Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સ્પર્શી ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિર્ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન સ્વજ્ઞિ ધાતુને TM પ્રત્યય. અે પ્રત્યયની પૂર્વે પ્રાપ્ત રૂ નો આ સૂત્રથી વિકલ્પે નિષેધ; ર્િ નો લોપ; તથા સ્પાશિ ધાતુના આ ને -હસ્વ જ્ઞ આદેશ. ‘યજ્ઞ – મુ૦ ૨-૧-૮૭'થી શ્ને જ્ આદેશ. પ્ ના યોગમાં ત્ ને ‘તવń૦ ૧-૩-૬૦'થી ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સ્વષ્ટઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ગૂંથાએલ.
જીર્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ નિક્ પ્રત્યયાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન છાતિ ધાતુને TM પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત રૂટ્ નો વિકલ્પે આ સૂત્રથી નિષેધ; પ્િ પ્રત્યયનો લોપ અને છવિ ધાતુના આ ને -હસ્વ ૩૪ આદેશ. ‘વા૬૦ ૪-૨-૬૯’થી TM પ્રત્યયના ત્ ને ર્ અને ટ્ ને ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ઇન્ન: આવો પ્રયોગ થાય છે. न् વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ર્ નો નિષેધ વગેરે કાર્ય દ્વારા અન્ન આ પ્રમાણે નિપાતન ન કરાય ત્યારે છવિ + TM આ અવસ્થામાં ૪ ની પૂર્વે ટ્...વગેરે કાર્ય થવાથી છાતિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - આચ્છાદિત.
જ્ઞા ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ત્િ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘અત્તિ-ની૦ ૪-૨-૨૧’થી જુ [૬] નો આગમ. જ્ઞાપ્તિ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ રૂ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત નો આ સૂત્રથી વિકલ્પે નિષેધ, નિદ્ પ્રત્યયનો લોપ અને જ્ઞાપ્તિ ધાતુના આ ને -હસ્વ ઞ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી જ્ઞપ્ત: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂર્ નો નિષેધ વગેરે કાર્ય દ્વારા જ્ઞપ્ત - આ પ્રમાણે નિપાતન ન થાય ત્યારે જ્ઞાપિ + TM આ અવસ્થામાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ TM પ્રત્યયની પૂર્વે રૂ. ‘સેવો: ૪-૩-૮૪'થી બિન્દુ પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી જ્ઞાપિતઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જણાવાએલ. ૭૪
૩૨૨
