Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પ્રવુÉત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સન્ પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટ્ નો નિષેધ ન થાય ત્યારે પ્ર+આ+q++TM આ અવસ્થામાં વૃ ને કિત્વ. ‘ઋતોઽત્ ૪-૨-૩૮' થી અભ્યાસમાં ઋ ને ઞ આદેશ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ એ ૬ ને રૂ આદેશ. પ્ર+વિવૃ+s+TM આ અવસ્થામાં ‘મિનો ૪-૩-' થી # ને ગુણ અર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિવષિતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. [વિકલ્પથી ‘વૃત્તો નવા૦ ૪-૪-રૂ' થી રૂર્ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ થાય ત્યારે પ્રવિવરીપતિ આવો પ્રયોગ થાય છે.] અર્થ - ઢાંકવાની ઈચ્છા કરે છે. આવી જ રીતે વૃ [૬૭] ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત ટ્ નો આ સૂત્રથી નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી વુપૂર્વતે આવો પ્રયોગ થાય છે. વિ‚પક્ષમાં આ સૂત્રથી ર્ નો નિષેધ ન થાય ત્યારે વિષિતે અને ર્ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ થાય ત્યારે વિવરી તે આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વરવાની ઈચ્છા કરે છે.
હૈં ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રાપ્ત ર્ નો આ સૂત્રથી નિષેધ. સન્ ને નિભાવ. ‘ઋતાં૦ ૪-૪-૨૬' થી મૈં ને રૂર્ આદેશ. ર્િ ને ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વિત્વ. અભ્યાસમાં અનાદિવ્યન્નનનો લોપ. ત્તિતિ+TM આ અવસ્થામાં ‘ખ્વાૉમિ૦ ૨-૨-૬૩’ થી તિર્ ના રૂ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી તિીત્ત્પત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂર્ નો નિષેધ ન થાય ત્યારે ઉપર જણાવ્યા મુજબ [ાવિવરિષતિ ની જેમ] તિતરિષતિ આવો પ્રયોગ થાય છે અને ર્ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ થાય ત્યારે તિરીતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તરવાની ઈચ્છા કરે છે.
નિદ્રા ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્પન્ પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત રૂટ્ નો આ સૂત્રથી વિકલ્પે નિષેધ.
૨૦૦
