Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
થવાથી પૂર્ણ: પૂર્ણવાન અને મિન્ન: મિન્નવાન્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - પૂરું કરેલ. પૂરું કર્યું. ફાડેલો. ફાડયું. સમૂર્ચ્છમન કૃતિ મ્િ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ મૂર્છા અને મર્ ધાતુથી ભિન્ન જ રાન્ત અને વાન્ત ધાતુથી પરમાં રહેલા TM અને હ્રવંતુ પ્રત્યયના આદ્ય સ્ ને ૬ આદેશ થાય છે અને ત્યારે ધાતુના અન્ય વ્ ને પણ ર્ આદેશ થાય છે. તેથી મૂ + ત અને મ ્ + ત આ અવસ્થામાં આ સૂત્રથી TM પ્રત્યયના મૈં વગેરેને ર્ આદેશ થતો નથી. જેથી ‘રાન્નુવ્ઝ ૪-૧-૧૧૦’થી મૂરૂં ધાતુના હૂઁ નો [નો] લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મૂર્ત્ત: અને મત્તઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - મૂર્છા પામેલો. મદવાલો. વાત્તસ્યેતિ નિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ મૂર્છા અને મય્ ધાતુથી ભિન્ન રાન્ત અને જ્ઞાન્ત ધાતુથી પરમાં રહેલા TM અને વતુ પ્રત્યયના આદ્ય સ્ ને જ [h hવતુ ની પૂર્વેના તેના અંગભૂત રૂ વગેરેને નહીં] ર્ આદેશ થાય છે અને ત્યારે ધાતુના અન્ય ટ્ ને પણ ર્ આદેશ થાય છે. તેથી ચક્ + ત અને મુર્ + TM આ અવસ્થામાં ત ની પૂર્વે ‘સ્તાઇશિતો ૪-૪-૩૨’થી ૬ [ī] વગેરે કાર્ય થવાથી ચરિતમ્ અને મુદ્રિતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં તે પ્રત્યયની પૂર્વે રૂટ્ હોવાથી સ્ ને આ સૂત્રથી ર્ આદેશ થતો નથી. અર્થક્રમશ: - આચરણ. આનંદ. ।।૬।।
૬૪
