Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
અને વધુ પ્રત્યયના ને તેમજ મિદ્ ધાતુના ટુને ન આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મિન અને મિનવાનું આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: સ્નિગ્ધ. સ્નિગ્ધ કર્યું. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે - “નવા પાવાડાએ ૪-૪-૭રથી મતિ ધાતુની પરમાં રહેલા ભાવ અને મા અર્થમાં વિહિત -વતુ ની પૂર્વે વિકલ્પથી ર્ નું વિધાન હોવાથી, અન્યાર્થમાં [ભાવારભથી ભિન્નાર્થમાં વિહિત તાદશ જી અને વધુ પ્રત્યેની પૂર્વે ‘વેટોડપતિ: ૪-૪-૬૨થી જ
નો નિષેધ સિદ્ધ છે. તેથી આ સૂત્ર વ્યર્થ બનીને જ્ઞાપન કરે છે કે - “હુપાયે ર્વિાષા [:]; તદુપ: પ્રતિવેદ:” અર્થાદ્ જે' વિશેષણ વિશિષ્ટ ધાતુના અથવા પ્રત્યયના નો વિકલ્પ વિહિત છે તે વિશેષણ વિશિષ્ટ જ તાદશ ટુ નો ‘વેટોડપતિ: ૪-૪-૬૨થી નિષેધ થાય છે. તેથી અમ-ન-વિસ્તૃ૦૪-૨-૮૧'થી લાભાર્થક વિ૬૧૩૨૨) ધાતુ વેટુ હોવાથી તેનાથી જ પરમાં રહેલા અને
વતુ પ્રત્યયની પૂર્વે ‘વેટોડાત: ૪-૪-૬૨'થી ટુ નો નિષેધ થાય છે. પરતુ જ્ઞાનાર્થક વિદ્[૨૦૧૬) ધાતુથી પરમાં રહેલા જ અને જવતુ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂ નો નિષેધ થતો નથી. જેથી વિતિઃ વિલિતવાનું આવો પ્રયોગ થાય છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે ખાવ અને મામ અર્થમાં માહિત્ ધાતુથી વિહિત અને વધુ પ્રત્યયની પૂર્વે નવા પાવરમે ૪-૪-૭૨થી વિકલ્પ નો નિષેધ થાય છે, અને જ વગેરે અર્થમાં વિહિત તાદશ રૂ અને વધુ પ્રત્યયની પૂર્વે “માલિત: ૪-૪-૭૧'થી નિત્ય નો નિષેધ થાય છે. અન્યથા
માહિતો નવા પાવાગે' - આ પ્રમાણે એક સૂત્રના પ્રણયનથી માલિત ધાતુ માવાભાઈ માં વેર્ હોવાથી શેષ કર્માદિ અર્થમાં તે ધાતુઓને ‘વેટોડાત: ૪-૪-૬૨થી - વતુ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટું સિદ્ધ જ હતો...ઈત્યાદિ અધ્યાપક પાસેથી બરાબર સમજી લેવું જોઈએ... II૭૧
૩૧૮
