Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bA zrI upadeza siddhAnta ratnamAlA upadeza siddhAnta ratnamAlA (racanA zrI nemicaMda bhaMDArI bhASA vacanikA paM0 bhAgacaMda jI chAjer3a HarickA dhAvikA georiqueor kubakatA 'AbhAjana evaM 'svAdhyAya premI sabhA dariyAgaMja (
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya AvRti 1000 mAha nava0-disambara, IsvI san 2006 grantha mUlya-saMsAra se phaTA hRdaya yadi saMsAra- zarIra-bhogoM ke svarUpa ke manana-ciMtana se isa taraha hRdaya saMsAra se TUTa cukA ho tabhI Apa vAstava meM isa graMtha kA mUlya cukAkara isakI prApti ke adhikArI ho sakeMge aura usakA phala hastagata hogaa| graMtha prApti kA phala hRdaya meM prabhu kI pratiSThA hokara ratnatraya ke phUloM kA khilanA evaM aSTa karmoM kA abhAva hokara mokSa mandira meM virAjamAna honA jisakA artha hai saMsAra ke anantAnanta sAre hI duHkhoM se chUTa jAnA prApti sthAna sumata prasAda jaina cairiTebala TrasTa 23/4742, aMsArI roDa, dariyAgaMja, naI dillI- 110002 phona : 011-23271551 zrImatI pUnama jaina phona : 6268336156 nyauchAvara rAzi 101/lAgata rAzi 251 / yaha pustaka vebasAiTa para bhI upalbadha hai| www.jinvani.org www.jainlibrary.org www.jainworld.org mudraka : vijaya jaina, pArasa priMTarsa, naI dillii| phona : 6811083737 2
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ CADOOOD samarpaNa (AbhAra) evaM parama AbhAra to hai parApara guruoM kA (tIrthaMkara sarvajJa vItarAga __so to paraguru aura unakI paripATI meM cale Ae gautamAdi - RSi so aparaguru) jinake 0 kAraNa isa graMtha kI racanA saMbhava ho sakI aura VAJAVAN upadezana siddhAnta ralamAlA graMtha kA samarpaNa hai una mokSAbhilASI bhavyoM ko jo isake upadeza rUpI ratnoM ko apane hRdaya meM saMjokara unakI mAlA se mukti zrI | ke kaNTha ko susajjita kara usakA varaNa kreNge|
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ CIDUN NAVIDOS jiy'aar taae NI Gs. DVOS
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa grantha deva-guru-dharma ke zraddhAna kA poSaka upadeza bhalI prakAra kiyA hai so yaha mokSamArga kA prathama kAraNa hai kyoMki sacce deva- guru-dharma kI pratIti hone se jIvAdika padArthoM ke yathArtha zraddhAna-jJAna- AcaraNa rUpa mokSamArga kI prApti hotI hai aura taba jIva kA kalyANa hotA hai isalie apanA kalyANakArI jAna isa zAstra kA abhyAsa karanA yogya hai paM0 zrI bhAgacaMda jI kI vacanikA se sAbhAra kaI adhama mithyAdRSTi isa prAmANika zAstra kI bhI AcaraNa meM niMdA karate haiM so hAya ! hAya !! niMdA karane se jo narakAdi ke duHkha hote haiM unako ve nahIM ginate haiN| kaise haiM ve atyanta mAna aura moha rUpI rAjA ke dvArA ThagAye gaye haiM arthAt jo yathArtha AcaraNa to kara nahIM sakate aura apane ko mahaMta manavAnA cAhate haiM unako yaha yathArtha upadeza rucatA nhiiN| (gAthA 97 ) - zrI nemicaMda bhaMDArI ke isI grantha se uddhRta Rong Rong 5
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 809 pAThakoM ko yokSamArga kareM TraeNka zubhakAmanAeM 6
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 priya pAThakoM! ___ atyanta vinayapUrvaka caukI yA zrutapITha para virAjamAna karake zarIra ke nAbhi sthAna se upara hI rakhakara isa grantha kI svAdhyAya krnaa| kisI bhI prakAra se isakI virAdhanA na krnaa| hAtha dhokara ise chuunaa| mana aura vacana ko cupa karake evaM kAyA ko saMyamita karake atyanta jAgRta avasthA meM baiThakara ise paDhanA, leTakara yA kacha khAte-khAte athavA kisI se koI sAMsArika carcA yA vArtAlApa karate hue nhiiN| nIce jamIna para, bistara para athavA takiye para ise nahIM rakhanA aura isake pRSTha bhI na phaadd'naa| ghara meM svAdhyAya karane ke bAda apane svAdhyAya bhavana yA AlamArI meM atyanta surakSApUrvaka ise virAjamAna krnaa| ina sacce jaina granthoM ke avinaya se bahuta bhArI pApa kA baMdha hotA hai| R
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama pRSTha (dvitIya pRSTha paM0 bhAgacaMda jI kI vacanikA kI hastalikhita prati Angu na. sigArDanamaH sipa: / atha napa devA siddhAMta ratnamAlAnImaytha kI bacanakA liSie hai| do haa|| vItarAga sarvajJake baMdaupada siya kAra | jA suparama upadeza maNimAlA tribhUvanasAra saiMnirvizAstraparisamApta Adiprayojanake artha apane iSTa deva ko namaskAraka ri| upadeza siddhAMta ratnamAlA nAma graMtha kI baca nikAliSiye hai| tahAM isa graMtha me deva dharmaguru ke zraddhanakAmoSa kanupadezanI ke kiyA hai| so yaha mokSamArgakA prthmkaare| hai / jAte sA cedevagurudharmakI pratIti hone te // yathArtha jIvA dikanikAyAM nagpAnacyA carana rUpamokSamArga kI prApti hoyatabajI va kA kalpA erAhoya hai / tAtaiccAyuko kalpAnakA yA kUM jAnizAstrakA abhyAsakaranA yogphai| gaathaa|| arihNtdevosuguruu| suidhammaMcapaM cnvyaaro|dhrnnkytthaaeNge| niraMtaraMksa ihipaya mi| 9||yaakaa artha / / cyArighAtiyAka // 1 // / mainikAnAM karitryanaM tajJAMnAM dikaka prAptabhae arihaMtadeva va hari taraMga mithyA dizraru bahiraMga vastrAdipariyahara hita se prasaMsAyogya guru aru hiMsAdidoSarahitA lajinabhASitadharmarUpaM caparameSTInikAvA va kathaM ca namokAra maMtraye padArtha kiyA hai, ApakA kArya jananeM se jena tamapuruSa tini ke sidadyaviSainiraMtarava se hai / / bhAvArtha // arihaMtAdika ke nimitatai mokSamArgakI prAptihoya hai| tAtai nikaTa bhavya nihIkai inikekha rUpakA vicAra ho rhai| anya mithyAdRSTInikai ini kI prAptihonI durvvabha hai / 9 // gAthA || jayana kuNyasi tava pr| napaDha si emgu e sidaddA siego dAe~ / tA itayaM erA sahi sijA devoi // 2 // 8
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ antima pRSTha // si0 // zrImatisaMtajana viNtthaayk| maMgala si6 samUhasakalajJeyA katajJAyaka | maMgala sUramA haMtibhragu evaM tivimlmti| upAyedhyAsi kSetapAThakAraka pravIna vyti||nij siha rUpasAdhana karatisAdhuparamamaMgala karae / manavacanakAyalavalAyaNitibhAgacaMda vaMdati cre|| 2 / gopA calake nikaTa siMdhiyAnRpattikara kA vanIza navakuna sahajahAMjinabhaktibhAvabhara tinimeM terApaMthagoSTa rAjativiziSTacchati / pArzvanAtha jina dhAmara yo jinasubhagA ati tahadevagha nikArUpamahabhAgacaMdara canAMkariyA jayavaMtahI hasatasaMga nita jAprasAda budha vistariyA deva haa|| saMvatsaraguna Isase bAda sakayaridhAri) hojakala AsAdakI punyaca nikAsA // 4 // i tizrInapadesa siddhAMta ratana mAlAnAmagraMtha saMpUrNam // saMvatAra 30/ kArttikayukA prama~gala vaar| iMdraprasthIya jaisiMhapurAkhyanivAsinA cainasukhamizra eAle khi shubhm| loka // 46 // 9 y
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aja se 111 varSa pUrva san 1898 meM prakAzita marAThI anuvAdayukta hindI upadeza siddhAnta ratnamAlA kI prastAvanA anumAna hotA hai ki kisI samaya raktAmbara pItAmbarAdi mithyA veSadhArI pAkhaMDiyoM ne jaina samAja ko bahakAkara apanA va rAgI-dveSI kudevoM ke bhakta banA jinamata se ulTe mArga meM lagA diyaa| una para dayA dRSTi karake zrImAna paMDitavarya nemicandra bhaMDArI ne yaha 'upadeza siddhAnta ratnamAlA' nAmaka graMtha racakara bholI-bhAlI jaina samAja kA bahuta upakAra kiyA hai| vartamAna samaya meM bhI aneka veSadhArI pAkhaMDI hamArI jaina samAja meM dekhe jAte haiM jo ki apane ko guru manAkara bhole bhAiyoM se pAMva pujAkara dhanAdika Thagate phirate haiM aura jinamata se ulTe mArga para calAkara kudevoM ke bhakta banA ajJAnAMdhakAra meM Dubo diyA hai| aise bhAIyoM ko sudeva-kudeva, suguru-kuguru kA svarUpa samajhAne ke liye yaha graMtha atizaya upayogI samajha hamAre mitravarya paMDita pannAlAla jI bAkalIvAla, sujAnagar3ha nivAsI ne zrImAn paMDitavarya bhAgacanda jI kRta vacanikA TIkA ke sahAre se sarala hindI bhASA meM anuvAda kara isa graMtha ke chapA dene kI preraNA karI parantu hamAre dakSiNa deza meM mithyAtva rUpI aMdhakAra adhika phailA huA hai| khAsakara yaha graMtha dakSiNI jainI bhAIyoM ko satyArtha mArga para lAne ke liye atizaya upayogI hai| isa kAraNa maiMne marAThI bhASAnuvAda karake prakAzita kiyA hai| AzA hai ki hamAre dakSiNI jainI bhAI isa graMtha ko Adara ke sAtha vicArapUrvaka par3hakara hamAre parizrama ko saphala kreNge| __ isa graMtha kI zuddha prati na milane ke kAraNa mUla gAthA meM kahIM-kahIM azuddhi raha gaI hogii| yadi koI paMDita mahAzaya bhUla batAveMge to punarAvRtti meM zuddha karake chapAI jaaygii| vardhA sI. pI. tA. 99-90-1898 jaina samAja kA hitaiSI jayacandra zrAvaNa jena
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Adya mitAkSara 'upadeza siddhAnta ratnamAlA' 161 gAthAoM meM nibaddha prAkRta bhASA kA graMtha hai jisameM jIva ke mokSamArga ko prazasta karane vAle upadeza rUpI ratnoM kA saMgraha hai| saMskRta meM isakI koI TIkA upalabdha nahIM hai| paM0 pravara ToDaramala jI ne apane maulika graMtha 'mokSamArga prakAzaka' ke pahale evaM chaThe adhyAya meM isa graMtha kI gAthAoM ko dRSTAnta ke rUpa meM uddhRta kiyA hai jo isa graMtha kI prAmANikatA evaM mokSamArga meM upayogitA ko siddha karatA hai| lekhaka ne isa graMtha kI racanA karake jaina samAja para bahuta bar3A upakAra kiyA hai| isameM sAmAnya jana ke samajhane yogya viSayoM ko sAdhAraNa rUpa se balapUrvaka prastuta kiyA gayA hai jisameM jinadharma kI mahimA, kudeva sevana evaM kulAcAra ko dharma mAnane kA niSedha, Agama viruddha kathana karane vAle utsUtrabhASiyoM ko dhikkAratA, yogya vaktA kI durlabhatA, mithyAtva kI heyatA evaM samyaktva kI mahattA Adi mukhya haiN| jIva ko yadi vAstava meM dhArmika honA hai to apane maiM ko miTAne kI ceSTA karanI caahiye| nakalI jhUThA dhArmika to use kabhI bhI nahIM bananA caahiye| nakalI dhArmika kA mokSamArga kA puruSArtha sadA ke lie avarUddha ho jAtA hai kyoMki apanI dRSTi meM to vaha dhArmika hI hai| isa graMtha meM kudevoM, mithyAveSadhArI kuguruoM aura nakalI dharmAtmAoM se sAvadhAna kiyA gayA hai evaM dharma ko AjIvikA kA sAdhana va AhAra kA mAdhyama banAne vAle aura jijJAsu jIvoM ko galata mArga dikhalAne vAle adhArmikoM kI bhartsanA karake atyanta niSedha kiyA gayA hai| graMthakAra likhate haiM ki aise kuguru bhole jIvoM ko naraka meM khIMcakara le jAte haiN| avivekI, DhITha aura duSTa kuguru kI upAsanA karanA vAstava meM moha kI aciMtya mahimA hI hai| jIva ko jaba thor3A bhI viveka AtA hai to saccI samajha jagatI hai ki eka dina mRtyu saba kucha chInakara le jAegI aura taba vaha antarmukha hone kA prayAsa karatA hai para prArambha meM jaba vaha bAhara se bhItara kI ora mur3atA hai to anajAna hotA hai aura use jaisA guru mile vaha vaisA hI rAstA apanA letA hai so guru kyoMki mokSamArga kA AdhAra hai ataH vaha 11
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ to saccA honA hI cAhie tabhI jIva kA mokSamArga banakara use vAstava meM mokSa kI prApti ho sakegI anyathA to saMsAra meM bhaTakanA hI hogaa| nizcaya - vyavahAra dharma ke viSaya meM graMthakAra kahate haiM ki nizcaya se AtmA kI moha rahita zuddha pariNati rUpa jinadharma arthAt yathArtha jinadharma to bar3e-bar3e jJAniyoM ke dvArA bhI kaSTa se jAnA jAtA hai, usakA lAbha honA to durlabha hI hai ataH mata kI sthiratA ke lie arihaMtAdi kI zraddhAdi rUpa vyavahAra dharma hI jAnanA bhalA hai kyoMki jinamata kI yadi sthiratA banI rahegI to paramparA se saccA dharma bhI mila jAegA aura yadi vyavahAra dharma bhI nahIM hogA to pApa pravRtti hone se jIva nigodAdi nIca gati meM calA jAegA jahA~ dharma kI vArtA bhI durlabha hai ataH paramArtha jAnane kI zakti na ho to vyavahAra jAnanA hI bhalA hai| gAthA 138 meM ve likhate haiM ki jinarAja ne kahA jo zAstra kA vyavahAra vaha paramArtha dharma kA sAdha hotA hai, paramArtha ke svarUpa ko nyArA dikhAtA hai ataH zAstra ke abhyAsa rUpa vyavahAra se paramArtha rUpa vItarAga dharma kI prApti hotI hai aura jinarAja kI AjJA ke ArAdhakapane se nirmala bodha arthAt darzana - jJAna - cAritra kI ekatA utpanna hotI hai| dharmAtmAoM ke AzrayadAtAoM kI isameM bahuta prazaMsA kI hai ki jinake Azraya se zAstrAbhyAsa Adi bhale AcaraNa meM tatpara puruSa nirvighnatA se nirmala jinadharma kA sevana karate haiM ve dhanya evaM amUlya unakA mUlyAMkana kalpavRkSa yA cintAmaNi ratna se bhI nahIM ho sakatA hai| unakA nAma lene mAtra se moha karma lajjAyamAna hokara maMda ho jAtA hai aura unakA guNagAna karane se hamAre karma gala jAte haiN| jahA~ eka ora dhArmika parvo ke sthApako kI prazaMsA karate hue ve unakI dhanyatA kA varNana karate hai ki ve puruSa jayavaMta hoM jinhoMne dasalakSaNa evaM aSTAnhikA Adi dharma ke parva sthApita kiye jinake prabhAva se pApiyoM ke bhI dharmabuddhi hotI hai vahA~ dUsarI ora hiMsaka parvoM ko racane vAloM kI unhoMne nindA bhI kI hai ki holI, dazaharA, saMkrAMti Adi jinameM adhika jalAdi kI hiMsA ho 12
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA aisA ekAdazI vrata jisameM kaMdamUlAdi kA bhakSaNa va rAtribhakSaNa ho ityAdi mithyAtva ke parva jisane race usakA nAma bhI pApabaMdha kA kAraNa hai kyoMki una mithyA paryoM ke prasaMga se dharmAtmAoM ke bhI pApabuddhi hotI hai| maMdira jI ke dravya se vyApAra karanA aura udhAra lekara usase AjIvikA karane kA niSedha hai| ve likhate haiM ki jinadravya jo caityAlaya kA dravya use jo puruSa apane prayoga meM lete haiM ve jinAjJA se parAGmukha ajJAnI moha se saMsAra samudra meM DUbate haiN| lakSmI ko unhoMne do prakAra kA kahA hai-eka to lakSmI puruSoM ke bhogoM me lagane se pApa ke yoga se samyaktvAdi guNa rUpa Rddhi kA nAza karatI hai aura eka lakSmI dAna-pUjA meM lagane se puNya ke yoga se samyaktvAdi guNoM ko hulasAyamAna karatI hai ataH pAtradAnAdi dharmakArya meM jo dhana lagatA hai vaha saphala hai| ___ yaha saMsAra mahA duHkhoM kA sAgara hai| yadi saMsAra meM sukha hotA to tIrthaMkarAdi bar3e puruSa isako kyoM tyAgate aura isa saMsAra meM paryAyadRSTi se koI bhI padArtha sthira nahIM hai isalie zarIrAdi ke lie vRthA pApa kA sevana karanA aura AtmA kA kalyANa nahIM karanA-yaha mUrkhatA hai| jo jIva naSTa hue padArthoM kA zoka karake U~ce svara se rote hue sira aura chAtI kUTatA hai vaha apanI AtmA ko naraka meM paTakatA hai| aisA vastusvarUpa hI hai ki jo paryAya vyatIta ho gaI vaha phira nahIM AtI ataH zoka meM kucha sAra nahIM hai| vaha eka to vartamAna meM duHkha rUpa hai aura dUsare AgAmI narakAdi duHkhoM kA kAraNa hai| isa saMsAra ke sAre duHkhoM se bacane kA upAya jinamArga meM calanA hI hai aura isa zuddha jinamArga meM janma lene vAle jIva to sukhapUrvaka zuddha mArga meM calate hI haiM aura unheM calanA hI cAhie parantu jinhoMne amArga meM janma liyA hai aura mArga meM calate haiM so Azcarya hai| isa graMtha kI hamAre pAsa eka to marAThI anuvAdayukta hindI kI jIrNa-zIrNa prati thI jo Aja se 104 varSa pUrva nAgapura kI gorakSaNa presa se vardhA nivAsI 'zrI jayacandra zrAvaNe jaina' ne chapavAI thI jisakI prastAvanA ko pAThakoM ke lie upayogI jAnakara abhI isa lekha se pahale prakAzita kara cuke haiN| dUsarI prati zrI mannUlAla jI jaina, sAgara ke dvArA sampAdita, sAgara se hI prakAzita thI so DOOOOD0000000 00000000000
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ usase hI graMtha chapavAne kA nizcaya karake use TAipa hone ko de diyA thA para usake prUpha Ane para graMtha kI hastalikhita prati (ha0 pra0) nayA maMdira jI, dharmapure se upalabdha huI jo ki paM0 bhAgacaMda jI kI hI bhASA vacanikA unakI dezabhASA meM hai| isa prati ke do peja kI phoTosTeTa kaoNpI bhI yahIM prAraMbha meM pahale dI hai| yadi yaha prati pahale upalabdha ho jAtI to isI ke AdhAra se isake hindI anuvAda kA paM0 bhAgacaMda jI kI bhASA ke artha, bhAvArtha sahita yA usase rahita kA prakAzana karavAte para yaha bAda meM milI to usake anusAra ku0 kundalatA va AbhA ne sthAna-sthAna para kucha zabda va paMktiyA~ Adi jo jyAdA upayukta jAna par3IM ve parivartita kI aura kahIM-kahIM ha0 li0 prati meM kucha atirikta vAkya va kisI-kisI gAthA kI utthAnikA Adi bhI jo aura thIM ve bhI isameM jor3a dI aura gAthA 12, 17 Adi kucha gAthAoM ke artha meM yA artha evaM bhAvArtha donoM meM jahA~ vibhinnatA thI use unhoMne ha0 pra0 ke hI AdhAra se dekara sAgara prati ke artha evaM bhAvArtha ko TippaNa meM diyA hai| isake atirikta gAthAoM ke zIrSaka bhI apanI samajha ke anusAra unhoMne banAe haiM aura kucha gAthAoM meM TippaNa va kaThina zabdoM ke artha bhI die yaha grantha dariyAgaMja zAstra sabhA ke samasta svAdhyAyArthI ke sahayoga se prakAzita ho rahA hai jo prazaMsA ke pAtra haiN| jinavANI ke pracAra-prasAra meM vyaya karanA hI dhana kI sArthakatA hai| yaha grantha sarala hone se janasAdhAraNa ke lie upayogI siddha hogaa| bAbUlAla jaina bI-137, viveka vihAra, dillI-110065 dUrabhASaH 65351637
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha atyanta sundara 'upadeza siddhAntaratnamAlA' graMtha ke prakAzana kA yaha zubha avasara hamAre lie parama harSa kA viSaya hai| varSoM se jisakI pratIkSA thI vaha maMgala ghar3I Akhira aba A hI gaI / graMtha kI uttamatA ko dekhate hue usa para lambI prastAvanA na likhakara usake acche-acche bindu 'paMcama kAla kI hInatA, dhik dhik, dhanya-dhanya Adi kucha viSayoM ke mAdhyama se likhe the jo sAtha hI saMlagna haiN| unake adhyayana mAtra se hI pUre graMtha kI viSaya vastu bhalI prakAra se jJAna meM A jAtI hai| isake atirikta jina kinhI gAthAoM para citra banane saMbhava ho sake ve bhI graMtha ke bAda meM die haiN| aura aMta meM graMtha ke nAma ko dekhate hue ki vAstava meM hI yaha jina siddhAnta ke ratnoM kI mAlA hI hai usa mAlA ke kucha anamola ratna ratnoM ke rUpa meM hI bikhere hai jinheM hama bhavya jIva apane mAnasa paTala para saMjokara apanA mokSamArga prazasta kara sakeM / sAtha hI sAtha yaha bhI cAhate haiM ki isa graMtha kA anyanta pracAra prasAra ho / ghara-ghara meM isakI prati pahuMca kara yaha jana-jana kI vastu bane / apane kinhIM vrata ke udyApana meM yA anya kinhIM mAMgalika avasaroM para hama isakI 100-100 yA 200-200 Adi pratiyA~ vitarita karake atizaya puNya upArjita kara sakate haiM / graMtha ke prakAzana kI eka laMbI kahAnI hai / sarvaprathama zrImatI vimalA jI jaina kI sadbhAvanA se isakA kArya prAraMbha huA thA aura phira dasa-bAraha varSa ke lambe arase meM to bahuta hI bhAI bahanoM kA isameM hara prakAra se sahayoga rahA jisake lie hama hRdaya se unake AbhArI hai aisA pratIta ho rahA hai ki yaha kArya vAstava meM una sabakA hI hai, hamArA to isameM kucha bhI nahIM / zuru meM bhAI ratnacanda jI phoTo vAle evaM unake suputra rAjeza jaina ne apane kampyUTara meM citra banavAne kI anumati pradAna kI phira bhAI rohita jaina supautra zrI nannUmala jI ne kampyUTara sAmagrI dI aura zrImatI pUnama rAkeza jaina evaM parivAra se to paga-paga para avirala sahAyatA milatI hI rahI hai / svargIya paM0 zrI devendra kumAra jI zAstrI nImaca vAloM ne graMtha kI prAkRta gAthAoM kI zuddhi meM yogadAna diyaa| bhAI ajaya jaina, unakI mAtuH zrI zrImatI puSpA jaina evaM zrImAna satIza candra jaina ke (kampyUTara iMjIniyaroM ke niHsvArtha) sahayoga binA to kArya kisI bhI taraha se sampanna ho hI nahIM sakatA thA / aura zrI hukuma canda jI jaina caityAlaya 7/33 ansArI roDa, dariyAgaMja, jahA~ para baiThakara bhAI anila yAdava ne sAre hI kampyUTara kArya evaM citroM kI bhAvanApUrNa prastuti kI use bhI hama kaise vismRta kara sakate haiN| bhAI zailendra kumAra supautra zrI mahatAbasiMha jI jaina jauharI evaM bhAI zreyAMsa kumAra suputra zrI zItala prasAda jI kA artha evaM bhAvanAtmaka sahayoga bhI prazaMsanIya hai| isa lambI avadhi meM kinhIM bhI sahadharmiyoM kI kisI bhI bhAvanA kI hamAre nimitta se kSati huI ho to usake lie hArdika kSamA yAcanA karate haiN| aMta meM vIra prabhu se yahI prArthanA hai ki anya bhI vajradaMta cakravartI bArahamAsA va aSTapAhuDa DhUMDhArI evaM hindI anuvAda Adi graMthoM kA prakAzana kArya bhI zIghra hI sampanna ho / 15 ku0 kundalatA ema0 e0 ela0 ela0 bI0 ku0 AbhA ema0 esa0 sI0 bI0 eDa0
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ wwwwwwwwj` 000000 paMcama kAla kI hInatA (1) isa nikRSTa paMcama kAla meM mithyAdRSTiyoM kA tIvra udaya hai isalie dharma kA yathArtha kathana karane vAle hI jaba durlabha haiM to AcaraNa karane vAloM / kA to kahanA hI kyA ! ||gAthA 17 / / (2) isa nikRSTa paMcama kAla meM guru to bhATa ho gae jo lobhI hokara zabdoM . dvArA dAtAra meM binA hue guNoM kI bhI stuti karake dAna lete haiM aura daataa| apane mAna poSane ke lie dete haiM so donoM hI mithyAtva aura kaSAya ke puSTa hone se saMsAra samudra meM DUbate haiN| anyamata meM to bhATavat stuti karake dAna lene vAle brAhmaNa Adi pahale se bhI the para jinamata meM to isa nikRSTa kAla . meM hI hue haiN| / 31 / / 9 (3) isa nikRSTa paMcama kAla meM loga mithyAtva ke pravAha meM Asakta haiM unameM paramArtha ko jAnane vAle bahuta thor3e haiM aura guru kahalAne vAle apanI mahimA ke rasika haiM so zuddha mArga ko chipAte haiM aura yathArtha dharma kA svarUpa nahIM kahate / ataH jinadharma kI viralatA isa kAla meM huI hai||32|| OP (4) isa nikRSTa paMcama kAla meM gRhasthoM se bhI adhika to parigraha rakhate haiM kara aura apane ko guru manavAte haiM aise hI deva-guru-dharma kA va nyAya-anyAya kA to koI nirNaya nahIM hai aura apane ko zrAvaka mAnate haiM so yaha bar3A akArya hai, koI nyAya karane vAlA nahIM hai kisase kaheM-aisA AcArya ne kheda se kahA 0 OP hai||35|| (5) isa nikRSTa paMcama kAla meM jaise-jaise jinadharma hIna hotA hai aura jaise-jaise duSToM kA udaya hotA hai vaise-vaise dRr3ha zraddhAnI samyagdRSTi jIvoM kA samyaktva hulasAyamAna hotA hai aura unakA zraddhAna nirmala hI hotA hai ki yaha kAla doSa hai, bhagavAna ne aisA hI kahA hai||42|| (6) isa nikRSTa paMcama kAla meM utpanna hue jIvoM kA yaha ati pApodaya kA mAhAtmya hai ki SaTkAya ke jIvoM kI rakSA karane meM mAtA ke samAna . jinadharma kA atyanta udaya nahIM dikha rahA hai, dharma kucha hIna nahIM hai||43|| C wwwwwwwwwwwHfh
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ AGAGAGAGAGAGA (7) isa nikRSTa paMcama kAla meM jainamata meM bhI pItAmbara, raktAmbara Adi veSadhArI hue haiM jo bhagavAna kI AjJA kI virAdhanA karake vastrAdi parigraha dhAraNa karate hue bhI apanA AcArya Adi pada mAnate haiM aura kahate haiM ki 'hama gaNadhara Adi ke kula ke haiM unake prati yahA~ kahA hai ki anyathA AcaraNa ) karane vAlA mithyAdRSTi hI hai, kula se kucha sAdhya nahIM hai / / 72 / / (8) isa nikRSTa paMcama kAla meM kaI jIva aisA mAnate haiM ki 'amuka gaccha yA amuka saMpradAya ke to hamAre guru haiM, zeSa dUsaroM ke guru haiM hamAre nahIM' so aisA ekAMta jinamata meM nahIM hai| jinamata meM to jinavacana rUpI ratnoM ke AbhUSaNoM se jo maMDita haiM ve saba hI guru haiM / / 105 / / 5k (9) isa nikRSTa paMcama kAla meM dharmArthI suguru tathA zrAvaka durlabha haiM, rAga-dveSa sahita nAma mAtra ke guru aura nAma mAtra ke zrAvaka to bahuta haiM / dharmArthI hokara dharma sevana karanA durlabha hai / laukika prayojana ke lie dharma kA sevana karate haiM so nAma mAtra sevana karate haiM ataH dharmasevana kA guNa jo vItarAga bhAva hai| usako ve nahIM pAte so aise jIva bahuta hI haiM / / 112 / / (10) isa nikRSTa paMcama kAla meM zreSTha puruSa jainIjana to duHkhI haiM aura duSToM kA udaya hai evaM samyaktva bigar3ane ke aneka kAraNa bana rahe haiM phira bhI jina bhAgyavAnoM kA samyaktva calAyamAna nahIM hotA unako maiM namaskAra karatA hU~ / / 133 / / (11) isa nikRSTa paMcama kAla meM nAmAcAryoM ne arthAt AcArya ke guNa to jinameM haiM nahIM aura AcArya kahalAte haiM unhoMne loka meM aisA gahala bhAva utpanna kara diyA hai jisase nipuNa puruSa hI zuddha dharma se calAyamAna ho jAte haiM to phira anya bhole jIva to calAyamAna hoMge hI hoNge| kaisA hai vaha gahala bhAva ? bahuta janoM ke pravAha rUpa hai arthAt jise aneka jJAnI jIva bhI mAnane lagate haiM / / 141 / / (12) isa nikRSTa paMcama kAla meM mithyAtva ke sthAna rUpa nikRSTa bhAva se naSTa huA hai mahA viveka jinakA aise hama logoM ko svapna meM bhI sukha kI saMbhAvanA nahIM ho sakatI / / 158 / / (13) isa nikRSTa paMcama kAla meM mithyAtva kI pravRtti bahuta hai isameM maiM jIvita hU~ aura zrAvaka kA nAma bhI dhAraNa kiye hue hU~ vaha bhI he prabho ! mahAn Azcarya hai / / 159 / / AGAGAG AGAGAG 5 17 wyd
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhik dhik (1) dhikkAra ho una jIvoM ko jinheM anya jIvoM kI prazaMsA pAne ke lie arthAt samasta jana mujhe bhalA kaheM isalie jinasUtra kA ullaMghana karake bolane meM bhaya nahIM hotA / ve ananta kAla nigodAdi ke duHkha pAte haiM / / gAthA 56 / / (2) dhikkAra ho karmoM ke udaya ko jisake kAraNa prApta hue jinadeva bhI jIva ko aprApta ke samAna ho gaye kyoMki upayoga lagAkara devAdi kA bhalI prakAra nirNaya nahIM kiyA / / 60 / / (3) dhikkAra ho una puruSoM ke DhIThapane ko jo tIna loka ke jIvoM ko marate hue dekhakara bhI apanI AtmA kA anubhava nahIM karate aura pApoM se udAsa nahIM hote / / 109 / / (4) dhikkAra ho jIvoM ke usa khoTe sneha ko jisake kAraNa zabda sahita rudana karake aura mastaka - chAtI kUTakara naSTa hue padArthoM kA zoka karake ve apane Apako naraka meM paTakate haiM / / 110 / / (5) dhikkAra ho una pApiyoM meM bhI atyaMta pApI jIvoM ke paNDitapane ko jo binA kAraNa hI ajJAna ke garva se sUtra kA ullaMghana karake bolate haiM / udara bharane ke liye pApa rUpa vyApAra karane vAle to adhama hI hote haiM parantu sUtra ke viruddha bolane vAle to unase bhI atyanta adhama hote haiM / / 121 / / 18
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ MOREWISHERO (1) dhanya haiM ve jIva jinhoMne sAMvatsarika evaM dazalakSaNa aura aSTAnhikA Adi cAturmAsika dharmaparyoM kA vidhAna kiyA kyoMki mahAraMbhI jIva bhI ina paryoM meM jinamandira jAkara dharma kA sevana karate haiM | |gAthA 26 / / (2) dhanya haiM ve jIva jinakI sahAyatA se jinadharmI dharma kA sevana karate haiM aura jo zAstrAbhyAsa Adi bhalA AcaraNa karane vAle jIvoM ko sadAkAla dharma kA AdhAra dekara unakA nirvighna svAdhyAya Adi hotA rahe aisI sAmagrI kA mela milAte haiM / / 52-53 / / (3) dhanya haiM ve jIva jinheM narakAdi ke duHkhoM kA smaraNa karate hue mana meM hariharAdi kI Rddhi aura samRddhi ke prati bhI udAsabhAva hI utpanna hotA hai||95|| (4) dhanya haiM ve jIva aura ve hI bhAgyavAna haiM jinheM kahA huA jo zuddha jinadharma kA svarUpa vaha Ananda utpanna karatA hai||113|| (5) dhanya haiM ve jIva jo saMsAra se bhayabhIta hote hue dhana aura rAjyAdi ke kAraNabhUta una vyApAroM kA jo ki nizcaya se atyaMta pApa sahita haiM, tyAga karate haiM / / 119 / / (6) dhanya haiM ve jIva jina bhAgyavAnoM kA aise paMcama kAla ke daMDa sahita loka meM bhI jisameM ki samyaktva bigar3ane ke aneka kAraNa bana rahe haiM, samyaktva calAyamAna nahIM hotA, unheM maiM praNAma karatA huuN||133 / / (7) dhanya haiM ve jIva jina bhAgyavAna kRtArtha jIvoM ko puNya ke udaya se zuddha guru milate haiN| sacce guru kA milanA sahaja nahIM hai, jinakI bhalI honahAra hotI hai unako hI guruoM kA saMyoga milatA hai / / 135 / / dhanya dhanya 19
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAya! hAya // Apako yaha itanA ODOO kheda kyoM ? (1) hAya ! hAya !! dekho, saMsAra rUpI kue~ meM DUbate hue bhI ye jIva kaise nAca rahe haiM-aisA saMyamiyoM ke mana meM asaMyamI jIvoM ko dekhakara bar3A saMtApa hotA hai||gAthA 9 / / (2) hAya ! hAya !! moha kI yaha bhArI mahimA hai ki 'saMsArI jIva prayojana ke lobha se putrAdi svajanoM ke moha ko to grahaNa karate haiM para yathArtha sukhakArI jinadharma ko aMgIkAra nahIM karate' ||19 / / (3) hAya ! hAya !! yaha bar3A akArya hai ki prakaTa meM koI svAmI nahIM hai jisake pAsa jAkara hama pukAra kareM ki jinavacana to kisa prakAra ke haiM, suguru kaise hote haiM aura zrAvaka kisa prakAra ke haiM / / 35 / / (4) hAya ! hAya !! sarpa ko dekhakara jaba loga dUra bhAgate haiM to unako to koI bhI kucha nahIM kahatA parantu jo kuguru rUpI sarpa kA tyAga karatA hai use mUDhajana duSTa kahate haiM / / 36 / / OODOOD
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000 (5) hAya ! hAya !! yadi koI roTI kA Tukar3A bhI mA~gatA hai to loka meM pravINatA rahita pAgala kahalAtA hai aura kuguru nAnA prakAra ke parigrahoM kI yAcanA karatA hai to bhI usameM pravINapanA ThaharAyA jAtA hai so yaha moha kI mahimA hai / / 39 / / (6) hAya! hAya !! thor3e se dinoM kI mAna bar3AI ke lie anya mUrkhoM ke kahane se jinasUtra kA ullaMghana karake jo jIva upadeza de dete haiM unako parabhava meM jo duHkha hoMge unheM yadi jAnate haiM to basa kevalI bhagavAna hI jAnate haiM / / 56 / / (7) hAya ! hAya !! jo, jisa pApanavamI ke dina lAkhoM pazu-bhaiMse Adi home jAte haiM use bhI pUjate haiM aura zrAvaka kahalAte haiM ve vItarAga deva kI niMdA karAte haiM ki dekho! jainI bhI aisA kArya karate haiM / / 76 / / (8) hAya ! hAya !! isa 'upadezaratnamAlA' jaise prAmANika aura kalyANakArI zAstroM kI bhI atyaMta mAna aura moha rUpI rAjA se ThagAye gaye kaI adhama mithyAdRSTi AcaraNa meM niMdA karate haiM so niMdA karane se jo narakAdi ke duHkha hote haiM unako ve nahIM ginate / / 97 / / (9) hAya ! hAya !! arahaMta deva athavA nirgratha guru ke stavana se abhimAna viSa ko upazamAne ke sthAna para usase bhI mAna kA poSaNa karanA so yaha duzcAritra hai / / 144 / / (10) hAya ! hAya !! jo jIva jinarAja ke AcAra meM pravartatA hai usake AcAra meM lokAcAra nahIM milatA to mUr3ha jIva lokAcAra (lokamUr3hatA) karate hue apane ko jainI kaise kahate haiM ! || 145 / / 21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ (sudeva-anyadeva GN (1) cAra ghAtiyA karmoM kA nAza karake ananta jJAnAdi ko prApta karane vAle arahaMta deva ke nimitta se mokSamArga kI prApti hotI hai ataH nikaTa bhavya jIvoM ko unake svarUpa kA vicAra hotA hai aura kara liyA hai apanA kArya jinhoMne aise uttama kRtArtha puruSoM ke hRdaya meM ve nirantara basate haiN||gaathaa 1 / / (2) apanI zakti kI hInatA ke kAraNa yadi tU vrata, tapa, adhyayana evaM dAna Adi nahIM kara pAtA hai to bhale hI mata kara parantu eka sarvajJa vItarAga deva kI zraddhA to dRr3ha rakha kyoMki jisa kArya ko karane meM kevala akele eka arahaMta deva samartha haiM use karane meM ye tapazcaraNa Adi koI bhI samartha nahIM haiM / / 2 / / (3) he mUr3ha ! sukha ke lie anya sarAgI devoM ko namaskAra karatA huA tU ThagAyA gayA hai kyoMki jinadeva kA kahA huA dharma hI sakala sukha kA kAraNa hai||3|| (4) isa jIva ko saba bhayoM meM maraNa kA bhaya bar3A hai usako dUra karane ke 22
