________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू० पुद्गलस्य वर्णादिमत्यनिरूपणम् ५६३ द्विस्पर्शः स्यात् त्रिस्पर्शः स्यान् चतुःस्पर्शः, कदाचित् एकपर्णादिमान् , काचिद् द्विवर्णादिमान , कदाचित् त्रिवर्णरसस्पर्शवान् , कदाचिद् चा स्पर्शवान् भवति त्रिप्रदेशः स्कन्धः, एतत्पर्य-नाष्टादशशतकातपष्ठोद्देशकपकरणस्य व्याख्यान स्वरूपं प्रकरणवदेव मूलनुपादाय व्याख्या क्रियते-'जइ एगबन्ने सिय कालए जाव सिय सुकिल्लए' यद्येकवर्णस्तदा स्यात् कालःकृष्णो यावर शुक्ल: ५। त्रयाणामपि प्रदेशानां कालादित्वेनै रुवर्णत्वे पञ्च विषल्पा भवन्ति स्यात् काल: स्यात् नीलः स्यात् लोहितः स्यात् पीतः स्यात् शुक्ल: । 'जड दुबन्ने' यदि कदाचित तीन वर्णों वाला भी है कदाचित् वह एकगंध गुण वाला भी है कदाचित् वह दो गंध गुणवाला भी है कदाचित् वह एक रसवाला भी है कदाचित् यह दो रलौंचाल भी है कदाचित् वह तीन रसों वाला भी है कदाचित् वह दो स्पर्शों वाला है कदाचित् वह तीन स्पों वाला है और कदाचित् वह चार स्पों वाला भी है ऐसे अठारहवें शतक के छठे उद्देश के प्रकरण के मूलपाठ को लेकर व्याख्या की जाती है 'जा एगवन्ने, लिय कालए जाव सुकिल्लए' यदि वह त्रिप्रदेशी स्कन्ध एक वर्णवाला है तो ऐसी स्थिति में या तो वह कदा चित् काला हो सकता है कदाचित् नीला हो सकता है कदाचित् लाल हो सकता है कदाचित पीला हो सकता है और कदाचित् वह श्वेत भी हो सकता है इस प्रकार से ये एकवर्ण के होने के सम्बन्ध में भंग होते हैं ये पांच भंग इसलिये हो सकते हैं कि उस त्रिप्रदेशी स्कन्ध के उन तीन परमाणुओं में पांच वर्षों में से किसी एक ही वर्ण रूप से परिणाम हो सकता है છે અને કદાચિત ત્રણ વર્ણવાળા પણ હોય છે. તેમજ કદાચિત તે એક ગંધ ગુણવાળો પણ હોય છે, કદાચિત તે બે ગધ ગુણવાળો પણ હોય છે. કદાચિત તે એક રસવાળો હોય છે અને કદાચિત્ તે બે રસવાળો પણ હોય છે અને કદાચિત્ તે ત્રણ રસેવા પણ હોય છે. કદાચિત તે બે સ્પશેવાળ હોય છે. કોઈવાર ત્રણ સ્પર્શેવાળો હોય છે કેઈ વાર ચાર સ્પર્શેવાળ પણ હોય છે. * હવે આ પ્રકરણના મૂળપાઠને લઈને આ વિષયની વ્યાખ્યા કરવામાં भाव छ 'जइ एगवण्णे, सिय कालए जाव सुक्किलए' नेते त्रय પ્રદેશવાળે કંધ એક વર્ણવાળો હોય તે તે કદાચિત લાલ વર્ણવાળે હોઈ શકે છે. કદાચિત પીળા વર્ણવાળ હોઈ શકે છે. અને કોઈવાર તે શ્રતધળા વર્ણવાળે હોઈ શકે છે. એ જ રીતે તે એક વર્ણવાળા હવાના વિષયમાં ૫ પાંચ ગ બને છે. એ પ પાંચ અંગે એ માટે થાય છે કે-એ ત્રણ પ્રદેશવાળા ધના એ ત્રણ પરમાણુઓમાં પાંચ વર્ણોમાંથી કેઈએક જ વર્ણ
