahulapaNAthI, anazanAdinA virahathI=anazanAdinA abhAvathI, hamaNAM du:SamAmAM, vizeSathI deha=kAya, tyajato nathI. zuM tyajato nathI ? ethI kahe che - cita mAMsa-zoNitatvane--saMcita evA mAMsa ane lohIpaNAne=dhAtuonA udrekane, tyajato nathI. je kAraNathI Ama che te kAraNathI vratanA arthIe A paNa=anazanAdi paNa, karavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: anazanAdi bAhya tapa na karavAmAM Ave to prAyaH karIne zarIra lohI-mAMsathI puSTa thavAne kAraNe dhAtunA udrekathI cittamAM vikAro pedA thAya che. tethI jIvane indriyonI utsukatAo vizeSa rIte rahe che, je karmabaMdhanuM kAraNa che ane saMyamayoganuM virodhI che. AthI vratanA arthI sAdhue dhAtuonA udrekanA zamana mATe anazanAdi tapamAM yatna karavo joIe. ahIM "prAyaH" zabdathI e jaNAvavuM che ke koIka jIvane vizeSa tapa vagara paNa dhAtuono udreka thato nathI, chatAM moTA bhAganA jIvone vizeSa tapa vagara dhAtuonA udrekarUpa vikAro thatA hoya che. AthI nirvikArI mAnasa pedA karavA mATe sAdhue zakti anusAra tapamAM yatna karavo joIe. temAM paNa du:khamAkALamAM to vizeSathI anazanAdi tapamAM yatna karavo joIe; kema ke vikAro thavAmAM jema lohImAMsanI puSTi kAraNa che, tema kALa paNa sahAyaka che. mATe nirvikArI mAnasanA arthI jIve nirvikAritA pedA karavAmAM sahAyaka evA tapamAM avazya yatna karavo joIe. 1848 // avataraNikA : vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'tapa' / gAthA 848-849 citamAMsazoNitadoSamAha avataraNikArtha: saMcita thayela mAMsa-lohIthI thatA doSane kahe che arthAt zarIrane anukULa AhAra karavAthI zarIramAM lohI-mAMsano saMcaya thAya che, tenA kAraNe saMyamajIvanamAM zuM doSo thAya che ? te batAve che gAthA : anvayArcaH ciamaMsasoNiassa u asuhapavittIe kAraNaM paramaM / saMjAyai mohudao sahakArivisesajoeNaM // 849 // - vigamaMsasoLiJasma 3-vaLI cita mAMsa-zoNitavALAne sahArivisesanoI=sahakArI vizeSanA yogathI amuddavittI=azubha pravRttinA parama AraI=parama kAraNarUpa moDhuddo-mohano udaya saMkhAyajJathAya che. gAthArtha: vaLI saMcita thayelA mAMsa-lohIvALA jIvane sahakArI vizeSanA yogathI azubha pravRttinuM pradhAna For Personal & Private Use Only
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "tapa" | gAthA 849-850 283 kAraNa evo mohano udaya thAya che. TIkA : citamAMsazoNitasya tu prANinaH, kimityAha-azubhapravRtteH kAmaviSayAyAH kAraNaM paramaM pradhAnaM saJjAyate mohodayaH kliSTazcittapariNAmaH, kuta ityAha-sahakArivizeSayogena=citamAMsazoNitatvanimittavizeSAditi gAthArthaH // 849 // TIkArya vaLI cita mAMsa-zoNitavALA prANIne jenA zarIramAM lohI-mAMsa purNa thayela che tevA jIvane, zuM thAya che? ethI kahe che - kAmanA viSayavALI azubha pravRttinA parama=pradhAna, kAraNarUpa mohano udaya=kliSTa cittano pariNAma, thAya che. kayA kAraNathI ? ethI kahe che - sahakArIvizeSano yoga hovAthI-cita evA mAMsa-zoNitapaNArUpa nimittavizeSa hovAthI, mahodaya thAya che, ema anvaya che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : saMyama grahaNa karIne je sAdhu zakti pramANe anazanAdi tapamAM yatna karatA nathI ane zarIranI anukULatA pramANe AhArAdimAM yatna kare che, teonA zarIramAM lohI-mAMsa saMcita thavArUpa vizeSa prakAranA sahakArInA yogane kAraNe indriyonA vikAro thAya che, je kliSTa cittanA pariNAmarUpa che, ane te kliSTa pariNAma azubha pravRttinuM pradhAna kAraNa che. Azaya e che ke jIva mokSamArgamAM yatna karavA icchato hoya, topaNa zarIranA pugalone anurUpa jIvane pariNAmo thAya che. jema ke strI zarIrane kAraNe strIone prAyaH karIne bhaya, lAgaNI Adi bhAvo thAya che. tethI bhayamohanIyanI jAgRtimAM strI zarIranA pudgalo baLavAna nimitta che, chatAM jIvamAM raheluM bhayamohanIya karma, bhayanA saMskAro ane jIvano tevA prakArano upayoga paNa kAraNa che; topaNa strI zarIra bhayamohanIyanuM sahakAra vizeSa che. A rIte AtmAmAM anAdikALathI indriyonA vikAro thAya tevA prakAranAM karmo paDyAM che, AthI saMyamamAM yatna karatA paNa sAdhune zarIramAM lohI-mAMsa ekaThAM thavArUpa sahakArI kAraNa hoya to utsukatA pedA thAya che. mATe kalyANanA arthI jIve saMyamayogano bAdha na thAya te rIte anazanAdi tapamAM yatna karavo joIe, jethI yogamArgamAM nirAbAdha pravRtti karI zakAya. 84lA avataraNikA: vivekAdasau na bhaviSyatIti kecidityatrAha - avataraNitArtha : vivekane kAraNe A=saMcita evAM lohI-mAMsa azubha pravRttinuM sahakArI vizeSa, thaze nahIM, e pramANe keTalAka kahe che. ethI ahIM keTalAkanA kathanamAM, graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 vratasthApanAvastuka 'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra 'tapa' / gAthA 850 bhAvArtha: sAdhune saMsAranA svarUpano bodha hovAne kAraNe pote zarIrathI bhinna che evo viveka hoya che. tethI sAdhu zarIrane sAcave ane tenAthI sAdhunuM zarIra lohI-mAMsathI puSTa thAya, topaNa zarIramAM te saMcita thayela lohImAMsa sAdhumAM vikAro pedA karatA nathI, paraMtu puSTa thayela zarIranA baLathI sAdhu dhyAnAdimAM sudRDha yatna karI zake che. mATe vivekasaMpanna sAdhu dhyAnAdinI vRddhi arthe zarIra sAcave topaNa doSa nathI; jyAre anazanAdi tapa to mAtra pIDAdAyaka che, ane koIne pIDA karavI jema hiMsArUpa che tema potAnA AtmAne pIDA ApavI e paNa hiMsArUpa che. AthI kalyANanA arthIe potAnA AtmAne dehakRta pIDA na thAya te mATe AhArAdi karIne lohI-mAMsathI puSTa thayela zarIra dvArA dhyAnAdimAM yatna karavo joIe, jethI AtmakalyANa thaI zake; A prakAre bauddho kahe che, teno graMthakAre 'cit' zabdathI ullekha karela che, ane bauddhonI A mAnyatAnuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che gAthA: - sai tammi vivegI vi hu sAhei Na niamao niaM kajjaM / kiM puNa teNa vihUNo adIhadarisI atassevI ? // 850 // anvayArtha: mmi sapha-te=mohodaya, thaye chate viveI vi-vivekI paNa nigamo-niyamathI niyaMi= nija kAryane La sAhe=sAdhato nathI, (to) te vidhULo-tenAthI vihIna=vivekathI rahita, arIharisI= adIrghadarzI, satastevI-atatlevI ipuLa-vaLI zuM (sAdhaze ?) * 'du' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha: mohodaya thaye chate vivekI paNa nakkI potAnA kAryane sAdhI zakato nathI, to vivekathI rahita, adIrghadarzI, atatsevI vaLI zuM sAdhI zakaze ? arthAt nahIM ja sAdhI zake. TIkA sati tasmin = mohodaye vivekyapi sattvaH sAdhayati = nirvarttayati na niyamataH = avazyantayA nijaM Aryam-sazumapravRttinirodharUpa, ji puna: tena-vivevena viThThIna: sAviti ? bhUitaH ?, avIryavarzI= anAlocakaH, kaH ? ityAha- atatsevI - anAgatamevAnazanAdyasevI jaDa iti gAthArthaH ||850 // TIkArya te=mohano udaya, thaye chate, vivekavALo paNa sattva=prANI, azubha pravRttinA nirodharUpa potAnA kAryane niyamathI=avazyapaNAthI, sAdhato nathI=karato nathI, to vaLI zuM tenAthI=vivekathI, vihIna sAdhaze ? vivekathI vihIna evo kevA prakArano prANI ? te batAve che - adIrghadarzA=anAlocaka, koNa ? ethI kahe For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "tapa" | gAthA 850-851 285 che - atatsavI=anAgata ja anazanAdino asevI=mohodaya thAya e pahelAM ja anazanAdine nahIM sevanAro, evo jaDa, zuM azubha pravRttinA nirodharUpa potAnA kAryane sAdhaze? ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : je potAnA hitanI pahelethI ja vicAraNA kare te puruSa vivekI kahevAya; kema ke jeo saMsAranA svarUpane jANIne svahitanI vicAraNAthI saMsArathI virakta thayelA che ane kalyANanA arthI che, evA paNa mahAtmAone karmanA udayathI mahodaya thAya che, tyAre teo paNa azubha pravRttinA nirodharUpa potAnA kAryane sAdhI zakatA nathI. jema ke naMdiSeNa muni tattvanA jANa hatA, svAdhyAyamAM rata hatA ane zakti gopavyA vagara tapa karatA hatA; topaNa mohanIyakarmano udaya thayo tyAre teo paNa azubha pravRttino rodha karI zakyA nahIM. to vaLI jeomAM viveka nathI, AthI ja jeo adIrghadarzI che arthAt bhaviSyamAM potAne azubha vikAro na thAya tadarthe vartamAnamAM zuM karavuM joIe tenuM Alocana karatA nathI, teo anAlocaka che. vaLI teo mohodaya thAya te pahelAM ja anazanAdi tapa sevatA nathI, mATe AtmAnA hitanI vicAraNAmAM jaDa che. AvA prakAranA vivekathI vihIna jIvone zarIramAM lohI-mAMsanA saMcayarUpa sahakArI vizeSanI prAptine kAraNe mohodaya thAya tyAre teo azubha pravRttinA nirodharUpa potAnA kAryane kaI rIte karI zake ? arthAt na ja karI zake. tethI vratArthIe saMyama grahaNa karIne bhaviSyamAM azubha pravRtti na thAya tenA upAyarUpe anazanAdi tapamAM vIrya gopavyA vagara yatna karavo joIe. AthI saMcita thayela lohI-mAMsa vivekane kAraNe azubha pravRttinuM kAraNa thaze nahi", e prakAranuM avataraNikAmAM darzAvela bauddhonuM kathana yukta nathI. l85oll gAthA : tamhA u aNasaNAi vi pIDAjaNagaM pi Isi dehassa / baMbhaM va seviavvaM tavovahANaM sayA jaiNA // 851 // anvArtha : taddate kAraNathI=je kAraNathI pUrvagAthAmAM kahyuM ema che te kAraNathI, vaMbaMa-brahmacaryanI jema rehadehane siISadU pInAM upapIDAjanaka paNa mAsaUTI vi tavovAI anazanAdi paNa tapopadhAna garUTyatie sAMsadA vidhvaMsevavuM joIe. * '3' pAdapUrtimAM che. gAthArtha : je kAraNathI pUrvagAthAmAM kahyuM ema che, te kAraNathI brahmacaryanI jema dehane ISad pIDAjanaka paNa anazanAdi paNa tapopadhAna pravrajite sadA sevavuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 TIkA yasmAdevaM tasmAdanazanAdyapi sUtroktaM pIDAjanakamapISaddehasya, na cetasaH, kimivetyAha- brahmavat= brahmacaryavat, sevitavyaM tapaupadhAnaM sadA yatinA = pravrajiteneti gAthArthaH // 851 // * '"pIDAgaLAM pi' dehane pIDAjanaka na hoya to to anazanAdi tapopadhAna karavuM joIe; paraMtu dehane pIDAjanaka paNa anazanAdi tapopadhAna sAdhue karavuM joIe, ema 'pi'thI samuccaya karavAno che. vratasthApanAvastuka / 'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 851-852 * 'aLasaLApha vi" atyaMtara evuM svAdhyAyAdi tapopadhAna to karavuM joIe, paraMtu bAhya evuM anazanAdi paNa tapopadhAna karavuM joIe, ema 'avi'thI samuccaya karavAno che, ane 'Avi' padathI UNodarI Adi anya pAMca prakAranA bAhya tapanuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya je kAraNathI A pramANe che-mohodaya thaye chate vivekI paNa jIva azubha pravRttino nirodha karI zakato nathI e pramANe che, te kAraNathI cittane nahi paraMtu dehane iSa pIDAjanaka paNa=thoDI pIDA utpanna karanAra paNa, sUtramAM=zAstramAM, kahevAyela anazanAdi paNa tapaupadhAnane yatie=pravrujite, sadA sevavuM joIe. konI jema ?=anazanAdi konI jema iSad pIDAjanaka che ? ethI kahe che - brahmanI jema=brahmacaryanI jema, iSad pIDAjanaka che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke mohano udaya thAya tyAre vivekI paNa puruSa azubha pravRttino nirodha karI zakato nathI, to vaLI viveka vagarano puruSa tapa na kare to kaI rIte azubha pravRttino nirodha karI zake ? te kAraNathI brahmacaryanI jema zarIrane kaMIka pIDA karanAra paNa anazanAdi tapa sAdhue sadA sevavuM joIe. Azaya e che ke brahmacarya suabhyasta thayA pachI brahmacaryanA pAlanathI dehaSkRta iSad pIDA thatI nathI, paraMtu brahmacarya suabhyasta thayuM na hoya evo sAdhaka manane saMyamamAM rAkhIne brahmacarya pALato hoya tyAre tene deha upara saMyama rAkhavo paDe che; ane te rUpa dehaSkRta iSad pIDAjanaka jema brahmacarya che, tema sAdhune tapa karatI vakhate kSudhAvedanA sahana karavI paDe che; ane te rUpa dehaSkRta iSad pIDAjanaka tapa hovA chatAM paNa, jema sAdhune vikAranA nirodha mATe brahmacaryanuM sevana avazya kartavya che, tema sAdhune azubha pravRttinA nirodha mATe bAhya anazanAdi taponuSThAnanuM sevana paNa sadA kartavya che. 851 avataraNikA : parAbhiprAyamAha avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke brahmacaryanI jema dehane iSad pIDAjanaka paNa anazanAdi tapa sAdhue sevavuM joIe. temAM brahmacaryanuM dRSTAMta pUrvapakSIne mAnya nathI, e rUpa paranA abhiprAyane kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka / 'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 852 gAthA: anvayArtha: sia No suhAsayAo suavauttassa muNiatattassa / baMbhaMmi hoi pIDA saMvegAo a bhikkhussa // 852 // 200 sitra-thAya=pUrvapakSIne A pramANe zaMkA thAya. suovatta-zrutamAM upayukta, muLigatattasma-jJAta tattvavALA mivadyumna-bhikSune suhAsayAo-zubha Azayane kAraNe saMveLAo a=ane saMvegane kAraNe vaMmi-brahmamAM=brahmacaryamAM, pIDA-pIDA o ho-thatI nathI. gAthArthaH pUrvapakSIne A pramANe zaMkA thAya ke zrutamAM upayukta, jANela tattvavALA bhikSune zubha Azayane kAraNe ane saMvega hovAne kAraNe brahmacaryamAM pIDA thatI nathI. TIkA : " syAdetat na zubhAzayAt kAraNAt cAritralAbhena zrutopayuktasya sataH muNitatattvasya - jJAtaparamArthasya brahma iti brahmacarye bhavati pIDA neti varttate, tathA saMvegAcca kAraNAt mokSAnurAgeNa bhikSoriti gAthArtha: ITakA TIkArya A thAya=pUrvapakSInI mAnyatA pramANe A thAya. zuM thAya ? te batAve che - cAritranA lAbhathI zubha Azayane kAraNe, ane te rIte mokSanA anurAgathI saMvegane kAraNe, zrutamAM upayukta chatA, muNitatattvavALA= jJAtaparamArthavALA=jANela che zrutano paramArtha jemaNe evA, bhikSune--sAdhune, brahmamAM=brahmacaryamAM, pIDA thatI nathI. 'na' e prakAre varte che=gAthAnA prAraMbhamAM rahela o gAthAnA uttarArdhamAM rahela dorU pachI anuvartana pAme che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvapakSI kahe che ke sAdhune cAritrano lAbha hovAne kAraNe saMyamanA pariNAmarUpa zubhAzaya varte che, ane zrutanA upayogavALA hovAne kAraNe teonI mati zrutathI bhAvita varte che. vaLI viSayonA 52mArthane jANatA hovAthI teone viSayasevananI kriyA tuccha ane asAra lAge che, ane mokSa sivAya anya padArthanI teone icchA thatI nathI. mATe sAdhuone brahmacaryapAlanamAM pIDA thatI nathI. pUrvapakSInA A kathananuM tAtparya e che ke saMsArI jIvone abrahmanuM AkarSaNa hovAne kAraNe brahmacaryamAM pIDA thAya che, jyAre munine to zrutanA upayogathI AnaMda vartato hovAthI cAritrano pariNAma hoya che. tethI muni saMvRta gAtravALA hoya che ane saMsAranA bhogonuM svarUpa sArI rIte jANatA hovAthI saMsAranA bhogothI vimukha hoya che. mATe AvA munine brahmacaryamAM koI pIDA thatI nathI. mATe brahmacarya dehane iSad pIDA karanAruM che ema kahevuM ucita nathI, ane brahmacaryanA dRSTAMtathI tapa kartavya che tema kahevuM ucita nathI. For Personal & Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra 'tapa' / gAthA 852-853 Ama kahevA dvArA pUrvapakSIne e sthApana karavuM che ke tapopadhAna AtmakalyANanuM kAraNa nathI, paraMtu dehane pIDA karanAra che. AthI AtmakalyANanA arthI jIve dhyAnAdimAM yatna karavo joIe; zarIrane pIDA karanAra tapAdimAM yatna karavo joIe nahIM. A prakArano para evA bauddhamatano abhiprAya che. 5852 avataraNikA : atrottaramAha 208 avataraNikArya ahIM=pUrvagAthAmAM batAvela paranA abhiprAyamAM, graMthakAra uttarane kahe che - gAthA: anvayArtha: tullamiamaNasaNAo na ya taM suhajhANabAhagaM pi ihaM / kAyavvaM ti jiNANA kiMtu sasattIe jaiavvaM // 853 // gaLaCLAo-anazanAdimAM #A=zubhAzayAdi, tuntulya che, yaane ahIM=dharmanI pravRttimAM, muhajJALavAmAM pi-zubhadhyAnanuM bAdhaka paNa taM-te=anazanAdi tapa, na jAyavyuM=karavA yogya nathI, tui= paraMtu sattattI=svazaktithI nagavaMyatna karavo joIe, tti-e prakAranI nibALA=jinAjJA che. gAthArtha: anazanAdimAM zubhAzayAdi tulya che, ane dharmanI pravRttimAM zubhadhyAnanuM bAdhaka paNa anazanAdi tapa karavuM joIe nahi, paraMtu svazaktithI yatna karavo joIe, e prakAranI jinAjJA che. * '"zubhAzayAvi''mAM 'vi' padathI karmabaMdhane anukULa evI azubha pravRttinA nirodhanuM grahaNa che. * "zumadhyAnavAdhapi'mAM 'pi'thI e kahevuM che ke zubhadhyAnanuM abAdhaka tapa to karavuM ja joIe, paraMtu zubhadhyAnanuM bAdhaka tapa paNa karavuM joIe, ema nahi. TIkA : tulyamidaM = zubhAzayAdi anazanAdau tapasi na ca tad-anazanAdi zubhadhyAnabAdhakamapi atra - dharme karttavyamiti jinAjJA = jinavacanaM, kintu svazaktyA yatitavyamatra jinAjJeti gAthArthaH // 853 // TIkArya anazanAdi tapamAM A=zubhAzayAdi, tulya che--brahmacaryanI samAna che; ane zubhadhyAnanuM bAdhaka paNa te=anazanAdi, ahIM=dharmamAM, kartavya che, e prakAranI jinAjJA=jinanuM vacana, nathI, paraMtu svazaktithI yatna karavo joIe emAM jinAjJA che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra: 'tapa' | gAthA 853-854 289 bhAvArtha : gAthA 85ramAM pare kahela ke jJAtaparamArthavALA munine brahmacaryamAM pIDA thatI nathI, AthI brahmacaryanI jema dehane iSad pIDAjanaka paNa tapa karavuM joIe, e kathana ucita nathI. tene graMthakAra uttara Ape che ke anazanAdimAM brahmacaryanI jema zubhAzayAdi samAna che. AthI jo zubhAzayAdine kAraNe brahmacarya kartavya hoya to zubhAzayAdine kAraNe tapa paNa kartavya che. ahIM zaMkA thAya ke abrahma saMsAravardhaka pravRtti hovAthI abrahmano tyAga karIne brahmacarya pALavuM e saMyamavRddhinuM kAraNa che, jyAre AhAra to saMyamane sahAyaka evA dehane Avazyaka hovAthI AhArano tyAga karIne tapa karavuM e saMyamahAninuM kAraNa che, AthI tapa karavuM ucita nathI. vaLI anazanAdi tapa saMyamasAdhaka evA dehane zithila karanAra hovAthI tapa karavAthI zithila thayela zarIra zubhadhyAnamAM sudaDha yatna karI zakatuM nathI. tethI kahe che - zubhadhyAnanuM bAdhaka evuM tapa paNa karavAnI jinAjJA nathI, paraMtu svazaktithI tapamAM yatna karavAnI jinAjJA che. ethI e prApta thAya ke zubha dhyAnamAM sudaDha yatna karavAmAM sahAyaka thAya teTalo ja tapa karavAno che, paraMtu zubha dhyAnamAM bAdhaka bane tevo tapa karavAno nathI; ane deha pratyenuM mamatva ane AhAra karavAnI anAdinI kuTevane dUra karavA arthe zakti anusAra tapa karavAnI bhagavAnanI AjJA che. 853 gAthA : tA jaha na dehapIDA Na yAvi ciamaMsasoNiattaM tu / jaha dhammajhANavuDDI tahA imaM hoi kAyavvaM // 854 // anvayArtha: tAkate kAraNathI je kAraNathI svazakti pramANe tapa karavAnI jinAjJA che te kAraNathI, nahiM je prakAre repIDA na dehanI pIDA na thAya, yAvi ane vaLI ri3maMttei sucita mAMsa-zoNitatva paNa paf=na thAya, (ane) naIMje prakAre thamAvaThTha dharmadhyAnanI vRddhi thAya, tahAM te prakAre rUmaM A=anazanAdi tapa, vAyavra doDuM kartavya thAya che. * "tu' mA arthamAM che. gAthArtha : je kAraNathI svazakti pramANe tapa karavAnI jinAjJA che, te kAraNathI je prakAre dehanI pIDA nA thAya, ane vaLI mAMsa-lohI saMcita paNa na thAya, ane je prakAre dharmadhyAnanI vRddhi thAya, te prakAre anazanAdi tapa kartavya thAya che. TIkA : yasmAdevaM tasmAd yathA na dehapIDA saMyamopaghAtinI, na cApi citamAMsazoNitatvaM saMyamopaghAtakameva, tathA yathA dharmadhyAnavRddhidehasvAsthyena, tathedam-anazanAdi bhavati karttavyaM, yathoktam For Personal & Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 vratasthApanAvastuka7"yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "tapa' | gAthA 854 "kAyo na kevalamayaM paritApanIyo, mRSTai rasairbahuvidhairna ca lAlanIyaH / cittendriyANi na caranti yathotpatheSa, vazyAni yena ca tathA caritaM jinAnAm // 1 // " iti gAthArthaH // 854 // TIkArya : je kAraNathI Ama che=svazakti pramANe tapa karavAnI jinAjJA che ema che, te kAraNathI je rIte saMyamano upaghAta karanArI dehanI pIDA na thAya, ane vaLI saMyamano upaghAta karanAruM ja citamAMsa-zoNitapaNuM na thAya, ane je rIte dehanA svasthapaNAthI dharmadhyAnanI vRddhi thAya, te rIte A=anazanAdi, kartavya thAya che. temAM thothI sAkSI Ape che - "A kAyA kevala paritApana karavA yogya nathI ane bahu prakAranA mRSTa=dhAtupoSaka, raso vaDe lAlana karavA yogya nathI. je pramANe citta ane indriyo utpathamAM na jAya ane jenA vaDe vazya thAya=je tapa vaDe citta ane indriyo vaza thAya, te pramANe jinonuM carita che=rAga-dveSane jItanArA munionuM AcaraNa che," A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke zubha dhyAnanuM bAdhaka evuM anazanAdi tapa paNa karavAnuM nathI, paraMtu zakti pramANe karavAnuM che, ane svazakti pramANe karAyela tapa brahmacaryanI jema ja zubhAzayAdi karanAruM che. e ja vAtane sthira karavA mATe kahe che ke je kAraNathI zubha dhyAnane bAdhaka na hoya tevuM tapa brahmacaryanI jema zubhAzaya karanAruM che, paraMtu anya nahi; te kAraNathI saMyamano upaghAta kare tevI dehapIDA karavAno bhagavAne niSedha karela che, ane saMyamano upaghAta kare tevuM dehapoSaNa karavAno paNa bhagavAne niSedha karela che, paraMtu dehanI svasthatApUrvaka dharmadhyAnanI vRddhi thAya, evo tapa karavAnI bhagavAne AjJA karela che. A kathanathI e phalita thAya ke zakti oLaMgIne tapa karavAthI dharmadhyAnanI hAni thAya che ane samitiguptinuM sabhya pAlana thaI zakatuM nathI. vaLI sarvathA tapa nahIM karavAthI zarIra lohI-mAMsathI puSTa thavAne kAraNe vikAro pedA kare che, je saMyamane upaghAtaka che. mATe zarIranuM lAlana-pAlana paNa na karavuM joIe, jethI deha pratye mamatva thAya ane indriyo utpathamAM jAya; paraMtu svazakti anusAra tapa karavAthI lohImAMsa vadhatAM nathI, tethI deha pratye mamatva thatuM nathI ane indriyo paNa zithila banela hovAthI utpathamAM jatI nathI. AthI dharmadhyAnanI ane saMyamanI vRddhi thAya teTaluM ja dehanuM pAlana karavuM joIe, adhika nahi. TIkAmAM Apela sAkSIpAThano bhAva A pramANe che - A kAyAnI kevala paritApanA na karavI joIe arthAt zaktinA ullaMghanathI tapa na karavo joIe. vaLI bahu prakAranA sArA raso vaDe zarIranuM lAlana-pAlana paNa na karavuM joIe arthAt "deha saMyamanuM sAdhana che mATe dehane sAcavavo joIe", e prakArano vicAra karIne zarIrane anukULa evA sArA padArthothI zarIranuM poSaNa paNa karavuM joIe nahIM; paraMtu je tapa karavAthI mana ane indriyo utpathamAM jAya nahIM, AtmAne vaza thAya ane saMyamamAM pravartAvI zakAya, te prakAre tapa karavo joIe; ane AvA tapanuM nirlepa bhAvavALA munioe AcaraNa karela che. 854o. For Personal & Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 855 avataraNikA upacayamAha - avataraNikArya : gAthA 851mAM graMthakAre sthApana karyuM ke sAdhue brahmacaryanI jema sadA anazanAdi tapa sevavuM joIe. tyAra pachI gAthA 852mAM pUrvapakSIe kahyuM ke tapamAM brahmacaryanuM dRSTAMta asaMgata che, jenuM samAdhAna graMthakAre gAthA 853-854mAM karyuM. AthI phalita thayuM ke sAdhue brahmacaryanI jema tapamAM yatna karavo joIe. have sAdhue kevA prakArano tapa karavo joIe ? jethI te tapa brahmacaryanI jema zubha bhAvanA kAraNapaNAne prApta kare ? e rUpa upacayane kahe che gAthA: anvayArtha: - paDivajjai a imaM khalu ANAArAhaNeNa bhavvassa / suhabhAvaheubhAvaM kammakhayauvasamabhAveNa // 855 // 291 jammavaDavasamabhAveLa tra=ane karmanA kSayopazamabhAvathI maLvasma=bhavyanuM rUmaA=anazanAdi tapa, gaLAJAphoLa-AjJAnA ArAdhanathI muddamAvahemAyaM-zubha bhAvanA hetubhAvane pavijJarU hatu=prApta kare ja che. * mULagAthAmAM 'OM' no prayoga gAthA 851nA kathana sAthe samuccaya karavA arthe che. gAthArtha: ane karmanA kSacopazamabhAvathI bhavya jIvanuM anazanAdi tapa AjJAnI ArAdhanAthI zubha bhAvanA kAraNapaNAne prApta kare ja che. TIkAH pratipadyate cedam=anazanAdi khalvityavadhAraNe pratipadyata eva AjJArAdhanena tIrthakRtAM bhavyasya prANinaH, kaM pratipadyata ityAha- zubhabhAvahetubhAvaM kalyANAzayanimittatvaM karmmakSayopazamabhAvena AjJArAdhanaphalena hetuneti gAthArthaH // 855 // TIkArya tIrthaMkaronI AjJAnA ArAdhanathI bhavya prANInuM A=anazanAdi, prApta kare ja che. haju e prakArano avyaya avadhAraNamAM che, ane tenuM yojana pratipadyate pachI che. kone prApta kare che ? ethI kahe che - AjJAnA ArAdhananA phaLa evA karmanA kSayopazamabhAvarUpa hetuthI anazanAdi tapa zubha bhAvanA hetubhAvane=kalyANa AzayanA nimittapaNAne, prApta kare ja che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 vatasthApanAvaka/yathA patnayitavyAna' dvAra/peTA dvAra: "tapa" | gAthA 855-850 bhAvArtha: ahIM "bhavya prANI" zabdathI yogya jIvone grahaNa karavAnA che, paraMtu zaramAvartimAM AvelA sarva bhavya jIvone grahaNa karavAnA nathI. vaLI yogya jIvo mArgAnusArI buddhivALA hoya che. AthI teo bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanA karavAnA AzayavALA hoya che. tethI jinAjJAne khyAlamAM rAkhIne zakti gopavyA vagara tapamAM yatna karatA hoya che; ane bhagavAnanI AjJAnI ArAdhanAnA phaLarUpe thayela karmanA kSayopazamabhAvane kAraNe teono anazanAdi tapa zubha bhAvanA hetupaNAne prApta kare ja che. Azaya e che ke AtmakalyANanA arthI jIvo koI paNa pravRtti jinAjJAnuM samyagU samAlocana karIne bhagavAnanI AjJAnusAra karatA hoya che, paraMtu svamatikalpanAthI yathA tathA karatA nathI. Ama, AjJAnuM ArAdhana karavAnI mati hovAthI te kalyANanA AzayavALA jIvonA mohanIyakarmano kSayopazama thAya che. tethI jema jema teo tapamAM yathAzakti yatna kare che, tema tema teono AtmA "AhAra karavAno jIvano svabhAva nathI, paraMtu sudhA-tRSAdi sarva bhAvo pratye samabhAvamAM vartavAno AtmAno svabhAva che," e prakAranI aNAhArI bhAvanAthI bhAvita thato jAya che. A rIte aNAhArI bhAvanAthI bhAvita thayelA munio tapa karavA dvArA sudhA-tRSAdi bhAvo pratye samabhAvavALA rahe che, ane teone jayAre lAge ke have samabhAvane jIvaMta rAkhavA mATe AhAra upaSTabhaka che, tyAre jinAjJAnuM smaraNa karIne teo azanAdi AhAra paNa vApare che ane pharIthI zakti gopavyA vagara anazanAdi tapa paNa kare che, ane A rIte tapa karanAra sAdhu sadA upavAsI che. Ama, AjJAnA ArAdhanarUpe karAtuM anazanAdi tapa potAno je aNAhArIbhAva karavA rUpa kalyANano Azaya hato temAM nimittabhAvane prApta kare che. 85pA. avataraNikA: asyaivAnubhavasiddhatAmAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhavya jIvanuM anazanAdi tapa AjJAnA ArAdhanathI zubha bhAvano hetu thAya che. tethI have AnI ja=AjJAnuM ArAdhana zubha bhAvano hetu che enI ja, anubhavasiddhatAne kahe che - gAthA : eaM aNubhavasiddhaM jaimAINaM visuddhabhAvANaM / bhAveNa'NNesi pi a rAyANiddesakArINaM // 856 // anvayArtha : maM==AjJAnuM ArAdhana zubha bhAvanuM kAraNa che e, viyuddhamAvA naphArUi vizuddhabhAvavALA yati Adine bhAve ane bhAvathI rAyajidvArI mAli piTarAjAnA nirdezana karanArA anyone paNa anubhavasiddha anubhavathI siddha che. For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka/'rathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "tapa' | gAthA 856 293 gAthArtha : AjJAnuM ArAdhana zubha bhAvanuM kAraNa che e, vizuddhabhAvavALA sAdhu Adine ane bhAvathI rAjAnI AjJA pALanArA anya lokone paNa anubhavathI siddha che. TIkA : etad-anantaroditamAjJArAdhanasya zubhabhAvahetutvam anubhavasiddhaM-svasaMvedanapratiSThitaM yatyAdInAM= sAdhuzrAvakANAM vizuddhabhAvAnAM-laghukarmaNAm, AstAM tAvadetaditi nidarzanamAha-bhAvena-anta:karaNabahumAnena anyeSAmapi ca prANinAM rAjAdinirdezakAriNAm anubhavasiddhameva nirdezasampAdaneSu, nirveza:=Ati pathArtha davadA : TIkArya : tatpu khAn vizuddhabhAvavALA yati Adine=laghukarmavALA sAdhu-zrAvakone, A pUrve kahevAyeluM AjJAnA ArAdhananuM zubha bhAvanuM hetupaNuM, anubhavathI siddha che=svasaMvedanathI pratiSThita che. mAstA......mAda- A to dUra raho, ethI nidarzanane kahe che arthAt sAdhu-zrAvakone AjJAnA ArAdhananuM zubha bhAvanuM hetupaNuM anubhavathI siddha che e vAta to dUra raho, paraMtu anya lokone paNa AzAnA ArAdhananuM zubha bhAvanuM hetupaNuM anubhavathI siddha che. e jaNAvavA mATe daSTAMta batAve che - mAna...thArtha ane bhAvathI=aMtaHkaraNanA bahumAnathI, rAjA vagerenA nirdezana karanArA=rAjA vagerenI AjJAne pALanArA, anya paNa prANIone nirdezanA saMpAdanamAM zubha bhAvanuM hetupaNuM anubhavathI siddha ja che. nirdeza eTale AjJA, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : bhagavAnanA vacana pratye aMtaHkaraNanA bahumAnavALA jIvone jinAjJAnuM ArAdhana zubha bhAvanuM kAraNa bane che e anubhavathI siddha che. AthI laghukarmI sAdhuo ane zrAvako jinAjJAno vicAra karIne bhagavAnanI AjJAnusAra ucita anuSThAna kare che tyAre, teone "Aje mAro prayatna saphaLa thayo" e prakArano zubha bhAva thAya che, ane pramAdane vaza thaIne jinavacananuM pAlana karatA na hoya tyAre teone kheda thAya che. Ama, satata jinAjJAnA pAlanamAM udyamavALA uttama jIvo jyAre jinAjJAnusArI tapAdi anuSThAna kare che, tyAre teone AhArasaMjJAnI maMdatApUrvaka svAdhyAyAdimAM sudaDha prayatna karavA svarUpa zubha bhAvano anubhava thAya che, tethI teone AjJAnA ArAdhananuM zubha bhAvanuM hetutva svasaMvedanathI pratiSThita che. vaLI, AjJAnI ArAdhanA zubha bhAvanuM kAraNa che, e phakta yati Adine ja anubhavasiddha che, ema nahi; paraMtu saMsAranA kSetramAM paNa jene jenA pratye aMta:karaNathI bahumAna hoya che, tene te bahumAnavALI vyaktinI AjJAnA pAlanamAM AnaMdano anubhava thAya che. AthI rAjA pratye aMtaHkaraNathI bahumAnavALA sevakane rAjAnI AjJAnA pAlanamAM AnaMda thavArUpa zubha bhAva thAya che, ema lokone anubhavasiddha che. AthI nakkI thAya ke je sAdhuone ke zrAvakone jinAjJA ekAMte kalyANakArI dekhAya che, teone jinAjJA pramANe anazanAdi tapa karavAthI aMta:karaNanA bahumAnarUpa avazya AnaMda thAya che. 8pa6ll For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatathAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAyA 850 gAthA : eeNa jaM pi keI nANasaNAI duhaM ti mokkhaMgaM / kammavivAgattaNao bhaNaMti eaM pi paDisiddhaM // 857 // anvayArtha : jammavivA/tto karmanA vipAkapaNAne kAraNe mAsa sudaM anazanAdi duHkha che, ti=ethI mouM mokSAMga nathI, (evuM) = pi-je paNa maviti keTalAka kahe che, gai pikae paNa =AnA dvArA=pUrvamAM kahela zubha bhAvanA hetutva dvArA, siddha-pratiSiddha che. gAthArtha : karmano vipAka hovAne kAraNe anazanAdi tapa duHkha che, ethI mokSAMga nathI, evuM je paNa keTalAka bAla jIvo bole che e paNa, pUrvamAM kahela zubha bhAvanA hetutva dvArA pratiSiddha che. TIkA : etena-anantaroditena anazanAdeH zubhabhAvahetutvena yadapi kecana bAlA bhaNantIti yogaH, kimityAhanAnazanAdi duHkhamitikRtvA mokSAGgaM-mokSakAraNaM, kuta ityAha-karmavipAkatvAt, kAraNamapi karmavaditi, etadapi pratiSiddhaM-nirAkRtamevAvaseyamiti gAthArthaH // 857 // TIkArya : kecana bAlA yadapi bhaNanti etadapi etena....hetutvena pratiSiddhaM-nirAkRtamevAvaseyaM 240 dohe paNa kahe che e paNa, AnA dvArA=pUrvamAM kahevAyela anazanAdinA zubhabhAvanA hetutva dvArA pratiSiddha che=nirAkRta ja jANavuM. kimityada-bAla jIvo zuM kahe che? ethI kahe che -nAnAnAvi.mokSaRUT, anazanAdi duHkha che, ethI karIne mokSAMga=mokSanuM kAraNa, nathI. taH ? rUAda- kayA kAraNathI anazanAdi mokSAMga nathI ? ethI kahe che - vipatviIt karmanuM vipAkapaNuM hovAne kAraNe mokSAMga nathI. vaLI bAla jIvo bIjuM paNa kahe che - varmavalR UTHpa karmanI jema kAraNa paNa che=anazanAdi tapa karmanI jema mokSanuM kAraNa paNa che. ti' bAla jIvonA kathananI samApti arthaka che. mULagAthAnA cothA pAdamAM rahela mati no yoga prathama pAdamAM rahela te sAthe che, e jaNAvavA mATe maUttiIti yojA: kahela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : tattvanI vicAraNA karavAmAM bALaka jevA keTalAka bauddho kahe che ke anazanAdi tapa karavAthI jIvane azAtAnA vedanarUpa duHkha thAya che ane duHkha veThavuM e mokSanuM kAraNa banI zake nahi; kema ke duHkhanI prApti karmanA vipAkane kAraNe thAya che. Ama kahevA dvArA bauddhone e jaNAvavuM che ke mokSanuM kAraNa AtmAnuM zuddha dhyAna che, jayAre anazanAdi bAhya tapa karmanA phaLarUpe azAtAnA vedanarUpa hovAthI mokSanuM kAraNa nathI. For Personal & Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 295 vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "tapa' | gAthA 850-858 vaLI bauddho kahe che ke tamAre anazanAdi tapane mokSanuM kAraNa svIkAravuM ja hoya to A pramANe svIkArokarmanA kSayathI ja jIvano mokSa thAya che, AthI karmarUpa kAraNanI paNa mokSa pratye AvazyakatA che; kema ke karma ja na hoya to jIva karmano nAza karI zake nahi ane mokSa prApta karI zake nahi, e daSTithI mokSa pratye karma paNa kAraNa che. jema ghaTanAza pratye pratiyogIvidhayA ghaTa kAraNa che, tema karmanAzarUpa mokSa pratye pratiyogIvidhayA karma kAraNa che. vaLI karmanAza pratye jema karma kAraNa che, tema karmanAza pratye karmano vipAka paNa kAraNa che; kema ke karma potAno vipAka batAvIne nAza pAme che; ane karmanA udayanuM kArya tapa che, AthI azAtAvedanIyanA udayarUpa tapanA duHkhane anubhavanAra jIvanuM azAtAvedanIyakarma vipAka dvArA nAza pAme che. e apekSAe vicArIe to tapa karavArUpa duHkhane karmanA nAzarUpa mokSa pratye kAraNa svIkArI zakAya. Ama chatAM, kAryano arthI kAraNamAM prayatna kare tevuM mokSa pratye kAraNa to zubha dhyAna ja che, paraMtu anazanAdi nahIM. Ama kahIne pUrvapakSIne e sthApana karavuM che ke bhUtakALamAM azAtAvedanIya karma bAMdhyuM hoya tevA jIvo tapa karavArUpa duHkha veThe to ja teonA karmono nAza thaI zake, paraMtu jeoe azAtA vedanIya karma bAMdhyuM nathI teone anazanAdi tapa karavAnI jarUra nathI. dA.ta. bhagavAna mahAvIre ghaNA upasargo prApta karAve tevAM azubha karmo bAMdhyAM hatAM, tethI teone upasargonI prApti thaI ane te upasargo veThavA dvArA azubha karmono nAza karIne bhagavAne mokSa prApta karyo; jayAre mallinAtha bhagavAne upasargo vekyA vagara zubha dhyAnanA baLathI mokSa prApta karyo. AthI e phalita thAya ke bhUtakALamAM azAtAvedanIyakarma bAMdhyuM hoya tevA jIvone ja karmanuM phaLa bhogavavA mATe tapa karavAnI AvazyakatA che, mATe tapane mokSanA upAya rUpe svIkAravAnI jarUra nathI. A prakAre je keTalAka kahe che te pUrvanA kathanathI nirAkaraNa pAmela ja jANavuM, ane te A rIte pUrvamAM sthApana karyuM ke anazanAdi tapa zubha bhAvanuM nimitta che. tenAthI e prApta thAya ke jema zubha dhyAna zubha bhAvano hetu hovAthI mokSanuM kAraNa che, tema anazanAdi tapa paNa gAthA 855mAM batAvyuM e rIte zubha bhAvano hetu hovAthI mokSanuM kAraNa che. mATe tapa mokSanuM kAraNa nathI e prakAre kahetA keTalAkanuM kathana pratiSiddha thAya che. l857thI avataraNikA: etadeva spaSTayati - avataraNitArtha : keTalAka bAlo tapane mokSanA kAraNa tarIke svIkAratA nathI, tenuM graMthakAre pUrvagAthAmAM nirAkaraNa karyuM. ene ja spaSTa kare che - gAthA : jaM iya imaM na dukkhaM kammavivAgo vi savvahA NevaM / khAovasamiabhAve eaM ti jiNAgame bhaNiaM // 858 // For Personal & Private Use Only