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ lie yaha kudevAdi ko pUjatA hai parantu koI bhI deva ise mRtyu se bacAne meM samartha nahIM hai ataH unako pUjanA-vaMdanA mithyAbhAva hai parantu rAga-dveSa rahita sarvajJa arahaMta deva ke zraddhAna se mokSa kI prApti hotI hai ata: jinendra bhagavAna hI maraNa kA bhaya nivAraNa karate haiM-aisA jAnanA / / 4 / / (5) jinarAja ke guNa rUpI ratnoM kI mahAnidhi pA karake bhI mithyAtva kyoM nahIM jAtA-yaha Azcarya kI bAta hai athavA nidhAna pAkara bhI kRpaNa puruSa to daridra hI rahatA hai-isameM kyA Azcarya hai||25|| (6) arahaMta deva aura nigraMtha guru-aisA nAma mAtra se to saba hI kahate haiM parantu unakA yathArtha sukhamaya svarUpa bhAgyahIna jIvoM ko prApta nahIM hotA so arahaMtAdi ke sacce svarUpa kA avazya hI nizcaya karanA cAhiye / / 33 / / (7) kaI jaina kula meM upaje jIva nAma mAtra to jainI kahalAte haiM parantu jinadeva kA yathArtha svarUpa nahIM jAnate aura bhalI prakAra upayoga lagAkara devAdi kA nirNaya bhI nahIM karate so yaha unake tIvra pApa kA hI udaya hai jo nimitta milane para bhI yathArtha jinamata ko nahIM pAyA / / 60 / / / (8) jo vItarAga deva ke bhakta haiM arthAt jina puruSoM ke hRdaya meM zuddha jJAna sahita jinarAja basate haiM unheM sarAgiyoM dvArA kahe gaye mithyA dharma tuccha bhAsate haiM / / 67 / / (9) kaI jIva kudevoM kA sevana Adi mithyA AcaraNa ko to chor3ate nahIM aura kahate haiM ki yaha to vyavahAra hai, zraddhA to hamAre jinamata kI hI hai unako yahA~ kahA hai ki 'jaba taka tumhAre rAgI-dveSI mithyA devoM kI sevA hai taba taka samyaktva kA eka aMza bhI nahIM hai ataH mithyA devoM kA prasaMga to dUra hI se chor3a denA aura tabhI samyaktva kI koI bAta karanA' |71 / / (10) kula kA mukhiyA yadi mithyAdevAdi kI ruci karatA hai to usake vaMza ke sabhI loga vaisA AcaraNa karake kahate haiM ki 'hamAre bar3e aisA hI karate Aye haiM aura isa prakAra saba hI mithyAtva puSTa hone se saMsAra meM hI bhramaNa karate haiM | 77 / / (11) arahaMta deva kA svarUpa jaisA kahA gayA hai vaisA yukti aura zAstra se avirodha rUpa parIkSAvAnoM ko to prakaTa dikhAI detA hai parantu jina jIvoM ke
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva kA udaya hai unako kucha bhI nahIM bhAsatA / / 80 / / (12) jo koI jinarAja kI pUjA ke avasara meM zraddhAvAna jIvoM ko karor3oM kA dhana de to bhI ve usa asAra dhana ko chor3akara sArabhUta jinarAja kI pUjA hI karate haiM | |89 / / (13) jisakA jo guNa hotA hai usakI sevA karane se usI guNa kI prApti hotI hai-aisA nyAya hai| arahanta kA svarUpa jJAna-vairAgyamaya hai unakI pajA. dhyAna evaM smaraNAdi karane para jJAna-vairAgya rUpa samyaktva guNa kI prApti hotI hai aura hariharAdi devoM kA svarUpa kAma-krodhAdi vikAramaya hai unakI pUjAdi karane se mithyAtvAdi puSTa hote hI hote haiM-aisA jAnanA / / 10 / / (14) jo puruSa zuddha jinadharma kA upadeza detA hai vaha hI loka meM prakaTapane paramAtmA hai anya dhana-dhAnyAdi padArthoM ko dene vAlA nhiiN| kyA kalpavRkSa kI barAbarI anya koI vRkSa kara sakatA hai, kadApi nhiiN| aisA paramAtmA jayavanta ho ! ||101 / / (15) dharma kI utpatti ke mUla kAraNa to jinendradeva aura unake vacana Adi haiM, inake sivAya anya kudevAdi to pApa ke sthAna haiM jinase maiM svayaM ko tathA dUsaroM ko varjita karatA hU~ / / 103 / / (16) jina jinendradeva ko tuma prItipUrvaka vaMdate-pUjate ho una hI ke vacanoM kI avahelanA karate ho arthAt unake vacanoM meM kahe hue ko mAnate nahIM ho to phira unheM tuma kyA vaMdate-pUjate ho ! ||131 / / (17) loka meM bhI aisA sunane meM AtA hai ki jo jisakI ArAdhanA yA sevA karatA hai vaha usakI AjJA pramANa calatA hai aura use kupita nahIM karatA so yadi tuma bhI jinendra kI pUjA-bhakti karate ho aura vAMchita kArya kI siddhi cAhate ho to pahile unake vacanoM ko maano| bhagavAna kI vANI meM kahA gayA hai ki jo rAga-dveSa sahita kSetrapAlAdi haiM ve kudeva haiM unheM sudeva nahIM mAno so isa jina AjJA ko pramANa kro||132 / / (18) arahaMtAdi vItarAga haiM unake sevana se mAnAdi kaSAyoM kI hInatA hotI hai parantu usake dvArA ulTe mAnAdi kA poSaNa karane vAle jIvoM kA yaha
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ duzcAritra hai, ve jIva bar3e abhAge haiM / / 144 / / (19) jainiyoM kI rIti alaukika hai, loka se ulTI hai| jainI vItarAga ko deva mAnate haiM, loga sarAgI ko deva mAnate haiM so yadi koI laukika sarAgI devoM ke pUjanAdi kI pravRtti karatA hai to vaha jainI nahIM hai - aisA tAtparya jAnanA / / 145 / / (20) jo bAta nizcaya se ajJAnI loga mAnate haiM use to sAre loga mAnate hI haiM parantu jisa bAta ko jinendradeva mAnate haiM use koI virale jIva hI mAnate haiM arthAt ajJAnI jIvoM ko dhana-dhAnyAdi utkRSTa bhAsita hote haiM so to sAre mohI jIvoM ko svayameva utkRSTa bhAsate hI haiM parantu jinadeva vItarAga bhAva ko utkRSTa mAnate haiM so yaha mAnane vAle bahuta thor3e haiM kyoMki jina jIvoM kA nikaTa saMsAra hai aura moha maMda ho gayA hai una hI ko vItarAgatA rucatI hai / / 146 / / (21) yadi tuma lokAcAra se bahirbhUta jinarAja ko jAnate ho to una jinendra ko mAnate hue tuma lokAcAra ko kaise mAnate ho ! / / 148 / / (22) jo jIva jinendra bhagavAna ko mAnakara bhI anya devoM ko praNAma karate haiM una mithyAtva sannipAta se grasta jIvoM kA kauna vaidya hai ! / / 149 / / (23) paramabhAva se prabhu ke caraNoM ko namaskAra karake eka hI prArthanA hai ki unake vacana rUpI ratnoM ko grahaNa karane kA mujhe sadA ati lobha ho / / 157 / / (24) he prabho ! mujha para aisA svAmipanA karo ki jisase mujhe sAmagrI kA suyoga prApta hokara merA manuSyapanA saphala ho jAye / / 160 / / (25) rAgAdi doSa jinameM pAye jAte haiM ve kudeva haiM, unakA tyAga karake vItarAga deva ko hRdaya meM sthApita karanA cAhiye | | antima savaiyA / / (26) santajanoM ko cintita padArtha ko dene vAle zrI arahaMta deva maMgala haiM aura sakala jJeyAkRtiyoM ke jJAyaka zrI siddha bhagavantoM kA samUha bhI maMgala hai / / antima chappaya 1 / / 25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ jina AjJA kA ullaMghana (1) jina AjJA bhaMga karane meM jIva ko itanA adhika pApa hotA hai ki usase use punaH jinabhASita dharma kA pAnA atyanta durlabha ho jAtA hai / / gAthA 11 / / (2) koI jinAjJA se parAGmukha ajJAnI jIva caityAlaya ke dravya se vyApAra karate haiM aura koI udhAra lekara AjIvikA karate haiM ve mahApApa bA~dhakara saMsAra samudra meM DUba jAte haiM / / 12 / / (3) jinAjJA meM parAyaNa puruSa ko nirgratha guru se athavA unakA saMyoga na ho to zraddhAnI zrAvaka se zAstra sunanA cAhiye / / 23 / / (4) jinarAja kI zuddha AjJA meM tatpara puruSa kitane hI pApI jIvoM ke sirazUla haiM / / 34 / / (5) jinarAja kI AjJA to yaha hai ki kuguru kA sevana mata karo parantu usako bhI tyAgakara kuguru ko guru kahakara namaskAra karate haiM aura ajJAnI jIva kisI eka kuguru ko mAnate haiM to usake anusAra saba hI mAnane lagate haiM so yaha ajJAna kA mAhAtmya hai / / 39 / / (6) karane yogya pUjA Adi dharmakArya apanI icchA ke anusAra yadvA tadvA na karake jinendra kI AjJA pramANa hI yathArtha karane yogya haiM kyoMki yatnAcAra rahita jo kArya haiM ve AjJA bhaMga karane se duHkhadAyaka haiM / / 45 / / (7) jinarAja kI AjJA rahita aura krodhAdi kaSAyoM sahita dharma kA sevana karane vAloM ko na to yaza hI milatA hai aura na dharma hI hotA hai / / 55 / / (8) jo jIva saMsAra se bhayabhIta haiM unheM to jinarAja kI AjJA bhaMga karane kA bhaya hotA hai parantu jinheM saMsAra kA bhaya nahIM hotA unake jinAjJA bhaMga karanA khela hotA hai / / 59 / / (9) jinarAja kI AjJA kI virAdhanA karake vastrAdi parigraha dhAraNa karate hue bhI jo svayaM ko gaNadhara Adi ke kula ke kahate haiM unase yahA~ kahA hai 26
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ ki 'jo jinarAja kI AjJA se anyathA AcaraNa karatA hai vaha mithyAdRSTi hI hai, kula se kucha sAdhya nahIM hai / / 72 / / (10) jo puruSa jinasUtra kA ullaMghana karake AcaraNa karate hue bhI apane Apako uttama zrAvaka mAnate haiM ve daridratA se grase hue bhI apane ko dhanavAna ke samAna tolate haiM / / 73 / / (11) svayaM ko dharmAtmA kahalavAne ke lie jo jIva anya mithyAdRSTiyoM kA kahA huA jinAjJA rahita AcaraNa karate haiM ve pApI hI haiM / / 75 / / (12) jinAjJA meM jo-jo kahA gayA hai usako to mAnatA hai aura jinAjJA ke sivAya aura ko nahIM mAnatA vaha puruSa tattvajJAnI hai / / 11 / / (13) jinAjJA se to dharma hai aura AjJA rahita jIvoM ko prakaTa adharma hai - aisA vastusvarUpa jAnakara jinAjJA ke anusAra dharma karo aura pratyeka dharmakArya jinAjJA pramANa hI kro| apanI yukti se mAnAdi kaSAyoM kA poSaNa karane ke lie jinAjJA ke sivAya pravartana karanA yogya nahIM hai / prazna - jinAjJA ko pramANa karanA kise kahate haiM ? uttara - kundakunda Adi mahAna AcAryoM ne jo yukti aura zAstra se aviruddha yathArtha AcaraNa batAyA hai use aMgIkAra karanA hI jinAjJA ko pramANa karanA hai / / 92 / / (14) cakravartI athavA anya sAdhAraNa rAjAoM kI bhI AjJA bhaMga karane para maraNa taka kA duHkha hotA hai to phira kyA tIna loka ke prabhu jo jinendra devAdhideva unakI AjJA kA bhaMga karane para duHkha nahIM hogA arthAt hogA hI hogA / / 98 / / (15) kaI jIva jinAjJA pramANa pUjAdi kAryoM meM hiMsA mAna unakA utthApana karake aura hI prakAra se dharma tathA jIvadayA kA prarUpaNa karate haiM unako kahA hai ki 'yadi pUjAdi kAryoM meM hiMsAdi hote to bhagavAna unakA upadeza kyoM dete isalie tumhArI samajha hI meM doSa hai| jinavacana to sarvathA dayAmaya hI haiM aura jinake jinAjJA pramANa nahIM hai unake na to dharma hai aura na hI dayA hai' / / 99 / / 27
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ (16) kitane hI mithyAdRSTi jIva jinAjJA ke binA tapazcaraNa Adi kriyAoM kA aneka ADambara karate hai ve ADambara mUryoM ko hI utkRSTa bhAsate haiM parantu jJAnI jAnate haiM ki ye samasta kriyAe~ jinAjJA rahita hone se kAryakArI nahIM haiN| 100 / / (17) jo jinAjJA meM tatpara haiM ve hI dharma ke liye hamAre guru haiM ||104 / / (18) jo jIva jinAjJA ko bhaMga karake apanI vidvattA dvArA anyathA upadeza karate haiM ve jinadharmI nahIM haiM / / 124 / / (19) rAjAdi kI sevA karake yadi koI usase phala cAhatA hai to usakI AjJAnusAra calatA hai aura sevA to kare para AjJA usakI nahIM mAne to use phala nahIM miltaa| isI prakAra yadi tuma jinadeva ko ArAdhate ho to unakI AjJA ko pramANa karanA, yadi pramANa nahIM karoge to ArAdhanA kA phala mokSamArga tumheM kadApi nahIM milegA / / 132 / / (20) jinarAja kI AjJA ke ArAdhakapane se darzana-jJAna-cAritra kI ekatA rUpa nirmala bodhi utpanna hotI hai ||138 / / (21) baMdhana va maraNa Adi kA duHkha tIvra duHkha nahIM kyoMki ve to vartamAna hI meM duHkhadAyI haiM para jinavacanoM kI virAdhanA karanA anaMta bhava meM duHkhadAyI hai isalie jinAjJA bhaMga karanA mahA duHkhadAyI jAnanA / / 154 / / (22) zakti kI hInatA se yadyapi maiM zrAvaka ke utkRSTa vrata dhAraNa nahIM kara - sakatA to bhI mujhe jinAjJA pramANa dharma dhAraNa karane kI lAlasA hai-aisI graMthakAra ne bhAvanA bhAI hai||156 / / hai
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ suguru (1) antaraMga mithyAtvAdi aura bahiraMga vastrAdi parigraha rahita prazaMsA yogya guru uttama kRtkRtya puruSoM ke hRdaya meM nirantara rahate haiM / / gAthA 1 / / (2) ajJAnI jIvoM ko ha~sa-ha~sakara saMsAra bhramaNa ke kAraNabhUta karmoM ko bA~dhate hue dekhakara zrI guruoM ke hRdaya meM karuNAbhAva utpanna hotA hai ki 'ye jIva aisA kArya kyoM karate haiM, vItarAga kyoM nahIM hote / / 9 / / (3) zuddha guru ke upadeza se samyak zraddhAna hotA hai aura azraddhAnI ke mukha se zAstra sunane para zraddhAna nizcala nahIM hotA - aisA tAtparya hai / / 22 / / (4) jIva ko bAhya abhyaMtara parigraha se rahita nirgratha guruoM ke nikaTa aura unakA saMyoga na ho to una hI ke upadeza ko kahane vAle zraddhAnI zrAvaka se zAstra sunanA yogya hai / / 23 / / (5) maMdamohI bhavya jIvoM kI hI bAhya abhyaMtara parigraha se rahita vItarAgI guruoM ke prati tIvra prIti hotI hai / / 41 / / (6) bAhya-abhyaMtara parigraha se rahita zuddha guruoM kA sevaka jo puruSa hai vaha 29
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ *** ***** mithyAdRSTiyoM kA mahA zatru hai isalie use una mithyAdRSTiyoM ke nikaTa balarahita hokara na basate hue jinadharmiyoM kI hI saMgati meM rahanA yogya hai- yaha upadeza hai / / 48 / / (7) dharma ke svarUpa ke vaktA suguru kA svAdhIna saMyoga hone para bhI jo nirmala dharma kA svarUpa nahIM sunate ve puruSa DhITha haiM aura duSTa haiM athavA saMsAra ke bhaya rahita subhaTa haiM / / 93 / / (8) hamArA kisI ke Upara rAga-dveSa nahIM hai, kevala guruoM meM rAgadveSa hai / ve to hamAre dharma ke artha guru haiM, unake sivAya jo jinAjJA meM tatpara haiM anya saba kuguruoM kA maiM tyAga karatA hU~ / / 104 / / (9) jinavacana rUpI ratnoM ke AbhUSaNoM se jo maMDita haiM aura yathArtha AcaraNa ke dhArI haiM ve saba hI suguru haiM / / 105 / / (10) Aja bhI kaI jinarAja ke samAna nagna mudrA ke dhArI guNavAna evaM nirdoSa guru dikhAI dete haiM jo kevala bAhya liMgadhArI hI nahIM haiM varan jinabhASita dharma ke dhArI haiM, kevala paramahaMsAdi ke samAna nahIM haiM / zaMkA- Aja isa kSetra meM yahA~ muni to dikhate nahIM phira yahA~ para kaise kahe ? samAdhAna - mAtra tumhArI apekSA to vacana nahIM hai, vacana to sabakI apekSA hotA hai / kinhIM puruSoM ke ve pratyakSa hoMge hI kyoMki dakSiNa dizA meM Aja bhI muni kA sadbhAva zAstra meM kahA hai / / 107 / / (11) jinakI honahAra bhalI nahIM hai unako suguru kA sadupadeza kabhI nahIM rucatA kintu viparIta hI bhAsita hotA hai / / 108 | | (12) aho ! aisA maMgala divasa kaba hogA jaba maiM suguru ke caraNoM ke nikaTa jinadharma ko sunU~gA ! isa prakAra jinase dharma kI prApti hotI hai aise suguru ke saMgama kI bhAvanA bhAI hai / / 128 || (13) apanI buddhi ke anusAra, vyavahAranaya ke dvArA, siddhAnta kI zuddhipUrvaka, kAla tathA kSetra ke anumAna se parIkSA karake suguru ko jAnanA cAhiye / / 134 / / (14) sacce guru kI prApti sahaja nahIM hai / jinakA puNya kA udaya ho aura bhalI honahAra ho aise kinhIM bhAgyavAna kRtArtha jIvoM ko hI zuddha guru milate haiM, hama ajJAnI bhAgyahInoM ko guru kI prApti va nizcaya kaise ho ! / / 135 / / 30
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ *********** - (15) jo guru puNyavAna ho, tyAgIpane ko prApta huA ho, cAritra sahita ho, - vacana se jisakI mahimA kahI na jA sake aura yugapradhAna ho-aise guru kI hI mujhe zaraNa hai||136 / / (16) Ajakala eka zraddhAna karanA hI kaThina hai to jIvana paryanta cAritra dhAraNa karanA to kaThina hai hI so jo cAritra ke dhArI haiM ve hI guru pUjya haiM-aisA gAthA kA bhAva jAnanA / / / 139 / / (17) eka yugapradhAna jo AcArya hai use madhyastha mana se pakSapAta rahita hokara aura zAstra dRSTi se lokapravAha ko tyAgakara bhalI prakAra parIkSA karake nizcaya karanA yogya hai| hamAre to ye hI guru haiM, hamako guNa-doSa vicArane se kyA prayojana hai aisA pakSapAta nahIM karanA cAhiye / / 140 / / (18) jagata meM svarNa-ratnAdi vastuoM kA vistAra to sarva hI sulabha hai parantu jo sumArga me rata haiM aura jinamArga meM yathArthatayA pravartate haiM aise gurujanoM kA milApa nizcaya se nitya hI durlabha hai / / 143 / / (19) jainI aparigrahI nigraMtha sAdhu ko guru mAnate haiM yaha hI yogya hai, parigrahI sagrantha ko guru mAnanA yogya nahIM / / 145 / / (20) jo bAhya-abhyaMtara parigraha rahita vItarAga haiM ve hI guru haiM / / 152 / / (21) sukha kA mUla viveka hai so viveka zrIguruoM ke prasAda se hotA hai aura isa kAla meM zrIguru kA nimitta milanA kaThina hai ataH sukha kaise ho ! || 158 / / (22) mujhe guru kI sAmagrI kA suyoga prApta hokara samyaktva sulabha ho-aisI prabhu se prArthanA hai||160 / / (23) pracura guNavAna aura nirmala buddhi ke dhAraka mahAna AcArya maMgalasvarUpa haiM aura siddhAnta ke pATha karane meM atyaMta pravINa upAdhyAya evaM nija siddha rUpa kA sAdhana karane vAle sAdhujana parama maMgala ko karane vAle haiM, mana-vacana-kAya se lau lagAkara bhAgacaMda jI unake caraNoM kI nitya vaMdanA karate haiM | |antima chappaya 1 / / ************* *** ***** *** ********** 31
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuguru (1) mithyAveSadhArI rAgI kuguruoM ke dvArA ThagAye jAte hue jIva apanI dharma rUpI nidhi ke naSTa hote hue bhI isa bAta ko mAnate nahIM haiM, jAnate nahIM haiM / |gaathaa 5 / / (2) prazna-hamAre to mithyAveSadhArI kuguruoM kI sevA kulakrama se calI AI hai to hama apane kuladharma ko kaise chor3a deM ? uttara-he mUr3ha ! lokapravAha tathA kulakrama meM dharma nahIM hotaa| yadi lokapravAha arthAt ajJAnI jIvoM ke dvArA mAne hue AcaraNa aura apane kulakrama meM hI dharma ho to mlecchoM ke kula meM calI AI huI hiMsA se bhI dharma hogA taba phira adharma kI paripATI kauna sI ThaharegI ! ||6|| (3) yadi koI apane ko bar3e AcAryoM ke kula kA batAkara pApa karegA to pApI hI hai, guru nahIM hai-aisA jAnanA / / 7 / / (4) kaI jIva saMsAra se chUTane ke liye kuguruoM kA sevana karate haiM unako yahA~ kahA hai ki vItarAga bhAva ke poSaka jinavacanoM ko jAnakara bhI jaba saMsAra se udAsInatA nahIM upajatI to phira rAga-dveSa ko puSTa karane vAle kuguruoM ke nikaTa saMsAra se viraktatA kaise upajegI arthAt
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kabhI bhI nahIM upajegI / / 8 / / (5) kaI jIva vyApArAdi ko chor3akara jJAna binA AcaraNa karate hue bhI apane Apako guru mAnate haiM unase kahA hai ki 'vyApArAdi meM hone vAlA Arambha itanA pApa nahIM hai jitanA mithyAtva hai| mithyAtva saba pApoM meM bar3A pApa hai' ||10|| (6) vidyAdi kA camatkAra dekhakara bhI kuguru kA prasaMga karanA yogya nahIM hai kyoMki svecchAcArI ke upadeza se apane zraddhAnAdi malina ho jAne se bahuta bar3I hAni hotI hai||18 / / (7) azradvAnI kuguru ke mukha se yadi zAstra sune to zraddhAna nizcala nahIM hotA-aisA tAtparya hai / / 22 / / (8) vaha hI to kathA hai, vaha hI upadeza hai aura vaha hI jJAna hai jisase jIva guru kA aura kuguru kA svarUpa jAna le / / 24 / / (9) paMcama kAla meM guru bhATa ho gae jo zabdoM se dAtAra kI stuti karake dAna ko lete haiM / / 31 / / / (10) Aja jo guru kahalAte haiM ve apanI mahimA meM Asakta hue yathArtha dharma kA svarUpa nahIM kahate ataH isa kAla meM jinadharma kI viralatA hai||32|| (11) jo jIva zraddhAnI haiM unako kuguru yathArtha mArga ke lopane vAle aniSTa bhAsate haiM ki 'inakA saMyoga jIvoM ko kadAcit mata hoo' ||34 / / (12) zrIguru tila ke tuSa mAtra bhI parigraha se rahita hI hone cAhieM parantu Aja gRhastha se bhI adhika to parigraha rakhate haiM aura apane ko guru manavAte haiM so yaha bar3A akArya hai||35|| (13) sarpa ko jo tyAge usako to saba bhalA kahate haiM parantu kuguru ko jo tyAge use mUrkha jIva nigurA va duSTa kahate haiM-yaha bar3e kheda kI bAta hai kyoMki sarpa se bhI adhika duHkhadAyI kuguru hai||36 / / (14) sarpa to eka hI maraNa detA hai para kuguru ke prasaMga se mithyAtvAdi puSTa hone se jIva nigodAdi meM anaMta maraNa pAtA hai isalie sarpa kA grahaNa to bhalA hai parantu kuguru kA sevana bhalA nahIM hai||37|| 33
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ (15) guNa-doSa kA nirNaya na karake jinAjJA se pratikUla kuguru ko bhI guru kahakara namaskAra karate haiM so loka kyA kare bheDacAla se ThagAyA gayA hai||38|| (16) moha kI yaha bhArI mahimA hai ki nAnA prakAra ke parigrahoM kI yAcanA karane para bhI kuguru pravINa ThaharAyA jAtA hai||39 / / / (17) kuguru apane mithyA veSa se bhole jIvoM ko Thagakara kugati meM khIMce le jAte haiN| kaise haiM ve kuguru ? naSTabuddhi haiM arthAt kArya-akArya ke viveka se rahita haiM tathA lajjA rahita haiM evaM cAhe jo bolate haiM ataH DhITha haiM aura dharmAtmAoM ke prati dveSa rakhane se duSTa bhI haiM / / 40 / / (18) jo jIva jaisA hotA hai usakI vaise hI jIva ke sAtha prIti hotI hai so jo tIvra mohI kuguru haiM unake prati mohiyA~ kI hI prIti hotI hai||41|| (19) kuguru ko pakSapAtavaza suguru mithyAdRSTi jIva hI batalAte haiN||44 / / (20) kuguru mithyAtva kA AcaraNa karate hue bhI svayaM ko suguru kA ziSya batAte haiM aura vastrAdi parigraha dhAraNa karate hue bhI apanA AcArya Adi pada mAnate haiM so yogya nahIM / / 72 / / (21) mAtra veSa dhAraNa kiyA hai jinhoMne unheM vaMdana karane se, unakI zikSAoM ko grahaNa karane se tathA unakI vizeSa bhakti karane se jIva mahA bhava-samudra meM DUbate haiM isalie unheM dUra se hI tyAga denA cAhiye / / 8 / / (22) mithyAtva ke mUla kAraNa kuguruoM ke hI tyAga karAne kA yahA~ prayojana hai||104|| (23) isa duHkhamA kAla meM rAga-dveSa sahita nAma mAtra ke guru bahuta haiM para dharmArthI suguru durlabha haiM ||112 / / (24) kitane hI guru to dekhe jAte hue bhI tattvajJAniyoM ke hRdaya meM nahIM ramate arthAt ve loka meM to guru kahalAte haiM parantu unameM gurupane ke guNa nahIM hote, aise guru tattvajJAniyoM ko nahIM rucate para kaI guru adRSTa haiM, dekhane meM nahIM Ate to bhI jJAnI unakA parokSa smaraNa karate haiM jaise jina haiM iSTa jinako aise gaNadharAdi Aja pratyakSa nahIM haiM to bhI jJAniyoM ke hRdaya meM ve ramate haiM / / 129 / /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (25) 'hama to kuguruoM ko hI suguru ke samAna jAnakara pUjeMge, guNoM kI parIkSA karake hameM kyA karanA hai'-aisA yadi koI kahatA hai to usakA niSedha hai ki 'ati pApI aura parigrahAdi ke dhArI kuguruoM ko tuma suguru ke samAna nahIM mAno' ||130 / / (26) bhagavAna kI vANI meM sthAna-sthAna para kahA gayA hai ki 'jo parigrahadhArI viSayAbhilASI Adi haiM ve kuguru haiM unheM suguru nahIM mAno' so tuma usa vANI ko pramANa karo / / 132 / / (27) ratnatraya kA sAdhakapanA sAdhu kA lakSaNa hai so nizcaya dRSTi se antaraMga to dIkhatA nahIM parantu vyavahAranaya se siddhAnta meM jo mahAvratAdi AcaraNa aura guruoM ke yogya kSetra-kAla kahA hai usake dvArA unheM parakha lenA cAhiye ki vaha inameM hai yA nahIM so guruoM ke yogya jo kSetra-kAla na ho vahA~ para jo sthita hoM aura pA~ca mahAvratAdi kA AcaraNa jinameM nahIM pAyA jAtA ho ve kuguru haiM / / 134 / / (28) jo-jo loka meM guru dIkhate haiM athavA guru kahalAte haiM ve-ve zAstra ke dvArA parIkSA karake hI pUjane yogya haiN| zAstrokta guNa jinameM nahIM dikhAI deM unako nahIM pUjanA / / 139 / / (29) hamAre to ye hI guru haiM, hameM guNa-doSa vicArane se kyA prayojana-aisA pakSapAta tyAgakara zAstra meM guru ke jaise guNa-doSa kahe haiM vaise vicAra kara lokamUr3hatA tyAga ke guru ko mAnanA yogya hai||140 / / (30) parigrahadhArI kuguru ke nimitta se buddhimAnoM kI bhI buddhi calAyamAna ho jAtI hai| loka meM unake dvArA utpanna kiye hue gahalabhAva se nipuNa puruSa hI zuddha dharma se calita ho jAte haiM ataH unakA nimitta milAnA yogya nahIM hai||141|| (31) jinake vacanoM meM jinamandira, zrAvaka aura paMcAyatI dravya Adi meM bheda vartatA hai ve yugapradhAna guru nahIM haiM arthAt kaI caityavAsI pItAmbara evaM raktAmbara Adi kahate haiM ki 'yaha to hamArA mandira, hamAre zrAvaka aura hamArA dravya hai tathA ye caityAlaya Adi hamAre nahIM hai-isa prakAra kA bheda mAnane vAle guru nahIM haiM / / 152 / / 35
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ | jinavANI | (1) isa graMtha me deva-guru-dharma ke zradvAna kA poSaka upadeza bhalI prakAra kiyA hai so yaha mokSamArga kA prathama kAraNa hai kyoMki sacce deva-guru-dharma kI pratIti hone se yathArtha jIvAdikoM ke zradvAna-jJAna-AcaraNa rupa mokSamArga kI prApti hotI hai aura taba hI jIva kA kalyANa hotA hai isalie apanA kalyANakArI jAnakara isa zAstra kA abhyAsa karanA yogya hai / |graMthArambha / / (2) jinavANI ke anusAra parIkSApUrvaka nirNaya karake hI dharma dhAraNa karanA yogya hai ||gAthA 6 / / (3) vItarAga bhAva ke poSaka jinavacanoM ko jAnakara bhI saMsAra se udAsInatA nahIM upajatI to rAga-dveSa ko puSTa karane vAle kuguruoM ke nikaTa kaise upajegI ! ||8|| (4) jinavANI ke azraddhAna rUpa mithyAtva ke eka aMza ke vidyamAna rahate hue bhI mokSamArga kI atyanta durlabhatA hai / / 10 / / (5) jinavANI ke sivAya apanI paddhati bar3hAne ke lie yA mAnAdi poSane ke lie raMca mAtra bhI upadeza denA yogya nahIM hai||11|| (6) jinabhASita zAstra saba hI jIvoM ko dharma meM ruci rUpa saMvega karAne vAle haiM / / 22 / / (7) zAstra sunane kI paddhati rakhane ko jisa-tisa ke mukha se zAstra nahIM sunanA cAhiye yA to nigraMtha AcArya ke nikaTa sunanA cAhiye athavA una hI ke anusAra kahane vAle zraddhAnI zrAvaka se sunanA cAhiye / / 23|| (8) jinase hita-ahita kA jJAna ho aise jaina zAstra hI sananA, anya rAgAdi ko bar3hAne vAle mithyA zAstra sunane yogya nahIM haiN| / 24 / / (9) jinavANI ke anusAra arahaMtAdi kA nizcaya karanA, isa kArya meM bholA rahanA yogya nahIM / / 34 / / (10) jinavacana meM to tila ke tuSa mAtra bhI parigraha se rahita zrIguru aura samyaktvAdi dharma ke dhArI zrAvaka kahe gaye haiM / / 35 / / (11) jinavANI meM jaisA kahA hai usI pramANa pUjanAdi kAryo kA vidhAna yatnAcAra sahita karanA cAhiye, apanI buddhi ke anusAra yadvA-tadvA karanA 36
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogya nahIM hai / / 45 / / (12) prathama jinavANI ke anusAra zraddhAna ThIka avazya karo kyoMki zraddhAna ke binA upavAsAdi kArya yathArtha phala nahIM dete / / 46 / / (13) jahA~ koI jinavANI kA marma nahIM jAnatA ho vahA~ para rahanA ucita nahIM hai / / 49 / / (14) zAstra kA abhyAsa Adi bhalA AcaraNa karane vAle jIvoM ko jo puruSa sadAkAla unake nirvighna zAstrAbhyAsa Adi hotA rahe aisI sAmagrI kA mela milAtA hai vaha ciMtAmaNi aura kalpavRkSa Adi se bhI bar3A hai / / 53 / / (15) jaba jinavANI ko samajhane vAle bhI naSTabuddhi hokara anyathA AcaraNa karate haiM arthAt bhalI prakAra upayoga lagAkara devAdi kA nirNaya nahIM karate to jinako zAstra kA jJAna hI nahIM hai unako kyA doSa deM ! / / 60 / / (16) jinavANI ke anusAra tattvoM ke vicAra meM satata udyamI rahanA yogya hai / thor3A sA jAnakara apane ko samyaktvI mAnakara pramAdI honA yogya nahIM hai / / 64 / / (17) jinavacanoM ke zraddhAna ke binA upavAsa - vratAdi tapazcaraNa kA samasta ADambara vRthA hai||65 / / (18) zuddha hRdaya vAle puruSoM ko jaise-jaise jinavacana bhalI prakAra samajha meM Ate jAte haiM vaise-vaise unheM lokarIti meM bhI dharma pratibhAsita hotA hai, khoTA AcaraNa nahIM pratibhAsita hotA / / 66 / ' (19) jinavANI ke anusAra zraddhAna dRr3ha karanA - yaha gAthA kA tAtparya hai / / 70 / / (20) jinavANI ke anusAra deva - guru-dharma ke yathArtha svarUpa kA nirNaya karake dharma dhAraNa karanA hI bhalA hai / / 74 / (21) jinavANI kA abhyAsa karake mithyAtva kA to tyAga aura samyaktvAdi guNoM ko aMgIkAra karanA - yaha manuSya janma dhAraNa karane kA phala thA so jisane yaha kArya nahIM kiyA usakA manuSya janma pAnA na pAne ke barAbara hai / / 81 / / (22) zAstroM meM jo yukti va zAstra se aviruddha kathana hoM unako pramANa karanA / prazna - jo digambara zAstroM meM hI anya - anya kathana hoM to kyA kareM ? 37
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttara - jo sarva zAstroM meM eka sA kathana ho so to pramANa hai hI aura kahIM vivakSA ke vaza se anya kathana ho to usakI vidhi milA lenA aura apane jJAna meM vidhi na mile to apanI bhUla mAna bar3e jJAniyoM se nirNaya kara lenA / zAstra ko dekhane kA vizeSa udyamI rahe to apanI bhUla miTa jAtI hai aura zraddhA nirmala hotI hai / / 92 / / (23) isa upadezamAlA ke siddhAnta ko saba hI muni zrAvaka mAnate haiM, par3hate haiM aura par3hAte haiM / yaha koI kapola kalpita nahIM hai, prAmANika hai aura 'samyaktvAdi ko puSTa karane se sabakA kalyANakArI hai / 96 / / (24) jo yathArtha AcaraNa to kara nahIM sakate aura apane Apako mahaMta manavAnA cAhate haiM, mohI haiM unako zAstra kA yathArtha upadeza nahIM rucatA / ve adhama mithyAdRSTi isa zAstra kI niMdA karate haiM aura niMdA se hone vAle narakAdi ke duHkhoM ko ginate nahIM haiM / / 97 / / (25) jagata ke guru jo jinarAja unake vacana samasta jIvoM ko hitakArI haiM so aise jinavacanoM kI virAdhanA se kaho kaise dharma ho sakegA aura kisa prakAra jIvadayA pala sakegI ! / / 99 / / (26) jinendra deva ke vacana dharma kI utpatti ke mUla kAraNa haiM / graMthakAra kahate haiM ki 'maiMne apane tathA dUsaroM ke zraddhAna ko dRr3ha karane ke lie hI yaha zAstra kA upadeza racA hai' / / 103 / / (27) jinavacana ke jJAtAoM ko eka hI mahAduHkha hotA hai ki 'mUr3ha jIva dharma kA nAma lekara pApa kA sevana karate haiM' / / 114 / / (28) jo jinavacanoM ke jJAna se saMsAra se bhayabhIta hote hue vairAgya meM tatpara hokara una vacanoM ke rahasya meM ramate haiM aise mahAnubhAva puruSa thor3e haiM / / 115 / / (29) binA kAraNa hI ajJAna ke garva se jinavANI kA eka akSara bhI anyathA * kahane vAle arthAt usake viruddha bolane vAle jIva adhamoM me bhI mahA adhama haiM, ve ananta saMsArI hote haiM / / 121 / / (30) 'mahAvIra svAmI kA jIva mArIci jinasUtra kA ullaMghana karake upadeza ' dene ke kAraNa saMsAra meM lambe kAla taka ghUmA' - zAstra ke aise vacanoM ko bArambAra sunakara bhI doSoM ko nahIM ginakara jo mithyAsUtra ke vacanoM kA sevana karatA hai use samyagjJAna aura uttama vairAgya kaise ho sakatA hai ! / / 123-124 / / 38
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ (31) bahuta mata kaho, mata kaho kyoMki una jIvoM ke lie jinavANI kA hitopadeza mahA doSa rUpa hai jo cikane karmoM se baMdhe hue haiM / / 125 / / (32) ve jIva dharma ke vacanoM se kucha nahIM samajha pAte jo hRdaya azuddha haiM so unheM samajhAne ke lie jo guNavAna prayatna karatA hai vaha nirarthaka hI apanI AtmA kA damana karatA hai arthAt use kaSTa detA hai / / 126 / / (33) kaI jIva jinarAja ke vacanoM ko to mAnate hI nahIM parantu bAhara meM unakI vaMdanA-pUjA bahuta karate haiM to unakI vaMdanA - pUjA kAryakArI nahIM hai / / 131 / / (34) yadi tuma vAMchita kArya mokSa kI siddhi cAhate ho to jinadeva ke vacanoM ko pahale mAno | | 132 / / (35) jinarAja ke dvArA kahA gayA zAstra kA vyavahAra paramArtha dharma ko sAdhane vAlA hai arthAt vaha paramArtha ke svarUpa ko pRthak dikhAtA hai| zAstrAbhyAsa rUpa vyavahAra se paramArtha rUpa vItarAga dharma kI prApti hotI hai. aisA jAnanA | |138 / / (36) zAstra ke jJAniyoM dvArA hI una mUrkha jIvoM mithyA pariNati jAnI jAtI hai jo saba guru, zrAvaka aura jinabimboM ke eka hote hue bhI jinadravya arthAt caityAlaya ke dravya ko paraspara meM kharca nahIM karate / / 150 - 151 / / (37) jinavacanoM ko pAkara bhI yadi kisI ko hita-ahita kA jJAna nahIM huA to jAnanA ki usake mithyAtva kA tIvra udaya hai / / 153 / / (38) isa loka meM baMdhana aura maraNa ke bhayAdi kA duHkha tIvra duHkha nahIM hai / duHkhoM meM duHkha kA nidhAna to jinavacana kI virAdhanA karanA hai / / 154 / / (39) graMthakAra kahate haiM ki 'yadyapi maiM utama zrAvaka kI pair3I para car3hane meM asamartha hU~ tathApi jinavacanoM ke anusAra karane kA manoratha mere hRdaya meM sadA banA rahatA hai' / / 156 / / (40) 'jinavacana rUpI ratnoM ko grahaNa karane kA mujhe sadA atyanta lobha ho' - aisI prabhu ke caraNoM ko paramabhAva se namaskAra karake granthakAra ne iSTa prArthanA kI hai / / 157 / / (41) isa graMtha meM zrI nemicanda jI dvArA racita ye kucha gAthAe~ haiM unako he bhavya jIvoM ! tuma par3ho, jAno aura kalyANa rUpa mokSa pada prApta karo | | 161 / / 39
