Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
प्रतेश्च वधे ४।४।९४ ॥
હિંસાના વિષયમાં અથવા હિંસા અર્થ હોય તો; પ્રતિ અને ૩૫ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા હ્ર ધાતુની પૂર્વે સ્વદ્ થાય છે. પ્રતિ અને ૩પ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા ધાતુની પૂર્વે હિંસાના વિષયમાં આ कॄ સૂત્રથી સ્વદ્ [[]. પ્રતિ અને ૩૫ ધાતુને હ્રવર્તે ૫-૧-૧૭૪’થી રૂ પ્રત્યય. ‘કૃતાં૦ ૪-૪-૧૧૬’થી TM ધાતુના મ ને ર્ આદેશ. ‘સ્વાવેŕ૦ ૨-૧-૬૩’થી ૬ ના ૐ ને ૐ આદેશ. ‘વા૬૦ ૪-૨-૬૯’થી રૂ ના સ્ ને ર્ આદેશ. ‘ધૃવf ૨-૩-૬૩’થી મૈંને ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પ્રતિષ્ઠીળમ્ ૩૫છીળમ્ વા હૈં તે વૃવત્ત ! કૂવાત્ – આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - [બંન્નેનો] - હે શૂદ્ર ! તારી હાનિ થાય. અર્થાત્ હે શૂદ્ર તારો વિક્ષેપ [પ્રેરણા; ત્યાગ; ફેંકવાની ક્રિયા વગેરે] હિંસાનું કારણ થાય ! પ્રતિ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા હ્ર ધાતુની પૂર્વે આ સૂત્રથી હિંસા અર્થમાં સ્વત્. પ્રતિવૃદ્ધ ધાતુને પરોક્ષાનો ૬ પ્રત્યય. ‘દિર્ઘાg:૦ ૪-૧-૧'થી દ્વિત્વ. ‘અઘોષે ૪-૧-૪૫’થી અભ્યાસમાં સ્ નો લોપ. ‘-૪સ્વ: ૪-૧-૩૯’થી અભ્યાસમાં ક ને -હસ્વ ઋ આદેશ. “સ્તોત્ ૪-૧-૩૮'થી ૢ ને ઞ આદેશ. ‘ઙશ્વર્ ૪-૧-૪૬’થી અભ્યાસમાં વ્ઝ ને ર્ આદેશ. પ્રતિષ '' આ અવસ્થામાં ‘h‰તો ૪-૩-૮’થી ૢ ને ગુણ અર્ આદેશ થવાથી પ્રતિસ્તે નહ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - નખથી માર્યો. વધ કૃતિ વ્હિમ્ ?=આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ હિંસાના વિષયમાં અથવા હિંસા અર્થ હોય તો; પ્રતિ અને ૩૫ ઉપસર્ગથી પરમાં રહેલા હ્ર ધાતુની પૂર્વે સ્કટ્ થાય છે. તેથી પ્રતિ + TM ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ TM પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી પ્રતિનીન ચીનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વધ અર્થ ઉપર
ને
૩૪૫
