________________
५५६,
भगवतीसूत्रे स्यात् तिक्तो यावत् अटुका, स्यात् कपाया, स्यात् अम्ला, स्यात् मधुर इत्येवं पञ्चभङ्गाः, । यदि द्विरसस्तदा कदाचित् तिक्तश्च कटुकश्च १ कदाचित तिक्तश्च कपायश्च २, कदाचित् तिक्तवाऽम्लच ३, कदाचित् तिक्तश्च मधुरश्च ४, स्यात्
कटुकश्च कपायश्च ५ कटुकश्च अम्लब्ध ६, कटुकश्च मधुरश्च ७, कषायश्च अम्लश्च ८, ___ कषायश्च मधुरश्च ९, अम्लश्च मधुरश्च १०, एवं मिलित्वा रसेऽपि वर्णवदेव पञ्चदश
भङ्गा भवन्तीति । वर्णादारभ्य रसान्तमान प्रदर्य स्पर्शविषयकभङ्गान् दर्शदेशी स्कन्ध एक रलवाला है तो कदाचित् वह तिक्त हो सकता है१, कदाचित् यावत् वह कटुक भी हो सकता है कदाचित् कषाय वाला भी हो सकता है कदाचित् अम्ल भी हो सकता है
और कदाचित् मधुर भी हो सकता है इस प्रकार से ये असंयोगी रल के लम्बन्ध में ५ विकल्प हो सकते हैं। वह छिप्रदेशी स्कन्ध दो रसों वाला है ऐसा जश्व विवक्षित होता है तब वह दो प्रदेशी स्कन्ध इस प्रकार से दो रसों वाला हो सकता है इनमें एक प्रकार विकल्प कदाचित तिक्तश्च कषायश्च१ 'ऐसा है इसमें ऐसा समझाया गया है कि यदि उस विप्रदेशी स्कन्ध में एक परमाणु तिक्त का और एक दूसरा परमाणु कटुक रस का होता है तो उन दोनों के संयोग से उत्पन्न हुए उस स्कन्ध में तिक्त एवं कटुक रस युक्तता आती है दूसरा प्रकार विकल्प ऐसा है कदाचित् तिक्तश्च कषायश्च' कदाचित् वह तिक्त और कपाश्वाले रस घाला भी हो सकता है विप्रदेशी स्कन्ध दो परमाणुओं के संयोग से हो પ્રમાણે ૧૦ દસ હોય છે. જે તે બે પ્રદેશી કંધ એક રસવાળા હોય તે કદાચ તે તીખા હોઈ શકે છે. કદાચિત્ યાવત તે કડવા પણ હોઈ શકે છે. કદાચિત કષાય-તુરા રસવ ળ પણ હોઈ શકે છે. કદાચિત્ અડ્ડ-ખાટી પણ હોઈ શકે છે. અને કદાચિત મધુર-મીઠા પણ હોઈ શકે છે. આ રીતે અસગી રસના સંબંધમાં ૫ પાંચ વિકલ્પ બને છે જે તે બે પ્રદેશ કઈ બે સેવાળા છે એવી વિવફા જ્યારે કરવામાં આવે છે, તે તે બે પ્રદેશી ઔધ આ રીતના બે રસવાળા હોઈ શકે છે. તેમાં ૧ પહેલા પ્રકાર -वि८५ हायित् 'तितश्च कटुकञ्च१ थे। छ. सीमा मेम समनव्यु छ । જે તે બે પ્રદેશી કંધમાં એક પરમાણુ તીખા રસને અને બીજે પરમાણુ કડવા રસ હોય છે. તે તે બને ના સંગથી થયેલા તે સ્કંધમાં તીખા અને કડવા ૨સ પણું આવે છે ને બીજે પ્રકાર–વિકલ્પ આ પ્રમાણે છે. કદીथित 'तिक्तश्च कपायश्च' वार से तीमा भने तु२२ २सवाणी डाईश छ. બે પ્રદેશ સ્કંધ બે પરમાણુને સગથી બને છે. તેથી તેમાં