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ NEW utsUtrabhASI) (1) jinasUtra kA ullaMghana karake aMza mAtra bhI upadeza denA jinavara kI AjJA kA bhaMga karanA hai aura jinavara kI AjJA ke sivAya yadi koI kaSAya ke vazIbhUta hokara eka akSara bhI kahe to usase itanA pApa hotA hai ki jisase yaha jIva nigoda calA jAtA hai| gAthA 11 / / (2) jo puruSa sUtra kA ullaMghana karake upadeza detA hai usakI kSamA bhI rAgAdi doSa aura mithyAtva kA ThikAnA hai aura jinasUtra ke anusAra upadeza dene vAle uttama vaktA kA roSa bhI kSamA kA bhaMDAra hai ||14|| (3) jaise loka meM zreSTha maNi sahita bhI viSadhara tyAjya hotA hai vaise hI bahuta kSamAdi guNoM aura vyAkaraNAdi aneka vidyAoM kA sthAna bhI utsUtrabhASI arthAt jinasUtra kA ullaghana karake upadeza dene vAlA puruSa tyAjya hotA hai / / 18 / / (4) sUtra ke viruddha bolane meM jinheM zaMkA nahIM hotI aura yadvA-tadvA 40
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0000000000 kahate haiM ve jIva mithyAdRSTi haiM / / 44 / / (5) jinasUtra anusAra yathArtha upadeza denA yogya hai / jina jIvoM ko thor3e se dinoM kI mAna-bar3AI ke lie anya mUrkhoM ke kahane se jinasUtra kA ullaMghana karake bolane meM bhaya nahIM hotA una jIvoM ko parabhava meM jo duHkha hoMge unako yadi jAnate haiM to kevalI bhagavAna hI jAnate haiM / / 56 / / (6) jo jIva jinasUtra kA ullaMghana karake upadeza dete haiM unake samyagdarzanAdi kI prApti rUpa bodhi kA nAza hotA hai aura anaMta saMsAra bar3hatA hai isalie prANoM kA nAza hote bhI dhIra puruSa jinasUtra kA ullaMghana karake kadApi nahIM bolate / / 57 / / (7) yadi tUne sUtra kA ullaMghana karake aisA vacana kahanA prAraMbha kara diyA hai ki jisameM apanA bhI kucha hita nahIM hai aura para kA bhI hita nahIM hai to he jIva ! tU niHsaMdeha saMsAra samudra meM DUba gayA aura terA tapazcaraNAdi kA samasta ADaMbara vRthA hai / / 65 / / (8) jo jIva kAraNa rahita ajJAna ke garva se sUtra kA ullaMghana karake bolate haiM ve pApiyoM meM bhI atyaMta pApI haiM aura adhamoM meM bhI mahA adhama haiN| laukika prayojana ke lie jo pApa karate haiM ve to pApI hI haiM parantu jo binA prayojana paMDitapane ke garva se anyathA upadeza karate haiM ve mahApApI haiM / / 121 / / (9) utsUtrabhASI jIva mithyA abhimAnavaza apane ko paMDita mAnate hue naraka - nigodAdi nIca gati hI ke pAtra hote haiM aura anaMta saMsAra meM bhramaNa karate haiN| mahAvIra svAmI ke jIva mArIci ne jaina sUtra kA ullaMghana karake upadeza diyA jisake kAraNa usane ati bhayAnaka bhava-vana meM kor3Akor3I sAgara taka bhramaNa kiyA / / 122-124 / / (10) aho ! vaha maMgala divasa kaba AegA jaba maiM utsUtra ke leza arthAt aMza rUpI viSakaNa se rahita hokara jinadharma ko sunU~gA ! | / 128 / / 41
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadharma (1) arahaMta bhagavAna ke mata kI zraddhA karane vAlA arthAt jo bhagavAna ne kahA hai vaha hI satyArtha hai aisA mAnane vAlA puruSa mokSamArgI hai aura jinamata kI zraddhA ke binA ghora tapazcaraNAdi karane para bhI vizeSa phala nahIM milatA / / gAthA 2 / / (2) jinabhASita dharma akelA hI saMsAra ke samasta duHkhoM ko haratA hai aura sakala sukha kA kAraNa hai / / 3 / / (3) jinamata ke zraddhAna se mokSa prApta hotA hai aura vahA~ yaha jIva sadA avinAzI sukha bhogatA hai / / 4 / / (4) lokapravAha tathA kulakrama meM dharma nahIM hotA, dharma to jinabhASita vItarAga bhAva rUpa hI hai| kulakrama meM dharma ho to mleccha kula meM calI AI huI hiMsA se bhI dharma hogaa| isI prakAra yadi apane kula meM saccA jinadharma bhI calA A rahA ho aura usako kulakrama jAnakara sevana kare to bhI vizeSa phala kA dAtA nahIM hai isalie jinavANI ke anusAra nirNaya karake hI dharma dhAraNa karanA yogya hai / / 6 / / (5) loka meM bhI rAjanIti hai ki nyAya kabhI bhI kulakrama se nahIM hotA to phira kyA tIna loka ke prabhu arahaMta ke jinadharma ke adhikAra meM kulakrama ke anusAra nyAya hogA arthAt kabhI bhI nahIM hogA / 7 / / (6) usa jIva ko jinabhASita dharma durlabha ho jAtA hai jo jinamArga kA ullaMghana karake pravartatA hai / / 11 / / (7) khoTe Agraha rUpa pizAca se grahIta jIvoM ko dharma kA jo upadeza detA hai vaha mUrkha hai / 13 / / (8) jIva kA hitakArI eka jinadharma hai / 'jinadharma se mokSa hotA hai' isameM kisI bhI prakAra kA saMdeha nahIM hai isalie jo dharma ke utkRSTa rasa ke rasika haiM unako jinadharma kA svarUpa ati kaSTa se bhI jAnanA yogya hai / / 15 / / (9) anya laukika bAtoM ko to sabhI jAnate haiM aura caurAhe para par3A huA ratna bhI mila jAtA hai parantu jinabhASita dharma rUpI ratna kA samyak jJAna durlabha hai isalie jisa - tisa prakAra jinadharma kA svarUpa jAnanA yogya hai | | 16 || (10) samasta jIva sukhI honA cAhate haiM parantu sukha ke kAraNa jinadharma kA sevana nahIM karate aura pApabaMdha ke kAraNa putrAdi ke sneha ko hI karate haiM - yaha ka 42
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ ooooooooooooooooooooooooo moha kI mahimA hai / / 19 / / (11) jJAnIjana jinendrabhASita vItarAga bhAva rUpa zreSTha jinadharma ko hI sukha kA kAraNa mAnate haiM ataH unake lie vahI vizrAma kA sthAna hai, strI nahIM / / 20 / / (12) jinadharma bAhya-abhyaMtara parigraha se rahita nigraMtha guru se aura unake saMyoga ke abhAva meM unake upadeza ko kahane vAle zraddhAnI zrAvaka se sunanA caahie||23|| (13) vaha hI to kathA hai, vaha hI upadeza hai aura vaha hI jJAna hai jisase jIva lokarIti aura dharma kA svarUpa jAne / / 24 / / (14) sAMvatsarika evaM cAturmAsika arthAt dazalakSaNa evaM aSTAnhikA Adi dharma paryoM ke racane vAle puruSa jayavaMta hoM kyoMki una paryoM ke prabhAva se pApI puruSa bhI dharmabuddhi vAle ho jAte haiN||26 / / (15) dharma ke paryoM meM bhI atyaMta pApI jIva pApa meM hI tatpara hote haiM / / 29 / / (16) pAtradAnAdi dharma ke kAryoM meM hI jo dhana lagatA hai vaha saphala hai||30|| (17) dene vAle to apanA mAna puSTa karane ke lie dAna dete haiM aura lene vAle lobhI hokara lete haiM, jinadharma kA rahasya ve dAna dene aura lene vAle donoM hI nahIM jAnate isalie ve donoM hI saMsAra samudra meM DUba jAte haiM aura anya mata meM to aise bhATavat dUsare kI stuti gAkara dAna lene vAle pahale bhI the parantu jinamata meM isa nikRSTa kAla meM hI hue haiM / / 31 / / (18) dharma kA svarUpa guruoM ke upadeza se jAnA jAtA hai aura isa kAla meM guru apanI mahimA ke rasika haiM so ve zuddha mArga ko chipAte haiM ataH jinadharma kI viralatA isa kAla meM huI hai||32|| (19) yathArtha jinadharmiyoM ke Age mithyAdRSTiyoM kA mata calane nahIM pAtA isalie jinadharmI unako aniSTa bhAsate hI haiM / / 34 / / (20) isa nikRSTa kAla meM uttarottara jinadharma kI aura-aura viralatA evaM hInatA hI hotI jA rahI hai||42|| (21) jinheM jinadharma kI prApti durlabha hai aise bhAgyahIna jIvoM kI utpatti ke | kAraNa hI isa nikRSTa kAla meM SaTakAya ke jIvoM kI rakSA karane meM mAtA ke samAna jinadharma kA atyanta udaya nahIM dikha rahA hai, jinadharma kisI prakAra se bhI hIna nahIM hai||43 / / (22) jo jIva dharma ke kisI bhI aMga ke sevana meM apanI khyAti, lAbha aura OOOOOOOOOOOOOOOO
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ oooooooooooooooo0000 0.0 go do oo ooo oo 0000000 pUjA kA Azaya rakhatA hai use dharma meM bhI mAyA arthAt chala hai||44 / / (23) yadi tujhe dharma kI vAMchA hai to prathama yathArtha deva-guru-dharma kI athavA jIvAdi kI zraddhA nizcaya karanI yogya hai||46 / / (24) adharmiyoM kI saMgati chor3akara dharmAtmAoM kI saMgati karanI cAhiye kyoMki yahI samyaktva kA mUla kAraNa hai||47|| (25) dharmAtmA ko jinadharmiyoM kI hI saMgati meM rahanA ucita hai, mithyAdRSTiyoM kI meM nahI-yaha upadeza hai||48|| (26) usa sthAna para dharma nahIM bar3hatA aura dharmAtmA jIva parAbhava hI pAtA hai jahA~ jaina siddhAnta kA jJAtA gRhastha to asamartha ho aura ajJAnI sAmarthya sahita ho / / 49 / / (27) jo dhanAdi sampadA se yukta hone para bhI dharma meM atyanta anurAga nahIM karatA vaha kumArgI jIva prApta dhana ko niSphala ga~vAtA hai aura zuddha dharma ke icchuka jIvoM ko pIr3A detA hai||50 / / / (28) jisake Azraya se jinadharmI nirmala dharma kA sevana karate haiM vaha puruSoM meM ratna samAna uttama puruSa jayavanta ho| kaisA hai vaha ? samyagdarzanAdi guNoM kA dhArI hai aura sumeru giri samAna bar3A usakA mUlya hai ||52 / / (29) zAstrAbhyAsa Adi bhalA AcaraNa karane vAle jIvoM ko jo sadAkAla dharma kA AdhAra detA hai usa puruSa ke mUlya ko ciMtAmaNi aura kalpavRkSa bhI nahIM pAte / / 53 / / (30) jinadharmI kI sahAyatA karane vAle puruSa kA nAma lene se moha lajjAyamAna hokara maMda par3a jAtA hai aura usakA guNagAna karane se hamAre karma gala jAte haiM / / 54 / / (31) dharma kA sevana nirapekSa hokara hI karanA cAhie, kIrti ke icchuka aura kaSAyasaMyukta hokara nhiiN| apanI prazaMsA Adi ke liye jo dharma kA sevana karate haiM unakA na to yazakIrtana hotA hai aura na unake dharma hI hotA hai ||55 / / (32) sacce deva va zAstra kA nimitta milane para bhI unake svarUpa kA nirNaya nahIM kara sakane ke kAraNa jIva ne yathArtha jinadharma ko nahIM pAyA so yaha usake tIvra pApa kA hI udaya hai||60|| (33) he bhAI ! jo bar3e kula me upaje puruSa haiM unheM auroM kA bhI upahAsa karanA ayukta hai phira tumhArI yaha kauna sI rIti hai ki zuddha dharma meM bhI hAsa karate ho arthAt hAsya karanA to sarvatra hI pApa hai parantu jo jIva dharma meM hAsya karate OOOOOOOOOOOOOOO 44
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiM unheM mahApApa hotA hai / / 61 / / (34) vItarAga deva ke sevakoM ko jinadharma ke sAmane mithyAdRSTiyoM ke samasta dharma tRNa tulya tuccha bhAsita hote haiM, unakA abhyudaya dekhakara ve mana meM Azcarya nahIM karate kyoMki ve aisA jAnate haiM ki yaha viSamizrita bhojana hai jo vartamAna meM bhalA dikha rahA hai parantu paripAka meM khoTA hai / 67 / / (35) jaise bhI bane vaise jainamata kI zraddhA dRr3ha karanI cAhiye aura lokamUr3hatA se mohita nahIM honA caahiye| kyoMki ise saba loga karate haiM isalie isameM kucha to sAra hogA - aisA nahIM jAnanA cAhiye / / 68 / / (36) kaI ajJAnI jIva jinadharma kI avajJA karate haiM aura usase narakAdi ke ghora duHkha pAte haiN| una duHkhoM kA smaraNa karake jJAniyoM kA hRdaya bhaya se tharathara kA~patA hai / / 69 / / (37) nirmala jinadharma kI vAMchA kudevoM kA sevana Adi mithyAtva kA AcaraNa karate hue kaise ho ! / / 71 / / (38) nirNaya karake hI dharma dhAraNa karanA cAhiye ke anusAra yadi dharma dhAraNa karegA to kula ke bhI chor3a degA aura nirNaya karake yadi use calAyamAna nahIM hogA / / 74 / / (39) jinake jinadharma saMtAna se calA AyA hai ve usameM pravartate haiM so to ThIka hI hai parantu jo anya kula meM janma lekara jinadharma meM pravartana karate haiM so yaha Azcarya hai, ve adhika prazaMsA ke yogya haiM / / 83 / / kyoMki nirNaya ke binA kula jIva yadi dharma chor3eMge to Apa dhAraNa karegA to kadAcit (40) dharma kA sevana karane vAle dharmAtmAoM ko yadi pUrva karma ke udaya se kadAcit-kiMcit vighna A jAye to pApI jIva use dharma kA phala batAte haiM - yaha unakI viparIta buddhi hai ||84|| (41) karmodaya ke AdhIna maraNa aura jIvana to anAdi hI se hotA AyA hai parantu jinadharma pAnA mahA durlabha hai ataH prANAnta ke samaya meM bhI samyaktva tyAganA yogya nahIM hai / / 87 / / (42) dharmakArya ke samaya meM yadi koI vyApArAdi kArya A jAye to usako duHkhadAyI jAnakara dharmakArya ko chor3akara pApakArya meM nahIM laganA cAhiye / / 89 / / (43) jinabhASita dharma ko hI samyagdRSTi satyArtha jAnatA hai / / 91 / / (44) jinAjJA se hI dharma hai ataH jo-jo dharma kArya karanA vaha jinAjJA pramANa 45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ ooooooooooooooooooo 0000 hI karanA / / 92|| (45) vaktA kA nimitta yadi na mile to bhI dharmAtmA puruSa use kaSTa se bhI milAkara dharma zravaNa karate haiM aura svayameva jinheM vaktA kA nimitta milA ho to bhI jo dharma nahIM sunate ve apanA akalyANa karane vAle hone se duSTacitta haiM, kahe kI lajjA nahIM isaliye DhITha haiM aura saMsAra kA bhaya hotA to dharma sunate parantu nahIM sunate haiM ataH jAnA jAtA hai ki saMsAra ke bhaya se rahita subhaTa haiM / / 93 / / (46) zuddha dharma va kula meM utpanna hue guNavAna puruSa nizcaya se saMsAra meM nahI ramate, ve jinarAja kI dIkSA grahaNa kara zuddhAtmA kA dhyAna karake AtmA kA parama hita rUpa mokSa pAte haiN||94 / / (47) saba jIvoM kA hita sukha hai aura vaha sukha dharma se hotA hai isalie jo dharma kA upadeza dete haiM ve hI parama hitakArI haiM, anya strI-putrAdi hitakArI nahIM haiM kyoMki ve mohAdi ke kAraNa haiM / / 101 / / (48) jinendradeva, jinavacana aura mahA sajjanasvabhAvI nigraMtha gurujana hI dharma kI utpatti ke mUla kAraNa haiM ||103 / / (49) jinadharma meM ekAnta nahIM hotA ki amuka sampradAya ke to hamAre guru haiM aura bAkI auroM ke guru haiN| jinamata meM to pA~ca mahAvrata Adi yathArtha AcaraNa ke jo dhArI haiM ve saba hI guru haiM / / 105 / / (50) nirmala dharmabuddhi suvizuddha puNya se yukta sajjana puruSoM kI saMgati se zIghra hI samullasita ho jAtI hai ataH maiM unakI balihArI jAtA hU~ , prazaMsA karatA hU~ ||106 / / (51) dharmasevana se vItarAga bhAva kI prApti hotI hai||112|| (52) jinendra bhagavAna dvArA kahA gayA zuddha jinadharma aneka bhAgyavAna jIvoM ko hI Anandita karatA hai / / 113 / / (53) dharma kA nAma lekara pApa kA sevana karanA mUrkhatA aura jJAniyoM kI karuNA kA viSaya hai||114 / / (54) vratAdi dharma ko samyaktva sahita hI dhAraNa karanA cAhiye-yaha isa gAthA kA tAtparya hai||116 / / / (55) koI adhika dhanAdi rakhakara apane ko bar3A mAne so aisA jinamata meM to nahIM hai, yahA~ to dhanAdi ke tyAga kI hI mahimA hai-aisA jAnanA / / 119 / / 0.0 do 200000 YOOOOOOOOOOOOOO 46
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ (56) kaSAya ke vazIbhUta hokara jinamata se eka akSara bhI yadi anyathA ka to vaha anaMta saMsArI hotA hai / / 121 / / (57) vaha jinadharmI kaise ho sakatA hai jo mithyAsUtra ke vacanoM kA sevana karatA hai / / 123-24 / / (58) jinadharma kA AcaraNa karanA, usakA sAdhana karanA evaM prabhAvanA karanI- ye saba to dUra hI raho eka usakA zraddhAna hI tIvra duHkhoM kA nAza karatA hai ataH jinadharma dhanya hai / / 127 / / (59) jinadharma ko suguru ke pAdamUla meM baiThakara maiM jaba sunU~ usa maMgala divasa kI pratIkSA hai | |128 / / (60) vaha jIva zuddhadharma se vimukha hai jo pApI kuguru aura zuddha guru ko samAna mAnatA hai arthAt jinarAja yA zuddha guru se jo ati pApiSTha aura parigrahadhArI kuguruoM kI tulanA karatA hai / / 130 / / (61) nizcaya se moha rahita AtmA kI pariNati rUpa jinadharma to bar3e-bar3e jJAniyoM ke dvArA bhI jAnanA kaThina hai phira usakA lAbha honA to durlabha hI hai so paramArtha jAnane kI zakti na ho to arahaMtAdi ke zraddhAna rUpa vyavahAra ko jAnanA hI bhalA hai / vyavahAra se jinamata kI sthiratA yadi banI rahegI to paramparA se kabhI saccA dharma bhI mila jAyegA aura yadi vyavahAra dharma bhI nahIM hogA to pApa pravRtti hone se jIva nigodAdi meM calA jAyegA jahA~ dharma kI vArtA bhI durlabha hai / / 137 / / T (62) zAstrAbhyAsa rUpa vyavahAra se paramArtha rUpa vItarAga dharma kI prApti hotI hai kyoMki jo jinokta vyavahAra hai vaha nizcaya kA sAdhaka hai / / 138 / / (63) ahiMsA va dayA meM hI dharma hotA hai jaisA ki jaina mAnate haiM, yajJAdi hiMsA meM dharma nahIM hotA / / 145 / / (64) jinamata to alaukika hai, yadi use mAnate ho to usase viruddha mithyAdRSTiyoM kI rIti ko to mata mAno / / 14 8 / / (65) mithyAtva ke nAza kA upAya jinamata hai aura jinamata ko pA karake bhI jinakA mithyAtva rUpI roga na jAye to phira usakA aura koI upAya nahIM hai / / 149 / / (66) caityAlaya va guru Adi meM isa prakAra kA bheda DAlanA ki 'ye hamAre haiM aura ye dUsaroM ke haiM' aisI jinamata kI rIti nahIM hai / / 150-51 / / 000 47
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mo No Mo No Ma Mo Ma Mo Mo No Mo old samyaktva GS (1) sacce deva-guru-dharma kA zraddhAna mokSamArga kA prathama kAraNa hai / / granthArambha || (2) jitanI zakti ho utanA karanA aura jisakI zakti na ho usakA zraddhAna karanA, zraddhAna hI mukhya dharma hai - aisA jAnanA / / gAthA 2 / / (3) samyaktva hI mRtyu se rakSaka hai| jinhoMne jinarAja kA samyaktva rUpa zraddhAna dRr3ha kiyA hai aise aneka jIvoM ne ajara-amara pada pAyA hai / / 4 / / (4) dharma meM ruci rUpa saMvega samyaktva hone se hotA hai aura samyaktva zuddha guru ke upadeza se hotA hai / / 22 / / (5) zAstra zravaNa se satyArtha zraddhAna rUpa phala tabhI utpanna hogA jaba zAstra nirgratha guru se athavA zraddhAnI zrAvaka se sunA jAye / / 23 / / (6) jinhoMne samyaktva hone ke kAraNa rUpa dharma parva sthApita kiye haiM ve puruSa prazaMsanIya haiM | | 26 / / (7) dRr3ha samyaktvI jIvoM ko pApa kA nimitta milane para bhI pApabuddhi nahIM hotI / / 28 / / (8) jo nirmala zraddhAnI sudharmAtmA haiM ve kisI bhI pApaparva meM dharma se calAyamAna nahIM hote / / 29 / / (9) dAna-pUjAdi meM lagakara samyaktvAdi guNoM ko hulasAyamAna karane vAlI lakSmI saphala hai aura bhogoM meM lagakara samyaktvAdi guNa rUpa Rddhi kA nAza karane vAlI lakSmI viphala hai / 30 / / (10) jo jIva zraddhAnI haiM ve mithyAdRSTiyoM ko guru nahIM mAnate / / 34 / / (11) jinadharma kI kSINatA aura duSToM kA atyaMta udaya dekhakara samyagdRSTi jIvoM kA samyaktva aura bhI ullasita hotA jAtA hai ki paMcamakAla meM yahI honA hai, bhagavAna ne aisA hI kahA hai / / 42 / / (12) kaI jIva dharma ke icchuka hokara upavAsa evaM tyAga Adi kArya to karate haiM parantu unake sacce deva - guru-dharma kI va jIvAdi tattvoM kI zraddhA kA kucha ThIka nahI hotA unheM yahA~ zikSA dI hai ki 'samyaktva ke binA ye samasta kArya yathArtha phala dene vAle nahIM haiM ataH prathama apanA zraddhAna avazya ThIka karanA cAhiye' / / 46 / / (13) nirmala zraddhAvAna sajjanoM kI saMgati se nirmala AcaraNa sahita dharmAnurAga 48
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ YOGYOG YOG YOGYOG YOGY bar3hatA hai ataH vaha samyaktva kI mUla kAraNa hai so use karanA cAhiye / 47 / / (14) sAdharmiyoM se prIti karanA samyaktva kA aMga hai / / 52 / / (15) jinheM mithyAtva pApa meM to harSa aura jinavacanoM ke prati dveSa hai aise mahA mithyAdRSTi jIvoM ko bhI nirmala citta vAle satpuruSa parama hita dene kI icchA rakhate haiM / / 62 / / (16) samyagdRSTiyoM meM hI aisI sajjanatA hotI hai ki ve sabhI jIvoM ke prati samAna bhAva rakhate haiM aura kisI kA bhI burA nahIM cAhate / ve to viSa ke samUha ko ugalate hue sarpa ke prati bhI dayAbhAva hI rakhate haiM / / 63 / / (17) kaI jIva apane ko samyaktvI mAnakara abhimAna karate haiM, unase yahA~ kahA hai ki 'ghara ke vyApAra se rahita bahuta se muniyoM ke hI samyaktva nahIM hotA to ghara ke vyApAra meM tatpara jo gRhastha unakI hama kyA kaheM, unheM samyaktva honA to mahA durlabha hai isalie tattvoM ke vicAra meM satata udyamI rahanA yogya hai, thor3A sA jJAna prApta karake apane ko samyaktvI mAnakara pramAdI honA yogya nahIM hai' / / 64 / / (18) kitane hI jIva tapazcaraNAdi to karate haiM parantu jinavacanoM kI zraddhA nahIM karate aura usake binA unakA samasta ADambara vRthA hai ataH samyak zraddhAnapUrvaka hI kriyA karanI yogya hai / 65 / / (19) jIvoM ke jaise-jaise zraddhAna nirmala hotA jAtA hai vaise-vaise lokavyavahAra meM bhI unakI dharma rUpa pravRtti hotI jAtI hai aura lokamUr3hatA rUpI khoTA AcaraNa chUTatA jAtA hai / 66 / / (20) samasta mUr3hatAoM meM lokamUr3hatA hI prabala hai jisase baDe-bar3e puruSoM taka kA zraddhAna zithila ho jAtA hai / dRr3ha samyaktva rUpI mahAbala se rahita bar3e puruSa bhI lokamUr3hatA ke pravAha rUpa utkaTa pavana kI pracaNDa laharoM se hila jAte haiM / / 68 / / (21) jisake bhI nizcala samyaktva nahIM vaha doSavAna hai ataH prathama jIva ko apanA zraddhAna dRr3ha karanA cAhiye | |70 || (22) taba taka to samyaktva kA aMza bhI nahIM ho sakatA jaba taka mithyA devAdi kI sevA hai ataH mithyA devAdi kA prasaMga to prathama dUra hI se chor3a denA cAhiye aura taba hI samyaktva kI koI bAta karanI cAhiye yaha anukrama hai / / 71 / / (23) samyagdarzana kA arthAt deva-guru-dharma ke zraddhAnAdi kA to kucha ThIka na 49
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ G(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c)(c) VA ho aura kisI pratijJA ko dhAraNa karake svayaM ko zrAvaka mAne to yaha yogya A GO nahIM hai||73|| MA (24) dRr3ha samyaktvayukta jIvoM ko yadi pUrva karma ke udaya se vighna kA eka Me hai aMza bhI A jAye to bhI pApI jIva use prakaTa karake kahate haiM ki yaha dharma ra ma kA phala hai jabaki mithyAtva kA sevana karane vAloM ko saikar3oM vighna Ate haiM SWE to bhI koI yaha nahIM kahate ki 'ye vighna mithyAtva kA sevana karane ke kAraNa Aye haiM ||84 / / (25) samyaktvI jIva ke vighna bhI utsava ke samAna hai kyoMki kisI karma ke SNo. udaya se yadi usake upasarga bhI AtA hai to usameM usakA zraddhAna nizcala Glo ale rahane se pApa kI nirjarA hotI hai aura puNya kA anubhAga bar3hatA hai taba AgAmI 1 ra mahA sukha hotA hai so samyaktva sahita duHkha bhI bhalA hai / / 85|| 09 (26) jo jIva maraNa paryanta da:kha ko prApta hote hae bhI samyaktva ko nahIM ala chor3ate unako indra bhI apanI RddhiyoM ke vistAra kI nindA karatA huA (c)(c) praNAma karatA hai kyoMki vaha jAnatA hai ki 'samyaktva AtmA kA svarUpa hai al ataH avinAzI Rddhi hai so dRr3ha samyaktvI jIva hI zAzvata sukha prApta karate kAla haiM jabaki loka kI ye RddhiyA~ indra-vibhUti Adi to vinAzIka haiM, duHkha kI kAla hI kAraNa haiM ||86 / / R (27) mokSArthI jIva apane jIvana ko to tRNa ke samAna tyAga dete haiM parantu 9) samyaktva ko nahIM tyAgate kyoMki jIvana to punaH prApta ho jAtA hai parantu 30 Sale samyaktva ke cale jAne para usakA phira pAnA durlabha hai||87|| G(c) (28) jo puruSa samyaktva rUpI ratnarAzi se sahita haiM ve yadi dhana-dhAnyAdi Ge AV vibhava rahita haiM to bhI vibhava sahita haiM aura ve hI sacce dhanavAna haiM kyoMki 5 vItarAgI sukha ke AsvAdI haiM aura paradravya ke hone tathA na hone meM unheM . a harSa-viSAda nahIM hotA parantu jo puruSa samyaktva se rahita haiM ve dhanavAna hote - hue bhI daridra haiM kyoMki ve paradravya kI hAni-vRddhi se sadA Akulita ra o0 haiN||88|| VA (29) samyagdRSTi ko avazya jJAna -vairAgya hotA hai isalie vItarAga kI pUjA ho G(c) Adi meM use parama ruci bar3hatI hai| dharmakArya ke samaya meM kisI vyApArAdi Go kArya ke A jAne para vaha dharmakArya ko chor3akara pApakArya meM nahIM lagatA-yaha - hI samyagdRSTi kA cinha hai|| 89 / / / alloSOOOOOOOOOOOOOOOOOOO 50
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOOGIOGOGIOGIOGIOGIOGIOGIOGIOGIOGIOG0 MA (30) tIrthaMkara devoM kI pUjA samyaktva ke guNoM kI kAraNa hai||90|| Glo (31) samyaktva sahita jIva jinabhASita dharma ko satyArtha jAnatA hai evaM anya Clo al mithyAdRSTi logoM kI saba rIti ko mithyA jAnatA hai||91|| (32) zAstroM kA vizeSa abhyAsa samyaktva kA mUla kAraNa hai / / 92 / / ma (33) samyagdRSTi jIva hariharAdi kI RddhiyoM evaM samRddhi rUpa vaibhava meM bhI nahIM AWA ramate to anya vibhUti meM to kaise rameMge arthAt nahIM rameMge kyoMki jJAnI jIva VA (c)(c) bahata Arambha aura parigraha se narakAdi ke daHkhoM kI prApti jAnate haiM aura u(c) aM kevala samyagdarzanAdi hI ko AtmA kA hita mAnate haiM / / 95|| ans (34) samyaktva sahita jIvoM ke dvArA to ve jIva nindanIya hI hote haiM jo .5 AM tapazcaraNa Adi kriyAoM kA Agama rahita bahuta sA ADambara karate haiM ||100 / / NE (35) samyaktva kA mUla kAraNa to jinendra deva, nigraMtha guru aura jinadharma kA zraddhAna hai aura yahI dharma kI utpatti kA mUla kAraNa hai, isake sivAya anya all kudeva, kuguru evaM kuzAstrAdi to pApa ke sthAna haiM / / 103 / / Gy (36) suguru samyaktva kA mUla kAraNa hai||104 / / (37) zraddhAvAna jIvoM ko 'yaha merA guru aura yaha parAyA guru'-aisA bheda guru - 05 ke viSaya meM kadApi nahIM hotaa| jinavacana rUpI ratnoM ke AbhUSaNoM se jo . AK maMDita hote haiM ve saba hI unake lie guru haiM / / 105 / / SWE (38) mithyAtva rahita samyaktvAdi dharmabuddhi ullasita karane kI yadi tumhArI ra 00 icchA ho to sAdharmI vizeSa jJAniyoM kI saMgati karo kyoMki saMgati hI se 00 WA guNa-doSoM kI prApti dekhI jAtI hai||106 / / GO (39) nigraMtha guru kA upadeza hote hue bhI kaI jIvoM ke samyaktva ullasita nahIM hotA athavA sUrya kA teja ulluoM ke aMdhatva ko kaise hara sakatA hai 5 arthAt nahIM hara sakatA / / 108 / / 7 (40) jinake naSTa hue padArthoM kA zoka Adi nahIM hai aise jJAnI samyagdRSTi SNIVE jIvoM kI Aja durlabhatA hai||112 / / 00 (41) aise jIvoM kI mUrkhatA dekhakara jJAnI samyagdRSTiyoM ko karuNA utpanna 70 AMB hotI hai jo vratAdi kA nAma lekara rAtribhojanAdi tathA dharma kA nAma lekara No hiMsA pApa karate haiN||114|| Ma (42) aise jIva hone durlabha haiM jo jinavacanoM ke jJAna se saMsAra se bhayabhIta - 25 hote hue samyaktva kA zakti sahita pAlana karate haiM tathA aneka khoTe kAraNa hai GOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ NEVEEVENTEENENEVENTNINGENE milane para bhI samyak vicAra rUpa zakti prakaTa karake zraddhAna se nahIM cigate / / 115 / / (43) jaise prakaTapane sAre aMgoM se sahita gAr3I bhI eka dhurI ke binA nahIM calatI vaise dharma kA bar3A ADambara bhI samyaktva se rahita phalIbhUta nahIM hotA ataH samyaktva sahita hI vratAdi dharma dhAraNa karanA yogya hai / / 116 / / (44) dharma kA svarUpa jAnane vAle samyaktvayukta jIvoM kA una ajJAnI jIvoM para roSa nahIM hotA jo dharma kA svarUpa aura paramArtha guNa rUpa hita va ahita ko nahIM jAnate / / 117 / / (45) vratAdi kA anuSThAna to dUra hI raho, eka samyaktva hI ke hote bhI narakAdi duHkhoM kA abhAva ho jAtA hai / / 127 / / (46) isa nikRSTa kAla meM samyaktva bigar3ane ke aneka kAraNa bana rahe haiM phira bhI jo jIva samyaktva se calAyamAna nahIM hote unheM maiM praNAma karatA hU~ / / 133 / / (47) aNuvratAdi rUpa Upara kA dharma dhAraNa karane kA jinakA bhAva rahatA hai ve samyagdRSTi haiM / / 142 / / (48) jinake sAdharmI se to ahita hai aura bandhu - putrAdi se anurAga hai unheM siddhAnta ke nyAya se prakaTapane samyaktva nahIM jAnanA / samyaktva ke aMga to vAtsalyAdi bhAva haiM so jinako sAdharmI se prIti nahIM hai unheM samyaktva nahIM hai aura putrAdi se prIti to moha ke udaya se saba hI ke hotI hai, usameM kucha sAra nahIM hai - aisA jAnanA / / 147 / / (49) he suguru ! he prabho ! hamArA svAmipanA aisA karo jisase sAmagrI kA suyoga hote hameM samyaktva sulabha ho jAye / / 160 / / T (50) rAgAdi doSoM se yukta kudeva ko tyAgakara vItarAga deva ko hRdaya meM dhAraNa karanA, vastrAdi parigrahadhAriyoM kA kuguru rUpa se vicAra karake nirgratha guru ke yathArtha svarUpa kA dhyAna karanA tathA hiMsAmaya dharma ko kudharma jAnakara usakA dUra hI se tyAga karake dayAmaya dharma kI nizidina bhAvanA karanI-ye hI samyagdarzana mUla kAraNa haiM, inake vicAra meM kabhI bhI Alasya - pramAda nahIM karanA cAhiye | | antima savaiyA / / 52
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ * mithyAtva (1) mithyAtvasaMyukta jIvoM ko arahaMta deva, nigraMtha guru aura nirmala jinabhASita dharma Adi kI prApti honA durlabha hai||gAthA 1 / / (2) jo sukha ke lie kudevoM ko pUjate haiM ve jIva ulTe apanI gA~Tha kA sukha khote haiM aura mithyAtvAdi ke yoga se pApa bA~dhakara narakAdi meM duHkha bhogate haiM / / 3 / / (3) mithyAtva ke udaya meM raktAmbara va pItAmbara Adi mithyA veSadhAriyoM ko dharma ke lie harSita hokara pUjatA hai parantu dharma kI to isase ulTe hAni hI hotI hai||5|| (4) mithyAtva se mAre gaye kuguruoM ke nikaTa saMsAra se udAsInatA utpanna ho hI nahIM sktii||8|| (5) mithyAtva va kaSAya ke vazIbhUta hue ajJAnI jIva saMsAra bhramaNa ke kAraNa rUpa karma ko ha~sa-ha~sa ke bA~dhate haiM / / 9 / / (6) saba pApoM meM mithyAtva sabase bar3A pApa hai kyoMki vyApArAdi Arambha se utpanna hue pApa ke prabhAva se jIva narakAdi duHkhoM ko to pAtA hai parantu use kadAcit mokSamArga kI prApti ho jAtI hai para mithyAtva ke aMza ke bhI vidyamAna rahate hue jIva ko mokSamArga atizaya durlabha hotA hai, vaha samyak darzana, jJAna, cAritra evaM tapamayI bodhi ko prApta nahIM kara pAtA / / 10 / / (7) jinake tIvra mithyAtva kA udaya hai unheM jinavANI nahIM rucatI / / 13 / / (8) mithyAtva ke tIvra udaya meM vizuddha samyaktva kA kathana karanA bhI durlabha hotA hai jaise pApI rAjA ke udaya meM nyAyavAna rAjA kA AcaraNa durlabha hotA hai||17|| (9) vaha hI kathA hai, vaha hI upadeza hai aura vaha hI jJAna hai jisase jIva mithyA aura samyak bhAvoM ko jAne / / 24 / / (10) jinarAja ko pA karake bhI yadi mithyAtva nahIM jAtA to isameM bar3A Azcarya hai||25||
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ (11) jinhoMne adhika jalAdi kI hiMsA ke kAraNa rUpa aise holI, dazaharA evaM saMkrAnti Adi aura jisameM kaMdamUlAdi kA bhakSaNa athavA rAtribhakSaNa ho aise ekAdazI vrata Adi mithyAtva ke parvoM kI sthApanA kI unakA nAma bhI lenA pApabaMdha kA kAraNa hai kyoMki unake prasaMga se aneka dharmAtmAoM kI bhI pApabuddhi ho jAtI hai / / 26-27 / / (12) tIvra mithyAtvayukta jIvoM ko dharma kA nimitta milane para bhI dharmabuddhi nahIM hotI / / 28 / / (13) dAna dene vAle to apane mAna ke poSaNa ke lie dete haiM aura lene vAle lobhI hokara lete haiM so mithyAtva evaM kaSAya ke puSTa hone se donoM hI saMsAra meM DUbate haiM / / 31 / / (14) vartamAna meM loga mithyAtva ke pravAha meM Asakta haiM aura paramArtha ko jAnane vAle bahuta thor3e haiM / / 32 / / (15) mithyAdRSTiyoM ke mata yathArtha jinadharmiyoM ke Age nahIM cala pAte isalie una mithyAdRSTiyoM ko ye aniSTa bhAsate hI haiM / / 34 / / (16) kuguru ke prasaMga se mithyAtvAdi puSTa hone se jIva nigodAdi meM anaMta maraNa pAtA hai / / 37 / / (17) jinake mithyAtvAdi moha kA tIvra udaya hai unheM hI kuguruoM ke prati bhakti-vaMdanA rUpa anurAga hotA hai / / 41 / / (18) mithyAdRSTiyoM ke sampadA kA udaya dekhakara dRr3ha zraddhAnI jIvoM ke ye bhAva nahIM hote ki yaha mithyAdRSTiyoM kA dharma bhI bhalA hai, ulTe nirmala zraddhAna hotA hai ki 'yaha kAla - doSa hai, bhagavAna ne aisA hI kahA hai' / / 42 / / (19) aise jIvoM ke mithyAtva kA udaya hai jinake dharma meM mAyA hai arthAt dharma ke kisI aMga kA sevana karate haiM to apanI khyAti, lAbha evaM pUjA kA Azaya rakhate haiM, gAthA - sUtroM kA yathArtha abhiprAya nahIM jAnate ulTe mithyA artha grahaNa karate haiM, sUtra ke atirikta bolane meM jinheM zaMkA nahIM hotI yadvA tadvA kahate haiM, kuguru ko pakSapAtavaza suguru batalAte haiM tathA pApa rUpa divasa ko puNya rUpa mAnate haiM / 44 / / (20) kaI jIva dharma ke icchuka hokara kaSTa sahate haiM, AtmA kA damana 54
