Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સૂત્રથી હિન્દુ નો લોપ, તેમ જ ધાતુના ને આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સત્વશાત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તેણે અનુશાસન
વ્યનાતિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જનાજો જ ધાતુની પરમાં રહેલા વિવું પ્રત્યાયનો લોપ થાય છે. તેથી યાત્ અહીં આકારાન્ત ધાતુથી પરમાં રહેલા વિવું પ્રત્યયનો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. અર્થ - તે ગયો.il૭૮
: -- ઘ ચ છ કારા૭
વ્યર્જનાત્ત ધાતુનીપરમાં રહેલા વુિં પ્રત્યયનો લોપ થાય છે. અને ત્યારે ધાતુની અન્ત રહેલા સ્ટુ અને ૬ ને વિકલ્પથી રુ આદેશ થાય છે. પૂર્વ સૂત્રમાં દ્રિ પ્રત્યાયના નિર્દેશથી, આ સૂત્રમાં રિ પ્રત્યય સામાન્યનું ઉપાદાન હોવા છતાં હ્યસનીનો જ સિદ્ પ્રત્યય અહીં વિવક્ષિત છે. વર્તમાનાનો સિવું પ્રત્યય અહીં વિવક્ષિત નથી - એ યાદ રાખવું. ધાતુને હ્યસનીમાં સિવું [] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી સિદ્ પ્રત્યયનો લોપ અને રવાન્ ના ને જ આદેશ.. વગેરે કાર્ય થવાથી અશર્વિમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી લૂ ને ૪ આદેશ ન થાય ત્યારે યુટતૃતીયઃ --૭૬ થી ર ને ૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સાત્ ત્વમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તું પ્રકાશિત થયો. મિદ્ ધાતુને હ્યસનીનો સિદ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી સિદ્ગુ નો લોપ અને
૧૯૮
