Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
રૂતિ વર્દી
બાવાડડખે ઝારારદા
જેમાં ૩ ઉમાન્ય છે એવા શ૬ પ્રત્યયને યોગ્ય ધાતુથી પરમાં રહેલા તેમજ અદ્ધિ ગણપાઠમાંના [૧૦૫૯ થી ૧૧૪૩) ધાતુથી પરમાં રહેલા - ભાવ અને આરંભ અર્થમાં વિહિત સે ]િ વતુ [તવ પ્રત્યયને વિકલ્પથી નિર્વદ્ ભાવ થાય છે. કોઈપણ ક્રિયાની સમાપ્તિ માટે ત્રણ ચાર ક્ષણ સામાન્યપણે થાય છે. એમાં પ્રથમ ક્ષણમાં થનારી ક્રિયાને માર કહેવાય છે. આરમ્ભકાલીન ક્રિયા વિશિષ્ટ કર્મમાં વિહિત 7 પ્રત્યય કર્તામાં પણ થાય છે. (જુઓ સૂ.નં. ૫-૧-૧૦] tવતુ પ્રત્યય હોય તો કર્તામાં જ થાય છે. ધાતુને # -વહૂ ૫-૧-૧૭૪ થી ભાવમાં જે પ્રત્યય. ની પૂર્વે ‘તાણિતો ૪-૪-૩રથી રૂ. આ સૂત્રથી ટુ જી પ્રત્યયને શિવઃ ભાવ થવાથી વિતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી તાદશ જી પ્રત્યયને વિદ્ ભાવ ન થાય છે ત્યારે તયો પ૦૪-૩-૪થી ૬ ધાતુના ઉપાજ્ય૩ને ગુણો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્ષત્તિતમને આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - આણે અવાજ કર્યો. v + રૂ ધાતુને આરંભ અર્થમાં કર્તામાં # પ્રત્યય. તેની પૂર્વે આ સૂત્રથી સેક્સ પ્રત્યયને શિર્વઃ ભાવ થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ પ્રવિત: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી શિવત્ ભાવ ન થાય ત્યારે ધાતુના ૩ને ગુણ નો આદેશ થવાથી પ્રોવિત: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-તેણે સુંદર અવાજ કરવાનો આરંભ કર્યો. 9 + દ્ ધાતુને
-વહૂ ૫-૧-૧૭૪થી જીવતું પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ઉપર, જણાવ્યા મુજબ રૂ. સેવ પ્રત્યયને આ સૂત્રથી વિદ્ ભાવ થવાથી પ્રવિતવાનું આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ
૧૩૮
