Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
इको वा ४॥३॥१६॥
- સ્વરાદિ અવિતું શિત્ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ફક્ (૬) ધાતુના અન્ય નામી સ્વરને વિકલ્પથી શું આદેશ થાય છે. મધ + ૩ (૧૦૭૪) ધાતુને વર્તમાનાનો અતિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી રૂ ધાતુને ૬ આદેશ થવાથી ધાિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૬ આદેશ ન થાય ત્યારે રૂ. ધાતુને “ઘાતોવિ. ૨-૧-૫૦ થી ર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અધીતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - તેઓ સ્મરણ કરે છે. ઉદા
कुटादे द्विदणित् ४।३।१७॥
વૃદ્ધિ ગણપાઠમાંના કુટું વગેરે (૧૪ર૬ થી ૧૪૬૪) ધાતુથી પરમાં રહેલા - ગિત્ અને ત્િ પ્રત્યયને છોડીને અન્ય પ્રત્યયને હિન્દુ ભાવ થાય છે. અર્થાત્ તે પ્રત્યય હિન્દુ છે એમ માનીને કાર્ય થાય છે. સુત્ અને ધાતુને શ્વસનીનો તા પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તા પ્રત્યયને ડિવત્ ભાવ. તેથી તોપ૦૪-૩-૪ થી ર્ ધાતુના ઉપન્ય ૩ને તેમજ નામનો ૪-૩-૧ થી ધાતુના અન્ય ૩ને ગુણ થતો નથી. જેથી કુર્ ધાતુની પરમાં ‘તાશિતો ૪-૪-૩ર” થી વગેરે કાર્યથવાથી કુટિતા અને
૧૨૬