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi karate haiM aura dravyoM kA tyAga bhI karate haiM parantu eka mithyAtva rUpI viSa ke kaNa ko nahIM tyAgate jisake kAraNa saMsAra meM DUba jAte haiN||46 / / (21) mithyAtvayukta azuddha puruSoM kI saMgati se pravINa puruSoM kA bhI dharmAnurAga dina-dina prati ghaTatA huA hIna ho jAtA hai||47|| (22) jisa kSetra meM mithyAdRSTiyoM kA bahuta jora ho vahA~ dharmAtmA ko rahanA yogya nahIM hai||48|| (23) mithyA kathana meM ekAnta ko prApta jo mithyAvAdI haiM ve puruSa dharma meM sthita dharmAtmAoM ke prabhAva kA samasta zrAvaka samUha meM parAbhava karane meM udyamI hote haiM / / 51 / / (24) mUryoM ko rijhAne ke lie mithyAtva saMyukta jIvoM ke viparIta AcaraNa kI prazaMsA karanA kabhI bhI yogya nahIM hai| / 58 / / (25) mahA mithyAdRSTi ko bhI sajjana to bhalA hI upadeza dete haiM phira usakA bhalA honA-na honA bhavitavya ke AdhIna hai||62 / / (26) kaI mithyAdRSTi jIva apane ko samyagdRSTi mAnakara abhimAna / karate haiM unheM AcArya kahate haiM ki 'he bhAI ! pA~ca mahAvrata ke dhArI muni bhI sva-para ko jAne binA dravyaliMgI hI rahate haiM to phira gRhasthoM kI to kyA bAta ataH tattvoM ke vicAra meM satata udyamI rahanA yogya hai' ||64 / / (27) re jIva ! tU anya ajJAnI mithyAdRSTiyoM ke doSoM kA kyA nizcaya / karatA hai, ve to mithyAdRSTi haiM hI, tU svayaM ko hI kyoM nahIM jAnatA, yadi tere nizcala samyaktva nahIM to tU bhI to doSavAna hai / / 70 / / (28) jo jIva mithyAtva kA AcaraNa karate hue bhI nirmala jinadharma kI vAMchA karate haiM ve jvara se grasta hote hue bhI khIra Adi vastu khAne kI icchA karate haiM / 71|| (29) jo anyathA AcaraNa karatA hai vaha mithyAdRSTi hI hai, kula se kucha sAdhya nahIM hai| jaise koI bar3e kula kI bhI strI hai para vyabhicAra kA sevana karatI hai to vyabhicAriNI hI hai, kulIna nhiiN| 72 / / (30) mithyAdRSTiyoM kA to saMga bhI ahitakArI hai para use to jo karate nahIM aura use chor3akara unake dharma ko karate haiM ve pApI jIva cora kA saMga chor3akara Apa hI corI karate haiM arthAt mithyAdRSTiyoM kA kahA huA VO * *
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcaraNa aMza mAtra bhI karanA yogya nahIM hai / / 75 / / (31) ghara ke svAmI ke dvArA mithyAtva kI aMza mAtra bhI prazaMsAdi karanA yogya nahIM hai kyoMki ghara ke kuTumba kA svAmI hokara bhI jisane mithyAtva kI ruci aura sarAhanA kI usane apane sAre hI vaMza ko saMsAra samudra meM DubA diyA | 77 || (32) DaMDAcautha, gogAnavamI, dazaharA, gaNagaura evaM holI Adi kA tathA aura bhI jinameM mithyAtva evaM viSaya- kaSAya kI vRddhi hotI hai aise samasta prakAra ke mithyA parvoM kA AcaraNa karane vAloM ke samyagdarzana nahIM hai, mithyAtva hI hai / / 78 / / (33) jo svayaM dRr3ha zraddhAnI haiM aise koI virale uttama puruSa hI apane samasta kuTumba ko upadezAdi ke dvArA mithyAtva se rahita karate haiM so aise puruSa thor3e haiM / / 79 / / (34) mithyAtva ke udaya meM jIvoM ko prakaTa bhI jinadeva prApta nahIM hote / / 80 / / (35) jo puruSa mithyAtva meM Asakta hai aura samyagdarzanAdi guNoM meM matsaratA dhAraNa karatA hai vaha puruSa kyA mAtA ke utpanna huA apitu nahIM huA athavA utpanna bhI huA to kyA vRddhi ko prApta huA apitu nahIM huA / / 81 / / (36) mithyAtva kA sevana karane vAle jIva ko saikar3oM vighna Ate haiM parantu unheM mUrkha loga ginate nahIM haiM aura dharma kA sevana karate hue kisI ko yadi kiMcit bhI vighna ho to usa vighna ko dharma se huA kahate haiM- aisI viparIta buddhi kA honA mithyAtva kI mahimA hai / / 84 / / (37) mithyAtva sahita jIva ko parama utsava bhI mahA vighna hai kyoMki usake kisI puNya ke udaya se vartamAna meM sukha sA dIkhatA hai parantu mithyAtva pApa kA baMdha hone se AgAmI naraka kA mahA duHkha utpanna hotA hai isalie mithyAtva sahita sukha bhI bhalA nahIM hai / / 85 / / (38) mithyAtva se yukta jIva dhanAdi sahita ho to bhI daridra hai kyoMki paradravya kI hAni - vRddhi se vaha sadA Akulita hai / / 88 / / (39) jisako dharma kArya to rucatA nahIM, jaise-taise usako pUrA karanA 56
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAhatA hai para vyApAra Adi ko rucipUrvaka karatA hai so yaha hI mithyAdRSTi kA cinha hai / / 89 / / (40) jinamata meM rAgI-dveSI apUjya kudevoM kI pUjA mithyAtva ko karane vAlI kahI gaI hai / / 90 / / (41) kaI adhama mithyAdRSTi jo ki mithyAtva rAjA ke dvArA ThagAye gaye haiM samyaka zAstroM kI nindA karate haiM aura usameM hone vAle narakAdi ke duHkho ko ginate nahIM haiM / / 97 / / (42) kitane hI mithyAdRSTi jIvoM ke dvArA kie gae tapazcaraNAdi kriyAoM ke Agama rahita aneka ADambara mUrkhoM ko hI raMjAyamAna karane ke liye hote haiM, jJAniyoM ko nahIM, jJAniyoM ko to ve nindya hI bhAsate | 1900 || (43) kuguru mithyAtva kA mUla kAraNa hai / / 104 || (44) sadguru ke vacana rUpI sUrya kA teja milane para bhI jinakA mithyAtva aMdhakAra naSTa nahIM hotA ve jIva ullU jaise haiM / / 108 / / (45) mithyAtva se yukta jIvoM kI yaha mUrkhatA hai aura unake DhIThapane ko dhikkAra ho ki tIna loka ke jIvoM ko maratA huA dekhakara bhI ve apanI AtmA kA anubhava nahIM karate aura pApoM se virAma nahIM lete / / 109 / / (46) mithyAtva se mohita jIvoM kI rati mithyA dharmoM meM hI hotI hai, zuddha jinadharma meM nahIM / / 113 / / (47) mithyAdRSTi jIva dharma kA svarUpa nahIM jAnate so na jAnane vAloM para kaisA roSa - aisA jAnakara jJAnI una para madhyastha rahate haiM / / 117 / / (48) mithyAtva va kaSAyoM ke dvArA jo apanA ghAta svayaM karate haiM arthAt unheM apanA AtmA hI vairI hai unheM dUsare jIvoM para dayA kaise ho sakatI hai ! / / 118 / / (49) ve jIva mithyAtvAdi ke dvArA narakAdi hI ke pAtra haiM jo jinAjJA bhaMga karate haiM aura apanI paMDitAI se anyathA upadeza kahate haiM / / 124 / / (50) jina jIvoM ke mithyAtva kA tIvra udaya hai unheM bAra-bAra upadeza dene se kucha sAdhya nahIM hai kyoMki ve to ulTe viparIta hI pariNamate haiM / / 125 / / 57
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ CM Mi Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi Le Mi Qi (51) jina jIvoM kA hRdaya azuddha aura mithyA bhAvoM se malina hai ve dharmavacanoM se kyA samajheMge arthAt kucha nahI samajheMge ataH aise viparItamArgI jIvoM ko upadeza dene meM kucha bhI sAra nahIM hai, unake prati madhyastha rahanA hI ucita hai / / 126 / / (52) ve mithyAdRSTi haiM jinheM suguru aura kuguru meM antara nahIM dikhAI detA / / 130 / / (53) jo jIva nIce girane rUpa Alambana ko grahaNa karate haiM ve mithyAtva sahita haiM, unako hI aNuvrata-mahAvratAdi rUpa Upara kI dazA kA tyAga karake nicalI dazA rucatI hai||142|| (54) sAdharmiyoM ke prati to ahitabuddhi hai aura baMdha-putra Adi ke prati anurAga hai to prakaTapane hI mithyAtva hai-aisA siddhAnta ke nyAya se jAnanA caahie||147 / / (55) una mithyAtva rUpI sannipAta se grasta jIvoM kA kauna vaidya hai jo jinarAja ko mAnate hue bhI kudevoM ko namaskAra karate haiN| anya jIva to mithyAdRSTi hI haiM parantu jo jainI hokara bhI anya rAgAdi doSa sahita kudevoM ko vaMdate-pUjate haiM ve mahA mithyAdRSTi haiM / / 149 / / (56) ve jIva mithyAdRSTi haiM jo caityAlaya Adi meM bheda mAnakara ki ye caityAlayAdi to hamAre haiM aura ye dUsaroM ke haiM paraspara meM bhakti nahIM karate aura dhana nahIM kharacate / / 150-151 / / (57) taba taka mithyAtva kI majabUta gA~Tha kA khoTA mAhAtmya hai jaba taka jinavacanoM ko pAkara bhI jIva ko hita-ahita kA viveka ullasita nahIM hotA / / 153 / / (58) mithyAtva kA ThikAnA jo nikRSTa bhAva usase naSTa huA hai mahAviveka jinakA aise hameM isa kAla meM svapna meM bhI sukha kI saMbhAvanA kaise ho ! / / 158 / / (59) mithyAtva kI pravRtti isa kAla meM bahuta hai isalie hama jIvita haiM aura zrAvaka kahalAte haiM so bhI Azcarya hai||159 / / *** Le Le Cai Mi Mi Mi Mi
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46800ROOPOROBOB zrAvaka (1) zAstra zravaNa kI paddhati rakhane ko jisa-tisa ke mukha se zAstra na sunanA, yA to nigraMtha AcArya ke nikaTa sunanA athavA una hI ke anusAra kahane vAle zraddhAnI zrAvaka ke mukha se sunanA taba hI satyArtha zraddhAna rUpa .) phala zAstra sunane se utpanna hogA anyathA nhiiN| gAthA 23 / / / (2) jinavacana meM to samyaktvAdi dharma ke dhArI zrAvaka kahe gaye haiM parantu Aja isa kAla meM deva-guru-dharma kA va nyAya-anyAya kA to kucha ThIka nahIM hai para apane ko zrAvaka mAnate haiM so yaha bar3A akArya hai / / 35|| (3) kitane hI jIva jinasUtra kA ullaMghana karake AcaraNa karate hue bhI svayaM ko uttama zrAvakoM meM sthApita karate haiM arthAt unake deva-guru-dharma ke zraddhAnAdi kA to kucha ThIka nahIM hotA aura anukrama kA bhaMga karake koI pratijJAdi dhAraNa karake apane ko zrAvaka mAnate haiM para ve zrAvaka nahIM haiN| zrAvaka to ve taba hoMge jaba yathAyogya AcaraNa kareMge / / 73 / / (4) pazuoM kI mahAna hiMsA ke divasa pApanavamI ko pUjakara bhI apane ko zrAvaka kahalavAte haiM so vItarAga deva kI niMdA karAte haiN| unakI aisI pravRtti se sacce jainiyoM ko lajjA utpanna hotI hai| 76 / / (5) isa duHkhamA kAla meM nAmamAtra ke dhArI zrAvaka to bahuta haiM parantu dharmArthI zrAvaka durlabha haiN| dharma sevana se jisa vItarAga bhAva kI prApti hotI hai vaha nAmadhArI dharmAtmAoM ko kabhI nahIM ho sakatI / / 112 / / (6) prathama jinavANI ke anusAra AtmajJAnI hokara pIche zrAvaka ke vA muni ke vrata dhAraNa kare-aisI rIti hai isalie jise AtmajJAna nahIM usake saccA zrAvakapanA nahIM hotaa| jinavacanoM ke vidhAna kA rahasya jAnakara bhI jaba taka AtmA ko nahIM dekhA jAtA taba taka zrAvakapanA kaise ho ! kaisA hai vaha zrAvakapanA? dhIra puruSoM ke dvArA Acarita hai / / 155 / / (7) isa kAla meM jo maiM yaha jIvana dhAraNa kiye hue hU~ aura zrAvaka kA nAma bhI dhAraNa kiye hue hU~ vaha bhI he prabho ! mahAna Azcarya hai-isa prakAra zrAvakapane kI isa viSama duHkhamA kAla meM durlabhatA dikhAI hai ||159 / / OneD880880088004800
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhiprAya (1) kaSAya ke vaza se jinavara kI AjJA ke sivAya yadi eka akSara bhI kahe to vaha jIva nigoda calA jAtA hai isalie apanI paddhati bar3hAne ke lie athavA mAnAdi kA poSaNa karane ke liye upadeza denA yogya nahIM hai / |gAthA 11 / / (2) yathArtha upadeza dene vAle vaktA kA kAraNa ke vaza se krodha karake kahanA bhI kSamA hI hai kyoMki usakA abhiprAya jIvoM ko dharma meM lagAne kA hai aura jo AjIvikA Adi ke lie yathArtha upadeza nahIM detA vaha apanA aura para kA akalyANa karane se usakI kSamA bhI abhiprAya ke vaza se doSa rUpa hai||14 / / (3) dAna dene vAlA to apane mAna kA poSaNa karane ke lie detA hai aura lene vAlA lobhI ho dUsare meM avidyamAna guNoM ko bhI gAkara letA hai so donoM hI mithyAtva aura kaSAya ko puSTa karate haiM / / 31 / / (4) mithyAdRSTi hI dharma ke kisI aMga kA bhI sevana karane meM apanI khyAti-lAbha aura pUjA kA Azaya rakhatA hai arthAt dharma meM bhI mAyA arthAt chala karatA hai||44 / / / (5) jo jIva krodhAdi kaSAyoM se saMyukta hokara apanI bar3AI Adi ke lie dharma kA sevana karate haiM unheM bar3AI bhI nahIM milatI aura kaSAya saMyukta hone se dharma bhI nahIM hotA / / 55 / / (6) dUsare janoM se prazaMsA cAhane ke lobha se arthAt mujhe saba acchA kaheMge-isa abhiprAya se jinasUtra ke viruddha na bolakara sUtrAnusAra hI yathArtha upadeza denA yogya hai||56 / /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) kevala ajJAna se koI jIva yadi padArtha ko ayathArtha bhI kahe to AjJA bhaMga kA doSa nahIM hai parantu kaSAya ke yoga se eka aMza mAtra bhI anyathA kahe yA kare to anaMta saMsArI hotA hai ataH dharmArthI puruSoM ko kaSAya ke vaza se jinAjJA bhaMga karanA yogya nahIM hai aura jinako mAnAdi kaSAyoM kA poSaNa hI karanA ho unakI kathA nahIM hai||98|| (8) koI kahe ki 'tumheM rAga-dveSa hai isalie tuma aisA upadeza dete ho' to usase aisA kahA hai ki 'kisI laukika prayojana aura rAga-dveSa kI puSTi ke liye hamArA upadeza nahIM hai, kevala dharma ke lie suguru aura kuguru ke grahaNa-tyAga karAne kA hamArA prayojana hai' ||104 / / (9) isa nikRSTa kAla meM dharmArthI hokara dharma sevana karanA durlabha hai| laukika prayojana ke lie jo dharma kA sevana karate haiM so nAmamAtra sevana karate haiM, dharma sevana kA guNa jo vItarAga bhAva usako ve nahIM pAte so aise jIva bahuta hI haiM / / 112 / / (10) jo jIva laukika prayojana sAdhane ke liye pApa karate haiM ve to pApI hI haiM parantu jo binA prayojana hI apanI mAna kaSAya ko poSane ke liye paMDitapane ke garva se jinamata ke viruddha upadeza karate haiM ve mahApApI haiN||121|| (11) abhimAna viSa ko upazamAne ke liye arihaMta deva evaM nigraMtha guruoM kA stavana kiyA jAtA hai arthAt guNa gAye jAte haiM para usase bhI mAna kA poSaNa karanA ki 'hama bar3e bhakta aura bar3e jJAnI haiM tathA hamArA bar3A caityAlaya hai Adi' so yaha unakA abhAgya hai / / 144 / / 100) AA
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnI-ajJAnI || (1) gRha vyApAra ke parizrama se khedakhinna kitane hI ajJAnI jIvoM kA to vizrAma sthAna eka strI hI hai parantu jJAnI jIvoM kA jinabhASita zreSTha dharma hI vizrAma kA sthAna hai ||gAthA 20 / / (2) udara bharakara apanI paryAya to jJAnI-ajJAnI donoM hI pUrI karate haiM parantu IMI unakI kriyA ke phala meM antara to dekho ki ajJAnI to atyanta Asaktapane ke kAraNa naraka jAkara vahA~ ke duHkha bhogatA hai aura jJAnI bhedavijJAna ke bala se karmoM kA nAza kara zAzvata sukhI ho jAtA hai||21|| (3) zuddha guru ke mukha se zAstra sune to zraddhAnapUrvaka dharma meM ruci hotI hai para azraddhAnI ke mukha se zAstra sunane para zraddhAna nizcala nahIM hotA / / 22 / / / (4) jo atyaMta pApI jIva haiM ve to dharma ke paryoM meM bhI pApa meM tatpara hote haiM parantu jo jJAnI dharmAtmA haiM, nirmala zraddhAnI haiM ve jIva kisI bhI pApa parva meM dharma se calAyamAna nahIM hote / / 29 / / (5) jina ajJAniyoM ke mithyAtvAdi moha kA tIvra udaya hai unake kuguruoM kI bhakti-vaMdanA rUpa anurAga hotA hai parantu bhavya jIvoM kI vItarAgI suguruoM para tIvra prIti hotI hai||41|| (6) nirmala zraddhAvAna jJAnI sajjanoM kI saMgati se nirmala AcaraNa sahita dharmAnurAga bar3hatA hai aura vahI dharmAnurAga azuddha mithyAdRSTi ajJAniyoM kI saMgati se dina-dina prati pravINa puruSoM kA bhI hIna ho jAtA hai / / 47 / / (7) jisa sthAna para jaina siddhAnta kA jJAnI gRhastha to asamartha ho aura ajJAnIjana samartha hoM vahA~ dharma kI unnati nahIM hotI aura dharmAtmA jIva anAdara hI pAtA hai||49 || (8) kaI ajJAnI jIva jinamata kI avajJA karate haiM jisase narakAdi ke ghora duHkha pAte haiM aura jJAniyoM ke hRdaya una duHkhoM kA smaraNa karake bhaya se tharathara kA~pate haiM ||69|| (9) kitane hI jIva to kulakrama meM Asakta haiM, jaisA bar3e karate Aye vaisA karate haiM, kucha nirNaya nahIM kara sakate aura kitane hI jIva jinavANI ke anusAra nirNaya karake jinadharma ko dhAraNa karate haiM so ina do prakAra ke jIvoM ke antaraMga meM dekho ki kitanA bar3A antara hai ! ye bAhya meM to eka jaise dikhate
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiM para inake pariNAmoM meM bahuta jyAdA aMtara hai / / 74 / / (10) mithyAtva kA sevana karane vAle ajJAniyoM ko saikar3oM vighna Ate haiM to bhI pApI jIva kucha nahIM kahate parantu dRr3ha samyaktvI jJAniyoM ko pUrva karma ke udaya se yadi vighna kA eka aMza bhI A jAtA hai to use dharma kA phala prakaTa kara kahate haiM / / 84 / / (11) jJAnI jIva ko vighna bhI utsava aura ajJAnI ko parama utsava bhI mahA vighna hai| samyagdRSTi dharmAtmA jIva ko pUrva karma ke udaya se yadi koI upasarga Adi bhI A jAye to vahA~ usakI zraddhA nizcala rahane se pApa karma kI nirjarA hotI hai aura puNya kA anubhAga bar3ha jAtA hai jisase use bhaviSya meM mahAna sukha hogA ataH use vighna bhI utsava ke samAna hai jabaki mithyAtva sahita jIva ke kisI pUrva puNya karma ke udaya se vartamAna meM to sukha sA dikhAI detA hai para use vaha atyaMta AsaktipUrvaka bhogatA hai jisase usake tIvra pApa kA baMdha hone se AgAmI narakAdi kA mahAna duHkha hI hotA hai ataH mithyAdRSTi ko utsava bhI vighna ke samAna hai / / 85 / / (12) samyaktva rUpI ratnarAzi se sahita jJAnI puruSa dhana-dhAnyAdi vaibhava se rahita hone para bhI vAstava meM vaibhava sahita hI haiM aura samyaktva se rahita ajJAnI puruSa dhanAdi sahita hoM to bhI daridra haiM / / 88 / / (13) jJAnI samyagdRSTi ko dharmakArya * samaya meM yadi koI vyApArAdi kA kArya A jAye jo vaha use duHkhadAyI jAna dharmakArya ko chor3akara pApa kArya meM nahIM lagatA hai yaha hI samyagdRSTi kA cinha hai tathA jisako dharmakArya to rucatA nahIM, jaise-taise use pUrA karanA cAhatA hai aura vyApArAdi ko rucipUrvaka karatA hai so yaha hI mithyAdRSTi kA cinha hai - aisA jAnanA / / 89 / / (14) koI jIva Agama rahita tapazcaraNa Adi kriyAoM kA ADambara adhika karate haiM so usase ajJAnI mUrkha jIva to raMjAyamAna hote haiM parantu jJAniyoM ke dvArA to vaha nindanIya hI hai | 100 || (15) jJAnI jIva hI dharma ke svarUpa ko jAnate haiM, ajJAnI nahIM / / 117 / / (16) jo jIva nIce girane rUpa Alambana ko grahaNa karate haiM arthAt aNuvrata - mahAvratAdi rUpa Upara kI dazA kA tyAga karake nicalI dazA jinako rucatI hai ve ajJAnI mithyAdRSTi hI haiM aura jinakA mana Upara car3hane rUpa sIr3hI para rahatA hai arthAt samyaktvAdi Upara kA dharma dhAraNa karane kA jinakA bhAva rahatA hai ve jJAnI samyagdRSTi haiM | | 142 / / 63
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ SBDCPCOCOCOCOCOCC E AAAAAAAAAG MoCOXORROCHOTAOUe. BOX (3) dRSTAnta ( (1) jisa prakAra koI vezyAsakta puruSa apanA dhana ThagAtA huA bhI harSa mAnatA hai usI prakAra mithyA veSadhAriyoM ke dvArA ThagAyA huA jIva apanI dharma rUpI nidhi ke cale jAne para bhI una veSadhAriyoM ko dharma ke lie harSita ho-hokara pUjatA hai | |gAthA 5 / / (2) jisa prakAra camar3e ko khAne vAle kutte ke mukha meM kapUra DAlane vAlA mUrkha hotA hai usI prakAra khoTe Agraha rUpI pizAca ke dvArA gRhIta jIva ko dharmopadeza dene vAlA mUrkha hotA hai / / 13 / / (3) jisa prakAra pApI rAjA kA udaya hone para nyAyavAna jIvoM kA sadAcArapUrvaka rahanA durlabha hotA hai usI prakAra mithyAtva ke tIvra udaya meM nirmala samyaktva kA kahanA bhI durlabha hotA hai||17|| (4) jisa prakAra loka meM zreSTha maNi se sahita bhI sarpa vighna kA kartA hone se tyAjya hotA hai usI prakAra sUtra kA ullaMghana karake upadeza dene vAlA puruSa kSamAdi bahuta guNoM aura vyAkaraNAdi aneka vidyAoM kA sthAna hone para bhI tyAjya hotA hai ||18|| (5) jisa prakAra eka bher3a kue~ meM giratI hai to usake pIche calI Ane vAlI sabhI bher3eM giratI jAtI haiM, koI bhI vicAra nahIM karatIM usI prakAra koI eka ajJAnI jIva kisI kuguru ko mAnatA hai to usake anusAra sabhI mAnane lagate haiM, koI bhI guNa-doSa kA nirNaya nahIM karatA / / 38|| (6) jisa prakAra kulavadhU kabhI bhI vezyAoM ke caritra kI prazaMsA nahIM karatI usI prakAra mUryoM ko prasanna karane ke lie mithyAdRSTiyoM ke viparIta AcaraNa kI prazaMsA kabhI bhI nahIM karanI cAhie / / 58 / / (7) jisa prakAra koI uttama kulavadhU vyabhicAra kA sevana karake apane zIla ko to malina karatI hai aura kula kA nAma lekara kahatI hai ki 'maiM kulIna hU~' usI prakAra kuguru mithyAtva kA AcaraNa karate hue bhI kahate haiM ki 'hama suguru ke ziSya haiM ||72 / / (8) jisa prakAra atyanta kIcar3a meM pha~sI huI gAr3I ko koI bar3e balavAna vRSabha hI nikAlate haiM usI prakAra isa loka meM mithyAtva se apane kuTumba ko koI uttama virale puruSa hI nikAlate haiN| 79 / / COM 64
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ MBOCOCOCOCOCOCOSOPO I 8 4B4E1BAEAAaaaa (9) jisa prakAra pRthvItala para prakaTa daidIpyamAna sUrya bhI megha se AcchAdita hone para logoM ko dikhAI nahIM detA usI prakAra prakaTa jinadeva bhI mithyAtva ke udaya meM jIvoM ko dikhAI nahIM dete / / 80 / / (10) jisa prakAra kalpavRkSa kI samAnatA anya koI vRkSa nahIM kara sakatA usI prakAra zuddha jinadharma kA upadeza dene vAle kI samAnatA anya dhana-dhAnyAdi padArthoM ko dene vAlA nahI kara sakatA / / 101 / / (11) jisa prakAra sUrya kA prakAza ho jAne para bhI ulluoM kA aMdhatva naSTa nahIM hotA usI prakAra suguru ke vacana rUpI sUrya kA teja milane para bhI kaI jIvoM kA mithyAtva aMdhakAra naSTa nahIM hotA / / 108 / / (12) jisa prakAra kA yaha kArya hai ki pahale to Upara parvata se giranA aura phira lAThI se sira meM ghAva ho jAnA usI prakAra kA hI yaha bhI kArya hai ki eka to priyajana ke maraNa kA duHkha honA aura dUsarA usake zoka meM apane ko naraka meM paTakanA / / 111 / / (13) jisa prakAra prakaTapane sAre aMga sahita gAr3I bhI eka dhurI ke binA nahIM calatI usI prakAra dharma kA baDA ADaMbara bhI samyaktva ke binA phalIbhata nahIM hotA / / 116 || (14) jisa prakAra ghora baMdIkhAne meM par3A jIva dUsaroM ko chur3Akara sukhI nahIM kara sakatA usI prakAra mithyAtva evaM kaSAyoM ke dvArA svayaM apanA ghAta karane vAlA jIva anya jIvoM para karuNA nahIM kara sakatA / / 118 / / (15) jisa prakAra mahAvIra svAmI kA jIva mArIci jaina sUtra kA ullaMghana karake upadeza dene ke kAraNa ati bhayAnaka bhava-vana meM kor3Akor3I sAgara taka ghUmA usI prakAra jinAjJA bhaMga karake apanI paMDitAI se anyathA kahane vAle jIva abhimAna se apane ko paMDita mAnate hue naraka meM DUba jAte haiM / / 122-124 / / (16) jisa prakAra loka meM bhI yaha prasiddha hai ki yadi koI rAjAdi kI sevA karake usase phala cAhatA hai to usakI AjJA pramANa calatA hai aura usakI sevA to kare parantu AjJA nahIM mAne to use phala nahIM milatA usI prakAra yadi tuma jinadeva kI ArAdhanA karake usakA phala cAhate ho to jinendra kI AjJA pramANa calanA aura yadi AjJA ko pramANa nahIM karoge to ArAdhanA kA phala jo mokSamArga vaha pAnA durlabha hai / / 132 / /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ moha kA mAhAtmya (1) raktAmbara, pItAmbara, haMsa evaM paramahaMsa Adi mithyA veSoM ke dhArakoM ko dharma ke liye harSa se pUjatA hai-vaMdatA hai aura usase jo samyagdarzana kI hAni hotI hai usako jAnatA nahIM hai so yaha moha kA mAhAtmya hai||gaathaa 5 / / (2) prayojana ke lobha se putrAdi svajanoM ke moha ko to grahaNa karatA hai athavA svajanoM ke vyAmoha meM dhana ko to lobha se grahaNa karatA hai parantu ramaNIka jinadharma ko grahaNa nahIM karatA / aho ! yaha moha kA mAhAtmya hai / / 19 / / (3) yadi koI roTI kA eka Tukar3A mAMgatA hai to pravINatA rahita bAvalA kahalAtA hai para kuguru ke dvArA nAnA prakAra ke parigraha kI yAcanA kiye jAne para bhI loga use pravINa kahate haiM so yaha moha kA mAhAtmya hai / / 39 / / (4) jIva kA kuguruoM ke prati bhakti - vaMdanA rUpa jo anurAga hotA hai yaha moha kA mAhAtmya hai / / 41 / / (5) mithyAtva ke sevana se saikar3oM vighna Ate haiM unheM to mUrkha loga ginate bhI nahIM parantu dharma kA sevana karane vAle dharmAtmA puruSoM ko pUrva karma ke udaya se yadi kadAcit kiMcit bhI vighna A jAye to aisA kahate haiM ki yaha vighna dharma sevana se AyA hai-aisI jo vivekahIna viparIta buddhi hotI hai so yaha moha kA mAhAtmya hai / / 84 / / (6) atyanta mAna aura moha rUpI rAjA ke dvArA ThagAye gaye kaI adhama mithyAdRSTi samyak zAstroM kI bhI nindA karate haiM aura nindA karane se jo narakAdi ke duHkha hote haiM unheM ginate nahIM haiM so yaha moha kA mAhAtmya hai||97|| (7) sAdharmiyoM ke prati to ahitabuddhi aura baMdhu-putrAdi meM anurAga so yaha moha kA mAhAtmya hai / / 147 / / (8) mithyAtva kI majabUta gA~Tha ke kAraNa jinavacanoM ko pA karake bhI hita-ahita kA vicAra nahIM jagatA aura sva-para kA viveka ullasita nahIM hotA so yaha moha kA mAhAtmya / / 153 / / 66
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vividha) (1) jinadravya jo caityAlaya kA dravya use jo puruSa apane prayoga meM lete haiM ve jinAjJA se parAGmukha ajJAnI moha se saMsAra samudra meM DUbate haiM / / gAthA 12 / / (2) madhyama sthiti vAle guNa-doSa to anusaMga ( saMgati) se hote haiM para utkRSTa puNya-pApa anusaMga se nahIM hote / bhole jIvoM ko hI jaisA nimitta mile vaise pariNAma hote haiM / / 28 / / (3) lakSmI ina do prakAra kI hotI hai - eka lakSmI to puruSoM ke bhogoM me lagane se pApa ke yoga se samyaktvAdi guNa rUpa Rddhi kA nAza karatI hai aura eka dAna-pUjA meM lagane se puNya ke yoga se samyaktvAdi guNoM ko hulasAyamAna karatI hai so pAtradAnAdi dharma kArya meM jo dhana lagatA hai vaha hI saphala hai / / 30 / / (4) zuddha jinamArga meM janma lene vAle jIva to sukhapUrvaka zuddha mArga meM calate hI haiM parantu jinhoMne amArga meM janma liyA hai aura mArga meM calate haiM so Azcarya hai / / 83 / / (5) yadi saMsAra meM sukha hotA to tIrthaMkarAdi bar3e puruSa isako kyoM tyAgate ataH jJAta hotA hai ki saMsAra meM mahA duHkha hai / / 94 / / (6) guNa aura doSa ko nahIM pahacAnane vAle mUrkha jIva paMDitoM ke upara krodhAdi karate hI haiM kyoMki unheM unake guNoM kI parakha nahIM hai athavA ve mUrkha bhI yadi krodhAdi na kareM aura madhyastha hoM to viSa aura amRta kA samAnapanA Thahara jAye so hai nahIM / / 102 / / (7) saMsAra meM paryAyadRSTi se koI bhI padArtha sthira nahIM hai isalie zarIrAdi ke lie vRthA pApa kA sevana karanA aura AtmA kA kalyANa nahIM karanA - yaha mUrkhatA hai / / 109 / / (8) naSTa hue padArthoM kA zoka karake U~ce svara se rote hue jo sira aura chAtI kUTatA hai vaha apanI AtmA ko naraka meM paTakatA hai / / 110 / / (9) aisA vastusvarUpa hI hai ki jo paryAya vyatIta ho gaI vaha phira nahIM AtI ataH zoka meM kucha sAra nahIM hai| zoka eka to vartamAna meM duHkha rUpa hai aura dUsare AgAmI narakAdi duHkhoM kA kAraNa hai / / 111 / / (10) jo jIva vIryAdi sattva rahita haiM, dhana tathA putrAdi svajanoM meM mohita va lobhI haiM aura zaktihIna haiM ve hI udara bharane ke lie vyApAra meM pApakarma kA sevana karate haiM, zaktivAna nahIM / / 120 / / 67
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgati (1) nirmala zraddhAvAna sajjanoM kI saMgati se nirmala AcaraNa sahita dharmAnurAga bar3hatA hai aura so hI dharmAnurAga azuddha mithyAdRSTiyoM kI saMgati se dina-dina prati pravINa puruSoM kA bhI hIna ho jAtA hai / / gAthA 47 / / (2) jaisI saMgati milatI hai vaisA hI guNa utpanna hotA hai isalie adharmiyoM kI saMgati chor3akara dharmAtmAoM kI saMgati karanA - yahI samyaktva kA mUla kAraNa hai / / 47 bhA0 / / (3) nirmala puNya yukta jo sajjana puruSa usakI maiM balihArI jAtA hU~, prazaMsA karatA hU~ jisake saMgama se zIghra hI nirmala dharmabuddhi hulasAyamAna hotI hai / / 106 / / (4) mithyAtva rahita samyaktvAdi dharmabuddhi hulasAne kI icchA ho to sAdharmI vizeSa jJAniyoM kI saMgati karo kyoMki saMgati hI se guNa-doSa kI prApti dekhI jAtI hai / / 106 bhA0 / / (5) jagata meM suvarNa-ratnAdi vastuoM kA vistAra saba hI sulabha hai parantu jo sumArga meM rata haiM arthAt jinamArga meM yathArthatayA pravartate haiM unakA milApa nizcaya se nitya hI durlabha hai / / 143 / / 68
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya bulAte eka AtmA hI kA ciMtana-manana karo rAga-dveSa ina do kA parihAra karo tIna ratana (ratnatraya) kA AcaraNa karo cAra ArAdhanAoM ko ArAdho pA~ca indriya viSayoM kA tyAga karo viSaya-kaSAyoM se aba basa ho mokSamArga para hI calane kI pratijJA karo saMsAra meM muTThI bA~dhakara Aye ho AWA hAtha pasArakara jAnA hai hastazikSA Sextre idhara yAtrI jarA suno Xian yaha tumhAre lie Atmahita kA uttama avasara hai samaya bar3I tejI se bItA jA rahA hai bahuta kAla to bItA thor3I hI Ayu bacI hai aba to mokSamArga kA puruSArtha karo prANimAtra ke prati mana meM baMdhI huI gAMThoM ko kholo Apasa meM kaSAya va vaimanasya na karo bhAIcAre kI bhAvanA rakho maitrI, prema va vAtsalya se calo Apasa meM sahayoga jarUrI hai thInA samaya to usake lie nikAlI tumhAre hAtha meM durlabha manuSya paryAya rUpI ratna hai vRthA rAga-raMga meM use vyartha mata hone do aura paisA kamAnA bhI manuSya paryAya kA sAra nahI nimittAdhIna dRSTi chor3akara mokSamArga kA daravAjA kholo yadi khologe to bhaviSya atyaMta ujjvala hai isa jIvana meM phUla khileMge aura AgAmI apAra evaM duHkha meM bhavasamudra se tira jAoge karma baMdhanoM kA nAza hokara mokSa prApta hogA / jaya jinendra deva kI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra- svAdhyAya kA prArambhika maMgalAcaraNa dhyAya oMkAraM vindusaMyuktaM nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva oMkArAya namo namaH ||1|| aviralazabdaghanaughaprakSAlitasakalabhUtalamalakalaMkA / munibhirupAsitatIrthA sarasvatI haratu no duritAn // 2 // ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / cakSurunmIlitaM yena tasmai zrI gurave namaH / / 3 / / / / zrI paramagurave namaH, paramparAcAryagurave namaH / / sakalakaluSavidhvaMsakaM, zreyasAM parivardhakaM, dharmasambandhakaM, bhavyajIvamanaHpratibodhakArakaM, puNyaprakAzakaM pApapraNAzakamidaM zAstraM zrI upadezasiddhAMtaratnamAlAnAmadheyaM, maMgalAcaraNa 7 prArambhika asya mUlagraMthakartAraH zrI sarvajJadevAH taduttaragraMthakartAraH zrI gaNadharadevAH pratigaNadharadevAsteSAM vacanAnusAramAsAdya zrImad nemicanda bhaMDArIviracitaM idaM zAstraM zrotAraH sAvadhAnatayA zrRNvantu / / maMgalaM bhagavAna vIro, maMgalaM gautamo gaNI / maMgalaM kundakundAryo jaina dharmo'stu maMgalam / / 1 / / sarvamaMgalamAMgalyaM sarvakalyANakArakaM / pradhAnaM sarvadharmANAM jainaM jayatu zAsanam / / 2 / / 70
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. : : : .......... \r/kyA kahA kramAMka viSaya 1. maMgalAcaraNa 2. jinendra kI zraddhA kI mahimA 3. kudevoM ko namana karane vAlA ThagAyA gayA 4. mRtyu se rakSaka eka samyaktva hI hai 5. mithyAtva kI mahimA 6. lokapravAha tathA kulakrama meM dharma nahIM 7. nyAya kabhI kulakrama se nahIM hotA 8. kuguru ke nikaTa vairAgya kI asaMbhavatA ....... 6. saMyamI kA saMtApa 10. mithyAtva kA duSkara phala 11. utsUtrabhASaNa se jinAjJA kA bhaMga ......... 12. mandira jI kA dravya baratane vAlA mahApApI hai 13. durAgrahI upadeza kA pAtra nahIM 14. jinasUtrabhASI va utsUtrabhASI kA vivecana 15. jinadharma ko kaSTa sahakara bhI jAna 16. jinamata kA jJAna durlabha hai 17. zuddha samyaktva ko kahane vAle bhI durlabha haiM 18, bahuta guNavAna bhI utsUtrabhASI tyAjya hai 16. moha kA mAhAtmya ......... 20. vizrAma kA vAstavika sthAna dharma hI hai 21. jJAnI-ajJAnI kI kriyA- phala meM antara 22. samyaktva suguru ke upadeza se hotA hai 23. kisase zAstra sunanA cAhiye 24. samyak kathA, upadeza va jJAna kI pahicAna 25. jinadeva ko pAkara bhI mithyAtva kyoM nahIM jAtA......... 26. dhArmika paryoM ke sthApakoM kI prazaMsA ............18 27 hiMsaka paryoM ke sthApakoM kI nindA .............16 tILa 00388 minimiscivinia .............. .......... CHAN
