Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
મુદ્ઘાતિ – તૃષ્ઠ – પૃષ્ઠ – ગુરુ – શુોમ: શે જાજાશા
-
મુવિ ગણપાઠમાંના [૧૩૨૦ થી ૧૩૨૭ સુધીના આઠ ધાતુઓ] ધાતુઓના તેમજ તૃપ્ત વૃ નુ શુમ્ અને મ્ ધાતુના સ્વરની પરમાં; તેની પરમાં જ્ઞ પ્રત્યય હોય તો મૈં નો આગમ થાય છે. મુન્દ્ અને પિણ્ ધાતુને તેમજ વૃ [o૩૯૭-૨૩૭૮]; x [o૩૮૨-૧૩૮૨]; ] [?૩૮૩-૨૩૮૪]; શુમ્ [૩૮૭-૨૩૮૮] અને ૩Ç [૩૮-રૂ૮૬] ધાતુને વર્તમાના વિભકૃતિનો તિવ્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘તુલાવે: જ્ઞઃ ૩-૪-૮૧’થી જ્ઞ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી મુદ્ પિક્...વગેરે ધાતુના સ્વરની પરમાં મૈં નો આગમ...વગેરે કાર્ય થવાથી મુગ્ધતિ વિંશતિ કૃતિ કૃતિ મુતિ શુઘ્ધતિ અને ૩ન્મતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - છોડે છે. પ્રકાશિત કરે છે. તૃપ્ત થાય છે. દુ:ખી થાય છે. ગૂંથે છે. શોભે છે. પૂર્ણ કરે છે. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે - અહીં તૃપ્ત દ્યુ...વગેરેના ગ્રહણથી તૃર્ખા ટ્રમ્પ્સ વગેરે ન્ સહિત ધાતુઓનું પણ ગ્રહણ કર્યું છે. તૃ + ગ્ [Ā] + તિ...વગેરે અવસ્થામાં ‘નો વ્યગ્નન૦ ૪-૨-૪૫’થી તૃ વગેરે [૧૩૭૮ ૧૩૮૨ ૧૩૮૪ ૧૩૮૮ ૧૩૮૬] ધાતુના ગ્ નો [મ્ નો] લોપ થયા બાદ તૃપ્ત વગેરે ધાતુના સ્વરની પરમાં આ સૂત્રથી ૬ નો આગમ થાય છે. તેનો લોપ ઉપર જણાવ્યા મુજબ થતો નથી. અન્યથા આ સૂત્રથી તેનું વિધાન કર્યું ન હોત...ઈત્યાદિ ભણાવનાર પાસેથી સમજી લેવું. ।।
