Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દુ:ખદાયક દારિત્ર્ય. અશિતીતિ વિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સાસિન્ પ્રત્યય, વ્હિપ્ ા અને અનદ્ પ્રત્યયથી ભિન્ન શિત્ જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા નિદ્રા ધાતુના આ નો લોપ થાય છે. તેથી દ્વિતિ અહીં તિવ્-જ્ઞિત્ પ્રત્યય પરમાં હોવાથી તેની પૂર્વેના નિદ્રા ધાતુના અન્ય માઁ નો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. અર્થ - તે દરિદ્ર થાય છે.
મન્નાતિવર્ગનું હિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સાવિ સત્ પ્રત્યય; પ્ ા અને સદ્ પ્રત્યયથી ભિન્ન જ અશિલ્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા નિદ્રા ધાતુના અન્ય આ નો લોપ થાય છે. તેથી વિદ્રિાસતિ નિદ્રાવજો યાતિ નિદ્રાય: અને કાળમ્ અહીં અનુક્રમે સહિ સત્ પ્રત્યય; ળવ્ પ્રત્યય; ળજ પ્રત્યય અને અદ્ પ્રત્યય પરમાં હોવાથી તેની પૂર્વે રહેલા નિદ્રા ધાતુના અન્ય આ નો આ સૂત્રથી લોપ થતો નથી. હરિદ્રા ધાતુને ‘તુમŕ૦ ૩-૪-૨o’ થી સન્ [F] પ્રત્યય. ‘સન્વકશ ૪-૨-રૂ’ થી ર્ ને ધિત્વ: ‘વ્યજ્ઞન૦ ૪-૨-૪૪’ થી અભ્યાસમાં આદિવ્યન્જનનો શેષ. ‘સન્યસ્ય ૪-૨-૧’ થી અભ્યાસમાં અ ને ૐ આદેશ.. વગેરે કાર્ય થવાથી વિરિવ્રામતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દરિદ્ર થવાને ઈચ્છે છે. વરિંદ્રા ધાતુને ‘ક્રિયાવાં૦ ૮-૩-?રૂ' થી ળવ્ [સ] પ્રત્યય. ‘આત છે:૦ ૪-રૂ-રૂ’ થી આ ને તે આદેશ.. વગેરે કાર્ય થવાથી નિદ્રાયો યતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ દરિદ્ર થવાને જાય છે. નિદ્રા ધાતુને ‘ળ - તુૌ तृचौ -૨-૪૮’ થી ળદ [અ] પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ ને છે આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી દ્રિાય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દરિદ્ર. નિદ્રા ધાતુને ‘અલ્ -રૂ-?૨૪’ થી અનટ્ [ff] પ્રત્યય. ‘રવૃવŕ૦ ૨-૨-૬રૂ' થી અનટ્ ના ૬ ને ર્ આદેશ... વગેરે કાર્ય થવાથી નિદ્રાળમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - દરિદ્ર થવું તે.
૧૯
-