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5555 phaphaphapha fafafa phra $ 1555 phaphaphaphapha phrafa phra A kramAMka viSaya 28 madhyama guNa-doSa hI saMgati se hote haiM 26. utkRSTa puNya-pApa saMgati se nahIM hote 30. dhana ke do prakAra 31. paMcama kAla meM guru bhATa ho gae haiN| 32. isa kAla meM jinadharma kI viralatA kyoM 33. deva guru kA yathArtha svarUpa pAnA kaThina hai 34. jinAjJArata jIva pApiyoM ko sirazUla haiM 35. graMthakartA ke hRdaya kA Akrandana 36. kuguru ke tyAgI ko duSTa kahanA mUrkhatA hai 37. kuguru sevana se sarpa kA grahaNa bhalA hai 38. aho ! yaha loka bher3acAla se ThagAyA gayA 36. mahA moha kI mahimA 40. kuguru sva- para ahitakArI hai 41. sArikhe kI sArikhe se prIti 42. jinadharma virala dekhakara bhI nirmala zraddhAna kA honA. 43. isa kAla ke jIvoM kA pApodaya 44. mithyAdRSTi ke lakSaNa 45. pratyeka dharmakArya jinAjJA pramANa hI kara 46. mithyAtva saMsAra meM DubAne kA kAraNa hai 47. saMgati se dharmAnurAga kI vRddhi hAni 48 mithyAdRSTiyoM ke nikaTa mata baso 46. dharmAtmA kahA~ parAbhava pAtA hai| 50. amArgasevI dhanika dharmArthI ko pIr3AdAyaka 51. mithyAvAdI dharmAtmAoM kA anAdara karate haiM 52. dharmAtmAoM ke AzrayadAtA jayavaMta haiM 53. dharmAdhAra dene vAlA amUlya 54. satpuruSoM ke guNagAna se karma galate haiM hai 72 pRSTha 16 20 20 21 22 22 23 24 24 25 26 26 27 27 28 28 26 .26 30 Z Z Z z z m m x 31 31 32 32 32 33 33 34 phra phuphpha phaphaphaphapha phaphaphapha 6665 66666 6666
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5555 phepha 6666 phra fafafa phaphaphaphapha phrafa phra A kramAMka viSaya 55. kaSAyI va kIrti icchuka ke dharma nahIM hotA 56. utsUtrabhASI ke duHkha jinanAtha hI jAnate haiM 57. dhIra puruSa kadApi utsUtrabhASI nahIM hote 58 mithyAdRSTiyoM kI kadApi prazaMsA na karanA 56. jinAjJA bhaMga kA kise bhaya hai, kise nahIM 60. jinadeva kI prApti bhI aprApti samAna 61. svadharma meM upahAsa to sarvathA na karanA 62. zuddha hRdaya vAle puruSoM kA svabhAva 63. viSa ugalate hue sarpa ke prati bhI karuNA 64. gRhastha ko samyagdarzana mahA durlabha hai| 65. utsUtrabhASI bhava samudra meM DUba jAtA hai 66. nirmala zraddhAna se lokarIti meM bhI dharmapravRtti 67. jinadharma ke sAmane mithyA dharma tRNa tulya haiM 68. aho ! lokamUr3hatA prabala hai 66. jinamata kI avajJA na kara, duHkha milegA 70. samyaktva ke binA tU doSI hI hai 71. zuddha jinadharma cAhiye to mithyA AcaraNa chor3a 72. AcaraNa se sAdhya kI siddhi, kula se nahIM 73. utsUtra AcaraNa karane vAlA zrAvaka nahIM 74. nirNaya karake dharma dhAraNa karanA yogya hai 75. mithyAdRSTiyoM ke dharma kA AcaraNa yogya nahIM 76. vItarAgI kI avahelanA ke kArya mata kara 77. kula ko bhava samudra meM DubAne vAlA kauna 78. mithyA parvoM ke Acarane vAloM ko samyaktva nahIM 76. kuTumba kA mithyAtva harane vAle virala haiM 80. prakaTa bhI jinadeva kI aprApti 81. mithyAtvarata kA manuSya janma niSphala hai 73 pRSTha 34 35 35 36 36 36 37 38 38 38 36 40 40 41 41 41 42 43 43 44 45 45 46 46 .47 .47 48 phra phuphpha phaphaphaphapha phaphaphapha 6665 5595595 6666
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mo Li ma OMOMOMOMOM phraja Wan LI jafafa Wan Ufa pRTha ........... ............ ............ ........... kramAMka viSaya 82. mAtra veSI dUra se hI tyAjya hai ........... 83. jinamArga meM calane vAle amArgI prazaMsanIya haiM 84. pApiyoM kI vivekahIna buddhi hotI hai 85. mithyAtvayuta sukha se samyaktvayuta duHkha bhalA hai ....... 86 dRr3ha samyagdRSTi indra dvArA bhI vaMdanIya haiM 87. mokSArthI kisI kImata para samyaktva nahIM chor3atA 88 samyagdarzana hI vAstavika vaibhava hai 86. samyagdRSTi ko dhana se bhI sAra jinapUjA hai 60. jinapUjana aura kudevapUjana kI tulanA 61. tattvavid kI pahicAna ........... 62. jinAjJA ke anusAra dharma karo 3. DhITha, daSTa citta aura sabhaTa kauna hai 64. guNavAna ke nizcaya se mokSa hotA hI hai 65. RddhiyoM se udAsa puruSa hI prazaMsanIya hai 66. pUrvAcArya kA AbhAra ............ 67. zAstra kI nindA duHkhoM kA kAraNa hai 68. jinAjJA ke bhaMga se duHkhoM kI prApti 66. jinavacana-virAdhaka ko dharma va dayA nahIM hotI 100. Agama rahita kriyA ADambara niMdya hai 101. zuddha dharma kA dAtA hI paramAtmA hai 102. avivekI madhyastha nahIM raha sakatA 103. dharma ke mUla vItarAgI deva-guru- zAstra haiM 104. jinAjJA meM rata hI hamAre dharmArtha guru haiM 105. jinavacanoM se maMDita saba hI guru haiM 106. sajjanoM kI saMgati kI balihArI hai 107. guNavAna guruoM kA sadbhAva Aja bhI hai 108 suguru ke upadeza se bhI kinhIM ke samyaktva nahIM ............65 4555555 ........... ........... jajajajajajajajajaOMOMOMOMOM ............ ............ ......... ........... jI 5555 74
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5555 phepha phaphaphapha $ 1555 phaphaphaphapha phrafa phra A kramAMka viSaya 106. ajJAniyoM ke DhIThapane ko dhikkAra hai 110. atyanta zoka se naraka gamana hotA hai 111. zoka karanA sarvathA duHkhadAyI hai 112. Aja dharmArthI suguru va zrAvaka durlabha haiN| 113. zuddha dharma se dhanya puruSoM ko hI Ananda 114. pApa ko dharma kahakara sevana mata karo 115. jinavacana meM ramane vAle virala haiM 116. samyaktva binA sArA AcaraNa phalIbhUta nahIM 117. ajJAniyoM para jJAniyoM kA roSa nahIM hotA 118 Atma-vairI kI para karuNA kaise ho 116. pApayukta vyApAroM ke tyAgI dhanya haiM 120. mohI - lobhI ke hI vyApAra meM pApa kA sevana 121. utsUtrabhASI ke paMDitapane ko dhikkAra ho ^^ 122- 124. utsUtrabhASI kA bhayAnaka saMsAra vana meM bhramaNa 125. tIvra mithyAtvI ko hitopadeza bhI mahA doSa rUpa hai 126. azuddha hRdayI ko upadeza denA vRthA hai 127. jinadharma ke zraddhAna se tIvra duHkhoM kA nAza 128 suguru se dharma zravaNa kI bhAvanA 126. tattvajJa ko adRSTa bhI jJAnI guru priya haiM 130. kuguru kI suguru se tulanA mata karo 131. zraddhA binA jinadeva kA vaMdana pUjana niSphala 132. pahile jinavacanoM ko mAno 133. Aja bhI jo samyaktva meM aDiga haiM ve dhanya haiM 134. guru ko parIkSA karake jAna 135. zuddha guru kI prApti sahaja nahIM 136. saccA guru hI merA zaraNa hai 75 pRSTha 65 66 66 67 67 .68 .68 66 .66 66 70 70 71 72 72 73 73 .74 .74 75 76 76 .77 78 76 76 phra phuphpha phaphaphaphapha phaphaphapha 6665 5595595 6666
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ Mo 55% OMOMOMOMOM phraja Wan LI jafafa Wan Ufa kramAMka ........80 : : : : : : : 0.0 400 awoo.wwoo : viSaya 137. paramArtha zakya nahIM to vyavahAra ko hI jAna 138, vyavahAra paramArtha ko sAdhane vAlA hai ....... 136. guru ko parIkSA karake hI pUjanA / 140. zAstrAnusAra parIkSA karake hI guru ko mAnanA 141. ajJAnI guru ke saMga se jJAnI bhI calAyamAna 142. mithyAdRSTi va samyagdRSTi meM antara 143. sumArgarata puruSoM kA milApa durlabha hai 144. deva- guru kI pUjA se mAnapoSaNa duzcaritra hai 145. lokAcAra meM pravartane vAlA jaina nahIM hai| 146. jinanAtha kI bAta ko mAnane vAle virala haiM 147. sAdharmI ke prati ahitabuddhi vAlA mithyAtvI hai 148 jinadeva kA jJAtA lokAcAra ko kaise mAne 146. mithyAtva se grasta jIvoM kA kauna vaidya hai 150-151. dharmAyatanoM meM bheda DAlanA jinamata kI rIti nahIM ...... 152. dharmAyatanoM meM bheda karane vAlA guru nahIM 153. mithyAtva kI gA~Tha kA mAhAtmya / 154. prabhu vacanoM kI AsAdanA mahAduHkha kA kAraNa hai 155. AtmajJAna binA suzrAvakapanA nahIM 156. jinAjJA pramANa dharma dhAraNa karane kA manoratha 157. prabhu ke caraNoM meM prArthanA 158 guru ke binA sukha kaise ho 156. paMcama kAla meM zrAvaka kahalAnA bhI Azcarya hai 160. samyaktva prApti kI bhAvanA / 161. aMtima nivedana-granthAbhyAsa kI preraNA 162. gAthA citrAvalI ......67 163. upadeza siddhAnta ratnamAlA ke kucha anamola ratna .....155 : : ........ ....... wwww ....... 15 // Wan kA 76
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 OM namaH siddhebhyaH atha 'upadeza siddhAnta ratnamAlA ' nAmaka graMtha kI vacanikA likhate haiM: dohA 888 paMca parama guru namana kari, vaMdUM zrI jinavAna | jA prasAda saba agha Tare~, upajata samyagjJAna' / / 'zAstra kI nirvighna samApti ho' isa prayojana se apane iSTa deva ko namaskAra karake 'upadeza siddhAnta ratnamAlA' nAmaka prAkRta gAthAmaya grantha kI dezabhASA vacanikA likhate haiM / isa grantha meM satyArtha deva guru-dharma kA zraddhAna dRr3ha karAne vAle upadeza rUpI ratnoM kA saMgraha hai aura yahI mokSamArga kA prathama kAraNa hai kyoMki sacce deva - guru-dharma kI dRr3ha pratIti hone se jIvAdi padArthoM kA yathArtha zraddhAnajJAna- AcaraNa rUpa mokSamArga kI prApti hotI hai aura taba hI isa jIva kA parama kalyANa hotA hai isalie isa grantha ko apanA parama kalyANakArI jAnakara nitya hI isakA abhyAsa karanA yogya hai| 1. pAThAntara- vItarAga sarvajJa ke, baMdoM pada sivakAra / jAsu parama upadeza maNi, mAlA tribhuvana sAra / /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva magalAcaraNa arahaM devo suguru, suddhaM dhammaM ca paMca nnvyaaro| dhaNNANa kayatthANaM, NiraMtaraM vasai hiyymmi||1|| arthaH- cAra ghAtiyA karmoM kA nAza karake anaMta jJAnAdi ko prApta kara liyA hai jinhoMne aise arihanta deva, aMtaraMga mithyAtvAdi tathA bahiraMga vastrAdi parigraha se rahita aise prazaMsanIya guru, hiMsAdi doSa rahita jinabhASita nirmala dharma aura paMca parameSThI vAcaka paMca NamokAra maMtra-ye cAra padArtha, apanA kArya jinhoMne kara liyA hai aise uttama kRtArtha puruSoM ke hRdaya meM nirantara basate haiN|| bhAvArthaH- mokSamArga kI prApti arihantAdi ke nimitta se hI hotI hai isalie nikaTa bhavya jIvoM ko inake svarUpa kA vicAra hotA hai| ra anya mithyAdRSTiyoM ko inakI prApti honA durlabha hai|| 1 / / PRATEEK ana
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta jinendra kI zraddhA kI mahimA iNa kuNasi tavayaraNaM, Na paDhasi Na guNasi dadAsi No dANaM / tA ittiyaM Na sakkasi, jaM devo ikka arihanto / / 2 // artha :- he bhAI! yadi apanI zakti kI hInatA ke kAraNa tU tapazcaraNa nahIM karatA hai, vizeSa adhyayana nahIM karatA hai, na hI vicAra karatA hai tathA dAna bhI nahIM karatA hai to ye saba kArya tU bhale hI mata kara parantu eka sarvajJa vItarAga deva kI zraddhA to dRr3ha rakha kyoMki jisa kArya ko karane ke liye akele eka arihanta deva samartha haiM usa kArya ko karane ke liye ye tapazcaraNAdi koI bhI samartha nahIM haiM / / bhAvArtha:- jo puruSa apanI zakti kI hInatA ke kAraNa tapazcaraNa Adi to nahIM karatA hai parantu 'bhagavAna arihanta deva ne jo kahA hai vaha hI satyArtha hai - isa prakAra arihanta bhagavAna ke mata kA zraddhAna karatA hai vaha puruSa mokSamArgI hI hai aura arihanta bhagavAna ke mata kI zraddhA kiye binA yadi ghora tapazcaraNAdi kare to bhI vizeSa phala nahIM milatA isaliye jitanI apanI zakti ho utanA kArya karanA aura jisa kArya ko karane kI zakti nahIM ho usakA zraddhAna karanA / zraddhAna hI mukhya dharma hai - aisA jAnanA / / 2 / / devoM ko namana karane vAlA ThagAyA gayA re jIva ! bhava duhAI, ikku ciya harai jiNamayaM dhammaM / iyarANaM paNamaMto, suha kajje mUDha ! musiosi / / 3 / / 3 bhavya jIva
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- re jIva ! jinendrabhASita dharma akelA hI saMsAra ke samasta duHkhoM ko harane vAlA hai isalie he mUr3hamati ! sukha ke liye anya sarAgI devoM ko namaskAra karatA huA tU ThagAyA gayA hai / / bhAvArtha:- samasta sukhoM kA kAraNa aisA jo jinapraNIta dharma use prApta karake bhI jo mUrkha prANI sukha ke lie anya sarAgI devoM ko pUjatA hai vaha apanI gA~Tha ke sukha ko to kho detA hai aura mithyAtvAdi ke yoga se pApa baMdha karake narakAdi meM ulTe duHkha hI bhogatA hai / / 3 / / mRtyu se rakSaka eka samyaktva hI hai devehiM-dANavehiM Na, suu maraNAu rakkhio kovi / diDhakaya jiNa sammattaM, bahuviha ajarAmaraM pattA || 4 || arthaH- deva arthAt kalpavAsI deva aura dAnava arthAt bhavanatrika - inake dvArA kisI jIva kI mRtyu se rakSA huI ho aisA Aja taka sunane meM nahIM AyA hai parantu jinhoMne jinarAja kA samyaktva rUpa zraddhAna dRr3ha kiyA hai aise aneka hI jIvoM ne ajara-amara pada pAyA hai / / bhAvArtha:- isa jIva ko samasta bhayoM meM maraNa bhaya sabase bar3A bhaya hai, use dUra karane ke liye ye sarAgI devAdi ko pUjatA hai parantu koI bhI deva ise mRtyu se bacAne meM samartha nahIM hai isalie sarAgiyoM ko pUjanA - vaMdanA mithyAbhAva hai aura rAgadveSa rahita sarvajJa arihanta deva 4 bhavya jIva
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta ke zraddhAna se mokSa kI prApti hotI hai jisameM yaha jIva sadaiva avinAzI sukha bhogatA hai isaliye jinendra bhagavAna hI maraNa kA bhaya nivAraNa karate haiM- aisA jAnanA / / 4 / / mithyAtva kI mahimA jaha kuvi vessAratto, musijjamANo vi maNNae harasaM / taha micchavesa musiyA, gayaM pi Na muNaMti dhammaNihiM / / 5 / / arthaH- jaise koI vezyAsakta puruSa apanA dhana ThagAtA huA bhI harSa mAnatA hai vaise hI mithyA veSadhAriyoM dvArA ThagAte hue jIva apanI dharma rUpI nidhi ke naSTa hote hue bhI isa bAta ko mAnate nahIM haiM, jAnate nahIM haiM / / bhAvArtha:- jisa prakAra koI vezyAsakta puruSa tIvra rAga ke udaya apanA dhana ThagAtA huA bhI harSa mAnatA hai usI prakAra mithyAtva ke udaya se mithyAdRSTi jIva bhI mithyAveSa ke dhArakoM ko dharma ke liye harSita hokara pUjatA hai, namaskAra Adi karatA hai aura usase samyagdarzana dharma rUpI nidhi kI jo hAni hotI hai use vaha jAnatA hI nahIM hai - yaha saba mithyAtva kI mahimA hai / / 5 / / Age koI kahatA hai ki 'hamAre to ina mithyA veSadhAriyoM kI sevA kulakrama se calI A rahI hai athavA sArA loka inakA sevana karatA hai so hama kuladharma ko kaise chor3a deM ?' unheM AcArya samajhAte haiM: 5 bhavya jIva
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta lokapravAha tathA kulakrama meM dharma nahIM loyapavAhe sakule, kammammi jai hodu mUDha dhammutti / tAmicchANa vi dhammo, dhakAI ahamma-parivADI / / 6 / / arthaH- he mUr3ha ! yadi lokapravAha' arthAt ajJAnI jIvoM dvArA mAne hue AcaraNa meM tathA apane kula krama meM hI dharma ho to mlecchoM ke kula calI AI huI hiMsA bhI dharma kahalAyegI taba phira adharma kI paripATI kauna sI ThaharegI ! / / bhAvArtha:- lokapravAha tathA kulakrama meM dharma nahIM hai, dharma to jinavara kathita vItarAga bhAva rUpa hai so yadi apane kula meM saccA jinadharma bhI calA A rahA ho parantu use kulakrama jAnakara sevana kare to vaha bhI vizeSa phala kA dAtA nahIM hai isalie jinavANI ke anusAra parIkSApUrvaka nirNaya karake hI dharma ko dhAraNa karanA yogya hai / / 6 / / nyAya kabhI kulakrama se nahIM hotA loyammi rAyaNII, NAyaM Na kula-kammammi kaya Avi / kiM puNa tiloyapahuNo, jiniMda dhammAhi gArammi ! / / 7 / / arthaH- loka meM bhI rAjanIti hai ki nyAya kabhI kulakrama se nahIM hotA to phira kyA tIna loka ke prabhu jo arihanta paramAtmA haiM unake dharma meM nyAya kulakrama ke anusAra hogA arthAt kabhI bhI nahIM hogA / / 1. artha - bher3acAla / 2. artha - kula paripATI / 6 bhavya jIva
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- loka rIti aisI hai ki rAjA bhI kulakrama ke anusAra nyAya nahIM karatA / jaise koI bar3e kula kA manuSya ho aura vaha corI Adi anyAya kare to rAjA use daNDa hI detA hai taba phira vicAra karo ki aise alaukika utkRSTa jainadharma meM kulakrama ke anusAra nyAya kaise hogA arthAt kabhI nahIM hogA / yadi koI bar3e AcAryoM ke kula kA nAma karake pApa kArya karegA to vaha pApI hI hai, guru nahIM - aisA jAnanA / aise ko guru mAnanA sarvathA mithyAtva kA hI prabhAva hai / / 7 / / kuguru ke nikaTa vairAgya kI asaMbhavatA jiNavayaNa viyattUNa vi, jIvANaM jaM Na hoi bhava-viraI / tA kaha aviyattUNa vi, micchatta hayANa pAsammi / / 8 / / arthaH- jaba jinavacanoM ko jAnakara bhI jIvoM ko saMsAra se udAsInatA nahIM hotI taba phira jinavacanoM se rahita mithyAtva se mAre jo kuguru haiM unake nikaTa saMsAra se udAsInatA kaise hogI arthAt nahIM hogI / / bhAvArthaH- kitane hI ajJAnI jIva saMsAra se chUTane ke liye kuguruoM kA sevana karate haiM unako kahate haiM ki 'vItarAga bhAva ke poSaka jo jinavacana haiM unheM jAnakara bhI karma ke udayavaza saMsAra se udAsInatA nahIM utpanna hotI hai to phira rAgadveSa evaM mithyAtvAdi ko puSTa karane vAle jo parigrahadhArI kuguru haiM unake nikaTa rahane se vairAgya kaise utpanna 7 bhavya jIva)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta hogA arthAt kabhI utpanna nahIM hogA ataeva kuguru dUra hI se tyAga denA cAhiye' / / 8 / / saMyamI kA santApa virayANaM aviraie, jIvo daddUNa hoi maNatAvo / hA ! hA! kaha bhava-kUve, vUDaMtA piccha NaccaMti / / 6 / / artha:- asaMyamI jIvoM ko dekhakara saMyamI jIvoM ke mana meM bar3A santApa hotA hai ki 'hAya ! hAya !! dekho to, saMsAra rUpI kue~ meM DUbate hue bhI ye jIva kaise nAca rahe haiM !' / / bhAvArtha:- mithyAtva va kaSAya ke vazIbhUta hue ajJAnI jIva saMsAra bhramaNa ke kAraNa rUpa karma ko ha~sa-ha~sakara bA~dhate haiN| unheM dekhakara zrI guruoM ke hRdaya meM karuNA bhAva utpanna hotA hai ki 'ye jIva aisA kArya kyoM karate haiM, vItarAgI hone kA upAya kyoM nahIM karate !' / / 6 / / Age samasta pApoM meM se mithyAtva meM adhika pApa dikhAte haiM :mithyAtva kA duSkara phala AraMbha jammi pAve, jIvA pAvaMti tikkha dukkhaaii| puNamicchat lavaM, teNa vi Na lahaMti jiNabohiM / / 10 / / arthaH- vyApArAdi AraMbha se utpanna huA jo pApa hai usake prabhAva se jIva narakAdi ke tIkSNa duHkhoM ko prApta karatA hai parantu yadi 8 bhavya jIva
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta mithyAtva kA eka aMza bhI vidyamAna ho to jIva samyak darzana - jJAna - cAritra evaM tapamayI bodhi ko prApta nahIM kara pAtA hai| bhAvArtha:- koI jIva vyApArAdi ko chor3akara jinAjJA se viruddha AcaraNa karatA huA bhI apane ko guru mAnatA hai usako kahate haiM ki 'vyApArAdi ke AraMbha se jo pApa hotA hai usase jIva narakAdi kA duHkha to pAtA hai para use kadAcit mokSamArga kI prApti ho jAtI hai parantu jinavANI ke azraddhAna rUpa mithyAtva ke eka aMza ke bhI vidyamAna rahate hue mokSamArga atizaya durlabha hotA hai isa kAraNa se mithyAtva saba pApoM meM bar3A pApa hai / / 10 / / utsUtrabhASaNa se jinAjJA kA bhaMga jiNavara ANA bhaMgaM, umagga- ussutta lesa desaNayaM / ANA bhaMge pAvaM, tA jiNamayaM dukkaraM dhammaM / / 11 / / arthaH- jina AjJA kA ullaMghana karake unmArga - utsUtra kA jo aMza mAtra bhI upadeza denA hai vaha jinendra bhagavAna kI AjJA kA bhaMga karanA hai aura mArga kA ullaMghana karake pravartanA hai tathA jina AjJA bhaMga karane meM itanA adhika pApa hai ki use phira jinabhASita dharma ko pAnA atyanta durlabha ho jAtA hai / / bhAvArtha:- kaSAya ke vazIbhUta hokara yadi koI jinavara kI AjJA ke atirikta eka akSara bhI kahe to usameM itanA adhika pApa hotA hai ki jisase vaha jIva nigoda calA jAtA hai / nigoda meM jAne ke 6 bhavya jIva
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta pazcAt jinadharma ko prApta karanA atizaya kaThina ho jAtA zrI nemicaMda jI hai isalie apanI paddhati bar3hAne ke liye athavA mAnAdi kaSAyoM bhavya jIvA kA poSaNa karane ke liye jinavANI ke sivAya raMca mAtra bhI upadeza denA yogya nahIM hai || 11|| mandira jI kA dravya baratane vAlA mahApApI hai jiNavara ANA rahiaM, vaTTAratA vi kevi jiNadavvaM / vuDDaMti bhava-samudde, mUDhA moheNa annnnaannii||12|| arthaH- kaI puruSa jinAjJA rahita jinadravya arthAt mandira jI ke dravya ko apane prayoga meM lete haiM ve ajJAnI moha se saMsAra samudra meM DUbate haiN|| bhAvArtha:- kaI jIva mandira jI ke dravya se vyApAra karate haiM aura kaI udhAra lekara AjIvikA karate haiM ve jinAjJA se parAGmukha haiM evaM ajJAnI haiN| ve jIva mahApApa bAMdhakara saMsAra meM DUbate haiM / / 12 / / 1. Ti-sAgara prati meM isa gAthA kA artha va bhAvArtha nimna prakAra diyA hai:artha:- jinavara kI AjJA se rahita hokara koI mUr3ha puruSa jinadravya arthAt jinamArga ke dravyaliMga rUpa digambara veSa ko dhAraNa karatA huA mithyAtva se ajJAnI rahatA huA bhava samudra meM hI DUbatA hai|| bhAvArtha:- jinavara kI AjJAnusAra samyagdarzanAdi dhAraNa kiye binA jinamArga ke dravyaliMga ko dhAraNa kara lene mAtra se jIva kA kalyANa nahIM hotaa| moha se ajJAnI mUr3ha jIva dravyaliMga ko dhAraNa kara lene para bhI saMsAra meM hI bhaTakatA hai isalie prathama samyaktva ko grahaNa karane kA upadeza hai| jinamArga meM pahile samyaktva hotA hai pazcAt munivrata hotA hai-aisA krama hai|| 12|| 10
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta durAgrahI upadeza kA pAtra nahIM kuggahagaha- gahiyANaM, muddho jo dei dhamma uvaeso / so cammAsI kukkura, vayaNammi khavei kappUraM / / 13 / / arthaH- khoTe Agraha rUpI grAha' se grahe hue jIvoM ko jo mUrkha dharmopadeza detA hai vaha camar3A khAne vAle kutte ke mukha meM kapUra rakhane jaisI ceSTA karatA hai / / ko bhAvArtha:- jinake tIvra mithyAtva kA udaya hai unheM jinavANI rucatI nahIM hai, isI prakAra yaha bhI jAna lenA cAhiye ki jinheM jinavANI rucatI nahIM hai unake tIvra mithyAtva kA udaya cala rahA hai, vRthA upadeza kyoM detA hai ! || 13 || jinasUtrabhASI va utsUtrabhASI kA vivecana roso vi khamAkoso, suttaM bhAsaMta jassa dhaNNassa / utteNa khamA vi ya, dosa mahAmoha AvAso / / 14 / / 1. artha - magara athavA pizAca / arthaH- jinasUtra ke anusAra upadeza dene vAle uttama vaktA kA roSa bhI kare to vaha kSamA kA bhaMDAra hai aura jo puruSa jinasUtra ke viruddha upadeza detA hai usakI kSamA bhI rAgAdi doSa tathA mithyAtva kA ThikAnA hai / / 11 bhavya jIva
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- koI savaktA yathArtha upadeza detA hai aura kAraNa ke vaza se vaha krodha karake bhI kahe to usakA krodha bhI kSamA hI hai kyoMki usakA prayojana jIvoM ko dharma meM lagAne kA hai aura jo puruSa apanI pUjA va AjIvikA Adi ke lie yathArtha upadeza nahIM detA vaha apanA tathA dUsaroM kA akalyANa karane vAlA hone se usakI kSamA bhI Azaya ke vaza se doSa rUpa hI hai / / 14 / / jinadharma ko kaSTa sahakara bhI jAna ikko vi Na saMdeho, jaM jiNadhammeNa atthi mokkhasuhaM / taM puNa duvviNNeyaM, ai ukkiTTa puNNarasiyANaM / / 15 / / arthaH-'jinadharma ke sevana se mokSasukha prApta hotA hai - isameM kisI bhI prakAra kA saMdeha nahIM hai isalie jo puruSa dharma ke ati utkRSTa rasa ke rasika haiM unheM yaha jinadharma kaSTa karake bhI jAnanA yogya hai / / bhAvArtha:- jIva kA hitakArI eka jinadharma hI hai isaliye atyanta kaSTa karake bhI isa jinadharma kA svarUpa jAnanA yogya hai / isake sivAya anya laukika vArtAoM ko sIkhane meM kisI bhI prakAra se Atmahita nahIM hai, ve to karma ke anusAra sabhI ke bana hI rahI haiM / / 15 / / jinamata kA jJAna durlabha hai savvaM pi viyANijjai, labbhai taha caurimAya jaNamajjhe / ekkaM pi bhAya ! dulahaM, jiNamayaM vihi rayaNa suviANaM / / 16 / / 12 bhavya jIva
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva artha:- aura laukika vArtAoM ko to sabhI jAnate haiM tathA vaise hI caurAhe para par3A huA ratna bhI mila sakatA hai parantu he bhAI! jinendrabhASita dharma rUpI ratna kA samyak jJAna durlabha hai| isaliye jaise bhI bane vaise jinadharma kA svarUpa jAnanA - yaha tAtparya hai / / 16 / / zuddha samyaktva ko kahane vAle bhI durlabha haiM micchatta bahula uyarA, visuddha sammatta kahaNamavi dulahaM / jaha vara Naravara cariyaM, pAva NariMdassa udayammi / / 17 / / arthaH- mithyAtva ke tIvra udaya meM vizuddha samyaktva kA kathana karanA bhI usI prakAra durlabha ho jAtA hai jisa prakAra pApI rAjA ke udaya meM nyAyavAna rAjA kA AcaraNa durlabha hotA hai / / bhAvArtha:- isa nikRSTa kSetra - kAla meM mithyAdRSTiyoM kA tIvra udaya hone se yathArtha kathana karane vAle bhI jaba durlabha haiM to AcaraNa karane vAloM kA to kahanA hI kyA ! / / 17 / / bahuta guNavAna bhI utsUtrabhASI tyAjya hai bahuguNavijjANilao, ussUtbhA tahA vimuttavvo / varamaNita vi hu, vi vigghayaro visaharo loe / / 18 / / 1. Ti0 - sAgara prati meM isa antima paMkti ke sthAna para yaha paMkti hai: 'jisa prakAra pApI rAjA kA udaya hone para nyAyavAna jIvoM kA sadAcArapUrvaka rahanA durlabha ho jAtA hai|' 13
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta artha:- sUtra kA ullaMghana karake upadeza dene vAlA puruSa bhale hI kSamAdi bahuta se guNoM aura vyAkaraNAdi aneka vidyAoM kA sthAna ho to bhI vaha usI prakAra tyAga dene yogya hai jisa prakAra loka meM zreSTha maNi sahita bhI viSadhara sarpa vighnakArI hone se tyAjya hI hotA hai / / bhAvArthaH- vidyA Adi kA camatkAra dekhakara bhI kuguruoM kA prasaMga nahIM karanA cAhiye kyoMki svecchAcArI upadeza dene vAle kA upadeza sunane se apane zraddhAnAdi malina ho jAne se bahuta bar3I hAni hotI hai / / 18 / / moha kA mAhAtmya sayaNANaM vAmohe, loA ghippaMti attha loheNa / No dhippaMti sudhamme, ramme hA ! moha mAhappaM / / 16 / / arthaH- saMsArI jIva prayojana ke lobhavaza putrAdi svajanoM ke moha ko grahaNa karate haiM parantu yathArtha sukhakArI jainadharma ko aMgIkAra nahIM karate so hAya ! hAya !! yaha moha ( mithyAtva ) kA hI mAhAtmya hai' / / bhAvArthaH- samasta jIva apane ko sukhI karanA cAhate haiM kintu sukha kA kAraNa jo jainadharma hai usakA to sevana karate nahIM aura pApabaMdha 1. Ti0 - isa gAthA kA artha isa prakAra se bhI ho sakatA hai - saMsArI jIva strI Adi svajanoM ke vyAmoha meM artha arthAt dhana ko to lobha se grahaNa karate haiM parantu ramaNIka * jinadharma ko grahaNa nahIM krte| aho ! yaha moha kA mAhAtmya hai / ' 14 bhavya jIva
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva m ke kAraNa jo putrAdi haiM unakA sneha karate haiM-yaha moha / kA hI mAhAtmya hai|| 16|| vizrAma kA vAstavika sthAna dharma hI hai gihavAvAra parissama, khiNNANa NarANa viismtttthaannN| egANa hoi ramaNI, aNNesi jiNiMda vrdhmmo||20|| arthaH- gRha-vyApAra ke parizrama se khedakhinna kitane hI ajJAnI jIvoM kA vizrAma sthAna eka strI hI hai aura jJAnI jIvoM kA to jinendrabhASita zreSTha dharma hI vizrAma kA sthAna hai|| bhAvArtha:- ajJAnI jIva strI Adi padArthoM ko hI sukha kA kAraNa mAnate haiM kintu jJAnI jIva to vItarAgabhAva rUpa jainadharma ko sukha kA kAraNa mAnate haiM || 20 / / ___ jJAnI-ajJAnI kI kriyA-phala meM antara tulle vi uara bharaNe, mUDha amUDhANa piccha suvivaagN| egANa Naraya dukkhaM, aNNesiM sAsayaM sukkhaM / / 21 / / arthaH- udara bharane meM samAnatA hone para bhI jJAnI aura ajJAnI kI kriyA ke phala meM antara to dekho-eka ko to naraka kA duHkha prApta hotA hai aura dUsare ko zAzvata sukha prApta hotA hai|| bhAvArtha:- udara bharakara apanI paryAya to jJAnI aura ajJAnI donoM | sAra hI pUrI karate haiM parantu ajJAnI to atyanta Asaktapane ke kAraNa narakAta TRANSEN hI parI papa
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta jAtA hai aura jJAnI bhedavijJAna ke bala se karmoM kA nAza karake sukhI ho jAtA hai ataeva vivekI arthAt bhedavijJAnI honA yogya hai - yaha tAtparya hai / / 21 / / Age saMsAra se udAsa hone rUpa viveka kA upAya batalAte haiM :samyaktva suguru ke upadeza se hotA hai jiNamaya kahApabaMdho, saMvegakaro jiyANa savvANaM / saMvego sammatte, sammattaM suddha desaNayA / / 22 / / arthaH- jinabhASita jo kathAprabaMdha' haiM ve saba jIvoM ko saMvega rUpa haiM, dharma meM ruci karAne vAle haiM parantu saMvega samyaktva ke hone para hotA hai aura samyaktva zuddha dezanA arthAt suguru ke upadeza se hotA hai / / bhAvArtha:- zuddha nirgrantha guru ke mukha se jinasUtra sune to zraddhAnapUrvaka dharma meM ruci hotI hai / azraddhAnI parigrahadhArI guru ke mukha se sune to zraddhAna nizcala nahIM hotA- aisA tAtparya hai / / 22 / / kisase zAstra sunanA cAhiye taM jiNa-ANa pareNa ya, dhammo soavva suguru pAsammi / aha ucio saddhAo, tassuvaesassa kahagAo / / 23 / / arthaH-ataeva jina AjJA meM parAyaNa puruSa ko bAhya - abhyantara parigraha rahita nirgrantha guru ke nikaTa hI zAstra zravaNa karanA cAhiye 1. artha - prathamAnuyoga ke zAstra / 16 bhavya jIva
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta R bhavya jIva F RY aura yadi aise guru kA saMyoga na bane to nirgrantha guruoM zrI nemicaMda jI ke hI upadeza ko kahane vAle zraddhAnI zrAvaka se dharma sunanA caahiye|| bhAvArtha:- zAstra zravaNa kI paddhati rakhane ke liye jisa-tisa ke mukha se zAstra nahIM sunanA, yA to nirgrantha AcArya ke nikaTa sunanA yA una hI kI AjJAnusAra kahane vAle zraddhAnI zrAvaka ke mukha se sunanA taba hI satyArtha zraddhAna rUpa phala zAstra zravaNa se utpanna hogA anyatha nahIM / / 23 / / samyak kathA, upadeza va jJAna kI pahicAna sA kahA so uvaeso, taM NANaM jeNa jANai jiivo| sammatta-miccha bhAvaM, guru-aguru loy-dhmmtthidii||24|| arthaH- vahI to kathA hai aura vahI upadeza hai aura vahI jJAna hai jisake dvArA jIva samyak-mithyA bhAva ko jAna le tathA guru-kuguru kA svarUpa jAna le tathA lokarIti' aura dharma kA svarUpa jAna le / / bhAvArtha:- jinake dvArA hita-ahita kA jJAna ho aise jaina zAstra hI sunanA, anya jo rAgAdi ko bar3hAne vAle mithyA zAstra haiM ve sunane yogya nahIM haiN|| 24 / / - 1. arth-lokmuuddh'taa| 17
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta PRE zrI nemicaMda jI bhavya jIva jinadeva ko pAkara bhI mithyAtva kyoM nahIM jAtA jiNaguNa' rayaNa mahANihi, lakhUNa vi kiM Na jAi micchttN| aha laddhe vi NihANe, kivaNANa puNo vi dAridaM / / 25 / / I arthaH- jinendra bhagavAna ke guNa rUpI ratnoM kA bar3A bhaMDAra prApta / karake bhI mithyAtva kyoM nahIM jAtA hai-yaha mahAna Azcarya hai athavA nidhAna pA karake bhI kRpaNa puruSa to daridrI hI rahatA hai, isameM kyA Azcarya hai|| bhAvArtha:- jinarAja ko pAkara bhI yadi mithyAtva bhAva nahIM jAtA hai to bar3A Azcarya hai athavA jisakI bhalI honahAra nahIM hai usakA aisA hI svabhAva hai-aisA jAnakara saMtoSa karanA / / 25 / / Age jinhoMne samyaktva hone ke kAraNa rUpa dharma parva sthApita kiye haiM unakI prazaMsA karate haiM : dhArmika paryoM ke sthApakoM kI prazaMsA so jayau jeNa vihiA, saMvacchara cAumAsiya supvvaa| jiMdajaNANa jAyai, jassa pahAvo dhmmmii||26|| arthaH- ve mahApuruSa jayavanta hoM jinhoMne una sAMvatsarika tathA cAturmAsika arthAt dazalakSaNa evaM aSTAnhikA Adi dharma ke paryoM kA vidhAna kiyA jinake prabhAva se nindanIya pApI puruSa bhI dharmabuddhi vAle ho jAte haiN|| 1. Ti-'jiNamaya' zabda samucita jAna par3atA hai jisakA artha hai-jinmt| 2. arth-vaarssik| 18