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 858 anvayArthaH naM-je kAraNathI tha=A rIte=gAthA 855mAM batAvyuM ke anazanAdi tapa zubha bhAvano hetu che e rIte, rUmaM=A=anazanAdi tapa, TulluM na-(sarvathA) du:kha nathI, (ane) vaM=e rIte=gAthA 855mAM batAvyuM e rIte, sattrajJA-sarvathA vivAno vi-karmano vipAka paNa =nathI. (tapa, du:kha kema nathI ? ane karmano vipAka kema nathI ? temAM yukti Ape che -) svAovamijhamAve=kSAyopazamikabhAvamAM i=A che=bhAvathI anazanAdi tapa che, ti-e pramANe nime-jinAgamamAM jhiMkahevAyuM che. 296 gAthArtha je kAraNathI anazanAdi tapa zubha bhAvano hetu che, e rIte anazanAdi tapa sarvathA duHkha nathI ane e rIte sarvathA karmano vipAka paNa nathI. tapa duHkha kema nathI ? ane karmano vipAka kema nathI ? temAM yukti Ape che - kSAyopazamikabhAvamAM bhAvathI anazanAdi tapa che, e pramANe jinAgamamAM kahevAyuM che. TIkA ya-yasmArM ya=i=ona prAreLa phak=anazanAvi na duHNuM-na vu:vahetuH, tathA maMvivAphlmpi sarvathA sAkSAtkAritvena naivamanazanAdi, kuta ityAha- kSAyopazamikabhAve jIvasvarUpe etaditi bhAvato'nazanAdi jinAgame bhaNitaM = vItarAgavacane paThitamiti gAthArthaH // 858 // TIkArya .........:vahetuH je kAraNathI A prakAre=ukta prakArathI=gAthA 855mAM kahevAyela ke tapa zubha bhAvano hetu che e prakArathI, A=anazanAdi, duHkha nathI-du:khano hetu nathI arthAt jIvanA svarUpano sAkSAtkAra karAvanAra hovAthI anazanAdi tapa sarvathA du:khano hetu nathI. tathA vaM sAkSAritvana anazanAri sarvathA dharmaviSA Rtamapi na ane A rIte=gAthA 855mAM batAvyuM e rIte, sAkSAtkArIpaNuM hovAthI=anazanAdi tapamAM jIvasvarUpano sAkSAtkAra karAvanArapaNuM hovAthI, anazanAdi sarvathA karmavipAkanuM phaLa paNa nathI. kuta: ? ityAha kayA kAraNathI ? arthAt anazanAdi tapa kayA kAraNathI duHkhano hetu nathI ? ane karmavipAkanuM phaLa nathI ? ethI kahe che - kSAyopazamikabhAve jIvasvarUpe etad = bhAvataH anazanAdi, iti jinAgame vItarAgavacane bhaNitaM = pati kSAyopazamikabhAvarUpa jIvanA svarUpamAM A che=bhAvathI anazanAdi che, e pramANe jinAgamamAM kahevAyuM che=vItarAganA vacanamAM kahevAyuM che, te kAraNathI pUrvagAthAmAM batAvela keTalAka bAlonuM kathana pratiSiddha thAya che, ema yasmAnuM pUrvagAthA sAthe joDANa che. kRti gAthArtha: A pramANe gAthAno artha che. For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra H 'tapa' | gAthA 858 bhAvArtha: 200 anazanAdi tapa zubha bhAvanuM kAraNa che, ema pUrvamAM sthApana karela kathana dvArA keTalAka bauddhonuM kathana nirAkaraNa pAme che, A prakAranuM pUrvagAthAnuM kathana sAmAnyathI hatuM. have vizeSathI batAvavA mATe tapa du:khanuM kAraNa nathI ke karmavipAkanuM phaLa nathI, paraMtu mokSane anukULa evI jIvanI pariNatirUpa che, te anubhavathI batAvatAM kahe che - bhagavAnanI AjJAnusAra karAyela tapa mAtra bAhya AcaraNArUpa nathI, paraMtu aNAhArI bhAvanAthI AtmAne bhAvita karavAnA yatnane upadaMbhaka evI kriyArUpa che; ane jinavacanathI bhAvitamativALo jIva potAnA AtmAne aNAhArI bhAvanAthI bhAvita karavA mATe sadA udyamazIla, hoya che, AthI tevo jIva potAnA aNAhArI bhAvane puSTa karavA arthe aNAhArI bhAvane poSaka evI kriyArUpe tapamAM paNa yatna kare che. vaLI cAritramohanIyakarmanA kSayopazamabhAvarUpa jIvanuM zuddha svarUpa e ja bhAvatapa che, tethI anazanAdi tapa jIvanA te svarUpane AvirbhAva karavAmAM prabaLa nimitta bane che. vaLI jema zubha dhyAnathI jIvanuM svarUpa AvirbhAva karavA mATe, zubha dhyAnanI mudrA ane zubha dhyAnane anurUpa evuM bAhya vAtAvaraNa upaSTabhaka che, tema sarvatra nirlepabhAvanI vRddhi karavA mATe AtmAne aNAhArI svarUpathI bhAvita karavAmAM bAhya evuM anazanAdi tapa paNa upadaMbhaka che, ane aNAhArIbhAvanI vRddhi kare evA prakAranuM tapa karavAnuM jinAgamamAM kahela che. mATe AtmAnA aNAhArIbhAvanI vRddhino upAya hovAthI tapa duHkhano hetu nathI. AthI anazanAdi duHkharUpa che, e prakAranuM bAlonuM kathana nirAkRta thAya che. vaLI, anazanAdi tapa karmanA vipAkarUpa hovAthI tapane karmanI jema mokSa pratye kAraNa kahI zakAya, paraMtu tapane dhyAnanI jema kAraNa kahI zakAya nahi, e prakAre pUrvagAthAmAM batAvela bAlonA anya kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che - anazanAdi tapa karmavipAkanuM sarvathA phaLa nathI; kema ke jinavacanAnusAra tapa karanAra jIvane tapa karavArUpa kriyAkALamAM potAnA aNAhArIbhAvano sAkSAtkAra thAya che. AthI AtmabhAvane sAkSAtkAra karavAnuM kAraNa hoya tevI kriyAne karmavipAkanuM phaLa kahI zakAya nahi. vaLI je rIte dhyAna AtmAnA zuddha bhAvano sAkSAtkAra karanAra che, te rIte tapa paNa AtmAnA zuddha bhAvano sAkSAtkAra karanAra che, mATe anazanAdi tapa sarvathA karmavipAkanuM phaLa nathI. ahIM 'sarvathA' zabdano anvaya na tucchuM ane mmavivAo vi La e baMne sAthe che. tethI e prApta thAya ke tapa sarvathA duHkhano hetu nathI ane sarvathA karmavipAkanuM phaLa paNa nathI. mATe kathaMcid duHkhano hetu che ane kacit kavipAkanuM phaLa paNa che. te A pramANe - = anazanAdi tapa AtmabhAvano sAkSAtkAra karAvanAra hovA chatAM kaMIka aMze kSudhAvedanArUpa duHkhano anubhava karAvanAra paNa che, tethI tapa kathaMcid duHkhanuM kAraNa che; ane kyAreka kSudhAvedanIyarUpa azAtAvedanIyanA udayanA phaLasvarUpa paNa che, tethI tapa kathaMcit karmavipAkanuM phaLa che; topaNa anazanAdi tapa sarvathA duHkhano hetu nathI ke karmavipAkanuM phaLa nathI, paraMtu jIvane nirlepabhAvano sAkSAtkAra karAvanAra paNa che. mATe anazanAdi tapa zubha dhyAnanI jema mokSanuM kAraNa che. 858 // For Personal & Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 vratasthApanAvastaka/yathA paniyatavyani' dvAra/peTA dvAra: "tapa" | gAthA 859 avataraNikA : etadeva prakaTayannAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke anazanAdi tapa kSayopazamabhAvarUpa hovAthI jIvanA svarUpano sAkSAtkAra karAvanAra che. ene ja pragaTa karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : khaMtAisAhudhamme tavagahaNaM so ya khaovasamiammi / bhAvammi viniddiTTho dukkhaM codaiage savvaM // 859 // anvayArtha : - vaMtAphadiyamekakSAMti Adi sAdhudharmamAM tavaNavietapanuM grahaNa che. ya ane te=sAdhudharma, (bhagavAna vaDe) 33vasamimmi mAvatrikSAyopathamikabhAvamAM vinidio darzAvAyo che. savaM catuwvuM ane sarva duHkhane movo audayikabhAvamAM darzAvAyuM che.) gAthArthaH kSAMti Adi daza prakAranA sAdhudharmamAM tapanuM grahaNa che, ane sAdhudharma bhagavAne sAyopathamikabhAvamAM ane sarva duHkhane audacikabhAvamAM darzAvela che. TIkAH kSAntyAdisAdhudharme, "khaMtI ya maddava'jjava muttI tava saMjame a boddhavve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 1 // " tti tasmistapograhaNamasti, sa ca sAdhudharmaH kSAyopazamike bhAve nirdiSTaH, cAritradharmatvAt, duHkhaM caudayika eva sarvaM vinirdiSTaM bhagavadbhiH, asAtodayAtmakatvAditi gAthArthaH // 859 // TIkAIH "ane kSAMti, mArdava, Arjava, mukti, tapa ane saMyama, satya, zauca, AkiMcana ane brahmacarya yatidharma jANavA." A prakAre te kSAMtyAdirUpa sAdhudharmamAM, tapanuM grahaNa che, ane te sAdhudharma, kSAyopathamikabhAvamAM darzAvAyo che; kema ke sAdhudharmanuM cAritradharmapaNuM che, ane sarva duHkha bhagavAna vaDe audayikabhAvamAM ja darzAvAyuM che, kema ke azAtAnA udayaAtmakapaNuM che=duHkhanuM azAtAvedanIyakarmanA udayasvarUpapaNuM che, A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : zAstramAM je daza prakArano sAdhudharma kahyo che, te sAdhudharmamAM tapanuM grahaNa che, ane sAdhudharmacAritramohanIyakarmanA kSayopazamabhAvarUpa hovAthI jIvanA pariNAmarUpa che; kema ke cAritramohanIyakarmano kSayopazama ja prakarSa For Personal & Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka yathA pAtrIyatAni' dvAra / peTA dvAraH tapa' | gAthA 859-860 299 pAmIne kSAyikabhAvarUpe pariNamana pAme che; jyAre sarva duHkha audayikabhAvarUpa che; kema ke azAtA vedanIyanA udayathI jIvane duHkha pragaTe che. A kathanathI spaSTa thAya che ke tapa e kSayopazamabhAvarUpa jIvanuM svarUpa che, paraMtu duHkharUpa nathI. Azaya e che ke skUlabuddhivALo pUrvapakSa tapamAM bhUkhanA duHkhanuM vedana joIne tapane duHkhanuM kAraNa mAne che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke vAstavika rIte tapa bhUkhanuM duHkha veThavA svarUpa nathI, paraMtu jIvanA cAritradharmanA pariNAmasvarUpa che. AthI siddhaavasthAmAM vartatA jIvanA svarUpabhUta aNAhArIbhAvane abhimukha evA kSayopazamabhAvanI pariNatirUpa tapa che, ane e kSayopazamabhAva jIvanA pariNAmasvarUpa hovAthI duHkharUpa nathI. l85lA, avataraNikA: karmavipAkatvAditi ca yaduktamatrAha - avataraNikAI: ane karmanuM vipAkapaNuM hovAthI' e pramANe je gAthA 857mAM kahevAyuM, e kathanamAM graMthakAra kahe che - bhAvArtha : gAthA 857mAM keTalAka bAloe kahela ke anazanAdi tapa duHkha che, ethI mokSanuM kAraNa nathI. tenuM graMthakAre gAthA 859mAM nirAkaraNa karyuM ke anazanAdi tapa duHkha nathI, paraMtu kSAyopathamikabhAvarUpa che. vaLI keTalAka bAloe gAthA 857mAM kahela ke tapa karmanuM vipAkapaNuM hovAthI tapa mokSAMga nathI, tenuM nirAkaraNa karavA arthe kahe che - gAthA : Na ya kammavivAgo vi hu savvo cciya savvahA Na mokkhaMgaM / suhasaMbaMdhI jamhA icchijjai esa samayammi // 860 // anvayArtha : savyo vyiya =ane sarva ja vivAno vakarmavipAka paNa savvadA sarvathA movardhva mokSAMga nathI, =(ema) nahi; nahA-je kAraNathI susaMvaMghI =zubhanA saMbaMdhavALo A=karmavipAka, samayasamayamAM=zAstramAM, rUchaiDra icchAya che=mokSanA kAraNarUpe svIkArAya che. ke "huM vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : ane sarva ja karmavipAka paNa sarvathA mokSanuM kAraNa nathI, ema nahi; je kAraNathI zubhanA saMbaMdhavALo karmavipAka siddhAMtamAM mokSanA kAraNarUpe svIkArAya che. For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 vratasthApanAvastukAcatha patniyitavyani' dvAra/ peTA dvAra: "tapa" | gAthA 860 TIkAH na ca karmavipAko'pi sAmAnyena sarva eva sarvathA pAramparyAdibhedenApi na mokSAkaM, kintu mokSAGgamapi, kathamityAha-zubhasambandhI kuzalAnubandhiniranubandhakarmasambandhI yasmAdiSyate eSaHkarmavipAkaH samaye-siddhAnte mokSAGgamiti gAthArthaH // 860 // * "vipApa"mAM "pi'thI e jaNAvavuM che ke ratnatrayI to mokSAMga che, paraMtu karmano vipAka paNa mokSAMga che. * "mokSa ''mAM "ji'thI e jaNAvavuM che ke karmano vipAka saMsArAMga to che=saMsAranuM kAraNa to che, paraMtu keTaloka karmano vipAka mokSAMga paNa che mokSanuM kAraNa paNa che. * "pAraMparipi 'mAM 'pi'thI e jaNAvavuM che ke karmavipAka sAkSAta to mokSAMga nathI ja, paraMtu pAraMparyAdi bhedathI paNa mokSAMga nathI ema nahi, arthAta keTalAka karmanA vipAka paraMparA Adi bhedathI mokSanuM kAraNa paNa che. TIkArya : ane sAmAnyathI sarva ja karmavipAka paNa sarvathA pArasparya Adi bhedathI paNa, mokSAMga nathI ema nahi; paraMtu mokSAMga paNa che. kaI rIte? ethI kahe che. je kAraNathI zubhano saMbaMdhI-kuzalAnubaMdhI ane niranubaMdha karmano saMbaMdhI, evo A=karmavipAka, samayamAM siddhAMtamAM, mokSAMga=mokSanuM kAraNa, icchAya che=svIkArAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 857mAM pUrvapakSIe kahela ke tapa karmanA vipAkarUpa hovAthI mokSanuM kAraNa nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke karmanA vipAkarUpa tapa mokSanuM kAraNa nathI, tevo ekAMte niyama nathI, kema ke keTalAka karmano vipAka paraMparAe mokSAMga paNa che. sAmAnya rIte jIva akuzalAnubaMdhI karmo bAMdhe che, je saMsAranuM kAraNa che; paraMtu vivekI jIvo dharma karIne kuzalAnubaMdhI karmo bAMdhe che ane atinirlepa munio to niranubaMdha karmo bAMdhe che, je karmo potAno vipAka batAvIne mokSanuM kAraNa paNa bane che. jema ke sarAgasaMyamanI ArAdhanA karatA sAdhu jinavacana pratyenA rAgane kAraNe puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe che, je puNya sudevatva-sumAnuSatvanI prApti karAvavA dvArA jIvamAM vizeSa viveka pedA karAve che, ane uttarottara sAdhanA karAvIne jIvanA mokSanuM kAraNa bane che. AthI kuzalAnubaMdhI karmono vipAka mokSAMga che. vaLI, bhUtakALamAM saMyamanI sAdhanA karIne tIrthakarano jIva jagatano upakAra kare tevuM tIrthakara nAmakarma bAMdhe che, jenA phaLarUpe carama bhavamAM tIrthakara jagatane upakAraka evuM varSIdAna ApavArUpa kRtya kare che, je kRtya zubhano paNa pravAha calAvatuM nathI, ane kevalajJAna pAmavA dvArA bhAvatIrthaMkara thayA pachI, dezanA ApavArUpa jagata para upakAra kare che, te kRtya paNa zubhano pravAha calAvatuM nathI. AthI tIrthakaronuM karma niranubaMdha che, je karmano vipAka paNa varSIdAna ane dezanAdAnarUpa pravRtti dvArA mokSanuM kAraNa bane che. vaLI, keTalAka jIvone niranubaMdha kliSTa karmo paNa hoya che. dA.ta. bhagavAna mahAvIrane upasargonI prApti karAve tevuM kliSTa karma hatuM, chatAM tevuM karma niranubaMdha hovAthI vipAkamAM AvIne mokSanuM kAraNa bane che. AthI bhagavAna mahAvIrane upasargo dvArA vipAkamAM Avela karmo mokSAMga banyA. For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA pAtayitavyAna' dvAra/peTA dvAra : 'tapa' | gAthA 80-81 - 301 sAmAnyathI sarva ja karmavipAka" e kathana dvArA e jaNAvavuM che ke sAmAnyathI sarva ja karmanA vipAka mokSanuM kAraNa nathI, ema nahi; paraMtu keTalAka karmavipAka saMsAranuM kAraNa che ane keTalAka karmavipAka mokSanuM kAraNa che; kema ke keTalAka kliSTa karmanA vipAka jIvane kleza karAvanAra che, mATe tevA karmavipAka mokSanuM kAraNa nathI; ane keTalAMka kuzalAnubaMdhI kliSTa karmo jIvane kleza karAvanAra nathI, paraMtu jIvamAM viveka pragaTAvanAra che. mATe tevA karmavipAka paraMparAe mokSanuM kAraNa che. vaLI keTalAMka niranubaMdha karmo potAno vipAka batAvIne nirjaraNa pAme che, mATe tevA karmavipAka nirjarA dvArA mokSanuM kAraNa che. pArampayadi bhedathI" e kathana dvArA e prApta thAya ke keTalAMka karmo paraMparAdi prakAre saMsAranuM kAraNa che. jema sAdhvAcAra pALanAra paNa utsutra bhASaNa karanAra sAdhu devagati prApta kare, paraMtu te sAdhunI devagatinI prApti paraMparAe saMsAranA paribhramaNanuM kAraNa bane che, tema mohanIyakarmano udaya paNa paraMparAe karmabaMdha karAvIne saMsAranuM kAraNa bane che, jayAre keTalAMka kuzalAnubaMdhI karmo jIvane sudevatvAdinI prApti karAvavA dvArA paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che, ane keTalAMka niranubaMdha karmo jIvane karmanI nirjarA karAvavA dvArA mokSanuM kAraNa bane che. A rIte kuzalAnubaMdhIkama paraMparAnA bhedathI ane niranubaMdhakarma nirjarAnA bhedathI mokSanuM kAraNa che, ema "pAraspavimena''mAM 'mA' padathI nirjarArUpa bhedano saMgraha karavAno che. HI86oll avataraNikA : etadeva spaSTayannAha - avataraNikAIH pUrvagAthAmAM kahyuM ke kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdha karmano vipAka siddhAMtamAM mokSanuM kAraNa icchAya che. ene ja spaSTa karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : je kei mahApurisA dhammArAhaNasahA ihaM loe / kusalANubaMdhikammodayAio te viniddiTThA // 861 // anvayArtha: OM no A lokamAM ne je koI mahApurisA mahApuruSo che, te teo sattApurvAdhimmophimokuzalAnubaMdhI karmanA udayAdithI tharAdAsaha dharmanA ArAdhanamAM saha=samartha, vinidi vinirdiSTa che. gAthArtha : A lokamAM je koI mahApuruSo che, teo kuzalAnubaMdhI karmanA udayAdithI dharmanI ArAdhanAmAM samartha darzAvAyA che. For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 vatasthApanAvastuka, yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : "tapa" | gAthA 81-862 TIkA? ye kecana sAmAnyena mahApuruSA-baladevatIrthakarAdayaH, kimbhUtA ityAha-dharmArAdhanasahA: cAritrArAdhanasamarthAH, iha loke jambUdvIpAdau, te kimityAha-kuzalAnubandhikarmodayAditaH kuzalAnubandhiniranubandhikamrmodayAdityarthaH, te vinirdiSTAH samaya iti gAthArthaH // 861 // TIkAryaH jaMbUDhIpAdi A lokamAM sAmAnyathI je koI baLadeva, tIrthakarAdi mahApuruSo che, mahApuruSo kevA prakAranA che? ethI kahe che - dharmanA ArAdhanamAM sahacAritranA ArAdhanAmAM samartha, evA teo=mahApuruSo, samayamAM zAstramAM, vinirdiSTa che. teo=mahApuruSo, zenAthI?=dharmArAdhanamAM samartha zenAthI vinirdiSTa che? ethI kahe che - kuzalAnubaMdhI karmanA udayAdithI kuzalAnubaMdhavALA ane niranubaMdhavALA karmanA udayathI, dharmArAdhanamAM samartha vinirdiSTa che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jaMbUdvIpa vageremAM kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdhI karmanA udayathI je koI baLadeva, tIrthaMkarAdi uttama puruSo thayA che, teo cAritradharmanI ArAdhanA karavAmAM samartha banyA che, A prakAre zAstramAM darzAvela che. ethI nakkI thAya ke kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdhI karmono vipAka jIvane baLadeva-tIrthakarAdi jevA mahApuruSo banAve che, ane te karmonA baLathI te mahApuruSo cAritradharmanI ArAdhanA karavA samartha bane che, ane cAritradharmanI ArAdhanA dvArA teo mokSarUpa phaLa meLave che. AthI kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdhI karmono vipAka paraMparAe mokSanuM kAraNa che. '861 avataraNikA: etadeva vyatirekeNAha - avataraNitArtha : Ane ja=zubhasaMbaMdhI karmavipAka mokSAMga che ene ja, vyatirekathI kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdha karmanA udayathI mahApuruSo cAritranI ArAdhanAmAM samartha bane che. e kathanane ja vyatirekathI batAvavA mATe, zudra jIvo cAritramAM kyAreya atyaMta pravartatA nathI, ema jaNAvavA dvArA, zubhasaMbaMdhI karmavipAkavALA jIvo ja cAritradharmanI ArAdhanA karI zake che, e vAtane graMthakAra daDha kare che - gAthA : na kayAi khuddasattA kiliTThakammodayAo saMbhUA / visakaMTagAitullA dhammammi daDhaM payarTeti // 862 // For Personal & Private Use Only
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA patiyitAni' dvAra/ peTA dvAra: "tapa" | gAthA 82-863 303 anvayArtha: kSitimoyo kliSTa karmanA udayathI saMpUma-saMbhUta viTApha0=viSa, kaMTaka Adi tulya vRdulA sattvo yADuM kyAreya thaH=dharmamAM DhaMDha patti pravartatA nathI. gAthArtha: kliSTa karmanA udayathI utpanna thayelA, viSa-kaMTaka vagere jevA zudra jIvo kyAreya dharmamAM daDha rIte pravartatA nathI. TIkA : ___ na kadAcit kSudrasattvAH-dramakaprAyAH, kimbhUtAH ? ityAha-kliSTakarmodayAt sambhUtAH pApakarmodayotpannA ityarthaH, ta eva vizeSyante-viSakaNTakAditulyAH prakRtyA parApakAraparAH dharme-cAritre dRDham= atyarthaM pravartante na kadAciditi gAthArthaH // 862 // TIkArya : dramakaprAya zudra sattvo=dramaka jevA tuccha jIvo, kyAreya pravartatA nathI, kevA prakAranA zudra jIvo? ethI kahe che - kliSTa karmanA udayathI saMbhUta-pApa karmanA udayathI utpanna; teo ja vizeSAya che=bhudra jIvo ja vizeSita karAya che, viSa-kaMTaka vagere tulya prakRtithI paranA apakAramAM para=svabhAvathI ja anya jIvano apakAra karavAmAM tatpara evA zudra jIvo, kyAreya cAritradharmamAM daDha=atyartha=atyaMta, pravartatA nathI. gAthAnA prAraMbhamAM rahela jyArUnuM gAthAnA aMtamAM rahela pathasti sAthe yojana che, e jaNAvavA mATe TIkAmAM aMte 1 cit zabda pharI mUkela che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : jagatamAM kliSTa karmanA udayathI utpanna thayelA zudra jIvo prakRtithI parano apakAra karavAmAM parAyaNa hoya che, ane AvA jIvo prAyaH karIne cAritra grahaNa karatA nathI ane cAritra grahaNa kare to paNa kyAreya cAritradharmamAM atyaMta pravartatA nathI. AnAthI e prApta thAya ke akuzalAnubaMdhI karmavipAka jIvane kSudra banAve che, ane te karmavipAkathI banela jIvo paranuM ahita karavAmAM yatnazIla hoya che. AthI teo cAritra grahaNa kare topaNa ayatanApUrvaka cAritranuM pAlana karIne lokamAM unmArgane sanmArgarUpe dekhADavAnuM pApa bAMdhe che. AthI paNa nakkI thAya ke azubha karmono udaya cAritradharmanI pravRtti karavAmAM bAdhaka che, mATe saMsAranuM kAraNa che; ane zubha karmono udaya cAritradharmanI pravRtti karAvanAra che, mATe mokSanuM kAraNa che. 1862 avataraNikA : ___ ato'nye tu pravarttanta iti bhaGgayA''ha - For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "tapa" | gAthA 863 avataraNikArya : vaLI AnAthI anyoHzudra jIvothI anya evA kuzalAnubaMdhI jIvo, cAritramAM pravarte che, e prakAranI bhaMgIthI vikalpathI, kahe che - gAthA : kusalAsayaheUo visiTThasuhaheo a NiameNaM / suddhaM punnaphalaM cia jIvaM pAvA Niattei // 863 // anvayArtha : fami-niyamathI sattAyadego kuzala AzayanA hetuthI visidRsudardo ma ane viziSTa sukhanA hetuthI suddhaputrapAnaM viga zuddha evuM puNyanuM phaLa ja nIvaMrajIvane pAvA-pApathI fjarUDuM-nivarte che. gAthArtha : | niyamathI kuzaLa AzayanuM kAraNa hovAthI, ane viziSTa sukhano hetu hovAthI, zuddha puNyanuM phaLa ja jIvane pApathI nivarte che. TIkA : ____ kuzalAzayahetutvAt kAraNAt tathA viziSTasukhahetutazca kAraNAnniyamena, kimityAha-zuddhaM puNyaphalameva hetuzuddheH jIvaM pApAnnivarttayati, tatsaGge'pi na eSaH, kuzalatvAdeH prakRSTasukhasAdhanatvAditi mAthArtha: I8drA TIkArya : niyamathI kuzala AzayanA hetupaNArUpa kAraNathI, ane te rIte viziSTa sukhanA heturUpa kAraNathI, zuddha evuM puNyanuM phaLa ja jIvane pApathI nivartana kare che, kema ke hetunI zuddhi che zuddha evA puNyaphaLanA kAraNabhUta evA puNyarUpa hetunI zuddhi che. tenA saMgamAM paNa puNyanA phaLanA saMgamAM paNa, A nathI=pApa nathI; kema ke kuzalatyAdinuM kuzalAnubaMdhI karma ane niranubaMdhI karmanuM, prakRSTa sukhanuM sAdhanapaNuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 861mAM kahyuM ke kuzalAnubaMdhI ke niranubaMdhI karmanA udayathI mahApuruSo cAritranA pAlana dvArA mokSarUpa phaLa meLave che, AthI zubha karmano vipAka paraMparAe mokSanuM kAraNa che. e kathanane ja gAthA 862mAM vyatirekathI daDha karyuM. have yuktithI kuzalAnubaMdhI karma kaI rIte jIvanuM pApathI nivartana karIne mokSanuM kAraNa bane che? te darzAvavA mATe kahe che - kuzalAnubaMdhIkarma niyamathI kuzala Azayano hetu che. tethI dharmanI ArAdhanA karIne jIve bAMdhela kuzalAnubaMdhIkarma jyAre vipAkamAM Ave che tyAre jIvamAM kuzala Azaya pedA kare che, ane te rIte kuzala Azaya pedA karavA dvArA kuzalAnubaMdhI karma viziSTa sukhanuM kAraNa bane che arthAt bhUtakALamAM maLela bhautika sukho karatAM paNa uttarottara vizeSa prakAranAM sukhonI jIvane prApti karAvavA dvArA mokSarUpa viziSTa sukhanuM For Personal & Private Use Only
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 305 vratasthApanAvastaka "yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "tapa' | gAthA 863-864 kAraNa bane che. AthI zuddha evA puNyanuM phaLa jIvane pApamAMthI nivartana kare che, kema ke zuddha puNya zuddha dharmanA sevanathI pedA thayela che. mATe hetuzuddha hovAne kAraNe dharmanA sevanathI baMdhAyela puNya jIvane pApathI nivartana pamADe che, paraMtu pApanI pravRtti karAvIne jIvane durgatimAM nAkhatuM nathI. mATe AvA prakAranA puNyanA phaLarUpe ja kuzalAnubaMdhIkarma uttama jIvone saMyamaprApti karAvIne paraMparAe mokSanuM kAraNa bane che. vaLI, zuddha puNyanuM phaLa vidyamAna hoya tyAre jIvane uttama koTinA bhogonI prApti thAya che, chatAM te puNyanA phaLarUpa bhoganA saMgakALamAM paNa jIvane pApabaMdha nathI. Azaya e che ke jeNe bhUtakALamAM zuddha dharma sevyo che ane te zuddha dharmanA phaLarUpe jene uttama prakAranA bhogo paNa maLyA che, paraMtu jene hajI cAritrano pariNAma thayo nathI, tevA jIvane bhogakALamAM paNa pApano baMdha nathI; kema ke bhUtakALamAM bAMdhela puNya kuzala hovAne kAraNe prakRSTa sukhanuM sAdhana che. AthI jo puNyanA udayathI prApta thayela bhogonA bhogakALamAM pApa baMdhAtuM hoya, to durgatinuM kAraNa banavAthI te puNyane kuzaLa kahI zakAya nahi. mATe kuzalakarmanA udayathI maLela bhoganA saMgakALamAM paNa jIvane bhogo dvArA pApa to baMdhAtuM nathI, paraMtu bhogo bhogavIne cAritranI ArAdhanA mATe ucita kALa Ave tyAre te jIva kuzalakarmanA udayathI cAritradharmanI ArAdhanAmAM samartha bane che. AthI kuzalAnubaMdhI karmo kuzalanI paraMparA dvArA jIvanA mokSanuM kAraNa bane che. ll86all avataraNikA : upasaMharannAha - avataraNitArtha : gAthA 841 thI tapa dvAra zarU thayuM. temAM sAdhue saMyamanI vRddhi mATe tapa karavo joIe, e kathanane yuktithI batAvIne gAthA 851mAM sthApana karyuM ke dehane ISad pIDAjanaka paNa anazanAdi tapa sAdhue brahmacaryanI jema sadA sevavo joIe. e kathanamAM koIne zaMkA thAya ke brahmacarya to saMyamanI vRddhi dvArA mokSanuM kAraNa che, paraMtu dehane kaSTa ApanAra evo bAhya tapa mokSanuM kAraNa nathI. e prakAranI prAsaMgika zaMkAnuM ubhAva karIne tenuM graMthakArazrIe gAthA 863 sudhI samAdhAna karyuM. have tapa dvArano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : alamittha pasaMgeNaM bajhaM pi tavovahANa mo evaM / kAyavvaM buddhimayA kammakkhayamicchamANeNaM // 864 // anvayArtha : stha ahIM tapa dvAranA prakramamAM, paraMdi=prasaMgathI AnaM-saryuM. va pa tavovA=bAhya paNa tapopadhAna A rItegAthA 854mAM batAvyuM e rIte, mavamavayaM karmanA kSayane chApof=IcchatA miyAM buddhimAne baMnakaravuM joIe. * "o' pAdapUraNa arthe che. For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/peTA dvAra : "tapa" | gAthA 864-85 gAthArtha : tapaDhAranA prakramamAM prasaMgathI saryuM. bAhya paNa taponuSThAna gAthA 854mAM batAvyuM e rIte karmakSayane icchatA buddhimAne karavuM joIe. TIkAH alamatra prakrame prasaGgena, bAhyamapyanazanAdi tapaupadhAnamevam uktena nyAyena karttavyaM buddhimatA sattvena, kimadhikRtyetyAha-karmakSayamicchatA sateti gAthArthaH // 864 // TIkArya : A prakramamAM tapaDhAranA prakramamAM, prasaMgathI=gAthA 85rathI 863 sudhInA prAsaMgika kathanathI, saryuM. bAhya paNa anazanAdi tapopadhAna A prakAre=ukta nyAyathI=gAthA 854mAM kahevAyela rItithI, buddhimAna sattvae puruSe, karavuM joIe. zene AzrayIne karavuM joIe? ethI kahe che - karmakSayane icchatA chatA puruSa, tapopadhAna karavuM joIe, e pramANe gAthArtha che. avataraNikA: gAthA 848thI atyAra sudhI graMthakAre bAhya tapanI kartavyatA batAvI, have atyaMtara tapanI kartavyatA batAvavA mATe kahe che - gAthA : abhitaraM tu pAyaM siddhaM savvesimeva u jaINaM / eassa akaraNaM puNa paDisiddhaM savvabhAveNa // 865 // dAraM // anvayArtha : nmitAM tuvaLI atyaMtara tapa pArtha prAyaH savvasimevanavi sarva ja yatione siddha-siddha che, rUpuOT=vaLI AnuM atyaMtara tapanuM, vaUAM akaraNa sabUmAveT=sarva bhAvathI parisiddha-pratiSiddha che. gAthArtha : vaLI atyaMtara tapa prAyaH karIne sarva ja catione siddha che, vaLI atyaMtara tapanuM akaraNa sarva bhAvathI pratiSiddha che. TIkA : abhyantaraM punastapaH prAyazcittAdi prAyaH siddhaM sarveSAmeva yatInAM-mokSavAdinAM svarUpeNa, etasyaabhyantarasya tapasaH akaraNaM punaH pratiSiddhaM sarvabhAvena sarveSAmeva yatInAmiti gAthArthaH ||865||(dvaarN ) / For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAni' dvAra / peTA dvAra : "tapa" | gAthA 864-85, 866 3oo. TIkAI: vaLI mokSanA vAdI evA sarva ja yatione prAyaH prAyazcittAdirUpa atyaMtara tapa svarUpathI siddha che. vaLI AnuM atyaMtara tapanuM, akaraNa sarva ja yatione sarva bhAvathI pratiSiddha che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : tapaDhArano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che ke karmakSayane icchanArA buddhimAna puruSe bAhya evo anazanAdi tapa karavo joIe. A kathana graMthakArazrI bAhya tapane AzrayIne karela vicAraNAnA sArAMzarUpe kahe che. vaLI atyaMtara tapa mokSane mAnanArA sarva yatio svIkAre che, te jaNAvavA mATe graMthakAra kahe che - mokSane mAnanArA evA sarva saMnyAsIo prAyazcittAdi che bhedavALuM atyaMtara tapa, joke "tapa" zabdathI mAnatA nathI, topaNa mokSa meLavavA arthe kartavyarUpe mAne che. te darzAvavA mATe kahyuM che ke sarva ja mokSavAdIone abhyatara tapa svarUpathI siddha che. vaLI, A tapanuM akaraNa sarva bhAvathI sarva mokSavAdIone pratiSiddha che. ethI e prApta thAya ke mokSanA arthI jIve chaye prakArano atyaMtara tapa sarva aMzothI sevavAno che. tethI prAyazcittAdi chaye atyaMtara tapamAMthI koIpaNa tapa samyagu sevavAmAM na Ave to mokSamArganuM sevana pUrNa rIte thaI zake nahi, ane yati to mokSa meLavavA arthe mokSamArgamAM pUrNa zaktithI udyama karanArA hoya che. tethI chaye prakAranA atyaMtara tapamAM yati sarvAzathI prayatna na kare to tenA yatipaNAmAM khAmI prApta thAya. ahIM 'prAyaH' zabda dvArA e jaNAvavuM che ke saMyamajIvanamAM skUlanA pAmatA yatinA AcaraNamAM chaye prakAranA atyaMtara tapamAMthI koIka aMze truTI hoI zake; paraMtu mokSamArgamAM asmalita rIte yatna karatA yatinA AcaraNamAM A tapanA sarva aMzo vaNAyela ja hoya. vaLI, prAyazcittAdi atyaMtara tapanA adhyavasAyo sarva darzanone mokSanA upAyarUpe mAnya hovAne kAraNe ja teo prAyazcittAdi kRtyone kartavya tarIke svIkAre che, paraMtu teo tArUpe svIkAratA nathI; jyAre nirjarAno upAya hovAne kAraNe jainadarzana chaye prakAranA prAyazcittAdi kRtyono abhyatara tArUpe ullekha kare che, chatAM upavAsAdi bAhya tapano to sarva darzana tArUpe ullekha kare che. al864/86pA avataraNikA: uktaM tapodvAraM, vicAradvAramadhikRtyAha - avataraNikArya : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo darzAvyA hatA, temAMthI sAtamA upAyarUpa tapadvAra gAthA 841thI mAMDIne 865mAM kahevAyuM. have vratapAlananA AThamA upAyarUpa vicAradhArane AzrayIne gAthA 866thI 875 sudhI graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 vratasthApanAvastukA'Atha patniyitavyAna' dvAra/peTA dvAra: "vicAra" | gAthA 866 gAthA : sammaM viAriavvaM atthapadaM bhAvaNApahANeNaM / visae a ThAviavvaM bahussuagurusayAsAo // 866 // anvayArtha : bhAvaUTUpAchaor=bhAvanApradhAna chatA sAdhue sthaparvaarthapadane sanaM samyapha vimathiM vicAravuM joIe, vahuphugapurusavAsAmo =ane bahuzruta evA gurunI pAsethI visA viSayamAM vidhvaMsthApavuM joIe. gAthArtha : bhAvanApradhAna chatA sAdhue arthapadane samyagra vicAravuM joIe ane bahuzruta evA gura pAsethI viSayamAM sthApita karavuM joIe. TIkAH samyak-sUkSmeNa nyAyena vicArayitavyamarthapadaM bhAvanApradhAnena satA, tasyA eveha pradhAnatvAt, tathA viSaye ca sthApayitavyaM tadarthapadaM, kutaH? ityAha-bahuzrutagurusakAzAt, na svamanISikayeti gAthArthaH 8ddaddA TIkArya : bhAvanApradhAna chatA sAdhue arthapadane samyaka-sUkSma nyAyathI, vicAravuM joIe, kema ke tenuM ja=bhAvanAnuM ja, ahIM-arthapadanI vicAraNAmAM, pradhAnapaNuM che ane te arthapadane te prakAre viSayamAM sthApavuM joIe, konAthI ?=konI pAsethI sthApana karavuM joIe ? ethI kahe che - bahuzruta evA guru pAsethI; paraMtu svamanISikAthI nahIM potAnI matithI arthapadane viSayamAM sthApana karavuM joIe nahi, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: arthapada eTale saMyamajIvanamAM lAgatA aticAronA anarthane batAvIne tenA nivAraNanA upAyane batAve tevA arthane kahenAra evuM pada; ane te arthapadane sUkSma nyAyathI vicAravuM joIe arthAt "je rIte aticArathI anartha thAya che ane je rIte te aticAranA anarthano parihAra thaI zake che," te rIte sUkSma yuktithI vicAraNA karavI joIe. vaLI, A arthapadanI vicAraNA mAtra zabdathI ja karavAnI nathI, paraMtu bhAvanApradhAna thaIne karavAnI che. Azaya e che ke mAre aticAranA anarthathI bacavuM che ane mAre mokSane anukULa yatna karavo che, evA prakAranI bhAvanAthI AtmAne bhAvita karIne aticAranA anarthone batAvanArA arthapadano sUkSma yuktithI vicAra karavo joIe; kema ke arthapadanI vicAraNAmAM bhAvanA ja mukhya che, arthAta aticArathI thatA anartho nivAravAno adhyavasAya haiyAmAM vartato hoya, to ja aticAranA anarthonI sUkSma vicAraNA jIva mATe For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA paniyatAni' dvAra/peTA dvAra : "vicAra" | gAthA 8-860 309 upayogI bane, paraMtu aticAranA anarthonA nivAraNanI bhAvanA jIvamAM prabaLa rIte na vartatI hoya, to aticAranA anarthonI vicAraNAthI jIvanuM hita thaI zake nahi. AthI arthapadanI vicAraNAmAM bhAvanAnI ja pradhAnatA che. vaLI, arthapadanI vicAraNA karIne tene aviSayamAM ke viparIta viSayamAM sthApana na karatAM bahuzruta evA guru pAsethI te arthapadane te rIte AcaraNAnA viSayamAM sthApana karavuM joIe ke jethI mArgAnusArI buddhi pragaTe. Azaya e che ke "nAnA aticAranuM sevana paNa moTA anarthanuM kAraNa che, to atyAranA pramAdI sAdhuo to ghaNA aticAronuM sevana kare che, mATe teone mahAanarthanI prApti thAya, AthI saMyamamAM yatna karavo ucita nathI;" e rUpa aviSayamAM arthapadanI vicAraNA sthApana karavI ucita nathI athavA "to A kALamAM ghaNA aticAro sevavA dvArA ja sAdhupaNuM pALavuM zakya che, paraMtu aticArothI rahita sAdhujIvananuM pAlana zakya nathI;" A prakAre arthapadanI vicAraNAne svamati pramANe viparIta viSayamAM sthApana karavI ucita nathI. AvI vicAraNA to anarthabhUta thAya. tethI bahuzruta evA guru pAse aticAronA anarthane batAvanArAM zAstravacanonuM pAramArthika tAtparya samajavuM joIe ane arthapadane te prakAre AcaraNAnA viSayamAM sthApavuM joIe, jenA kAraNe A kALamAM ghaNA aticArono saMbhava hovA chatAM sAdhu aticAronA anarthothI bacIne zuddha saMyamanI prApti karI zake che, ane zuddha saMyama dvArA potAnA sAdhupaNAne mokSAMga banAvI zake che, e prakAranI bhAvanA daDhatara bane. 866ll avataraNikA : etadevAha - avataraNitArtha : Ane ja kahe che, arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhAvanApradhAna chatA sAdhue sUkSma nyAyathI arthapadane vicAravuM joIe, ene ja kahe che - gAthA : jaha suhamaiArANaM baMbhIpamuhAiphalaniANANaM / jaM garuaM phalamuttaM eaM kaha ghaDai juttIe ? // 867 // anvayArtha : nahiM=je pramANe -vaMmIpamuphinimaUTUAM brAhmI pramukhAdinA phaLanA nidAna evA suphajhArAdi= sUkSma aticAronuM saM saM je guruka ratnamuiphaLa kahevAyuM che, jaai e guttI yuktithI -kevI rIte veDaphu dhaTe ? * prastuta gAthAmAM je vAta kahI ane 868mAM gAthAmAM kahevAze e baMne vAta je prakAre yuktithI ghaTe, te prakAre bhAvanApradhAna chatA sAdhue samyaga arthapada vicAravuM joIe, e pramANe gAthA 866mAM rahela asthipadaM tamaM viviM sAthe prastuta gAthAnA prAraMbhamAM rahela naMdano anvaya che. For Personal & Private Use Only
