Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
સ: નિ - સનિ - નનકારાદ્ગા
થર્ વર્ણ જેની આદિમાં છે - એવો ત્િ કે હિન્દુ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ન્ સત્ અને નન્ ધાતુના અન્ય વર્ણને મા આદેશ થાય છે. તેનું સન્ અને નન્ ધાતુને - વત્ ૫-૧-૧૩૪થી પ્રત્યય; તેમજ ઢિયાં જિ: ૫-૩-૯૧થી નમ્ ધાતુને જીિ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ધાતુના અન્ય નું ને આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વંતિ: સતિ: નીતિ અને ગતિ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - ખોદેલો. આપેલો. ઉત્પન્ન. ઉત્પન્ન થવું તે. વિડતીચેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ યુ વર્ણાદિ જિતુ કે હિન્દુ જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વન્ સન અને ઝન્ ધાતુના અન્યવર્ગને આદેશ થાય છે. તેથી ચન્તિઃ અહીં વન્ ધાતુની પરમાં વિત્ અથવા કિસ્ પ્રત્યય ન હોવાથી આ સૂત્રથી રવ ધાતુના અન્ય ૬ ને મા આદેશ થતો નથી. ગ્નિના ૩-૪-૯'થી સન્ ધાતુને ય પ્રત્યય. તેનો વહુન્ન તુમ્ ૩-૪-૧૪થી લોપ. સન ૪-૧-૩’થી વન ને ધિત્વ. ‘ચક્શનર્યા૪-૧-૪૪થી અભ્યાસમાં અનાદિ વજનનો લોપ. ‘દિતી૪-૧-૪૨થી અભ્યાસમાં છું ને શું આદેશ. ‘ મ્ ૪-૧-૪૬'થી ને આદેશ. “મુરતો૪-૧-૫૧'થી અભ્યાસના અને ગુનો આગમ. વન્ ધાતુને વર્તમાનાનો તિવું પ્રત્યય વગેરે કાર્ય થવાથી વતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વારંવાર ખોદે છે. યુટીચેવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ યુ વર્ણાદિ જ ત્િ અથવા હિન્દુ પ્રત્યય ઘરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા નું સન્ અને નન્ ધાતુના અન્ય વાર્થને આદેશ થાય છે. તેથી નિત્વા અહીં યુદ્ વર્ણાદિ ત્િ કે હિન્દુ પ્રત્યય પરમાં ન હોવાથી આ સૂત્રથી બન્ ધાતુના નૂ ને આદેશ
