Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
૧-૩-૬૦થી આદેશ....વગેરે કાર્ય થવાથી થુકા અને વિશd: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: સભાને જિતનાર અથવા અવિનયી. ઉશ્રુંખલ. પ્રાપ તિ વિ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રગલભ અર્થમાં જ થવું અને શણ ધાતુની પરમાં રહેલા અને વધુ પ્રત્યયની પૂર્વે નો નિષેધ થાય છે. તેથી પ્રગલભ અર્થ ન હોય ત્યારે વૃક્ + + અને વિ + અ + આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી નો નિષેધ ન થવાથી જ પ્રત્યયની પૂર્વે ‘તાશિ ૪-૪-૩રથી ટુ થાય છે. જેથી “તા ૪-૩-૪'થી ધૃણ ધાતુના ૪ ને ગુણ સત્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી, થર્ષતા અને વિસિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. પૃ + $ + ત આ અવસ્થામાં જ ને ' ડી૦૪-૩-૨૭’થી વિદ્ ભાવનો નિષેધ થાય છે - એ યાદ રાખવું. અર્થક્રમશ :- તિરસ્કૃત. મારેલો. યાપિ થ૬ અને શમ્ ધાતુની પરમાં રહેલા અને વતુ પ્રત્યયની પૂર્વે અનુક્રમે “ગતિ: ૪-૪-૭૧થી અને ‘વેટોતિ: [તિ વા ૪-૪-૪રના વિષયના કારણે ૪-૪-૬૨’થી સ્ નો નિષેધ સિદ્ધ જ છે. પરન્તુ ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રગભાર્થમાં જ તાદશ નિષેધ થાય એ નિયમ માટે આ સૂત્રનું નિર્માણ છે. જેથી ‘ાતિઃ ૪-૪-૭૧'માં થુ ધાત્વતિરિફતત્વેન અને ‘વેટોડાત: ૪-૪-૬૨માં શણ ધાત્વતિરિફતત્વેન અર્થ સંકોચ થાય છે એ સ્પષ્ટ છે. I૬૬
૩૧૨