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 vratasthApanAvastuka |'AthA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAraH "vicAra' | gAthA 860 gAthArtha : brAhI pramukhAdinA phaLanA kAraNabhUta sUkSma aticAronuM je moTuM phaLa kahevAyuM che, e yuktithI kevI rIte ghaTe? TIkA : yathA sUkSmAticArANAM-laghucAritrAparAdhAnAM, kiMbhUtAnAmityAha-brAhmIpramukhAdiphalanidAnAnAMkAraNAnAM, pramukhazabdAt sundarIparigrahaH, AdizabdAttapastapanaprabhRtInAM, yad guru phalamuktaM sUtre strItvakilbiSikatvAdi etat kathaM ghaTate yuktyA ko'sya viSayaH? iti gAthArthaH // 867 // TIkArya : sUkSma aticAronuM laghu evA cAritranA aparAdhonuM cAritramAM thayela nAnA doSonuM, kevA prakAranA sUkSma aticAronuM? ethI kahe che - brAhmI pramukhAdinA phaLanuM nidAna=kAraNa, evA sUkSma aticAronuM, sUtramAM=zAstramAM, je strIpaNuM, kilbiSikapaNuM vagere rUpa guru phaLa kahevAyuM che e, yuktithI kevI rIte ghaTe? arthAtu Ano=thoDA paNa aticAranuM moTuM phaLa maLyuM eno, koNa viSaya che? "brAhmIpramuar"mAM 'pramug' zabdathI suMdarIno parigraha che, ane 'mAra' zabdathI tapastapana vagerenuM grahaNa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: brAhmI-suMdarInA jIve pITha-mahApIThanA bhavamAM dIrghakALa sudhI saMyamanuM pAlana karyuM hatuM, ane saMyamajIvanamAM IrSAnA pariNAmathI teone sUkSma aticAra thayo, jethI saMyama pALIne sarvArthasiddhamAM utpanna thavA chatAM tyAMthI avIne brAhmI-suMdarInA bhavamAM strIpaNAne pAmyA. AthI arthapadanI samyagu vicAraNA karanAra sAdhue sUkSma yuktithI ciMtavavuM joIe ke "paripUrNa zuddha saMyama pALavA chatAM paNa sUkSma aticAronuM phaLa brAhmI-suMdarIne ATaluM moTuM maLyuM, to mArA saMyamajIvanamAM to ghaNA aticAro lAgatA hovAthI mane keTaluM moTuM phaLa maLe?" A prakAranI vicAraNA sAdhue karavAnI che, jethI aticAronA anarthonA parihAramAM samyam yatna thaI zake. vaLI, AvuM ciMtavana mAtra yuktithI ja karavAnuM nathI, paraMtu bhAvanApradhAna thaIne yuktithI karavAnuM che arthAt huM kaI rIte yatna karuM to mAruM cAritra mokSanuM kAraNa banI zake? e prakAranI bhAvanApUrvaka yuktithI vicAravAnuM che ke "nAnA aticAronuM brAhmI-suMdarIne prApta thayela moTA phaLanuM kAraNa zuM che? jethI mane paNa lAgatA aticAronuM phaLa moTuM na maLe tevo yatna thaI zake ?" vaLI, gAthA 870mAM graMthakAre svayaM batAvavAnA che ke te prakAranI bhAvazUnya AlocanA karI hovAne kAraNe ja brAhmI-suMdarInA nAnA aticAronuM phaLa ATaluM moTuM thayuM. AthI sAdhue potAnA saMyamamAM lAgatA aticAronI upekSA karavI joIe nahIM, ane tevA prakAranI bhAvazUnya AlocanA dvArA pote saMtoSa mAnI levo joIe nahIM, paraMtu anAdibhavaabhyasta pramAda hovAthI koIka aticAra lAgI jAya to paNa bhAvapUrvaka AlocanA karavI joIe, jethI potAne brAhmI-suMdarInI jema aticAranuM moTuM phaLa prApta thAya nahi. For Personal & Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 311 vratasthApanAvastuka |'vathA pAyitavyAna' dvAra/peTA dvAraH "vicAra" | gAthA 860-868 vaLI, nAnA aticAranuM moTuM phaLa brAhmI vagerene kema prApta thayuM? e yuktithI vicAravuM Avazyaka che, arthAt nAnA aticAranuM moTuM phaLa maLyuM eno viSaya zuM che? te vicAravuM joIe. jemAM brAhmI Adie pUrvabhavamAM aticAranuM Alocana upayogazUnyapaNe karyuM hatuM, te upayogazUnya AlocanarUpa viSayane kAraNe teone anarthakArI phaLa maLyuM, jo teoe upayogapUrvaka Alocana karyuM hota, to teone anarthakArI phaLa maLata nahIM, e prakAre viSayanuM ciMtavana karavuM joIe, jethI potAne saMyamajIvanamAM lAgelA aticAronuM anarthakArI phaLa prApta thAya nahIM. 867ii avataraNikA : tathA - avataraNikArya : gAthA 866mAM kahela arthapadanI vicAraNA ja gAthA 867mAM batAvI ke brAhmI AdinA nAnA aticAronuM ATaluM moTuM phaLa kaI rIte ghaTe? te yuktithI vicAravuM joIe. have tenA viSayamAM ja anya zuM vicAravuM joIe? teno "tathA'thI samuccaya karIne graMthakAra kahe che - gAthA : sai eammi a evaM kahaM pamattANa dhammacaraNaM tu ? / aiArAsayabhUANa haMdi mokkhassa heu tti // 868 // anvayArtha : ni ma ra parva ane A hote chate ja sUkSma aticAronuM paNa moTuM phaLa hote chate ja, sArAsamUgA=aticAronA AzrayabhUta pamarAI=pramatta sAdhuonuM mirara tu dharmacaraNa ja movavarsa deza mokSano hetu daM kevI rIte thAya ? * "parva'mAM alAkSaNika che, tethI "pava'kAra artha grahaNa karavo. * "ri' avyaya upapradarzanamAM che. * "tti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : ane nAnA aticAronuM paNa moTuM phaLa hote chate ja aticAronA AzrayabhUta pramAdI sAdhuonuM dharmanuM AcaraNa ja mokSano hetu kevI rIte thAya? arthAt na ja thAya. TIkA? ____satyetasmiMzcaiva yathArtha eva kathaM pramattAnAmadyatanasAdhUnAM dharmacaraNameva handi mokSasya heturiti yoga: ? naivetyabhiprAyaH, kiMbhUtAnAmityAha-aticArAzrayabhUtAnAM-prabhUtAticAravatAmiti gAthArthaH / / 868 // For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'vicAra' / gAthA 868-869 TIkArya : ane A yathArtha hote chate ja=sUkSma aticAronuM paNa guru phaLa che e vAta yathArtha hote chate ja, pramatta evA atyAranA sAdhuonuM dharmacaraNa ja=dharmanuM AcaraNa ja, mokSano hetu kaI rIte thAya ? na ja thAya, e prakArano abhiprAya che. atyAranA sAdhuo kevA prakAranA che ? ethI kahe che - aticAronA AzrayabhUta= ghaNA aticArovALA, atyAranA sAdhuo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: 312 pUrvagAthAmAM kahyuM ke brAhmI Adie sevela sUkSma aticAronuM guru phaLa yuktithI kevI rIte ghaTe, te vicAravuM joIe, ane bIjuM e vicAravuM joIe ke sUkSma paNa aticAranuM phaLa moTuM che, e vAta yathArtha ja hoya to vartamAnanA pramAdI sAdhuonuM saMyamajIvana ghaNA aticAronA AzrayabhUta hovAthI dharmanA AcaraNarUpa cAritra mokSano hetu kaI rIte banI zake ? arthAt na ja banI zake. Azaya e che ke brAhmI-suMdarInA jIve pUrvabhavamAM vizuddha cAritra pALyuM hovA chatAM sUkSma aticArane kAraNe teone strIpaNuM prApta thayuM, e dRSTithI vicArIe to atyAranA sAdhuo sUkSma ane sthUla aticAro vAraMvAra sevatA hoya che, tethI teonuM cAritra mokSanuM kAraNa to banI zake nahi; paraMtu brAhmI vagere karatAM paNa adhika anartha karanAruM thAya. A prakAre samyag Alocana karavAthI vicAraka jIvane jijJAsA thAya ke vartamAnamAM zuM karavuM joIe ? jethI aticAro lAge ja nahi ? athavA lAgela aticAronuM phaLa moTuM maLe nahi ? A prakAranI jijJAsAnuM samAdhAna svayaM ja graMthakAra AgaLanI gAthAmAM kare che. 868 // avataraNikA : mArgAnusAriNaM vikalpamAha avataraNikArya gAthA 867-868mAM sthApana karyuM ke vartamAnanA pramatta sAdhuonuM cAritra ghaNA aticArovALuM hovAthI mokSano hetu banI zake nahi. e kathanane spaSTa karavA mATe mArgAnusArI vikalpane kahe che - gAthA : evaM ca ghaDai eyaM pavajjiuM jo tigicchamaiAraM / sumaM pi kuNai so khalu tassa vivAgammi airoddo // 869 // anvayArtha: i ==ane A=gAthA 867-868nuM kathana, vaM=A rIte paD=ghaTe che- no-je tiziccha-cikitsAne pariruM-svIkArIne sunnuma pi JaJAnaM-sUkSma paNa (kupathyanA sevanarUpa) aticArane LajJa-kare che, tasma vastu=kharekhara teno--te rogIno, so-te (aticAra) vivAmni-vipAkamAM aoddo-atiraudra che. For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "vicAra" | gAthA 869 313 gAthArtha : ane uparanuM kathana A rIte ghaTe che - je rogI, kuSThAdi roganI cikitsA svIkArIne sUma paNa kupaccenA sevanarUpa aticAra kare che, te rogIno te kupaccanA sevanarUpa aticAra vipAkamAM atibhayaMkara che. TIkA : evaM ca ghaTate etad-anantaroditaM, prapadya yazcikitsAM kuSThAderaticAraM-tadvirodhinaM, kimityAhasUkSmamapi karoti, sa khalu tasyAticAra: vipAke'tiraudro bhavati, dRSTametad, evaM dArTAntike'pi bhaviSyatIti gAthArthaH // 869 // * "suhu pi'mAM 'pi'thI e samuccaya karavo che ke sthUla aticAra to vipAkamAM atiraudra che ja, paraMtu sUkSma aticAra paNa vipAkamAM ati rodra che. TIkArya : ane A anaMtaramAM udita pUrvanI be gAthAmAM kahevAyela kathana, A rIte=have kahe che e rIte, ghaTe che- je rogI kuSThAdinI cikitsAne svIkArIne aticArane-tenA virodhIne=cikitsAnI viruddha evA apathya sevanane, zuM? ethI kahe che - sUma paNa kare che, kharekhara teno te rogIno, te aticAra=apathyanA sevanarUpa aticAra, vipAkamAM ati raudra thAya che. A daSTa cheHlokamAM anubhavathI dekhAya che. A pramANe rASTrantikamAM paNa thaze arthAt je pramANe dravyaroganI cikitsAne svIkArIne karAtuM apathyanuM sevana vipAkamAM ati raudra thAya che, e pramANe bhAvaroganI cikitsArUpa saMyamane svIkArIne karAtuM apathyarUpa aticAranuM sevana vipAkamAM ati raudra thaze, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 867-868mAM batAvela sUkSma arthapadanI vicAraNAne dRSTAMtathI batAvatAM graMthakArazrI kahe che ke je rIte kuSTharogavALI vyakti kuSTharoganI cikitsA zarU karyA pachI cikitsAmAM niSiddha evA kupathyanuM sevana kare to cikitsA karatAM pahelAM te rogInI je sthiti hatI, tenA karatAM raudra sthiti cikitsA karavA chatAM kupathyanA sevanane kAraNe thAya che; ane A vAta anubhavathI dekhAya che. e rIte cAritra svIkArIne aticAronuM sevana karanAramAM paNa A vAta saMgata thaze, ane te A pramANe - koI sAdhu bhAvarogane maTADavA arthe saMyama grahaNa kare, paraMtu saMyamanA virodhI evA aticAronuM sevana kare to te sevela aticArono vipAka atidAruNa thAya che; jema ke brAhmI-suMdarIne sUkSma aticAronA sevananA dAruNa vipAkarUpe strIbhavanI prApti thaI, to vartamAnanA sAdhuo ghaNA aticAro sevatA hovAthI teone mokSanI prApti to dUra raho, paraMtu durgatimAM bhramaNarUpa ghaNA anarthonI prApti thaze; jema cikitsAno prAraMbha karIne sUkSma paNa viparIta sevana rogInA rogane vadhAranAra hovAthI vipAkamAM atiraudra che, tema saMyama grahaNa karIne sUkSma paNa aticAronuM sevana vipAkamAM atiraudra che. avataraNikAmAM kahyuM ke mArgAnusArI vikalpane kahe che, te mArgAnusArI vikalpa e che ke jema roganI cikitsA svIkAryA pachI apathyanuM sevana karavuM joIe nahIM, chatAM apathyanuM sevana karavAmAM Ave to tenuM phaLa ati raudra che, tema saMyama grahaNa karyA pachI aticAranuM sevana karavAmAM Ave to tenuM phaLa ati raudra che, e prastutamAM mArgAnusArI vicAraNA che. ll86aaaa For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'vicAra' | gAthA 800 avataraNikA: aticArakSapaNahetumAha - avataraNikArya : aticAranA kSapaNanA hetune kahe che - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM mArgAnusArI vikalpa batAvatAM dRSTAMtathI sthApana karyuM ke sUkama paNa aticAra vipAkamAM atiraudra che, mATe saMyama grahaNa karyA pachI aticAronA sevanathI mokSa to thaI zake nahi, paraMtu dAruNa phaLa prApta thaze. AthI jijJAsA thAya ke vartamAnanA sAdhuo aticArono parihAra karavA yatna kare, topaNa kALanA doSane kAraNe ghaNA aticArovALuM cAritra pALI zake tema che, to vartamAnanA sAdhuo zuM kare? jethI teonuM cAritra aticAranA parihArapUrvaka mokSanuM kAraNa banI zake? A aticArovALA cAritra mATe mArgAnusArI vikalpa che? te batAvavA arthe graMthakAra aticAronA nAzano upAya batAve che - gAthA : paDivakkhajjhavasANaM pAeNaM tassa khavaNaheU vi / NAloaNAimittaM tesiM vogheNa tabbhAvA // 870 // anvayArtha : DivarNava-pratipakSa adhyavasAna=je adhyavasAyathI aticAra sevyo hoya te adhyavasAyathI viruddha adhyavasAya, pApa-prAyaH karIne taetenA=aticAranA, vaheka vikakSapaNano hetu paNa che, mAtomaUImatta =(paraMtu) AlocanAdimAtra nahi; te voye tadAvA kema ke teone paNa oghathI teno bhAva hato=brAhmI Adine paNa sAmAnyathI AlocanAdimAtrano sadbhAva hato. gAthArtha : sevela aticArothI viruddha adhyavasAna prAyaH karIne aticAronA kSapaNano hetu paNa che, paraMtu AlocanAdi mAtra nahi; kema ke brAhI Adine paNa sAmAnyathI AlocanAdimAgano sadbhAva hato. TIkA? pratipakSAdhyavasAnaM kliSTAcchuddhaM tulyaguNamadhikaguNaM vA prAyeNa tasya-aticArasya kSapaNaheturapi, yadRcchA'pi kvaciditi prAyograhaNaM, nA''locanA(?di)mAtraM tathAvidhabhAvazUnyaM, kutaH ? ityAha-teSAmapi= brAhmAdInAM prANinAmoghena sAmAnyena tadbhAvAd-AlocanAdimAtrabhAvAditi gAthArthaH // 870 // noMdha : TIkAmAM nADatnoranA mAtra che tene sthAne mULagAvyA pramANe nADaDatnoranAmitra hovuM joIe. For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA patiyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "vicAra" | gAthA 800 315 * "kSapAtarapi''mAM 'mapi'thI e batAvavuM che ke pratipakSa adhyavasAna na thAya to aticAranA kSapaNano hetu nathI, paraMtu pratipakSa adhyavasAna thAya to aticAranA kSapaNano hetu paNa che. * "pachADafu'mAM 'mA'thI e jaNAvavuM che ke pratipakSa adhyavasAna to aticAranA kSapaNanuM kAraNa che; paraMtu cadacchA paNa tevA prakArano svabhAvathI thato pariNAma paNa, aticAranA kSapaNanuM kAraNa che. * "nADaDanoranAmitra'mAM 'vi' zabdathI sevela aticArathI viruddha adhyavasAya je prakAre utpanna thAya te prakAranA upayogathI zUnya evA anya prAyazcittAdinuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : kliSTathI=saMkliSTa adhyavasAyathI, zuddha evuM tulyaguNavALuM ke adhikaguNavALuM pratipakSaadhyavasAna prAyaH karIne tenA=aticAranA, kSapaNano hetu paNa che. kyAreka yadacchA paNa che tevA prakArano svabhAvathI thato pariNAma paNa aticAranA kSapaNano hetu che. ethI prAya: zabdanuM grahaNa che. paraMtu tevA prakAranA bhAvathI zUnya evuM AlocanAdimAtra nahi; kayA kAraNathI ?=bhAvazUnya evuM AlocanAdimAtra kayA kAraNathI aticAranA kSapaNano hetu nathI? ethI kahe che - kema ke teone paNa=brAhmI Adi prANIone paNa, oghathI sAmAnyathI, teno bhAva hato= AlocanAdimAtrano bhAva hato, A pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM kuSThAdinI cikitsAnA daSTAMtathI kahyuM ke cAritramAM lAgela sUkSma paNa aticAra vipAkamAM atiraudra thAya che. tethI prazna thAya ke mokSanA arthI evA vartamAnanA sAdhuo zuM kare to teonuM cAritra mokSanuM kAraNa banI zake ? ane saMyamajIvanamAM lAgatA aticAronA anarthothI bacI zake ? tethI kahe che je aticAra lAgyo hoya te aticAranA tulyaguNavALo athavA te aticArathI adhika guNavALo pratipakSa adhyavasAya thAya to prAyaH karIne te aticAra nAza pAme; paraMtu tulya ke adhika guNavALA pratipakSa adhyavasAyanuM kAraNa bane tevA prakAranA bhAvathI zUnya evI AlocanA Adi mAtrathI aticArano nAza thaI zakato nathI; kema ke tevA prakAranA bhAvathI zUnya evI sAmAnya AlocanA Adi mAtra brAhmI-suMdarI vagere jIvoe paNa karI hatI, chatAM teone sUkSma paNa aticAronuM moTuM phaLa prApta thayuM. tethI aticAranA tulya ke adhika guNavALA pratipakSa bhAvo pragaTa thAya tevA yatnapUrvakanI AlocanA karavAmAM na Ave, to vartamAnanA pramAdI sAdhuone lAgatA aneka aticAranA samUhano vipAka atiraudra pariNAmavALo thAya. mATe mokSanA arthI sAdhue aticAra na lAge te rIte ja saMyamadharmanI sarva kriyAomAM daDha yatna karavo joIe; vaLI, anAbhoga-sahasAtkArathI kvacit aticAranuM sevana thaI jAya to atyaMta upayogapUrvaka te aticAranA tulyaguNavALuM ke te aticArathI adhikaguNavALuM pratipakSa adhyavasAna karavuM joIe, jethI aticArathI zuddha thayela cAritra mokSanuM kAraNa banI zake. vizeSArtha : cAritramAM aticAra na lAge te mATe sudaDha yatna karatA paNa sAdhuthI anAdinA saMskArane kAraNe kvacit aticAranuM sevana thaI jAya, to sAdhu te sUkSma ke sthUla aticAranuM samyaguM samAlocana karIne, te aticAra For Personal & Private Use Only
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 vratasthApanAvastuka/rathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAraH "vicAra" | gAthA 800-801 pratye tIvra jugupsAbhAva thAya te rIte upayukta thaIne, aticAranuM Alocana kare; jenAthI saMvegane kAraNe potAnAthI levAyela aticAranA samAna guNavALo zuddha bhAva pragaTe to potAne lAgela aticArathI baMdhAyela pApa nAza pAme che, ane AtmAmAM paDela te aticAranA saMskAro paNa nAza pAme che; tathA AlocanAkALamAM saMvegano prakarSa thAya to pote sevela aticArathI baMdhAyela pApa karatAM paNa adhika guNavALo zuddha bhAva pragaTe che, jethI lAgela aticAranuM pApa to nAza pAme che, paraMtu anya paNa ghaNAM pApo nAza pAme che; ane jo vIryano prakarSa thAya to kSapakazreNi paNa prApta thaI zake che. mATe sAdhue aticAra na thAya te rIte yatna karavo joIe, ane kyAreka aticAra thaI jAya, to tenI zuddhi mATe tevA prakAranA bhAvapUrvaka aticAranA AlocanamAM yatna karavo joIe. ahIM "prAyaH' zabda dvArA e jaNAvavuM che ke moTAbhAge lAgela aticAronI zuddhi yatnapUrvaka karAyelA pratipakSa adhyavasAnathI ja thAya che; topaNa koIka vakhata tevA prakArano aticAranA zodhana mATe yatnapUrvaka pariNAma thayA vagara ja sahaja rIte jIvamAM tevA prakArano pariNAma thAya che jethI jIvanI zuddhi thAya che. AthI TIkAmAM kahyuM ke yadacchA paNa kyAreka pApanA nAzano hetu che, topaNa pApanA nAzano mukhya upAya to upayogapUrvaka AlocanAdi ja che. I870 gAthA : eva pamattANaM pi hu paiaiAraM vivakkhaheUNaM / AsevaNe Na doso tti dhammacaraNaM jahA'bhihiaM // 871 // anvayArtha: parva A rIte pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, pamattA upa pramattone paNa pAraM-pratiaticAra vivAde vipakSa hetuonuM mAsevo Asevana karAve chate Toso doSa nathI=cAritramAM doSa nathI, tti e rIte thamaraVi=dharmacaraNa=dharmanuM sevana, nahIMfparimaM yathA abhihita thAya che je prakAre gAthA 868mAM kahevAyuM te rIte mokSano hetu thAya che. * "vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha : A rIte pramatta paNa sAdhuone dareka aticArane AzrayIne vipakSa hetuonuM Asevana karAve chate cAstrimAM doSa nathI, e rIte dharmanuM sevana je prakAre gAthA 868mAM kahevAyuM te rIte mokSano hetu thAya che. TIkA : ___ evaM pramattAnAmapi sAdhUnAM pratyaticAram-aticAraM 2 prati vipakSahetUnAM-yathoktAdhyavasAnAnAM Asevane sati na doSaH, aticArakSayAt, iti evaM dharmAcaraNaM yathAbhihitaM-zuddhatvAt mokSasya heturiti thArtha 87 For Personal & Private Use Only
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'vicAra' / gAthA 801-802 TIkArya A rIte=pUrvagAthAmAM batAvyuM e rIte, pramatta paNa sAdhuone prati aticAra=aticAra aticAra prati=dareka aticArane AzrayIne, yathokta=je prakAre zAstramAM kahevAyA che te prakAranA, adhyavasAnarUpa vipakSa hetuonuM Asevana karAye chate doSa nathI; kema ke aticArano kSaya thAya che. A rIte-vipakSa hetuonA AsevanathI aticArano kSaya thAya che e rIte, dharmacaraNacAritradharmanuM AcaraNa, yathA abhihita thAya che-zuddhapaNuM hovAthI mokSano hetu thAya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: ' pUrvagAthAmAM aticAranA kSapaNano upAya batAvyo. e rIte anAbhogAdithI lAgela dareka aticArane smRtimAM lAvIne je sAdhu aticAranA pratipakSa adhyavasAyanuM sevana kare che, te sAdhunA aticAranI avazya zuddhi thAya che, ane zuddha thayela cAritradharma je rIte bhagavAne kahela che te rIte mokSanuM kAraNa bane che. II871II avataraNikA : atraivaidaMparyamAha - avataraNikArya : ahIM ja=gAthA 866thI vicAradvArano prAraMbha karatAM kahyuM ke arthapadanI samyak vicAraNA karavI joIe, ane gAthA 867thI 871mAM arthapadanI vicAraNAnuM varNana karyuM. emAM ja, aidaMparyane gAthA 874 sudhI kahe che gAthA : 317 - sammaM kayapaDiAraM bahuaM pi visaM na mArae jaha u / thevaM pi a vivarIaM mArai esovamA ettha // 872 // anvayArtha: nanheM 3-vaLI jevI rIte samma=samyag vaDimarUM-kRtapratikAravALuM vadurga pi-bahu paNa vinaM=viSa na mAra=mAratuM nathI, vivarIjha a=ane viparIta evuM thevaM pi-thoDuM paNa (viSa) mArapha=mAre che, sovamA A upamA hda=ahIM che=aticAranA vicAramAM che. gAthArtha vaLI jevI rIte samyak karAyela pratikAravALuM ghaNuM paNa viSa mAratuM nathI, ane nahIM karAyela pratikAravALuM thoDuM paNa viSa mAre che, A upamA aticAranA vicAramAM che. TIkAH samyakkRtapratIkAramagadamantrAdinA bahvapi viSaM na mArayati yathA bhakSitaM sat, stokamapi ca viparItam=akRtapratIkAraM mArayati, eSopamA atra = aticAravicAra iti gAthArthaH // 872 // For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 vratasthApanAvastukakathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra: "vicAra" | gAthA 802-803 TIkArya je prakAre agada=auSadha, maMtrAdi vaDe samyagu karAyela che pratikAra jeno evuM, bhakSita chatuM khavAyela chatuM, bahu paNa viSa mAratuM nathI, ane viparIta=nathI karAyela pratikAra jeno evuM, sToka paNa thoDuM paNa khavAyela viSa, mAre che. A upamA ahIM che=aticAranA vicAramAM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : arthapadanI samyagu vicAraNAnuM tAtparya batAvatAM kahe che ke jema auSadha, maMtrAdi vaDe viSano samyagu rIte pratikAra karavAmAM Ave to ghaNuM paNa viSa khAvA chatAM mAratuM nathI, tema pUrva RSio jevA atiapramatta nahIM hovAthI vartamAnanA sAdhuo ghaNA aticAravALA che, topaNa pratipakSa adhyavasAna dvArA lAgela aticArono samyagU pratikAra kare to teonA aticAro saMsAraparibhramaNanuM kAraNa banatA nathI, paraMtu je rIte pratikAra nahIM karAyela thoDuM paNa viSa khAnAra vyaktino vinAza kare che, tema pratikAra nahIM karAyela aticAro aticAra sevanAra jIvano durgatiomAM laI javArUpa vinAza kare che. I872aa. avataraNikA: | vipakSamA - avataraNiyArtha: - pUrvagAthAmAM aidaMparya batAvatAM kahyuM ke samyagu pratikAra karAyeluM viSa jema vinAzanuM kAraNa banatuM nathI, tema samyagU pratikAra karAyelA aticAro vinAzanuM kAraNa banatA nathI. tenA vipakSane kahe che arthAt pratikAra nahIM karAyelA aticAro vinAzanuM kAraNa bane che, e rUpa viparIta pakSa batAve che - gAthA : je paDiAravirahiA pamAiNo tesi puNa tayaM cittaM / duggahiasarAharaNA aNiTThaphalayaM pimaM bhaNiaM // 873 / / anvayArtha: ne himAravidi paTTio jeo pratikArathI virahita evA pramAdI che, te puktionuM vaLI tartha citte te=dharmacaraNa, ciMtya che. Turisaraphara=dugRhIta bANanA udAharaNathI rUAM A pratikArathI virahita evA sAdhuonuM dharmacaraNa, maLagyanAthe pikaaniSTa phaLane denAruM paNa maforgaM kahevAyuM che. gAthArtha : jeo pratikArathI virahita evA pramAdI che, te pramAdI sAdhuonuM vaLI dharmanuM AcaraNa ciMtya che. dugRhIta bANanA udAharaNathI pratikArathI virahita evA sAdhuonuM dharmanuM AcaraNa aniSTa phaLane denAruM paNa kahevAyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'vicAra' | gAthA 803 TIkA ye pratikAravirahitAH aticAreSu pramAdino dravyasAdhavaH, teSAM punastad- dharmmacaraNaM yathoditaM cintyaM = na bhavatItyarthaH, etadeva spaSTayati-durgRhItazarodAharaNAt-zaro yathA durgRhIto hastamevAvakRntati zrAmaNyaM duSparAmRSTaM narakAnupakarSatItyasmAdaniSTaphala(? d) mapyetad = dharmmacaraNaM dravyarUpaM bhaNitaM manISibhiriti gAthArtha: 58735 noMdhaH TIkAmAM aniSTa navi che tene sthAne mULagAthA pramANe aniSTa pi hovuM joIe. athavA TIkAmAM aniSTatamapi ja hoya to bahuvrIhi samAsa karavAno, ke dravyarUpa dharmacaraNa manISIo vaDe aniSTa phaLa che jenuM evuM paNa kahevAyuM che. * ''aniSTattamapi''mAM 'pi'thI e jaNAvavuM che ke aticArono pratikAra nahIM karanArA pramAdI sAdhuonuM dharmacaraNa ciMtya to che, paraMtu aniSTa phaLa denAruM paNa che. TIkArya .........vyasAdhava: aticAronA pratikArathI virahita evA je pramAdI dravyasAdhuo che, teSAM punaH tad-yathovita dharmacaraLa cittva teonuM vaLI teyathodita dharmanuM AcaraNa, ciMtya che, na mavatItyarthaH arthAt thatuM nathI=mokSanuM kAraNa thatuM nathI. etadeva spaSTayati Ane ja=pratikArathI virahita evA pramAdI sAdhuonuM dharmacaraNa mokSanuM kAraNa thatuM nathI ene ja, spaSTa kare che - 319 - yathA durgRhIto zaro hastameva avakRntati, duSparAmRSTaM zrAmaNyaM narakAn upakarSati 4 rIte hurgRhIta khevuM bANa hAthane ja chede che, te rIte duSkarAkRSTa=aticArothI sevAyeluM, zramaNapaNuM narakone kheMcI lAve che. kRtti asmAd durgRhItazarodAharaNAt etad-dravyarUpaM dharmmacaraNaM aniSTaphaladaM api manISibhiH bhaNitaM khe prahAre A dugRhIta zaranA=khoTI rIte grahaNa karela bANanA, udAharaNathI A=dravyarUpa dharmacaraNa, aniSTa phaLane denAruM paNa manISIo vaDe-buddhizALIo vaDe, kahevAyuM che, rUti gAthArtha: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: je sAdhuo saMyamajIvanamAM lAgatA aticArone dUra karavAmAM pramAdI che ane aticAra sevyA pachI te aticAranuM pratipakSa adhyavasAna karatA nathI, tevA sAdhuo bhAvasAdhu nathI, paraMtu dravyasAdhu che, ane zAstramAM kahevAyuM che tevA prakAranuM cAritradharmanuM sevana teo karatA nathI tethI teonuM cAritranuM sevana mokSanuM kAraNa thatuM nathI, paraMtu aniSTa phaLane ApanAruM thAya che. kema aniSTa phaLane ApanAruM thAya che ? e dRSTAMtathI spaSTa kare che jema koI bANane UMdhI rIte pakaDe to te bANa pakaDanAra vyaktino ja hAtha chedAI jAya che, tema saMyama grahaNa karIne je sAdhu potAne lAgatA aticAro dUra karavA yatna karatA na hoya, ane thayela aticArane pratipakSa adhyavasAya dvArA zuddha karavA prayatna karatA na hoya, te sAdhunuM zramaNapaNuM tene aneka bhavo sudhI narakamAM kheMcIne laI jAya che. For Personal & Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 vratasthApanAvastaka 'thA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "vicAra' | gAthA 803-804 A vAtane sAme rAkhIne zAstrakAroe dravyarUpa dharmanuM AcaraNa aniSTa phalane denAruM paNa che, ema kahela che; ane A prakAre arthapadanA aidaMparyane gaMbhIratApUrvaka vicAravAthI graMthakAre karela prastuta vicAradvAra saMyamane sthira karavA mATe atyaMta upakAraka bane che. 5877ll avataraNikA: etadeva sAmAnyena draDhayannAha - avataraNitArtha : Ane ja pUrvagAthAmAM kahyuM ke duSparAkRSTa zramaNya narakamAM laI jAya che, AthI ghaNA aticArovALuM cAritra aniSTa phaLane ApanAruM che ene ja, sAmAnyathI=saMkSepathI, daDha karatAM graMthakAra kahe che - gAthA: khuddaiArANaM cia maNuAisu asuha mo phalaM neaN| iyaresiM a nirayAisu guruaMtaM annahA katto ? // 874 // anvayArtha : ghumArI ciM=zudra aticAronuM jamaNukAmukamanuSyAdimAM asuda naM-azubha phaLa necaM-jANavuM, hiMga ane itaronuM moTA aticAronuM, nirAphasuM-narakAdimAM guru taM-guruka evuM te ghaNuM azubha phaLa, (jANavuM.) ahIM anyathA=jo moTA aticAronuM narakAdi guru azubha phaLa na mAno to, vatto konAthI?=guru azubha phaLa konAthI maLe ? * "o' pAdapUrti arthe che, gAthArtha : nAnA aticAronuM ja manuSyAdimAM azubha phaLa jANavuM ane moTA aticAronuM narakAdimAM ghaNuM azubha phaLa jANavuM. jo moTA aticAronuM narakAdi guru azubha phaLa na mAno to, narakAdirUpa ghaNuM azubha phaLa prApta thavAnuM zuM kAraNa che? TIkA : kSudrAticArANAmevaughato dharmasambandhinAM manuSyAdiSvazubhaphalaM jJeyaM strItvadAridryAdi, AdizabdAt tathAvidhatiryakparigrahaH, itareSAM punaH mahAticArANAM narakAdiSu gurukaM tad-azubhaphalaM kaalaadyshubhaa(2naqnA)pekSA, mAlizabdAt vinarNatirthakyuripAka, rUlya caitavarNavyuM, [tI anyathA had:= kastasya hetuH ? mahAticArAn muktveti gAthArthaH // 874 // noMdhaH (1) TIkAmAM vAtAmApekSA che, tene sthAne vAtAdyagumAtrAvAyA hoya, tema bhAse che. (2) vaitavaThThIvArtavya pachI tat zabda che, te vadhArAno hoya tevuM bhAse che. For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakayathA pAniyitAni' dvAra / peTA dvAra : "vicAra" | gAthA 804-805 321 TIkArtha: dharmanA saMbaMdhI cAritradharmanA saMbaMdhavALA, aticAronuM ja oghathI=sAmAnyathI, manuSyAdimAM strIpaNuM, daridrapaNuM vagere azubha phaLa jANavuM. "manuSyAri''mAM 'mA' zabdathI tevA prakAranA tiryaMcabhavano parigraha che. vaLI itaronuM kAlAdi azubha AlaMbananI apekSAthI mahA aticAronuM, narakAdimAM guruka evuM te che-azubha phaLa che. "rA''mAM 'ri' zabdathI kliSTa tiryaMcabhavano parigraha che; ane A A rIte aMgIkAra karavuM joIe arthAt moTA aticAronuM narakAdimAM ghaNuM azubha phaLa thAya e uparamAM batAvyuM e rIte svIkAravuM joIe; anyathA konAthI thAya? arthAt mahA aticArone mUkIne koNa teno narakAdi guru azubha phaLano, hetu che? A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: saMyamajIvanamAM nAnA aticAro lAge to janmAMtaramAM manuSyabhavanI prApti thAya to paNa strIpaNuM, daridrapaNuM vagere anarthonI prApti thAya che, ane tevA prakAranA tiryaMcabhavanI arthAt ati kharAba tiryaMcabhavanI nahi paraMtu baLada vagere jevA tiryacabhavanI, prApti thAya che; je bhavamAM ghaNo bhAra vahana karavo vagere kaSTa veThavAno prasaMga Ave. vaLI, saMyamajIvanamAM moTA aticAro lAge to janmAMtaramAM narakAdi bhavanI prApti thavA rUpa ghaNuM azubha phaLa maLe che; ane sAdhu moTA aticAro kaI rIte seve che ? te darzAvavA kahe che ke kAlAdi azubha AlaMbananI apekSAe sAdhu moTA aticAro seve che, je aticArothI narakanI prApti thAya che, ane narakamAMthI nIkaLIne kliSTa evA tiryaMcabhavanI prApti thAya che, jyAM hiMsAdi pApo sevavA dvArA te jIvane pharI narakanI prApti thAya che. A vAtane daDha karavA mATe kahe che ke A vastu A rIte svIkAravI joIe arthAt kAlAdi azubha AlaMbano laIne pramAdI sAdhu moTA aticAro seve che, jenA phaLarUpe te sAdhu naraka ane kliSTa tiryaMcagati rU5 azubha phaLane pAme che, e vAta e rIte ja svIkAravI joIe; kema ke moTA aticAro sivAya narakAdi guru anarthonI prAptinuM bIjuM kAraNa hoI zake nahi. "nAzumAnaqnApekSA" A kathananuM tAtparya e che ke keTalAka sAdhuo "atyArano kALa viSama hovAthI A kALamAM AvuM ja cAritra paLAya." ema kahIne kALanA AlaMbana dvArA potAnA pramAdanuM poSaNa kare che, keTalAka pramAdI sAdhuo "A kALamAM bhagavAnanuM zAsana bakuza-kuzIla sAdhuothI cAlavAnuM che,"evuM AlaMbana laIne potAno pramAda poSe che; ane keTalAka sAdhuo pUrvanA mahApuruSonA apavAdika prasaMgonuM AlaMbana laIne potAnA pramAdanuM poSaNa kare che. dA.ta. saMgamAcAryae niyatavAsa karyo, tethI ame paNa niyatavAsa karIe temAM doSa nathI, ityAdi azubha AlaMbanonuM mAri' padathI grahaNa karavAnuM che. ll874 avataraNikA: upasaMharannAha - avataraNikArya : vicAradvArano upasaMhAra karatAM graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra. vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAni' dvAra/peTA dvAra : "vicAra" | gAthA 805 gAthA : evaM viAraNAe sai saMvegAo caraNaparivuDDI / iharA saMmucchimapANitullayA daDhaM hoi dosAya // 875 // dAraM // anvayArtha: parva A rIte=pUrve arthapadanI vicAraNA batAvI e rIte, viraVIL-vicAraNA karAye chate sapha-sadA saMvego-saMvegathI varAparivuThThI-caraNanI parivRddhi thAya che. pharI itarathA=arthapadanI vicAraNA karavAmAM na Ave to, samucchimapatiyA=saMmUcchima prANInI tulyatA radaM daDha sosAya doSa mATe doDuM thAya che. gAthArtha : pUrvamAM arthapadanI vicAraNA batAvI, e rIte vicAraNA karAye chate sadA saMvegathI cAritranI parivRddhi thAya che, ane arthapadanI vicAraNA karavAmAM na Ave to saMmUchima jIvanI tulyatA daTa doSa mATe thAya che. TIkA? __ evam-uktena prakAreNa, vicAraNAyAM satyAM sadA saMvegAddhetoH kimityAha-caraNaparizuddhiH zuddhinikaraNatayA, itarathA-vicAraNAmantareNa sampUrchanajaprANitulyatA jaDatayA kAraNena, asAvatyarthaM doSAya bhavati jJAtavyA pravrajyAyAmapIti gAthArthaH // 875 // (dvaarN)|| noMdha: aticArathI malina thayela cAritra saMvegathI zuddha thAya che, ane azuddha baneluM cAritra zuddha thavAne kAraNe pUrvanA cAritra karatAM vRddhivALuM thAya che. tethI mULagAthAmAM rahela vAparavaTTI no artha karatAM TIkAmAM varAparizuddhi kahyuM, e baMne ekAryavAcI che. * "pranyAyAmapi'mAM "'thI e kahevuM che ke pravajyA na hoya to to saMmUcchima jIvanI tulyatA doSarUpa che ja, paraMtu pravajyA hote chate paNa doSarUpa che. TIkAIH A prakAre=ukta prakArathI=nAnA aticAro paNa mahA anartha karatA hovAthI ghaNA aticArovALuM vartamAnanuM cAritra narakanuM kAraNa bane, paraMtu samya AlocanAdi dvArA aticAronI zuddhi karavAthI vartamAnanuM cAritra paNa mokSanuM kAraNa bane, ema pUrvamAM sthApana karyuM e prakArathI, sadA vicAraNA karAye chate, saMvegarUpa hetuthI, zuM? ethI kahe che - caraNanI parizuddhi thAya che, kema ke zuddhinI nikaraNatA che=saMvegamAM cAritranI zuddhinI nitarAm karaNatA arthAt hetutA che. itarathA=vicAraNAnA aMtarathIHvicAraNA karyA vagara, jaDatA vaDe karaNathI=jaDapaNA vaDe cAritranI kriyAo karavAthI, samUcchanaja prANInI tulyatA thAya che. A=saMmUcchima prANInI tulyatA, pravrajyA hote chate paNa atyartha atyaMta, doSa mATe jJAtavya thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA paniyatavyAna' dvAra/peTA dvAra: 'bhAvanA' | gAthA 805-806 323 bhAvArtha : vartamAnakALanA jIvomAM daDha dhRtibaLa nahIM hovAthI cAritramAM ghaNA aticAro lAge che, to paNa gAthA 867 thI 874 mAM batAvyuM e rIte arthapadanI vicAraNA kare to saMyamI sAdhune sadA saMvega pedA thAya che, jethI aticAravAnuM teonuM paNa cAritra samyaga pratikAra karAyeluM hovAne kAraNe mokSanuM kAraNa bane che; paraMtu jo aticAranI upekSA karavAmAM Ave to A ja cAritra narakanuM kAraNa bane che. A prakAranI vicAraNA karavAthI aticArathI bacavAno ane lAgela aticAranI zuddhi karavAno pariNAma tIvra bane che, je pariNAma saMvegarUpa che ane te saMveganA pariNAmathI cAritranI zuddhi thAya che. vaLI, arthapadanI vicAraNA karavAmAM na Ave to saMyamajIvananI sarva pravRttio saMmUcchima prANI tulya thAya che, jethI te pravRttio mokSanuM kAraNa banatI nathI, paraMtu anAdinI kuTevane kAraNe saMyamajIvanamAM thatA aticAro pratye jIvane nirapekSabhAvavALo banAve che, ane vratanA aticAro pratye thayela nirapekSa bhAva jIvane mahApApa baMdhAvIne narakamAM laI jAya che. AthI kalyANanA arthI sAdhue pUrvamAM batAvyuM e rIte haMmezAM arthapadanI vicAraNA karIne saMveganA pariNAmane jIvaMta rAkhavo joIe. 87pA avataraNikA: ___ uktaM vicAradvAraM, bhAvanAdvAramabhidhAtumAha - avataraNitArtha gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA hatA, temAMthI AThamA upAyarUpa vicAradhAra gAthA 866thI mAMDIne 875mAM kahevAyuM. have vratapAlananA navamA upAyarUpa bhAvanAdhArane kahevA mATe gAthA 876thI 895 sudhI kahe che - gAthA : evaM pi pavaTTamANassa kammadosAu hojja itthIsu / rAgo'havA viNA taM vihiANuTThANao ceva // 876 // anvayArtha : parva pi A rIte paNa viTTamarsa pravartatA evAne mosADakarmanA doSathI sthItu strIomAM rAno rAga ho =thAya garavI athavA te viUTI-tenA vinA=strIviSayaka rAga vinA, vihipuno revanavihita anuSThAna hovAthI ja (samya bhAvana karavuM joIe.) gAthArtha : A rIte paNa pravartatA evA sAdhune, karmanA doSathI strIomAM rAga thAya athavA strIviSayaka rAga vinA vihita anuSThAna hovAthI jaAgaLamAM batAvAze e prakAranI bhAvanA karavAnuM zAstramAM vihitA hovAthI ja, sakhya bhAvana karavuM joIe, je have pachInI gAthAmAM batAvela che. For Personal & Private Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ra4 vratasthApanAvastukaIyathA paniyatavyAni' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 800-800 TIkA : evamapi pravarttamAnasya gurvAdyaparityAgena, kimityAha-karmadoSAt kAraNAd bhavet strISu rAgaH= strIviSayo'bhiSvaGga ityarthaH, tatra 'sammaM bhAveyavvAI' iti vakSyati athavA vinA taM-strIviSayaM rAgaM vihitAnuSThAnata eva kAraNAd-yatInAmAcAratvAdeveti gAthArthaH // 876 // TIkArya : A rIte paNa pUrve vratapAlananA ATha upAyomAM batAvyuM e rIte paNa, guru AdinA aparityAga vaDe pravartatAneeguru-gacchAdi vratapAlananA ATha upAyono tyAga nahIM karavA vaDe pravartatA sAdhune, zuM? ethI kahe che - karmanA doSarUpa kAraNathI strIomAM rAga thAya arthAt strInA viSayavALo abhidhvaMga thAya; athavA te vinA=strInA viSayavALA rAga vinA, vihita anuSThAnarUpa kAraNathI ja yationuM AcArapaNuM hovAthI ja, tyAM strInA viSayamAM, "samyagu bhAvavuM joIe,' e prakAre kaheze, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvamAM vratapAlananA upAyarUpe guru-gacchAdi dvArA batAvyAM. e rIte pravartatA sAdhune paNa karmanA doSane kAraNe strIviSayaka rAga thAya. Azaya e che ke pUrvamAM vratapAlananA upAyo batAvyA, te rIte pravartatA na hoya tevA sAdhune to svacchaMda matine kAraNe strIviSayaka rAga thavAnI ghaNI saMbhAvanA che, paraMtu je sAdhu gItArtha gurune parataMtra thaIne navA-navA zrutanA adhyayanamAM rata che, ane jemane sAraNA-vAraNAdinI paNa prApti thAya che, tevA sAdhune strImAM rAga thavAno saMbhava thoDo che, chatAM karmanA doSane kAraNe kyAreka sAdhune strImAM rAga thAya. to tenA nivAraNa arthe prastuta bhAvanAdhAramAM AgaLa batAvAze e sthAnonuM samyagu bhAvana karavuM joIe, jethI strIviSayaka rAga thayo hoya to nivartana pAme. vaLI, gacchamAM samyam rIte zrutAdhyayanamAM pravRtta sAdhune strIviSayaka rAga na thAya; topaNa sAdhuno AcAra che ke strInA svarUpanuM samyagu ciMtavana karavA dvArA AtmAne bhAvita rAkhavo, jethI kvacit nimitta prApta thavA chatAM paNa strIviSayaka rAga pedA na thAya, tevI sthira pariNati pragaTe. mATe yatinA AcArarUpe paNa sAdhue AgaLamAM batAvAze e rIte strInA svarUpanuM bhAvana karavuM joIe. 876ll avataraNikA: kimityAha - avataraNikAW: pUrvagAthAmAM kahyuM ke A rIte paNa pravartatA sAdhune karmanA doSathI strIviSayaka rAga thAya, athavA strIviSayaka rAga vinA paNa vihita anuSThAna hovAne kAraNe ja, bhAvana karavuM joIe. to te bhAvana zuM che? ethI kahe che - gAthA : sammaM bhAveavvAiM asuhamaNahatthiaMkusasamAiM / visayavisAgayabhUAI NavaraM ThANAI eAiM // 877 // For Personal & Private Use Only
