Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 64

આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઉત્પન્ન થઈને. વિદ્યુતીત્યેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ય સ્વરૂપ ત્િ કે હિત્ જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વન્ સત્ અને નન્ ધાતુના અન્ય વર્ણને વિકલ્પથી માઁ આદેશ થાય છે. તેથી ‘ઋવળ૦ ૫-૧-૧૭’થી સન્ અને નન્ ધાતુને ધ્વન્ [થ] પ્રત્યય; તે ત્િ કે હિત્ ન હોવાથી આ સૂત્રથી ર્ ને આ આદેશ ન થવાથી ‘િિત ૪-૩-૫૦’થી સન્ ધાતુના અ ને વૃદ્ધિ આ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી સાન્વમ્ અને નન્યમ્ [અહીં ‘ન નન - વધ: ૪-૩-૫૪’થી વૃદ્ધિનો નિષેધ થયો છે.] આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ:- આપવા યોગ્ય. ઉત્પન્ન થવા યોગ્ય: દ્દરા
તન: યે જરાદ્દશા
જ્ય પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા તન્ ધાતુના અન્યવર્ણને આ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. તન્ ધાતુને કર્મમાં વર્તમાનાનો તે પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘ક્વઃ શિતિ ૩-૪-૭૦'થી વ [5] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી સન્ ધાતુના મૈં ને આ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી તાયતે આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી તન્ ધાતુના મૈં ને આ આદેશ ન થાય ત્યારે તત્ત્વતે આવો પ્રયોગ થાય છે.
અર્થ - ફેલાવાય છે. વયં કૃતિ વ્હિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા
-
મુજબ સ્વ પ્રત્યય જ [ચ સ્વરૂપ ત્િ કે હિન્દુ પ્રત્યય નહીં પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા તન્ ધાતુના અન્ત્યવર્ણને
આદેશ
૫૯