Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
લોપ. મહ૦૪-૧-૧૦૭થી ૮ ધાતુના ઉપાજ્ય ને દીઈ ઝા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ટ્રાન્ત: ખાવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં મિ + આ અવસ્થામાં નો આ સૂત્રથી, નિષેધાદિ દ્વારા ટ્રાન્ત આ પ્રમાણે નિપાતન ન કરાય ત્યારે ‘તા . ૪-૪-૩ર થી ૪ ની પૂર્વે . “ યો ૪-૩-૮૪થી ળિ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મિત: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દમન કરનાર,
ઉપર જણાવ્યા મુજબ ળિ પ્રત્યયાઃ શનિ ધાતુને છે. પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત ર્ નો આ સૂત્રથી વૈકલ્પિક નિષેધ વગેરે કાર્ય; અને વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂ ના નિષેધાદિ દ્વારા. નિપાતન ન કરાય ત્યારે ટુ વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે શાન્ત: અને મિત: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શાન્ત.
પૂર રર૬૮] ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ળિ પ્રત્યય; તદન્ત પૂરિ ધાતુને જ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત રૂ નો આ સૂત્રથી વિકલ્પ નિષેધ તથા |િ નો લોપ. ૦િ ૪-૨-૬૯ થી # પ્રત્યયના ત ને ન આદેશ.વગેરે કાર્ય થવાથી પૂof: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ‘પૂ આ પ્રમાણે નિપાન ન કરાય ત્યારે ઉપર જણાવ્યા મુજબ વયની પૂર્વે અને |િ પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પૂતિ: આવો પરોગ થાય છે. અર્થ - પૂરું કરેલો.
(ા [૨૨] ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ [િ પ્રત્યય. તદન્ત દ્વાણ ધાતુને જ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત ર્ નો આ સૂત્રથી વિકલ્પ નિષેધ, ળિ પ્રત્યયનો લોપ અને તાણ ધાતુના ઉપન્ય ને હસ્વ ૩ આદેશ....વગેરે કાર્ય થવાથી ત: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી તપ્ત આ પ્રમાણે નિપાતન ન કરાય ત્યારે હરિ + $ આ અવસ્થામાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ વગેરે કાર્ય થવાથી સિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - અપાવેલ.
३२१
