Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
at विष्किरो वा ४|४|९६ ।।
પક્ષિ અર્થમાં વિન્નિ નામનું વિકલ્પથી નિપાતન કરાય છે - અર્થાત્ તાદશ અર્થમાં વિ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા TM ધાતુની પૂર્વે વિકલ્પથી સ્વર્ થાય છે. વિ + TM ધાતુને ‘મૂવિનાય: ૫-૧-૧૪૪’થી TM [] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ૢ ધાતુની પૂર્વે સ્વર્ તેના સ્ ને ‘અશોક. ૨-૩-૪૮'થી ર્ આદેશ. ‘ઋતાં ૪-૪-૧૧૬’થી TM ને ર્ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી વિ:િ વક્ત આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સદ્ [૬] ન થાય ત્યારે વિવિ: પક્ષી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પક્ષી. ।।૯૬।।
प्रात् तुम्पते र्गवि ४|४|१७|
ગો [શોત્વ જાતીય] કર્તા હોય તો; X ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા તુર્ ધાતુની પૂર્વે સ્મટ્ [[] થાય છે. X + સુધ્ ધાતુને વર્તમાનમાં તિર્ પ્રત્યય. સુપ્ ની પૂર્વે આ સૂત્રથી ટ્ [૬]. ‘ત્તર્યં ૩-૪-૭૧’થી તિવ્ર્ ની પૂર્વે શત્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પ્રસ્તુષ્પતિ fñ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - બળદ મારે છે. વીતિ વિમ્ ?આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ો જ કર્તા હોય તો; પ્ર ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા તુમ્ ધાતુની પૂર્વે સ્વટ્ થાય છે. તેથી
૩૪૦
