________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सू०२ पुद्गलस्य वर्णादिमत्वनिरूपणम् ६२६ ' चउफासे सोलसभंगा भाणियव्या' एवमेते चतुःस्पर्शे पोडश भङ्गा भणितव्या, कियत्पर्यन्तं तबाह-जाव' इत्यादि, 'जाव देसा सीया देसा उसिणा देसा निद्धा देसा लुक्खा' यावत् देशाः शीताः देशा उष्णाः देशाः स्निग्धाः देशा रूक्षाः, अत्र यावत्पदेन देशाः शीवा देशउष्णो देशः स्निग्धो देशा रूक्षाः १० 'एवं एए चउफाले सोललसंगो भाणियमा' इस प्रकार ये चार स्पर्श में यहाँ १६ भंग कह लेना चाहिये-'जाव देसालीयाँ देखा उलिणा देसा निद्धा देसा लुक्खा यावत् अनेक देश उसके शीत हो सकते हैं अनेक देश उसके उष्ण हो सकते हैं अनेक देश उसके स्निग्ध हो सकते हैं और अनेक ही देश उसके रूक्ष हो सकते हैं यह अन्तिम भंग है इसके पहिले के १० वां ११ व १२ व १३ वा १४ वां और १५ वां ये ६ भंग इस प्रकार से हैं यही बात यहां यावत्पद से प्रदर्शित की गई है 'देशाः शीता देशः उमादेशः स्निग्धः देशाः रूक्षा' यह १० वां भंग है इसमें प्रथम पद को और चतुर्थपद को बहुवचनान्त किया गया है इसके अनुसार उसके अनेकदेश शीत हो सकते हैं एकदेश उसका उडा हो सकता है एकदेश उसका स्निग्ध हो सकता है और अनेक देश उसके रूक्ष हो सकते हैं यहां शीत पद में और रूक्ष पद में जो बहुदेश व्यापकता प्रकट की गई है उसका कारण यह है कि जो देश स्निग्ध छ. में शत मा ८ 1 छ. 'एवं एए चउकासे सोलसभंगा भाणियेवा' આ રીતે ચાર પ્રદેશી ધમાં ચર સ્પર્શવાળા ૧૬ સોળ ભંગે સમજવા. 'जाव देसा सीया देमा उत्रिणा देसा निद्धा देखा लुक्खा' यावत तना અનેક દેશે શીત સ્પર્શવાળા હોય છે. અને તેના અનેક દેશે ઉણ સ્પર્શવાળા હોય છે. તથા તેના અનેક દેશો રૂક્ષ સ્પર્શવાળા હોય છે. આ છેલ્લે ભંગ છે. તેના પહેલાના ૧૦ દસમો ૧૧ અગીયારમે ૧૨ બારમાં ૧૩ તેરમે ૧૪ ચૌદમો ૧૫ પંદરમે આ છ અંગે આ પ્રમાણે છે–એજ વાત અહિયાં યાવત્ પદથી કહી છે.
'देशाः शीताः देशः उष्णः देशः स्निग्धः देशाः रूक्षा' मा सभी લગ છે. આમાં પહેલા પદને તથા ચોથા પદને બહુવચનથી કહેલ છે. તે પ્રમાણે તેના અનેક દેશો શીત પવાળા હોય છે. તેને એક દેશ ઉષ્ણસ્પર્શ વાળ હોય છે તેને એક દેશ સિનગ્ધ-ચિકણું સ્પર્શવાળા હોય છે. અને તેના અનેક દેશે રૂક્ષ સ્પર્શવાળા હોય છે. અહિંયા શીત સ્પર્શ અને રૂક્ષ વાળા પહેલા અને ચોથા પદને બહુવચનથી કહેલ છે તેનું કારણ એ છે કે-જે દેશ નિષ્પ સ્પર્શ છે, તથા જે દેશ રૂક્ષસ્પર્શને
