Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સિન ૩-૪-૫૩’થી સિદ્ પ્રત્યય. ‘:સિન ૪-૩-૬૫થી સિદ્ ની પરમાં . આ સૂત્રથી જનાજો રન્ન ધાતુના સમાન સ્વર અને વૃદ્ધિ આ આદેશ. વગ: મૂર-૧-૮૬ થી જ્ઞ ને જ આદેશ. “પોરે ૧-૩-૫૦થી ૬ ને આદેશ. “નાન્તિસ્થાઓ ૨-૩-૧૫થી સિદ્ ના ને ૬ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી મરક્ષીત્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-તેણે રંગ કર્યો. સમાનચેત્યેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ બજનાન્ત ધાતુના સમાન જ સ્વરને તેની પરમાં પરસ્મપદના વિષયભૂત નિસિદ્ પ્રત્યય હોય તો વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી ક્ + વેલ્ ધાતુને અઘતનીનો તામ્ પ્રય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ તામ્ પ્રત્યયની પૂર્વે સિદ્ પ્રત્યય. ક્ + 1 + વદ્ + સ્ + તામ્ આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી વ૬ ધાતુના ૩ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ. ધુડું -સ્વાઇ ૪-૩-૭૦'થી સિદ્ નો લોપ. હો ધુ ૨-૧-૮૨થી ટૂ ને ટૂ આદેશ. “જયશ્વર-૧-૭૮થી તામ્ ના તૂને આદેશ. ૬ ને “તવસ્થ૦ ૧-૩-૬૦થી ટૂ આદેશ. ૬ + વાસ્ + ઢામ્ આ અવસ્થામાં દિવઘે ૧-૩-૪૩થી પ્રથમ ટુ નો લોપ અને વા. ના મા ને મો આદેશ..વગેરે કાર્ય થવાથી ત્વોઢામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં આ સૂત્રથી વત્ ધાતુના અસમાન સ્વરો ને વૃદ્ધિ થતી નથી. અર્થ - તે બંન્નેએ લગ્ન કર્યા.
નીતિ વિમ્ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પરસ્મપદના વિષયમાં વ્યસ્જનાત્ત ધાતુના સમાન સ્વરને તેની પરમાં નિદ્ જ સિદ્ પ્રત્યય હોય તો વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી તે ધાતુને અધતનીનો રિ પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વિ ની પૂર્વે સિદ્ પ્રત્યય. તક્ષ ધાતુની પરમાં તા૦િ ૪-૪-૩૨થી . “સ: સિ. ૪-૩-૬૫થી સિદ્ ની પરમાં હું ફટ ફેતિ ૪-૩-૭૧'થી સિદ્ નો લોપ.વગેરે કાર્ય થવાથી મતી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સિદ્ પ્રત્યય પરમાં હોવાથી તક્ષ ધાતુના
૧૬૦
