Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
૩-૨-૧૪' થી યક્ આદેશ. અહીં યક્ પ્રત્યય પરમાં હોવાથી તેની પૂર્વે રહેલા TT ધાતુના અન્ય આને આ સૂત્રથી ૐ આદેશ ન થવાથી પ્રાય આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ગાયીને.
અહીં યાદ રાખવું કે - ‘ઙે ૪-૩-૧૪’ થી સ્વરાદિ તાદશ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા આારાન્ત ધાતુના અન્ય TM ના લોપનું વિધાન હોવાથી; આ સૂત્રમાં ‘જ્વજ્ઞને' આ પ્રમાણે નિર્દેશ ન હોય તો પણ તદર્થ પ્રતીત થતો હોવા છતાં તાદશ નિર્દેશ સાક્ષાત્ વ્યઞ્જનની પ્રતિપત્તિ માટે છે. તેથી જ્યાં વિપ્ વગેરે વ્યઞ્જનાદિ પ્રત્યયના વિધિ બાદ તેનો લોપ થાય છે, ત્યાં તેના સ્થાનિવદ્ભાવને આશ્રયીને આ સૂત્રથી સંસ્થા: ઘુમાન્... ઈત્યાદિ સ્થળે ધાતુના અન્ય આ ને ૐ આદેશ થતો નથી. વન્ત્યા પ્રત્યયના સ્થાને થયેલ વ્ આદેશ જિલ્ મનાય છે પરન્તુ તાદિ મનાતો નથી - એ અધ્યાપકે જિજ્ઞાસુઓને સમજાવવું જોઈએ. ।।૭।
ધ્રા-ો યંકિ જાફાવા
ધ્રા અને ધ્વા ધાતુના આ ને; તેની પરમાં યક્ પ્રત્યય હોય તો ૐ આદેશ થાય છે. ધ્રા અને ધ્વા ધાતુને ‘વ્યસના૦ ૩-૪-૯' થી યજ્ઞ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ધ્રા અને ધ્વા ધાતુના આ ને ૐ આદેશ. ‘ન્ યશ ૪-૧-૩'થી થ્રી અને મ્મી ને દ્વિત્વ. ‘ત્યજ્ઞનસ્યા ૪-૧-૪૪' થી અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યઞ્જનનો લોપ. ‘દ્વિતીય૦ ૪-૧-૪૨' થી અભ્યાસમાં ફ્ ને ૬ આદેશ. છ્ ને ર્ આદેશ.
૨૧૯
