Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
-
ઋત: જે વાકારારા
સ્વરાદિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા મૃગ ધાતુના *ને વૃદ્ધિ સત્ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. પરિ + મૃગ ધાતુને વર્તમાનાનો મક્તિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી મૃણ ધાતુના કને વૃદ્ધિ મામ્ આદેશ થવાથી ઘરમાનંતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વૃદ્ધિ ન થાય ત્યારે પરિકૃત્તિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તેઓ બધા સાફ કરે છે.
ઋત તિ વિમ્? આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ મૃ ધાતુના ઝને જ સ્વરમાત્રને નહીં. તેનાથી પરમાં સ્વરાદિ પ્રત્યય હોય તો વિકલ્પથી વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી મૃગુ ધાતુને પરોક્ષાનો વુિં [4] પ્રત્યય. "દિર્ધાતુ: ૪-૧-૧થી મૃણ ધાતુને ધિત્વ.
ચનર્યા. ૪-૧-૪થી અભ્યાસમાં અનાદિ વનનો લોપ. “તોડતુ ૪-૧-૩૮થી અભ્યાસમાં * ને * આદેશ. મકૃ+Mવું આ અવસ્થામાં “નયોપ૦ ૪-૩-૪થી ૫ ને ગુણ બ આદેશ. મ ના મ ને મૃગોડસ્પ૦ ૪-૩-૪૨થી વૃદ્ધિ મા આદેશ થવાથી મમર્મ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીંને વિકલ્પથી આ સૂત્રથી વૃદ્ધિ થતી નથી. અન્યથા સૂત્રમાંકત: પદનું ઉપાદાન ન હોત તો મને પણ વિકલ્પથી વૃદ્ધિ થાત. અર્થ - તેણે સાફ કર્યું. સ્વાતિ સ્િ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્વરાદિ જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા વૃદ્ધાતુના ને વિકલ્પથી વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી મૃ: અહીં મૃણ ધાતુના ને તેની પરમાં વ્યસ્જનાદિ પ્રત્યય હોવાથી આ સૂત્રથી વૃદ્ધિ થતી નથી. અર્થ- અમે બે સાફ કરીએ છીએ. જરા
૧૫૭