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- mahAraMbhI jIva bhI ina dazalakSaNa Adi parvoM meM jinamandira jAkara dharma kA sevana karate haiM isalie dharmaparvoM ke kartA puruSa dhanya haiM / / 26 / / Age mithyAtva ko prabala karane vAle parva jinhoMne race unakI nindA karate haiM : hiMsaka parvoM ke sthApakoM kI nindA NAmaM pi tassa asuhaM, jeNa NiddiTThAI micchapavvAi / siM aNusaMgAo, dhammINa vi hoi pAvamaI / / 27 / / artha:- jinhoMne adhika jalAdi kI hiMsA ke kAraNa rUpa tathA kaMdamUla Adi kA bhakSaNa aura rAtri bhakSaNa ke poSaka mithyAtva ke parvoM kI sthApanA kI unakA to nAma bhI lenA pApa baMdha kA kAraNa hai kyoMki una mithyA parvoM ke prasaMga se aneka dharmAtmAoM kI bhI pApabuddhi ho jAtI hai arthAt dharmAtmA bhI dekhAdekhI caMcala buddhi ho jAte haiM / / 27 / / madhyama guNa-doSa hI saMgati se hote haiM majjhaTTii puNa aisA, aNusaMgeNa havaMti guNadosA / ukka puNa pAvA, aNusaMgeNa Na ghippaMti / / 28 / / arthaH- isa prakAra jo guNa aura doSa prasaMga se hote haiM ve madhyama sthiti rUpa hote haiM kyoMki utkRSTa puNya-pApa prasaMga se nahIM hote' / / 1. Ti0 - sAgara prati meM isa gAthA kA artha isa prakAra diyA hai : arthaH- madhyama sthiti vAle jIvoM ko saMgati se pariNAma vAle jIvoM ko anusaMga ( saMgati) se 16 guNa-doSa ho jAte haiM parantu utkRSTa puNya-pApa nahIM hote / bhavya jIva
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- jIva tIvra mithyAdRSTi hai use dharma kA nimitta mile to bhI usakI dharmabuddhi nahIM hotI, isI prakAra jo dRr3ha zraddhAnI hai use pApa kA nimitta milane para bhI pApabuddhi nahIM hotI kintu bhole arthAt madhyama pariNAma vAle jIvoM ko jaisA nimitta mile vaise pariNAma ho jAte haiM / / 28 / / yahI bAta phira kahate haiM : utkRSTa puNya-pApa saMgati se nahIM hote aisaya pAvI jIvA, dhammiya pavvesu te vi pAvarayA / calaMta suddha dhammA, dhaNNA kivi pAva pavvesu / / 26 / / arthaH- jo atyanta pApI jIva haiM ve dharma parvoM meM bhI pApa meM rata hote haiM aura jo zuddha dharmAtmA haiM arthAt nirmala zraddhAnI haiM ve kisI bhI pApa parva meM dharma se calita nahIM hote / / 26 / / aba dhana ko nimitta ke vaza se guNa-doSa kA kAraNa batalAte haiM :dhana ke do prakAra lacchI vi havai duvihA, egA purisANa khavai guNariddhiM / egAya ullasaMtI, apuNNa-puNNappabhAvAo / / 30 / / artha:- lakSmI bhI do prakAra kI hotI hai- eka to viSaya bhogoM meM lagane se pApa ke yoga se jIva kI samyaktvAdi guNa rUpI RddhiyoM kA nAza karatI hai aura eka lakSmI aisI hai jo dAna-pUjAdi puNya 20 bhavya jIva
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva pA kAryoM meM lagane se puNya ke yoga se samyaktvAdi guNa zrI nemicaMda jo rUpa pavitra bhAvoM ko ullasita arthAt hulasAyamAna karatI hai ataeva jIva kA jo dhana supAtra ko dAna Adi dharma kAryoM meM lagatA hai vahI saphala hai-yaha tAtparya hai|| 30 / / Age kaI jana dAna bhI dete haiM parantu kupAtra ke yoga se vaha dAna niSphala hI jAtA hai aisA dikhAte haiM : paMcama kAla meM guru bhATa ho gaye haiM guruNo bhaTTA jAyA, sadde thuNiUNa liMti daannaaii| doNNi vi amuNiya sArA, dUsama samayammi vuddddNti||31|| arthaH- isa duHkhamA paMcama kAla meM guru to bhATa ho gaye haiM jo zabdoM dvArA dAtAra kI stuti karake dAna lete haiM so ye dAtA aura dAna lene vAle donoM hI jinamata ke rahasya se anabhijJa hone se saMsAra samudra meM DUbate haiN|| bhAvArtha:- dAtA to apane mAnAdi kaSAya bhAvoM kA poSaNa karane ke lie dAna detA hai aura dAna lene vAlA lobhI hokara dAtA meM avidyamAna guNoM ko bhATa ke samAna gA-gAkara dAna letA hai| isa prakAra mithyAtva aura kaSAya ke puSTa hone se donoM hI saMsAra meM DUbate haiM aura yahA~ 'paMcama kAla meM' kahane kA abhiprAya yaha hai ki isa prakAra stuti karake dAna lene vAle anya mata meM to brAhmaNa Adi pahile se bhI the parantu aba jinamata meM bhI aneka veSadhArI bhATa ke samAna stuti karake dAna ( 21
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva lene vAle ho gaye haiM so isa nikRSTa kAla meM hI hue haiM-aisA jAnanA / / 31 / / isa kAla meM jinadharma kI viralatA kyoM micchapavAhe ratto, loo paramattha jANao thoo| guruNo gArava rasiyA, suddhaM maggaM nnigRhti||32|| arthaH- mithyAtva ke pravAha meM Asakta jo loka usameM paramArtha ke jAnane vAle to bahuta thor3e haiM aura guru kahalAne vAle apanI mahimA ke rasika haiM isaliye ve zuddha mArga ko chipAte haiM / / bhAvArtha:- dharma kA svarUpa guru ke upadeza se jAnane meM AtA hai parantu isa kAla meM jo guru kahalAte haiM ve apanI mahimA meM Asakta hone se yathArtha dharma kA svarUpa nahIM kahate isalie isa kAla meM jinadharma kI viralatA huI hai|| 32 / / deva-guru kA yathArtha svarUpa pAnA kaThina hai savvo vi araha devo, suguru guru bhaNai NAma mittenn| tesiM sarUva suhayaM, puNNavihUNA Na paarvti||33|| arthaH- arihanta deva aura nirgrantha guru-aisA to nAmamAtra se saba hI kahate haiM parantu unakA yathArtha sukhamaya svarUpa bhAgyahIna jIvoM ko prApta nahIM hotA / / bhAvArtha:- nAmamAtra se to 'arihanta deva aura nirgrantha guru' aisA vAma
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta anya loga bhI kahate haiM parantu unakA yathArtha svarUpa nahIM jAnate ataH jinavANI ke anusAra arihantAdi kA saccA svarUpa avazya hI nizcaya karanA cAhiye / isa kArya meM bholA rhnaa| yogya nahIM hai / / 33 / / jinAjJArata jIva pApiyoM ko sirazUla haiN| suddhA jiNa ANarayA, kesiM pAvANa huMti sirasUlaM / jesiM te sirasUlaM, kesiM mUDhA Na te guruNo / / 34 / / arthaH- jinarAja kI zuddha AjJA meM tatpara rahane vAle puruSa kitane hI pApI jIvoM ko sirazUla haiM arthAt yathArtha jinadharmiyoM ke Age mithyAdRSTiyoM kA mata calane nahIM pAtA ataH ve inako aniSTa bhAseMge hI aura kaI jIvoM ko ve mUrkha guru nahIM, unako ve sirazUla haiM / / bhAvArthaH- jo jIva mithyAdRSTiyoM ko guru nahIM mAnate haiM, yathArtha zraddhAnI haiM unako ve kuguru yathArtha mArga kA lopa karane vAle aniSTa lagate haiM ki aise mithyAdRSTiyoM kA saMyoga jIvoM ko kabhI bhI na ho' / / 34 / / 1. Ti0 - sAgara prati meM isa gAthA kA artha va bhAvArtha aise hai: arthaH- jinarAja kI zuddha AjJA meM tatpara rahane vAle puruSa kitane hI pApI jIvoM ko siradarda ke samAna haiM kyoMki yathArtha jinadharmiyoM ke pAsa mithyAdRSTiyoM ke mata cala nahIM pAte isalie ve inheM aniSTa lagate haiN| una mUrkha jIvoM ko ve jJAnI 'guru' nahIM, siradarda ke samAna lagate haiM / / bhAvArthaH- jo jIva mithyAdRSTiyoM ko guru mAnate haiM ve yathArtha zraddhAvAna ko kuguru mAnate hai tathA unheM yathArtha mArga kA lopa karane vAle aniSTa samajhate haiN| aise mithyAdRSTiyoM kA saMyoga * jIvoM ko kabhI na ho / / 34 / / 23 bhavya jIva
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI graMthakartA ke hRdaya kA Akrandana hA! hA! guruya akajjaM, sAmI Nahu atthi kassa pukkrimo| bhavya jItA kaha jiNavayaNa kaha suguru, sAvayA kahaya idi akjj||35|| GO arthaH- hAya ! hAya !! bar3A akArya hai ki pragaTa koI svAmI nahIM hai, hama kisake pAsa jAkara pukAra kareM ki 'jinavacana to kisa prakAra ke haiM aura suguru kaise hote haiM aura zrAvaka kisa prakAra ke haiN| yaha bar3A akArya hai|| ___ bhAvArtha:- jinavacana meM to jisake pAsa tila-tuSa mAtra bhI parigraha na ho aise parigraha rahita ko 'guru' kahA gayA hai aura samyaktvAdi dharma ke dhAraka 'zrAvaka' kahe gaye haiM parantu isa samaya isa paMcama kAla meM gRhasthoM se bhI adhika to parigraha rakhate haiM aura apane ko guru manavAte haiM tathA isI prakAra deva-guru-dharma kA va nyAya-anyAya kA to kucha ThIka nahIM hai aura apane ko zrAvaka mAnate haiM so yaha bar3A bhArI anyAya-akArya hai| 'are re ! nyAya karane vAlA koI nahIM hai, kisase kaheM'-isa prakAra AcArya ne kheda pragaTa kiyA hai|| 35 / / ___ kuguru ke tyAgI ko duSTa kahanA mUrkhatA hai sappe diDhe NAsai, loo Na hu kiMpi koI akkhei| jo cayai kuguru sappaM, hA! mUDhA bhaNai taM duTuM / / 36 / / arthaH- are re ! sarpa ko dekhakara loga dUra bhAgate haiM to unako to mana
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI/ bhavya jIva ST koI bhI kucha kahatA nahIM para jo kuguru rUpI sarpa kA tyAga karate haiM unheM hAya ! hAya !! mUrkha loga duSTa kahate haiM-yaha bar3e kheda kI bAta hai|| bhAvArtha:- sarpa se bhI adhika duHkhadAyI kuguru haiM parantu sarpa kA tyAga karane vAle ko to sabhI loga bhalA kahate haiM aura jo kuguru ko tyAgatA hai use mUrkha jIva nigurA, gurudrohI athavA duSTa ityAdi vacanoM se saMbodhita karate haiM so yaha bar3A kheda hai|| 36 / / aba kuguru meM sarpa se bhI adhika doSa kyA hai so batAte haiM : kuguru sevana se sarpa kA grahaNa bhalA sappo ikkaM maraNaM, kuguru aNaMtAI dei mrnnaaii| to vara sappaM gahiaM, mA kuru kuguru sevaNaM bhadda !||37 / / arthaH- sarpa to eka hI maraNa detA hai arthAt yadi kadAcit sarpa Dase to eka bAra hI maraNa hotA hai parantu kuguru anaMta maraNa detA hai arthAt kuguru ke prasaMga se mithyAtvAdi kI puSTi hone se naraka-nigodAdi meM jIva anaMta bAra maraNa ko prApta hotA hai isaliye he bhadra! sarpa kA grahaNa karanA to bhalA hai parantu kuguru kA sevana bhalA nahIM hai, tU vaha mata kara / / 37 / / 25
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva Age logoM kI ajJAnatA dikhAte haiM : aho ! yaha loka bher3acAla se ThagAyA gayA jiNa-ANA vi cayaMtA, guruNo bhaNiUNa je nnmssNti| to kiM kIrai loo, chalio gaDDari-pavAheNa / / 38 / / arthaH- jinarAja kI AjJA to yaha hai ki 'kuguru kA sevana mata karo, unako chor3a do' usa AjJA kA bhI tyAga karake aura kuguru ko guru kahakara namaskAra karate haiM so kyA kareM! loka gADarI-pravAha arthAt bher3acAla se ThagAyA gayA hai|| ___ bhAvArtha:- jisa prakAra eka bher3a kue~ meM giratI hai to usake pIche-pIche calI Ane vAlI sabhI bher3eM kue~ meM giratI jAtI haiM, koI bhI hita-ahita kA vicAra nahIM karatIM usI prakAra koI ajJAnI jIva kisI eka kuguru ko mAnatA hai to usakI dekhAdekhI sabhI loga use mAnane laga jAte haiM, koI bhI guNadoSa kA nirNaya nahIM karatA yaha ajJAna kI mahimA hai|| 38 / / mahA moha kI mahimA NidakkhiNo loo, jai kuvi maggei ruTTiyA khNdd| kugurUNasaMgavayaNe, dakkhiNaM hA! mhaamoho||36|| arthaH- yadi koI roTI kA eka Tukar3A bhI mA~gatA hai to loka meM use pravINatA rahita bAvalA kahate haiM parantu kuguru nAnA prakAra ke parigrahoM kI yAcanA karatA hai to bhI loga use pravINa kahate haiM so mata hAya ! hAya !! yaha mahA moha kA hI mAhAtmya hai|| 36 ||
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta kuguru sva-para ahitakArI hai kiM bhaNimo kiM karimo, tANa hayAsANa dhiTTa duTThANaM / je daMsiUNa liMgaM, khiMcaMti Narayammi muddhajaNaM / / 40 / / arthaH- AcArya kahate haiM ki 'una kuguruoM ko hama kyA kaheM aura unakA kyA kareM! kuguru liMga arthAt bAhya veSa dikhAkara bhole jIvoM ko naraka meM khIMce le jAte haiM / kaise haiM ve kuguru ? naSTabuddhi haiM arthAt kArya-akArya ke viveka se rahita haiM tathA lajjA rahita cAhe jo bolate haiM ataH DhITha haiM evaM dharmAtmAoM ke prati dveSa rakhate haiM ataH duSTa bhI haiM / / bhAvArthaH- kuguru apane mithyA veSa se bhole jIvoM ko Thagakara kugati meM le jAte haiM / / 40 / / sArikhe kI sArikhe se prIti kuguru visaMsi mohaM, jesiM mohAi caMDimA daTTaM / suguruNa uvari bhattI, ai NiviDA hoI bhavvANaM / / 41 / / arthaH- jinake mithyAtvAdi moha kA tIvra udaya hai unheM to kuguruoM ke prati bhakti - vaMdanA rUpa anurAga hotA hai aura bhavya jIvoM ko bAhya-abhyaMtara parigraha rahita suguru ke prati hI tIvra prIti hotI hai / / bhAvArtha:- jo jIva jaisA hotA hai usakI vaise hI jIva ke sAtha prIti hotI hai so jo tIvra mohI kuguru haiM unake prati to mohiyoM kI hI prIti hotI hai va vItarAgI suguruoM ke prati maMda mohI jIvoM kI prIti hotI hai - aisA jAnanA / / 41 / / 27 bhavya jIva
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta KING zrI nemicaMda jI jinadharma virala dekhakara bhI nirmala zraddhAna kA honA jaha jaha uTThai dhammo, jaha jaha duTThANa hoi ai udo| bhavya jIva sammAdiTTi jiyANaM, taha taha ullasai sammattaM / / 42 / / artha:- jaise-jaise jinadharma hIna hotA jAtA hai tathA jaise-jaise duSToM kA atyaMta udaya hotA jAtA hai vaise-vaise hI samyagdRSTi jIvoM kA samyaktva ullasita hotA jAtA hai|| bhAvArtha:- isa nikRSTa kAla meM jinadharma kI avanati aura mithyAdRSTiyoM ke sampadA kA udaya dekhakara dRr3ha zraddhAnI jIvoM ko kabhI bhI aisI bhAvanA nahIM hotI ki ina mithyAdRSTiyoM kA dharma bhI bhalA hai kintu ulTe nirmala zraddhAna hotA jAtA hai ki yaha to kAla kA doSa hai, bhagavAna ne aisA hI kahA hai / / 42 / / isa kAla ke jIvoM kA pApodaya jai jaMtu jaNaNi tulle, ai udayaM jaM Na jiNamae hoi| taM kiTTa kAla saMbhava, jiyANaM ai pAva mAhappaM / / 43 / / artha:- chaha kAya ke jIvoM kI rakSA karane meM mAtA ke samAna jo jinadharma, usakA bhI yadi atyaMta udaya nahIM hotA hai to yaha isa nikRSTa kAla meM janme hue jIvoM ke ati pApodaya kA hI mAhAtmya hai|| __ bhAvArtha:- isa nikRSTa kAla meM bhAgyahIna jIva utpanna hote haiM, unheM jinadharma kI prApti atizaya durlabha hai ataH dinoMdina jinadharma kI viralatA dikhAI de rahI hai para jinadharma kisI prakAra se bhI hIna nahIM hai|| 43 / /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI mithyAdRSTi ke lakSaNa dhammammi jassa mAyA, micchatta gAhA ussutti No sNkaa| bhavya jIta kuguru vi karai suguru, diuso vi sapAva punnnnotti'|| 44 / / arthaH- jina jIvoM ko dharma ke viSaya meM mAyA-chala hai arthAt dharma ke kisI aMga kA sevana karate haiM to usameM apanI khyAti, lAbha-pUjAdi kA Azaya rakhate haiM; gAthA-sUtroM kA artha mithyA mAnate haiM arthAt gAthA-sUtroM kA yathArtha abhiprAya to jAnate nahIM aura ulTe mithyA artha grahaNa karate haiM; utsUtra arthAt sUtra ke atirikta bolane meM jinheM zaMkA nahIM hotI, yadvA-tadvA kahate haiM; pakSapAtavaza kuguru ko suguru batalAte haiM tathA pApa rUpa divasa ko puNya rUpa mAnate haiM-aise jIva mithyAdRSTi haiN|| 44 / / Age dharma kArya bhI yadi jinAjJA se rahita kareM to usameM doSa dikhalAte haiM : pratyeka dharmakArya jinAjJA pramANa hI kara kiccaM pi dhamma kiccaM, pUyApamuhaM jiNiMda aannaae| bhUa maNuggaha rahiyaM, ANA bhaMgAdu duhdaay|| 45 / / 1. Ti0-'diuso nisa pAva puNNotti' pATha upayukta jaMcatA hai jisakA artha hai ki 'rAta ko to dina aura pApa ko puNya kahate haiN|' 'diuso' ke sthAna para 'udao' zabda hone para 'udao vi sapAva puNNotti' pada kA artha hogA ki 'pApa ke udaya (samaya-dina) ko puNya kA udaya kahate haiN|' 26
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta AVCLASSES arthaH- karane yogya jo pUjA-pratiSThA Adi dharma kArya haiM gha ra zrI nemicaMda jI ve bhI jinendra bhagavAna kI AjJA pramANa hI yathArtha karane yogya bhavya jIvA haiM kyoMki yatnAcAra rahita jo kArya haiM ve jinAjJA ke bhaMga hone se duHkhadAyaka hI haiM / / bhAvArthaH- pUjanAdi kAryoM kA vidhAna jisa prakAra se karane ko jinavANI meM kahA hai usI pramANa yatnAcAra sahita karanA cAhiye, apanI icchA ke anusAra yadvA-tadvA karanA yogya nahIM hai|| 45 / / mithyAtva saMsAra meM DubAne kA kAraNa hai kauTuM karodi appaM, damanti davvaM cayati dhmmtthii| ikkaM Na cayaMti micchattaM, visalavaM jeNa vuddddti|| 46 / / arthaH- kaI jIva dharma ke icchuka hokara kaSTa karate haiM, AtmA kA damana karate haiM evaM dravyoM kA tyAga bhI karate haiM parantu eka mithyAtva rUpI viSa ke kaNa ko hI nahIM chor3ate haiM aura isI kAraNa ve saMsAra meM DUbate haiM / / ___ bhAvArtha:- kaI jIva dharma ke icchuka hokara upavAsAdi kArya bhI karate haiM parantu sacce deva-guru-dharma kI va jIvAdi tattvoM kI zraddhA kA kucha ThIka hI nahIM hai to unase kahate haiM ki 'samyaktva ke binA ye samasta kArya yathArtha phala dene vAle nahIM haiM isaliye prathama jinavANI ke anusAra saravara zraddhAna ThIka karanA cAhiye / / 46 / / / 30
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta saMgati se dharmAnurAga kI vRddhi - hAni suddhavihi dhammarAo, vaDDhaI suddhANa saMgame suaNe / soviya asuddha saMge, NiuNANi vi galai aNudIhaM / / 47 / / arthaH- nirmala zraddhAvAna sajjanoM kI saMgati se nirmala AcaraNa sahita dharmAnurAga bar3hatA hai aura vahI dharmAnurAga azuddha mithyAdRSTiyoM kI saMgati se pravINa puruSoM kA bhI pratidina ghaTate hue hIna ho jAtA hai / / bhAvArtha:- jaisI saMgati milatI hai vaise hI guNa utpanna hote haiM isalie adharmI puruSoM kI saMgati chor3akara dharmAtmA puruSoM kI saMgati karanI cAhiye kyoMki samyaktva kA mUla kAraNa yahI hai / / 47 / / mithyAdRSTiyoM ke nikaTa mata baso jo sevai suddha guru, asuddha loANa so mahAsattU / tamhA tANa sayAse, balarahio mA vasijjAsu / / 48 / / arthaH- jo puruSa bAhya- abhyaMtara parigraha rahita zuddha guruoM kA sevaka hai vaha mithyAdRSTi jIvoM kA mahA zatru hai isalie use una mithyAdRSTiyoM ke nikaTa balarahita hokara nahIM basanA cAhie / / bhAvArtha:- jisa kSetra meM mithyAdRSTiyoM kA bahuta jora ho vahA~ dharmAtmA puruSoM ko rahanA ucita nahIM hai, unheM to jinadharmiyoM kI saMgati meM hI rahanA ucita hai - yaha upadeza hai / / 48 / / 31 bhavya jIva
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta dharmAtmA kahA~ parAbhava pAtA hai| samayavio asamatthA, susamatthA jattha jiNamae avio / tattha Na vaDDhai dhammo, parAhavaM lahai guNarAgI / / 46 / / arthaH- jahA~ para jaina siddhAMta kA jJAtA gRhastha to asamartha ho aura ajJAnI samartha ho vahA~ dharma kI unnati nahIM hotI aura dharmAtmA jIva parAbhava' hI prApta karatA hai / / bhAvArtha:- jahAM koI jinavANI kA marma nahIM jAnatA ho vahA~ para rahanA ucita nahIM hai / / 46 / / amArgasevI dhanika dharmArthI ko pIr3AdAyaka jaMNa karai ai bhAvaM, amaggasevI samatthao dhamme / tA laddhaM aha kujjA, tA pIDai suddha dhammatthI / / 50 / / 1. artha - anAdara / arthaH- jo dhanAdi saMpadA se yukta hone para bhI dharma meM atyanta anurAga nahIM karatA vaha kumArgI jIva prApta dhana ko niSphala gaMvAtA hai aura zuddha dharma ke icchuka jIvoM ko pIr3A detA hai / / 50 / / mithyAvAdI dharmAtmAoM kA anAdara karate haiM jai savva sAvayANaM, egattaM jaMti micchavAyammi / dhamatthi ANa sundara, tA kahaNa parAhavaM kujjA / / 51 / / 32 bhavya jIva
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva OM artha:- mithyA kathana meM ekAMta ko prApta jo mithyAvAdI zrI nemicaMda jI haiM ve puruSa samasta zrAvaka samUha meM dharma meM sthita dharmAtmAoM ke prabhAva kA parAbhava karane meM udyamI hote haiM || 51 / / dharmAtmAoM ke AzrayadAtA jayavaMta haiM taM jayai purisarayaNaM, suguNaTuM hemagiri vara mahagcha / jassAsayammi sevai, suvihi rau suddha jinndhrm|| 52 / / arthaH- bhale AcaraNa meM tatpara puruSa jinake Azraya se nirmala jinadharma kA sevana karate haiM ve puruSoM meM ratna samAna puruSottama jayavaMta haiN| kaise haiM ve satpuruSa ? samyagdarzana Adi uttamottama guNoM ke dhAraka haiM aura hemagiri' samAna bar3A unakA mUlya hai|| __ bhAvArtha:- jinakI sahAyatA se jinadharmI dharma kA sevana kareM ve puruSa dhanya haiM kyoMki sAdharmiyoM se prIti karanA hai so samyaktva kA aMga hai|| 52 / / dharmAdhAra dene vAlA amUlya hai surataru ciMtAmaNiNo, agghaM Na lahati tassa purisss| jo suvihi raya jaNANaM, dhammAdhAra sayA deii|| 53 / / arthaH- jo puruSa zAstrAbhyAsa Adi bhalA AcaraNa karane vAle jIvoM ko sadAkAla dharma kA AdhAra detA hai aura unakA nirvighna zAstrAbhyAsa Adi hotA rahe aisI sAmagrI kA mela milAtA hai usa puruSa kA 1. artha-svarNa kA meru parvata /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva m mUlyAMkana kalpavRkSa athavA ciMtAmaNi ratna se bhI nahIM hotA ' sakatA hai arthAt vaha puruSa unase bhI mahAna hai|| 53 / / / satpuruSoM ke guNagAna se karma galate haiM lajjati jANi mohaM, sappurisANi aya NAma ghnnenn| puNa tesiM kittaNAo, amhANa galaMti kmmaaiN|| 54 / / arthaH- maiM aisA jAnatA hU~ ki jinadharmiyoM kI sahAyatA karane vAle puruSoM kA nAma lene mAtra se moha karma lajjAyamAna hokara maMda par3a jAtA hai aura unakA guNagAna karane se hamAre karma gala jAte haiN|| bhAvArthaH- jinadharmiyoM kA nAma lene se jIva kA kalyANa hotA hai|| 54 / / kaSAyI va kIrti icchuka ke dharma nahIM hotA ANA rahiaM kohAi, saMjuaM appasaMsaNatthaM c| dhamma sevaMtANaM, Naya kittI Neya dhamma c|| 55 / / artha:- jo jIva jinendra bhagavAna kI AjJA rahita aura krodhAdi kaSAyoM sahita apanI prazaMsA ke lie dharma kA sevana karate haiM unheM na to yaza hI milatA hai aura na dharma hI hotA hai|| bhAvArtha:- jo jIva apanI bar3AI Adi ke lie dharma kA sevana karate haiM unheM bar3AI to milatI hI nahIM kaSAya saMyukta hone se dharma bhI nahIM hotA ataH dharma kA sevana nirapekSa hokara hI karanA cAhiye / / 55 / /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva utsUtrabhASI ke duHkha jinanAtha hI jAnate haiM iyarajaNa saMsaNAe, dhiddhI ussUtta bhAsie Na bhyN| hA! hA! tANa NarANaM, duhAi jai muNai jinnnnaaho|| 56 / / artha:- itara janoM se prazaMsA cAhane ke lobha se arthAt 'mujhe saba acchA kaheMge' isa abhiprAya se jo jinasUtra ke viruddha bolane se nahIM Darate unheM dhikkAra hai, dhikkAra hai| hAya! hAya !! una jIvoM ko parabhava meM jo duHkha hoMge unheM yadi jAnate haiM to kevalI bhagavAna hI jAnate haiM / / bhAvArtha:- thor3e se dinoM kI mAna-bar3AI ke liye jo jIva anya mUryoM ke kahane se jinasUtra ke viruddha upadeza detA hai vaha anaMta kAla taka nigodAdi ke duHkha pAtA hai isaliye jinasUtra ke anusAra hI yathArtha upadeza denA yogya hai|| 56 / / __dhIra puruSa kadApi utsUtrabhASI nahIM hote ussUtta bhAsiyANaM, bohI NAso aNaMta sNsaaro| pANavvae vi dhIrA, ussUttatA Na bhaasNti|| 57 / / artha:- jo jIva jinasUtra kA ullaMghana karake upadeza dete haiM unake samyagdarzana Adi kI prApti rUpI bodhi kA nAza ho jAtA hai aura anaMta saMsAra bar3ha jAtA hai isaliye prANoM kA nAza hote bhI dhIra puruSa to jinasUtra ke viruddha kadApi nahIM bolate / / 57 / / jAna 35
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva mithyAdRSTiyoM kI kadApi prazaMsA na karanA muddhANa raMjaNatthaM, avihi pasaMsaM kayAvi Na krijj| kiM kulabahuNo kattha vi, dhuNaMti vessANa criyaaii|| 58 / / na arthaH- mUryoM ko prasanna karane ke lie mithyAdRSTiyoM ke viparIta AcaraNa kI kadApi prazaMsA karanI yogya nahIM hai kyoMki kulavadhU kyA kabhI bhI vezyAoM ke cAritra kI prazaMsA karatI hai apitu kabhI nahIM krtii|| 58 / / jinAjJA bhaMga kA kise bhaya hai vA kise nahIM jiNa ANA bhaMgabhayaM, bhavabhayabhIANa hoi jiivaannN| bhavabhaya abhIruyANaM, jiNa ANA bhaMjaNaM kriiddaa|| 56 / / artha:- jo jIva saMsAra se bhayabhIta haiM unheM jinarAja kI AjJA bhaMga karane kA bhaya hotA hai aura jinheM saMsAra kA bhaya nahIM hai unake jina AjJA bhaMga karanA khela hai|| 56 / / jinadeva kI prApti bhI aprApti samAna ko asuANaM doso, jaM sua suhiyANa ceyaNA nntttthaa| dhiddhi kammANa jao', jiNo vi laddho alddhtti|| 60 / / arthaH- jaba jinavANI ko samajhane vAle bhI naSTabuddhi hokara anyathA 1. TiLa-kammANa jao' ke sthAna para 'kammANudao' pATha ucita pratIta hotA hai| 36
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta AcaraNa karane lagate haiM taba jinheM zAstra kA jJAna hI zrI nemicaMda jI nahIM hai unheM kyA doSa deM ! isalie karmodaya ko dhikkAra ho! bhavyajIva hi dhikkAra ho !! kyoMki usake vaza hone para jIva ko jinadeva kI prApti kA bhI aprApti samAna hI hai|| bhAvArtha:- jainakula meM utpanna hue kitane hI jIva nAma mAtra ke to jainI kahalAte haiM kintu ve jinadeva ke yathArtha svarUpa ko nahIM jAnate aura kitane hI jIva zAstrAbhyAsa bhI karate haiM parantu ve bhI acchI taraha se upayoga lagAkara devAdi ke svarUpa kA nirNaya nahIM karate so yaha unake tIvra pApa kA hI udaya hai jo nimitta milane para bhI ve yathArtha jinamata ko nahIM pA sake / / 60 / / svadharma meM upahAsa to sarvathA na karanA iyarANa vi uvahAsaM, tamajuttaM bhAya kulpsuuaannN| esa puNa kovi aggI, jaM hAsaM suddha dhmmmmi|| 61 / / arthaH- he bhAI ! jo bar3e kula meM utpanna hue puruSa haiM unheM auroM kA bhI upahAsa karanA ucita nahIM hai phira tumhArI yaha kauna sI rIti hai ki zuddha dharma meM hAsya karate ho ! / / __ bhAvArthaH- hAsya karanA to sarvatra hI pApa hai parantu jo jIva dharma ra meM hAsya karate haiM unheM mahApApa hotA hai / / 61 / / 37
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zuddha hRdaya vAle puruSoM kA svabhAva doso jiNiMda vayaNe, saMtoso jANa micchapAvammi | tANaM pi suddha hiyayA, paramahiyaM dAumicchaMti / / 62 / / arthaH- jinako jinendra ke vacanoM ke prati to dveSa hai aura mithyAtva pApa meM harSa hai-aise jIvoM ko bhI nirmala citta vAle satpuruSa parama hita dene kI icchA rakhate haiM / / bhAvArtha:- sajjana puruSa to mahA mithyAdRSTiyoM ke bhI bhale hI kA upadeza dete haiM parantu unakA bhalA honA na honA to bhavitavya ke AdhIna hai / / 62 / / viSa ugalate hue sarpa ke prati bhI karuNA ahavA sarala sahAvo, suaNA savvattha huMti aviyappA | chaMDaMti visabharANa vi, kuNaMti karuNA duhAhANaM / / 63 / / arthaH- athavA sarala svabhAvI sajjana puruSa sabhI jIvoM ke prati samAna bhAva rakhate haiM, kisI kA bhI burA nahIM caahte| ve to viSa ke samUha ko ugalate hue sarpa ke prati bhI dayAbhAva rakhate haiM so aisA sajjanapanA samyagdRSTiyoM meM hI hotA hai / / 63 / / aba samyagdarzana ke hone kA durlabhapanA dikhAte haiM :gRhastha ko samyagdarzana mahA durlabha hai givAvAra vimukke, bahu muNi loe vi Natthi sammattaM / AlaMbaNa- NilayANaM, saddhANaM bhAya ! kiM bhaNimo / / 64 / / 38 bhavya jIva
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta HOM na bhavya jIva arthaH- he bhAI ! gRha -vyApAra rahita aise bahuta se muniyoM zrI nemicaMda jI ko hI samyaktva nahIM hotA to ghara-vyApAra meM lIna gRhasthoM kI to hama kyA kaheM ! unheM samyaktva honA to mahA durlabha hai|| bhAvArtha:- kaI ajJAnI jIva apane ko samyagdRSTi mAnakara abhimAna karate haiM unako AcArya kahate haiM ki 'he bhAI! paMca mahAvrata ke dhArI muni bhI sva-para ko jAne binA dravyaliMgI hI rahate haiM to phira gRhasthoM kI to kyA bAta ataH jinavANI ke anusAra tattvoM ke vicAra meM udyamI rahanA yogya hai| thor3A sA jJAna prApta karake apane ko samyaktvI mAnakara pramAdI honA yogya nahIM hai / / 64 / / utsUtrabhASI bhava samudra meM DUba jAtA hai Na sayaM Na paraM kovA, jai jia ussutta-bhAsaNaM vihiyaM / tA vuDDasi NijjhataM, NiratthayaM tava kuDADovaM / / 65 / / arthaH- yadi tUne sUtra kA ullaMghana karake aisA kathana karanA prArambha kara diyA hai ki jisameM apanA bhI kucha hita nahIM hai aura para kA bhI nahIM hai to he jIva ! tU niHsandeha bhavasamudra meM DUba gayA aura terA samasta tapazcaraNa Adi kA ADaMbara vRthA hai|| ___ bhAvArthaH- kitane hI jIva vrata-upavAsAdi tapazcaraNa to karate haiM parantu jinavacanoM kA zraddhAna nahIM karate haiM so unakA samasta ADaMbara vRthA hai ataH samyak zraddhAnapUrvaka hI kriyA karanI yogya hai|| 65 / / 36
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta nirmala zraddhAna se lokarIti meM bhI dharmapravRtti jaha jahajidi vayaNaM, sammaM pariNamai suddha hiyayANaM / taha taha loyapavAhe, dhammaM paDihAi Na duccariyaM / / 66 / / arthaH- zuddha hRdaya vAle puruSoM ko jaise-jaise jinavacana bhalI prakAra pariNamate haiM arthAt samajha meM Ate jAte haiM vaise-vaise lokarIti meM bhI dharma pratibhAsita hotA hai aura khoTA AcaraNa nahIM pratibhAsita hotA / / bhAvArtha:- jIvoM ke jaise-jaise zraddhAna nirmala hotA jAtA hai vaise-vaise loka vyavahAra meM bhI unakI dharma rUpa pravRtti hotI jAtI hai aura lokamUr3hatA rUpa khoTA AcaraNa chUTatA jAtA hai / / 66 / / jinadharma ke sAmane mithyA dharma tRNa tulya haiN| jANa jiniMdo Nivasai, sammaM hiyayammi suddhaNANeNa / tANa tiNaM va virAi, micchAdhammo imo sayalo / / 67 / / arthaH- jina puruSoM ke hRdaya meM zuddha jJAna sahita jinarAja basate haiM unheM anya samasta mithyAdRSTiyoM ke dharma tRNa tulya tuccha bhAsita hote haiM / / bhAvArtha:- jo jIva vItarAga deva ke sevaka haiM unheM sarAgiyoM dvArA kahA gayA mithyA dharma tuccha bhAsatA hai, unakA abhyudaya dekhakara ve mana meM Azcarya nahIM krte| ve yahI jAnate haiM ki yaha viSa mizrita bhojana hai jo vartamAna meM to bhalA dikhAI detA hai kintu paripAka meM atizaya hAnikAraka hai / / 67 / / 40 bhavya jIva
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta aho ! lokamUr3hatA prabala hai loyapavAha- samIraNa, uddaNDa payaNDa laharIe / dir3ha sammatta mahAbala, rahiA guruA vi hallaMti / / 68 / / arthaH- lokamUr3hatA ke pravAha rUpa utkaTa pavana kI pracaNDa laharoM se dRr3ha samyaktva rUpI mahAbala se rahita bar3e-bar3e puruSa bhI hila jAte haiM / / bhAvArthaH- samasta mUr3hatAoM meM lokamUr3hatA hI prabala hai jisase bar3ebar3e puruSoM kA bhI zraddhAna zithila ho jAtA hai isaliye jaise bhI bane vaise jinamata kA zraddhAna dRr3ha karanA aura lokarIti meM mohita nahIM honaa| kyoMki ise saba loga karate haiM isaliye kucha to isameM sAra hai - aisA na jAnanA / / 68 / / jinamata kI avajJA na kara, duHkha milegA jiNamaya avahIlAe, jaM dukkhaM pAvaNaMti aNNANI / NANINa saMbharittA, bhayeNa hiyayaM tharattharai / / 66 / / artha:- kaI ajJAnI jIva jinamata kI avajJA karate haiM aura usase narakAdi meM ghora duHkha bhogate haiM, una duHkhoM kA smaraNa karane se hI jJAnI puruSoM kA hRdaya bhaya se thara-thara kAMpatA hai / / 66 / / samyaktva ke binA tU doSI hI hai re jIva aNANINaM, micchAdiTTINa Niasi kiM doso ! appA vi kiM Na yANasi, Na jai kATTaNNa sammattaM / / 70 / / 41 bhavya jIva
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta artha :- he jIva ! tU ajJAnI mithyAdRSTiyoM ke doSoM kA kyA nizcaya karatA hai, ve to mithyAdRSTi haiM hIM, tU apane ) ko hI kyoM nahIM jAnatA ? yadi tujhe nizcala samyaktva nahIM huA hai to tU bhI to doSI hI hai isaliye jinavANI ke anusAra zraddhAna dRr3ha karanA - yaha tAtparya hai / / 70 / / zuddha jinadharma cAhiye to mithyA AcaraNa chor3a micchattamAyaraMta vi, je iha vaMchaMti suddha jiNadhammaM / dhattA vi jareNa ya, bhuttuM icchaMti khIrAiM / / 71 / / arthaH- jo jIva mithyAtva kA AcaraNa karate hue bhI zuddha jinadharma kI icchA karate haiM ve jvaragrasta hote hue bhI khIra Adi khAne kI icchA karate haiM / / bhAvArthaH- koI-koI jIva kudeva sevana Adi mithyA AcaraNa ko to chor3ate nahIM haiM aura kahate haiM ki 'yaha to vyavahAra mAtra hai, zraddhAna to hameM jinamata kA hI hai|' unako AcArya deva kahate haiM ki 'he bhAI ! jaba taka rAgI - dveSI devoM kI sevA tumhAre hai taba taka to tumheM samyaktva kA eka aMza bhI honA asaMbhava hai isaliye mithyA devAdi kA prasaMga to dUra hI se chor3a denA aura taba hI samyaktva kI koI bAta karanA - aisA hI anukrama hai' / / 71 / / 42 bhavya jIva
