________________
भगवतीने मिथ्यादृष्टयोऽपि नो सम्यग्मिथ्यादृष्टयः, तेजस्कायिकमकरणे तेजस्कायिकानां सम्यग्दृष्टित्वस्य सम्यग्मिथ्याष्टित्वस्य च निषेधं कृत्वा मिथ्याष्ठित्वमात्रस्य विधानं कृतम् इह तु यदपेक्षया बैलक्षण्यं दर्शयितुं 'नवरं' इत्युक्तम् सम्यग्दृष्टयोऽपि मिथ्यादृष्टयोऽपि च न तु सम्यग्मिथ्यादृष्टयः सास्वादनसम्यक्त्वतः पतितस्य द्वीन्द्रियेषु उत्पत्तिसमये अपर्याप्तावस्थायाम सम्यग्दृष्टत्व-मिथयादृष्टिस्वयोरुभयोरपि संभावना न तु मिश्रष्टित्वस्य । एतेषां जीवानाम्-'दो नाणा दो अन्नाणा नियमा' द्वे ज्ञाने द्वे अज्ञाने नियमात् ‘णो मणजोगी' नो मनोयोगिनः, तना प्रकरण के भीतर यह प्रकरण भी आया है कि तेजस्कायिक जीव सम्यग्दृष्टि होते हैं ? या मियादृष्टि होते हैं ? या उभयदृष्टि होते हैं ? तो वहां इस प्रकरण में ऐसा कहा गया है कि वे न सम्यग्दृष्टि होते हैं एवं न उभयदृष्टि होते हैं किन्तु मिथ्यादृष्टि होते हैं इस प्रकार से उनमें मिथ्यादृष्टि मात्र का विधान किया गया है परन्तु यहां उस अपेक्षा से विलक्षणता दिखाने के लिये 'नवरं' ऐसे पद का प्रयोग किया गया है और यह बतलाया जा रहा है कि वे हीन्द्रियजीव सम्यगृहष्टि भी होते हैं और मिथ्यादृष्टि भी होते हैं उभयदृष्टि नहीं होते हैं क्योंकि सास्वादन सम्यक्त्व से पतित हुए जीव में द्वीन्द्रियों में उत्पत्ति के समय अपर्याप्तावस्था में सम्यग्दृष्टित्व की
और मिथ्याष्टित्व की इन दोनों की भी संभावना है उभयदृष्टित्व की संभावना नहीं है । इन जीवों के नियम से दो ज्ञान होते हैं दो अज्ञान પ્રકરણ પણ આવેલ છે કે તેજસ્કાયિક જીમ સાગૂ દષ્ટિ હોય છે કે મિથ્યા દષ્ટિ હોય છે અથવા ઉભયષ્ટિ હોય છે? આ સંબંધમાં ત્યાં આ પ્રકરણમાં આ પ્રમાણે કહ્યું છે કે–તેઓ સમ્યગ્ર દૃષ્ટિ હોતા નથી અને ઉભયષ્ટિ પણ હેતા નથી પરંતુ મિથ્યાષ્ટિ જ હોય છે. એ રીતે તેઓમાં માત્ર મિથ્યા દષ્ટિનું જ વિધાન કરેલ છે. પરંતુ તે કથન કરતાં અહિં ફેરફાર-વિશેષતા मतावा भाटे 'नवरं' पहनी प्रयोग य छे. मन म ता०यु छ । તે બેઈદ્રિય જીવો સમ્યગદષ્ટિ પણું હોય છે, અને સિધ્યાષ્ટિ પણ હોય છે. ઉભયદષ્ટિ હેતા નથી કારણ કે સાસ્વાદન સમ્યકૂવથી પતિત થયેલા જીવમાં બે ઈન્દ્રિયમાં ઉત્પત્તિના સમયે અપર્યાપ્ત અવસ્થામાં સમ્યગદષ્ટિ પણાની અને મિથ્યાદૃષ્ટિપણાની એમ આ બને દષ્ટિની સંભાવના છે. ઉભય દૃષ્ટિપણાની સંભાવના નથી, આ જીને નિયમથી બે જ્ઞાન હોય છે, તેમ
