________________
४३४
भगवतीचे निव्वची' यावत् लोभापायनि तिः, अत्र यावत्पदेन मानमाययोग्रहणं भवति तथा च क्रोधमानमायालोमभेदेन चतस्रः कपायनिर्वृत्तयो भवन्तीति भावः । एवं नाव वेमाणियाण एवं यात्रद्वैमानिकानाम् अत्र यावत्पदेन नारकादारभ्य चतुर्विशतिदण्डकस्थानां सर्वेषां जीवानां ग्रहणं भवतीति ।७। 'काविहा णं भंते' कति. विधा खलु भदन्त ! 'वननिव्वती पन्नत्ता' वर्णनित्तिः जप्ता, वर्णनिर्वृत्तयः कति संख्यकाः कथिताः ? इति प्रश्ना, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'पंचविहा वननिरत्ती पन्नता' पञ्चविधा वर्णनिति प्रज्ञप्ता 'तं जहा' तद्यथा-'कालवन्ननिवत्ती एवं जाय सुकिल्माननियती कालवर्णनितिः यावत् शुक्लवर्णनित्तिः , अत्र यावत्पदेन नीलरक्तपीवानां संग्रहः, एवं निरवक्रोध, मान, माया और लोभ की निवृत्ति के भेद से चार प्रकार की कही गई है यह कषायनिर्वृत्ति चतुर्विंशत्तिदण्डकस्थ सब जीवों को होती है यही सब विषय 'कोहकलाय निन्वती' से लेकर 'एवं जाव वेमाणियाणं' तक स्पष्ट किया गया है। वर्ण नित्ति के प्रकार के प्रश्न के उत्तर में प्रभु ने गौतम ! से ऐसा कहा है कि हे गौतम ! कृष्ण, नील, रक्त, पीत और शुक्ल के भेद से वर्ण पांच प्रकार का होता है और इनकी निवृत्ति भी पांच ही प्रकार की होती है सूत्र में आगत यावत् पद से 'नील, रक्त पीन' इन वर्गों का ग्रहण हुआ है यह वर्णनिवृत्ति भी चौवीस दण्डफस्थ सब जीवों को होतीही है अर्थात् पांच प्रकार की वर्णनित्ति में से कोई न कोई अविरोधी वर्णनित्तिवाले समस्त संसारी जीव होते ही हैं । यही सब विषय वर्णनिवृत्ति के सूत्र કષાયનિવૃત્તિના ચાર ભેદ આ પ્રમાણે છે-કેાધકષાય નિવૃતિ માનકષાય નિવૃત્તિર, માયાકષાય નિવૃત્તિ અને ભકષાય નિવૃત્તિ, આ કષાયનિવૃત્તિ २४ मा २९सा तमाम पो डीय छ मा तमाम लिषय 'कोहकसायनिव्वत्ती.' ५ पायनियतिथी मार मार 'एव जाव वेमाणियाण' यावत् વૈમાનિક સુધી આ વાક્યથી બતાવેલ છે.
વર્ણ નિવૃત્તિના પ્રકારના પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુએ ગૌતમ વામીને એવું કહ્યું છે કે-હે ગૌતમ! કૃષ્ણ, નીલ, રક્ત, પીળી અને ધોળી એ ભેદથી વણું પાંચ પ્રકારના થાય છે. અને તેની નિવૃત્તિ પણ પાંચ જ પ્રકારની હોય છે. સૂત્રમાં આવેલ યાવત્ પદથી નીલ, રાતા પીળા એ વણે ગ્રહણ કરાયા છે. આ વર્ણનિવૃત્તી પણ ૨૪ દંડકોમાં રહેલા તમામ ને હોય છે. અથોતુ. પાંચ પ્રકારની વર્ણ નિવૃત્તિમાંથી કોઈને કોઈ અવિધિ વર્ણ નિવૃત્તિવાળા સઘળા સંસારી જ હોય છે. આ તમામ વિષય વર્ણ નિવૃત્તિના સૂત્રપાહથી
