Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
તેનો લોપ થાત અને તેથી વનિ તથા હૃત્તિ ધાતુ અસમાનલોપી બનત. જેથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અભ્યાસને સર્વદ્ ભાવાદિ કાર્યથી નવીનત્ અને મનોહત્સત્ આવો અનિષ્ટ પ્રયોગ થવાનો પ્રસંગ આવત. શા
जागु जि - णवि ४।३॥५२॥
ગિ [] અથવા નવું [ગ પ્રત્યય જ પરમાં હોય તો, તેની પૂર્વે રહેલા બાઇ ધાતુના અન્ય સ્વરને વૃદ્ધિ થાય છે. સામાન્યત: નામનો ૪-૩-૫૧'થી આ સૂત્રના વિષયમાં વૃદ્ધિ સિદ્ધ જ છે. પરન્તુ આ રીતે વ્યર્થ બનીને આ સૂત્ર નિયમ કરે છે કે ના ધાતુના અન્ય સ્વરને, તેની પરમાં ગિ કે પ્રત્યય જ હોય તો વૃદ્ધિ થાય છે. આથી સ્પષ્ટ છે કે સૂ.નં. ૪-૩-૫૧ના અર્થમાં આ સૂત્રથી ના ધાત્વતિરિફતત્વ રૂપે સંકોચ થાય છે. ના ધાતુને અધતનીનો ભાવમાં ત પ્રત્યય. ‘પાવ - : ૩-૪-૬૮થી તેની પૂર્વે ગિ [3] પ્રત્યય; અને ત નો લોપ. આ સૂત્રથી ના ધાતુનાને વૃદ્ધિ સ૬ આદેશ....વગેરે કાર્ય થવાથી નારિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ -તે જાગ્યો. નાઝુ ધાતુને પરોક્ષાનો નવું પ્રત્યય. સાડશો ૪-૧-૨થી ના ને ધિત્વ. ‘ચક્શન ૪-૧-જ થી અભ્યાસમાં અનાદિ વ્યસ્જનનો લોપ. ‘-સ્વ: ૪-૧-૩૯થી અભ્યાસમાં ને હસ્વ આ આદેશ. આ સૂત્રથી ના ધાતુના ને વૃદ્ધિ સામ્ આદેશ થવાથી નખાર આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-તે જાગ્યો.
૧૬૯
