Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
જણાવ્યા મુજબ રૂટ્ થી પરમાં રહેલા સિક્ પ્રત્યયનો; તેની પરમાં ત્ જ હોય તો લોપ થાય છે. તેથી અર્માળષમ્ અહીં સિક્ પ્રત્યય રૂટ્ થી પરમાં હોવા છતાં તેની પરમાં ત્ ન હોવાથી સિક્ પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. અર્થ - હું બોલ્યો. III
सो धि वा ४ | ३ |७२ ॥
ધાતુથી વિહિત ધકારાદિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ર્ નો. વિકલ્પથી લોપ થાય છે. આ સૂત્રમાં સિક્ ની અનુવૃત્તિ હોવા છતાં સ્ નું ગ્રહણ સામાન્ય સ્ ના ગ્રહણ માટે છે. ચાર્ ધાતુને પશ્ચમીનો દ્દિ પ્રત્યય. ‘હુઁ છુટો હૈ ધિં: ૪-૨-૮૩’થી દિ ને ધિ આદેશ. આ સૂત્રથી ચાત્ ના સ્ નો લોપ થવાથી ચાધિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સ્ નો લોપ ન થાય ત્યારે ‘તૃતીય૦ ૧-૩-૪૯’થી સ્ ને ર્ આદેશ થવાથી ચાદ્ધિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તું પ્રકાશિત થા. રૂ ધાતુને અદ્યતનીમાં `ધ્વમ્ પ્રત્યય. મ્ પ્રત્યયની પૂર્વે ‘મિના ૩-૪-૫૩’થી સિક્ પ્રત્યય. ‘સ્તાદ્યશિતો૦ ૪-૪-૩૨’થી સિદ્ ની પૂર્વે ટ્. ‘નામિનો॰ ૪-૩-૧’થી જૂ ધાતુના ૐ ને ગુણ ો આદેશ. આ સૂત્રથી સિદ્ નો લોપ...વગેરે કાર્ય થવાથી અવિઘ્નમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી સિદ્ધ્ નો લોપ ન થાય ત્યારે ‘નામ્યન્ત૦ ૨-૩-૧૫'થી સ્ ને ર્ આદેશ. વ્ ને ‘તૃતીય૦ ૧-૩-૪૯'થી ૬ આદેશ. ‘તŕ૦ ૧-૩-૬૦’થી ધ્ ને ર્
૧૯૧
