________________
२२०.
भगवती सूत्रे
न्तप्रदेशिकेन स्कन्धेन स्यात् स्पृष्टः स्यात् नो स्पृष्टः अनन्तप्रदेशिकः स्कन्धो वायुना व्याप्यते सूक्ष्मतरत्वात् स्कन्धस्य, वायुकायिकस्तु अनन्तप्रदेशिकस्कन्धेन स्यात् व्याप्तः स्यात् न व्याप्तः कथम् ? कदाचित् व्याप्तत्वं कदाचिदव्याप्तत्वमिति, rator, यदा वायुकायिकस्कन्धापेक्षया अनन्तप्रदेशिकः स्कन्धो महान् भवति तदा वायुर्महताऽनन्तमदेशिकस्कन्धेन व्याप्यते यदा तु वाय्वापेक्षया असौ अनप्रदेशिको महान् न भवति किन्तु अल्पीयानेव भवति तदा अनन्तमदेशिकस्कन्धेन वायुकायो न व्याप्तो भवति इति अपेक्षावादमाश्रित्य स्याद् व्याप्तः स्यात् अव्याप्त इति कथितम् । 'वत्थी णं भंते । वाउकारणं फुडे' वस्तिः खल भदन्त ! वायुकायेन पृष्टः 'वाडयाए वत्था फुडे' वायुकायो वा वस्तिना स्पृष्टः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'वत्थी वाउकाएणं फुडे' वस्तिः हृतिः 'मशक' इति लोकप्रसिद्धः वायुकायेन स्पृष्टो व्याप्तः वायुना सामस्त्येन और नहीं भी होता है । तात्पर्य इसका ऐसा है कि जब अनन्तप्रदेशिक कन्ध सूक्ष्म होता है तब तो वह वायुकाय के द्वारा व्याप्त हो जाता है । परन्तु जब थायुकायिक रूप स्कन्ध अनन्तप्रदेशिक स्कन्ध की अपेक्षा महान नहीं होता है प्रत्युत अनन्तप्रदेशिक स्कन्ध ही महान् रहता है तब वह अनन्तप्रदेशिक स्कन्ध द्वारा व्याप्त हो जाता है। इस प्रकार से अपेक्षावाद को आश्रित करके 'सिय फुडे सिय णो फुडे' ऐसा कहा गया है । 'वस्थी णं भते ! बाउकाएणं फुडे' हे भदन्त ! वस्तीमशके वायुकाय से स्पृष्ट होता है ? या 'वाउयाए वत्थिणा फुडे' वायुकाय मशक से स्पृष्ट होता है उत्तर में प्रभु कहते हैं- 'गोयना ! वत्थी वायुकारणं फुडे' हे गौतम! मशक वायुकाय से स्पृष्ट होता है । क्योंकि वायुकाय के द्वारा उसके जितने भी विवर होते हैं, वे सब के सब
ક્ર—જ્યારે અન ́ત પ્રદેશી કધ સૂક્ષ્મ હાય છે, ત્યારે તે વાયુકાયથી વ્યાપ્ત થઈ જાય છે. પણ જ્યારે વાયુકાયિકરૂપ સ્કંધ અનત પ્રદેશી સ્કધથી સહાન્ હાતા નથી પરંતુ અનંત પ્રદેશી સ્ક'ધ જ મડ઼ાન રહે છે, ત્યારે તે અનંત પ્રદેશી સ્કંધ દ્વારા વ્યાપ્ત થઇ જાય છે. અપ્રમાણેની અપેક્ષાવાદના આશ્રય रीने " स्याद् व्याप्तः स्याद् अव्याप्तः" सेभ उडेवामां भाव्यु छे. "वत्थी णं भंते! वाउकाएणं फुडे" हे लगवन् वस्ती-भशा वायुभयथी स्पृष्ट थाय छे ? ! " वाउकार वत्थिणा फुडे" वायुडाय भशस्थी व्याप्त थाय छे. या प्रश्नना उत्तरमां प्रभु ४ छेडे - " गोयमा ! वत्थी वारकारणं फुडे" हे गौतम! મશક વાયુકાયથી પૃષ્ટ થાય છે. કેમ કે તેના જેટલા છિદ્રો છે, તે મા જ
