Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 301

નૃત્ ધાતુને પવિષ્યન્તી નો સ્થતિ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રાપ્ત ર્નો આ સૂત્રથી નિષેધ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ નૃત્ ધાતુના ઉપાન્ત ને ગુણ મ આદેશ થવાથી નસ્થતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂ નો નિષેધ ના થાય ત્યારે સ્થિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - નાચશે.
છુંઃ ધાતુને ક્રિયાતિપત્તિ નો સ્વત્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રાપ્ત નો આ સૂત્રથી નિષેધ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉપાજ્ય * ને ગુણ કમ્ આદેશ. ઘાતો ૪-૪-૨૯થી છ ધાતુની પૂર્વે વગેરે કાર્ય થવાથી છસ્થત આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી નો નિષેધ ન થાય ત્યારે મર્હિત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ફાડ્યું હોત. .
તૃત્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રાપ્ત રૂટુંનો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ જુઓ વિકૃતિ થવાથી તિવૃતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. આ સૂત્રથી વિકલ્પપક્ષમાં રૂ નો નિષેધ ન થાય ત્યારે તિર્તિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ મારવાની ઈચ્છા કરે છે. - ગણિત્ત તિ શિ? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ
ત્ વૃત્ નૃત્ છ૮ અને ૯ ધાતુની પરમાં રહેલા સિદ્ ભિન્ન જ સદ્ધિ અશિ પ્રત્યયની પૂર્વે વિકલ્પથી રૂ થાય છે. તેથી તુ ધાતુને અધતનીનો દ્રિ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે "સિન૩-૪-૫૩થી સિદ્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે તા ૪-૪-૩ર’થી પ્રાપ્ત ર્ નો આ સૂત્રથી નિષેધ થતો નથી. જેથી + + $ + K + ત આ અવસ્થામાં : સિા૪-૩-૬૫થી સિદ્ ની પરમાં ફં. ૮ ત્તિ ૪-૩-૭૧'થી સિદ્ પ્રત્યયનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી અવાર્તા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તેણે કાપ્યું.૫૦
૨૯૬