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA tAra : 'bhAvanA' | gAthA 800 325 anvayArtha : amapasthiramADuM azubha manarUpI hAthI mATe aMkuza samAna, vivilIyammA-viSayarUpI viSa mATe agadabhUta, jhADuMA TApADuM sthAnone navAM kevala sammasamya mAve mArUMbhAvana karavAM joIe. gAthArtha : azubha manarUpI hAthI mATe aMkuza jevAM, viSayarUpI viSa mATe zreSTha auSadharUpa, A sthAnone kevala samyagra bhAvanA karavAM joIe. TIkA : samyag bhAvayitavyAni sUtrAnusArata ityarthaH, azubhamanohastyaGkazasamAni-akuzalapariNAmahastyaGkazatulyAni tathA viSayaviSAgadabhUtAni, agadaH paramauSadharUpaH, navaraM sthAnAnyetAni vakSyamANalakSaNAni bhAvayitavyAnIti gAthArthaH // 877 // TIkArya : samyagusUtrAnusArathI, bhAvavAM joIe. kone bhAvavAM joIe? te ja batAve che - azubha manarUpI hAthI mATe aMkuza samAna akuzala pariNAmarUpI hAthI mATe aMkuza tulya, tathA viSayarUpI viSa mATe agadabhUta, evAM kahevAnAra lakSaNavALAM A sthAnone phakta bhAvavAM joIe. agada parama auSadharUpa che, e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : sAdhue strIviSayaka thayela rAganA parihAra mATe athavA strIviSayaka rAga na thAya te mATe AgaLamAM batAvAze e sthAno sUtrAnusAre bhAvana karavAM joIe. Azaya e che ke guru pAse samyagu bodha karIne cittane sparze te rIte atyaMta upayogapUrvaka AgaLamAM kahevAnArAM sthAnonuM sAdhu bhAvana kare to te bhAvana AtmAmAM cokkasa prakAranA pariNAmanuM AdhAna kare che. tethI zAstrokta vidhipUrvaka ja bhAvana karavuM joIe. vaLI, te sthAno jIvamAM vartatA akuzala pariNAmarUpI hAthI mATe aMkuza samAna che. AnAthI e prApta thAya ke AgaLamAM batAvelAM sthAno samyagu bhAvana karavAmAM Ave to cittamAM akuzala pariNAma uddabhava pAmI zake nahi, ane kadAca cittamAM akuzala pariNAma pedA thayela hoya topaNa samyagu bhAvana dvArA nivartana pAme che. vaLI, A sthAno viSayarUpI viSa mATe parama auSadha samAna che. tethI e prApta thAya ke anAdikALathI jIvanI pariNati viSayone abhimukha hovAne kAraNe jIva atyAra sudhI aneka maraNa pAmyo, tenA auSadharUpa prastuta bhAvanA dvAra che, jethI viSayAbhimukha pariNatirUpa jhera AtmAmAMthI cAlyuM jAya ane jIva sadA mATe amara avasthAne pAme. ll877 For Personal & Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 vatasthApanAvastaka'yathA pAnAyatavyAna' hAra/peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 808 avataraNikA : gAthA 876mAM kahyuM ke strIviSayaka rAganA nivAraNa mATe athavA vihita anuSThAna hovAne kAraNe ja, AgaLamAM kahevAze e sthAnonuM sAdhue sabhya bhAvana karavuM joIe. tethI have te bhAvana karavAnAM sthAnone ja batAve che - gAthA : vijaNammi masANAisu ThieNa gIatthasAhusahieNaM / bhAveavvaM paDhamaM athirattaM jIvaloassa // 878 // anvayArtha : masAphasu-smazAnAdimAM jIsthagregor fouT=gItArtha sAdhuthI sahita evA sthita=rahelA sAdhue, vinamivijanamAM=ekAMtamAM, paDhamaM prathama vatro atharatta jIvalokanA asthiratvane mAvea=bhAvavuM joIe. gAthArtha : smazAnAdimAM gItArtha sAdhu sahita rahelA sAdhue ekAMtamAM prathama jIvalokanA asthiratvane bhAvavuM joIe. TIkA : vijane deze zmazAnAdiSu sthitena, AdizabdAdArAmAdiparigrahaH, gItArthasAdhusahitena, naikAkinA, bhAvayitavyaM prathamam AdAveva asthiratvaM jIvalokasya sarvatrA''sthAvighAtIti gAthArthaH // 878 // TIkArtha: smazAnAdimAM, ekAkIe nahi paraMtu gItArtha sAdhuthI sahita rahelA sAdhue, vijana dezamAM ekAMtavALA pradezamAM, sarvatra AsthAnA vighAtI=sarva sAMsArika bhAvomAM sukhanA sAdhanarUpe je ruci che tene haNanArA, evA jIvalokanA asthirapaNAne, prathama AdimAM ja=prAraMbhamAM ja=anya sarva bhAvanAo bhAvana karatA pahelAM ja, bhAvavuM joIe. "zAnAri'mAM 'mAHi' zabdathI ArAma=bagIco, vagereno parigraha che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMyamajIvanane atizayita karavA mATe azubha manano prAdurbhAva na thAya tadarthe sAdhue sadA AgaLamAM kahevAnAra sthAnonuM bhAvana kaI rIte karavuM joIe? jethI azubha mana atyaMta aMkuzamAM rahe, ane saMyama yogonI zuddhi rahe? te jaNAvatAM graMthakAra kahe che - sAdhue smazAna, bagIcA AdimAM, ekAMta bhAgamAM rahIne jIvalokanA asthirapaNAnuM prathama bhAvana karavuM joIe, ane smazAnAdimAM bhAvana karavAnuM prayojana e che ke sarvathA vasati vagaranuM sthAna hoya to te bhAvana karAtA bhAvo AtmAne zIdhra sparzI zake. For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 808-809 320 vaLI bhAvana karavA smazAnAdimAM ekAkI javAnuM nathI, paNa gItArtha sAdhu sAthe javAnuM che; kema ke ekAkI sAdhune game tyAre kharAba vicAra AvI zake, jethI AtmAne bhAvita karavA gayela sAdhu paNa sanmArgathI viparIta pravRtti karavA prerAya. AthI ja gItArtha sAdhu sAthe ekAMta pradezamAM jaIne saMsAranA asthira svarUpanuM sAdhu bhAvana kare; kema ke sarva padArtho asthira hovA chatAM jIvanI avicArakatAne kAraNe ja jIvane bhautika padArthomAMthI AnaMda levAnI manovRtti utpanna thAya che. vaLI, "hajI mAre ghaNuM jIvavAnuM che," tevI AsthA jIvamAM avyakta rIte paDelI hoya che, ane te sthirapaNAnI AsthA ja jIvamAM sarva vikAro pedA kare che. AthI sAdhue sthirapaNAnI AsthAno nAza karavA mATe "jIvalokanA asthirapaNAnuM" bhAvana karavuM joIe. // 878 // avataraNikA : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhue jIvalokanA asthirapaNAnuM bhAvana karavuM joIe. tethI te asthirapaNAnuM bhAvana ja batAve che gAthA: - jI jovvaNamiDDI piasaMjogAi atthiraM savvaM / visamakharamAruAhayakusaggajalabiMduNA sarisaM // 879 // anvayArtha: visamaramAM AyavuptaLanabiMdu miM-viSama ane khara mArutathI Ahata evA kuzAgra jalanA biMdunI sadeza evuM nIyaM=jIvita, novthaLa-yauvana, rUThThI-Rddhi, pitrasaMnoArU sarvAM=priyano saMyogAdi sarva asthitaM asthira che. gAthArtha: viSama ane khara pavanathI haNAyelA ghAsanA agrabhAgamAM rahela pANInA biMdu jevuM jIvita, yauvana, saMpatti, priyano saMyogAdi sarva asthira che. TIkA jIvitaM yauvanaM RddhiH - sampat priyasaMyogAdi, AdizabdAdapriyatvAdiparigrahaH (? AdizabdAt priyatvAdiparigrahaH), asthiraM sarvametat kimbhUtamityAha-viSamakharamArutAhatakuzAgrajalabindunA sadRzam atIvAsthiramiti gAthArthaH // 879 // noMdhaH TIkAmAM "priyasaMyogAri''mAM 'Ari' zabdathI prayatnAvipazrcihnaH ema kahela che, tene sthAne priyatnAgiriprahaH ema hovuM joIe, ane "priyatnAli'mAM 'vi' padathI sauSThavAdino parigraha che. For Personal & Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 809-880 jIvita, yauvana, Rddhi=saMpatti, priyano saMyogAdi; 'Avi' zabdathI priyatvAdino parigraha che. A sarva asthira che. kevA prakAranuM asthira che ? ethI kahe che- viSama ane khara mArutathI Ahata evA kuzAgra jalanA biMdunI sadeza-ugra ane RkSa pavanathI haNAyelA ghAsanA agrabhAgamAM rahelA pANInA biMdu jevuM, jIvitAdi atIva=atyaMta, asthira che, e pramANe gAthArtha che. 328 TIkArya bhAvArtha: jevI rIte ugra ane RkSa pavana Avato hoya tyAre pANI jaladI sukAI jAya che, temAM paNa ghAsanA agrabhAga upara rahela pANInA TIpAno to tarata ja vinAza thAya che; tevI rIte jIvanuM jIvana pratikSaNa nAza pAmI rahyuM che, ane AyuSya pUruM thAya tyAre to jIvanano paripUrNa nAza thAya che; ane yauvana paNa pratikSaNa vArdhakya tarapha jaI rahyuM che, AthI yauvana kyAre nAza pAmaze teno koI bharoso nathI. te rIte saMpatti, priya vyaktino saMyoga ane priya vyaktimAM rahela priyatvano pariNAma paNa kyAre nAza pAmaze teno koI bharoso nathI; kema ke saMpattino ane priya vyaktino ke priya vastuno game tyAre viyoga thaI zake che, atyAre priya lAgatI vyakti bIjI ja kSaNe apriya banI zake che. Ama, A sarva vastu atyaMta asthira che. mATe vicAraka vyakti kyAreya AvA saMsAranA asthira bhAvomAM sukhanA sAdhanapaNAnI AsthA kare nahi, paraMtu mohathI mUDha thayela jIvo ja AvA asthira bhAvomAM paNa sukhanA sAdhanapaNAnI AsthA kare. AvA prakAranA asthiratvanuM bhAvana karavAthI jIvanane saphaLa karavAnuM ane yauvanane sanmArgamAM pravartAvavAnuM baLa maLe che; vaLI, bAhya vaibhava, priyanA saMyogAdi pratye sAdhune koI rAgAdino pariNAma na hoya topaNa asthiratvanuM bhAvana karavAthI bAhya Rddhi Adi pratye leza paNa citta na jAya tevA prakAranuM uttama citta pragaTa thAya che, ane koI paricita vyaktimAM paNa priyatvano pariNAma na UThe tevA prakArano virakta bhAva pedA thAya che. 58795 avataraNikA : gAthA 877mAM kahyuM ke azubha manarUpI hAthI mATe aMkuza samAna AgaLamAM kahevAnArAM sthAnonuM sAdhue samyag bhAvana karavuM joIe, ane te bhAvana karavA yogya sthAnomAMthI prathama sthAnarUpa asthiratvanuM svarUpa pUrvagAthAmAM darzAvyuM. have bIjA sthAnarUpa viSayonuM vAstavika svarUpa darzAve che - gAthA : visayA ya dukkharUvA ciMtAyAsabahudukkhasaMjaNaNA / mAiMdajAlasarisA kiMvAgaphalovamA pAvA // 880 // anvayArtha: visayA ya-ane viSayo nuvallurUvA-du:kharUpa che, ciMtAyAsavaduhuvallusaMgALA-ciMtA ane AyAsarUpa bahu duHkhane utpanna karanArA che, mArUMvajJAnasarikSA-mAyA-iMdrajALa sadeza che, viAtovamA=kiMpAka phaLanI upamAvALA che, pAvA=pAparUpa che. For Personal & Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA pAniyatadhyAna' dvAra/peTA hAra: 'bhAvanA' | gAthA 880 39 gAthArtha : ane viSayo duHkharUpa che, ciMtA ane AcAsarUpa bahu duHkhane utpanna karanArA che, mAyAjALa ane iMdrajALa sarakhA che, kiMpAka phaLanI upamAvALA che ane pAparUpa che. TIkA : viSayAzca-zabdAdayo duHkharUpA:-sammohanAH viSayavatAM, tathA cintA''yAsabahuduHkhasaJjananAH tadanveva tathAnubhavanAt, tathA mAyendrajAlasadRzAH tucchAH, kimpAkaphalopamAH, pApA-virasAvasAnA iti gAthArthaH // 880 // TIkArya : ane zabdAdi viSayo duHkharUpa che=viSayavALAonA saMmohana che-viSayomAM pravRtti karanArA jIvone saMmoha pedA karanArA che, tathA ciMtA ane AyAsarUpa bahu duHkhanA saMjanana che=ciMtA ane prayatnarUpa ghaNA duHkhane utpanna karanArA che, kema ke tenAthI pachI ja te prakAranuM anubhavana che viSayonI prApti thayA pachI ja ciMtA ane prayatnarUpa ghaNA duHkhano jIvane anubhava thAya che, ane mAyA-indrajALasadeza=mAyAjALa ane indrajALa sarakhA, tuccha che, kipAka phaLanI upamAvALA che, pAparUpa che=virasa avasAnavALA che arthAt viSayono aMta kharAba che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pAMceya indriyonA anukULa viSayo jIvane sukharUpe pratIta thatA hovAthI mokSamArganI sAdhanA karanAra paNa muni kyAreka viSayo tarapha AkarSAI jAya tevI saMbhAvanA che. mATe te viSayonuM vAstavika svarUpa sthira karavA mATe kahe che ke zabdAdi viSayo duHkharUpa che. sAmAnya rIte viSayonuM indriyone anukULa vedana thatuM hovAthI anukULa viSayone duHkharUpa kahI zakAya nahi; kema ke jenuM pratikULa vedana thatuM hoya tene duHkha kahevAya, ane jo viSayo du:kharUpa ja hoya to tenA pratye jIvane AkarSaNa thavAno saMbhava rahe nahi. Ama chatAM viSayomAM pravRtti karanArA jIvone saMmohana karanArA viSayo che, e apekSAe duHkharUpa che arthAt viSayo jIvane AtmabhAna bhulAvIne, hitanI pravRtti choDAvIne jIvamAM saMmoha pedA kare che, ane te viSayothI saMmohita thayela jIva AtmahitanI upekSA karIne potAnuM ja ahita kare che. AthI saMmoha karavA dvArA AtmAnuM ahita karanAra hovAthI viSayo duHkharUpa che. vaLI, viSayonA arthI jIvo viSayone prApta karIne tenA rakSaNanI ane vRddhinI ciMtArUpa duHkhano anubhava kare che, ane sAthe sAthe te sAmagrInA rakSaNa ane vRddhi mATe aneka prakAranA prayatno karavA rUpa du:khano anubhava kare che. AthI viSayo ciMtA ane AyAsarUpa ghaNA duHkhane pedA karanArA che; kema ke viSayomAM sukha che, evI zraddhAvALA jIvone viSayonI prApti pachI tarata ja ciMtA ane AyAsarUpa bahu duHkhano anubhava thAya che. vaLI, viSayo mAyAjALa ke iMdrajALa jevA tuccha che. jema svapnamAM prApta thayela moTuM rAjya kevala mAnasika kalpanAtmaka ja che, paraMtu vAstavika nathI; athavA iMdrajAlika dvArA banAvAyela kautuka kSaNabhara pUratuM ja hoya che, paraMtu vAstavika hotuM nathI; tema bAhya viSayo jIvathI taddana judA che, AthI viSayonA bhogavaTAthI For Personal & Private Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 vatasthApanAvastaka "yathA pAniyitavyani' dvAra/peTA tAra: 'bhAvanA' TgAthA 880-881 jIvane evA koI padArthanI prApti thatI nathI ke jenAthI jIva AtmAnA sukhano anubhava karI zake; phakta viSayothI saMmohita thayela jIva svamatikalpanAthI viSayo dvArA pulakita thAya che, ane jyAre te viSayonI sAmagrI nAza pAme che tyAre zokAtura thAya che. Ama, mAyAjALamAM ke iMdrajALamAM padArthanI prAptithI thayela sukha jema apAramArthika hoya che, tema viSayonI prAptithI thayela sukha paNa apAramArthika che, mATe tuccha che. AthI vivekasaMpanna jIva viSayothI nirapekSa thaIne parama svasthatArUpa pAramArthika sukhane anubhave che; ane pAramArthika sukhano anubhava nahIM karI zakatA jIvo tuccha sukhane ApanArA evA viSayasukhathI AnaMdita thAya che. vaLI, kiMpAka phaLa jema dekhAvamAM suMdara hoya che ane khAvAmAM madhura hoya che, paraMtu khAnAra vyaktinA prANano zIdhra nAza kare che; tema indriyane anukULa evA zabdAdi viSayo jovAthI ramya lAge che, bhogavavAthI madhura lAge che, paraMtu bhogavavAthI thayela azubha cittane kAraNe bhogavanAra jIvanA bhAvaprANano zIdhra nAza kare che. AthI viSayo kiMpAkaphaLanI upamAvALA che. vaLI, A viSayo pAparUpa che. jema pApanuM phaLa kharAba hoya che, tema viSayonA sevananuM durgationI paraMparArUpa phaLa paNa kharAba che. AthI viSayo virasa avasAnavALA che arthAta azubha aMtavALA che. 880 gAthA : tatto a mAigAmassa niANaM ruhiramAi bhAvijjA / kalamalagamaMsasoNiapurIsapuNNaM ca kaMkAlaM // 881 // anvayArtha : to =ane tyArapachI mArAma=mAtRgrAmanA=strIsamUhanA, nimavi nidAna=kAraNabhUta, hirU rUdhirAdine vartamAmaMfpurIpuuvi vra ane kalamalaka=apavitra, evA mAMsa, zoNita ane purISathI pUrNa evA jAnaM-kaMkAlane hADapiMjarane, bhAvikabhAvana kare. gAthArtha : ane tyArapachI strIsamUhanA kAraNabhUta rudhirAdine ane apavitra evA mAMsa, lohI ane maLathI bharelA hADapiMjaranuM bhAvana kare. TIkA : evaM bhAvanAntaraM, tatazca mAtRgrAmasya-strIjanasya nidAnaM-nimittaM rudhirAdi, AdizabdAcchukrAdiparigrahaH, raktotkaTA strItyevamupanyAsaH, bhAvayedityetadabhyasyet, tathA kalamalakamAMsazoNitapurISapUrNaM ca kaMkAlaM bhAvayediti gAthArthaH // 881 // TIkArya : A rIte pUrvamAM jIvalokanuM asthirapaNuM ane viSayonuM duHkharUpapaNuM batAvyuM e rIte, bhAvananI For Personal & Private Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 vratasthApanAvatukA'AthA patniyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 881-882 anaMtara=bhAvana karyA pachI, zuM karavAnuM che? te batAve che - ane tyArapachI mAtRgrAmanuM=strIjananuM, nidAna=nimitta, rudhirAdi che. "mari' zabdathI zukrAdino parigraha che. ahIM zaMkA thAya ke strIjananuM kAraNa rudhirAdi ja kema kahyuM? zukrAdi kema na kahyuM? ethI kahe che- rakta che utkaTa jemAM evI strI che, ethI A prakAre=strIjananuM nimitta rudhirAdi che e prakAre, upanyAsa che. bhAvana kare eTale Ano strIjananuM kAraNa rudhirAdi che eno, abhyAsa kare; ane kalamalaka-azucimaya, evAM mAMsa, zoNita ane purISathI pUrNa evA kaMkAlane hADapiMjarane, bhAvana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM pAMceya indriyonA viSayonuM vAstavika svarUpa batAvyuM, tadantargata ja strIrUpa sparzanendriyanA viSayanuM ciMtavana AvI jAya che; chatAM anAdi bhavanA abhyAsane kAraNe jIvane strIrUpa viSaya pratye vizeSa rAga thavAnI saMbhAvanA hoya che. mATe saMyama grahaNa karyA pachI paNa strIviSayaka rAganuM bIja udbhava pAmI na zake tadarthe sAdhue potAnA AtmAne bhAvanAothI bhAvita karavAno che. AthI viSayonA vAstavika svarUpamAM strIrUpa viSayanI prApti thaI jatI hovA chatAM temAM vizeSa rAganI saMbhAvanAthI strInuM svarUpa vizeSathI prastutamAM jaNAve che - strI zarIranI utpattinuM kAraNa rudhira, zukra vagere che, ema vicAravAthI azucivALA padArthomAMthI strIzarIra banela che, tevI buddhi sthira thAya che; jenA kAraNe cakSuthI dekhAtA bAhya suMdara rUpa tarapha jIvano upayoga na jatAM strI zarIranI utpattirUpa azucimaya bhAvo tarapha ja jIvano upayoga jAya, jethI bAhya nimittanI prAptimAM paNa bAhya rUpAdi pratye upayoga nahIM javAthI strIzarIra upara rAgano udbhava thaI zake nahi. vaLI, strIzarIrano uddabhava rudhirAdimaya che e dRSTie to strIzarIra azucimaya che, paraMtu vartamAnamAM dekhAtuM strIonuM suMdara zarIra paNa gaMdA evA lohI, mAMsa, maLathI bharelA hADakAMnA samUharUpa che, A prakAranI bhAvanAthI vAsita thayela mati mAtra bAhya rUpa jovA mATe utsuka banatI nathI, paraMtu strIzarIranA vAstavika gaMdA svarUpa pratye ja upayoga javAthI anAyAse paNa kyAreka strI zarIra para daSTi paDe topaNa muninI mati rAgAkuLa banatI nathI. l881|| gAthA : tasseva ya samarAgAbhAvaM sai tammi taha viciMtijjA / saMjhabbhagANa va sayA nisaggacalarAgayaM ceva // 882 // anvayArtha: taraseva ane tenA ja=strIjananA ja, samarI-mArvasamarAganA abhAvane viiitajJa ciMtavavuM joIe, tada ane tami sapheMkate hote chate samarAgano bhAva hote chate, saMbhaIT vasaMdhyAnA abhrakonI jema sAMsadA (strInI) nilIvarIyaM va=nisargathI calAgatAne ja (ciMtavavI joIe.) * 'vea' gvakAra arthamAM che. For Personal & Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 vatasthApanAvastaka "yathA pAniyatAni' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 882 gAthArtha : ane strIjananA ja samAna rAganA abhAvane, ane samAna rAgano bhAva hote chate, saMdhyAnA vAdaLonI jema sadA strInA svAbhAvika calAgapaNAne ja ciMtavavuM joIe. TIkA : tasyaiva ca mAtRgrAmasya samarAgAbhAvaM, na hi prAyeNa samA prItirbhavatIti pratItametat, sati tasmin samarAge tathA vicintayet bhAvayet, kimityAha-sandhyAbhrakANAmiva sadA-sarvakAlaM nisargacalarAgatAM caiva-prakRtyA'sthirarAgatAmiti gAthArthaH // 882 // TIkArtha : ane tenA ja=mAtRgrAmanA ja, samarAganA abhAvanuM ciMtavana kare, je kAraNathI prAyaH karIne sarakhI prIti hotI nathI, e prakAre, A=samarAganuM abhAvapaNuM, pratIta che. tathA te=samarAga, hote chate ciMtavana kare=bhAvana kare; zuM? ethI kahe che- saMdhyAnA abhrakonI jema=saMdhyAnA vAdaLonI jema, sadA=sarvakALa, strInA nisargathI calAgapaNAne ja prakRtithI asthira rApaNAne ja, ciMtavana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : strI pratye thatA rAganA uddabhavane aTakAvavA mATe pUrvagAthAmAM strI zarIranA svarUpanI vicAraNA batAvI; chatAM saMsAramAM anya padArthonA rAga karatAM strIno rAga thavAnI utkaTa saMbhAvanA hovAne kAraNe strIviSayaka anya paNa vicAraNA batAve che sAmAnya rIte jIva je vyakti upara rAga kare che te vyakti paNa potAne samAna ja rAga kare tevI apekSA rAkhe che, chatAM strI pratye potAnA rAganI samAna ja strIno potAnA pratye rAga hoya tevo niyama nathI; kema ke prAyaH karIne strIone samAna prIti hotI nathI, e vAta lokamAM paNa prasiddha che. chatAM koI puruSane AzrayIne koI strIne samAna rAga hoya, topaNa saMdhyA samaye thatA vAdaLonI jema strIbhavane kAraNe strIno prakRtithI ja asthira rAga hovAthI samAna rAga hovA chatAM paNa strIno te rAga kvacit anyatra paNa cAlyo jaI zake che. mATe AvA avicAraka rAgathI saryuM. A prakAranuM bhAvana karavAthI anAdibhavathI abhyasta evo strI pratyeno rAga udbhava na pAme tevuM saMyamI AtmAnuM daDha mAnasa pedA thAya che. AthI sAdhue nimittane pAmIne strIviSayaka rAga thayo hoya tyAre, ane rAga na thayo hoya tyAre paNa, sAdhvAcArarUpe A prakAranI vicAraNA dvArA AtmAne bhAvanAothI vAsita karavo joIe, jethI strI pratye rAga udbhavavAnI saMbhAvanA rahe ja nahi. l88rA avataraNikA : vaLI, strI pratye thayela rAganA nivAraNa arthe athavA strI pratye rAga na thAya tadarthe, keTalIka strIo vaDe karAtAM akAryo batAvavA dvArA paNa strI svarUpanuM anya ciMtavana darzAve che - For Personal & Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA pAnayitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 883-884 333 gAthA : asadAraMbhANa tahA savvesiM logagarahaNijjANaM / paraloaveriANaM kAraNayaM ceva jatteNaM // 883 // anvayArtha: tahIM ane (strIjananI) nALijJAIlokamAM gahaNIya salaeNhiM sarva sAmAna-asat AraMbhonI (ane) patnogAiI=paralokanA vairikonI IRUrtha veva kAraNatAne ja nariyatnathI (vicAravI joIe.) gAthArtha : ane strI jananI, lokamAM gahaNIya sarva asad AraMbhonI kAraNatAne tathA anya janmanA zatruonI kAraNatAne ja canAthI vicAravI joIe. TIkA : asadArambhANAM tathA prANavadhAdInAM sarveSAM lokagarhaNIyAnAM jaghanyAnAmityarthaH, paralokavairiNAmanyajanmazatrUNAM kAraNatAM caiva yatnena mAtRgrAmasya cintayediti gAthArthaH // 883 // TIkArya tathA mAtRgrAmanI=strIsamUhanI, lokamAM gahaNIya=jaghanya, evA prANavadhAdi sarva asad AraMbhonI, ane paralokanA verIonI anya janmanA zatruonI, kAraNatAne ja yatnathI ciMtavana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : koIka strIvizeSane koI anya puruSa pratye rAga hoya, to potAnA rAgamAM aMtarAyabhUta evA potAnA patinA prANavadhAdi kAryo kare, je kAryo lokamAM paNa atyaMta niMdApAtra che; ane AvAM strInAM akAryo bIjA janmamAM paNa zatrutAnuM kAraNa bane che, kema ke koI kAraNathI pUrvajanmamAM thayela dveSa anya janmamAM saMbaMdha thatAM pragaTI zakato hovAthI pUrvabhavanAM pati-patnI anya bhavamAM zatru paNa bane che. A vAtanuM samyam ciMtavana karavAthI strIne AzrayIne jagatamAM je je prakAranA rogo thAya che, te te prakAranA rAgo UThI zakatA nathI. AthI muni AvA ciMtavana dvArA potAnA AtmAne vAsita rAkhe. I88al gAthA : tasseva yA'nilAnalabhuagehito vi pAsao samma / pagaIduggijjhassa ya maNassa duggijjhayaM ceva // 884 // For Personal & Private Use Only
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 vratasthApanAvastuka'rathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 884-885 anvayArtha: nitInakumanahiMto ravi pAsa3 =ane anila, anala, bhujaMga karatAM paNa pApA = prakRtithI durNAhya evA taraseva=tenA ja=strIjananA ja, mAmananI suAikyaM cevadurNAhyatAne ja sammasamyagu (ciMtavavI joIe.) * "ra' pAdapUrti arthe che. * "veva' kAra arthamAM che. gAthArtha : pavana, agni ane sApa karatAM paNa prakRtithI durNAhya evA strIjananA ja mananI duhyatAne ja samya ciMtavavI joIe. TIkAH tasyaiva ca mAtRgrAmasya anilAnalabhujaGgebhyo'pi pArzvataH samyak prakRtidurgAhyasya ca manaso durgAhyatAM caiva cintayediti gAthArthaH // 884 // TIkArya : ane anila=pavana, anala=agni, bhujaMga-sApa, karatAM paNa prakRtithI durvAhya-duHkhethI grahaNa karI zakAya evA, tenA ja=mAtRgrAmanA ja, mananI durNAhyatAne ja samyagu ciMtavavI joIe, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pavana, agni ane sApano svabhAva vakra hoya che, tenA karatAM paNa strIno svabhAva ativakra hoya che, ane AvI prakRtithI durNAhya evI strIonuM mana to ati duHkhethI grahaNa karI zakAya tevuM hoya che arthAt svabhAvathI ja strI adhika mAyAvALI hoya che. AthI teone game teTalo saMtoSa Apela hoya, topaNa teonuM caMcaLa mana kyAre anya viSayamAM rAgavALuM banaze te kahI zakAya nahi. A prakAranuM bhAvana karavAthI strI pratye rAganuM valaNa thavAnI saMbhAvanA ochI rahe che. 884o. avataraNikA : tathA - avataraNitArtha : strIviSayaka bIjuM ciMtavana batAvavA mATe "tathA'thI samuccaya kare che - For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 885-886 gAthA: anvayArtha: jaccAiguNavibhUsiavaradhavaNiravikkhayaM ca bhAvijjA / tasseva ya ainiaDIpahANayaM ceva pAvassa // 885 // navvAmuLavibhUsiJavadhavaLaravivasvayaM 7-ane jAti Adi guNothI vibhUSita evA vara dhavathI=zreSTha patithI nirapekSatAne, pAvaK ya tasmaiva-ane pApavALA tenI ja=mAtRgrAmanI ja, attisaDIpahALayuM eva atinikRtinI pradhAnatAne ja bhAvijJA=bhAvana karavI joIe. 335 gAthArtha: ane jAti Adi guNothI vibhUSita evA zreSTha pati pratye nirapekSatAne, ane pApI strIjananI ja mAyAnI pradhAnatAne ja bhAvana karavI joIe. TIkAH = jAtyAdiguNavibhUSitavaradhavanirapekSatAM ca bhAvayet, dhavo bharttA, tasyaiva cA'tinikRtipradhAnatAM caiva pApasya, nizrRti:-mAyeti gAthArtha: ThA TIkArya ane jAti Adi guNothI vibhUSita evA vara dhavathI nirapekSatAne bhAvana kare, dhava eTale bhartA=pati, ane pApavALA tenI ja=strIjananI ja, atinikRtinA pradhAnapaNAne ja bhAvana kare. nikRti eTale mAyA, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: bhavadoSane kAraNe ja strIo ghaNI vakhata uttama jAti, uttama kuLa vagere guNothI yukta evA paNa suMdara patithI nirapekSa thaIne anya koI puruSa pratye rAgavALI thAya che, e prakAre sAdhu bhAvana kare; ane pApodayathI prApta thayelA strIjanmane kAraNe strIomAM mAyAnI pradhAnatA hoya che, e prakAranuM paNa sAdhu ciMtavana kare, jethI strIonI viSama prakRtinA ciMtavanathI strI pratye rAga thAya nahi. // 885ii avataraNikA : etadevAha avataraNikArtha : - pUrvagAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke pApI evA strIjananI atinikRtinI pradhAnatAne bhAvana karavI joIe. ene ja kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 vatasthApanAvaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 886 gAthA : ciMtei kajjamannaM aNNaM saMThavai bhAsae annaM / pADhavai kuNaimannaM mAyaggAmo niaDisAro // 886 // anvayArtha : e vanna viteDuM anya kAryane ciMtave che, pavi saMtavaDuM anyane saMsthApe che=anya kArya kare che, # mAsaanyane bole che, paDhava 3pa banne prAraMbha kare che (ane) kare che anya; mAyamomAtRgAmastrIjana, viDiyo nikRtisAra che. gAthArtha : anya kAryane ciMtave che, kriyA dvArA anya kAryane sthApana kare che, anya kAryane bole che, eka kAryano prAraMbha kare che ane kare che anya kArya; mAtRgrAma mAyApradhAna che. TIkAH cintayati kAryamanyat cetasA, anyatsaMsthApayate kriyayA, bhASate'nyadvAcA, prArabhate karotyanyat muhuH prArabdhatyAgena, sarvathA mAtRgrAmo nikRtisAra: mAyApradhAna iti gAthArthaH // 886 // TIkArya - strIjana cittathI anya kAryane ciMtave che, kriyAthI anyane anya kAryane, saMsthApe che=AcaraNAthI bIjuM kArya kare che, vacanathI anyane bole che, prAraMbhe che, vAraMvAra prArabdhanA tyAga dvArA kare che anya koI kArya zarU kare che, ane te zarU karela kAryano vAraMvAra tyAga karavA dvArA kare che koI bIjuM ja kArya; AthI mAtRgrAma= strIjana, sarvathA nikRtisAra che=mAyApradhAna che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : strIo mAyAnI pradhAnatAvALI hovAthI kAyAthI patinI sevA karatI hoya topaNa cittathI potAnA priya sAthe maLavArUpa kaMIka bIjuM ja kArya ciMtave che; vaLI, je kArya karavAnuM ciMtavana kare tenA karatAM caMcaLa svabhAvane kAraNe AcaraNAthI anya kArya ja kare che. vaLI AcaraNAthI pote karela koI anucita pravRttine mAyA dvArA chupAvIne vANIthI pati AgaLa kAMIka bIjuM ja kahe che; vaLI caMcaLa svabhAvane kAraNe koI kAryano prAraMbha kare che, ane vAraMvAra prAraMbhita kAryanA tyAga dvArA kAyAthI kaMIka bIjuM kArya Acare che. mATe strIo sarva rIte mAyAnI pradhAnatAvALI hoya che. A prakAre ciMtavavAthI strI pratye rAga thavAno saMbhava rahe nahi, ane kvacit koIka strI pratye rAga thayo hoya to paNa nAza pAme. AMthI sAdhu AvI bhAvanAthI potAnA AtmAne vAsita kare. 886ll For Personal & Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 887 avataraNikA : tathA avataraNikArtha: ane sAdhue strIviSayaka anya zuM ciMtavana karavAnuM che ? te 'tathA'thI samuccaya karIne batAve che gAthA : tasseva ya jhAejjA bhujjo payaIa NIyagAmittaM / sai sokkhamokkhapAvagasajjhANarivuttaNaM tahaya // 887 // 336 anvayArthaH tasmeva ya=ane tenA ja=mAtRgrAmanA ja, munno-vAraMvAra payajJaprakRtithI LIyAmitta-nIcagAmitvane, sapha sovalamovastupAvAmajJALavRittaLuM=sadA saukhyarUpa mokSanA prApaka evA sadhyAnanA riputvane taya= ane Ane=AgaLamAM kahevAze ene, jJApannA=dhyAna kare. * 'taya' tathA rUvuM arthaka che. gAthArtha ane mAtRgrAmanA ja vAraMvAra prakRtithI nIcagAmIpaNAnuM, sadA sukharUpa mokSane prApta karAvanAra evA sardhyAnanA zatrupaNAnuM ane AgaLamAM kahevAze enuM dhyAna kare. TIkAH tasyaiva ca=mAtRgrAmasya bhUyaH punaH 2 prakRtyA nIcagAmitvamanuttamatvAt, sadA saukhyamokSaprApakasaddhyAnariputvaM dhyAyet tathedaM = vakSyamANamiti gAthArthaH ||887 // TIkArya ane tenA ja=mAtRgrAmanA ja, vAraMvAra prakRtithI nIcagAmIpaNAne dhyAna kare; kema ke anuttamapaNuM che arthAt mAtRgrAmanI prakRti uttama hotI nathI. sadA saukhyarUpa mokSanA prApaka sadhyAnanA riputvane=haMmezAM sukharUpa mokSane prApta karAvanAra evA sadyAnanA zatrupaNAne, ane Ane=vakSyamANane=AgaLamAM kahevAze ene, dhyAna kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: strIo tuccha svabhAvavALI hovAthI haMmezAM halakAM kAryo karavAnI tenI prakRti hoya che; kema ke prAyaH karIne strIbhavamAM uttama prakRti maLatI nathI. AthI game tevuM halakuM kArya strIo dvArA thavAnI saMbhAvanA rahe che. vaLI, parama sukharUpa mokSane prApta karAvanAra evuM sAna karanArA paNa munine sAnamAMthI calAyamAna karAvanAra strI che. mATe strIone sadyAnanA zatru tarIke bhAvana karavAthI prabaLa nimittanI prAptimAM paNa strIo pratye AkarSaNa na thAya, tevA prakAranuM muninuM citta taiyAra thAya che. II887nA For Personal & Private Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 vatasthApanAvastaka "yathA pAyitavyAni' dvAra/ peTA dvAra: "bhAvanA' | gAthA 888-889 gAthA : accuggaparamasaMtAvajaNaganirayANalegaheuttaM / tatto a virattANaM iheva pasamAilAbhaguNe // 888 // anvayArtha : (mAtaMgrAmanA ja) |paramasaMtAvanA+nirAghAne devatte ati ugra evA parama saMtApanA janaka narakarUpI analanA ekahetutvane tatto ane tenAthI=mAtRgrAmathI, virattA viraktonA deva ahIM ja=A bhavamAM ja, pamADrAmapune prazamAdinA lAlarUpa guNone (bhAvana kare.) gAthArtha : mAtRgAmanA ja ati uga evA ghaNA saMtApane utpanna karanArA narakarUpI agninA eka hetupaNAne, ane mAtRgrAmathI virakta thayelA jIvonA A bhavamAM ja prazamAdinI prAptirUpa guNone bhAvana kare. TIkA : tasyaivAtyugraparamasantApajanakanarakAnalaikahetutvaM bhAvayet, tatazca mAtRgrAmAdviraktAnAmihaiva prazamAdilAbhaguNAn bhAvayediti gAthArthaH // 888 // TIkArya : tenA ja=mAtRgrAmanA ja, ati ugra evA parama saMtApanA janaka narakarUpI analanA eka hetupaNAne bhAvana kare; ane tenAthI=mAtRgrAmathI, viraktone virAga pAmelA jIvone, ahIM ja=A bhavamAM ja, prazamadinA lAbhArUpa guNone prazama, saMvega AdinI prAptirUpa guNone, bhAvana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : naraka atyaMta saMtApane pedA karanAra ati ugra agni jevI che, ane AvI narakamAM jIvane laI janAra strI pratyeno rAga che; kema ke strI pratyenA rAgane kAraNe jIva sarva prakAranA AraMbha-samAraMbha karIne paNa strInI prApti mATe ke strInI icchA saMtoSavA mATe prayatna kare che; jyAre strIthI virakta jIvone saMsAramAM prAyaH karIne koI rAganAM sthAno rahetAM nathI. AthI virakta jIvomAM prazama, saMvega AdirUpa guNo pragaTI zake che, je guNo A lokamAM paNa sukharUpa che. tethI A lokanA sukhanA nAzanuM ane paralokanA du:khanuM prabaLa kAraNa strIvarga che. A prakAranuM strIsaMbaMdhI bhAvana karavAno sAdhuno AcAra che, jethI strIsaMbaMdhI rAga udbhave nahi ane udbhavyo hoya to nAza pAme. ll888 gAthA : paralogammi a sai tavvirAgabIjAo ceva bhAvijjA / sArIramANasANegadukkhamokkhaM sumokkhaM ca // 889 // For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukA'yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 889 339 anvacAryaH sapharma ane sadA viravInAmo jevatenA mAtRgrAmanA, virAganA bIjathI japatnoma paralokamAM sArIramAtA kuvaramorva suno varavuM =zArIrika-mAnasika aneka duHkhonA mokSarUpa sumokSane mahiws bhAvana kare. gAthArtha : ane sadA mAtRgrAmanA virAganA bIjathI ja paralokamAM zarIrasaMbaMdhI ane manasaMbaMdhI aneka prakAranAM duHkhonI muktirUpa sumokSane bhAvana kare. TIkAH paraloke ca AgAmijanmAdirUpe sadA-sarvakAlaM tadvirAgabIjAdeva-mAtRgrAmavirAgakAraNAdeva bhAvayet, kimityAha-zArIramAnasAnekaduHkhamokSaM sakaladuHkhakSayarUpamityarthaH, kimityAha-sumokSaM ca abhAvarUpAdivyudAsena nirupamasukharUpamiti gAthArthaH // 889 // * "mAnava'mAM "mAra' padathI AgAmI ajanmanuM grahaNa karavAnuM che. * "mavarUpavitrutAna ''mAM "vi' padathI sukhanA abhAvarUpanA sudAsano parigraha karavAno che. TIkArya : ane AgAmI janmAdirUpa paralokamAM sadA=sarvakALa, tenA virAganA bIjathI ja=mAtRgrAmanA virAganA kAraNathI ja, bhAvana kare, zuM? ethI kahe che - zarIrasaMbaMdhI ane manasaMbaMdhI aneka duHkhonA mokSane sakala duHkhonA kSayarUpane, bhAvana kare. kayA kAraNathI?=mokSa kayA kAraNathI sakala duHkhanA kSayarUpa che? ethI kahe che - ane abhAvarUpAdinA vyadAsa dvArA="mokSa AtmAnA abhAvarUpa che' ityAdi kathananA khaMDana dvArA, nirupama sukharUpa sumokSa che=mokSa che, e pramANe bhAvana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvamAM batAvyuM e rIte strInA svarUpanuM ciMtavana karavAthI AtmA upara strIviSayaka virAganA saMskAra paDe che, ane te saMskArane kAraNe anya bhavamAM zArIrika-mAnasika duHkhono kSaya thAya che ane aMte nirupama sukharUpa zreSTha evA mokSanI prApti thAya che. ahIM kahyuM ke virAganA bIjathI ja zArIrika-mAnasika aneka prakAranAM duHkhono nAza thAya che. ethI e phalita thAya ke mokSa sarva duHkhothI rahita che ane jIvanA nirupama sukharUpa paNa che, e jaNAvavA mATe sumokSanuM bhAvana karavAnuM kahyuM. A rIte bhAvana karavAthI strIno virAgabhAva parama sukhanuM kAraNa che evI buddhi sthira thAya che, ane tevI buddhi sthira thavAthI sAdhu saMyamamAM daDha yatna karavA dvArA mokSanI sAdhanA karavA mATe samartha bane che. For Personal & Private Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitadhyAna' dvAra/peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 889-890 vizeSArtha : saMyama grahaNa karyA bAda sAdhu strIviSayaka pUrvamAM varNana karyuM e pramANe bhAvana kare, to strIviSayaka virAganuM bIja daDha thAya, jenAthI janmAMtaramAM paNa strI pratye rAgano uddabhava na thAya. Ama, strIthI virakta thayela AtmA dhyAnamAM yatna karIne saMsArano uccheda kare che, jethI zArIrika ane mAnasika aneka prakAranAM du:khono kSaya thAya evo mokSa prApta thAya che. ahIM zaMkA udbhave ke jIva mukta thAya to sarva duHkhono abhAva thAya, topaNa mukta avasthAmAM sukha nathI mATe ISTa nathI. AthI TIkAmAM khulAso karyo ke sumokSa che arthAt abhAvarUpAdinA budAsa dvArA nirupama sukharUpa mokSa che. Azaya e che ke mokSa AtmAnA abhAvarUpa nathI arthAta bauddha mAne che te rIte mokSa bujhAyelA dIvAnI jema AtmAnA astitvanA vigamanarUpa nathI, ke naiyAyika mAne che te rIte mokSa sukhanA abhAvarUpa paNa nathI; paraMtu mokSa sarva upadravothI rahita nirupama sukhavALI AtmAnI avasthArUpa che. AvA mokSanI prAptimAM strIjana atyaMta vijJabhUta che. A prakAranA bhAvanathI sAdhunuM citta atyaMta niSpakaMpa bane che. 88. avataraNikA : bhAvanAguNamAha - avataraNitArtha : bhAvanAnA guNane kahe che - bhAvArtha : gAthA 870thI 889mAM jIvalokanI asthiratAnI, viSayonI duHkharUpatAnI ane strI svarUpanI azucimamatAdinI bhAvanA batAvI. te rIte bhAvanA karanAra sAdhune bhAvanA dvArA prApta thatA lAbhane kahe gAthA : bhAvemANassa imaM gADhaM saMvegasuddhajogasi / khijjai kiliTThakammaM caraNavisuddhI tao niamA // 890 // anvayArtha: rUbaMAne pUrvamAM kahevAyela tattvane, mAmApakSe=bhAvatA evA, 8 saMveNuddhano gADha saMvegathI zuddha yogavALAnAM ziHi kliSTa karma gi$=kSaya pAme che. to tenAthI=kliSTa karmano kSaya thavAthI, vimA niyamathI vara viyuddha caraNanI vizuddhi thAya che. gAthArtha : pUrvamAM kahela tattvane bhAvatA evA, atyaMta saMvegathI zuddha vyApAravALA sAdhunAM kliSTa karma kSaya pAme che. kliSTa karmano kSaya thavAthI niyamA cAritranI vizuddhi thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ vasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 890-891 341 TIkA? bhAvayata idam anantaroditaM tattvaM, gADhaM saMvegazuddhayogasya-atyantaM saMvegena zuddhavyApArasya, kimityAha-kSIyate kliSTakarma=azubhamityarthaH, caraNavizuddhistataH kliSTakarmakSayAnantaraM niyamAt= niyameneti gAthArthaH // 890 // TIkArtha : Ane pUrvamAM kahevAyela tattvane, bhAvana karatA evA, gADha saMvegathI zuddha yogavALAnA=atyaMta saMvegathI zuddha vyApAravALAnAM, zuM? ethI kahe che - kliSTa karma arthAt azubha karma, kSaya pAme che. tenAthI kliSTa karmanA kSayanI anaMtara azubha karmono kSaya thayA pachI tarata, niyamathI caraNanI vizuddhi thAya che, A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrve kahevAyela tattvanuM bhAna karanAra sAdhune saMsAranI asthiratA, viSayonI duHkharUpatA ane strIsvarUpanI asAratAno bodha thAya che, ane te bodha dvArA sAdhumAM atyaMta saMvegathI saMyamanA yogone anukULa evo zuddha vyApAra pragaTe che; je zuddha vyApAra dvArA sAdhunAM kliSTa karmo dUra thAya che arthAt bhAvanAothI vAsita thayelo jIva mokSa pratye baddhamAnasavALo banavAthI mokSane anukULa evI ucita kriyAo atyaMta saMvegapUrvaka zuddha karI zake che, jenAthI mokSamArganAM pratibaMdhaka evAM azubha karmo nAza pAme che ane jIvanI pariNatirUpa cAritranI niyamathI vizuddhi thAya che. ll89ot avataraNikA: ihaiva vyApakaM vidhimAha - avataraNiyArtha: ahIM ja=bhAvanAnA viSayamAM ja, vyApaka vidhine kahe che - bhAvArtha : pUrvamAM sAmAnya rIte jIvalokanuM asthiratva, viSayonI asAratA ane strIviSayaka azucitvAdinI bhAvanAo batAvI, paraMtu bhAvanAnA viSayamAM vyApaka vidhi to e ja che ke jene je doSa vizeSa rIte satAvato hoya, tene te doSane anurUpa bhAvanA karavI joIe, jethI potAne satAvato doSa dUra thaI zake ane yogamArgamAM sudeDha pravRtti thaI zake. tadarthe vyApaka vidhi batAve che - gAthA : jo jeNaM bAhijjai doseNaM ceyaNAivisaeNaM / so khalu tassa vivakkhaM tavvisayaM ceva bhAvijjA // 891 // For Personal & Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342. vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 81-82 anvayArtha : veyAvisaNavi cetana AdinA viSayavALA nevi voleui=je doSa vaDe gAje vAhimDuM bAdhA pAme, so kharekhara te tArUM tenA te rAgAdinA, vivaa=vipakSa evA visayaM revataviSayane ja=te cetana AdinA viSayane ja, mAvijJA=bhAvana kare. gAthArtha : cetana Adi viSayaka, je rAgAdi doSa vaDe je sAdhu bAdhA pAme, te sAdhu kharekhara te rAgAdinA vipakSa evA te cetana AdinA viSayane ja bhAvana kare. TIkA : ___ yo yena bAdhyate doSeNa-rAgAdinA, kiMbhUtena ? cetanAdiviSayeNa-stryAdyAlambanena, sa khalu bhAvakaH tasya rAgAdevipakSaM tadvipakSIyaM tadviSayaM cetanAdiviSayameva bhAvayet-cintayediti gAthArthaH // 891 // * "cetanAliviSaye'mAM mAri' padathI acetananuM grahaNa karavAnuM che. * "cAdAnaqnena'mAM mAri padathI acetana evA artha, khAdyapadArtha, dazyapadArtha, saMgIta AdinuM grahaNa karavAnuM che, ane upalakSaNathI cetana evA putra, ziSya vagerenuM paNa grahaNa karavAnuM che. * "vipakSamAM "mAvi' zabdathI dveSa ane mohano parigraha che. TIkArcaH je sAdhu rAgAdirUpa je doSa vaDe bAdhA pAme che. kevA prakAranA rAgAdi doSa vaDe? te batAve che - cetana AdinA viSayavALA=strI AdinA AlaMbanavALA, rAgAdi doSa vaDe bAdhA pAme che, ema anvaya che. kharekhara bhAvaka evA ta=rAgAdi doSonuM pratipakSa bhAvana karanAra evA te sAdhu, te rAgAdinA vipakSa evA te viSayane-tenAthI vipakSIya evA cetana Adi viSayane ja, bhAvana kare=ciMtavana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvamAM sAmAnyathI jIvalokanuM, viSayonuM ane strI svarUpanuM bhAvana batAvyuM; chatAM sAdhanA karanAra sAdhu potAne strI vagerenA AlaMbanarUpa je rAgAdi doSo thatA hoya, te rAgAdi doSonA viSayamAM vipakSanuM bhAvana kare. AthI e phalita thayuM ke sAmAnya rIte sAdhune saMsAranA svarUpAdinuM bhAvana karavAnuM hovA chatAM mukhyatve potAne thatI nimittonI asaronuM samyam avalokana karIne te nimittonI asaronA pratipakSabhAvanamAM yatna karavo joIe, jethI doSo nAza pAmavAne kAraNe yogamArgamAM sudaDha pravRtti thaI zake. II891 avataraNikA : etadeva lezato darzayati - avataraNitArtha : Ane ja=pUrvagAthAmAM kahyuM ke jIva je doSathI bAdhA pAmato hoya te doSanuM pratipakSa bhAvana kare, ene For Personal & Private Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 343 vatasthApanAvastuka yathA patniyitavyani' dvAra/ peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 892 ja, lezathI=saMkSepathI, darzAve che - gAthA : atthammi rAgabhAve tasseva uvajjaNAisaMkesaM / bhAvijja dhammaheuM abhAva mo taha ya tasseva // 892 // anvayArtha : masthA=arthamAM dhanamAM, samAverAgano bhAva thaye chate taseva tenA ja arthanA ja, 3vaMUSTsaM saM upArjanAdinA saMklezane, tadaya ane te rIte taseva=te ja arthano abhAva no abhAva ja thamadharmanA hetune mAvijJa=bhAvana kare. gAthArtha : dhanamAM rAgabhAva thaye chate dhananA ja upArjanAdinA saMklezane, ane te rIte te ja arthano abhAva ja dharmanuM kAraNa che, ema bhAvana kare. TIkAH __ artha ityarthaviSaye rAgabhAve-rAgotpAde tasyaiva arthasya ajanAdisaGklezam-ajanarakSaNakSayeSu cittadauSTyaM, dharmArthaH tadgraha ityAzaGkyAha-bhAvayet zAstrAnusAreNa dharmahetuM dharmanibandhanaM abhAva mo tti abhAvameva tathA ca tasyaiva arthasya, tathA coktamanyairapi - " thaI vagha vihA, tathAnIdA karavI ! prakSAlanAddhi paGkasya, dUrAdasparzanaM varam // 1 // " iti gAthArthaH // 892 // TIkArtha : arthamAM=arthanA viSayamAM, rAgano bhAva thaye chata=rAgano utpAda thaye chate, tenA ja=arthanA ja, arjanAdinA saMklezane=arjana, rakSaNa ane kSayamAM thatA cittanA duSTapaNAne, bhAvana kare. dharmanA arthavALo teno graha che=dharma karavA mATe arthanuM grahaNa che, e prakAranI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che - ane te rIte je rIte arthanA arjanAdimAM thatA saMklezanuM bhAvana kare te rIte, zAstranA anusArathI te ja arthano abhAva ja dharmanA hetune dharmanA kAraNane, bhAvana kare; ane te prakAre arthano