Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
શમ્ ધાતુને અદ્યતનીનો ભાવમાં તો પ્રત્યય. તેની પૂર્વે બાવળો : ૩-૪-૬૮થી ગિન્ પ્રત્યય; અને ત નો લોપ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી શમ્ ધાતુના ૩૪ ને વૃદ્ધિનો નિષેધ વગેરે કાર્ય થવાથી સમ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શાન્ત થવાયું.
ખ્યાતિવર્નન વિ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વૃ-ગિતું કે ત્િ પ્રત્યય અથવા ગિ પ્રત્યય પરમાં હોય, તો તેની પૂર્વે રહેલા યમ્મ્મ્મ્વ મ્ અને આ + ચમ્ ધાતુથી ભિન્ન જ માન્ત ધાતુના ઉપાન્ત ૩ ને વૃદ્ધિનો નિષેધ થાય છે. તેથી રામ: કામુ: સામ અહીં કમ્ ધાતુના ઉપાસ્ય મને તેમજ યામ: રામ: નામ: ગામ વામ: અને સાથીમ: અહીં અનુક્રમે યમ્ રમ્ નમ્ નમ્ વમ્ અને સ + ચમ્ ધાતુના ઉપાજ્ય મ ને આ સૂત્રથી વૃદ્ધિનો નિષેધ થતો નથી. તેથી સર્વત્ર “જિતિ ૪-૩-૫૦થી ઉપન્ય ને વૃદ્ધિ આદેશ થયો છે. અહીં ધાતુને શું-શo ૫-૨-૪૦થી ૩[ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી
મુવ: આવો પ્રયોંગ થાય છે. શેષ પ્રક્રિયા ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્પષ્ટ છે. અર્થક્રમશ: - ઈચ્છા. ઈચ્છા કરનાર. ઈચ્છા કરાઈ. કાલવિશેષ. એક દેવ અથવા વાટિકા. નમવું. જવાયું. વમન કરવું. આચમન કરનાર.. .
૧૭૩
