Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
શકે છે; પરન્તુ અશિલ્ પ્રત્યયના વિષયમાં અર્ અને થ્રૂ ધાતુનું સ્વરૂપ ન પ્રયોજાય - અર્થાત્ તેના રૂપાન્તરનો પ્રયોગ ન થાય- એ માટે આ સૂત્રથી મૂ અને વર્ષે આદેશનું વિધાન છે. ચાસમાસ ઈત્યાદિ સ્થળે અર્ ધાતુના અનુપ્રયોગનું વિધાન હોવાથી ત્યાં અશિસ્ પ્રત્યયનો વિષય હોવા છતાં આ સૂત્રથી અર્ ધાતુને મેં આદેશ થતો નથી...ઈત્યાદિ યાદ રાખવું. શા
अघञ्क्यबलच्यजेर्वी ४|४|२॥
ધન્[ક], પ્[ય]; અન્[] અને અન્ [1] પ્રત્યયને છોડીને અન્ય અશિત પ્રત્યયના વિષયમાં અન્ ધાતુને વી [] આદેશ થાય છે. ‘ય જ્વાતઃ ૫-૧-૨૮’થી ય પ્રત્યય કરવાના પ્રસંગે પ્ર + અગ્ ધાતુના અન્ ને આ સૂત્રથી વી આદેશ બાદ T પ્રત્યય. થી ના ૐ ને ‘મિનો॰ ૪-૩-૧'થી ગુણ ૫ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રત્યેયમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જવું જોઈએ. અપવવનપ્રીતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઘણ્ પ્ સત્ અને અર્ પ્રત્યયથી ભિન્ન જ અશિત પ્રત્યયનાં વિષયમાં ઋગ્ ધાતુને ↑ આદેશ થાય છે. તેથી સક્ + અન્ ધાતુને ‘માવાળો: ૫-૩-૧૮’થી ઘ[ [૪] પ્રત્યય. ‘િિત ૪-૩-૫૦’થી અગ્ ધાતુના અ ને વૃદ્ધિ આ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી સમાન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - લોકોનો સમુદાય. સમ્ + અન્ ધાતુને ‘સમન૦ ૫-૩-૯૯’થી વ્ [T] પ્રત્યય. ‘આત્ ૨-૪-૧૮’થી સમખ્ય નામને આવ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી સમખ્યા
૨૩૮