abhAva ja dharmano hetu che te prakAre, anyo vaDe paNa kahevAyuM che - "jene dharmanA arthe vittanI ihA che=dhanaprAptinI icchA che, tenI anicchA zreSTha che; je kAraNathI paMkanA prakSAlana karatAM dUrathI asparzana vara che zarIre lAgela kAdavanuM prakSAlana karavA karatAM dUrathI kAdavane nahIM sparzavuM zreSTha che." e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 vratasthApanAvastaka/yathA pAnayitAni' dvAra/peTA dvAra: "bhAvanA' | gAthA 892 bhAvArtha: arthaviSayaka rAganA nAza mATe ciMtavana batAvatAM kahe che ke artha prApta karavA mATe jIvane zrama karavo paDe che, artha prApta thayA pachI te arthanA rakSaNa mATe paNa jIvane zrama karavo paDe che, ane te prApta thayela artha koIka nimittathI nAza pAme topaNa jIvane saMtApa thAya che; Ama, arthanA upArjana, rakSaNa ane kSaya vakhate jIvanA cittamAM kAluSya pedA thAya che, je saMklezarUpa che. A rIte arthane klezanA kAraNarUpe ciMtavavAthI artha pratyeno jIvano rAga nAza pAme che. ahIM prazna thAya ke niSpatti AdimAM kleza hovAthI bhogAdi mATe artha bhale heya che; chatAM dharma mATe Avazyaka hovAthI dhana upAdeya che. e praznanA nivAraNa arthe kahe che ke kharekhara arthano abhAva ja dharmanuM kAraNa che arthAt jenA cittamAM bhogAdinuM AkarSaNa nathI ane je jIva bhogAdi mATe artha meLavavA yatna paNa karato nathI, tevA jIve to arthano tyAga karIne parama niHspRha citta pedA karavA mATe yatna karavo joIe, jethI zreSTha koTino dharma pedA thAya. A prakAranuM ciMtavana karavAthI dharmanA arthe paNa dhana meLavavAnI jIvane icchA thatI nathI. - ahIM vizeSa e che ke bhogAdinI spRhA hovAthI je jIvo bhogAdi arthe dhanaprAptimAM yatna kare che, te jIvo dharmasthAnakamAM paNa dhanavyaya dvArA ja viziSTa bhAvo karI zake che. AthI AvA jIvo kvacit dharmakSetramAM dhanavyaya dvArA Atmahita sAdhavA mATe dhananI icchA kare, to te icchA AvA prakAranI bhUmikAvALA jIvo mATe doSarUpa nathI; paraMtu je jIvo bhogAdithI virakta hovA chatAM kevala dharmanA AzayathI ja dhana meLavavAnI icchA kare che, tevA jIvo mATe to dharmamAM dhanavyaya karavA dvArA thatA dharma karatAM dhanano tyAga karIne parama niHspRha citta banAvavuM e ja uttama dharma che. vaLI, A ja vAtane sAme rAkhIne anya darzanIo paNa kahe che ke je virakta vyaktine dharmArthe dhananI icchA che, te vyaktie dharmArthe paNa dhananI icchA na ja karavI, e zreSTha che; jema ke kAdavamAM hAtha nAkhIne hAtha dhovAnI kriyA karavA karatAM kAdavano sparza ja na karavo e zreSTha che. AthI e phalita thayuM ke dhananI icchA ja cittane malina kare che. AthI dhana meLavavA dvArA cittane malina karIne te dhanano sadvyaya karavA dvArA malina thayela cittane svaccha karavuM, te kAdavamAM hAtha nAkhIne hAtha dhovA jevI pravRtti che. tethI prathama dhananI spRhAvALuM citta karIne, tyArapachI dharmamAM dhananA sadvyaya dvArA cittanuM zodhana karavA karatAM sarvatra niHspRha citta pedA karavuM e ja zreyakArI che. ahIM zaMkA thAya ke jemaNe saMsArano tyAga karyo nathI evA gRhasthone arthano rAga saMbhave, paraMtu jemaNe saMsArano tyAga karyo che evA sAdhuone arthano rAga kaI rIte saMbhave ? ane jo sAdhuone arthano rAga na saMbhave, to A bhAvanAdvAramAM arthanA rAga viSayaka bhAvanA kema batAvI ? teno Azaya e che ke jema gRhasthone bhogAdinI prAptinuM sAdhana dhana hovAthI dhana pratye rAga thAya che, tema sAdhuone paNa anukULatAno rAga hoya to anukULatAnA sAdhanabhUta evA bhaktavarga vagere pratye rAga thAya ane anukULatAnA rAgavALA sAdhuo aneka klezo dvArA bhaktavargAdinI prApti kare, potAnA bhaktavargAdi anya koInA na thaI jAya te mATe bhaktavargAdinA rakSaNamAM yatna paNa kare, ane potAnA bhaktavargAdi anya koI sAdhunA thaI jAya to saMkleza paNa kare. A rIte paramArthathI vicArIe to For Personal & Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka /'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'bhAvanA' | gAthA 892-893 345 anukULatAnA rAgI sAdhuo mATe bhaktavargAdi dhanasthAnIya che. mATe saMsArI jIvo jema artha mATe kleza karIne Atmahita sAdhI zakatA nathI, tema AvA sAdhuo paNa bhaktavargAdi mATe kleza karIne Atmahita sAdhI zakatA nathI. AthI prastuta gAthAmAM batAvela arthaviSayaka bhAvanA sAdhue bhAvavI joIe, jethI dhanasthAnIya bhaktavargAdi upara rAga thAya nahIM ane potAnuM niHspRha citta sthira thAya. // 892 avataraNikA : pUrvamAM cetana evA strI Adi viSayaka ane acetana evA arthaviSayaka thatA rAganuM pratipakSabhAvana batAvyuM. have cetanaviSayaka ane acetanaviSayaka thatA dveSanuM ane mohanuM pratipakSabhAvana batAve che - gAthA: dosamma asai mittiM mAittAI a savvajIvANaM / mohamma jahAthUraM vatthusahAvaM supaNihANaM // 893 // anvayArtha: =ane (cetananA viSayamAM) vomni sa-dveSa thaye chate mitti-maitrIne savvanIvALa jJa-ane sarva jIvonA mAttA-mAtRtvAdine (bhAvana kare.) mohammi=moha thaye chate nAthUIyathAsphUra=pratIti anusAre, vatyusahAvaM=vastunA svabhAvane sukhihALuM=supraNidhAna (bhAvana kare.) gAthArtha: ane cetananA viSayamAM dveSa thaye chate maitrIne ane sarva jIvonA mAtRtvAdine bhAvana kare, moha thaye chate pratIti anusAre vastunA svabhAvane supraNidhAna bhAvana kare. TIkA : dveSe ca sati cetanaviSaye maitrIM bhAvayet, tathA mAtRtvAdi ca sarvajIvAnAm 'uSitazca garbhavasatAvanekazastvamiha sarvasattvAnAM ' ityAdinA prakAreNa, etaccAjIvadveSopalakSaNaM, tatrApi loSThAdau skhalanAdibhAve karmmavipAkaM bhAvayet, tathA mohe ca sati yathAsthUraM = pratItyanusAreNa vastusvabhAvaM cetanAcetanadharmma supraNidhAnaM-cittadArtsnyena bhAvayediti gAthArthaH // 893 // TIkArya ane cetananA viSayamAM dveSa thaye chate maitrIne bhAvana kare; ane te prakAre=je prakAre maitrIne bhAvana kare te prakAre, "ahIM=A saMsAramAM, sarva sattvonI=jIvonI, garbharUpI vasatimAM aneka vAra tuM vaselo che,'' ityAdi prakArathI sarva jIvonAM mAtRtvAdine bhAvana kare; ane AcetanaviSayaka dveSanuM pratipakSabhAvana, ajIvanA dveSanuM=ajIvaviSayaka dveSanA pratipakSabhAvananuM, upalakSaNa che. have te ajIvaviSayaka dveSanuM pratipakSabhAvana ja batAve che - tyAM paNa=ajIvaviSayaka dveSamAM paNa, loSThAdimAM=DhephA vageremAM, skhalanA Adino bhAva hote chate karmavipAkane bhAvana kare; ane te rIte=je rIte dveSa thaye chate bhAvana karyuM te rIte, moha thaye chate yathAsphUra= For Personal & Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 vratasthApanAvastaka/yathA patnayitavyani' dvAra/peTA dvAra: "bhAvanA' | gAthA 83 pratItinA anusArathI, vastunA svabhAvane cetana ane acetananA dharmane, supraNidhAna cittanI daDhatAthI, bhAvana kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMsArI jIvone sarva bhAvo rAga, dveSa ke mohathI ja thatA hovAthI jIva saMsAramAM paribhramaNa kare che. AthI strIviSayaka, arthaviSayaka ke upalakSaNathI putrAdiviSayaka thatA rAganuM sAdhue pratipakSabhAvana karavuM joIe, A pramANe pUrvamAM batAvyuM. have cetanAdiviSayaka veSanuM pratipakSabhAvana batAve che - jenA upara dveSa thayo hoya te vyaktinI prakRti Adi vicAravAthI DhaSa vadhe che. AthI TheSa thAya tyAre vicAravuM joIe ke "jagatanA jIvo pratye vartato maitrIbhAva ja ekAMte kalyANanuM kAraNa che, ane te maitrIbhAva hitakaraNanI buddhirUpa hovAthI huM evuM karuM ke sAmenI vyaktinuM hita thAya." maitrIbhAvanA haMmezAM paranA hitane anukULa ucita ciMtanarUpa hoya che, tethI maitrIbhAvanAnuM bhAvana karavAthI cetanaviSayaka thayela dveSa zamI jAya che. vaLI, dveSane vizeSa zamAvavA vicAre ke "jagatanA tamAma jIvo sAthe mArA mAtRtva, pitRtva, bhrAtRtvAdi saMbaMdho aneka vakhata thayA che, mATe paramArthathI sarva jIvo mArA mAtA, pitA, bhAI vagere hovAthI teo mArA zatru nathI." A rIte cetanaviSayaka dveSa zamAvavA batAvela bhAvanA acetanaviSayaka thayela dveSanuM upalakSaNa che. mATe kyAreka DhephAM vagere sAthe athaDAvAthI ajIva pratye paNa dveSa thayo hoya to te vaiSanA nivartana mATe bhAvana karavuM joIe ke "A mArA karmano vipAka che, paraMtu ajIvathI thayela spalanAne yAda karIne ajIva evAM DhephAM vagere pratye dveSa karavo joIe nahi. vaLI, kvacit "zarIrathI AtmA judo haze ke nahi?, meM karelA dharmanuM phaLa mane maLaze ke nahi ?" AvA prakArano moha utpanna thAya, tyAre pratIti anusAra vastunA svabhAvanuM supraNidhAnapUrvaka bhAvana karavuM joIe. Azaya e che ke AtmA zarIrathI pRthagu nathI, evo mohano pariNAma thAya to, paralokanA hitArthe dharma karavAnA utsAhavALA jIvamAM zithilatA Ave. mATe mohanA AvA pariNAmavALA jIve vicAravuM joIe ke "zarIrarUpa ja AtmA hoya to mRtadehamAM paNa AtmAnI pratIti thavI joIe; ane mane jJAnanI, vIryanI, sukhanI judI judI pratIti thAya che. mATe jJAna-sukhAdinA AdhArarUpe zarIrathI judo "huM chuM'." A rIte pratIti anusAra ciMtana karavAthI paralokamAM janAro zarIrathI bhinna AtmA che, vaLI jJAna e cetanano dharma che ane jaDatA e acetanano dharma che, evI mati sthira thAya che. vaLI, kyAreka pote karela dharmanA phaLaviSayaka saMzaya thAya to ciMtavavuM joIe ke kAraNathI ja kArya utpanna thatuM hovAthI, zubha bhAva vaDe karAyelA dharmanI kriyAothI zubha karma baMdhAya che ane azubha bhAva vaDe karAyela saMsAranI kriyAothI azubha karma baMdhAya che; kema ke zubha karmanuM phaLa zubha ane azubha karmanuM phaLa azubha hoya che. A pramANe cittanI daDhatApUrvaka ciMtavana karavAthI tattvanA viSayamAM moha nAza pAme che ane Atmahita sAdhavAnI pravRtti sudaDha bane che. 893 For Personal & Private Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/peTA dvAra: "bhAvanA' | gAthA 894 avataraNikA : uktAdhikArAbhidhAne prayojanamAha - avataraNiyArtha: gAthA 876thI bhAvanAkAranuM varNana zarU karyuM, temAM prazna thAya ke rAgAdinI pratipakSa bhAvanAonuM prayojana zuM che? ke jethI vratapAlananA 11 upAyo aMtargata bhAvanAno adhikAra kahevAyo che? e zaMkAnA nivAraNa arthe=ukta adhikAranA abhidhAnamAM=gAthA 876thI atyAra sudhI kahevAyelA bhAvanAkArarUpa adhikAranA kathanamAM, prayojanane kahe che - gAthA : ettha u vayAhigArA pAyaM tesi paDivakkha mo visayA / thANaM ca itthiAo tesiM ti visesa uvaeso // 894 // anvayArtha : =vaLI ahIM=prakRtimAM, vahipaIR=vratano adhikAra hovAthI pAyaM prAyaH tesikateonA=vratonA, diva-pratipakSa vitha viSayo che, tef gha=ane teomAM=viSayomAM, rU0i33mo strIo thAdi=(pradhAna) sthAna che. ti ethI (strIviSayaka) vilesa=vizeSathI 34okaupadeza che. * "mo' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : vaLI prakRtamAM vratano adhikAra hovAthI, ane prAyaH karIne vratonA pratipakSa viSayo che, ane viSayomAM strIo pradhAna sthAna che, ethI strIviSayaka vizeSathI upadeza che. TIkAH atra tu-prakRte vratAdhikArAt kAraNAt prAyasteSAM-vratAnAM pratipakSaH pratyanIkA viSayA eva zabdAdayaH, sthAnaM ca pradhAnaM striyasteSAM viSayANAmiti-anena hetunA vizeSato-vizeSeNa upadezaH strIviSaya iti gAthArthaH // 894 // TIkArya vaLI ahIM=prakRtamAM, vratano adhikAra hovAne kAraNe prAyaH teonA=vratonA, pratipakSa pratyenIka=zatru, zabdAdi viSayo ja che, ane teomAM=viSayomAM, strIo pradhAna sthAna che, ethI=A hetu vaDe vratonA zatru viSayo che ane te viSayomAM strIonuM pradhAna sthAna che e hetu vaDe, strInA viSayamAM vizeSathI upadeza che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "bhAvanA' | gAthA 894-85 bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA pachI vicAraka sAdhune prazna thAya ke saMyamanI vRddhi mATe saMyamavRddhinA upAyanuM ciMtavana karavuM joIe, paraMtu tenA badale strIviSayaka rAgAdinA nivAraNanA upAyanuM ciMtavana karavAnuM zuM prayojana? tethI graMthakAra kahe che ke vratano adhikAra cAlato hovAthI paramArthathI vratonA pariNAmanI vRddhi thAya tevuM ja ciMtavana Avazyaka che; ane vratonA zatru viSayo che, mATe zabdAdi viSayo game tyAre jIvamAM AkarSaNa pedA karAvIne jIvano vratomAMthI pAta kare che. AthI vratonI vRddhinA arthI jIve jema vratapAlananA upAyomAM yatna karavo Avazyaka che, tema vratanAzanA kAraNothI AtmAnuM rakSaNa karavuM paNa Avazyaka che; ane prAyaH karIne zabdAdi viSayo ja yogInA paNa vratono nAza karIne duraMta saMsAranuM kAraNa bane che, AthI vratapAlanAnA arthIe rAgAdinuM pratipakSabhAvana karavuM Avazyaka che. vaLI, zabdAdi viSayomAM strInuM pradhAna sthAna che; kema ke saMsArathI virakta paNa jIvane strIrAga udbhava pAme to vratanAzanI saMbhAvanA rahe che. tethI saMyama grahaNa karyA pachI vratavRddhinA ane vratarakSaNanA arthI jIve viSayothI vimukhabhAva pedA karavA mATe rAgAdinuM pratipakSabhAvana karavuM Avazyaka che, ane temAM paNa strIviSayaka rAganuM pratipakSabhAvana karavuM vizeSathI Avazyaka hovAthI prastuta bhAvanA dvAramAM strInA viSayamAM vizeSathI upadeza che. I894 avataraNikA: pratipakSabhAvanAguNamAha - avataraNikArya : pratipakSa bhAvanAnA guNane kahe che, arthAt prastuta bhAvanAtkAranuM nigamana karatAM graMthakAra rAga, dveSa ane mohanI pratipakSabhAvanA karavAthI prApta thatA lAbhane batAve che - gAthA : jaha ceva asuhapariNAmao ya daDhaM baMdhao havai jIvo / taha ceva vivakkhaMmI khavao kammANa vinneo // 895 // dAraM // anvayArtha: nada veva je rIte ja mahuparimo azubha pariNAmathI nIvo jIva (karmono) heM-daDha vaMthago baMdhaka revaDuM thAya che, tada veva te rIte ja vivavamaapI vipakSa thaye chate zubha pariNAma thaye chate, (jIva) mAtra karmono uva-lapaka vimo jANavo. * "rA' pAdapUraNa mATe che. gAthArtha : je rIte ja azubha pariNAmathI jIva karmono daDha baMdhaka thAya che, te rIte ja zubha pariNAma thaye chate jIva karmono kSapaka jANavo. For Personal & Private Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakaI'yathA payatavyAna' hAra/peTA hAra: 'bhAvanA' | gAthA 85-86 349 TIkAH yathaiva tAvadazubhapariNAmataH sakAzAt tatsvAbhAvyena dRDham-atyarthaM bandhako bhavati jIva: karmaNAmiti yogaH, tathaiva-tenaiva prakAreNa vipakSe-zubhapariNAme sati kSapakaH karmaNAM vijJeyaH, tatsvAbhAvyAdeveti gAthArthaH ||895||(dvaarN)|| TIkArya : je rIte ja tenA svabhAvapaNAne kAraNe=azubha pariNAmano azubha karmabaMdha karAvavAno svabhAva hovAne kAraNe, azubha pariNAmathI jIva karmono daDha=atyartha atyaMta, baMdhaka thAya che; te rIte ja=te ja prakAre, vipakSa zubha pariNAma, thaye chate jIva karmono kSapaka jANavo; kema ke tatsvabhAvapaNuM ja che=zubhapariNAmanuM karmakSaya karAvavAnuM svabhAvapaNuM ja che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : azubha pariNAmano svabhAva ja che ke jIvane azubha karmano atyaMta baMdha karAvavo, ane zubha pariNAmano svabhAva ja che ke jIvane azubha karmano kSaya karAvavo. tethI jo sAdhu zubha pariNAmanI vRddhi mATe rAgAdinuM pratipakSabhAvana kare, to tenA karmano kSaya thAya che, jethI saMyamanA yogonI vRddhi thAya che. ahIM vizeSa e che ke A pariNAmathI karmano baMdha thAya ane A pariNAmathI karmano kSaya thAya, e prakArano niyama atIndriya padArthone jonArA sarvaze batAvela che, ane teoe kahyuM che ke bAhya viSayothI thatA azubha bhAvo jIvane atyaMta karmabaMdhanI prApti karAve che. AthI viSayo dvArA thatA azubha bhAvonA nAza mATe sAdhue sarvajJavacanAnusAra pratipakSabhAvanA karavI joIe, ane te pratipakSabhAvanAthI thatA pariNAmane bhagavAne zubha pariNAma kahela che, je pariNAma pUrvamAM baMdhAyela karmono nAza kare che. AthI pratipakSabhAvanAthI jIvane karmanI nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. azubha pariNAmathI jIva karmano baMdhaka thAya che. e kathananuM tAtparya e che ke jyAM sudhI jIva manavacana-kAyAnA yogovALo che, tyAM sudhI jIvane karmabaMdha thAya che; chatAM azubha pariNAma rahita te te yogonI pravRtti jIvane daDha karma baMdhAvatI nathI. tethI azubha pariNAma vagara baMdhAyela karmano nAza paNa jIva sahelAIthI karI zake che; paraMtu azubha pariNAmapUrvaka baMdhAyela karma daDha hovAthI teno nAza karavo duSkara hoya che, ane te daDha karma durgationI paraMparA dvArA jIvane mahAanarthanuM kAraNa bane che; ane pratipakSabhAvanathI thatA zubha pariNAmane kAraNe azubha pariNAma thatA nathI, tethI daDha karma baMdhAtuM nathI, ane pUrve baMdhAyela karmono nAza thAya che. mATe sAdhue rAgAdinuM pratipakSabhAvana karavuM joIe. ll895ll. avataraNikA: vyAkhyAtaM bhAvanAdvAram, adhunA vihAradvAravyAcikhyAsayA''ha - avataraNitArtha : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo darzAvyA hatA, temAMthI navamA upAyarUpa bhAvanAdvAranuM gAthA 876thI mAMDIne 895mAM vyAkhyAna karAyuM. have vratapAlananA dazamA upAyarUpa vihAradvAranuM vyAkhyAna karavAnI icchAthI gAthA 896thI 902 sudhI graMthakAra kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa0 vratasthApanAvastuka | yathA patniyitavyani' dvAra/peTA dvAra : "vihAra' | gAthA 86 gAthA : appaDibaddho a sayA gurUvaeseNa savvabhAvesu / mAsAivihAreNaM viharijja jahociaM niyamA // 896 // anvayArtha: gurUvAre ane gurunA upadezathI sabUmAvesu-sarva bhAvomAM sayA=sadA pratibaddho=apratibaddha (sAdhu) pAsAvidyArevi mAsAdinA vihAra vaDe niyama-niyamathI nomaM yathocita viriSna-vihare. * "ga' bhAvanAdvAra sAthe vihAradvArano samuccaya karavA mATe che. gAthArtha : ane gurunA upadezathI sarva bhAvomAM sadA apratibaddha sAdhu mAsAdinA vihAra vaDe niyamathI yathocita vihare. TIkAH apratibaddhazca sadA abhiSvaGgarahita ityarthaH gurUpadezena hetubhUtena, kvetyAha-sarvabhAveSu-cetanAcetaneSvapratibaddhaH, kimityAha-mAsAdivihAreNa samayaprasiddhena viharet, yathocitaM saMhananAdyaucityena niyamAt-niyogena viharediti gAthArthaH // 896 // * " vidyAre ''mAM "mari' padathI navakabhI vihArane choDIne apavAdathI karAtA cUnamAsa ke adhikamAsanA vihAranuM grahaNa karavAnuM che. * "saMdananA''mAM "mari' zabdathI kSINa thayelA jaMghAbaLa ane nahIM kSINa thayelA jaMghAbaLanuM grahaNa che. TIkArya : ane hetubhUta=apratibaddhabhAvanA hetubhUta, evA gurunA upadezathI cetana ane acetanarUpa sarva bhAvomAM sadA apratibaddha abhivRMgathI rahita, evA sAdhu, samayamAM prasiddha evA mAsAdinA vihAra dvArA vicare. kaI rIte vicare ? te batAve che - niyamathI-niyogathI, yathocita=saMhanAnAdinA aucitya vaDe, vicare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pravrajayA grahaNa karyA pachI sAdhue sadA guruno upadeza sAMbhaLavAno che, ane guruno upadeza haMmezAM cittane nirabhimpaMga banAvanAra hoya che, tethI sAdhu gurunA upadezanA avalaMbanathI sadA mATe cetana ke acetana viSayaka sarva bhAvomAM abhivRMga vagaranA pariNAmavALA hoya che. AthI AvA sAdhu zAstramAM kahelA mAsAdikalpa dvArA vicare che arthAt ATha mahinA judA judA sthAne ekeka mAsa sthira rahevArUpa ATha kalpa ane comAsAnA cAra mahinA eka sthAne sthiravAsa karavArUpa eka kalpa; ema sarva maLIne navakalpI vihAra kare che. For Personal & Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka 'AthA pAyitAni' dvAra / peTA dvAra: "vihAra' | gAthA 86-890 351 vaLI, sAdhue potAnA saMghayaNAdinA aucityapUrvaka vihAra karavAno che; kema ke saMghayaNabaLa nabaLuM hoya athavA to jaMghAbaLa zithila thayuM hoya, tevA sAdhu vihAra kare to te sAdhunA anya yogono nAza thAya che; paraMtu jaMghAbaLa kSINa na thayela hoya to pramAdavaza thaIne sAdhue mAsakalpAdimAM pramAda karavo joIe nahi, jethI sarva bhAvo pratyenuM apratibaddha mAnasa sadA jIvaMta rahe. NI896ll avataraNikA: parAbhiprAyamAzaGkya pariharati - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke mAsAdi vihAra vaDe sAdhu vicare; tyAM mAsavihAra ema na kahetAM mAsAdivihAra" kema kahyuM? e prakAranA paranA abhiprAyanI AzaMkA karIne te AzaMkAno graMthakAra prastuta gAthAmAM parihAra kare che - gAthA : mottUNa mAsakappaM anno suttammi natthi u vihAro / tA kahamAiggahaNaM? kajje UNAibhAvAo // 897 // anvayArtha : sutta sUtramAM mAladhva mAsakalpane mojUUT=mUkIne matro anya vidyAro-vihAra naOi 3 nathI ja, tA te kAraNathI (mAsAdimAM) grAphamAM AdinuM grahaNa daM? kema che? (teno uttara Ape che-) bleka kArya hote chate rUmAvAno-nyUnAdino bhAva hovAne kAraNe (mAsAdi zabdamAM Ari nuM grahaNa che.) gAthArtha : zAstramAM mAsakalpa sivAya anya vihAra nathI ja, te kAraNathI pUrvagAthAmAM batAvela mAsAdimAM saddhi padanuM grahaNa kayA kAraNathI che? teno uttara Ape che ke kArya hote chate nyUnAdino bhAva hovAne kAraNe mAsAdi zabdamAM mAri padanuM grahaNa che. TIkA : ___ muktvA mAsakalpaM mAsavihAraM anyaH sUtre-siddhAnte nAstyeva vihAraH, tathA'zravaNAt, tat kathaM= kasmAdAdigrahaNamanantaragAthAyAm ? etadAzaGkyAha-kArye tathAvidhe sati nyUnAdibhAvAt-nyUnAdhikabhAvAt kAraNAt tadAdigrahaNamiti gAthArthaH // 897 // TIkArya : sUtramAM=siddhAMtamAM, mAsakalpane=mAsavihArane, mUkIne anya vihAra nathI ja; kema ke te prakAranuM azravaNa che arthAt mAsavihAra sivAya anya vihAra paNa che te prakAre zAstramAM saMbhaLAtuM nathI. to pUrvanI gAthAmAM sAvinuM grahaNa kayA kAraNathI che? enI AzaMkA karIne kahe che - te prakAranuM saMyamavRddhi thAya te prakAranuM, For Personal & Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAraH "vihAra' | gAthA 890-898 kAryahote chate nyUnAdinA bhAvathI=jUna ane adhikanA bhAvarUpa kAraNathI, temAM=mAsAdimAM, vinuM grahaNa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: zAstramAM mAsakalpa prasiddha che, mAsakalpa sivAya anya koI vihAra zAstramAM saMbhaLAto nathI. AthI pUrvagAthAmAM mAsavihArathI vicaravuM joIe ema na kahetAM mAsAdi vihArathI vicaravuM joIe ema kema kahyuM? e prakAranI paranI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra kahe che saMyamanI vRddhi thAya tevuM koI kArya hoya to sAdhu nyUna ke adhika vihAra kare, e jaNAvavA mATe mAsAdimAM mAri zabdanuM grahaNa che. tethI e phalita thayuM che tevA koIka kAraNe sAdhu mAsavihArathI nyUna ke adhika vihAra paNa kare arthAt eka mahino pUro thAya te pahelAM e sthAnathI anya sthAne vihAra kare, ane tevA koI kAraNe eka mahinAthI adhika samaya paNa eka sthAne rahe, ane pachI anya sthAne vihAra kare. Ama kahIne graMthakAra bhagavAne darzAvela syAdvAdanuM jJAna karAve che. Azaya e che ke jainazAsanamAM bAhya AcaraNA ekAMte eka ja prakAre karavAnI vidhi nathI, paraMtu je rIte bhAvanI vRddhi thAya te rIte bAhya AcaraNA karavAnI vidhi che. AthI sAmAnya rIte sAdhune navakalpI vihAra karavAnI vidhi hovA chatAM vizeSa lAbha dekhAya to sAdhu eka sthAnamAM mahinAthI nyUna paNa rahe ke mahinAthI adhika paNa rahe ane saMyamavRddhimAM yatna kare, e jaNAvavA arthe "mAsavihAra' na kahetAM "mAsAdivihAra'thI sAdhue vicaravuM joIe, ema kahela che. 5897 avataraNikA : sAdhue saMghayaNAdinA aucityathI mAsAdivihAra karavo joIe, ema kahevA dvArA vratapAlananA upAyarUpa 11 dvAromAM dazamuM vihAra nAmanuM svataMtra dvAra batAvyuM. tyAM zaMkA thAya ke vratomAM upasthApita sAdhu guru sAthe ja vicaratA hovAthI gurunA vihArathI ja te upasthApita sAdhune mAsAdivihAranI prApti thaI jAya che. AthI saMyamavRddhi arthe mAsAdivihAramAM sAdhue yatna karavo joIe, ema kahevAnuM zuM prayojana che? e prakAranI zaMkA karIne graMthakAra kahe che - gAthA : eaM pi guruvihArAo vihAro siddha eva eassa / bheeNa kIsa bhaNio? mohajayaTThA dhuvo jeNaM // 898 // anvayArtha : pi A rIte paNa=pUrvamAM kahyuM ke sAdhue mAsAdi vihAra karavo joIe e rIte paNa, zuvihArogurunA vihArathI pasaAno upasthApita sAdhuno, vihAra-vihAra siddha parva siddha ja che, (to) be bheda vaDe=vihAradvAra gurukulavAsa dvArathI pRtharUpe, vIsa-kayA kAraNathI jo ? kahevAyo? (tenA samAdhAnarUpe kahe che-) nevi-je kAraNathI moniyamohanA jaya arthe thavo dhruva che=upasthApita sAdhuno vihAra nakkI che. For Personal & Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastukArathA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAra : "vihAra' / gAthA 898 353 gAthArtha : pUrvamAM kahyuM e rIte paNa, guranA vihArathI upasthApita sAdhuno vihAra siddha ja che, to vihAradvAra gurukulavAsahArathI pRtha> rUpe kayA kAraNathI kahevAyo ? tenA samAdhAnarUpe kahe che - je kAraNathI mohanA jaya mATe upasthApita sAdhuno vihAra nakkI che. TIkAH ____nanvevamapi guruvihArAt sakAzAdvihAra: siddha eva etasya-upasthApitasAdhoH, bhedena kimiti bhaNito vihAra: ? ityAzaGkyAha-mohajayArthaM cAritravijajayAya dhruvo yena kAraNena tasya vihAra iti gAthArthaH 818 TIkArya : nagu thI pUrvapakSI zaMkA kare che - A rIte paNa mAsAdivihArathI vicaravuM joIe ema kahyuM e rIte paNa, gurunAvihArathI Ano upasthApita sAdhuno, vihAra siddha ja che; to kayA kAraNathI bheda vaDeegurukulavAsathI pRthar rUpe, vihAra kahevAyo che? e prakAranI AzaMkA karIne kahe che - je kAraNathI mohanA jaya arthe= cAritranA vidananA jaya mATe, teno=upasthApita sAdhuno, vihAra dhruva che=nakkI che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: graMthakAre pUrve vratapAlanano bIjo upAya "gurukulavAsa' batAvyo ane have dazamo upAya "vihAra' batAve che. tethI koIne zaMkA thAya ke "sAdhue saMyamavRddhi mATe gurukulavAsa sevavo joIe," e kathanathI navakalpI vihAranI paNa prApti thaI ja jAya che; kema ke vaDIdIkSA dvArA vratomAM upasthApanA karAyela sAdhu haMmezAM guru sAthe vicaratA hoya che. AthI gurukulavAsamAM vihAranI prApti thaI jatI hovAthI vihAradvArane svataMtra batAvavAnI jarUra rahetI nathI. A prakAranI zaMkAnA nivAraNa mATe graMthakAra kahe che - saMyama grahaNa karyA pachI sAdhu mAsAdi vihAra na kare to eka sthAnamAM rahevAthI sAdhune kSetrano ke zrAvakAdino pratibaMdha thavAnI saMbhAvanA rahe, jethI cAritramAM vighna upasthita thAya. mATe cAritramAM AvatA vipnanA jaya mATe sAdhue eka sthAnamAM rahevuM joIe nahIM. A prakArano vizeSa bodha karAvavA mATe, gurunA vihArathI upasthApita sAdhunA navakalpI vihAranI prApti hovA chatAM, vihAradvArane gurukulavAsaddhAra karatAM pRtham rUpe grahaNa karela che arthAt saMyamanI vRddhi mATe jema gurukulavAsa upakAraka che, tema navakalpI vihAra paNa kSetrAdinA pratibaMdhanA jaya mATe atyaMta upakAraka che, ema navadIkSitane upasthita karAvavA mATe vihAradvArane gurukulavAsa dvArathI juduM batAvela che, jethI tenA paramArthano vicAra karIne sAdhu kSetrAdinA pratibaMdhane dUra karavA mATe atyaMta yatna kare. 898 For Personal & Private Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 avataraNikA : etadbhAvanAyaivAha - vratasthApanAvastuka /'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra 'vihAra' / gAthA 899 avataraNikArya pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhue navakalpI vihAra dhruva karavo joIe. e kathanathI sAdhune mohanA jaya mATe vihAra che, enuM bhAvana karavA mATe ja kahe che gAthA : anvayArthaH - iyaresi kAraNeNaM nIAvAso vi davvao hujjA / bhAveNa u gIANaM na kayAi tao vihiparANaM // 899 // yaresi=itaronA=guru AdinA, vhArabheLa-kAraNa vaDe vyo-dravyathI nIAvAso vi-niyatavAsa paNa ukhkhA=hoya, (paraMtu) vihipALa nIJALa-vidhimAM para evA gItArthone teo-A=niyatavAsa, mAveLa 3=bhAvathI to yAjJa na=kyAreya hoto nathI. gAthArtha guru AdinA kAraNa vaDe dravyathI sAdhune niyatavAsa paNa hoya; paraMtu vidhimAM tatpara evA gItArthone niyatavAsa bhAvathI to kyAreya hoto nathI. TIkA : itareSAM=gurvAdInAM kAraNena saMyamavRddhihetunA nityavAso'pi ekatra bahukAlalakSaNo dravyato bhavet aparamArthAvasthAnarUpeNa, bhAvatastu paramArthenaiva gItAnAM = gItArthabhikSUNAM na kadAcidasau-nityavAso bhavati kiMbhUtAnAM ? vidhiparANAM yatanApradhAnAnAmiti gAthArthaH // 899 // * "nityavAsopi'mAM 'api'thI e jaNAvavuM che ke saMyamavRddhinA hetuthI sAdhue anityavAsa to karavAno che ja, paraMtu nityavAsa paNa karavAno che. TIkArya itaronA=guru AdinA, kAraNa vaDe=saMyamanI vRddhirUpa hetu vaDe, ekatra bahukALanA lakSaNavALo=eka sthAne ghaNo samaya rahevA svarUpa, nityavAsa paNa, aparamArtha avasthAnanA rUpe dravyathI hoya, paraMtu vidhimAM parayatanA che pradhAna jemane evA, gItone=gItArtha bhikSuone, A=nityavAsa, bhAvathI to=paramArthathI to, kyAreya hoto nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: je sAdhuo gItArtha che ane bhagavAnanI AjJA anusAra saMyamamAM yatanApradhAna che, te sAdhuo haMmezAM bhagavAne darzAvela navakalpI vihAra kare ja che; Ama chatAM teo jANatA hoya che ke "jema navakalpI vihAra For Personal & Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355 vratasthApanAvastukA'AthA pAyitavyani' dvAra / peTA dvAraH "vihAra' | gAthA 899-900 karavo joIe, tema saMyamavRddhinuM koI kAraNa hoya to eka sthAne paNa dIrghakALa rahIne saMyamavRddhimAM yatna karavo joIe." AthI gItArtha sAdhuo kyAreka eka sthAnamAM rahIne paNa navakalpI vihArane anukULa ucita yAtanAo samyagu karatA hoya che. mATe gItArtha sAdhuone eka ja kSetramAM rahevAnuM prayojana jaNAya to eka nagaramAM ja mahine-mahine sthAnAMtara karIne navakalpI vihArano pariNAma jIvaMta rAkhe, ane tevA koI saMyogomAM sthAnAMtara paNa thaI zake tema na hoya to, ane eka sthAnamAM rahevuM e saMyamavRddhino hetu jaNAto hoya to, pote je sthAnamAM rahela hoya, te sthAnamAM ja saMthArAnuM parAvartana karIne paNa bhAvathI mAsakalpano adhyavasAya jIvaMta rAkhe; ane AvA sAdhuo kevala kAyAthI ja eka kSetramAM rahyA hoya che, e jaNAvavA mATe kahyuM ke gItArtha sAdhuono niyatavAsa aparamArtha avasthAna svarUpe dravyathI hoya che, ane cittamAM bhagavAnanI AjJA anusAra navakalpI vihArano ja adhyavasAya hovAthI sAdhuo navakalpI vihArane anurUpa ucita yatanA karatA hoya che. mATe sAdhuo bhAvathI to mAsakalpa kare ja che. AnAthI arthathI phalita thayuM ke sAdhune mAsAdi kalpa mAtra bAhya AcaraNArUpe nathI paraMtu mohano jaya thAya te rIte bhagavAnanA vacanAnusAra pravRttirUpe che. mAvatatumAM 'tu'no artha vakAra karavA dvArA e kahevuM che ke sAdhune bhAvathI to niyamo mAsikalpa che, dravyathI mAsakalpa hoya paNa ane na paNa hoya. vaLI, gItArthanuM vidhipara' evuM vizeSaNa mUkavAthI e prApta thAya ke je sAdhuo gItArtha hovA chatAM vidhimAM tatpara nathI ane pramAdane vaza thaIne mAsAdi vihAra karatA nathI, teone ahIM grahaNa karyA nathI. ll899aaaa avataraNikA : atraiva vidhimAha - avataraNitArtha : emAM ja=pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhune niyatavAsa paNa aparamArtha avasthAnarUpe dravyathI hoya che emAM jakadravyathI niyatavAsamAM ja, vidhine kahe che - gAthA : goaramAIANaM etthaM pariattaNaM tu mAsAo / jahasaMbhavaM niogo saMthArammI vihI bhaNio // 900 // anvacAI: tyaM tuvaLI ahIM-vihAranA adhikAramAM, mAsI mAsAdimAM jagannAI gocarAdinuM paripatra parivartana nahAmavaM yathAsaMbhava che, saMthAra saMthArAmAM saMthArAnA parAvartanamAM, nimojo niyogavALo vidI vidhi kihevAyo che. For Personal & Private Use Only
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 vatasthApanAvastukAyathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra: "vihAra' | gAthA 900 gAthArtha : vaLI vihAranA adhikAramAM mAsAdimAM gocarAdi bhUminuM parAvartana yathAsaMbhava che, saMthArAnA parAvartanamAM niyamathI ja vidhi kahevAI che. TIkA? gocarAdInAmiti gocarabahirbhUmyAdInAm atra-vihArAdhikAre parAvarttanaM tu keSAMcitkadAcidaucityena mAsAdau-Rtubaddhe mAse varSAsu ca caturpu, yathAsambhavaM satsu gocarAdiSvityarthaH, niyogo-niyama eva saMstAraka iti saMstArakaparAvarttane vidhirbhaNitaH iha tIrthakarAdibhiriti gAthArthaH // 900 // * "jogharavapUMthAtInA'mAM "mari' padathI gocarabhUmimAM ja pote jyAM rahyA hoya tenAthI anya vasatinuM grahaNa che. TIkArcaH vaLI keTalAka sAdhuone kyAreka aucityane kAraNe ahIM vihAranA adhikAramAM, mAsAdimAM=RtubaddhamAM mAsamAM ane varSAmAM cAramAM=zeSa kALamAM eka mahinAmAM ane varSAkALamAM cAra mahinAomAM, gocarAdinuM gocara-bahibhUmi AdinuM, parAvartana yathAsaMbhava che=gocara Adihote chate che, ahIM vihAranA adhikAramAM, saMsmArakamAM=saMthArAnA parAvartanamAM, niyogavALo-niyamavALo ja, vidhi tIrthaMkarAdi vaDe kahevAyo che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: saMyamavRddhinA koIka kAraNathI sAdhune kyAreka dravyathI niyatavAsa karavo paDe topaNa vihAranA viSayamAM zAstrokta vidhi che ke (1) je nagaramAM pote rahela hoya te nagaranI gocarabhUmi ane bahirbhuminuM parAvartana karIne paNa sAdhu mAsikalpanuM pAlana kare; ane (2) je nagaramAM gocarabhUmithI anya bahirbhumi prApta na thaI zakatI hoya, te nagaramAM sAdhune saMthArAnuM parAvartana karavAnI vidhi to niyamathI ja bhagavAne kahI che. Azaya e che ke koI kAraNa na hoya to mahino pUro thatAM sAdhu avazya vihAra kare, paraMtu te ja sthAnamAM trIsa divasanuM ullaMghana karIne rahe nahi; ane jo kAraNa vagara sAdhu trIsa divasanuM ullaMghana karIne te ja sthAnamAM rahe to tene prAyazcittanI prApti thAya. vaLI, (1) kyAreka saMyamavRddhinA koIka kAraNathI sAdhune eka nagaramAM ja mahinAthI adhika rahevuM paDe tema hoya, to gocarabhUmimAMthI bahirbhumimAM sthAnAMtara karIne paNa sAdhu mAsakalpanI vidhi sAcave. ahIM gocarabhUmi eTale potAnI vasatinI AjubAjunA sthAnamAM sAdhu jayAM gocarI vahoravA mATe jatA hoya tevI bhUmi; ane te nagaramAM rahelI potAnI vasatithI ane gocarabhUmithI anya je bhUmi hoya tene bahibhUmi kahevAya. vaLI, (2) kyAreka koIka nagaramAM gocarabhUmithI anya bahirbhumi na hoya ane koIka kAraNathI sAdhune te ja nagaramAM mahinAthI adhika rahevuM paDe tema hoya, to pote je jagyAe rahela che tenAthI anya jagyAe sthAnAMtara karIne paNa sAdhu mAsikalpanI vidhi sAcave. For Personal & Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka, yathA patnayitavyani' dvAra / peTA dvAraH "vihAra' | gAthA 900-901 3pa0 vaLI, (3) kyAreka koIka nagaramAM gocarabhUmi ke bahibhUmino saMbhava na hoya ane eka ja sthAne rahevuM paDe tema hoya, to te ja vasatimAM saMthArAnuM parAvartana karIne paNa sAdhu mAsakalpanI vidhinuM avazya pAlana kare; ane AvA sAdhu vidhimAM para che, tethI AvA sAdhu mAtra dravyathI ja niyatavAsa kare che, bhAvathI to dhruva mAsakalpa kare che; paraMtu jeo A mAsakalpanI vidhi AcaratA nathI, teo dravyathI ane bhAvathI vihAra vagaranA che, ane vihAranI yatanA teomAM nahIM hovAne kAraNe teone saMyamavirAdhanAnI ja prApti thAya che. ll900nA avataraNikA: prakRtopayogamAha - avataraNitArtha : gAthA 898mAM kahela ke guruvihArathI upasthApita sAdhuno vihAra siddha ja che, AthI vihAradvAra svataMtra kahevuM joIe nahi. tenA javAbarUpe kahyuM ke mohajaya mATe sAdhune dhruva vihAra che, ane te dhruva vihAranuM ja gAthA 899mAM bhAvana karyuM, ane gAthA 900mAM dravyathI niyatavAsanI vidhi batAvI. - have prakRtimAM upayogane kahe che arthAt prakRta evA vratapAlananA upAyamAM vihAradhAranA upayogane kahe che - gAthA : eassa vi paDisehA niameNaM davvao vi mohudae / jaiNo vihArakhAvaNaphalamittha vihAragahaNaM tu // 901 // anvayArtha: napho-yatine mola, mohodaya thaye chate amarsa viAnA paNa pUrvagAthAmAM batAvela apavAde sthiravAsa karavAnI vidhinA paNa, paDilehA-pratiSedhathI nir=niyama vaDe su-vaLI sUtro vidravyathI paNa vihArAva naM-vihAranA khyApananA phaLavALuM stha ahIM vratapAlananA upAyanA adhikAramAM, vihAra -vihAranuM grahaNa che. gAthArtha : - yatine mohodaya thaye chate pUrvagAthAmAM batAvela apavAde sthiravAsa karavAnI vidhinA paNa niSedhathI, niyama vaDe vaLI dravyathI paNa vihArane kahevAnA phaLavALuM vratapAlananA upAyanA adhikAramAM vihAranuM grahaNa che. TIkA : ___ etasyApi vidheH pratiSedhAt-pratiSedhena niyamena avazyantayA dravyato'pi-kAyavihAreNApi mohodaye sati yateH bhikSoH vihArakhyApanaphalaM-vihArakhyApanArtham atra adhikAre vihAragrahaNaM kRtamAcAryeNeti mAthArtha: 20 For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "vihAra' | gAthA 901 * "tacApa" 'pa'thI e kahevuM che ke niyatavAsanuM kAraNa na hoya to to sAdhue dravyathI navakalpI vihAra karavo joIe, paraMtu niyatavAsa karavAnuM kAraNa vidhamAna hoya chatAM mohodaya thAya to A paNa vidhinA pratiSedhathI sAdhue vihAra karavo joIe. * "vyatogapi" saMyamavRddhinA hetuthI niyatavAsa karyo hoya, topaNa sAdhune bhAvathI to vihAra karavAno ja che, paraMtu mohodaya thaye chate dravyathI paNa vihAra karavAno che, ema ahIM 'pi'thI samuccaya karavAno che. TIkAryaH yatine bhikSune, mohano udaya thaye chate arthAtu apavAdathI eka kSetramAM sthiravAsa karavAthI kSetrAdinI anukULatAne kAraNe rAgano udaya thaye chate, A paNa vidhinA pratiSedhathI=apavAdathI prApta thayela evI sthiravAsanI vidhinA paNa niSedhathI, niyama vaDe avazyapaNA vaDe, dravyathI paNa=kAyavihArathI paNa, vihAranA khyApananA arthavALuM arthAt apavAdathI paNa sthiravAsane badale vihAra karavo joIe e prakAre sUcana karavAnA prayojanavALuM, A adhikAramAM vratapAlananA upAyanA adhikAramAM, vihAranuM grahaNa AcArya vaDe karAyuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: - gAthA 898mAM kahyuM ke mohanA jaya mATe sAdhune dhruva vihAra kahevAyo che, gAthA 899mAM batAvyuM ke saMyamavRddhi mATe sAdhu kadAca sthiravAsa kare to paNa bhAvathI to kyAreya gItArthone sthiravAsa hoto nathI, ane gAthA 900mAM sthiravAsamAM paNa karavA yogya mAsakalpanI vidhi batAvI. e rIte eka nagaramAM gocarAdibhUminA parAvartana dvArA ke saMthArAnA parAvartana dvArA sAdhue mAsakalpanI vidhi sAcavavI joIe; Ama chatAM eka kSetramAM dravyathI paNa rahevAthI kSetrano, zrAvakano ke anukULatAno pratibaMdha thavArUpa mohano udaya thato hoya, to sAdhue pUrvagAthAmAM batAvela vidhinA paNa pratiSedhathI avazya vihAra karavo joIe, paraMtu eka sthAnamAM rahevuM joIe nahi, ema jaNAvavA mATe AcArya zrI haribhadrasUrie vihAradvAranuM gurukulavAsaddhArathI pRthar grahaNa karela che. Azaya e che ke saMyamavRddhi mATe jema gurukulavAsa Avazyaka che, tema mahodayanA nivAraNa mATe mAsikalpa paNa Avazyaka che; chatAM koI vizeSa lAbha jaNAya, to sAdhu nagara AdimAM eka mAsathI adhika sthiratA paNa kare, tema ja saMyamanI vRddhi thatI jaNAya, to eka nagara AdimAM eka mAsathI adhika cAturmAsa paNa rahe. A niyama anusAra, vizeSa lAbha jaNAto hovAthI koI sAdhue dravyathI eka nagaramAM sthiravAsa karyo hoya ane mohanA udayano saMbhava dekhAya to, te sAdhue dravyathI paNa vihAra karavo joIe, paraMtu "ApaNe gurukulavAsamAM chIe ane ApaNAthI kAraNe sthiravAsa paNa karAya," ema vicArIne dravyathI eka sthAne rahIne ane saMskArakaparAvartanAdi karIne bhAvathI mAsakalpa karavo ucita nathI. A prakArano svataMtra bodha karAvavA mATe prastutamAM gurukulavAsaddhArathI pRthar rUpe vihAradvAra batAvela che. l901 For Personal & Private Use Only
