Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
ક્ષે: ક્ષી ચાડધ્યાર્થે ૪।૨૦૭૪
ધ્વન્ પ્રત્યયનો અર્થ ભાવ અને મેં છે. એનાથી ભિન્ન અર્થમાં ક્ષિ ધાતુથી વિહિત રૂ અને વતુ પ્રત્યયના આદ્ય સ્ ને ન્ આદેશ થાય છે અને ત્યારે ક્ષિ ધાતુને શ્રી આદેશ થાય છે. ક્ષિ ધાતુને ‘૪ – વતુ ૫-૧-૧૭૪’થી રૂ અને વસ્તુ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તેના આદ્ય સ્ ને ર્ આદેશ અને ક્ષિ ધાતુને ક્ષી આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી ક્ષી: અને ક્ષીળવાન્ મૈત્ર: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ [બન્નેનો] - ક્ષીણ થયો. અઘ્વાર્થ વૃતિ પ્િ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઘ્વત્ પ્રત્યયાર્થ ભાવ અને જ્ન્મ થી ભિન્ન જ અર્થમાં ક્ષિ ધાતુથી વિહિત TM અને વતુ પ્રત્યયના આદ્ય ૢ ને ગ્ આદેશ થાય છે અને ત્યારે ક્ષિ ધાતુને શ્રી આદેશ થાય છે. તેથી ક્ષિતમસ્ય અહીં ક્ષિ ધાતુને ભાવમાં વિહિત રૂ પ્રત્યયના ૢ ને આ સૂત્રથી ર્ આદેશ થતો નથી; તેમજ ક્ષિ ધાતુને ક્ષી આદેશ પણ થતો નથી. અર્થ - આનો ક્ષય થયો. ।।૪।
વાડડજોશ - સૈન્યે ઝારા
ઞોશ અને સૈન્ય અર્થ ગમ્યમાન હોય તો; ધ્વ પ્રત્યયાર્થ
અને
માવ અને વર્મ] થી અન્ય અર્થમાં ક્ષિ ધાતુથી વિહિત વસ્તુ પ્રત્યયના આદ્ય સ્ ને વિકલ્પથી – આદેશ થાય છે; અને ત્યારે
૭૦
