Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
+ ૐ + F આ અવસ્થામાં ‘સન્ યઙજ્જ ૪-૧-૩’થી ટ્ર્ ધાતુને દ્વિત્વ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ અભ્યાસમાં અનાદિવ્યજ્જનનો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી વિત્ત્પિત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દંભ કરવાની ઈચ્છા કરે છે.
શ્રિ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પ્રાપ્ત રૂનો ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી નિષેધ, ‘સ્વાઇન, ૪-૨-૧૦૪' થી શ્રિ ધાતુના રૂ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ. ‘સન્યઙી ૪-૨-૩' થી શ્રી ને દ્વિત્ય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યાનનો લોપ. ‘-હસ્ય: ૪-૨-૩૦’ થી અભ્યાસમાં ૐ ને -હસ્વ હૈં આદેશ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ સન્ ના સ્ ને ર્ આદેશ. ‘નામિનો॰ ૪-૩–રૂરૂ’ થી સન્ ને વિશદ્ ભાવ થવાથી શ્રી ધાતુના ૐ ને ગુણનો અભાવ... વગેરે કાર્ય થવાથી શિશ્રીવૃતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિ‚પક્ષમાં આ સૂત્રથી ર્ નો નિષેધ ન થાય ત્યારે શિશ્રી+s+ર આ અવસ્થામાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ સેટ્ સન્ ને વિવત્ ભાવ ન થવાથી ‘નામિનો॰ ૪-૩-૨’ થી શ્રી ના હૂઁ ને ગુણ ૪ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી શિશ્નયિષતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - સેવા કરવાની ઈચ્છા કરે છે.
ચુ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ સત્ પ્રત્યય. [સન્ ની પૂર્વે ‘સ્વાઘશિતો ૪-૪-૩ર' થી પ્રાપ્ત ર્ નો પ્રમુહ૨૦ ૪-૪-૫૯'થી નિષેધ.] ઉપર જણાવ્યા મુજબ અનિટ્ સન્ ને વિદ્ ભાવ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ યુ ને હિત્વ. ‘સ્વરન૦ ૪-૧-૧૦૪’થી યુ ધાતુના ૩ ને દીર્ઘ ૐ આદેશ. સન્ ના સ્ ને ઉપર જણાવ્યા મુજબ ર્ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી યુવૃત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી રૂર્ થાય ત્યારે યુથુ + ૐ + ૬ આ અવસ્થામાં દ્વિતીય યુ ના ૩ ને ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧’થી ગુણ ઓ આદેશ. ‘ઓનિ૦ ૪-૧-૬૦’થી અભ્યાસમાં યુ ના ૩ ને ૐ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વિવિપત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે.
૨૮૬