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakA'yathA pAniyatadhyAna' dvAra/ peTA dvAra : 'vihAra' | gAthA 902 3pa9 avataraNikA: prayojanAntaramAha - avataraNikAW: prayojanAMtarane kahe che, arthAt gurukulavAsa dvArathI vihAradvArane svataMtra kahevAnuM eka prayojana pUrvagAthAmAM batAvyuM. have gurukulavAsaddhArathI vihAradvArane svataMtra kahevAnA bIjA prayojanane kahe che - gAthA: AIo ccia paDibaMdhavajjaNatthaM ca haMdi sehANaM / vihiphAsaNatthamahavA sehavisesAivisayaM tu // 902 // dAraM // anvayArtha: mAmo vyi34 va ane AdithI ja paviMdhavanasviM pratibaMdhanA varjana arthe, serA zaikSone vidiHsandhi-vidhinA sparzana arthe (vihAradvAranuM pRtha grahaNa che.) kadava athavA sevisAvasarSa tu-zaikSavizeSAdinA viSayavALuM ja (vihAradvAranuM pRthar grahaNa) che. * "ri' upapradarzanamAM che. gAthArtha: ane zarUAtathI ja pratibaMdhanA varjana arthe, zaikSone vidhinA sparzana mATe, vihAradvAranuM pRthak grahaNa che athavA zaikSavizeSAdi viSayaka ja vihAradvAranuM pRtha grahaNa che. TIkA : Adita evA''rabhya pratibandhavarjanArthaM svakSetrAdau handi zikSakANAM vihAragrahaNaM vidhisparzanArthaM, athavA prayojanAntarametat, ziSyakavizeSAdiviSayameva, vizeSaH apariNAmakAdiviharaNazIlo veti thAI: 202aa (tAraM) * "vakSetrA''mAM 'mara' zabdathI svaparicita vyaktinuM grahaNa karavAnuM che. * "zithavizeSAviSaya'mAM 'vi' padathI pramAdI sAdhunuM grahaNa karavAnuM che. * "maramaramAM "mari' zabdathI atipariNAmaka zaikSanuM grahaNa karavAnuM che. TIkArtha: AdithI ja AraMbhIne potAnA kSetrAdimAM pratibaMdhanA varjana arthe zikSakone navadIkSita sAdhuone, vidhinA sparzananA arthavALuM vihAranuM grahaNa che, athavA A prayojanAMtara che=have kahe che e bIjuM prayojana che. ziSyakavizeSAdinA viSayavALuM ja vihAranuM grahaNa che. vizeSa eTale apariNAmI Adi athavA viharaNazIla=vihAra karavAnA svabhAvavALo ziSya, A pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 vatasthApanAvastaka/yathA pAnavatAvyAna' dvAra/peTA dvAra : 'vihAra' gAthA 902 bhAvArtha : saMyama grahaNa kare tyArathI mAMDIne sAdhune pote rahela che te kSetra ane potAnA paricita evA svajanAdi sarva pratyenA pratibaMdhano tyAga karavAno hoya che. A pratibaMdhanA varjana mATe bhagavAne je vidhi darzAvela che, te vidhinA bodha mATe graMthakAre vratapAlananA upAyamAM gurukulavAsa dvArathI svataMtra vihAradvAranuM grahaNa karela che. ahIM prazna thAya ke mumukSu saMsArathI virakta thaIne ja saMyama grahaNa karatA hoya che, AthI sAdhu "pratibaMdhanA varjana mATe ja saMyama che," ema jANatA hoya che. mATe pratibaMdhanA varjana mATe vihAranI vidhi che, e prakArano zaikSane bodha karAvavAnI AvazyakatA rahetI nathI, to pachI vihAradvAranuM svataMtra grahaNa zA mATe che ? e prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakAra kahe che ke athavA A prayojanAMtara che arthAt pUrvamAM batAvyuM te pratibaMdhanuM varjana prathama prayojana che, ane have batAve che e bIjuM prayojana che. zaikSavizeSAdi viSayaka ja vihAradvAranuM pRthagrahaNa che. Azaya e che ke keTalAka zaikSo apariNAmI hoya che, ane apariNAmI jIvo mAtra dharmabhAvathI ja saMyama grahaNa kare che. teone saMyama grahaNa karavAnA kharA prayojanano bodha hoto nathI. AthI tevA apariNAmI zaikSone vihAradvAranA pRtha- grahaNa dvArA bodha karAvavo che ke svakSetrAdimAM pratibaMdhanA varjana mATe bhagavAne saMyama grahaNa uparAMta vihAranI vidhi paNa batAvI che. vaLI, keTalAka navadIkSita sAdhuo atipariNAmI hoya che, ane atipariNAmI jIvo evuM mAnatA hoya che ke "bhagavAne mAsakalpa karavAno kahyo che, tethI mAsathI adhika eka sthAnamAM kAraNavizeSe paNa rahevAya ja nahi." AthI teone paNa vihAradvAranA pRthar grahaNa dvArA bodha karAvavo che ke bhagavAne pratibaMdhanA varjana mATe vihAranI vidhi batAvI che, tethI jJAnAdinI vRddhirUpa kAraNavizeSathI eka sthAnamAM rahIne pratibaMdhanuM varjana thaI zakatuM hoya to dravyathI niyatavAsa ane bhAvathI mAsakalpa karIne paNa saMyamanI sAdhanAmAM yatna karavo joIe; paraMtu kAraNavizeSa hovA chatAM dravyathI paNa vihAra karavAmAM Ave to pratibaMdhanA varjananuM prayojana siddha thaI zakatuM nathI. athavA to keTalAka ziSyo viharaNazIla hoya che, ane rvihAra karavAnA svabhAvavALA hovAthI teo evuM mAnatA hoya che ke "saMyama grahaNa karyA pachI navAM navAM sthAnomAM pharavA maLe che, navuM navuM jovA maLe che. tethI satata udyata vihAra karavo joIe." AthI AvA prakAranA ziSyone vihAradvAranA pRthar grahaNa dvArA e batAvavuM che ke bhagavAne pratibaMdhanA tyAga mATe vihAranI vidhi batAvI che, paraMtu vicaravAnA svabhAvanI puSTi mATe vihAranI vidhi batAvela nathI. Ama, zaikSavizeSa evA apariNAmI, atipariNAmI ke viharaNazIla sAdhuone vihAranI vidhinuM jJAna karAvavA arthe graMthakAre vihAradhAranuM gurukulavAsaddhArathI pRthar rUpe grahaNa karela che. vaLI upalakSaNathI A paNa jaNAya che : keTalAka sAdhuo navakalpI vihAra karavAmAM pramAdI hoya che, ane vihAradhArane svataMtra batAvavAmAM na AvyuM hoya to te pramAdI sAdhuone thAya ke "jinAjJA pramANe gurukulavAsamAM chuM.' AthI te pramAdI sAdhuo gurukulavAsamAM rahIne paNa kSetrAdimAM pratibaMdha karatA hoya, For Personal & Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka'yathA pAnayitavyAna' dvAra / peTA dvAraH "catikathA' | gAthA 902-903. 361 topaNa vihAradvAranuM temane jJAna na hovAthI pratibaMdhanA varjanamAM te yatna kare nahi. jyAre vihAradvArane gurukulavAsaddhAra karatAM svataMtra batAvela hoya to te pramAdI sAdhune "bhagavAne vihAranI vidhi pratibaMdhano tyAga karavA mATe mUkela che evuM jJAna thavAthI pratibaMdhanuM varjana karavA mATe yatna kare. Ama pramAdI sAdhuone paNa vihAranI vidhinuM tAtparya pratibaMdhavarjana che, te prakAranuM jJAna karAvavA arthe graMthakAre vihAradvAranuM pRthagu grahaNa karela che. I90rA. avataraNikA: 3 vihAradvArama, tathAdhAramA - , avataraNikArya : gAthA 678mAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA, temAMthI dazamA upAyarUpa vihAradvAra gAthA 899thI mAMDIne 902mAM kahevAyuM. have vratapAlananA agiyAramA upAyarUpa yatikathAdvArane gAthA 903thI 908 sudhI kahe che - gAthA : sajjhAyAIsaMto titthayarakulANurUvadhammANaM / kujjA kahaM jaINaM saMvegavivaDDaNi vihiNA // 903 // anvayArtha: sAyAto svAdhyAyAdithI zrAMta evA sAdhu vidi vidhi vaDe nityavuiMnAgurUvathamAdi=tIrthakaranA kuLane anurUpa dharmavALA gavi yationI saMve vivaThThA saMvegavivardhanI vaheM-kathAne hunnA kare. gAthArtha : svAdhyAyAdithI zAMta thayela sAdhu vidhi vaDe tIrthakaranA kuLane anurUpa dharmavALA cationI saMvega vadhAranArI kathAne kare. TIkA : svAdhyAyAdizrAntaH san tIrthakarakulAnurUpadharmANAM mahAtmanAM, kimityAha-kuryAt kathAM yatInAM saMvegavivarddhanIM vidhinA-AsanAcalanAdineti gAthArthaH // 903 // * "svAdhyAyanti :''mAM 'mara' padathI dhyAna, vaiyAvacyAdinuM grahaNa che. * "mAsanIvartananA'mAM "mari' padathI zarIraacalana ane mAnasaacalananuM grahaNa che. TIkArya : svAdhyAyAdithI zrAMta chatA sAdhu, tIrthakaranA kuLane anurUpa dharmavALA mahAtmA evA yationI, zuM? ethI kahe che - Asanaacalana Adi vidhi vaDe saMvegane vadhAranArI kathAne kare, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vatasthApanAvastaka 'yathA paniyatAni' dvAra / peTA dvAra : "catikathA' | gAthA 993-904 bhAvArtha : - sAdhue saMyamanI vRddhi mATe svAdhyAyAdi ucita yogomAM haMmezAM yatna karavo joIe; chatAM sAdhu jyAre svAdhyAyAdithI zramita thayela hoya, tyAre zArIrika ane mAnasika sthiratApUrvaka, sthira AsanamAM besIne, saMvegane vadhAre tevI uttama puruSonI kathA kare arthAt bhagavAne upadezela evo saMyama grahaNa karela che evA ane bhagavAnanA kuLane, anurUpa saMyamamAM sudaDha yatna karanArA evA mahAtmAonA caritranI kathA kare, jethI saMveganI vRddhi thAya ane saMyamayogomAM sudaDha prayatna thAya. 903 avataraNikA : etadevAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke svAdhyAyAdithI zrAMta thayela sAdhu yationI kathAne kare. ene ja kahe che - gAthA : jiNadhammasuTThiANaM suNijja cariAI puvvasAhUNaM / sAhijjai annesiM jahArihaM bhAvasArAI // 904 // anvayArtha : niyamamAAM jinadharmamAM susthita evA pudgala dUy pUrva sAdhuonAM carigADuM caritrone sunnisAMbhaLe (ane) mahiM anyone nahArihaMyathAI=yathAyogya, mAvasarADuM bhAvasAra evAM caritrone sidimDuM kahe. gAthArtha : jinadharmamAM susthita evA pUrvanA sAdhuonAM castrione sAMbhaLe, ane anya sAdhuone yathAyogya bhAvasAra evAM caritrone kahe. TIkA : jinadharmasusthitAnAM sambandhIni zRNuyAccaritAni-ceSTitAni pUrvasAdhUnAM mahAtmanAM, sAdhayeccA'nyebhyaH kathayedityarthaH yathArha bhAvasArANi-vinayapariNatyanurUpANIti gAthArthaH // 904 // TIkAIH jinadharmamAM susthita, mahAtmA evA pUrvanA sAdhuonA saMbaMdhavALA caritrone ceSTitone AcaraNAone, sAMbhaLe, ane anyone yathAI yathAyogya, vinaya ane pariNatine anurUpa bhAvasAra evAM caritrone kahe, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'yatikathA' | gAthA 904-905 bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke svAdhyAyAdithI zrAMta thayela sAdhu yatikathA kare. tethI yatikathAne batAvavA mATe kahe che ke saMyama grahaNa karyA pachI jemaNe mahAsattvathI niraticAra cAritranuM pAlana karyuM che, tevA jinadharmamAM susthita pUrvanA mahAtmAonI kathA, sAdhu guru AdinI pAsethI sAMbhaLe, jethI potAnuM vIrya niraticAra cAritranA pAlanane abhimukha ullasita thAya. vaLI, samartha sAdhue yatikathA bIjA pAse kare che, jethI anya sAdhuone saMyamamAM dRDha yatna karavAno utsAha vadhe; ane A yatikathA pUrvanA suvihita sAdhuono vinaya ane teonI saMyamanI pariNati kevI hatI ? tene anurUpa evI bhAvasAra kare, ane AvI bhAvasAra yatikathA paNa anya zrotA sAdhuonI je prakAre yogyatA hoya te prakAre ja kare; kema ke anya sAdhuonI samajavAnI yogyatAno vicAra karyA vinA pUrvanA maharSionAM gaMbhIra sthAno kahevAmAM Ave, to te sAdhuone te gaMbhIra sthAnonA tAtparyano khyAla na Ave, jethI te yatikathA dvArA teono upakAra thaI zake nahi. mATe sva-paranA upakAra arthe karAtI yatikathA zrotAnI yogyatAne sAme rAkhIne karavI joIe. l904 avataraNikA : yathA - 393 avataraNikArya : pUrvagAthAmAM kahyuM ke sAdhu mahApuruSonAM caritrone sAMbhaLe ane anya sAdhuone kahe. tethI te caritro ja 'yathA' thI batAve che gAthA: anvayArthaH bhayavaM dasannabhaddo sudaMsaNo thUlabhadda vairo a / saphalIkayagihacAyA sAhU evaMvihA hoMti // 905 // mayavaM=bhagavAna sannamaddo-dazArNabhadra, suvaMsaLo-sudarzana, bhUtama =sthUlabhadra, vo =ane vaja; satIzAyA=saphaLa karyo che gRhano tyAga jemaNe evA sAhU=sAdhuo DvavihA=AvA prakAranA hoMti-hoya che. gAthArtha: bhagavAna dazArNabhadra, sudarzana, sthUlabhadra ane vajra; saphaLa karyo che gRhano tyAga jemaNe evA sAdhuo AvA prakAranA hoya che. TIkA : bhagavAn dazArNabhadro rAjarSiH sudarzanaH sthUlabhadro vajrazca saphalIkRtagRhatyAgAH mahApuruSAH sAdhava evaMvidhA bhavantIti gAthArthaH / kathAnakAni kSuNNatvAnna likhitAni // 905 // For Personal & Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/ peTA dvAra : "catikathA' | gAthA 905-906 TIkArya : saphaLa karyo che gharano tyAga jemaNe evA mahApuruSa sAdhuo, koNa che? te batAve che - bhagavAna dazArNabhadra rAjarSi, sudarzana, sthUlabhadra ane vajasvAmI; AvA prakAranA=tIrthakaranA kuLane anurUpa dharmavALA, hoya che, e pramANe gAthArtha che. A mahApuruSonAM kathAnako zuSNapaNuM hovAthI=prasiddha hovAthI, lakhAyAM nathI. 90pA. avataraNikA : tathaitatkarttavyam - avataraNikArya : pUrvamAM kahyuM ke svAdhyAyAdithI zrAMta sAdhu yatikathAne kare. vaLI bIjuM zuM kare? te batAvatAM kahe che ke tathA A=prastuta gAthAmAM batAve che e, karavuM joIe - gAthA : aNumoemo tesiM bhagA cariaM niraiAraM / saMvegabahulayAe eva vimohijja appANaM // 906 // anvayArtha : te imAvaMtA =ta bhagavaMtonA=pUrvagAthAmAM batAvyA te dazArNabhadrAdi bhagavaMtonA, nipharaM carimaMtra niraticAra caritrane saMvevadunayA=saMveganI bahulatA vaDe guNono ame anumodIe chIe. parva A rIte (sAdhuo) 3khAI AtmAne vidiM= vizAdhana kare. gAthArtha : pUrvagAthAmAM batAvyA te dazArNabhadrAdi bhagavaMtonA niraticAra caritrane saMveganI bahulatA vaDe ame anumodIe chIe. A rIte sAdhuo AtmAnuM vizodhana kare. TIkA : anumodAmahe teSAM dazArNabhadrAdInAM bhagavatAM caritaM niraticAra-yathoktAcAramityarthaH saMvegabahulatayA, evam uktena prakAreNa sarvatra vizodhayedAtmAnaM karmamalAditi gAthArthaH // 906 // TIkArya : te dazArNabhadrAdi, bhagavaMtonA niraticAra caritrane yathokta AcArane=je prakAre zAstramAM kahevAyela che te prakAranA AcArane, saMveganI bahulatA vaDe ame anumodIe chIe. A rIte kahevAyela prakArathI, sarvatra=saMyamajIvananA dareka anuSThAnomAM, karmarUpI maLathI AtmAnuM vizodhana kare, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastaka/yathA patniyitavyAna' dvAra / peTA dvAra : "yatikathA' | gAthA 90-900 365 bhAvArtha : sAdhuoe dazArNabhadrAdi mahApuruSonA niraticAra cAritrane atyaMta saMvegapUrvaka yAda karIne anumodanA karavI joIe. te batAvavA graMthakArazrI kahe che ke ame teonA cAritranI atyaMta saMvegapUrvaka anumodanA karIe chIe. tethI e prApta thAya ke sAdhuo niraticAra cAritranA svarUpane potAnI buddhimAM upasthita karIne tenA cAritranuM baddharAgapUrvaka pAlana karanArA evA dazArNabhadrAdinI anumodanA kare che, je anumodanAnA phaLarUpe teonA cAritranA pratibaMdhaka karmamalano nAza thAya che ane teonA AtmAnI vizuddhi thAya che. I906ll. avataraNikA : atraiva guNamAha - avataraNikArya : ahIM ja guNane kahe che yatikathA karavAnA ane anumodavAnA viSayamAM ja thatA lAbha batAve che - gAthA : ia appaNo thirattaM takkulavattI ahaM ti bahumANA / taddhammasamAyaraNaM evaM pi imaM kusalameva // 907 // anvayArtha: rUma A rIte maM ftharatta AtmAnuM sthiratva (ane) tattavattI tenA kulavartA=dazArNabhadrAdinA kuLamAM rahenAro, mahaM huM , ti e prakAranA vadhumaUTT=bahumAnathI taptamasamAyaUtenA=dazArNabhadrAdinA, dharmanuM samAcaraNa thAya che. pUrva pi A rIte paNa rUdma A kusatnamevakuzala ja che. gAthArtha : A rIte AtmAnuM sthiratva thAya che, ane huM dazArNabhadrAdinA kuLamAM rahenAro chuM, e prakAranA bahumAnathI dazArNabhadrAdinA dharmanuM AcaraNa thAya che. A rIte paNa A kuzala ja che. TIkA : ___ evaM kriyamANe AtmanaH sthiratvaM bhavati, tathA tatkulavartI dazArNabhadrAdikulavartI ahamityasmAd bahumAnAt taddharmasamAcaraNaM dazArNabhadrAdidharmasevanaM bhavati, evamapyetat paropAdhidvAreNa viziSTAnuSThAnaM kuzalamevAvasthAntara iti gAthArthaH // 907 // * "vapi"mAM "ma'thI e darzAvavuM che ke dazArNabhadrAdi jevA mahApuruSonuM paropAdhi vagara karAtuM niraticAra anuSThAna to kuzala che ja; paraMtu avasthAMtaramAM rahela jIvonuM A rIte paNa paropAdhi dvArA karAtuM viziSTa anuSThAna kuzala ja che. For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 vratasthApanAvastuka/yathA patniyitavyani' dvAra / peTA dvAraH "catikathA' | gAthA 900-908 TIkArya : - purva ziyamane A prakAre karAte chata=gAthA 904thI 906mAM kahyuM e prakAre dazArNabhadrAdinA caritronuM saMvegapUrvaka kathana, zravaNa ane anumodana karAte chate, mAtmanaH sthitva mavati AtmAnuM sthirapaNuM thAya che. tathA.....mavati ane "tenA kulavartI dazArNabhadrAdinA kuLamAM rahenAro, huM chuM," e prakAranA A bahumAnathI, tenA dharmanuM samAcaraNa-dazArNabhadrAdinA dharmanuM sevana, thAya che. vipi A rIte paNa dazArNabhadrAdinA kuLanuM smaraNa karIne dazArNabhadrAdinA dharmanuM sevana thAya che e rIte paNa, paropAdhi paranI upAdhinA dvArathI dazArNabhadrAdinA kuLanA smaraNarUpa paranA nimitta dvArA, pati viziSTanuSThAne A viziSTa anuSThAna=potAnAmAM apramAdabhAvanI vRddhi karAve evuM A viziSTa anuSThAna, mavasthAntare avasthAMtaramAM=dazArNabhadrAdi jevI mahAsAttvika avasthA karatAM kaMIka nyUna paNa teonA najIkanI avasthAmAM, traNeva kuzala ja che, rUti thArtha e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvamAM kahyuM ke sAdhuo saMveganI vRddhi mATe yatikathA kare che. tyArabAda dazArNabhadrAdinA caritranI anumodanA karavAnI kahI. e rIte anumodanA karAya chate AtmA saMyamamAM sthira thAya che arthAt dazArNabhadrAdinA caritranuM kathana ane zravaNa karIne anumodana karavAthI saMyamabhAvamAM daDha yatna karavA mATe sAdhu sthiratAne pAme che, ane dazArNabhadrAdino kulavartI huM chuM, e prakAranuM bahumAna thavAne kAraNe dazArNabhadrAdinI jema apramAdabhAvathI dharmanuM sevana thAya che. ahIM zaMkA thAya ke dazArNabhadrAdi sAdhuoe to jinazAsanamAM saMyama grahaNa karavArUpa uttamakuLamAM janma laIne svayaM apramAdathI saMyamamAM yatna karyo hato; jayAre vartamAnanA sAdhuo to dazArNabhadrAdinI jema apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karatA nathI. tethI kahe che ke A rIte paNa A viziSTa anuSThAna kuzala ja che. Azaya e che ke je jIvo dazArNabhadrAdi jevA ati sAttvika che, teo to saMyama lIdhA pachI potAnA kuLanI maryAdA pramANe apramAdabhAvathI zaktine anurUpa saMyamamAM yatna kare ja che; paraMtu jeo temanA jevA atikulIna nathI, teo "huM dazArNabhadrAdino kulavartI chuM', e prakAre bahumAna kare, to tenA kAraNe teo paNa dazArNabhadrAdinI jema apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna karI zake. Ama, dazArNabhadrAdinA daSTAMtanA smaraNarUpa paropAdhi dvArA=paranA AlaMbana dvArA, teonuM A viziSTa anuSThAna kuzaLa ja che; kema ke vartamAnanA susAdhuonI dazArNabhadrAdi jevI avasthA nahIM hovA chatAM paNa dazArNabhadrAdinI kaMIka najIkanI avasthA che. AthI ja atyAranA susAdhuo mahApuruSonA avalaMbanathI apramAdabhAva karI zake che. mATe AvI avasthAmAM A rIte paNa apramAdabhAva karavo e kalyANanuM kAraNa che. 907. gAthA : aNNesi pi a evaM thirattamAINi hoti niameNaM / iha suhasaMtANo khalu vikahAmahaNo muNeavvo // 908 // (daarN)|| For Personal & Private Use Only
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtacitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'catikathA' / gAthA 908 anvayArthaH vaM =ane A rIte aLesi pi-anyonuM paNa cittamASphaLi-sthiratva Adi nimeLa-niyamathI hrauMti-thAya che. S. ahIM=saMyamajIvanamAM, suhRdaMtALo-zubha saMtAna hatu=kharekhara vijJAmajJaLo-vikathAno mathana=nAza karanAra, muLeJavyo-jANavo. gAthArtha: ane A rIte anya sAdhuonI paNa sthiratA Adi niyamathI thAya che. saMyamajIvanamAM zubha saMtAna kharekhara vikathAno nAza karanAra jANavo. TIkA 396 anyeSAmapi caivam uktena prakAreNa sthiratvAdIni bhavanti niyamena zravaNAt sakAzAd, evaM zubhasantAna eva, tebhyo'pi tadanyeSAM sthiratvAdibhAvAd, ayaM ca janmAntare'pi vikathAmathano = vikathAvinAzano muNitavyaH, tadanyeSAM tadvinAzaneneti gAthArthaH // 908 // ( dvAraM ) // * '"sthiratvAvIni''mAM 'Avi' zabdathI potAnA ucita kRtyonuM smaraNa, ucita kRtyo karavA mATeno dRDha abhilASa vagere bhAvonuM grahaNa karavuM. TIkArya ane A prakAre=ukta prakArathI=pUrvamAM kahevAyela prakArathI, zravaNathI anya jIvonuM paNa sthiratva Adi niyamathI thAya che. A rItetikathA dvArA anya jIvonuM sthiratvAdi thAya che e rIte, zubha saMtAna ja=zubha paraMparA ja, thAya che; kema ke teo dvArA paNatikathA sAMbhaLIne saMyamamAM sthiratva pAmela jIvo dvArA paNa, tenAthI anyonAyatikathA sAMbhaLIne jeo sthiratva pAmyA che te sAdhuothI anya sAdhuonA, sthiratvAdino bhAva che; ane Azubha saMtAnayatikathA karanAra sAdhuthI thayela A zubha pravAha, janmAMtaramAM paNayatikathA karanArane anya janmamAM paNa, vikathAnuM mathana-vikathAno vinAza karanAra, jANavo; kema ke tenAthI anyonI= yatikathA karanAra sAdhuothI anya sAdhuonI, tenuMvikathAnuM, vinAzana che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: pUrvamAM kahyuM ke sAdhue yatikathA karavI joIe ane mahApuruSonA niraticAra cAritranI anumodanA karavI joIe, e rIte kathA karanAra sAdhuothI anya sAdhuone paNa niyamathI sthiratA thAya che; kema ke kathA karavAnA samaye potAne jema uttama puruSonA smaraNathI uttama bhAvo thAya che, tema kathAnA zravaNathI anya sAdhuone paNa sthiratvAdi bhAvo thAya che. A rIte yatikathA karavAthI ane tenI anumodanA karavAthI potAnAmAM ane anya jIvomAM sthiratva Adi guNo pragaTe che, jethI zubhanI paraMparA cAle che; kema ke pote karela kathAthI potAno saMyamabhAva sthira thayo ane te kathAthI anyano paNa saMyamabhAva sthira thayo, tema ja saMyamamAM sthira thayela sAdhuo anya jIvone paNa te kathA ka2ze, AthI ghaNA sAdhuonuM saMyama sthira thavArUpa zubha saMtAna cAlaze. For Personal & Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvastuka |'yathA pAtayitavyAni' dvAra / peTA dvAra : 'catikathA' | gAthA 908-909 je vaLI, je sAdhu potAnA ane anya jIvonA saMyamanA pariNAmane sthira kare che, te sAdhune janmAMtaramAM paNa vikathAno nAza thAya che; kema ke haMmezAM potAne thayela uttama bhAva bIjAmAM pragaTAvavAmAM Ave to te uttama bhAvanI bhavAMtaramAM potAne prApti thAya che. e niyama pramANe A bhavamAM karela uttama puruSonA caritrathI thayela sthira bhAva bIjA bhavamAM pharIthI tevA uttama puruSonI kathA karavAnA pariNAmane pedA kare che, ane pote yatikathA karIne anya jIvonI vikathAno nAza karyo hoya to tenAthI baMdhAyela puNya ane uttama saMskAro bhavAMtaramAM potAnI paNa vikathAno nAza kare che arthAt potAne bIjA bhavamAM vikathAnI aprApti thAya che. AthI svAdhyAyAdithI zrAMta thayela sAdhue sadA yatikathAmAM udyama karavo joIe, e prakArano Azaya che. 908 36. avataraNikA : adhikRtadvAragAthAyAM sarvadvArANAmevaidamparyamAha - - avataraNikArya 678 rUpa adhikRta evI dvAragAthAmAM sarva dvAronA javratapAlananA upAyarUpe batAvela 11 AronA ja, aidaMparyane kahe che . --- bhAvArtha: gAthA 611mAM trIjI upasthApanA nAmanI vastunA mukhya traNa dvAro batAvyAM, temAM 'vratAni yathA pAlayitavyani' e rUpa trIjuM dvAra gAthA 678thI mAMDIne gAthA 908mAM pUruM thayuM, ane te trIjA dvAramAM vratapAlananA 11 upAyo batAvyA, tethI te gAthA 678 rUpa adhikRta evI dvAragAthAmAM batAvela vratapAlananA 11 upAyorUpa sarva dvAronuM ja aidaMparya prastuta gAthAmAM batAve che - gAthA: visso asigArahio eva payatteNa caraNapariNAmaM / rakkhajja dulahaM khalu laddhamaladdhaM va prAvijjA // 909 // anvayArthaH va payajJeLa-A prakAranA prayatnathI viosidghio-visrotasikAthI rahita (sAdhu) nanneM yukta varALiAmaM=labdha evA durlabha caraNapariNAmane vizrvapna-2kSaNa kare, addha va=athavA alabdhane=nahIM prApta thayela caraNapariNAmane, pAvijJA=prApta kare. * 'jItu' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha: pUrve kahela guruAsevanAdi 11 dvAromAM prayatnathI visrotasikAthI rahita sAdhu prApta thayela durlabha cAritranA pariNAmanuM rakSaNa kare, athavA nahIM prApta thayela cAritranA pariNAmane prApta kare. For Personal & Private Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthapanAvastuka/yathA pastAyatavyAna' dvAra/ gAthA 909 - 369 TIkA? visrotasikArahitaH saMyamAnusAricetovighAtavajitaH san, evam-uktena prakAreNa gurvAsevanAdinA, caraNapariNAmamacintyacintAmaNirUpaM rakSeta durlabhaM khalu labdhaM santam, alabdhaM vA prApnuyAdevameveti gAthArthaH // 909 // TIkArya : A prakAre=gurunA AsevanAdirUpa kahevAyela prakArathI, visrotasikAthI rahita=saMyamane anusaranArA cittanA vighAtathI varjita chatA, sAdhu labdha chatA durlabha aciMtyaciMtAmaNIrUpa caraNapariNAmane rakSaNa kare. athavA A rIte ja=kahevAyela 11 kAromAM yatna kare e rIte ja, alabdhane aprApta evA caraNapariNAmane, prApta kare, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA pachI je sAdhu guruAsevanAdi vratapAlananA 11 upAyomAM yatna kare che, te sAdhunA saMyamane anusaranAra evA guptivALA cittano vyAghAta thato nathI. AthI tevA sAdhunuM citta visrotasikAthI rahita bane che, jethI saMyamaprahaNakALamAM prApta karela aciMtyaciMtAmaNIrUpa cAritranA pariNAmanuM te rakSaNa karI zake che. Azaya e che ke vidhipUrvaka saMyama grahaNa karanAra sAdhu vidhimAM atyaMta upayukta hovAne kAraNe ane saMsArathI virakta hovAne kAraNe pAMca samiti ane traNa guptinA pariNAmarUpa aciMtyaciMtAmaNI jevA cAritranA pariNAmane prApta kare che, ane prApta thayela caraNapariNAmanuM 11 dvAromAM yatna karavA dvArA rakSaNa kare che; kema ke 11 dvAromAM yatna karavAthI saMyamano nAza karanAra evA cittano pravAha UThato ja nathI, jethI prApta thayela caraNano pariNAma surakSita rahe che. ahIM prazna thAya ke saMyamanA rakSaNa mATe ATalo badho yatna kema Avazyaka che? tethI kahe che ke prApta thayela cAritrano pariNAma atidurlabha che, tethI tenuM rakSaNa karavAmAM na Ave to caraNapariNAmano vinAza thAya, je pariNAma pharI maLavo durlabha che. mATe teno vinAza na thAya tadarthe sAdhue yatna karavo joIe. vaLI zaMkA thAya ke saMyama grahaNa karatI vakhate bhAvacAritra prApta thayuM hoya tevA sAdhu 11 dvAromAM yatna kare to tenA cAritranA pariNAmanuM rakSaNa thaI zake, paraMtu je sAdhune te prakAranA vIryano utkarSa na thavAthI saMyamagrahaNakALamAM bhAvacAritranI prApti thaI na hoya, tevA sAdhune 11 dvAromAM yatna karavAthI zuM phaLa prApta thAya? te batAvavA kahe che ke saMyamaprahaNakALamAM bhAvacAritra prApta thayuM na hoya, topaNa dravyathI saMyama grahaNa karIne 11 dvAromAM yatna karanAra sAdhune nahIM prApta thayela caraNano pariNAma prApta thAya che. AthI saMyama grahaNa karyA pachI sAdhue sarva kAromAM apramAdathI yatna karavo joIe. vaLI, caraNapariNAmane "cityaciMtAmaNirUpa'' vizeSaNa ApavA dvArA e jaNAvavuM che ke ciMtAmaNi ratna to ciMtita vastune ja Ape che ane e paNa mAtra bhautika sAmagrI ja jIvane ApI zake che, paraMtu ciMtAmaNi ratna svarga ane mokSarUpa phaLa ApI zakatuM nathI. AthI ciMtAmaNi ratna aciMtya koTinuM=zreSTha For Personal & Private Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAni' dvAra / gAthA 909-910 koTinuM, nathI; jyAre caraNapariNAmarUpa ciMtAmaNi ratna aciMtya koTinuM che; kema ke ciMtAmaNi ratna je phaLa ApI zakatuM nathI, tevuM mokSarUpa phaLa caraNapariNAma Ape che, ane mokSa na maLe tyAM sudhI paNa sugatinI paraMparA calAvanAra che. AthI caraNapariNAma aciMtya ciMtAmaNirUpa che. vaLI, cAritrano pariNAma ati durlabha hovAthI anaMta kALamAM jIve kyAreya prApta karyo nathI, mATe jIvanuM anaMta kALathI saMsAramAM paribhramaNa cAle che, ane temAM kaMIka puNyanA udayathI jIvane A bhavamAM cAritrano pariNAma prApta thayo che. tethI durlabha evA cAritranA rakSaNa mATe sAdhue sarva yatna karavo joIe. avataraNikAmAM kahyA mujaba 11 dvAronuM aidaMparya e che ke prApta thayela saMyamanA pariNAmamAM vyAghAtanA varjana mATe sAdhue 11 dvAromAM yatna karavo joIe, jethI prApta thayela durlabha evA cAritranA pariNAmanuM rakSaNa thAya; ane cAritrano pariNAma prApta thayela na hoya topaNa prApta thAya tadarthe, dIkSA lIdhA pachI sAdhue koI vikalpa vagara 11 dvAromAM ja yatna karavo joIe. 909 avataraNikA : etadeva bhAvayannAha - avataraNikArya : Ane ja bhAvana karatAM kahe che arthAt pUrvagAthAnA aMte kahyuM ke 11 vAromAM prayatna karavA dvArA sAdhu alabdha paNa cAritranA pariNAmane prApta kare, e ja vAtane gAthA 912mAM bhAvana karavAnI che. AthI tenuM pUrvabhUmikArUpa kathana jaNAvavA mATe graMthakAra prastuta gAthAmAM kahe che - gAthA : No uvaThAvaNae ccia niamA caraNaM ti davvao jeNa / sA'bhavvANa vi bhaNiA chaumatthagurUNa saphalA ya // 910 // anvayArtha: 3vaDAvaULL vyi upasthApanA ja karAya chate nimAM niyamathI ghara chokacaraNa=bhAvacAritra, thatuM nathI; ne je kAraNathI brokadravyathI sakate-upasthApanA, vyAvi abhavyone paNa maLa kahevAI che, (to upasthApanA karavI nirarthaka che? evI zaMkAmAM kahe che -) chamasthagurU ane chabastha gurunI (upasthApanA) sapahtna saphaLa che=phaLavALI che. * 'ti' pAdapUrti arthe che. gAthArtha : upasthApanA ja karAye chate niyamathI bhAvacAstri thatuM nathI; je kAraNathI dravyathI upasthApanA abhavya jIvone paNa kahevAI che. ahIM zaMkA thAya ke upasthApanA karavAthI niyamA bhAvacAritra na thatuM hoya to upasthApanA karavI nirarthaka che, tenA samAdhAnarUpe kahe che - ane chadmastha guranI upasthApanA saphaLa che. For Personal & Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvaka/yathA pAyitavyAna' dvAra / gAthA 910 301 TIkAH nopasthApanAyAmeva kRtAyAM satyAM niyamAccaraNamiti, kuta ityAha-dravyato yena kAraNena sA abhavyAnAmapi bhaNitA upasthApanA aGgAramardakAdInAM, chadmasthagurUNAM vidhikArakANAM saphalA cAjJArAdhanAditi gAthArthaH // 910 // TIkArya upasthApanA ja karAye chate niyamathI caraNa nathI=bhAvacAritra thatuM nathI; kayA kAraNathI? ethI kahe che - je kAraNathI te=upasthApanA, dravyathI aMgAramaEkAdi abhavyone paNa kahevAI che. ahIM zaMkA thAya ke jo upasthApanAthI niyamathI bhAvacAritra na thatuM hoya to upasthApanA zA mATe karAya che? tethI kahe che - ane AzAnA ArAdhanane kAraNe vidhikAraka=vidhipUrvaka ziSyanI vratomAM upasthApanA karanAra, chadmastha gurunI saphaLa che upasthApanA phaLavALI che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pravrajayA grahaNa karyA pachI vratomAM upasthApita thatI vakhate jIvane cAritrano pariNAma thAya ja, evo niyama nathI; kema ke abhavya evA aMgAramaEkAdi jIvonI paNa dravyathI vratomAM upasthApanA thAya che, ema zAstramAM kahela che. AnAthI e prApta thAya ke keTalAka jIvone upasthApanA vakhate ja bhAvathI cAritranI prApti thAya che, to keTalAka jIvone upasthApanA mAtrathI bhAvathI cAritra pragaTa thatuM nathI. mATe bhAvacAritranA arthI jIve pUrvamAM batAvela vratapAlananA 11 upAyomAM yatna karavo joIe, jethI aprApta paNa cAritrano pariNAma prApta thAya. A prakAranuM vratapAlananA 11 upAyorUpa dvAragAthAnuM aidaMparya che. ahIM prazna thAya ke vratomAM upasthApanA karavA chatAM jo bhAvacAritra prApta thatuM na hoya to gurue ziSyanI upasthApanA karavAmAM yatna karavo joIe nahIM; kema ke vicAraka vyakti niSphaLa pravRtti kare nahi. tethI kahe che ke vidhithI upasthApanA karanAra evA chadmastha gurunI ziSyane vratomAM upasthApanA karavArUpa kriyA saphaLa che; kema ke gurune AjJAnI ArAdhanA thAya che. Azaya e che ke dIkSA lenAra jIva bhavya che ke abhavya ? e chadmastha guru jANI zakatA nathI, ane dIkSA lenAra jIva bhavya hoya to paNa tenAmAM upasthApanAnI kriyAthI cAritra Avaze ke nahi? te paNa chabastha guru jANI zakatA nathI. AthI chabastha guru saMbhavane AzrayIne zAstramAM kahela vidhi pramANe ziSyamAM upasthApanAnI pravRtti kare, to te gurune upasthApanAnI pravRttithI bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana thAya che; ane bhagavAne joyuM che ke vidhipUrvaka pravrajayA grahaNa karyA pachI yogya bhUmikAthI taiyAra thayela jIvanI upasthApanA karavAmAM Ave to prAyaH karIne upasthApanAkALamAM ghaNA jIvone cAritrano pariNAma pragaTa thAya che. AthI ziSyanI yogyatA joIne upasthApanA karavAnI bhagavAne AjJA karela che. tethI jinAjJAnuM smaraNa karIne, jIvanI yogyatAne jANIne, vidhipUrvaka vratomAM upasthApanA kare to te gurune AjJAnuM ArAdhana thavAne kAraNe nirjarAnI prApti thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 910-911 Ama chatAM, kvacit chabasthatAne kAraNe aMgAramardanAcArya jevA abhavya jIvone nahIM jANI zakavAthI chadmastha guru teonI upasthApanA kare, topaNa te gurune AjJAnI ArAdhanAnuM phaLa maLe che; ane kvacita pravrayA lenAra jIvo bhavya hovA chatAM upasthApanAkALamAM teone bhAvacAritranI prApti na thaI hoya, topaNa vidhipUrvaka upasthApanA karanAra gurune AjJAnA ArAdhanathI nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. AthI vidhikAraka evA chadmastha gurunI karAyelI upasthApanA saphaLa che. 91vA avataraNikAH upasthApanAvidheH phalavattAmAha - avataraNitArtha upasthApanAnI vidhinI phalavattAne kahe che - bhAvArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke upasthApanA ja karAye chate niyamathI bhAvacAritra pragaTa na paNa thAya. ethI zaMkA thAya ke jeonI vratomAM upasthApanA karAI che, te sAdhuone upasthApanAthI koI phaLa prApta thatuM nathI? tenA nivAraNa mATe upasthApanAnI vidhi phaLavALI che, te batAvavA mATe kahe che - gAthA : pAyaM ca teNa vihiNA hoi imaM ti niamo kao sutte / iharA sAmAiamittao vi siddhi gayA'NaMtA // 911 // anvayArtha : ten a vidiUTT=ane te vidhi vaDe pAyaM prAyaH baM-A=chedopasthApya cAritra, ghaTTa thAya che, ti ethI sure sUtramAM niyamo niyama karAyo che. Ama chatAM) rU=ItarathA=upasthApanA vagara, sAmamitto visAmAyikamAtrathI paNa maid=anaMtA siddhi-siddhine viSe gayA. gAthArtha : ane te vidhi vaDe prAyaH chedopasthApya cAritra thAya che, ethI sUtramAM niyama karAyelo che. Ama chatAM upasthApanA vagara sAmAyikamAtrathI paNa anaMtA jIvo siddhi pAmyA. TIkAH prAyazca tena vidhinopasthApanAgatena bhavatyetat-chedopasthApyaM cAritramiti niyamaH kRtaH sUtre dazavaikAlikAdipAThAdyanantaramupasthApanAyAH, itarathA anyathA sAmAyikamAtrato'pi avadheH prAptyA siddhi gatAH anantAH prANina iti gAthArthaH // 911 // * "vaiRnisipari'mAM prathama "mari' zabdathI zastraparijJAdi zAstranA pAThanuM ane dvitIya 'ra' padathI kathita ane abhigatanuM grahaNa che. For Personal & Private Use Only
