Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
मोऽनात्मने ४।४।५१ ॥
આત્મનેપદના વિષયને છોડીને અન્યત્ર ગણ્ ધાતુથી પરમાં રહેલા અશિત્ સાત્ત્વિ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટ્ થાય છે. ગણ્ ધાતુને ભવિષ્યન્તી નો સ્વતિ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે આ સૂત્રથી ટ્. ‘નામ્યન્ત ૨-૩-૧૫’થી સ્વતિ પ્રત્યયના સ્ ને ર્ આદેશ થવાથી મિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - જશે. આ સૂત્રથી અનાદેશ કે આદેશ સ્વરૂપ સામાન્યથી ગમ્ ધાતુનું ગ્રહણ છે. તેથી ધિ + 3 [si] ધાતુને ‘તુમĒ ૩-૪-૨૧'થી સમ્ પ્રત્યય. ‘મનીપુખ્ત ૪-૪-૨૫'થી રૂ ધાતુને મ્ આદેશ. આ સૂત્રથી સન્ પ્રત્યયની પૂર્વે ટ્ વગેરે કાર્ય [જુઓ સ.નં.૪-૪-૨૫] થવાથી નિષ્પન્ન િિનમિષ ધાતુને ખ્રસ્તની નો તા પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘સ્તાદ્યશિ ૪-૪-૩૨’થી . ‘અત: ૪-૩-૮૨'થી ધાતુના અન્ય ૪ નો લોપ થવાથી અધિનિમિષિતા શાસ્ત્રસ્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ‘મૃત્યર્થાં ૨-૨૧૧'થી કર્મકારકત્વની અવિવક્ષામાં કર્મવાચક શાસ્ત્ર નામને ‘શેવે ૨-૨-૮૧’થી ષષ્ઠી વિભતિ વિહિત છે. અર્થ - શાસ્ત્રનું સ્મરણ કરવાની ઈચ્છા કરશે. અનાત્મને કૃતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ આત્મનેપદનો વિષય ન હોય તો જ ભ્ ધાતુથી પરમાં રહેલા અશિત સાતિ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટ્ થાય છે. તેથી સળંભીષ્ટ અહીં ગણ્ ધાતુથી પરમાં રહેલા સૌષ્ઠ પ્રત્યયની પૂર્વે આત્મનેપદના વિષયમાં આ સૂત્રથી ૢ થતો નથી. અહીં સમ્ + ગમ્ ધાતુને ‘સમો મૃ૦ ૩-૩-૮૪’થી આત્મનેપદ વિહિત છે. અર્થ - તે મળે. ।।૫૧)
૨૯૭
