________________
मैचन्द्रिका टीका श०२० उ०५ सु०१ पुद्गलस्य वर्णादिमत्वनिरूपणम्
तायां चैकः प्रदेशः कालः प्रदेशद्वयं तु तथाविधैकपदेशावगाहादिकारणमपेक्ष्ये. करवेन विवक्षितमिति स्यान्नील इत्येको भङ्गः १, स्यात् कालस्तथैव प्रदेशद्वयं तु भिन्न प्रदेशादिना कारणभेदेन विवक्षितमवो नीलका त्रिति व्यपदिष्टमिति द्वितीयः २, अथ च द्वौ तथैव कालकौ उक्तौ एकरतु नीलक इत्येवं तृतीयः ३ | तदेवम् एकत्र द्विक्संयोगे त्रयाणां भावात् दशसु द्विकसंयोगेषु त्रिशद्भङ्गा भवन्ति ३० । एते च सूत्रसिद्धा एवेति' भङ्गत्रयं दर्शयित्वा तदपरं भङ्गान्तरं दर्शयति 'सिय का
और तृतीय अवान्तर भंग - 'सिय कालए य नीलए य ' यह है प्रथम भंग में जो दो वर्णों वाले होने के कथन में प्रदेश द्वय को एकरूप से विवक्षित किया गया है उसका कारण तथाविध एक प्रदेश में उन दोनों के अवगाह होने आदि की अपेक्षा से हैं इसी अपेक्षा से उन दोनों प्रदेशों में एकता की विवक्षा कर ली गई है इसी से 'सिघ कालए य सिय नीलए
' ऐसा प्रथम भङ्ग बना है द्वितीय भङ्ग में प्रथम प्रदेश उसका काल हो सकता है ऐसा कहा गया है और पहिले जिन दो प्रदेशों में प्रथम भंग
तथाविध एक प्रदेश में अवगाह होने आदि के कारण की अपेक्षा लेकर एक विवक्षित हुआ है अब उन दोनों प्रदेशों को दो भिन्न प्रदेश मानकर ये दोनों प्रदेश उसके नीले भी हो सकते हैं ऐसा कहा गया है यह द्वितीयभग हैं तृतीय भंग में दो प्रदेश उसके काले हो सकते हैं और एक प्रदेश उसका नीला हो सकता है ऐसा कहा गया है इस प्रकार से प्रथम भङ्ग को भी तीन भंग रूप विभागों में प्रकट करके अब सूत्रकार
लालगाय नीलएय' मा प्रभाले है, पडेला संगमां मे वाशेवाजा होवाना કથનમાં એ પ્રદેશને જે એક રૂપે વિવક્ષિત કર્યાં છે. તેનુ કારણ તે રીતના એક પ્રદેશમાં તે બન્નેના અવગાહના હાવા વિગેરેની અપેક્ષા એ છે એજ અપેક્ષાથી તે અને પ્રદેશેામાં એકપણાની વિવક્ષા કરવામાં આવી છે. તેથી વિય कालय सिय नीलएय' सेवा पासो लंग जन्यो छे मील लंगमां प्रथम દેશ તેના કાળા વણુ વાળા હોય છે તેમ કહેવામાં આવ્યુ' છે અને પહેલા જે એ પ્રદેશમાં પહેલા ભગમાં તે પ્રકારના એક પ્રદેશમાં અવગાહ હોવા વિગેરે કારણેાની અપેક્ષાએ એકત્વ વિવક્ષિત થયુ છે. હવે એ બન્ને પ્રદેશાને એ જુદા જુદા પ્રદેશે! માનીને તે તેના બેઉ પ્રદેશેા નીલા વર્ણવાળા પણ હાઈ શકે છે. એમ કહેવામાં આવ્યુ છે. આ પ્રમાણેના આ ખીજે ભંગ છે. ત્રીજા ભંગમાં તેના બે પ્રદેશેા કાળા હાય છે. અને એક પ્રદેશ તેના નીલ વધુ વાળે હોય છે, એમ કહ્યુ છે, આ રીતે પહેલા ભંગને પણ ત્રણ ભંગા રૂપ વિભાગેામાં
