Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ऋदृवर्णस्य ४।२।३७॥
: ૩ પ્રત્યય છે પરમાં જેના એવો જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ધાતુના ઉપાજ્ય * વર્ણન [* ] વિકલ્પથી * આદેશ થાય છે. વૃત્ ધાતુને પ્રો. ૩-૪-ર૦” થી |િ પ્રત્યય. યુરા૦િ રૂ-૪-૧૭ થી ત્ ધાતુને બિસ્ પ્રત્યય. વ્યક્ત વૃત્ અને ત્ ધાતુને અઘતનીનો દ્રિ પ્રત્યય. વિ પ્રત્યયની પૂર્વે “જિ-ઝિ-ટુ રૂ-૪-૧૮' થી ૩ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી વૃત્ ધાતુના ઉપાજ્ય હસ્વ ને અને ધાતુના ઉપાજ્ય દીર્ઘ ને હd * આદેશ. “દ્ધિ થતુ:૦૪-૨-૨થી વૃત્ અને ન ધાતુને ધિત્વ. “ચનસ્ય ૪-૨-૪૪ થી અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યવનનો લોપ.
-વ: ૪-૨-રૂ” થી અભ્યાસમાં 8 ને હસ્વ + આદેશ. “તોડ ૪-૨-૨૮' થી અભ્યાસમાં ને આ આદેશ. “ડશમ્ ૪-૨-૪૬ થી અભ્યાસમાં ૬ ને ર્ આદેશ. “સમાન ૪-૨-૬૩ થી અભ્યાસને સર્વદ્ ભાવ. “જય ૪-૨-૧૬ થી અભ્યાસમાં મને આદેશ. એ હું ને નોર્વે ૪-૨-૬૪ થી દીર્ઘ છું આદેશ. “માતો:૦૪--ર થી ધાતુની પૂર્વે ,
નિટિ ૪-૨-૮૩ થી Mિ [3] નો લોપ થવાથી અવીવૃતત્ અને અરવૃતતુ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ * વર્ણને હસ્વ * આદેશ ન થાય ત્યારે વૃત્ ધાતુના કને પોષT૦ ૪-૩-૪ થી ગુણ આદેશ. અને તું ધાતુને કૃત: તિ: ૪-૪-૨ર” થી વીર્ આદેશ.... વગેરે કાર્ય થવાથી વવર્તતું અને ચિત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. આથી સમજી શકાશે કે આ સૂત્રથી વિહિત * સ્વરૂપ -હસ્વાદેશ; ગુણ મમ્ નો અને વીર્ણ આદેશ નો બાધ કરે છે. અર્થક્રમશ:- પાછો ફેરવ્યો. પ્રશંસા કરાવી. રણા