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka yathA pAyitavyAni' dvAra/ gAthA 911-912 303 * "sAmayimatratoSi'mAM mA'thI e jaNAvavuM che ke chedopasthApyacAritrathI to avadhine prApta karIne anaMtA jIvo siddhine pAmyA che; paraMtu mAtra sAmAyikakyAritrathI paNa avadhine pAmIne anaMtA jIvo siddhine pAmyA che. TIkArya : ane te=upasthApanAgata, vidhi vaDe prAyaH A chedopasthApya cAritra, thAya che, ethI sUtramAM zAstramAM, dazavaikAlikAdinA pAThAdinI pachI upasthApanAno niyama karAyo che. Ama chatAM itarathA=anyathA= upasthApanA vagara, sAmAyikamAtrathI paNa avadhinI prApti vaDe sAmAyikanI caramasImArUpa avadhinI prApti thavAne kAraNe, anaMtA prANIo-jIvo, siddhine pAmyA, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: saMyama grahaNa karatI vakhate jIvane prathama sAmAyikacAritra ApavAmAM Ave che. tyAra pachI dazavaikAlikAdi sUtronA pATha vagerethI zaikSa prAptAdi guNovALo thAya, tyAre tene vratomAM AropaNa karavArUpa bIjuM chedopasthApanIyacAritra ApavAmAM Ave che. Ama vidhipUrvaka upasthApanA karavAthI sAdhumAM prAyaH karIne chedopasthApya cAritrano pariNAma prApta thAya che. ethI dazavaikAlikAdinA pAThAdi karyA pachI ja navadIkSitanI vratomAM upasthApanA karavAnI vidhi che, e apekSAe upasthApanAnI vidhi saphaLa che; kema ke sAmAyikacAritra ApyA pachI sAdhunI upasthApanA karavAthI prAyaH sAmAyika karatAM UMcI bhUmikAvALuM chedopasthApanIyacAritra prApta thAya che; topaNa upasthApanA karavAthI bIjuM cAritra Ave ja evo ekAMte niyama nathI. A jaNAvavA mATe kahe che ke vratonI upasthApanA vagara kevala sAmAyikacAritranI prAptithI paNa sAmAyikanI carama bhUmikArUpa avadhinI prApti dvArA anaMtA jIvo mokSane pAmyA. AnAthI e phalita thAya ke mAtra sAmAyikacAritra grahaNa karavAthI paNa kevalajJAna thaI zake che. Ama chatAM, ghaNA jIvone upasthApanAthI ja prAyaH karIne chedopasthApyacAritra pragaTa thAya che. AthI saMyamanI vRddhi mATe zAstramAM vratonI upasthApanAnI vidhi batAvI che, te ucita che. AnAthI e prApta thAya ke pUrvagAthAnA kathana mujaba vidhipUrvaka upasthApanA karanAra chadmastha gurunI apekSAe upasthApanAnI kriyA saphaLa che, ane prastuta gAthAnA kathana mujaba jeonAM vratomAM upasthApanA karAya che te sAdhuonI apekSAe paNa upasthApanAnI kriyA saphaLa che. 9115 avataraNikA: aniyamameva darzayati - avataraNitArtha pUrvagAthAmAM kahyuM ke upasthApanAnI vidhi vaDe prAyaH chedopasthApanIyacAritra thAya che. tethI nakkI thayuM ke upasthApanAthI bIjuM cAritra Ave ja evo niyama nathI, mATe te aniyamane ja darzAve che - gAthA : puTvi asaMtagaM pi a vihiNA gurugacchamAisevAe / jAyamaNegesi imaM pacchA goviMdamAINaM // 912 // For Personal & Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 vatasthApanAvastukaI'yathA payatavyAna' dvAragAthA 12-913 anvayArthaH putri ane pUrve=upasthApanA vakhate, masaMtarika asatu paNa A=bhAvacaraNa, vidipa=vidhithI puchavAI= guru-gacchAdinI sevA dvArA pachI pAchaLathI joviMvi masi gopendrAdi anekane gAyaM utpanna thayuM. gAthArtha : ane upasthApanAkALamAM cAritrano pariNAma nahIM hovA chatAM paNa, vidhipUrvaka guru-gacchAdinI sevA dvArA pAchaLathI gopendrAdi anekane cAritrano pariNAma utpanna thayo. TIkAH pUrvaupasthApanAkAle asadapi caitaccaraNaM vidhinA gurugacchAdisevayA hetubhUtayA jAtam-abhivyaktam anekeSAmidaM pazcAd gopendrAdInAM gopendravAcakakaroTakagaNiprabhRtInAmiti gAthArthaH // 912 // TIkAIH ane pUrve upasthApanAnA kALamAM, asat paNa A caraNa avidyamAna paNa chedopasthApanIya cAritra, vidhithI hetubhUta=bhAvacAritranI prAptinA hetubhUta, evI guru-gacchAdinI sevA dvArA pAchaLathI gopendrAdika gopendravAcaka, koTakagaNi vagere, anekane A=bhAvacAritra, utpanna thayuM=abhivyakta thayuM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: vidhipUrvaka upasthApanA karavAthI jIvone prAyaH karIne bhAvathI chedopasthApanIyacAritra prApta thAya che, chatAM keTalAka jIvone upasthApanAnI vidhithI chedopasthApanIyacAritra prApta nathI paNa thatuM. topaNa guru, gaccha, vasati Adi 11 upAyonuM sevana kare to upasthApanAkALamAM nahIM pragaTela chedopasthApanIyacAritra pAchaLathI pragaTI zake che. A kathana dvArA gAthA 909nI avataraNikAmAM batAvela aidaMparya A rIte spaSTa thAya che - saMyama grahaNa karyA pachI vidhipUrvaka upasthApanA karavAthI ziSyane chedopasthApanIya cAritra prApta thAya che ane 11 dvAronA sevanathI prApta thayela cAritra uttarottara vRddhi pAme che. vaLI je jIvone upasthApanAkALamAM chedopasthApanIya cAritra prApta thayuM na hoya te jIvone 11 kAronA AsevanathI pAchaLathI paNa A cAritra prApta thAya che. AthI saMyama grahaNa karIne sAdhue vratapAlananA 11 upAyomAM ja yatna karavo joIe, e prakAranuM 11 dvAronuM aidaMparya che. 91rA avataraNikA : __ prakrAntasamarthanAyaivAha - avataraNiyArtha: gAthA 909thI sarva dvAronuM audaMparya batAvavAno prAraMbha karyo, have prakrAMtanA=prAraMbha karAyela aidaMparvanA, samarthana mATe ja kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatuka yathA pAyitavyani' dvAra / gAthA 13 305 gAthA : eaM ca uttamaM khalu nivvANapasAhaNaM jiNA biMti / jaM nANadaMsaNANa vi phalameaM ceva niddiSTuM // 913 // anvayArtha: nivyApApahavi vaane nirvANanA prasAdhana evA Ane cAritrane, niVIT jino 3ttamAM vanu uttama ja laiiMti kahe che; naM je kAraNathI nAsaUTI vijJAna ane darzananuM paNa atyaMtraphaLa 4ai ceva A ja cAritra ja, nididaM nirdezAyuM che. gAthArtha : ane nivaNanA prasAdhana evA cAtrine jinezvaro uttama ja kahe che; je kAraNathI jJAna ane darzananuM paNa phaLa cAritra ja darzAvAyela che. TIkAH etat-cAritraM, uttamaM khalu-uttamameva, nirvANaprasAdhanaM mokSasAdhanaM, jinA buvate, ata etadupAye yatnaH kAryaH ityaidamparyam, uttamatve yuktimAha-yad-yasmAt jJAnadarzanayorapi tattvadRSTyA phalametadeva cAritraM nirdiSTaM, tatsAdhakatvAditi gAthArthaH // 913 // TIkArtha : nirvANanA prasAdhana evA=mokSanA sAdhana evA, Ana=cAritrane, jino uttama ja kahe che. AthI AnA=cAritranA, upAyamAM yatna karavo joIe, e prakAranuM daMparya che. uttamatvamAM-cAritranA uttamapaNAmAM, yuktine kahe che arthAtuM cAritra ja uttama kema che? jJAna ane darzana kema nahIM? e prakAranI zaMkAmAM yukti batAve che - : je kAraNathI jJAna ane darzananuM paNa phaLa tattvadeSTithI-nizcayanayanI apekSAthI, A ja cAritra ja, nirdezAyuM che, kema ke tenuM sAdhakapaNuM che=jJAna ane darzanamAM cAritranuM sAdhakapaNuM che=jJAna ane darzana cAritrarUpa phaLane sAdhanAra che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: - jinezvaro mokSanAM sAdhana evA cAritrane uttama ja kahe che. AthI cAritranA upAyabhUta evA pUrvamAM varNavela 11 dvAromAM yatna karavo joIe, e prakAranuM aidaMparya che. joke gAthA 909mAM aidaMparya batAvyuM ja hatuM ke 11 vAromAM yatna karavAthI citta visrotasikAthI rahita bane che. AthI sAdhu guruAsevanAdi dvArA prApta thayela caraNapariNAmanuM rakSaNa kare ane nahIM prApta thayela caraNapariNAmane prApta kare che. Ama chatAM te audaMparyanuM ja gAthA 910thI 912mAM bhAvana karyuM ke upasthApanAkALamAM aprApta paNa caraNapariNAma 11 dvAromAM yatna karavA dvArA pAchaLathI paNa prApta thAya che. A audaMparyanuM ja samarthana karavA arthe pharIthI prastuta gAthAmAM kahe che ke mokSanuM sAdhana evuM A cAritra For Personal & Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 vratasthApanAvastaka/yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 13-14 ja uttama che, AthI mokSanA upAyabhUta evuM A cAritra prApta karavA mATe vratapAlananA 11 upAyomAM sAdhue yatna karavo joIe. ahIM prazna thAya ke mokSanuM sAdhana jema cAritra che, tema mokSanuM sAdhana jJAna-darzana paNa che, to pachI cAritrane ja kema uttama kahyuM? jJAna-darzanane uttama kema na kahyAM? evI zaMkAnA nivAraNa mATe yukti Ape che ratnatrayImAM paNa cAritra ja uttama che; kema ke tattvadaSTithI to jJAna-darzananuM paNa phaLa cAritra ja che arthAt samyaga jJAnathI jIvamAM samyaguM ruci utpanna thAya che, je ruci darzanarUpa che, ane te jJAna-darzanathI ja jIva cAritra prApta kare che, ane te cAritrathI ja mokSa prApta thAya che. AthI mokSanuM sAkSAt kAraNa cAritra hovAthI cAritra ja uttama che. mATe cAritraprAptinA upAyabhUta evA vratapAlananA 11 upAyomAM sAdhue prayatna karavo joIe, e prakArano prastuta gAthAno bhAva che. I913 avataraNikAH pUrvagAthAmAM kahyuM ke cAritra ja uttama che, kema ke jJAna-darzananuM paNa phaLa cAritra ja che. e vAtanI puSTi mATe kahe che - gAthA : eeNa u rahiAI nicchayao neva tAI tAI pi / saphalassa'sAhagattA puvvAyariA tahA cAhu // 914 // anvayArtha : UgUT 3 dimaDuM vaLI AnAthI cAritrathI, rahita evA tAruM pikate paNa=jJAna-darzana paNa, nicchano nizcayathI tADuM te=jJAna-darzana, neva=nathI ja, sonaHsahi! =kema ke svaphaLanuM asAdhakatva che, tada gha=ane te prakAre putrIyari-pUrvAcAryo mAhu-kahe che. gAthArtha : vaLI cAritrathI rahita evA jJAna-darzana paNa nizcayathI jJAna-darzana nathI ja, kema ke svaphaLanuM asAdhakatva che, ane te prakAre pUrvAcAryo kahe che. TIkAH etena tu punaH cAritreNa rahite nizcayataH paramArthena naiva te jJAnadarzane te api, kutaH ? ityAha-svaphalasyAsAdhakatvAt cAritrAjananAdityarthaH, pUrvAcAryAstathA cAhuH=adhikRtAnupAtyetaditi gAthArthaH // 914 // TIkArya : vaLI AnAthI cAritrathI, rahita evA te paNa jJAna-darzana paNa, nizcayathI=paramArthathI, te jJAnadarzana, nathI ja. kayA kAraNathI jJAna-darzana paNa nizcayathI nathI ja? ethI hetu kahe che - kema ke svaphaLanuM asAdhakapaNuM che cAritranuM ajanana che=jJAna-darzana potAnA cAritrarUpa phaLane pedA karanAra nathI. ane te For Personal & Private Use Only
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30. vratasthApanAvastuka/yathA pAyitavyAni' dvAra/ gAthA 914-915 prakAre=cAritrathI rahita evA jJAna-darzana nizcayathI nathI ja te prakAre, pUrvAcAryo kahe che=adhikRtanuM anupAtI evuM A che adhikRta evA prastuta gAthAnA kathanane anusaranAruM evuM pAchaLanI gAthAmAM AvanAra pUrvAcAryonuM kathana che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAnA aMte sthApana karyuM ke tattvadRSTie to jJAna-darzananuM phaLa cAritra ja che ane nirvANa sAdhaka hovAthI cAritra ja uttama che. te vAtane daDha karavA mATe kahe che ke cAritrathI rahita evA jJAna-darzana paNa paramArthathI jJAna-darzana nathI ja. Azaya e che ke je kAraNa kAryane sAdhatuM hoya te kAraNane ja nizcayanaya kAraNa tarIke svIkAre che. AthI je jJAna-darzanarUpa kAraNa cAritrarUpa kArya na sAdhatAM hoya, te jJAna-darzana paramArthathI jJAna-darzana ja nathI. AnAthI paNa phalita thAya ke mokSanuM kAraNa jJAna-darzana nathI, paraMtu cAritra ja che, ane cAritranuM kAraNa jJAna-darzana che. mATe cAritra ja uttama che, e prakAranuM pUrvagAthAnA kathananuM samarthana thAya che; ane tenuM samarthana thavAthI mokSanA arthI jIve cAritranA upAyabhUta 11 dvAromAM ja yatna karavo joIe, ema pUrvagAthAmAM kahyuM hatuM tenuM paNa samarthana thAya che. ahIM prazna thAya ke cAritrathI rahita evAM jJAna-darzana paNa nizcayanayathI jJAna-darzana ja kema nathI? tethI kahe che ke pUrvAcAryo cAritrathI rahita evA jJAna-darzana nathI, te pramANe kahe che; ane pUrvAcAryonuM te kathana batADavA mATe kahe che ke adhikRta evI prastuta gAthAnI pAchaLanI gAthAmAM pUrvAcAryonuM kathana batAvela che. I914o avataraNikA : pUrvagAthAnA aMte batAvyuM ke te prakAre pUrvAcAryo kahe che. tethI have pUrvAcAryonuM te kathana ja darzAve che - gAthA : nicchayanaassa caraNAyavighAe nANadaMsaNavaho vi / vavahArassa u caraNe hayammi bhayaNA u sesANaM // 915 // anvayArtha : nicchanira-nizcayanayanA (matamAM) vaUTUvidhAI caraNarUpa AtmAno vighAta thaye chate nAsiTvado vijJAna-darzanano vadha paNa che. vavahAra vaLI vyavahAranA matamAM) rara caraNa haNAye chate sesAIi=zeSanI=jJAna-darzananI, mayaU[ebhajanA che. * '' pAdapUrti mATe che. gAthArtha : nizcayanayanA matamAM cAritrarUpa AtmAno vighAta thAya to jJAna-darzanano vadha paNa thAya che. vaLI vyavahAranayanA matamAM cAritra haNAya to jJAna-darzananA vadhanI bhAjanA che. For Personal & Private Use Only
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 vratasthApanAvastaka/yathA pAnayitAni' dvAra/ gAthA 15-16 TIkAH nizcayanayasya darzanaM, yaduta-caraNAtmavighAte sati jJAnadarzanavadho'pi, svakAryAsAdhanena tattvatastayorasattvAt, vyavahArasya tu darzanaM, yaduta-caraNe hate sati bhajanA zeSayo: jJAnadarzanayoH, syAtAM vA na veti thArtha: III TIkArya : nizcayanayanuM darzana che=avalokana che, je yahuti thI batAve che - caraNarUpa AtmAno vighAta thaye chate jJAna ane darzanano vadha paNa che; kema ke svakAryanA asAdhanane kAraNe=potAnuM cAritrarUpa kArya nahIM sAdhatA hovAne kAraNe, tattvathI=paramArthathI, te benuM jJAna-darzananuM, asattva che=avidyamAnapaNuM che. vaLI vyavahAranayanuM darzana che=avalokana che, je yahuta thI batAve che - caraNa-cAritra, haNAye chate zeSa benI=jJAna-darzananI, bhajanA che=vikalpa che. te vikalpa ja spaSTa kare che - thAya ke nahIM=jJAna-darzanano vadha thAya paNa ke na paNa thAya, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha pUrvagAthAnA aMte kahela ke adhikRtanuM anupAtI evuM pUrvAcAryanuM kathana che. tene ja spaSTa kare chenizcayanayano mata che ke cAritrarUpa AtmAno vighAta thAya to jJAna-darzanano paNa vadhu thAya che; kema ke jJAnadarzananuM kArya cAritra che; ane je jJAna-darzana cAritrane sAdhatA na hoya, te jJAna-darzana paramArthathI nathI, tema nizcayanaya mAne che. ethI phalita thayuM ke jJAna-darzana e cAritranuM kAraNa che ane cAritra e mokSanuM kAraNa che. AthI uttama evA cAritranI prAptinA upAyamAM ja sAdhue yatna karavo joIe, e prakAranA gAthA 913nA kathananI prastuta kathanathI puSTi thAya che - vaLI, pUrvAcAryanuM anya kathana paNa batAve che- vyavahAranayano mata che ke cAritrano ghAta thAya to jJAnadarzana hoya paNa ane na paNa hoya arthAt ratnatrayInI prApti karyA pachI cAritramAM pramAda karanAra jIvanA cAritrano nAza thavA chatAM, jo te jIvanI jinavacana pratyenI rUci yathAvasthita hoya to tene jJAna-darzana hoI zake, ane jinavacana pratyenI rUcimAM paNa viparyAsa thayo hoya to tene jJAna-darzana paNa na hoI zake, e pramANe vyavahAranayanI mAnyatA che. ll91po avataraNikA: bAda - avataraNitArtha : gAthA 913mAM kahyuM ke mokSanuM sAdhana hovAthI cAritra ja uttama che; kema ke jJAna-darzananuM paNa cAritra ja phaLa che. tyAM pUrvapakSI 'bAda' thI zaMkA karatAM kahe che - gAthA : NaNu saNassa sutte pAhannaM juttio jao bhaNiaM / sijhaMti caraNarahiA daMsaNarahiA na sijhaMti // 916 // For Personal & Private Use Only
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka/yathA pAnayatadhyAna' dvAra/ gAthA 16-910 309 anvacAI: Ty-kharekhara garimo yuktithI surenasUtramAM haMsara=darzananuM pahirza prAdhAnya che; no je kAraNathI LigaM kahevAyuM che : vararami=caraNathI rahita jIvo sAMti siddha thAya che, raMsaUrami-darzanathI rahita jIvo sidgati siddha thatA nathI. gAthArtha : kharekhara yuktithI zAstramAM darzananuM prAdhAnya che; je kAraNathI kahevAyuM che ke cAritrathI rahita jIvo siddha thAya che, paraMtu darzanathI rahita jIvo siddha thatA nathI. TIkA: nanu darzanasya sUtre-Agame prAdhAnyaM yuktito gamyate, yato bhaNitamatra, kimityAha-siddhayanti= nirvAnti caraNarahitAH prANino darzanabalAt, darzanarahitA na siddhayanti, mithyAdRSTInAM siddhyabhAvAditi gAthA: 1ddA TIkArya nana thI pUrvapakSI zaMkA kare che - yuktithI sUtramAM AgamamAM, darzananuM prAdhAnya jaNAya che; je kAraNathI ahIM AgamamAM, kahevAyuM che. zuM kahevAyuM che? ethI kahe che - caraNathI rahita prANIo=jIvo, darzananA baLathI siddha thAya che=nirvANa pAme che, darzanathI rahita jIvo siddha thatA nathI; kema ke mithyASTione siddhino abhAva che, A pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: gAthA 913mAM sthApana karyuM ke mokSanuM prakRSTa sAdhana cAritra che, mATe cAritra ja uttama che; jayAre jJAnadarzane mokSanuM sAdhana nathI paraMtu cAritranuM sAdhana che, mATe jJAna-darzana uttama nathI. e kathananI sAme pUrvapakSI kahe che ke yuktithI AgamamAM darzananuM prAdhAnya jaNAtuM hovAthI mokSarUpa phaLa pratye pradhAna kAraNa darzana che, paraMtu cAritra nahIM. vaLI, darzananA prAdhAnyamAM pUrvapakSI AgamanI sAkSI Ape che ke cAritrarahita jIvo darzananA baLathI siddhi pAmI zake che, jyAre darzanarahita evA cAritrayukta paNa mithyASTi jIvo siddhi pAmI zakatA nathI. mATe mokSanuM pradhAna kAraNa darzana hovAthI mokSanA arthI jIve darzanamAM ja yatna karavo joIe. AthI graMthakAre gAthA 913mAM aidaMparyanuM samarthana karatAM je kahyuM ke mokSanuM pradhAna kAraNa cAritra ja uttama che, te kathana saMgata thatuM nathI, ema pUrvapakSI kahe che. 916 avataraNikA: etadeva samarthayannAha - avataraNitArtha : Ane ja samarthana karatA kahe che arthAt pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe yuktithI sthApana karyuM ke mokSanuM pradhAna kAraNa darzana ja che, paraMtu cAritra nahi; enuM ja samarthana karatAM darzananayane pradhAna karanAra pUrvapakSI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380. vatasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvArA gAthA 10 gAthA : evaM daMsaNameva u nivvANapasAhagaM imaM pattaM / niameNa jao imiNA imassa tabbhAvabhAvittaM // 917 // anvayArtha : vaM 3 vaLI A rIte vaMsameva darzana ja nivyApada nirvANanuM prasAdhaka che. (ethI) = pattaA darzananuM prAdhAnya, prApta thayuM; na =je kAraNathI miUTT=AnI sAthe darzana sAthe, pharsiAnuM= nirvANanuM, nigame niyamathI tamAravamavitta tadbhAvabhAvitva che. gAthArtha : vaLI pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte darzana ja nirvANanuM prasAdhaka che, ethI darzananuM prAdhAnya prApta thayuM je kAraNathI darzana sAthe nirvANanuM niyamathI tadbhAvabhAvitva che. TIkAH ___ evaM sUtre zrute darzanameva tu nyAyAt nirvANaprasAdhakamiti etat prAptaM balAt, kathamityAha-niyamena yato'nena-darzanenAsya-nirvANasya tadbhAvabhAvitvaM, na caraNeneti gAthArthaH // 917 // TIkArya : vaLI A rIte pUrvagAthAmAM kahyuM e rIte, sUtramAM=zAstramAM, saMbhaLAve chate nyAyathI darzana ja nirvANanuM prasAdhaka che=mokSanuM prakRSTa kAraNa che. ethI baLathI=baLAtkAre, A=darzananuM prAdhAnya, prApta thayuM. kaI rIte? ethI kahe che - je kAraNathI AnI sAthe darzana sAthe, AnuM-nirvANanuM mokSanuM, niyamathI tadbhAvabhAvitva che-tenA bhAvamAM mokSanuM bhAvipaNuM che arthAt darzananA sadbhAvamAM mokSa thanAra che, caraNa sAthe nahIM cAritra sAthe mokSanuM tarbhAvabhAvitva nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM darzananayane AzrayIne pUrvapakSIe sthApana karyuM ke darzana ja mokSanuM kAraNa che, cAritra nahIM, mATe darzana ja uttama che. tenuM prastuta gAthAmAM samarthana karatAM pUrvapakSI kahe che ke yuktithI AgamamAM nirvANanuM kAraNa darzana ja saMbhaLAtuM hovAthI baLAtkAre paNa darzana uttama che, ema prApta thayuM. vaLI temAM yukti Ape che ke darzananA sadbhAvamAM niyamathI mokSa thAya che, paraMtu cAritranA sarbhAvamAM mokSa thAya ja, tevo niyama nathI. A rIte darzananayane pradhAna karIne pUrvapakSIne e kahevuM che ke bAhya AcaraNArUpa cAritra vagara ghaNA jIvo mokSamAM gayA, paraMtu samyagdarzana vagara koI mokSamAM gayuM nathI. mATe siddhAMtakAre gAthA 913mAM samarthana karyuM ke mokSanuM sAdhaka hovAthI cAritra ja uttama che ane sAdhue cAritranA upAyamAM ja yatna karavo joIe, e kathana asaMgata che; kema ke bAhya evuM cAritra grahaNa karyA vagara ane cAritranA upAyamAM yatna karyA For Personal & Private Use Only
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuka'yathA pAyitavyAna' dvArA gAthA 917-18 - 381 vagara darzanathI ja ghaNA jIvo mokSamAM jAya che. AthI nirvANanuM pradhAna kAraNa darzana hovAthI darzana ja uttama che. mATe mokSanA arthI jIve darzanamAM ja yatna karavo joIe, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. 91ii . avataraNikAH atrottaramAha - avataraNiyArtha: ahIM=gAthA 916-917mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke darzana ja uttama che, cAritra nahi, e kathanamAM, graMthakAra uttarane kahe che - gAthA : eassa heubhAvo jaha dINArassa bhUibhAvammi / iarearabhAvAo na kevalANaMtaratteNaM // 918 // anvayArtha : nada jevI rIte gUmAvaHibhUtinA bhAvamAM rUAre garamAvoitara-itarano bhAva hovAthI rIUTIRdInArano (hakubhAva che, paraMtu) vanA taranne na kevalathI anaMtaratva vaDe nahikamAtra eka dInArathI anaMtarabhAva vaDe dInArano hetubhAva nathI, (tevI rIte) =Ano=darzanano, (siddhi prati) hemAvo. hetubhAva che. gAthArtha: jevI rIte bhUtinA bhAvamAM Itara-Itara dInArano bhAva hovAthI dInArano hetubhAva che, paraMtu kevala eka dInArathI anaMtarabhAva vaDe dInArano hetubhAva nathI. tevI rIte darzanano siddhi prati hetubhAva che. TIkA : ___ etasya-darzanasya hetubhAvaH siddhi prati, yathA dInArasya-rUpakavizeSasya bhUtibhAve-viziSTasampadutpattau itaretarabhAvAt tato vyAdibhavanena, na kevalAdeva dInArAdanantarabhAvena, tathApi loke kvacit vyapadezo 'dInArAt sampad' iti gAthArthaH // 918 // TIkA : je prakAre tenAthI dviAdinA bhavana dvArA eka dInArathI be dInAra Adi thavA dvArA, Itara-Itarano bhAva hovAthI anya-anya dInArano sadbhAva hovAthI, bhUtinA bhAvamAM viziSTa saMpadAnI utpattimAM, dInArano=rUpakavizeSano, hetubhAva che; paraMtu kevala ja dInArathI anaMtarabhAva vaDe hetubhAva nathI. topaNa lokamAM kyAreka dInArathI saMpadA' evo vyapadeza=prayoga, thAya che, te prakAre Ano darzanano, siddhi prati=mokSa pratye, hetubhAva che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 vratasthApanAvatukA'yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 918-919 bhAvArtha : koI puruSane dInAra prApta thAya ane te dInAra dvArA vepArAdi karIne te puruSa ghaNI samRddhivALo thAya, tyAre lokamAM A prakArano prayoga thAya che ke "A puruSane dInArathI saMpatti thaI." chatAM eka dInAranI prAptithI te puruSa saMpattivAna kahevAto nathI, paraMtu dInAranI prAptithI jayAre te uttarottara adhika dhana pAme che, tyAre te saMpattivAna kahevAya che. AthI viziSTa saMpattinI utpatti thavAmAM dInAra paraMparakAraNa che, anaMtarakAraNa nathI. e ja rIte koI jIva samyagdarzana dvArA uttarottara bhAvathI saMyamanAM sthAna pAmIne siddhi pAme, tyAre vyavahAramAM kahevAya che ke "A jIva samyagdarzanathI mokSa pAmyo." AthI "samyagdarzana dvArA mokSa maLe che," e prakArano aupacArika vyavahAra thAya, paraMtu eTalA mAtrathI mokSa pratye samyagdarzana ja kAraNa che; cAritra nahIM, ema kahevAya nahi. vaLI, "cAritrarahita jIvo siddha thAya che, paraMtu darzanarahita jIvo siddha thatA nathI,' e kathana bAhya AcaraNArUpa cAritra grahaNa karIne darzananayanI dRSTithI che; ane je jIvo samyagdarzanathI siddha thAya che, teo paNa darzana dvArA bhAvacAritra prApta karIne ja siddha thAya che, kevala darzanamAtrathI koI jIva mokSa pAmato nathI. vaLI bhAvacAritranuM kAraNa jema darzana che, tema bhAvacAritrano ananya upAya cAritranI bAhya AcaraNA paNa che. mATe darzana karatAM cAritra ja uttama che. tethI tenA upAyabhUta 11 dvAromAM sAdhue udyama karavo joIe jethI mokSanI prApti thAya, e prakAranuM tAtparya che. ll918 avataraNikA: dArTAntikayojanAmAha - avataraNikA: pUrvagAthAmAM graMthakAre dInAranA dRSTAMtathI sthApana karyuM ke samyagdarzana e mokSano sAkSAt hetu nathI, paraMtu paraMparAe hetu che. have dAntika evA samyagdarzanamAM te dAMtanI yojanAne kahe che - gAthA : ia daMsaNa'ppamAyA suddhIo sAvagAisaMpattI / na u daMsaNamittAo mokkho tti jao sue bhaNiyaM // 919 // anvayArtha: rU-A rIte=je rIte dInAravRddhimAM apramAda karavAthI viziSTa saMpadAnI saMprApti thAya che e rIte, vaMsaTSNamayakadarzanamAM apramAda karavAthI zuddhI zuddhi thavAne kAraNe savAsaMpatta zrAvakatvAdinI saMprApti thAya che, saMsAmittA paraMtu darzana mAtrathI moDDo na=mokSa thato nathI; no je kAraNathI su-sUtramAM mayaM kahevAyuM che. * 'tti' pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAniyatavyAna' dvAra/ gAthA 19 383 gAthArtha : je rIte dInAravRddhimAM apramAda karavAthI viziSTa saMpattinI prApti thAya che, e rIte darzanamAM apramAda karavAthI zuddhi thavAne kAraNe zrAvakatvAdinI prApti thAya che, paraMtu darzana mAtrathI mokSa thato nathI; je kAraNathI zAstramAM kahevAyuM che. TIkAH iyaevaM darzanApramAdAt sakAzAt zuddheH-cAritramohamalavigamena zrAvakatvAdisamprAptirbhavati bhAvata: zreNyavasAnA, na tu darzanamAtrAt kevalAdeva mokSa iti, yato-yasmAt sUtre bhaNitaM bhAvamaGgIkRtya kramabhavanamamISAmiti gAthArthaH // 919 // TIkArya : A rIte=je rIte dInAravRddhimAM apramAda karavAthI viziSTa saMpattinI saMprApti thAya che e rIte, darzanamAM apramAda karavAthI zuddhi thavAne kAraNe=cAritramoharUpI maLano vigama thavAne kAraNe, zreNinA avasAnavALI bhAvathI zrAvakatvAdinI saMprApti thAya che, paraMtu kevala ja darzanamAtrathI mokSa thato nathI; je kAraNathI bhAvane AzrayIne AmanuM=zrAvakatvAdinuM, kramathI bhavana sUtramAM kahevAyuM che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : bhagavAnanA zAsana pratye sthira ruci thavI, te samyagadarzana che; ane je jIva bhagavAnanA zAsanane vizeSa-vizeSa rIte samajavA mATe ane jinavacanane AtmAmAM pariNamana pamADavA mATe yatna karato hoya, tene prApta thayela darzanamAM apramAdanI vRddhi thAya che, ane apramAdanI vRddhi thavAne kAraNe cAritramohanIyakarmarUpI mela dUra thavAthI te jIvanA AtmAmAM zuddhi pragaTe che, ane AtmAmAM zuddhi pragaTavAne kAraNe te jIvane pariNAmane AzrayIne zrAvakatva, sarvavirati Adi bhAvonI saMprApti thAya che ane aMte zreNInI paNa saMprApti thAya che. A prakAranI sarva saMprApti kvacit dezavirati-sarvavirati Adi vrato grahaNa karavA Adi kriyArUpa hoya che, to kvacita dezavirati, sarvavirati grahaNa karavA Adi kriyArUpa hotI nathI; topaNa darzanamAM apramAda karavAthI jIvane bhAvathI dezavirati Adi bhAvonI kramasara prApti thAya che, paraMtu mAtra samyagudarzananI prAptithI ja mokSa thato nathI; kema ke zAstramAM kahyuM che ke samyakta prApta thayA pachI kramasara zrAvakatvAdi sarva dharmonI bhAvathI prApti thAya che. AnAthI e phalita thayuM ke dInAranI prApti thayA pachI dInAranI vRddhi mATe yatna karavAthI jema viziSTa saMpattinI saMprApti thAya che, tema samyagadarzana prApta thayA pachI samyagadarzanamAM apramAda karavAthI kramasara zrAvakapaNAnI, sAdhupaNAnI ane aMte kSapakazreNinI, tema ja kSapakazreNithI kevalajJAnanI saMprApti thAya che. mATe mokSa pratye sAkSAtkAraNa cAritra che, ane samyagdarzana mokSa pratye paraMparAe kAraNa che. tethI ja sUtramAM kahyuM che ke samyagdarzana pAmyA pachI kramasara bhAvane AzrayIne zrAvakatvAdi sarva bhUmikAonI jIvane prApti thAya che, paraMtu mAtra darzanathI ja mokSa thato nathI. AthI mokSa pratye cAritra sAkSAt kAraNa hovAthI cAritra For Personal & Private Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 vratApanAvastukAthA patniyitAni' dvAra/ gAthA 919-920 ja uttama che, jayAre darzana mokSa pratye paraMparAe kAraNa hovAthI 'darzanathI mokSa thAya che' ema zAstramAM upacArathI kahela che. vizeSArtha : bhagavAnanuM vacana pUrNarUpe rucavuM te samyagdarzana che, ane jinavacanamAM potAne thayela ruci atizayita karavA mATe ane potAne thayela ruci anusAra ucita pravRtti karavA dvArA potAnA AtmAmAM jinavacana samyaSpariNamana pamADavA mATe yatna karavo te samyagdarzanamAM apramAda che. AthI samyagdaSTi jIva jinavacanane samyaguM pariNAma pamADavA mATe zaktinA prakarSathI udyama karato hoya to te udyama dvArA tenA AtmAmAM zrAvakatvAdi bhAvo pragaTe che ane aMte te jIva mokSa pAme che. paraMtu jema dInAranI prApti pachI dInAravRddhimAM udyama nahIM karanArane eka dInAramAtrathI viziSTa saMpattinI prApti thatI nathI, tema samyagadarzana pAmyA pachI jinavacanane AtmAmAM pariNamana pamADavA mATe zaktinA prakarSathI udyama nahIM karanArane kramasara zrAvakatvAdi bhAvonI prApti thatI nathI, ane samyagadarzanamAtrathI te jIvano mokSa paNa thato nathI. 19 avataraNikA : tivAda - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke bhAvane AzrayIne zrAvakatvAdinuM kramabhavana sUtramAM kahevAyuM che. tethI have Ane ja=zrAvakatAdinA kramabhavanane ja, prastuta gAthAmAM kahe che - gAthA : sammattaMmi u laddhe paliapuhutteNa sAvao hojjA / caraNovasamakhayANaM sAgara saMkhaMtarA hoMti // 920 // anvayArtha : samattemi 3 naDhe vaLI samyakta prApta thaye chate patni puduttA palyopamapRthakta vaDe=palyopamapRthakva karmasthitinA apagama vaDe, savizrAvaka honna thAya che. gharovaramagyA caraNa, upazama, kSayanA cAritranA, upazamazreNinA ane kSapakazreNinA, sAra saMvaMtara-saMkheya sAgaropamo aMtara ti thAya che. gAthArtha : vaLI saMkhyatva prApta thaye chate palyopamapRthakva karmasthitinA apagama vaDe zrAvaka thAya che. cAritra, upazamazreNi ane kSapakazreNinA saMkhyaya sAgaropamo aMtara thAya che. TIkA? samyaktve labdhe granthibhedena bhAvarUpe palyopamapRthaktvena tathAvidhena karmasthiterapagamena zrAvako For Personal & Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastakayathA pAyitAni' dvAra/ gAthA 920 385 bhavati bhAvato dezavirata ityarthaH, cAritropazamakSayANAM sarvacAritropazamazreNikSapakazreNInAM sAgaropamANi saGkhyeyAnyantaraM bhavati, prAktanarakarmasthiteH saGkhyeyeSu sAgaropameSu kSINeSu bhAvata uttarottaralAbho bhavatIti gAthArthaH // 920 // TIkArya : graMthibheda dvArA bhAvarUpa samyakta prApta thaye chate karmasthitinA te prakAranA palyopamapRthakvarUpa apagama vaDe zrAvaka arthAt bhAvathI dezavirata thAya che. cAritra, upazama, kSayanA=sarvacAritra arthAt sarvavirati, upazamazreNi ane kSapakazreNinA, saMdhyeya sAgaropamo aMtara thAya che arthAt dezaviratinI prApti pachI saMkhyAtA sAgaropama karmasthitinuM aMtara thAya tyAre jIvane sarvavirati prApta thAya che, sarvaviratinI prApti pachI saMkhyAtA sAgaropama karmasthitinuM aMtara thAya tyAre jIvane upazamazreNi prApta thAya che, upazamazreNine anukULa karmasthitithI saMkhyAtA sAgaropama karmasthitinuM aMtara thAya tyAre jIvane kSapakazreNinI prApti thAya che. A ja vAtane spaSTa kare che - pUrva-pUrvanI karmasthitinA saMkheya sAgaropamo kSINa thaye chate bhAvathI uttara-uttarano lAbha thAya che arthAt sarvaviratinI apekSAe prAntana evI dezaviratinI, saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino kSaya thAya tyAre jIvane dezaviratinI apekSAe uttara evI sarvaviratino lAbha thAya che; tyArapachI upazamazreNinI apekSAe prAntana evI sarvaviratinI, saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino kSaya thAya tyAre jIvane sarvaviratinI apekSAe uttara evI upazamazreNino lAbha thAya che; tyArapachI kSapakazreNinI apekSAe prAntana evI upazamazreNinI, saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino kSaya thAya tyAre jIvane upazamazreNinI apekSAe uttara evI kSapakazreNino lAbha thAya che, e pramANe gAthArtha che.. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM sthApana karyuM ke samyaktamAM apramAda karavAthI kramasara zrAvakatvAdinI prApti thAya che ane zrAvakatvAdinI prApti pachI ja mokSa thAya che. A prakArano krama sUtramAM bhAvane AzrayIne batAvela che. tene ja sUtranA vacanathI prastuta gAthAmAM batAve che - graMthibheda karavAthI bhAvathI samyakta prApta thAya che ane prApta thayela samyaktamAM apramAda karavAthI kramasara cAritramohanIya karma ghaTe che, ane samyakta kALamAM vartatI karmanI sthitimAMthI palyopama pRthakva karmanI sthiti ghaTe tyAre jIva bhAvathI zrAvaka bane che; ane bhAvathI zrAvakapaNAne prApta karyA pachI apramAdane kAraNe pUrvanI karmanI sthiti jayAre saMkhyAtA sAgaropama ghaTe che tyAre te jIva bhAvathI sarvaviratirUpa cAritra prApta kare che; ane bhAvathI sarvaviratine prApta karyA pachI apramAdane kAraNe te jIvanI sattAmAM rahela karmanI sthiti pharI saMkhyAtA sAgaropama kSINa thAya che, tyAre te jIvane upazamazreNi prApta thAya che; ane sarvavirati kALamAM je karmanI sthiti sattAmAM che temAMthI upazAzreNi mATe jeTalI karmanI sthiti apekSita che tenA karatAM saMkhyAta sAgaropamanI karmasthiti adhika ghaTe to te jIvane upazamazreNinI prApti vagara ja kSapakazreNi prApta thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 vatasthApanAvastaka/yathA pAniyatavyAna' dvAra | gAthA 920-921 A prakAranA kramabhavanane kahenArA zAstravacanathI nakkI thAya ke samyagadarzana pAmyA pachI tarata mokSa thato nathI, paraMtu bhagavAnanA zAsananI bhAvathI ruci thayA pachI jinavacanAnusAra apramAdabhAva karavAthI bhAvathI cAritranI prApti thAya to ja mokSa thAya che. mATe nirvANanuM sAdhana evuM cAritra ja uttama che, e prakAranuM gAthA 913nuM kathana siddha thAya che. AthI uttama evA cAritrane pAmyA pachI cAritranA upAyabhUta vratapAlananAM 11 dvAromAM sAdhue avazya yatna karavo joIe, e prakArano prastuta gAthAno bhAva che, II92oll avataraNikA : gAthA 919mAM kahyuM ke samyaktamAM apramAda karavAthI zuddhi thavAne kAraNe jIvane zrAvakatvAdinI saMprApti thAya che. have te sarva saMprApti samyaktamAM apramAda karanAra jIvane eka bhavane AzrayIne thAya ke aneka bhavane AzrayIne thAya? te spaSTa karavA arthe kahe che - gAthA : evaM apparivaDie sammatte devamaNuajammesuM / annayaraseDhivajjaM egabhaveNaM va savvAiM // 921 // anvayArtha: ' hevamag3manameNuM deva-manujanA janmomAM saMsaratA jIvanuM) gari samaje apratipatita samyakta thaye chate vaMA rIte salvADuM sarva thAya che. pravevi d=athavA eka bhava vaDe ravinna anyatara zreNine choDIne (samyaktAdi sarva) thAya che. gAthArtha : deva ane manuSyanA janmomAM saMsaratA jIvanuM apratipatita samyakatva thaye chate A rIte samyatvAdi sarva thAya che, athavA anyatara zreNine choDIne eka bhava vaDe sakhyattvAdi sarva thAya che. TIkA? ___ evamapratipatite samyaktve sati devamanujajanmasu saMsarato bhavati, anyatarazreNivarjam ekajanmani tadubhayAbhAvAd ekabhavena vA karmavigamApekSayA tathaiva sarvANi-samyaktvAdInIti gAthArthaH // 921 // TIkArya : deva ane manuSyanA janmomAM saMsaratAnuM=saMsaraNa karatA evA jIvanuM, apratipatita samyakta thaye chate, A rIte thAya che-pUrvagAthAmAM kahyuM ke te te karmasthitinA apagamathI kramasara zrAvakatvAdi sarvanI saMprApti thAya che e rIte samyaktAdi sarva thAya che. athavA eka janmamAM te ubhayano=upazamazreNi ane kSapakazreNi te baMneno, abhAva hovAthI anyatara zreNivarja=bemAMthI eka zreNine choDIne, karmanA vigamanI apekSAthI eka bhava vaDe te rIte ja je rIte deva ane manuSyanA janmomAM saMsaratA jIvanuM apratipatita samyakta thaye chate samyaktAdi sarva thAya che te rIte ja, samyaktAdi sarva thAya che, e pramANe gAthArtha che. For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastuphaT'yathA pAnAthatavyAna' dvAra/ gAthA 21-922 389 bhAvArtha : pUrvamAM AyuSya bAMdhyuM na hoya evA jIvane prApta thayela samyaktano pAta na thAya to te jIva devagati ke manuSyagatimAM ja janma le che, te sivAya bIjI gatimAM nahIM; ane te jIva devabhava ke manuSyabhavamAM janma laIne, samyakta TakAvIne, samyaktamAM vartatI tattvacinA baLathI karmanuM vigamana karIne, kramasara samyaktAdi sarva bhAvone prApta kare che arthAt jIva ucita pravRttio dvArA samyaktanI prApti vakhate vartatI karmasthitimAMthI palyopamapRtharva karmasthiti ghaTADe tyAre bhAvathI dezavirati prApta kare che; ane dezaviratinI ArAdhanA karavA dvArA jIva sattAmAM rahela karmasthitimAMthI saMkhyAtA sAgaropama karmasthiti ghaTADe tyAre koIka bhavamAM bhAvathI sarvavirati prApta kare che; ane sarvaviratinI ArAdhanA dvArA jIva pharI saMkhyAtA sAgaropama karmasthiti ghaTADe tyAre upazamazreNi prApta kare che; ane upazamazreNi pAmyA pachI te jIva te ja bhAvamAM kSapakazreNi pAmI zakato nathI, paraMtu pharI devabhavamAM jaIne pharI manuSyabhava pAmIne upazramazreNikALamAM vartatI karmasthiti karatAM paNa saMkhyAtA sAgaropama karmasthiti ghaTADe tyAre kSapakazreNi prApta kare che; ane tyArabAda kevalajJAna prApta karIne te ja bhavamAM siddhine pAme che. tethI phalita thayuM ke samyakta pAmyA pachI jIva samyakta TakAvI zake to devagati ke manuSyagatimAM paribhramaNa karatAM karatAM samyakta, dezavirati, sarvavirati, upazamazreNi ane kSapakazreNi; e sarva prApta karIne mokSamAM jAya che. vaLI, keTalAka jIvo eka ja bhavamAM samyakta pAmyA pachI dharmanI ArAdhanA karavA dvArA samyaktanA prAptikALanI karmasthiti karatAM palyopamapRthakva karmasthiti ochI karIne dezavirati prApta kare che, ane zrAvakadharmanI ArAdhanA karavA dvArA zrAvakatvanA prAptikALanI karmasthiti karatAM saMkhyAtA sAgaropama karmasthiti ghaTADIne sarvavirati prApta kare che, ane cAritradharmanI ArAdhanAnA baLathI sarvaviratiprAptikALanI karmasthiti karatAM saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino kSaya karIne jo jIva upazamazreNi prApta kare to te ja bhavamAM mokSe na jAya, paraMtu anya koI bhavamAM upazamazreNiprAptikALanI karmasthiti karatAM saMkhyAtA sAgaropamanI karmasthiti khapAvIne kSapakazreNinI prApti karIne te jIva mokSe jAya; vaLI jo te jIva cAritradharmanI ArAdhanA karavA dvArA sarvaviratiprAptikALanI karmasthiti karatAM saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino apagama thavAthI je upazamazreNi prApta kare, tenA karatAM adhika evA saMkhyAtA sAgaropama karmasthitino apagama kare, to te ja bhavamAM te jIva upazamazreNine badale kSapakazreNi prApta kare che. tethI phalita thayuM ke keTalAka jIvo eka ja bhavamAM samyaktAdi sarvane prApta karIne upazamazreNi pAmyA sivAya sIdhA kSapakazreNine prApta karIne mokSe jAya che. I921 avataraNikA : prakRtayojanAmAha - avataraNikALuM: prakRtimAM yojanAne kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 vatasthApanAvastaka/yathA pAyitavyAna' dvAra/ gAthA 922 bhAvArtha : gAthA 913mAM kahela ke mokSanuM sAdhana cAritra ja che mATe uttama che, e rUpa prakRtamAM gAthA 918nI yojanAne kahe che arthAt gAthA 916-917mAM pUrvapakSIe darzananA prAdhAnyamAM yukti ApatAM kahela ke cAritrarahita jIvo siddha thAya che, paraMtu darzanarahita jIvo siddha thatA nathI, evuM AgamanuM vacana hovAthI mokSanuM kAraNa cAritra ja che tema kahI zakAya nahi. tenA uttararUpe graMthakAre gAthA 918thI 921mAM sthApana karyuM ke "dInArathI saMpatti thAya che, evA upacarita vyavahAranI jema "darzanathI mokSa thAya che evuM AgamamAM kathana che. vastutaH dInAranI prApti pachI jema dInAranI vRddhimAM apramAda karavAthI viziSTa saMpattinI utpatti thAya che, tema darzananI prApti pachI darzanamAM apramAda karavAthI cAritranI prApti thavAne kAraNe mokSa thAya che, A prakAranA gAthA 918thI 921mAM karela kathananuM gAthA 913nA kathanarUpa prakRtimAM yojanA karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : nevaM caraNAbhAve mokkho tti paDucca bhAvacaraNaM tu / davvacaraNammi bhayaNA somAINaM abhAvAo // 922 // anvayArtha: parva A rIte=gAthA 918thI 921mAM graMthakAre sthApana karyuM e rIte, gharamAve caraNano abhAva hote chate movo na mokSa thato nathI, utta-e (kathana) pAvara tu bhAvacaraNane ja paDutre AzrayIne che, somAi somAdine (dravyacaraNano) amAvAno abhAva hovAthI baMdara Hi=dravyacaraNamAM mayaTT= bhajanA che. gAthArtha : gAthA 918thI 921mAM graMthakAre sthApana karyuM e rIte cAritrano abhAva hote chate mokSa thato nathI, e kathana bhAvacAritrane ja AzrayIne che, somAdine dravyacAritrano abhAva hovAthI dravyacAritramAM bhajanA che arthAt mokSaprApti vakhate dravyacAritra hoya paNa ane na paNa hoya, e prakAre vikalpa che. TIkA : na evam uktena prakAreNa caraNAbhAve sati mokSa iti pratItya bhAvacaraNameva yathoditaM, dravyacaraNe punaH pravrajyApratipattyAdilakSaNe bhajanA-kadAcid bhavati kadAcinna, kathamityAha-somAdInAmantakRtkevalinAmabhAvAt, somezvarakathAnakaM prakaTamiti gAthArthaH // 922 // * "prajApratipAri"mAM 'mAri' padathI pravrajyApAlananuM grahaNa karavAnuM che. TIkArya : A prakAre=kahevAyela prakArathI=samyagdarzanamAM apramAda karavAthI zrAvakatvAdinI saMprApti dvArA mokSa thAya che e rUpa kahevAyela prakArathI, caraNano abhAva hote chate mokSa thato nathI, e yathodita evA bhAvacaraNane ja=je prakAre zAstramAM kahevAyuM che te prakAranA bhAvacAritrane ja, AzrayIne che. For Personal & Private Use Only