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta VE zrI nemicaMda jI bhavya jIva AcaraNa se sAdhya kI siddhi, kula se nahIM jaha kei sukula bahuNo, sIlaM mailaMti liMti kula nnaam| micchattamAyaraMta vi, vahati taha suguru kerattaM / / 72 / / artha:- jaise koI uttama kulavadhU vyabhicAra kA sevana karake apane zIla ko to doSa lagAye aura kula kA nAma lekara kahe ki 'maiM amuka U~ce kula vAlI hU~' vaise hI kuguru svayaM mithyAtva kA AcaraNa karate hue bhI kahate haiM ki 'hama suguru ke ziSya haiN'|| bhAvArtha:- isa kAla meM jainamata meM bhI pItAMbara, raktAMbara Adi veSadhArI hue haiM ve bhagavAna kI AjJA kI virAdhanA karake vastrAdi parigraha dhAraNa karate hae bhI apanI bhaTTAraka AcArya Adi padavI mAnate haiM aura kahate haiM ki 'hama gaNadhara Adi ke kula ke haiN| unase yahA~ kahate haiM ki 'jo anyathA AcaraNa karegA vaha mithyAdRSTi hI hai, kula se kucha sAdhya kI siddhi nahIM hai| jaise koI bar3e kula kI bhI strI ho para yadi vaha kuzIla kA sevana kare to kulaTA hI hai, kulIna nahIM' ||72 / / utsUtra AcaraNa karane vAlA zrAvaka nahIM ussuttamAyaraMta vi, ThavaMti appaM susaavgaatmmi| te sadaridda dhattha vi, tulaMti sarisaM dhnnaatRRhiN|| 73 / / / artha:- jo puruSa jinasUtra kA ullaMghana karake AcaraNa karate hue bhI svayaM ko uttama zrAvakoM meM sthApita karate haiM arthAt apane ko zrAvaka mAnate haiM ve daridratA se grase hue bhI apane Apako dhanavAna ke samAna AMERIT tolate haiN||
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI __ bhAvArtha:- kitane hI jIvoM ke deva-guru-dharma kI zraddhA Adi kA to kucha bhI ThIka nahIM hotA aura anukrama kA bhaMga bhavya jiitaa| karake kisI bhI prakAra kI koI pratijJA Adi lekara apane ko zrAvakA mAnane lagate haiM para vAstava meM ve zrAvaka nahIM haiN| zrAvaka to ve taba hI hoMge jaba yathAyogya AcaraNa kareMge / / 73 / / nirNaya karake dharma dhAraNa karanA yogya hai kivi kula kammammi rattA, kivi rattA suddha jinnvrmymmi| iya aMtarammi picchaha, mUDhANaM yaM Na yaannNti|| 74 / / arthaH- kitane hI jIva to kulakrama meM hI Asakta haiM arthAt jaisA bar3e karate Aye haiM vaisA hI karate haiM, kisI bhI prakAra ke hita-ahita kA vicAra kara nirNaya nahIM karate aura kitane hI jIva zuddha jinarAja ke mata meM Asakta haiM tathA jinavANI ke anusAra nirNaya karake jinadharma ko dhAraNa karate haiM so dekho! ina do prakAra ke jIvoM ke antaraMga meM kitanA bar3A antara hai| ve bAhara se to eka jaise dikhAI dete haiM kintu pariNAmoM meM bahuta jyAdA aMtara hai para mUr3ha jIva nyAya ko nahIM jAnate, ve to sabhI ko eka samAna mAnate haiN|| bhAvArtha:- svayaM parIkSApUrvaka nirNaya kiye binA mAtra kulakrama ke anusAra jo jIva dharma ko dhAraNa karate haiM to yadi unake kula ke loga dharma ko chor3ate haiM to ve bhI chor3a dete haiM parantu jo jIva parIkSApUrvaka nirNaya karake sacce jinadharma ko dhAraNa karate haiM ve kabhI bhI dharma se jAnna 44
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta calAyamAna nahIM hote isaliye AcArya kahate haiM ki 'jinavANI ke anusAra deva, guru aura dharma kA yathArtha svarUpa pahicAna kara hI dharma dhAraNa karanA bhalA hai' / / 74 / / mithyAdRSTiyoM ke dharma kA AcaraNa yogya nahIM saMgo vi jANa ahio, tesiM dhammAi je pakuvvaMti / muttUNa corasaMgaM, karaMti te coriyaM pAvA / / 75 / / arthaH- jina mithyAdRSTiyoM kI saMgati bhI mahAna ahitakArI hai use chor3akara, jo jIva unake dharma kA AcaraNa karate haiM ve to mAno cora kA saMga chor3akara svayaM pApI hokara corI karate haiM / / bhAvArtha:- kitane hI jIva apane ko dharmAtmA kahalavAne ke lie svayaM mithyAdRSTiyoM kI saMgati to nahIM karate parantu unake dvArA kahA gayA jinAjJA rahita kudevoM kA pUjanAdi AcaraNa rUpa kArya karate rahate haiM, ve pApI hI haiM isaliye mithyAdRSTiyoM dvArA kahA huA AcaraNa raMcamAtra bhI karanA yogya nahIM hai / / 75 / / vItarAgI kI avahelanA ke kArya na kara jattha pasu mahisa lakkhA, pavve homaMti pAva NavamIe / pUti taM pi saDDhA, hA! hIlA vIyarAyassa / / 76 / / arthaH- jisa pApanavamI' ke dina lAkhoM pazuoM-bhaiMsoM Adi kI bali J 1. Ti0 - vijayAdazamI (dazahare) se pahalA dina 'pApanavamI' kahalAtA hai / 45 bhavya jIva
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta RT car3hAI jAtI hai usa pApanavamI ko bhI kaI loga pUjate zrI nemicaMda jo haiM aura zrAvaka kahalAte haiM so hAya ! hAya !! ve to vItarAga bhavya jIvA deva kI nindA karAte haiN| loga kahate haiM ki 'dekho! jainI bhI aisA kArya karate haiN| isase sacce jainiyoM ko lajjA AtI hai aura jainadharma kI / aprabhAvanA hotI hai || 76 / / kula ko bhava samudra meM DubAne vAlA kauna jo giha kuDuMba sAmI, saMto micchatta royaNaM kunnii| teNa sayalo vi vaMso, parikhitto bhava smuddmmi|| 77 / / / arthaH- jo ghara ke kuTumba kA svAmI ho karake mithyAtva kI ruci aura prazaMsA karatA hai usane samasta kula ko saMsAra samudra meM DubA diyaa|| bhAvArtha:- kula kA svAmI yadi mithyA devAdi kI ruci-sarAhanA karatA hai to usake kula ke sabhI loga vaisA hI AcaraNa karate haiM aura kahate haiM ki 'hamAre bar3e aisA hI karate Aye haiN| isa prakAra parivAra ke saba hI jIvoM ke mithyAtva kI puSTi ho jAne se ve saMsAra meM hI bhramaNa karate haiM ataH ghara ke svAmI ke dvArA mithyAtva kI thor3I sI bhI prazaMsAdi kI jAnI yogya nahIM hai|| 77 / / mithyA paryoM ke Acarane vAloM ko samyaktva nahIM kuNDa cautthI NavamI, vArasa piNDappadANa pmuhaaii| micchatta bhAvagAi, kuNaMti tesiM Na sammattaM / / 78 / /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- cautha, navamI evaM bArasa Adi kaI anya bhI parva haiM jinameM mithyAtva, viSaya - kaSAya kI vRddhi hotI haiM aise samasta prakAra ke mithyA parvoM ke AcaraNa karane vAloM ko samyagdarzana nahIM hai, ve saba mithyAdRSTi hI haiM / / 78 / / kuTumba kA mithyAtva harane vAle virala haiM jaha ai kalammi khuttaM, sagaDaM kaDDhati kevi dhuri dhavalA / taha micchAu kuTuMbaM, iha viralA kevi kaDDhati / / 76 / / arthaH- jaise atyaMta kIcar3a meM pha~sI huI gAr3I ko koI bar3e balavAna vRSabha hI bAhara khIMca pAte haiM vaise hI isa loka meM mithyAtva rUpI kIcar3a meM pha~se hue apane kuTuMba ko koI uttama virale puruSa hI usameM se bAhara nikAla pAte haiM / / bhAvArthaH- jo svayaM dRr3ha zraddhAnI haiM ve apane samasta kuTuMba ko upadezAdi ke dvArA mithyAtva se rahita karate haiM so aise dharmAtmA bahuta thor3e haiM / / 76 / / prakaTa bhI jinadeva kI aprApti jaha baddaleNa sUraM mahiyala payaDaM pi Nea picchaMti / micchattassaya udaye, taheva Na NiaMti jiNadevaM / / 80 / / 47 bhavya jIva
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- jisa prakAra pRthvItala para prakaTa daidIpyamAna sUrya bhI bAdaloM se DhakA hone para logoM ko dikhAI nahIM detA usI prakAra mithyAtva ke udaya meM jIvoM ko prakaTa jinadeva bhI prApta nahIM hote / / bhAvArtha:- arihantadeva kA svarUpa jaisA hai vaisA yukti aura zAstra se aviruddha parIkSA karane vAloM ko to prakaTa dikhAI detA hai parantu jinake mithyAtva kA udaya hai unheM kucha bhI nahIM bhAsatA / / 80|| mithyAtvarata kA manuSya janma niSphala hai kiM so vi jaNaNi jAo, jAo jaNaNI Na kiM gao buddhiM / jai miccharao jAo, guNesu taha maccharaM vahai ||1|| arthaH- jo puruSa mithyAtva meM Asakta hai aura samyagdarzanAdi guNoM meM matsaratA dhAraNa karatA hai vaha puruSa kyA mAtA ke utpanna huA apitu nahIM huA athavA utpanna bhI huA to kyA vRddhi ko prApta huA apitu nahIM huA / / bhAvArthaH- manuSya janma dhAraNa karane kA phala to yaha hai ki jinavANI kA abhyAsa karake mithyAtva kA to tyAga karanA aura samyaktvAdi guNoM ko aMgIkAra krnaa| jisane yaha kArya nahIM kiyA usakA manuSya janma pAnA bhI na pAne ke barAbara hai / / 81 / / bhavya jIva 1. Ti0 - sAgara prati meM isa gAthA kA artha aisA diyA hai : artha:- jo puruSa mithyAtva meM lIna hai aura samyaktvAdi guNoM ke prati matsara bhAva rakhatA hai to usa puruSa ne mAtA ke peTa se janma hI kyoM liyA? usakA janma lenA vyartha huA 48
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva mAtra veSI dUra se hI tyAjya haiM vessANa vaMdiyANa ya, mahANaDUvANa jakkha sikkhaannN| bhattAbhara kaTThANaM, virayANaM jaMti dUreNa / / 82 / / / arthaH- mAtra veSa dhAraNa kiyA hai jinhoMne unheM vaMdana karane se, unkii| zikSAoM ko grahaNa karane se tathA unakI vizeSa bhakti karane se jIva mahA bhavasamudra meM DUbate haiM isaliye unheM dUra se hI tyAga denA cAhiye / / 82 / / jinamArga meM calane vAle amArgI prazaMsanIya haiM suddhe magge jAyA, suheNa gacchaMti suddha mggmmi| jehi amagge jAyA, magge gacchati te bjj||3|| artha:- jinhoMne zuddha mArga meM janma liyA hai ve to sukhapUrvaka zuddha mArga meM calate hI haiM parantu jinhoMne amArga meM janma liyA hai aura mArga meM calate haiM so Azcarya hai|| bhAvArtha:- jinake paramparA se jinadharma calA AyA hai ve jinadharma meM pravartate haiM so to ThIka hI hai parantu jo anya kula meM janma lekara jinadharma meM pravartana karate haiM so yaha Azcarya hai, ve adhika prazaMsA ke yogya haiN|| 83|| pApiyoM kI vivekahIna buddhi hotI hai micchattasevagANaM, vigdhaM sayAI pi viMti No paavaa| vigdhaM lavammi vi paDie, diDhA dhammANa ya bhnnnnNti||84|| 46
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta artha:- mithyAtva kA sevana karane vAloM ko saikar3oM vighna Ate haiM to bhI pApI jIva koI yaha nahIM kahate ki ye vighna mithyAtva kA sevana karane ke kAraNa Ae haiM aura dRr3ha samyaktvI jIvoM ko pUrva karma ke udaya se yadi vighna kA eka aMza bhI A jAtA to use ve dharma kA phala prakaTa kara kahate haiM / / bhAvArtha:- kudevAdi kA sevana karane se saikar3oM vighna Ate haiM unheM to mUrkha loga ginate hI nahIM haiM parantu dharma kA sevana karane vAle dharmAtmA puruSoM ko yadi pUrva karma ke udaya se kadAcit kiMcit bhI vighna A jAye to aisA kahate haiM ki 'dharma sevana karane se hI yaha vighna AyA hai|' aisI vivekahIna viparIta buddhi hotI hai so yaha mithyAtva kI mahimA hai / / 84 / / mithyAtvata sukha se samyaktvayuta duHkha bhalA hai sammattasaMjuyANaM, vigdhaM pi hu hoi ucchau saricchaM / paramucchavaM pi micchatta, saMjuaM ai mahAvigdhaM / 85 / / arthaH- samyaktva sahita jIva ko vighna bhI ho to bhI vaha use utsava ke samAna hai aura mithyAtva sahita jIva ko parama utsava bhI ho to bhI vaha use mahA vighna hai / / bhAvArthaH- samyagdRSTi dharmAtmA jIvoM ko pUrva karma ke udaya se yadi koI upasarga Adi bhI A jAye to vahAM unakI zraddhA nizcala rahane se pApa karma kI nirjarA hotI hai aura puNya kA anubhAga bar3ha jAtA hai jisase unheM bhaviSya meM mahAna sukha hogA isaliye unako vighna bhI 50 bhavya jIva
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta utsava ke samAna hai parantu mithyAtva sahita jIvoM ko kisI pUrva puNya karma ke udaya se vartamAna meM to sukha sA dikhAI detA hai jise ve atyaMta AsaktipUrvaka bhogate haiM kintu usase tIvra pApa kA baMdha hone se AgAmI narakAdi kA mahA duHkha hogA isaliye unheM utsava bhI vighna ke samAna hai / ataH aisA jAnanA ki samyaktva sahita duHkha bhI bhalA hai kintu mithyAtva sahita sukha bhI bhalA nahIM hai / / 85 / / dRr3ha samyagdRSTi indra dvArA bhI vaMdanIya haiM iMdo vi tANa paNamai, hIlaMto Niyariddhi vitthAraM / maraNaMte vi hu patte, sammattaM je Na chaMDaMti / / 86 / / arthaH- maraNa paryaMta duHkha prApta hone para bhI jo jIva samyaktva ko nahIM chor3ate haiM unheM indra bhI apanI RddhiyoM ke vistAra kI nindA karatA huA praNAma karatA hai / / bhAvArtha:- indra bhI yaha jAnatA hai ki jinake dRr3ha samyagdarzana hai ve hI jIva zAzvata sukha prApta karate haiM isalie samyaktva hI avinAzI Rddhi hai kyoMki vaha AtmA kA svarUpa hai aura ye anya RddhiyA~ - indra vibhUti Adi to vinAzIka haiM, duHkha kI kAraNa haiM ataH vaha bhI samyagdRSTiyoM ko namaskAra karatA hai / / 86 / / mokSArthI kisI kImata para samyaktva nahIM chor3atA chaMDaMti Niyaa jIvaM, tiNaM va mukkhatthiNo tau Na sammaM / labbhai puNo vi jIvaM, sammattaM hAriyaM kutto / / 87 / / 51 bhavya jIva
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- jo jIva mokSa ke icchuka haiM ve apane jIvana ko to tRNa ke samAna tyAga dete haiM parantu samyaktva ko nahIM chor3ate kyoMki jIvana to punaH prApta ho jAtA hai parantu samyaktva ke cale jAne para phira usakI prApti durlabha hai / / bhAvArtha:- karmodaya ke AdhIna maraNa aura jIvana to anAdi hI se hotA AyA hai kintu jinadharma aura samyaktva kI prApti mahA durlabha hai isaliye prANAMta hotA ho to bhI samyaktva chor3anA yogya nahIM hai / / 87 / / samyagdarzana hI vAstavika vaibhava hai gaya vihavA vi savihavA, sahiyA sammatta rayaNa rAeNa / sammatta rayaNa rahiA, saMte vi dhaNe dariddatti ||88 || arthaH- jo puruSa samyaktva rUpI ratnarAzi se sahita haiM ve dhanadhAnyAdi vaibhava se rahita hone para bhI vAstava meM vaibhava sahita hI haiM aura jo puruSa samyaktva se rahita haiM ve dhanAdi sahita hoM to bhI daridra hI haiM / / bhAvArthaH- jinheM AtmajJAna huA hai unheM dhanAdi paradravya ke hone aura na hone se harSa-viSAda nahIM hotA, ve to vItarAgI sukha ke AsvAdI arthAt abhilASI haiM isaliye ve hI sacce dhanavAna haiM aura ajJAnI to paradravya kI hAni - vRddhi meM sadA Akulita haiM isaliye ve daridra hI haiM - aisA jAnanA / / 88 || 52 bhavya jIva
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva samyagdRSTi ko dhana se bhI sAra jinapUjA hai jiNapUyaNa ucchAve, jai kuvi saddANa dei dhnkoddii| __ muttUNa taM asAraM, sAraM thirayaMti jiNapUyaM / / 86|| arthaH- zraddhAvAn jIvoM ko jinarAja kI pUjA ke samaya meM yadi koI karor3oM kA dhana de to bhI ve usa asAra dhana ko chor3akara sthira citta se sArabhUta jinarAja kI pUjA hI karate haiM / / bhAvArtha:- samyagdRSTi ko avazya jJAna-vairAgya hotA hai isaliye vItarAgI kI pUjA Adi meM use parama ruci bar3hatI hai| dharmakArya ke samaya meM yadi koI vyApArAdi kA kArya A jAye to vaha use da:khadAyI hI samajhatA hai aura dharmakArya ko chor3akara pApakArya meM nahIM lagatA hai yaha hI samyagdRSTi kA cinha hai aura jise dharmakArya to rucatA nahIM hai jisa-tisa prakAra use pUrA karanA cAhatA hai tathA vyApArAdi ko rucipUrvaka karatA hai so yaha hI mithyAdRSTi kA cinha hai-aisA jAnanA / / 86 / / jinapUjana aura kudevapUjana kI tulanA / titthayarANaM pUyA, sammatta-guNANa-kAraNaM bhnniyaa| sovi ya micchattayarI, jiNasamaye desiyApUyaM / / 60 / / artha:- tIrthaMkara devoM kI pUjA to samyaktva ke guNoM kI kAraNa hai aura so hI rAgI-dveSI apUjya kudevoM kI pUjA mithyAtva ko karane || vAlI jinamata meM kahI hai|| ma 53
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- jisameM jo guNa hote haiM usakI sevA karane se ve caMda jI, hI guNa prApta ho jAte haiM-aisA nyAya hai| arihanta deva kA bhavya jIva svarUpa jJAna-vairAgyamaya hai ataH unakI pUjA, dhyAna evaM smaraNAdi karane kA se jJAna-vairAgya rUpa samyaktva guNa kI prApti hotI hai aura sarAgI / devoM kA svarUpa rAga-dveSa evaM lobha-krodhAdi vikAramaya hai ataH unakI pUjA-bhakti karane se mithyAtvAdi puSTa hote hI hote haiM-aisA jaannaa|| 60|| tattvavid kI pahicAna jaM jaM jiNa ANAe, taM ciya maNNai Na maNNae sesN| jANai loyapavAhe, Na hu tattaM soya tttviuu||11|| arthaH- jinAjJA meM jo-jo kahA gayA hai usa-usako to mAnatA hai aura jinAjJA ke sivAya aura ko nahIM mAnatA hai tathA lokarIti meM paramArtha nahIM jAnatA hai-aisA puruSa tattvavid hai|| bhAvArtha:- jo samyagdRSTi haiM ve jinabhASita dharma ko to satyArtha jAnate haiM aura anya mithyAdRSTi logoM kI saba rIti ko mithyA jAnate haiM / / 61|| jinAjJA ke anusAra dharma karo jiNa ANAe dhammo, ANArahiyANa phuDa ahmmitti| iya muNiUNa ya tattaM, jiNa ANAe kuNaha dhammaM / / 2 / / 54
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- jinAjJA se to dharma hai aura jinAjJA se rahita jIvoM ke prakaTa adharma hai - aisA vastusvarUpa jAnakara jinAjJA ke anusAra dharma karo / / bhAvArtha:- jo-jo dharma kArya karanA vaha jinAjJA pramANa hI karanA / apanI yukti se mAnAdi kaSAyoM kA poSaNa karane ke liye jinAjJA ke sivAya pravartana karanA yogya nahIM hai kyoMki chadmastha se avazya bhUla ho hI jAtI hai / yahA~ koI kahatA hai - jinAjJA to anya loga bhI kahate haiM phira hama kisako pramANa mAneM ? isakA uttara- kundakunda Adi mahAna AcAryoM ne jo yukti aura zAstra se aviruddha yathArtha AcaraNa batAyA hai use to aMgIkAra karanA aura anya loga ne jo apanA zithilAcAra batAyA hai so yukti, zAstra se parIkSA karake jo prakaTa viruddha bhAsita ho use tyAganA / phira koI kahatA hai- yadi digambara zAstroM meM anya - anya prakAra se kathana ho to kyA kareM ? bhavya jIva isakA uttara - jo sabhI zAstroM meM eka jaisA kathana ho vaha to pramANa hai hI aura yadi kahIM vivakSAvaza anya kathana ho to usakI vidhi milA lenA arthAt vivakSA samajha lenA / yadi apane jJAna meM vidhi na mile to apanI bhUla mAnakara vizeSa jJAniyoM se pUchakara nirNaya kara lenA / zAstra dekhane kA vizeSa udyamI rahe to bhUla miTa jAtI hai aura zraddhA nirmala, hotI hai| zAstroM kA vizeSa abhyAsa samyaktva kA mUla kAraNa hai / / 62 / 55
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta AGGA (SD zrI nemicaMda jI DhITha, duSTacitta aura subhaTa kauna hai sAhINe gurujoge, je Na hu NisuNaMti suddha dhmmtthN| yajIva te dhiTTa-duddacittA, aha suhaDA bhvbhyvihuunnaa||63|| agara arthaH- dharma kA satyArtha mArga dikhalAne vAle suguru kA svAdhIna suyoga milane para bhI jo nirmala dharma kA svarUpa nahIM sunate ve puruSa DhITha haiM aura duSTa citta vAle haiM athavA saMsAra paribhramaNa ke bhaya se rahita subhaTa haiM / / ___ bhAvArtha:- dharmAtmA puruSa to yadi vaktA kA nimitta na ho to bhI usakA nimitta kaSTa se bhI milAkara dharma zravaNa karate haiM aura jinako svayameva vaktA kA nimitta milA aura phira bhI dharma zravaNa nahIM karate ve apanA akalyANa karane se duSTa haiM aura kahe kI lajjA nahIM isa kAraNa DhITha haiM aura yadi unheM saMsAra kA bhaya hotA to ve dharma zravaNa karate kintu ve nahIM sunate haiM isase jAnA jAtA hai ki ve saMsAra ke bhaya se rahita subhaTa haiM | yaha AcArya ne tarka niMdA kI hai|| 63 / / guNavAna ke nizcaya se mokSa hotA hI hai suddha kula-dhamma-jAyavi, guNiNo Na ramati liMti jiNadikkhaM / tatto vi paramatattaM, tao vi uvayArao mukkhaM / / 14 / / artha:- zuddha kula va dharma meM utpanna hue guNavAna puruSa nizcaya se saMsAra meM nahIM ramate haiM kintu jinadIkSA grahaNa karate haiM aura phira usake bAda parama tattva rUpa nija zuddha AtmA kA dhyAna karake AtmA kA parama hita rUpa mokSa prApta karate haiN||
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- yadi saMsAra meM sukha hotA to tIrthaMkara Adi mahApuruSa kisaliye rAjapATa ko chor3akara dIkSA dhAraNa karate para ve dIkSA dhAraNa karate hI haiM isase mAlUma hotA hai ki saMsAra meM mahAna duHkha hai / / 64 / / RddhiyoM se udAsa puruSa hI prazaMsanIya hai vaNNemi NArayAu vi, jesiM dukkhAiM saMsmaraMtANaM / bhavvANa jaNai harihara, riddhi-samiddhi-viuvvAsaM / / 65 / / artha:- maiM usa bhavya jIva kI prazaMsA karatA hU~, use dhanya mAnatA hU~ jise narakAdi ke duHkha smaraNa karate hue mana meM hariharAdi kI Rddhi aura samRddhi ke prati bhI udAsabhAva hI utpanna hotA hai / / bhAvArtha:- jJAnI jIva hariharAdi kI RddhiyoM evaM samRddhi rUpa vaibhava meM bhI prasanna nahIM hote to anya vibhUti meM to kaise raheMge arthAt nahIM raheMge kyoMki jJAnI jIva bahuta AraMbha aura parigraha se narakAdi ke duHkhoM kI prAptijAnate haiM aura kevala samyagdarzanAdi hI ko AtmA kA hita mAnate haiM / / 65 / / pUrvAcArya kA AbhAra siri dhammadAsa gaNiNA, raiyaM uvaesamAlasiddhaMtaM / savve va samaNa sAvayA, maNNaMti paThaMti pAThati / / 66 / / arthaH- zrI dharmadAsa AcArya dvArA upadeza kI hai mAlA jisameM aisA 57 bhavya jIva
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta [zrI nemicaMda jI/ bhavya jIva yaha siddhAMta racA gayA hai jise sabhI muni aura zrAvaka zraddhApUrvaka mAnate haiM, par3hate haiM aura par3hAte haiM / / bhAvArtha:- yaha upadeza pahale AcArya dharmadAsa jI ne racA thA usI hisAba ko maiMne kahA hai koI kapola-kalpita nahIM hai ataH prAmANika hai aura samyaktvAdi ko puSTa karane se sabakA kalyANakArI hai|| 66 / / zAstra kI nindA duHkhoM kA kAraNa hai taM ceva kei ahamA, chaliyA ai mANa moha bhuuenn| kiriyAe hIlaMtA, hA ! hA! dukkhAI Na gnnNti||67|| arthaH- aise zAstroM kI bhI kaI adhama mithyAdRSTi AcaraNa meM nindA karate haiM so hAya ! hAya !! niMdA karane se jo narakAdi ke duHkha hote haiM unheM ve jIva ginate hI nahIM haiM | kaise haiM ve jIva ? atyaMta mAna aura moha rUpI rAjA ke dvArA ThagAye gaye haiM / / bhAvArtha:- jo yathArtha AcaraNa to kara nahIM sakate aura apane Apako mahaMta manavAnA cAhate haiM, tIvra mohI haiM unako yaha yathArtha upadeza rucatA nahIM / / 67 / / jinAjJA ke bhaMga se duHkhoM kI prApti iyarANa cakkarANa vi, ANA bhaMge vi hoi maraNaduhaM / kiM puNa tiloyapahuNo, jiNiMda devaahidevss||68|| arthaH- cakravartI athavA anya sAdhAraNa rAjAoM kI bhI AjJA bhaMga || sarata karane para maraNa taka kA duHkha hotA hai to phira kyA tIna loka ke jAnA 58
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta prabhu devAdhideva jinendradeva kI AjJA kA bhaMga karane para duHkha nahIM hogA arthAt hogA hI hogA / / bhAvArtha:- mAtra ajJAnavaza koI jIva yadi padArtha kA ayathArtha nirUpaNa kare to bhI AjJA bhaMga kA doSa nahIM hai kintu jo jIva kaSAyavaza eka aMza mAtra bhI ayathArtha - anyathA kahe athavA kare to vaha anaMta saMsArI hotA hai kyoMki jo samasta mithyA matoM kA pravartana hai vaha pravartana jinAjJA nahIM mAnane ke kAraNa hai isaliye dharmArthI puruSoM ko kaSAya ke vaza hokara jinAjJA bhaMga karanA yogya nahIM hai / bAkI jinheM apanI mAnAdi kaSAyoM kI puSTi karanI ho unakI bAta alaga hai / / 68 / / jinavacana- virAdhaka ko dharma va dayA nahIM hotI jagaguru jiNassa vayaNaM, sayalANa jiyANa hoi hiyakaraNaM / tA tassa virAhaNayA, kaha dhammo kaha Nu jIvadayA / / 66 / / arthaH- jagata ke guru jo jinarAja haiM unake vacana samasta jIvoM ko hitakArI haiM so aise jinavacanoM kI virAdhanA se kaho, kaise dharma ho sakegA aura kisa prakAra jIvadayA pala sakegI ! / / bhAvArthaH- anya kaI loga haiM ve jinAjJA pramANa pUjAdi kAryoM meM hiMsA mAnakara unakA to utthApana karate haiM tathA anya rIti se dharma tathA jIvadayA kI prarUpaNA karate haiM / unako kahA gayA hai ki 'jinapUjanAdi kAryoM meM yadi hiMsA kA doSa hotA to bhagavAna unakA upadeza hI kyoM dete isalie tumhArI samajha meM hI doSa hai| jinavacana to sarvathA dayAmayI 56 bhavya jIva
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta hI haiM aura jinako jinAjJA pramANa nahIM unake na to dharma hai aura na hI dayA hai' / / 66 / / Agama rahita kriyA ADambara niMdya hai kiriyAi phaDADovaM, ahiyaM sAhaMti AgamavihUNaM / mudvANa raMjaNatthaM, suddhA hIlaNatthAe / / 100 / / artha:- jo jIva Agama rahita tapazcaraNa Adi kriyAoM kA ADaMbara adhika karate haiM so unase mUrkha jIva to raMjAyamAna hote haiM kintu zuddha samyagdRSTiyoM ke dvArA to ve nindanIya hI haiM / / bhAvArtha:- kitane hI mithyAdRSTi jIva jinAjJA ke binA aneka ADaMbara dhAraNa karate haiM ve ADambara mUrkhoM ko utkRSTa bhAsate haiM parantu jJAnI jAnate haiM ki ye samasta kriyA jinAjJA rahita hone se kAryakArI nahIM hai ||100 || zuddha dharma kA dAtA hI paramAtmA hai jo dei suddha dhammaM, so paramappA jayammi Na hu aNNo / kiM kappadumma sariso, iyara taru hoi kai Avi / / 101 / / artha: jo zuddha jinadharma kA upadeza detA hai vaha hI loka meM prakaTapane paramAtmA hai, anya dhana-dhAnyAdi padArthoM kA dene vAlA paramAtmA nahIM hai so kyA kalpavRkSa kI barAbarI anya koI vRkSa kara sakatA hai, kadApi nhiiN| aisA paramAtmA jayavaMta ho! / / 60 bhavya jIva
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhAvArtha:- samasta jIvoM kA hita sukha hai aura vaha sukha ca ya dharma se hotA hai isalie jo zuddha dharma kA upadeza dete haiM ve na hI paramAtmA aura parama hitakArI haiM, anya strI-putrAdi hitakArI nahIM pA haiM kyoMki unase to moha utpanna hotA hai ||101 / / avivekI madhyastha nahIM raha sakatA je amuNiya guNadosA, te kaha vibuhANa haMti majjhatthA ! aha te vi hu majjhatthA, visa amiyANa tullattaM / / 102 / / artha:- jo mUrkha guNa aura doSa ko nahIM pahicAnate ve paMDitoM ke Upara mAdhyasthya bhAva kaise rakha sakate haiM, krodhAdi kaise nahIM kareMge arthAt kareMge hI kyoMki unheM paMDitoM ke guNoM kI parakha nahIM hai athavA ve mUrkha bhI yadi madhyastha hoM to viSa aura amRta kA samAnapanA Thahara jAe so hai nahIM' / / 102 / / / dharma ke mUla vItarAgI deva-guru-zAstra haiM mUlaM jiNiMda devo, tavvayaNaM gurujaNaM mahAsayaNaM / sesaM pAvaTThANaM, paramappANaM ca vjjemi||103|| arthaH- dharma kI utpatti ke mUla kAraNa jinendra deva, jinavacana aura 1. Ti0-sAgara prati meM isa antima paMkti ke sthAna para ye paMktiyA~ haiM :"ve to viSa aura amRta ko samAna hI batalAte haiM, phira madhyastha kaise raha sakeMge arthAt nahIM raha skte| 61
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva mahA sajjanasvabhAvI nirgrantha gurujana haiN| inake sivAya anya / kudevAdi to pApa ke sthAna haiM jinase maiM svayaM ko tathA dUsaroM ka) ko varjita karatA huuN||| bhAvArthaH- deva-guru-dharma kA zraddhAna samyaktva kA mUla kAraNa hai so maiMne apanA tathA dUsaroM kA zraddhAna dRr3ha karane ke liye yaha upadeza racA hai-aisA Azaya hai||103|| jinAjJA meM rata hI hamAre dharmArtha guru haiM amhANa rAyarosaM, kassuvari Natthi atthi guru visye| jiNaANarayA guruNo, dhammatthaM sesa vossrimo||104 / / arthaH- hamArA kisI ke Upara rAga-dveSa nahIM hai, kevala mAtra guru ke sambandha meM yaha rAga-dveSa hai ki jo jinAjJA meM tatpara haiM ve to hamAre dharma ke artha guru haiM, inake sivAya zeSa anya kuguruoM kA maiM tyAga karatA huuN|| bhAvArtha:- yadi koI kahe ki tumhAre rAga-dveSa hai isaliye tuma aisA upadeza dete ho to unako kahA gayA hai ki kisI laukika prayojana ke liye hamArA upadeza nahIM hai, kevala dharma ke liye hI suguru aura kuguru ke grahaNa-tyAga karAne kA hamArA prayojana hai kyoMki ra suguru-kuguru samyaktva aura mithyAtva ke mUla kAraNa haiM' / / 104 / / CN
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI yajIva / jinavacanoM se maMDita saba hI guru haiM No appaNA parAyA, guruNo kai Avi hu~ti sddhaannN| jiNavayaNa-rayaNa-maMDaNa, maMDiya savve vi te suguru||105|| artha:- zraddhAvAna jIvoM ko 'yaha merA guru' aura 'yaha parAyA guru' aisA bheda guru ke viSaya meM kadApi nahIM hotaa| jinavacana rUpI ratnoM ke AbhUSaNoM se jo maMDita haiM ve saba hI guru haiM / / bhAvArthaH- isa kalikAla meM kaI jIva aisA mAnate haiM ki amuka gaccha ke yA amuka sampradAya ke to hamAre guru haiM, zeSa dUsaroM ke guru haiM hamAre nahIM so aisA ekAnta jinamata meM nahIM hai| jinamata meM to paMca mahAvrata aura aTThAIsa mUlaguNa rUpa yathArtha AcaraNa ke jo dhArI haiM ve saba hI guru haiM ||105|| sajjanoM kI saMgati kI balihArI hai bali kijjAmo sajjaNa, jaNassa suvisuddha punnnnjuttss| jassa lahu saMgameNa vi, sudhamma-buddhi samullasai / / 106 / / arthaH- jo suvizuddha buddhi ke dhAraka puNyavAna sajjana puruSa haiM maiM unakI balihArI jAtA hU~, prazaMsA karatA hU~ kyoMki unakI saMgati se zIghra hI vizuddha dharmabuddhi samullasita ho jAtI hai|| ___ bhAvArtha:- yadi mithyAtva rahita samyaktvAdi dharma buddhi ullasita karane kI tumhArI icchA ho to sAdharmI vizeSa jJAnIjanoM kI saMgati | karo kyoMki saMsAra meM saMgati se hI guNa-doSoM kI prApti dekhane meM vanara AtI hai||106 / / 63
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva va guNavAna guruoM kA sadbhAva Aja bhI hai ajja vi guruNo guNiNo, suddhA dIsaMti lar3ayaDA kevi| pahu jiNavallaha sariso, puNo vi jiNavallaho ceva / / 107 / / arthaH- Aja bhI aise kaI guNavAna nirdoSa guru dikhAI dete haiM jo jinarAja ke samAna haiM arthAt nagna mudrA ke dhArI haiM aura kevala bAhya liMgadhArI hI nahIM varan jinarAja hI haiM iSTa jinako aise haiM arthAt jinabhASita dharma ke dhArI haiM, kevala nagna paramahaMsAdi ke samAna nahIM haiM / / bhAvArtha:- yahA~ koI kahatA hai ki 'isa kSetra meM aura isa kAla meM muni to dikhAI nahIM dete phira 'Aja bhI jinavallabha muni haiM-aisA vacana kaise kahA ?' isakA uttara hai ki 'yaha vacana sirpha tumhArI hI apekSA se to hai nahIM, vacana to sabakI apekSA hai| tumheM apane tuccha jJAna meM yadi muni kA sadbhAva nahIM dikhatA to isase koI sarvatra unakA abhAva nahIM kahA jA sakatA, kisI na kisI puruSa ko to ve pratyakSa hoMge hI kyoMki dakSiNa deza meM Aja bhI muniyoM kA sadbhAva zAstra meM kahA gayA hai' ||107 / / 1. Ti0-sAgara prati meM isa gAthA kA artha isa prakAra diyA hai:artha:- jinheM jinarAja hI parama iSTa haiM, jo svayaM jinavallabha haiM arthAt jo jinendra ko priya haiM-aise zuddha pavitra guNoM ke dhAraka jinavallabha nagna digambara guru Aja bhI kahIM-kahIM dikhAI dete haiN| 6.x
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI yajIva suguru ke upadeza se bhI kinhIM ke samyaktva nahIM vayaNe vi suguru jiNa, vallahassa kesiM Na ullasai smmttN| aha kaha diNamaNi teaM, aluANaM harai aMdhattaM / / 108 / / arthaH- jinarAja hI haiM priya jinako aise nirgrantha sadguru kA upadeza hone para bhI kinhIM jIvoM ke samyaktva ullasita nahIM hotA athavA sUrya kA prakAza kyA ulluoM ke aMdhatva ko hara sakatA hai arthAt nahIM hara sktaa|| bhAvArtha:- jisa prakAra sUrya kA prakAza ho jAne para bhI ulluoM kA aMdhatva naSTa nahIM hotA usI prakAra sadagaru ke vacana rUpI sarya kA teja milane para bhI jinakA mithyAtva aMdhakAra naSTa nahIM hotA ve jIva ullU jaise hI haiN| jinakI honahAra bhalI nahIM hai unako suguru kA sadupadeza kabhI rucatA nahIM hai kintu viparIta hI bhAsita hotA hai||108 || Age mithyAdRSTi jIvoM kI mUrkhatA dikhAte haiM : ajJAniyoM ke DhIThapane ko dhikkAra hai tihuvaNa jaNaM maraMtaM, diThUNa Niti je Na appaannN| viramaMti Na pAvAo, dhiddhI dhiTTattaNaM taannN||106|| arthaH- tIna loka ke jIvoM ko nirantara marate hue dekhakara bhI jo jIva apanI AtmA kA anubhava nahIM karate aura pApoM se virAma nahIM mata lete unake DhIThapane ko dhikkAra hai|| TREASEEM
