Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
નમો વા જાારૂણા
આત્મનેપદના વિષયમાં ગણ્ ધાતુની પરમાં રહેલા ર્િ અને આશિષ વિભકતિના પ્રત્યયને વિકલ્પથી નિદ્ ભાવ થાય છે. સમ્ + ણ્ ધાતુને આત્મનેપદનો અદ્યતનીમાં ત પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘સિદ્ધદ્ય૦ ૩-૪-૫૩’થી સિદ્. તેને આ સૂત્રથી ત્વિક્ ભાવ થવાથી ‘મિ – મિ૦ ૪-૨-૫૫’થી ગમ્ ધાતુના મ્ નો લોપ. ‘શુક્ -હસ્વા૦ ૪-૩-૭૦’થી સિધ્ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી સમાત આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં સિક્ પ્રત્યયને આ સૂત્રથી વિદ્ ભાવ ન થાય ત્યારે મેં અને ર્િ પ્રત્યયનો લોપ ન થવાથી સમાંસ્ત આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તે મળ્યો. સક્ + TÇ ધાતુને આત્મનેપદના વિષયમાં શિલ્ વિભકૃતિનો શીઘ્ર પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તેને ર્િ ભાવ થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ TÇ ધાતુના મૈં નો લોપ થવાથી સંશ્મીજી આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં સૌષ્ઠ પ્રત્યયને આ સૂત્રથી વિદ્ ભાવ ન થાય ત્યારે ગમ્ ધાતુના મૈં નો લોપ ન થવાથી સળીષ્ટ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તે મળે. રૂ।
૧૫૨
