Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ભાવ થતો નથી. જેથી ઉપાજ્ય ન નો લોપ ન થવાથી રત્વ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ -રંગીને. નમ્ ધાતુને ઉપર જણાવ્યા મુજબ લેવા પ્રત્યય. નશો શુટિ૪-૪-૧૦ થી ન ધાતુના ની પૂર્વે ૬ નો આગમ. આ સૂત્રથી વેરવી ને શિર્વદ્ ભાવ. ઉપર જણાવ્યા મુજબ નન ના ઉપાન્સ | નો લોપ. યકૃ૦ ૨-૧-૮૭’થી ન ના શું ને ૬ આદેશ. ૬ ના યોગમાં લત્વી પ્રત્યયના તુને તવસ્થ૦ ૧-૩-૬૦થી ટુ આદેશ થવાથી નફવા આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વત્થા પ્રત્યયને શિર્વઃ ભાવ ન થાય ત્યારે જુનો લોપ ન થવાથી નવા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ભાગીને અથવા નાસીને. નીતિ વિ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ધાતુમાં ઉપાજ્ય ન જ હોય તો શું અન્તમાં છે જેના એવા ધાતુથી પરમાં રહેલા તેમજ નશ ધાતુથી પરમાં રહેલા વવા પ્રત્યયને વિકલ્પથી શિર્વદ્ભાવ થાય છે. તેથી મુન્ ધાતુને જવા પ્રત્યય. ઉપર જણાવ્યા મુજબ ગુનેT આદેશાદિ કાર્ય થવાથી મુત્વા આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં મુન્ ધાતુમાં ઉપાજ્ય ન હોવાથી આ સૂત્રથી તેની પરમાં રહેલા વેવા પ્રત્યયને વિકલ્પથી વિવંદ્ ભાવ ન થવાથી વિકલ્પપક્ષમાં વિવેદ્ ભાવના થાય ત્યારે નવોન્ચિસ્ય ૪-૩-૪થી ઉપન્ય૩ને ગુણ ગો આદેશનો પ્રસન્ગ આવતો નથી. અર્થ જમીને.
૩૫ાન્ય તિ ?િ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યાં મુજબ ધાતુમાં ઉમાન્ય જ આદિ કે અા વગેરેમાં નહીં ન હોય તો તાદશ અન્તવાલા ધાતુથી પરમાં રહેલા તેમજ નમ્ ધાતુથી પરમાં રહેલા સર્વ પ્રત્યયને વિકલ્પથી શિર્વદ્ ભાવ થાય છે. તેથી નિવત્વા અહીં નિસ્ ધાતુથી પરમાં રહેલા લેવા પ્રત્યયને તે ધાતુમાં ઉપાન્ય 7ન હોવાથી આ સૂત્રથી વિકલ્પ નિર્વદ્ભાવ થતો નથી. અન્યથા વિકલ્પપક્ષમાં વિદ્ ભાવના અભાવમાં ઉપાજ્ય રૂનેઉપર જણાવ્યા મુજબ ગુણ ઇ આદેશ થવાનો પ્રસંગ આવત.
૧૩૨
