________________
भगवती सूत्रे
२६८
न दोपाय इति भावः । 'से तेणद्वेगं नाव भनिए वि अहं' तत्तेनार्थेन सोमिल ! rasad एकोstor द्विविधोऽप्यहम् अक्षयोऽप्यहम् अव्ययोऽप्यहम् अवस्थितोऽप्यहम् अनेक भूतभाव भविकोऽप्यहमिति । एत्थ णं से सोमिले माहणे संबुद्धे' अत्र खलु स सोमिलो ब्राह्मगः संबुद्धः अत्र जीवरूपकत्व द्वित्वनित्यत्वानित्यत्वविपयकोत्तरश्रवणानन्तरम् स सोमिलो ब्राह्मणः सम्यग् वोधवान् अभूत् सयुक्तिकं समीचीनोत्तरमवाच्य भगवति श्रद्धावान् जात इत्यर्थः । ततः सः " समणं भगवं विषयक उपयोग भूतकाल में मुझ में ही हुए हैं और वे उपयोग मुझ से भिन्न नहीं हुए हैं मुझमें ही हुए हैं अतः मैं कथञ्चित् उन उपयोगों से अभिन्न होने के कारण तथा भविष्यत्काल में भी जो अनेक पदार्थविषयक उपयोग होंगे वे भी मुझ में हांगे, अतः उनसे भी मैं कथञ्चित् अभिन्न हैं अतः उपयोगों को कथश्चित अभिनता होने के कारण उनके परिणमन में मुझ में परिणमन हुआ है और आगे भी वह परिणमन होगा इस कारण इस परिणमन रूप से मै अनित्य भी हू । 'से तेणट्टेणं जाव भविए वि अहं' इसलिये हे सोमिल ! मैंने ऐसा कहा है कि मैं एक भी हूं दो रूप भी हूँ अक्षय भी हूं अव्यय भी हूं अवस्थित भी हूं और अनेक भूतभाव भविक भी हूं। प्रभु ने जब इस प्रकार से उसे समझाया तो वह सोमिल ब्राह्मण जीव विषयक एकत्व, द्वित्व, नित्य अनित्य पक्ष सम्बन्धी उत्तर सुनकर अच्छे प्रकार से प्रतिबोध को प्राप्त हो गया और सयुक्तिक समीचीन उत्तर पाते ही उसने श्रद्धाशील होकर 'समणं भगवं महावीरं સમધી ઉપયાગ મારામાં જ ભૂતકાળમાં થયા છે. અને તે ઉપચેગ મારાથી જુદા જુદા થયા નથી. મારામાં જ વત માનમાં थथा छे. તેથી હું કથ་ચિત્ તે ઉચેાગેાથી જુદો નહાવાના કારણે તથા ભવિષ્યકાળમાં પણ અનેક પદાથ સ*બધી ઉપયાગ થશે. તે પણું મારામાંજ થશે તેથી તેનાથી પણ હું કથચિત અભિન્ન છું. તેથી ઉપચેાગેાનુ કથ’ચિત્ અભિન્ન પણ હેાવાને કારણે તેના પરિણમનમાં મારામાં પરિણમન થયું છે. અને આગળ પણ તે પરિણમન થશે તે કારણથી આ પરિણમનથી હું' અનિपशु छ 'से वेणट्ठेणं जाव भविए वि अह' मा अरथी हे सोभिस ! में मेवु' म्ह्युं छे हैं-हु मे पशु छु. मे ३ये छ. अक्षय छ અવ્યય પશુ છુ, અવસ્થિત પણ છુ, અને અનેક ભૂત ભાવ ભાવિક પણ છુ’. પ્રભુએ જ્યારે આ રીતે તે સેામિલ બ્રાહ્મણને સમજાબ્યા ત્યારે તે સામિલ બ્રાહ્મણ જીવ સમૃધી એકત્વ, દ્વિત્વ, નિત્ય અને અનિત્ય પક્ષ સમધી ઉત્તર સાંભળીને સારી રીતે પ્રતિબંધ પામ્યા' યુક્તિયુક્ત ચેગ્ય ઉત્તર સાંભળીને