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 389 vratasthApanAvastaka/yathA pAtnayitavyani' dvAra / gAthA 922-923 vaLI pravajyAnI pratipatti Adi svarUpa dravyacaraNamAM bhajanA che=kyAreka hoya che kyAreka nahIM, arthAt mokSaprApti vakhate kyAreka dravyacAritra hoya ane kyAreka dravyacAritra na hoya. kema? arthAt dravyacaraNamAM bhajanA kema che? ethI kahe che - annakRtu kevalI evA somAdine abhAva hovAthI mokSaprApti vakhate dravyacaraNano abhAva hovAthI, dravyacaraNamAM bhajanA che. somezvaranuM kathAnaka pragaTa che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: gAthA 919mAM graMthakAre sthApana karyuM ke darzanamAM apramAda karavAthI cAritramohanIyakarmano nAza thavAne kAraNe zrAvakatvAdinI saMprApti dvArA mokSa thAya che; e prakAre cAritrano abhAva hoya tyAre mokSa thato nathI, e kathana zAstramAM batAvela yathAkhyAta bhAvacAritrane ja AzrayIne che, paraMtu dravyacAritrane AzrayIne nathI; kema ke mokSamAM janAra jIvomAMthI keTalAka jIvone dravyacAritra hoya che ane keTalAka jIvone dravyacAritra nathI paNa hotuM. Azaya e che ke cAritramohanIyakarmanA apagamathI ja bhAvacAritra pragaTe che ane bhAvacAritrathI ja mokSa thAya che, paraMtu mAtra samyagdarzanathI nahi; ane bhAvacAritranA upAyarUpa dravyacAritramAM bhajanA che; kema ke aMtakRtyevalI evA somAdi mahAtmAone koIka nimittathI gRhasthaveSamAM kevalajJAna pragaTyuM ane teo tarata ja mokSe gayA. AthI teone pravrajyAnA svIkArarUpa ke pravrajayAnA pAlanarUpa dravyacAritra prApta thayuM nahotuM; topaNa pravajyAsvIkAra ane pravrayApAlanarUpa dravyacAritra e bhAvacAritranI prAptimAM prabaLa kAraNa hovAthI gAthA 913mAM graMthakAre sthApana karyuM ke mokSanuM sAdhana evuM cAritra uttama ja che, mATe uttama evA cAritranA upAyamAM mokSanA arthI jIvoe yatna karavo joIe, ane A ja 11 dvAronuM aidaMparya che, e vacana saMgata che. vaLI, bhAvacaraNane 'yathohita' vizeSaNa ApavA dvArA e prApta thAya ke jema mAtra samyagdarzanathI mokSa thato nathI, tema mAtra bhAvacAritrathI paNa mokSa thato nathI; paraMtu te bhAvacAritra uttarottara vRddhi pAmIne zAstramAM kahevAyuM che te prakAranuM arthAt yathAkhyAta, bane to ja te bhAvacAritrathI mokSa thAya che; kema ke pUrNa rIte AtmabhAvamAM rahevuM e ja yathAkhyAta cAritra che, ane te yathAkhyAta cAritra vItarAgane ja hoya che. AthI je jIva kSapakazreNimAM caDhIne vItarAga bane che, te jIvamAM yathAkhyAta cAritrarUpa yathodita bhAvacAritra Ave che; ane te yathodita bhAvacAritrane ja AzrayIne zAstramAM kahyuM che ke caraNano abhAva hote chate mokSa thato nathI. e prakArano prastuta gAthAno dhvani che. ll922 avataraNikA: teSAmapi ca tattatpUrvakamevetyetadAha - avataraNitArtha : ane teone paNa=somAdi mahAtmAone paNa, te=bhAvacAritra, tenA pUrvaka ja hatuM=dravyacAritrapUrvaka ja hatuM. jethI karIne Ane=somAdine paNa dravyacAritrapUrvaka ja bhAvacAritra hatuM ene, kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 vratasthApanAvastuphAyathA pAyitavyAni' dvAra/ gAthA 923 bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke mokSa bhAvacAritrane ja AzrayIne thAya che, dravyacAritramAM bhajanA che. tethI gAthA 916mAM UThela pUrvapakSI kahe ke darzanamAM apramAda karavAthI bhAvacAritranI prApti dvArA mokSa thaI zake che, mATe tamArI yukti pramANe dravyacAritramAM yatna karavAnI AvazyakatA rahetI nathI, tethI pUrvamAM varNana karAyelA 11 dvAromAM paNa yatna karavAnI AvazyakatA nathI. mATe kalyANanA arthI sAdhue darzanapakSamAM ja deDha yatna karavo joIe. e prakAranI pUrvapakSInI zaMkAne sAme rAkhIne somezvarAdine paNa dravyacAritrapUrvaka ja bhAvacAritra thayuM hatuM, te jaNAvavA mATe graMthakAra kahe che - gAthA : tesiM pi bhAvacaraNaM tahAvihaM davvacaraNapuvvaM tu / annabhavAvikkhAe vineaM uttamatteNaM // 923 // anvayArtha: kAmaM (bhAvacAritranuM) uttamatva hovAne kAraNe tehi pikateonuM paNa somAdinuM paNa, tahaviheM bhAvaraVietevA prakAranuM bhAvacaraNa kannamavAviThThI=anya bhavanI apekSAe brevara (puSya tu dravya caraNapUrvaka ja vivAM-jANavuM. gAthArtha : bhAvacAritranuM uttamatva hovAne kAraNe somAdinuM paNa tevA prakAranuM bhAvacAritra anya bhavanI apekSAe dravyacAritrapUrvaka ja jANavuM. TIkAH teSAmapi-somAdInAM bhAvacaraNaM tathAvidhaM-jhaTityevAntakRtkevalitvaphaladaM dravyacaraNapUrvaM tu= upasthApanAdidravyacAritrapUrvameva anyabhavApekSayA-janmAntarAGgIkaraNena vijJeyam, uttamatvena hetunA uttamamidaM na yathAkathaJcitprApyata iti gAthArthaH // 923 // * "sevAnA''mAM gaNi'thI e samuccaya karavo che ke gautamAdi mahAmunione to bhAvacAritra dravyacAritrapUrvaka hatuM ja, paraMtu teone paNa somAdi mahAmunione paNa, bhAvacAritra pUrvabhavanI apekSAe dravyacAritrapUrvaka ja hatuM. * "sthApanAddivyarAtripUrva'mAM 'vi' padathI parihAravizuddhirUpa dravyacAritranuM grahaNa karavAnuM che. TIkArca: teonuM paNa=somAdinuM paNa, tevA prakAranuM jaladI ja aMtakRt kevalIpaNArUpa phaLane denAruM, bhAvacaraNa anya bhavanI apekSAthI=janmAMtaranA aMgIkaraNathI, dravyacaraNanA pUrvavALuM jasupasthApanAdirUpadravyacAritranA pUrvavALuM ja, jANavuM ahIM zaMkA thAya ke somAdine paNa pUrvabhavanI apekSAe dravyacAritrapUrvaka ja bhAvacAritra hatuM, e kaI rIte nakkI thAya ? ethI kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 391 vratasthApanAvastukA'AthA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 923-924 uttamapaNArUpa hetuthI uttama evuM A=bhAvacAritra, yathAkathaMci=jevI tevI rIte, prApta karAtuM nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : somAdine paNa zIdhra ja aMtakRtyevalIpaNuM apAve evuM bhAvacAritra dravyacAritrapUrvaka thayela hatuM. joke somAdi chellA bhavamAM dravyacAritra vagara mokSe gayA, topaNa janmAMtaramAM teoe dravyacAritranuM pAlana karyuM hatuM; kema ke bhAvacAritra eka uttama vastu che ane uttama vastu vagara prayatna prApta thatI nathI, paraMtu uttama vastunI prApti mATe cokkasa upAyomAM yatna karavo ja paDe che. ane somAdi jIvoe paNa pUrvabhavamAM upasthApanAdi cAritramAM sabhya yatna karyo hato, jenA phaLarUpe carama bhavamAM dravyacAritra vagara paNa teo bhAvacAritrathI mokSa pAmyA. AthI mokSanA arthI jIve mokSanA upAyabhUta bhAvacAritramAM yatna karavo Avazyaka che, ane bhAvacAritramAM yatna karavo Avazyaka hovAthI mokSanA arthIe bhAvacAritranA prabaLa kAraNarUpa dravyacAritramAM paNa yatna karavo Avazyaka che. Ama, graMthakAre gAthA 913mAM kahela ke "cAritra uttama hovAthI mokSanA arthIe cAritranA 11 upAyomAM yatna karavo joIe." e kathana dravyacAritrane AzrayIne che ane te saMgata che. AthI darzanapakSanuM avalaMbana laIne pUrvapakSIe je sthApana karela ke "darzanamAM apramAda karavAthI bhAvacAritranI prApti thavAne kAraNe dravyacAritra vagara mokSa pAmI zakAya che, mATe darzanamAM ja yatna karavo joIe." e kathana ucita nathI, paraMtu samyagdarzananI prApti pachI paNa bhAvacAritranI prAptinA upAyabhUta dravyacAritramAM ja yatna karavo joIe, jethI mokSanI zIdhra prApti thaI zake. 23 avataraNikA etadeva spaSTayannAha - avataraNikAIH Ane ja=pUrvagAthAnA kathanane ja, spaSTa karatAM kahe che - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke uttama evuM bhAvacAritra yathAkathaMcita pamAtuM nathI, paraMtu dravyacAritramAM daDha yatna karavAthI uttama evuM bhAvacAritra pamAya che. AthI ja janmAMtaramAM dravyacAritramAM yatna karela hovAthI somAdi mahAtmA A janmamAM dravyacaraNa vagara bhAvacaraNa pAmyA. e kathanane ja spaSTa karatAM graMthakAra kahe che - gAthA : taha caramasarIrattaM aNegabhavakasalajogao niamA / pAvijjai jaM moho aNAimaMto tti duvvijao // 924 // anvayArtha : nigama-niyamathI momavasananorao aneka bhavasaMbaMdhI kuzalanA yogathI taEUR te prakAranuM For Personal & Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vatasthApanAvastaka 'yathA pAyathAni' dvAra/ gAthA 24 aMtakRtyevalIpaNAnuM phaLa Ape te prakAranuM, caramasarIrataM caramazarIrapaNuM paviMphUpamAya che; =je kAraNathI moho maUTchumaMto-moha anAdimAna che, utta-ethI vyino durvijaya che. gAthArtha : niyamathI aneka bhavasaMbaMdhI kuzalanA yogathI aMtakRtyevalIpaNAnA phaLane denAruM evuM caramazarIrapaNuM prApta thAya che; je kAraNathI moha anAdimAna che, ethI durvijaya che. TIkA : tathA antakRtkevaliphaladaM caramazarIratvamanekabhavakuzalayogataH anekajanmadharmAbhyAsena niyamAtniyamena prApyate, kimityevamityAha-yad-yasmAt mohaH asatpravRttihetuH anAdimAniti kRtvA'bhyAsataH sAtmIbhUtatvAd durvijayaH, nAlpaireva bhavairjetuM zakyata iti gAthArthaH // 924 // TIkAI: niyamathI-niyama vaDe, aneka bhavasaMbaMdhI kuzalanA yogathIaneka janmasaMbaMdhI dharmanA abhyAsathI, te prakAranuM aMtakRtyevalInA phaLane denAruM, caramazarIrapaNuM pamAya che. A pramANe kayA kAraNathI che? arthAt te prakAranuM caramazarIrapaNuM aneka bhavanA kuzalanA yogathI pamAya che e pramANe kema che? ethI kahe che - je kAraNathI asahmavRttino hetu evo moha anAdimAna che, ethI karIne abhyAsathI mohanuM sAtmIbhUtapaNuM hovAthI durvijaya che=moha duHkhe karIne jItI zakAya tevo che. AthI moha alpa ja bhavo vaDe jItavA mATe zakya nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : je kAraNathI asa-vRttinuM kAraNa evo moha jIvamAM anAdikALathI varte che, te kAraNathI dareka bhavamAM mohano abhyAsa thayelo hovAthI moha jIva sAthe AtmIbhUta thayela che arthAt moha jIva sAthe ekameka thaI gayo che, mATe moha jItavo ati duSkara che. tethI moha thoDA bhavomAM jItI zakAya tema nathI, paraMtu moha jItavA mATe aneka bhavo sudhI vidhipUrvaka dravyacAritrano abhyAsa karavo paDe tema che. vaLI aneka bhavo sudhI vidhipUrvaka dravyacAritramAM abhyAsa karatA keTalAka jIvo evuM caramazarIrapaNuM prApta kare che ke je caramazarIrapaNuM dravyacAritra vagara paNa koIka nimittane pAmIne, te jIvomAM bhAvacAritra pragaTAvIne, aMtakRtyevalItvarUpa phaLa Ape che arthAt te caramazarIrI jIvo kevalajJAna pAmIne tarata ja bhavano aMta karAve tevo yoganirodha karIne mokSane pAme che; ane somAdi mahAtmAoe paNa dravyacAritra vagara aMtakRtyevalItva apAvanAra caramazarIratva prApta karyuM hatuM, temAM ghaNA bhavo sudhI pALela vidhipUrvaka dravyacAritra ja kAraNa che. AthI mokSanA abhilASI jIve pravrajyA grahaNa karIne uttama cAritranA upAyabhUta evAM 11 tAromAM yatna karavo joIe. I924 For Personal & Private Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukAcatha pAyitavyAna' dvAra/ gAthA 925 393 avataraNikA : avataraNitArtha : ahIM kahe che arthAt pUrvagAthAmAM kahyuM ke niyamathI aneka janmomAM karela dharmanA abhyAsathI te prakAranuM caramazarIrIpaNuM prApta thAya che, AthI somAdi mahAtmAone paNa janmAMtaramAM dravyacAritra prApta thayela. e kathanamAM pUrvapakSI zaMkA karatAM kahe che - gAthA : marudevisAmiNIe Na evameaM ti suvvae jeNaM / sA khu kila vaMdaNijjA accaMtaM thAvarA siddhA // 925 // anvayArtha: mavisAmipI-marudevIsvAminInuM gaM AgacaramazarIratva, vaMna AvuM nathI=pUrvagAthAmAM kahyuM tevuM aneka bhavasaMbaMdhI dharmanA abhyAsathI thAya evuM nathI; nevije kAraNathI subraNa saMbhaLAya che : vaMnniA =vaMdanIya evAM te marudevIsvAminI, bRtaM atyaMta thAvarI siddha sthAvara siddha thayAM. * ti" ane "g' avyaya pAdapUrti arthaka che. gAthArtha : marudevIsvAminInuM caramazarIrIpaNuM pUrvagAthAmAM kahyuM tevuM aneka bhavasaMbaMdhI dharmanA abhyAsathI thAya evuM nathI; je kAraNathI saMbhaLAya che: vaMdanIya evAM marudevIsvAminI atyaMta sthAvara siddha thayAM. TIkAH __marudevIsvAminyA:-prathamatIrthakaramAtuH naivametat yadutaivaM(? yaduktaM ) tathAcaramazarIratvamityevaM, zrUyate yena kAraNenAgame, sA kila vandanIyA, kilazabdaH parokSAptavAdasaMsUcakaH, atyantaM sthAvarA siddhA, kadAcidapi trasatvAprAptestasyA iti gAthArthaH // 925 // noMdhaH TIkAmAM yahurtavuM che, tene sthAne yavujaM hoya tema bhAse che. TIkArya : prathamatIrtharamAtu: marudevIsvAmijA: prathama tIrthakaranI mAtA evAM marudevIsvAminInuM tat A=caramazarIrapaNuM, vaMduM tathA varamazarIratve ukta rUtyevaM A pramANe je te prakAranuM caramazarIrapaNuM kahevAyuM e pramANe pUrvagAthAmAM aneka bhavasaMbaMdhI dharmanA abhyAsathI thanAruM caramazarIrapaNuM kahevAyuM e pramANe, na nathI, jenA kAraNe mAre zUyate je kAraNathI AgamamAM saMbhaLAya che. vanIyA sA tyAM thAvara siddha vaMdanIya evAM te=marudevIsvAminI, atyaMta sthAvara siddha thayAM; tasya: ripi For Personal & Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 vratasthApanAvatuka yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 25-926 trAWINe kema ke teNIne=marudevIsvAminIne, kyAreya paNa trasatvanI aprApti che arthAtuM marudevImAtA caramabhavane choDIne kyAreya paNa trasapaNAne pAmyAM nathI. nizaH pakSAtavAsaMsUve, vilana' zabda parokSa evA AptavAdano saMsUcaka che arthAtu marudevAmAtA kyAreya trasatva pAmyAM nathI, e vAta chaghastha vyakti mATe parokSa che; paraMtu e vAta Akha evA sarvajJano vAda batAve che, ema mULagAthAmAM rahela 'tri' zabda sUcana karanAro che. rUti thAI. e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha : pUrvagAthAmAM graMthakAre sthApana karyuM ke aMtakRtyevalItvanA phaLane ApanAra evuM caramazarIratva aneka bhavomAM sevela kuzalanA yogathI prApta thAya che, paraMtu je jIve koI bhavamAM dharmano abhyAsa karyo nathI tevA jIvane prApta thatuM nathI. tyAM pUrvapakSI kahe che ke tame kahyuM tevuM caramazarIratva marudevAmAtAne nathI; kema ke AgamamAM saMbhaLAya che ke marudevAmAtA koIpaNa bhavamAM trasapaNuM pAmyA vagara atyAra sudhI phakta sthAvarapaNAmAM rahIne caramabhavamAM ja kasapaNAne pAmIne atyaMta sthAvara siddha thayAM hatAM. AthI marudevAmAtAe dravyacAritradharmano abhyAsa karela nathI, chatAM teo aMtakRtyevalItvanA phaLane ApanAra evuM caramazarIratva pAmyAM. mATe gAthA 923mAM graMthakAre sthApana karyuM ke dravyacAritrapUrvaka ja bhAvacAritra prApta thAya che, e kathana saMgata nathI. 2pamAM avataraNikA : . atrottaramAha - avataraNitArtha : ahIM pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe karelI zaMkAmAM, uttarane kahe che - bhAvArtha: pUrvagAthAmAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke aneka janmomAM karela dravyacAritranA abhyAsathI tevuM caramazarIratva prApta thAya che, tevo niyama nathI; kema ke marudevAmAtA atyaMta sthAvara siddha thayAM ane carama bhavamAM paNa dravyacAritra vagara siddha thayAM. AthI dravyacAritranA abhyAsathI ja bhAvacAritranI prApti dvArA mokSa thAya che, tevo niyama nathI. A prakAranI pUrvapakSInI zaMkAmAM graMthakAra uttarane kahe che - gAthA : saccamiNaM accheragabhUaM puNa bhAsiaM imaM sutte / anne vi evamAI bhaNiyA iha puvvasUrIhiM // 926 // anvayArtha: rUui=A pUrvapakSInuM kathana, saghaM satya che, kutte puI paraMtu sUtramAM rUpaM A=marudevInuM caritra, cheTkhUi=AzcaryabhUta mAsike kahevAyuM che. anne vi=anya paNa mAruM evamAdi (AzcaryarUpa bhAvo) rUda ahIM=pravacanamAM, putrasUrIdiMpUrvasUrio vaDe baLiyA kahevAyA che. For Personal & Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAyavyAna' dvAra | gAthA 926 395 gAthArtha : maradevImAtA dravyacAritra vagara ja tevA prakAranA caramazarIratvane pAmyAM, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana satya che, paraMtu sUtramAM marudevImAtAnuM caritra AzcaryabhUta kahevAyuM che. anya paNa AvA AzcaryarUpa bhAvo pravacanamAM pUrvasUrio vaDe kahevAyA che. TIkA? satyamidam evametat, AzcaryabhUtaM puna: naughaviSayameva bhASitamidaM sUtre marudevIcaritaM, tathA ca anye'pyevamAdayo bhAvAH AzcaryarUpA eva bhaNitA iha-pravacane pUrvasUribhiH pUrvAcAryairiti gAthArthaH // 926 // TIkArya : satyaMta purva A satya che=A Ama che, arthAt dravyacAritra vagara ja marudevImAtA aMtakRtakevalItvanA phaLane ApanAruM caramazarIrIpaNuM pAmyA, e prakAranuM pUrvapakSInuM kathana ema ja che. sUtre punaH rUdaMmarevIrita kAryabhUta mASita, godhaviSayameva ja paraMtu sUtramAM zAstramAM, A= marudevInuM caritra, AzcaryabhUta kahevAyuM che; ogha viSayavALuM ja nahIM=sAmAnya viSayavALuM ja kahevAyuM nathI. marudevInuM caritra AzcaryabhUta che, e kaI rIte nakkI thAya? te spaSTa karavA arthe kahe che - tathA ca anye'pi evamAdayaH bhAvAH iha-pravacane pUrvasUribhiH pUrvAcAryaiH AzcaryarUpA eva bhaNitAH ane te rIte je rIte marudevInuM carita AzcaryabhUta che te rIte anya paNa AvA prakAranI AdivALA bhAvo ahIM=pravacanamAM AgamamAM, pUrvanA sUrio vaDe pUrvanA AcAryo vaDe, AzcaryarUpa ja kahevAyA che, rUti thArtha: e pramANe gAthAno artha che. bhAvArtha: pUrvapakSIe kahyuM ke marudevImAtA dravyacAritra vagara siddha thayAM, mATe mokSanuM kAraNa dravyacAritra ja che evo niyama nathI. tene uttara ApavA mATe graMthakAra kahe che - tAruM kathana satya che, arthAta marudevImAtAnA viSayamAM je pUrvapakSIe kahyuM te ema ja che; chatAM marudevImAtA atyaMta sthAvara siddha thayAM che, e prakAranuM marudevInuM caritra zAstramAM AzcaryabhUta kahevAyuM che; kema ke sAmAnya rIte jIvo marudevImAtAnI jema atyaMta sthAvara siddha thAya che, ema zAstramAM kahevAyuM nathI. moTA bhAge jIvo ghaNA bhavo sudhI cAritrAcArano abhyAsa karI karIne aMtakRtyevalIpaNAne denAro evo carama bhava pAme che; topaNa anaMtI utsarpiNI-avasarpiNI pasAra thAya tyAre koIka jIva dravyacAritra vagara paNa aMtakRtyevalItva pAmIne mokSe jAya che. AthI marudevImAtAnA siddhigamanane accherArUpa kahela che. vaLI, marudevImAtAnA caritra jevAM ja anya Azcaryo pUrvAcAryoe pravacanamAM kahelAM che. mATe AzcaryabhUta dRSTAMta grahaNa karIne evo niyama na baMdhAya ke dravyacAritra vagara ja mokSa thaI zake che; paraMtu sAmAnya niyamane AzrayIne kahevuM paDe ke ghaNA bhavo sudhI cAritrAcAranuM pAlana karIne ja prAyaH karIne jIvo tevuM caramazarIratva pAme che. AthI mokSanA arthIe uttama evA bhAvacAritranI niSpatti arthe bhAvacAritranA upAyabhUta evA dravyacAritramAM udyama karavo joIe. tethI gAthA 913mAM batAvela aidaMparyanuM avadhAraNa karIne sAdhue vratapAlananA 11 upAyomAM ja yatna karavo ucita che. ll926l For Personal & Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 365 pratisthApanAvara 'yathA pAlayitavyAni' dvAra/gAthA 27-628 avatarazisi: tAnevAha - avataraNitArtha : pUrvagAthAmAM kahyuM ke marudevImAtAnuM caritra AzcaryabhUta kahevAyuM che, te rIte anya paNa bhAvo zAstramAM AzcaryabhUta kahevAyA che. AthI teone ja=te AzcaryabhUta bhAvone ja, be gAthAmAM kahe che - gAthA: uvasagga gabbhaharaNaM itthItitthaM abhAviA parisA / kaNhassa avarakaMkA avayaraNaM caMdasUrANaM // 927 // harivaMsakuluppattI camaruppAo a aTThasaya siddhA / assaMjayANa pUA dasa vi aNaMteNa kAleNaM // 928 // manvayArtha : __uvasagga-35sarga, gabbhaharaNaM gamana 425, itthItitthaM-strItIrtha, abhAviA parisAsamAvi paha, kaNhassa=avarakaMkA-55274 (mana), caMdasUrANaM avayaraNaM yaMdra-sUryana avata29, harivaMsakuluppattI-rivaMzapurAnI utpatti, camaruppAo-yabharano utpAta, aTThasaya siddhA-(me. 4 samayamai) 108 siddho, assaMjayANa a pUAmane asaMyatonI pU% : (1) dasa vi-6ze 59 // (bhAvo) aNaMteNa kAleNaM anaMta 43 thAya che. gAthArtha : upasarga, garbhanuM haraNa, strInuM tIrtha, abhavya parSadA, kRSNanuM aparakaMkA nagarImAM gamana, caMdrasUryanuM avataraNa, harivaMzakuLanI utpatti, camareMdrano utpAta, eka ja samayamAM 108 jIvonI siddhi ane asaMtonI pUjA : A dazeya bhAvo anaMtakALe thAya che. TI : upasargA (?upasargo) bhagavato'pazcimatIrthakarasya, garbhaharaNaM-saGkrAmaNamasyaiva, strItIrthaM camallisvAmitIrthaM ca, abhavyA parSat bhagavata eva, kRSNasyAparakaGkAgamanam, avataraNaM caMdrasUryayoH saha vimAnAbhyAM bhagavata eva samavasaraNa iti gAthArthaH // 927 // harivaMzakulotpattiH mithunApahAreNa, camarotpAtazca-saudharmagamanaM, aSTazatasiddhirekasamayena, asaMyatAnAM pUjA dhigvarNAdInAM, dazApyete bhAvA anantena kAlena bhavantIti gAthArthaH // 928 // noMdha: TIDAmA upasargAH cha, tene sthAne upasargaH homa Debha, mahAvIrasvAmI bhagavAna DevalAna pachI me ja upasarga thayo che. For Personal & Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastukayathA patniyitavyani' dvAra/ gAthA 920-928, 929 39o TIkAIH 1. apazcima tIrthakara bhagavAnane=jeonI pachI koI tIrthakara nathI evA mahAvIrasvAmI bhagavAnane, upasarga kevalajJAna pachI thayela upasarga, 2. AnA ja=mahAvIrasvAmI bhagavAnanA ja, garbhanuM haraNa=saMkrAmaNa, 3. ane strInuM tIrtha=mallisvAmInuM tIrtha, 4. bhagavAnanI ja=mahAvIrasvAmI bhagavAnanI ja, abhavya parSadA=saMyamaprAptine ayogya parSadA, 5. kRSNanuM aparakaMkAmAM gamana, 6. caMdra ane sUryanuM vimAna sAthe bhagavAnanA ja=mahAvIrasvAmI bhagavAnanA ja, samavasaraNamAM avataraNa, 7. mithunanA apahAra dvArA yugalikanuM apaharaNa karavA dvArA, harivaMzakuLanI utpatti, 8. ane camarano utpAta=saudharmamAM gamana=camarendranuM saudharma devalokamAM gamana, 9. eka samaya vaDe 108 nI siddhi, 10. asaMyata evA dhiguvarNAdinI=brAhmaNAdinI, pUjA: A daze paNa bhAvo anaMta kALa vaDe thAya che, e pramANe gAthArtha che. li927/928 gAthA : naNu neamihaM paDhiaM saccaM uvalakkhaNaM tu eaaii| accheragabhUaM ti a bhaNiaM neaMpi aNavarayaM // 929 // azvArtha : na=nanuthI pUrvapakSI prazna kare che - di=A=marudevInuM caritra, rUdaMkaahIM daza accherAmAM, na paDhiAM kahevAyuM nathI; tene graMthakAra uttara Ape che-) saa satya che, huM tu=paraMtu A=daza accharAM, 3vartavamagusupalakSaNa che, macchamU ma ti ane (marudevInuM caritra) AzcaryabhUta che, e pramANe tamArA vaDe pUrvamAM) mai=kahevAyuM che. (kema ke) 3 miUviraghaMna A paNa=marudevI jevuM caritra paNa, anavarata thatuM nathI. gAthArtha : nA thI pUrvapakSI zaMkA kare che ke marudevInuM caritra daza accherAmAM kahevAyuM nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke satya che, paraMtu daza accherAM marudevI jevA caritranuM upalakSaNa che, ane marudevInuM caritra AzcaryabhUta che, ema mArA vaDe pUrvamAM kahevAyela che, kema ke marudevI jevuM caritra paNa satata thatuM nathI. TIkA? nanu nedaM-marudevIcaritamiha paThitam, azravaNAd, etadAzaGkyAha-satyam-evametad, upalakSaNaM tvetAnyAzcaryANi ato'nyabhAve'pyavirodhaH, tathA ca AzcaryabhUtamiti ca bhaNitaM mayA pUrvaM, kimuktaM bhavati ? naitadapyanavaratam-anantAdeva kAlAdetadbhavati, yaduta-AsaMsAraM vanaspatibhya uvRttya siddhyatIti mAthArtha 622 For Personal & Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 vatasthApanAvaka'yathA pAnayitavyAni' dvAra/ gAthA 929 TIkArya : nAnuthI pUrvapakSI zaMkA kare che - A=marudevInuM caritra, ahIM-pUrvanI be gAthAmAM daza accharAM batAvyAM emAM, paThita nathI=kahevAyela nathI; kema ke azravaNa che=daza accherAnA varNanamAM marudevIcaritra saMbhaLAtuM nathI. A kathananI AzaMkA karIne graMthakAra kahe che satya che=A Ama che=daza accherAmAM marudevInuM caritra paThita nathI e ema che; paraMtu A Azcaryo upalakSaNa che. ethI anyanA bhAvamAM paNa avirodha che=daza Azcaryo sivAya bIjA AzcaryonA sarbhAvamAM paNa virodha nathI; ane te rIte=daza Azcaryo upalakSaNa che te rIte, marudevInuM caritra AzcaryabhUta che, ane e pramANe mArA vaDekagraMthakAra pU. haribhadrasUri vaDe, pUrve kahevAyuM che. marudevInuM caritra AzcaryabhUta che e kathana dvArA zuM kahevAyeluM thAya che? te ja batAve che - A paNa anavarata nathI anaMta ja kALathI A thAya che. ane 'patar bhavati'nuM tAtparya ja yadutathI khole che - AsaMsAra vanaspatimAMthI udvartana pAmIne nIkaLIne, siddha thAya che, e anaMta ja kALe bane che, ema anvaya che, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha: " gAthA 926mAM kahyuM ke dravyacAritra vagara marudevAmAtAnuM siddhigamana AzcaryabhUta che, ane tyAra pachI graMthakAre zAstramAM batAvela daza accherAnuM varNana karyuM. tyAM pUrvapakSI zaMkA kare che ke zAstramAM kahevAyela daza accherAnA varNanamAM marudevImAtAno prasaMga saMbhaLAto nathI. tenA uttararUpe graMthakAra kahe che - daza Azcaryo upalakSaNa hovAthI daza AzcaryonI jema anya paNa Azcaryo anaMta kALe thatAM hoya to tene AzcaryabhUta kahevAmAM koI virodha nathI. vaLI, marudevInuM caritra AzcaryabhUta kema che? te spaSTa karatAM kahe che ke marudevIno jIva saMsAramAM anAdikALathI mAMDIne atyAra sudhI sthAvara evI vanaspatimAM ja hato, ane tyAMthI nIkaLyA pachI sIdhA manuSyabhavane pAmIne dravyacAritra grahaNa karyA vagara ja siddha thayAM. evuM satata thatuM nathI, paraMtu anaMta kALa pasAra thayA pachI kyAreka AvuM Azcarya bane che. AthI marudevInuM caritra AzcaryabhUta che. ll92 avataraNikA : kiM na sarveSAmetadityAha - avataraNiyArtha: pUrvagAthAmAM kahyuM ke marudevImAtA yAvasaMsAra vanaspatirUpe rahIne tyAMthI nIkaLIne sIdhAM manuSyabhava pAmIne siddha thayAM, mATe marudevInuM caritra AzcaryabhUta che. tyAM zaMkA thAya ke A marudevImAtA jevuM siddhigamana, sarvane ghaNA badhA jIvone, kema thatuM nathI ? ethI karIne kahe che - For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatasthApanAvastaka 'yathA pAnayitAni' dvAra/ gAthA 930 399 gAthA : tahabhavvattA'bhAvA pddhmmnnuvvttttnnaadkaalaao| ittaraguNajogA khalu na savvasAhAraNaM eaM // 930 // anvayArtha: tamabrADavA tathAbhavyatvano abhAva hovAthI, paDhamamaybaTTA prathama anuvartana hovAthI, mAnAmo akALa hovAthI (ane) rUAnoIvaraguNano yoga hovAthI gaMA=marudevInuM udAharaNa, savvasAhAra na sarvasAdhAraNa nathI. * "ghanu' vAkyAlaMkAramAM che. gAthArtha: tathAbhavyatvano abhAva hovAthI, prathama udvartanA nahIM hovAthI, akALa hovAthI ane ItvaguNano coga hovAthI marudevInuM udAharaNa sarvasAdhAraNa nathI. TIkA : ___tathAmarudevIkalpitabhavyatvAbhAvAt sarveSAM, tathA prathamamanudvarttanAt tadvadeva, akAlAcca-tathAvidhakAlAbhAvAcca, tathetvaraguNayogAddhetoH, anyeSAM na sAdhAraNametat-marudevyudAharaNamiti gAthArthaH // 930 // TIkAryaH | sarvamAM=sarva jIvomAM, tevA prakAranA marudevImAM kalpanA karAyela bhavyatvano abhAva hovAthI= vanaspatimAMthI uThThA thaIne sIdho mokSa meLavavArUpa marudevImAtA jevuM bhavyatva nahIM hovAthI, ane tenI jema ja=marudevImAtAnI jema ja, prathama anuvartana hovAthI=sthAvarapaNAmAMthI nIkaLIne prathama manuSyabhavanI prAptirUpa trasapaNAnI prApti nahIM hovAthI, ane akAla hovAthI-tevA prakAranA kALano abhAva hovAthI arthAt marudevImAtAne jevA prakArano siddhigamanano kALa pAkela hato tevA prakAranA kALanA paripAkano abhAva hovAthI, ane itvaguNanA yogarUpa hetuthI prathama abhyAsadazAmAM nIcalI bhUmikAnA thoDA-thoDA guNono yoga thato hovAthI, AmarudevInuM udAharaNa, anya jIvone sAdhAraNa nathI, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : marudevImAtAnuM dRSTAMta sarvasAdhAraNa nathI, e jaNAvavA arthe graMthakAra cAra kAraNo batAve che, te A pramANe - (1) dareka jIvanuM tathAbhavyatva juduM juduM hovAne kAraNe dareka jIva potAnA bhavyatvane anurUpa vividha prakAre puruSakAra karIne mokSa meLave che, paraMtu marudevImAtAnI jema sarva jIvo atyaMta sthAvara siddha thatA nathI. (2) sarva jIvo marudevImAtAnI jema atyaMta sthAvara evI vanaspatikAyamAMthI udvartana pAmIne tarata ja manuSyabhava pAmatA nathI, paraMtu sarva jIvo prAyaH karIne nigodamAMthI nIkaLIne pRthvIkAyAdimAM vAraMvAra For Personal & Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 vatasthApanAvastaka "yathA pAnAyitavyAna' dvAra | gAthA 930-931 paribhramaNa karyA pachI ghaNA kALe beiMdriyAdi trAsapaNAne pAme che, ane tyAM paNa ghaNo kALa pasAra karIne ghaNuM bhaTakyA pachI manuSyapaNuM pAme che. (3) marudevImAtAnA siddhigamananA kALano paripAka thayela hovAthI, atyaMta vanaspatimAM hovA chatAM tyAMthI uThThA thaIne sIdho manuSyabhava pAmIne mokSe gayAM; jyAre anya sarva jIvo nigodamAMthI nIkaLyA pachI pRthvIkAyAdi sthAvarapaNAmAM ghaNuM bhamyA pachI trasapaNe pAme che, ane beiMdriyAdi trasANAmAM paNa ghaNAM janma-maraNa karyA pachI manuSyabhava prApta kare che, ane manuSyabhava paNa eka-be vAra nahIM, paraMtu anaMtIanaMtIvAra prApta kare che. tyAM tIrthaMkarAdi mahApuruSono yoga paNa anaMtI vakhata pAme che ane saMyama grahaNa karIne navamA greveyakamAM paNa anaMtIvAra jIvI jAya che, topaNa siddhigamanayogyakALano aparipAka hovAne kAraNe jIva siddhi pAmato nathI; ane je jIvano jyAre siddhigamanane anukULa kALano paripAka thAya che, tyAre te jIva samyaguM cAritrAcAra pALIne, krame karIne mokSa meLave che; jayAre marudevImAtAne to prathama ja maLela manuSyabhavamAM tevA prakAranA kALano paripAka thavAthI teonuM siddhigamanane anukULa mahAvIrya ullasita thayuM. (4) sAmAnya rIte sarva jIvone prAraMbhika kALamAM kSayopazamabhAvano alpa guNa pragaTavArUpa itvara guNano yoga thAya che, jayAre marudevImAtAne to pahelIvAramAM ja kSAyikabhAvanuM apratipAtI evuM kevalajJAna pragaTavArUpa guruguNano yoga thayo hato. - A prakAre anya jIvone na hoya tevAM cAra vizeSa kAraNo hovAthI marudevIsvAminInuM dRSTAMta asAdhAraNa che, AthI ja AzcaryabhUta che. 1930 avataraNikA : prakRtayojanAmAha - avataraNikArya : prakRtimAM yojanAne kahe che - bhAvArtha : gAthA 909thI 912mAM batAvela 11 (AronA audaMparyanuM gAthA 913thI 915mAM samarthana karavA dvArA graMthakArazrIe sthApana karyuM ke vratomAM upasthApita sAdhue cAritranA upAyabhUta 11 dvAromAM yatna karavo joIe, e rUpa prakRti kathana sAthe gAthA 916thI 930mAM karela prAsaMgika kathananuM yojana karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : ia caraNameva paramaM nivvANapasAhaNaM ti siddhamiNaM / tabbhAve'higayaM khalu sesaM pi kayaM pasaMgeNaM // 931 // For Personal & Private Use Only
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ vratasthApanAvatuka yathA pAyitavyani' dvAra/ gAthA 931 401 anvayArtha : rUjha A rIte pUrvamAM sthApana karyuM e rIte, varakhevacaraNa ja para nibrApisadi-parama nirvANanuM prasAdhana che=prakRSTa mokSanuM kAraNa che, tikae rIte rUpa siddha A siddha thayuM; (te siddha thayela ja batAve che.) tanmAve ghanu kharekhara tenA bhAvamAM-caraNanA prAdhAnyanA sadUbhAvamAM, diye te pikaadhikRta evuM zeSa paNa (cAritra mATe ja che.) pakSoi yaMtraprasaMgathI saryuM. gAthArtha : pUrvamAM sthApana karyuM e rIte cAritra ja parama nirvANanuM prasAdhana che; e rIte A siddha thayuM ke kharekhara cAritranI pradhAnatAnA sadbhAvamAM adhikRta evuM zeSa paNa cAritra mATe ja che. prasaMgathI saryuM. TIkA? iya-evaM caraNameva paramaM pradhAnaM nirvANaprasAdhanam, iti evaM siddhametaditi, tadbhAve-caraNaprAdhAnyabhAve'dhikRtaM khalu zeSamapyetadarthameva gurugacchAdyAsevanAdyapi siddhaM, kRtaM prasaGgena-paryAptamAnuSaGgikeNeti mAthArtha: zarU * "chidasevana "mAM 'pi' thI e kahevuM che ke bhAvacAritra to mokSa mATe che ja, paraMtu dravyacAritrarUpa gura-gacchAdinuM AsevanAdi paNa mokSa mATe . " mu chari''mAM 'mAri' padathI vasati, saMsarga, bhakta vagere vratapAlananA bIjA 9 upAyonuM grahaNa karavAnuM che. TIkArtha: A rIte gAthA 918 thI 921mAM graMthakArazrIe sthApana karyuM e rIte, caraNa ja=cAritra ja, parama= pradhAna, nirvANanuM prasAdhana che=mokSanuM prakRSTa kAraNa che, e rIte A=vaphyumANa, siddha thayuM. te vakSyamANa kathana spaSTa kare che - kharekhara tenA bhAvamAM-caraNanA prAdhAnyanA bhAvamAM cAritranI pradhAnatAnA sadbhAvamAM, adhikRta evuM zeSa paNa=guru-gacchAdinuM AsevanAdi paNa, AnA arthe ja= bhAvacAritra mATe ja, siddha thayuM. prasaMga vaDe saryuM AnuSaMgika vaDe paryApta thayuM prAsaMgika kathana vaDe paryApta thayuM, e pramANe gAthArtha che. bhAvArtha : gAthA 916-17mAM pUrvapakSIe mokSa pratye pradhAna kAraNarUpe darzanane sthApana kareluM, tenuM graMthakAre gAthA 918thI 921mAM nirAkaraNa karatAM kahyuM ke mokSa bhAvacAritrathI ja thAya che, jayAre darzana to bhAvacAritranI prAptimAM kAraNabhUta che, tethI paraMparAe kAraNa che. vaLI prAyaH karIne dravyacAritranA sevanathI ja bhAvacAritra pragaTe che, A rIte mokSanuM pradhAna kAraNa cAritra ja siddha thayuM, ane mokSanuM pradhAna kAraNa cAritra siddha thavAthI A siddha thAya che - mokSa pratye pradhAna kAraNa cAritra hote chate adhikRta evA guru-gacchAdi 11 upAyo bhAvacAritra arthe ja che ema siddha thayuM, ane Ama siddha thavAthI mokSanA arthIe vratapAlananA 11 upAyomAM ja yatna karavo joIe, ema siddha thayuM. A rIte gAthA 913thI zarU thayela prAsaMgika kathana ahIM pUruM thayuM. For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 vratasthApanAvastukAcatha pAtnayitavyani' dvAra/ upasaMhAra/ gAthA 931-932 Azaya e che ke gAthA 678thI zarU karela vratapAlananA 11 upAyonuM varNana gAthA 908mAM pUrNa thatAM graMthakArane smaraNa thayuM ke mokSanA upAyabhUta bhAvacAritranI prApti mATe 11 vAromAM yatna karavo Avazyaka che, AthI gAthA 909thI 91ramAM graMthakAre vratapAlananA 11 upAyonuM aidaMparya batAvyuM. tyArapachI gAthA 913thI 915mAM prakRta evA te aidaMparyanuM ja samarthana karyuM, tema ja gAthA 916thI 930 sudhI prAsaMgika zaMkAnuM uddabhAvana karIne tenuM nirAkaraNa karavA dvArA te audaMparyanI ja puSTi karI. A rIte AnuSaMgika sarva kathana pUrNa thavAthI graMthakAra pU. haribhadrasUri mahArAjA kahe che ke prasaMga vaDe saryuM. ll931// avataraNikA: etadupasaMhAreNa dvArAntarasambandhAbhidhitsayA''ha - avataraNitArtha : AnA=vratasthApanA dvAranA, upasaMhArapUrvaka dvArAMtaranA=anuyoga-gaNAnujJArUpa anya dvAranA, saMbaMdhane kahevAnI icchAthI graMthakAra pU. haribhadrasUri ma.sA. kahe che - gAthA : evaM vaesu ThavaNA samaNANaM vanniA samAseNaM / aNuogagaNANunaM ao paraM saMpavakkhAmi // 932 // anvayArtha: vaMkaA rIte vAsu samai JvaUTT=vratomAM zramaNonI sthApanA samaye samAsathI vaMgnimAM varNavAI. para AnAthI AgaLa majumoIVIanuyogagaNAnujJAne saMpavavavAmi huM kahIza. gAthArtha : A rIte vratomAM sAdhuonI sthApanA saMkSepathI kahevAI. have pachI anuyoganI ane gaNanI anujJAne huM kahIza. TIkAH evam uktena prakAreNa vrateSu sthApanA zramaNAnAM-sAdhUnAM varNitA samAsena-sakSepeNa, anuyogagaNAnujJAM prAguddiSTAmataH paraM, kimityAha-sampravakSyAmi-sUtrAnusArato bravImIti gAthArthaH // 932 // TIkArtha: A rIte=ukta prakArathI=gAthA 611thI mAMDIne gAthA 931 sudhImAM kahevAyela prakArathI, vratomAM zramaNonI=sAdhuonI, sthApanA samAsathI=saMkSepathI, varNavAI. AnAthI pachI prAgu udiSTa=gAthA-ramAM uddezAyelI, anuyogagaNAnujJAne, zuM? ethI kahe che - huM kahIza=sUtranA anusArathI huM kahuM chuM, e pramANe gAthArtha che. 93rA. | | kRti drata sthApanAnAmaM tRtIya vastu che / vratasthApanA nAmanI trIjI vastunuM varNana pUrNa thayuM. . For Personal & Private Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMcavatuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 bhyo dAtavyAni dvAra caNA dAtavyAniA hAra vatasthApanA kulaka yathA pAlayitAni dvAra | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | : prakAzaka : patAI gAna DESIGN BY 5jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. Teli./pheksa : (079) 2604911, phona ka. (079) 32911401 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in corg uB24 048680 9428500401