Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
अतः प्रत्ययाल्लुक् ४।२।८५॥
ધાતુથી પરમાં રહેલા અકારાન્ત પ્રત્યયથી પરમાં રહેલા હિં પ્રત્યયનો લોપ થાય છે. વિવું ધાતુને પન્ચમીનો હિપ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘ધિવા : ૩-૪-૭૨થી શ્ય [] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી અકારાન્ત તાદશ ય પ્રત્યયથી પરમાં રહેલા દિ પ્રત્યયનો લોપ. “વામિનો ૨-૧-૬૩થી વિવું ધાતુના રૂને દીર્ઘ છું આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી રીવ્ય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - રમ. ગત તિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધાતુથી પરમાં રહેલા અકારાન્ત જ પ્રત્યયની પરમાં રહેલા દિપ્રત્યયનો લોપ થાય છે. તેથી
બુદિ અહીં વધુ ધાતુથી વિહિત પચ્ચમીનો દિ પ્રત્ય; તેની પૂર્વે “સ્વાલે ઝુ: ૩-૪-૭પ’થી વિહિત ઉકારાન્ત [અકારાન્ત નહીં નું પ્રત્યયથી પરમાં હોવાથી દિ પ્રત્યયનો લોપ આ સૂત્રથી થતો નથી. અર્થ - મારા પ્રત્યયાદ્વિતિ વિમ્?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધાતુથી પરમાં રહેલા અકારાન્ત પ્રત્યયથી જ [વર્ણમાત્રથી. નહીં] પરમાં રહેલા દિ પ્રત્યયનો લોપ થાય છે. તેથી પ ધાતુને ચશ્નના ૩-૪-૯થી ય [૨] પ્રત્યય. “વહુ તુ ૩-૪-૧૮થી થનો લોપ. સર્ચઃ૪-૧-૩થી ને ધિત્વ. ‘ચક્કના ૪-૧-૪થી અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યસ્જનનો લોપ. - TITo ૪-૧-૪૮થી અભ્યાસમાં જ ને આ આદેશ. પાપમ્ ધાતુને પચ્ચમીનો દિ પ્રત્યય. ‘થ્વો: વધુ ૪-૪-૧૨૧'થી ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પાપદિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં અકારાન્ત થી પરમાં હિં પ્રત્યય હોવા છતાં અકારાન્ત પ્રત્યયથી પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી તેનો લોપ થતો નથી. અર્થ - વારંવાર જા.ટા .