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- saMsAra meM paryAyadRSTi se dekhane para koI bhI zrI nemicaMda jI/ padArtha sthira nahIM hai ataH zarIrAdi ke liye vRthA pApa bhavya jIva kA upArjana karake AtmA kA kalyANa nahIM karanA yaha bar3I mUrkhatA ki hai ||106 / / atyanta zoka se naraka gamana hotA hai soeNa kaMdiUNaM, kaTTeUNaM' siraM ca ura uurN| appaM khivaMti Narae, taM pi hu dhiddhI kuNehattaM / / 110 / / arthaH- jo jIva naSTa hue padArthoM kA zoka karake U~ce svara se krandana karake rote hue sira aura chAtI kUTatA hai vaha apanI AtmA ko naraka meM paTakatA hai, usake aise kusneha ko bhI dhikkAra hai||110 / / zoka karanA sarvathA duHkhadAyI hai ega pi ya maraNa duha, aNNaM appA vi khippae nnre| egaM ca mAla-paDaNaM, aNNaM ca laTheNa sirghaao||111|| artha:- eka to priyajana ke maraNa kA duHkha aura dUsarA usake zoka meM apane ko naraka meM paTakanA-yaha kArya to vaisA hI hai jaise koI pahale to Upara parvata se gire aura phira lAThI se sira meM ghAva ho jAye / / bhAvArtha:- bItI huI paryAya vApisa nahIM AtI-aisA vastusvarUpa hai ataH zoka karanA vRthA hai| eka to vaha vartamAna meM duHkha rUpa hai aura dUsare AgAmI kAla meM narakAdi duHkhoM kA kAraNa hai| zoka meM kucha sAra nahIM hai||111|| 1. Ti0-yahA~ 'kUTanA' artha hai ataH 'kuTTeUNaM' pATha ucita pratIta hotA hai| 66
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva KET Age jinake zokAdi nahIM hai aise jJAnI jIvoM kI isa zrI nemicaMda kI kAla meM durlabhatA dikhAte haiM : Aja dharmArthI suguru va zrAvaka durlabha haiM saMpai dUsamakAle, dhammatthI suguru sAvayA dulhaa| NAma guru NAma sAvaya, sarAgadosA bahU atthi||112|| artha:- isa duHkhamA kAla meM dharmArthI suguru va zrAvaka durlabha haiN| rAga dveSa sahita nAma mAtra ke guru aura nAma mAtra ke zrAvaka to bahuta haiM / / ___ bhAvArthaH- isa nikRSTa kAla meM dharmArthI hokara dharma kA sevana karanA durlabha hai| laukika prayojana ke liye dharma kA sevana karane vAle bahuta haiM so nAma mAtra sevana karate haiN| dharma sevana se jisa vItarAga bhAva kI prApti hotI hai vaha una nAmadhArI dharmAtmAoM ko kabhI nahIM ho sakatI so aise jIva bahuta hI haiM | |112 / / zuddha dharma se dhanya puruSoM ko hI AnaMda kahiyaM pi suddha dhamma, kAhi vi dhaNNANa jaNai aannNdN| micchatta-mohiyANaM, hoi rai micchadhammesu / / 113 / / arthaH- jinendra bhagavAna dvArA kahA gayA jo zuddha jinadharma kA svarUpa hai vaha aneka bhAgyavAna-dhanya jIvoM ko AnaMdita karatA hai kintu jo mithyAtva se mohita jIva haiM unakI prIti mithyAdharma meM hI hotI hai ||113|| 67
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta pApa ko dharma kahakara sevana mata karo ikkaM pi mahAdukkhaM, jiNavayaNa viUNa suddha hiyayANaM / jaM mUDhA pAvAyaM, dhammaM bhaNiUNa sevaMti / / 114 / / arthaH- zuddha hai citta jinakA aise jinavacana ke jJAtAoM ko eka hI mahAna duHkha hai ki mUrkha loga dharma kA nAma lekara pApa kA sevana karate haiM / / bhAvArtha:- kitane hI jIva vratAdi kA nAma karake rAtribhojanAdi karate haiM athavA teraha prakAra kA cAritra nAmamAtra dhAraNa karake apane ko guru manavAkara pazcAt viSaya- kaSAya sevana meM laga jAte haiM tathA dharma ke nAma para hiMsAdi pA~coM pApoM meM lavalIna ho jAte haiM- aise jIvoM kI mUrkhatA dekhakara jJAniyoM ko karuNA utpanna hotI hai / / 114 / / jinavacana meM ramane vAle virala haiM thovA mahANubhAvA, je jiNavayaNe ramaMti saMviggA / tatto bhava-bhaya-bhIyA, sammaM sattIi pAlaMti / / 115 / / artha:- aise mahAnubhAva puruSa bahuta thor3e haiM jo vairAgya meM tatpara hokara jinavacanoM ke rahasya meM ramate haiM aura una jinavacanoM ke jJAna se saMsAra se bhayabhIta hote hue samyaktva kA zaktipUrvaka pAlana karate haiM / / bhAvArtha:- aneka khoTe kAraNa milane para bhI jo acchI taraha se samyak vicAra rUpa zakti pragaTa karake satyArtha zraddhAna se calAyamAna nahIM hote aise jIvoM kI bahuta durlabhatA hai / / 115 / / 68 bhavya jIva
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta samyaktva binA sArA AcaraNa phalIbhUta nahIM savvaMgaM pi hu sagaDaM, jaha Na calai ikka vaDahilA rahiaM / taha dhamma-phaDADovaM, Na phalai sammatta-parihINaM / / 116 / / arthaH- jisa prakAra prakaTapane sarva aMgoM ke vidyamAna hone para bhI eka dhurI binA gAr3I nahIM calatI usI prakAra samyaktva ke binA dharma kA bar3A ADaMbara bhI phalIbhUta nahIM hotA isaliye vratAdi dharma samyaktva sahita hI dhAraNa karanA yogya hai - yaha tAtparya hai / / 116 / / ajJAniyoM para jJAniyoM kA roSa nahIM hotA Na muNaMti dhammatattaM, satthaM paramatthaguNaM hiyaM-ahiyaM / bAlANa tANa uvariM, kaha roso muNiya dhammANaM / / 117 / / arthaH- jo ajJAnI jIva dharma ke svarUpa ko nahIM jAnate tathA paramArtha guNa rUpa hita aura ahita ko nahIM jAnate unake Upara jinadharma kA rahasya jAnane vAle jJAnI jIvoM kA roSa kaise ho arthAt nahIM hotA / / bhAvArtha:- jJAnI jIva jAnate haiM ki 'mithyAdRSTi jIva dharma kA svarUpa jAnate hI nahIM haiM' phira ve aise ajJAnI jIvoM para roSa kaise kareM arthAt nahIM karate, madhyastha hI rahate haiM | | 117 / / Atma-vairI kI para pe karuNA kaise ho appA vi jANa vayarI, tesiM kaha hoi parajiye karuNA / ghorANa vaMdiyANaya, diTTe te Na ya muNeyavvaM' / / 118 / / 1. Ti0--'vaMdiyANaya' va 'muNeyavvaM' kI jagaha 'vaMdiyAlaya' va 'muMceyavvaM' zabda ucita ho rahe haiN| 66 bhavya jIva
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta ___ arthaH- jina jIvoM ke apanA AtmA hI vairI hai arthAt gha ra pAtrI nemicaMda jI / jo mithyAtva aura kaSAyoM dvArA apanA ghAta svayaM hI karate haiM bhavya jItA unheM anya jIvoM para karuNA kaise ho sakatI hai arthAt nahIM ho sktii| jina (CET jo svayaM ghora baMdIkhAne meM par3A ho vaha dUsaroM ko chur3Akara kaise sukhI kara sakatA hai arthAt nahIM kara sakatA / / 118 || pApayukta vyApAroM ke tyAgI dhanya haiM je rajja dhaNAINaM, kAraNabhUyA havaMti vaavaaraa| te vi hu ai pAvajuA, dhaNNA chaMDati bhvbhiiyaa||116 / / __ artha:- jo rAjya aura dhanAdi ke kAraNabhUta vyApAra haiM ve samasta nizcaya se atyaMta pApayukta haiM so jo jIva saMsAra se bhayabhIta hokara ina vyApAroM kA tyAga karate haiM ve dhanya haiM / / bhAvArtha:- kitane hI jIva dhanAdi kA adhika saMcaya karake apane ko bar3A mAnate haiM so aisA jinamata meM to nahIM hai| jinamata meM to dhanAdi ke tyAga kI hI mahimA hai-aisA jAnanA / / 116 / / mohI-lobhI ke hI vyApAra meM pApa kA sevana vIyAdi sattarahiA, dhaNa-sayaNAdIhiM mohiyA luddhaa| sevaMti pAvakamma, vAvAre uyara bhrnntttthaa||120|| artha:- jo jIva bala-vIrya Adi zakti se rahita haiM, dhana tathA putrAdi svajanoM meM mohita haiM aura lobhI haiM ve hI peTa bharane ke liye vyApAra meM pApakarma kA sevana karate haiN|| aman5808080P
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva hA bhAvArtha:- jo jIva zaktihIna haiM evaM mohI haiM ve hI udarasA zrI nemicaMda jI bharane ke liye pApa rUpa vyApAroM meM racate-pacate haiM, jo zaktivAna haiM ve unameM nahIM racate / / 120 / / Age udara bharane ke liye pApAraMbha karane vAle to adhama haiM hI parantu unase bhI atizaya adhama utsUtra bolane vAle haiM, unakI niMdA karate haiM : utsUtrabhASI ke paMDitapane ko dhikkAra ho taiyAhamANa ahamA, kAraNarahiA aNANa gvvenn| je japaMti usUttaM, tesiM dhiddhitthu pNdditte||121|| artha:- jo utsUtrabhASI jIva binA kAraNa hI ajJAna ke garva se sUtroM kA ullaMghana karake jinavANI ke viruddha bolate haiM ve pApiyoM meM bhI atyaMta pApI haiM aura adhamoM meM bhI mahA adhama haiM, unake paNDitapane ko dhikkAra ho !|| bhAvArtha:- jo jIva laukika prayojana sAdhane ke liye pApa karate haiM ve to pApI hI haiM parantu jo binA prayojana hI apanI mAna kaSAya ko poSane ke liye paMDitapane ke garva se jinamata ke viruddha upadeza karate haiM ve mahApApI haiM kyoMki kaSAya ke vazIbhUta hokara jinamata se yadi eka akSara bhI anyathA kahe to vaha anaMta saMsArI hotA hai-aisA kahA gayA hai ||121 / / 71
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta utsUtrabhASI kA bhayAnaka saMsAra vana meM bhramaNa jaM vIrajiNassa jio, marIi ussUtta sAyara koDAkoDiM, hiMDiu ai bhIma tA jai imaM pi vayaNaM, vAraM vAraM doseNa avagaNittA, ussuttavayAI tANaM kaha jiNadhammaM, kaha NANaM kaha mahANa veraggaM kUDAbhimANa paMDiya, NaDiA vUDaMti Narayammi / / 124 / / lesa - desaNao / bhavaraNe / / 122 / / suNaMti samayammi / sevaMti / / 123 / / arthaH- mahAvIra svAmI kA jIva mArIci ke bhava meM jinasUtra ke vacanoM kA ullaMghana kara thor3A sA upadeza dene ke kAraNa ati bhayAnaka bhava-vana meM kor3Akor3I sAgara taka bhaTakatA rahA so zAstra ke aise vacanoM ko bAraMbAra sunane para bhI doSoM ko nahIM ginakara jo mithyAsUtra ke vacanoM kA sevana karatA hai vaha jinadharmI kaise ho sakatA hai aura use samyagjJAna bhI kaise ho sakatA hai tathA uttama vairAgya bhI kaise ho sakatA hai ! aise utsUtrabhASI jIva mithyA abhimAnavaza apane ko paMDita mAnate hue naraka DUba jAte haiM / / bhAvArtha:- jo jIva jinAjJA ko bhaMga karake apanI vidvattA dvArA anyathA upadeza karate haiM ve jinadharmI nahIM haiN| ve to mithyAtvAdi ke dvArA naraka - nigodAdi nIca gati hI ke pAtra haiM / / 122 - 124 / / 72 tIvra mithyAtvI ko hitopadeza bhI mahA doSa rUpa hai| mA mA jaMpaha bahuaM, je baddhA cikkaNehiM kammehiM / savvesiM tesiM jai, hiya uvaeso mahAdoso / / 125 / / bhavya jIva
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta GE bhavya jIva arthaH- bahuta mata kaho ! mata kaho !! kyoMki jo jIva va zrI nemicaMda jI / cikane karmoM se ba~dhe hue haiM una sabake lie hitopadeza hai so mahA doSa rUpa hai|| bhAvArtha:- jina jIvoM ke mithyAtva kA tIvra udaya hai unheM bAraMbAra upadeza dene se bhI kisI sAdhya kI siddhi nahIM hai kyoMki ve to ulTe viparIta hI pariNamate haiN| aisA vastu kA svarUpa jAnakara vidvAnoM ko madhyastha hI rahanA yogya hai / / 125 / / azuddha hRdayI ko upadeza denA vRthA hai hiyayammi je kusuddhA, te kiM bujhaMti dhmm-vynnehiN| tA tANa kae guNiNo, NiratthayaM damahi appANaM / / 126 / / artha:- jo jIva hRdaya se azuddha haiM-mithyA bhAvoM se malina haiM ve dharma vacanoM se kyA samajheMge arthAt kucha nahIM samajheMge isaliye unako samajhAne ke liye jo guNavAna prayatna karatA hai vaha vRthA hI apanI AtmA kA damana karatA hai arthAt use kaSTa detA hai|| bhAvArtha:- viparIta jIvoM ko upadeza dene meM kucha bhI sAra nahIM hai ataH unake prati madhyastha rahanA hI ucita hai-aisA jAnanA / / 126 / / jinadharma ke zraddhAna se tIvra duHkhoM kA nAza dUre karaNaM dUraM, pi sAhaNaM taha pabhAvaNA duure| jiNadhamma saddahANaM, tivvA dukkhaI piTThavaI / / 127 / /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta arthaH- jinadharma kA AcaraNa karanA, usakA sAdhana karanA aura usakI prabhAvanA karanA-ye saba to dUra hI raho, eka jinadharma kA zraddhAna karanA hI tIvra duHkhoM kA nAza karatA hai| isakA bhAvArtha:- vratAdi kA anuSThAnAdi to dUra hI raho, eka jinadharma ke / dRr3ha zraddhAna rUpa samyaktva ke hI hone se narakAdi duHkhoM kA abhAva ho jAtA hai isa kAraNa jinadharma dhanya hai / / 127 / / Age jinase dharma kI prApti hotI hai aise zrIguru ke saMgama kI bhAvanA bhAte haiM : ___ suguru se dharma zravaNa kI bhAvanA kaiyA hohI divaso, jaiyA sugurUNa paaymuulmmi| ussUtta lesa visalava, rahiUNa suNesu jinndhm||128|| __ arthaH- aho ! vaha maMgala divasa kaba AyegA ki jaba maiM suguru ke pAdamUla meM unake caraNoM ke samIpa baiThakara jinadharma ko sunU~gA ! kaisA hokara sunU~gA? utsUtra ke leza arthAt aMza rUpI viSakaNa se rahita hokara sunU~gA / / 128 / / tattvajJa ko adRSTa bhI jJAnI guru priya haiM diTThA vi kevi guruNo, hiyae Na ramaMti muNiya tttaannN| kevi puNa adiTThA, ciya ramati jiNavallaho jem||126 / / arthaH- kitane hI guru to aise haiM jo dekhe jAte hue bhI tattvajJAniyoM ||| anAra ke hRdaya meM nahIM ramate arthAt ve loka meM to guru kahalAte haiM parantu bhArata 74
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta unameM gurupane ke guNa nahIM hote, aise guru jJAnI puruSoM ke hRdaya meM nahIM rucate aura kaI guru adRSTa haiM - dekhane meM nahIM Ate haiM to bhI tattvajJAniyoM ke hRdaya meM ramate haiM, jJAnI unakA parokSa smaraNa karate haiM jaise jina haiM vallabha arthAt iSTa jinake aise gaNadharAdi Aja pratyakSa nahIM haiM to bhI jJAniyoM ke hRdaya meM ramate haiM' / / 126 / / Age koI kahatA hai ki 'hama to kuguruoM ko hI suguru ke samAna pUjeMge, guNoM kI parIkSA se hameM kyA prayojana hai !' usakA niSedha karate haiM :kuguru kI suguru se tulanA mata karo aiyA ai pAviTThA, suddhaguru jiNavariMda tullaMti / jo iha evaM maNNai, so vimuho suddha dhammassa / / 130 / / arthaH- isa kAla meM bhI jo jIva ati pApiSTha aura parigraha ke dhArI kuguruoM kI zuddha guru yA jinarAja se tulanA karatA hai aura aisA mAnatA hai ki pApI kuguru evaM zuddha suguru samAna haiM vaha jIva zuddhadharma se vimukha hai // bhAvArtha:- jisake suguru aura kuguru meM vizeSatA nahIM hai vaha mithyAdRSTi hai / / 130 / / 1. Ti0 - sAgara prati meM artha kI ina antima do paMktiyoM ke sthAna para ye paMktiyA~ haiM:'aura koI guru aise haiM jo adRSTa haiM - dekhane meM nahIM Ate haiM to bhI tattvajJAnI puruSoM ke hRdaya meM jinavallabha ke samAna ramate haiN| unheM jaise jinendra bhagavAna priya haiM usI prakAra suguru bhI priya haiN| jJAnIjana unakA parokSa smaraNa karate haiM / jisa prakAra gaNadhara Adi Aja pratyakSa nahIM haiM to bhI jJAnIjanoM ke hRdaya meM ve ramate haiM usI prakAra jinavallabha suguru ramate haiM / 75 bhavya jIva
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zraddhA binA jinadeva kA vaMdana - pUjana niSphala jaM taM vaMdasi pujjasi, vayaNaM hIlesi tassa rAeNa / tA kaha vaMdasi pujjasi, jiNavAyaTTiyaM pi No muNasi / / 131 / / arthaH- jina jinendra deva ko tuma prItipUrvaka vaMdate ho, pUjate ho unhIM ke vacanoM kI avahelanA karate ho arthAt una jinendradeva ke vacanoM meM kahe hue ko tuma mAnate nahIM ho phira unheM tuma kyA vaMdate - pUjate ho ! / / bhAvArtha:- kaI ajJAnI bAhara meM to jinendra bhagavAna kI vaMdanA - pUjA bahuta karate haiM parantu unake vacanoM ko mAnate hI nahIM haiM to unakA vaMdanA - pUjA Adi karanA kAryakArI nahIM hai / / 131 / / pahile jinavacanoM ko mAno loe vi imaM suNiyaM, jaM ArAhijjaM taM Na kovijjo / maNijja tassa vayaNaM, jai icchasi icchiyaM kAo / / 132 / / arthaH- loka meM bhI aisA sunane meM AtA hai ki jo jisakI ArAdhanA karatA hai, sevA karatA hai vaha use kupita nahIM karatA so yadi tuma bhI vAMchita kArya kI siddhi cAhate ho to una jinendradeva ke vacanoM ko pahile mAno / / bhAvArthaH- yaha bAta to jagata meM bhI prasiddha hai ki jo rAjAdi kI sevA karake unase kisI phala ko cAhatA hai to use unakI AjJAnusAra hI calanA ucita hai aura yadi unakI sevA to kare aura AjJA nahIM 76 bhavya jIva
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta mAne to use kisI phala kI prApti nahIM hotI, ulTe daNDa hI milatA hai isI prakAra he bhAI! yadi tuma jinendra bhagavAna kI bhakti-pUjA karate ho to unakI AjJA ko pramANa karo / bhagavAna kI vANI meM sthAna-sthAna para kahA gayA hai ki 'jo rAga-dveSa sahita kSetrapAla Adi haiM ve kudeva haiM aura parigrahadhArI viSayAbhilASI Adi haiM ve kuguru haiM unheM sudeva va suguru nahIM maano|' yadi tuma bhagavAna kI AjJA ko satya mAnakara usako pramANa nahIM karoge to unakI ArAdhanA kA phala jo mokSamArga kI prApti honA hai vaha tumheM kadApi nahIM milegA | | 132 / / Aja bhI jo samyaktva meM aDiga haiM ve dhanya haiM dUsama daNDe loe, dukkhaM siTTammi duTTha udayammi / dhaNNANa jANa Na calai, sammattaM tANa paNamAmi / / 133 / / artha:- jisameM zreSTha puruSa jainIjana to duHkhI haiM aura duSTa puruSa abhyudaya vAle haiM aise isa paMcama kAla ke daNDa sahita loka meM ve bhAgyavAna jIva dhanya haiM jinakA samyaktva calAyamAna nahIM hotA, unheM maiM praNAma karatA hU~ / / bhAvArtha::- isa nikRSTa kAla meM samyaktva bigar3ane ke aneka kAraNa bana rahe haiM to bhI jo samyaktva se calAyamAna nahIM hote ve puruSa dhanya haiM / / 133 / / 77 bhavya jIva
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta aba Age suguru kI parIkSA karane kA upAya batAte guru ko parIkSA karake jAna Niyamai aNusAreNa, vavahAraNayeNa samaya suddhIe / kAlakkhettaNumANe, parikkhao jANio suguru / / 134 / / arthaH- apanI buddhi ke anusAra, vyavahAra naya ke dvArA, siddhAnta kI zuddhipUrvaka, kAla tathA kSetra ke anumAna se parIkSA karake suguru ko jAnanA cAhiye / / bhAvArthaH- ratnatraya kA sAdhakapanA sAdhu kA lakSaNa hai so nizcaya dRSTi se aMtaraMga to dikhAI nahIM detA parantu vyavahAra naya se siddhAnta meM jo mahAvratAdi aTThAIsa mUlaguNa rUpa AcaraNa batAyA hai usase parIkSA karake jAnanA cAhiye ki vaha inameM hai yA nahIM ? yadi ve aTThAIsa mUlaguNa unameM hoM to ve guru haiM aura yadi unameM na hoM to kuguru haiM tathA isa bAta kA bhI vicAra karanA cAhiye ki aise kSetra - kAla meM guruoM kA AcaraNa ho sakatA hai aura aise kSetra - kAla meM nhiiN| aisA vicArakara phira guruoM ke yogya kSetra - kAla meM pAMca mahAvratAdi aTThAIsa mUlaguNa jinameM dikhAI deM ve guru haiM aura jo guru ke yogya kSetra - kAla na ho vahA~ sthita hoM tathA pA~ca mahAvratAdi jinameM pAye na jAeM aura phira bhI apane ko guru mAne to ve kuguru haiM - aisA jAnanA / / 134 / / 78 bhavya jIva
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta AN zrI nemicaMda jI bhavya jIva __zuddha guru kI prApti sahaja nahIM taha vi ha Niya jaDayAe, kamma guru tassa Neva viissimo| dhaNNANa kayatthANaM, suddhaguru milai puNNeNa / / 135 / / artha:- uparokta prakAra se parIkSA karate haiM to bhI karma ke tIvra udaya se apanI jar3atA-ajJAnatA ke kAraNa hama guru kA vizvAsa aura nizcaya nahIM karate so puNya ke udaya se kisI dhanya arthAt bhAgyavAna aura kRtArtha jIva ko hI zuddha guru milate haiM || bhAvArtha:- sacce guru kI prApti sahaja nahIM hai| jisakI bhalI honahAra ho use hI sacce guru kI prApti hotI hai, hama ajJAnI bhAgyahInoM ko guru kI prApti va nizcaya kaise ho-isa prakAra apanI niMdApUrvaka guru ke utkRSTapane kI bhAvanA yahA~ bhAI hai ||135 / / saccA guru hI merA zaraNa hai ahavaM puNNo aNutto, tAjai patto caraNa pttoy| taha vi hu so maha saraNaM, saMpai jo jugapahANa guru / / 136 / / artha:- jo guru puNyavAna ho, vacana se jisakI mahimA kahI na jA sake, jo tyAgIpane ko prApta huA ho evaM cAritra sahita ho-aise guru kI mujhe zaraNa saMpAdana karane yogya hai arthAt vaha - guru hI merA zaraNa hai jo yugapradhAna ho / / 136 / /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta paramArtha zakya nahIM to vyavahAra ko hI jAna jiNadhammaM duNNeyaM, aisaya NANIhiM Najjai sammaM / taha vihu samayaTTiie, vavahAraNayeNa NAyavvaM / / 137 / / arthaH- yathArtha jinadharma to aisA durgamya hai ki use bar3e-bar3e jJAnI bhI kaSTa se hI jAna sakate haiM to bhI mata kI sthiratA ke liye vaha vyavahAra naya se jAnane yogya hai / / bhAvArtha:- nizcayanaya se moha rahita AtmA kI pariNati rUpa zuddha jinadharma to bar3e-bar3e jJAnI puruSoM dvArA jAnanA bhI kaThina hai, usakA lAbha honA to durlabha hI hai parantu satyArtha deva - zAstra - guru kA zraddhAna rUpa jo vyavahAra dharma hai use to avazya hI jAnanA cAhiye / yadi vyavahAra se jinamata kI sthiratA banI rahegI to paramparA se kabhI na kabhI nizcaya dharma kI prApti bhI ho jAyegI aura yadi vyavahAra dharma bhI nahIM rahegA to pApa pravRtti hone se jIva nigodAdi nIca gati meM calA jAyegA jahA~ dharma kI vArtA bhI durlabha hai isaliye yadi paramArtha jAnane kI zakti na ho to vyavahAra jAnanA hI bhalA hai - aisA jAnanA | | 137 / / vyavahAra paramArtha ko sAdhane vAlA hai jahmA jiNehiM bhaNiyaM, suya vavahAra visohayaM tassa / jAyai visuddha bohI, jiNa ANArAha gattAo / / 138 / / artha:- kyoMki jinendra bhagavAna ke dvArA kahA gayA jo zAstra kA to bhavya jIva
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta vyavahAra hai vaha paramArtha dharma ko sAdhane vAlA hai arthAt vaha paramArtha ke svarUpa ko pRthak dikhalAtA hai ataH usase jinendra bhagavAna kI AjJA kA ArAdhakapanA hone se darzana - jJAnacAritra kI ekatA rUpa nirmala bodhi utpanna hotI hai / / bhAvArtha:- jo jinokta vyavahAra hai vaha nizcaya kA sAdhaka hai ataH zAstrAbhyAsa rUpa vyavahAra se paramArtha rUpa vItarAga dharma kI prApti hotI hai - aisA jAnanA | | 138 || guru ko parIkSA karake hI pUjanA je je dIsaMti guru, samaya parikkhAi teNa pujjaMti / puNa egaM saddahaNaM, duppasaho jAva jaM caraNaM / / 136 / / arthaH- vartamAna samaya meM saMsAra meM jo-jo guru dikhAI dete haiM yA guru kahalAte haiM una sabako zAstra ke dvArA parIkSA karake pUjanA yogya hai / jinameM zAstrokta guNa nahIM pAye jAe~ unako to mUrkhoM ke sivAya koI bhI nahIM pUjatA / Ajakala to eka saccI zraddhA karanI hI kaThina hai to jIvana paryanta cAritra dhAraNa karanA kaThina kaise nahIM hogA arthAt hogA hI isaliye jo samyak cAritra ke dhAraka haiM ve hI guru pUjya haiM- aisA gAthA kA bhAva jAnanA | | 136 || zAstrAnusAra parIkSA karake hI guru ko mAnanA tA ego jugapavaro, majjhattha maNehiM samayadiTTIe / sammaM parikkhiyavvo, muttUNa pavAha- halabolaM / / 140 / / 81 bhavya jIva
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva arthaH- isa kAraNa eka yugapradhAna jo AcArya hai usakA / dajI madhyastha mana se pakSapAta rahita hokara va zAstra dRSTi se loka pravAha tajakara bhalI prakAra parIkSA karake nizcaya karanA cAhie || PM bhAvArtha:- 'hamAre to paramparA se ye hI guru haiM inake guNa-doSa ke vicAra karane kA hameM kyA kAma hai'-isa prakAra kA pakSapAta va haTha chor3akara jisa prakAra zAstroM meM guru ke guNa-doSa kahe gaye haiM usa prakAra vicAra karane cAhieM aura lokamUr3hatA ko chor3akara guru ko mAnanA cAhiye / / 140 / / ajJAnI guru ke saMga se jJAnI bhI calAyamAna saMpai dUsama samaye, NAmAyariehiM jaNiya jaNa mohaa| suddha dhammAu NiuNA, calaMti bhujnn-pvaahaao||141|| arthaH- Aja isa duHkhamA paMcama kAla meM jo nAmAcArya haiM arthAt AcArya ke guNoM se rahita hokara bhI AcArya kahalAte haiM unhoMne loka meM aisA gahala bhAva phailA diyA hai jisase nipuNa puruSa hI zuddha dharma se calAyamAna ho jAte haiM to phira bhole jIva kyoM nahIM calAyamAna hoMge arthAt hoMge hI hoNge| kaisA hai vaha gahala bhAva? mUrkha jIvoM dvArA calAyA huA bahuta janoM ke pravAha rUpa hai jise aneka jJAnI jIva bhI mAnane lagate haiN|| 1. Ti0-sAgara prati meM isa gAthA kA artha isa prakAra hai:artha:- isaliye mAdhyasthya bhAva se svasamaya meM sthiti ke liye bher3acAla ko chor3akara evaM pakSapAta rahita hokara zAstrAnusAra acchI taraha se parIkSA dvArA nizcaya karake kisI yugapradhAna AcArya ko guru mAnanA caahiye| 82
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva - bhAvArthaH- parigrahadhArI kuguru ke nimitta se buddhimAnoM kI mI nemicaMda jI bhI buddhi calAyamAna ho jAtI hai ataH kuguruoM kA nimitta saya milAnA yogya nahIM hai ||141 / / mithyAdRSTi va samyagdRSTi meM antara jANijja micchadiTThI, je paDaNAlaMbaNAI ginnhti| je puNa sammAdiTThI, tesiM maNo caDaNa pyddiie||142|| arthaH- jo jIva 'patanAlambana' arthAt nIce girane rUpa AlaMbana ko grahaNa karate haiM ve mithyAdRSTi haiM-aisA tU jAna aura jinakA mana Upara car3hane rUpa sIr3hI meM rahatA hai ve samyagdRSTi haiM / / bhAvArtha:- jina jIvoM ko aNuvrata-mahAvratAdi rUpa Upara kI dazA kA tyAga karake nicalI dazA rucikara hotI hai ve mithyAdRSTi hI haiM tathA samyaktvAdi Upara kA dharma dhAraNa karane kA jinakA bhAva hai ve samyagdRSTi haiM-aisA jAnanA ||142 / / Ti0-1. sAgara prati meM isa gAthA kA bhAvArtha isa prakAra hai:bhAvArtha:- jo jIva mahAvrata dhAraNa karake dhana-dhAnyAdi parigraha rakhanA Adi nicalI avasthA kA AcaraNa karate haiM aura apane ko guru-mahanta manavAkara bhole jIvoM se pujavAte haiM ve mithyAdRSTi jIva patthara kI nAva ke samAna haiM aura jo jIva satyArtha deva-guru-dharma kI zraddhA karake aNuvrata Adi ko dhAraNa karane ke bhAva rakhate haiM ve samyagdRSTi haiN|
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta sumArgarata puruSoM kA milApa durlabha hai savvaM pi jae sulahaM, suvaNNa-rayaNAiM vatthu-vitthAraM / NiccaM cia melAvaM, sumagga- NirayANa ai-dulahaM / / 143 / / arthaH- jagata meM svarNa-ratna Adi vastuoM kA vistAra to saba hI sulabha hai parantu jo sumArga meM rata haiM arthAt jinamArga meM yathArthatayA pravartate haiM unakA milApa nizcaya se nitya hI atyanta durlabha hai / / 143 / / deva - guru kI pUjA se mAnapoSaNa duzcaritra hai ahimANa-visa-samatthaM, yaM ca thuvvaMti deva guruNoyaM / tehiM pi jai mANo, hA ! hA ! taM puvva - duccariyaM / / 144 / / arthaH- abhimAna rUpI viSa ko upazamAne ke liye arihanta deva athavA nirgrantha guruoM kA stavana kiyA jAtA hai arthAt unake guNa gAye jAte haiM parantu hAya ! hAya !! usase bhI koI mAna poSaNa kare to yaha usake pUrva pApa kA hI udaya hai, duzcaritra hai || bhAvArtha:- arihantAdi vItarAga haiM unakI pUjA, bhakti evaM stuti Adi se mAnAdi kaSAyoM kI hInatA hotI hai parantu jo koI jIva unase bhI ulTe apanI mAnAdi kaSAyoM ko puSTa kare ki 'hama bar3e bhakta haiM, bar3e jJAnI haiM aura hamArA bar3A caityAlaya hai Adi' to ve bar3e abhAge haiM / / 144 / / 84 bhavya jIva
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta zrI ratnamAlA zrA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva ___ lokAcAra meM pravartane vAlA jaina nahIM hai jo jiNa AyaraNAe, loo Na milei tassa aayaare| hA ! hA! mUDha karito, appaM kaha bhaNasi jinnppnnhN||145|| arthaH- koI jIva jinarAja ke AcAra meM pravartate haiM usa para bhI loga unake AcAra meM sammilita nahIM hote haiM to hAya! hAya !! lokAcAra meM pravartate hue mUDhajana apane ko jainI kisa prakAra kahate haiM !|| bhAvArtha:- jainiyoM kI rIti to alaukika hai-loka se nyArI hai, use hI dikhAte haiN| jainI vItarAga ko deva mAnate haiM, loga rAgI-dveSI ko deva mAnate haiM; jainI aparigrahI nirgrantha sAdhu ko guru mAnate haiM, loga parigrahI sagrantha ko guru mAnate haiM va jainI ahiMsA-dayA meM dharma mAnate haiM, loga yajJAdi-hiMsA meM dharma mAnate haiM ityAdi aura bhI loka se ulTI rIti jainiyoM kI hai so laukika jo kudeva haiM unake pUjanAdi kI koI pravRtti karavAe evaM unakA pracAra kare to vaha jainI kaisA ! tAtparya yaha jAnanA ki vaha jaina nahIM hai||145|| jinanAtha kI bAta ko mAnane vAle virala haiM jaM ciya loo maNNai, taM ciya maNNaMti sayala loyA vi| jaM maNNai jiNaNAho, taM ciya maNNaMti kivi viralA / / 146 / / 1. arth-lokmuuddh'taa| T4
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva ADS am artha:- jo bAta nizcaya se ajJAnI loga mAnate haiM usako / zrI nemicaMda jI to sArA loka mAnatA hI hai parantu jo bAta jinendra deva mAnate haiM use to koI virale jIva hI mAnate haiN|| bhAvArthaH- ajJAnI jIvoM ko jo dhana-dhAnyAdi utkRSTa bhAsita hote haiM, ve to sabhI mohI jIvoM ko svayameva utkRSTa bhAsita hote hI haiM parantu vItarAga bhAva ko utkRSTa va hita mAnane vAle bahuta thor3e haiM kyoMki jinakI bhalI honahAra hai arthAt nikaTa saMsAra hai aura moha maMda ho gayA hai unako hI vItarAgatA rucatI hai ||146 / / sAdharmI ke prati ahitabuddhi vAlA mithyAtvI hai sAhammi Au ahio, baMdhu suAisu jANa annuraao| tesiM Na hu sammattaM, viNNeyaM smynniiiie||147|| arthaH- jinheM sAdharmiyoM ke prati to ahitabuddhi hai aura baMdhu-putra Adi ke prati anurAga hai unheM prakaTapane samyaktva nahIM hai-aisA siddhAnta ke nyAya se jAnanA cAhiye / / bhAvArtha:- samyaktva ke aMga to vAtsalyAdi bhAva haiM so jise sAdharmI ke prati prema nahIM hai use samyaktva nahIM hai| putrAdi se prIti to moha ke udaya se saba hI jIvoM ko hotI hai, usameM kucha bhI sAra nahIM hai-aisA jAnanA / / 147 / / NEW 86
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI jinadeva kA jJAtA lokAcAra ko kaise mAne jai jANasi jiNaNAho, loyAyAravva pakkha puhuuo| bhavya jIva ____tA taM taM maNNaMto, kaha maNNasi loy-aayaarN||148|| arthaH- yadi tuma lokAcAra se bahirbhUta jinendra bhagavAna ko jAnate | ho to unako mAnate hue tuma lokAcAra ko kaise mAnate ho! / / bhAvArtha:- jinamata to alaukika hai yadi use mAnate ho to usase viruddha mithyAdRSTiyoM kI rIti ko mata mAno-aisA gAthA kA bhAva jAnanA / / 148|| mithyAtva se grasta jIvoM kA kauna vaidya hai jo maNNe vi jiNiMda, puNo vi paNamaMti iyara devaannN| micchatta-saNNivAiya, dhatthANaM tANa ko vijjo||146|| artha:- jo jIva jinendra bhagavAna ko mAnakara bhI anya kudevoM ko praNAma karate haiM una mithyAtva rUpI sannipAta se grasta jIvoM kA kauna vaidya hai!|| bhAvArtha:- anya jIva to mithyAdRSTi hI haiM parantu jo jIva jaina hokara bhI rAgAdi doSoM sahita anya devoM ko pUjate haiM evaM praNAma karate haiM ve mahA mithyAdRSTi haiN| mithyAtva ke nAza kA upAya jinamata hai aura jinamata ko pA karake bhI jinakA mithyAtva rUpI roga na jAye to phira " usakA koI dUsarA upAya hI nahIM hai||146|| 87
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta dharmAyatanoM meM bheda DAlanA jinamata kI rIti nahIM ego suguru ego vi, sAvago ceiyAiM vivihANi / tatthaya jaM jiNadavvaM, parapparaM taM Na viccaMti / / 150 / / teNa guru No sAvaya, Na pUya hoi tehi jiNaNAho / mUDhANaM mohaThii, jANaM jai samaya- NiuNehiM / / 151 / / arthaH- sadguru jo nirgratha guru ve saba eka haiM aura zrAvaka bhI eka haiM aura nAnA prakAra ke caitya arthAt jinabiMba bhI eka haiM - aisA hone para bhI jo jinadravya arthAt caityAlaya ke dravya ko paraspara eka-dUsare ke kAma meM kharca nahIM karate haiM ve guru nahIM haiM aura zrAvaka bhI nahIM haiM aura unhoMne bhagavAna ko pUjA bhI nahIM / una mUrkha jIvoM kI aisI mithyA pariNati zAstra - jJAniyoM dvArA hI jAnI jAtI hai / bhAvArtha:- kitane hI jIva caityAlaya Adi meM bheda mAnate haiM ki ye caityAlayAdi to hamAre haiM aura ye dUsaroM ke haiM - aisA mAnakara paraspara bhakti nahIM karate tathA dhana bhI kharca nahIM karate ve mithyAdRSTi haiM kyoMki isa prakAra kA bheda DAlanA jinamata kI rIti nahIM hai / / 150 - 151 / / dharmAyatanoM meM bheda karane vAlA guru nahIM soNa guru jugapavaro, jassaya vayaNammi vaTTae bheo / ciyabhavaNa sAvagANaM, sAhAraNa davvamAINaM / / 152 / / artha:- jisake vacana meM jinamaMdira aura zrAvaka aura paMcAyatI dravya ityAdi meM bheda vartatA hai vaha yugapradhAna guru nahIM hai / / 88 bhavya jIva
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nemicaMda jI upadeza siddhAnta ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhAvArtha:- koI maMdira jI meM rahane vAle raktAMbara athavA bhaTTAraka Adi kahate haiM ki yaha hamArA maMdira hai, ye hamAre zrAvaka haiM, yaha hamArA dravya hai tathA ve caityAlaya Adi hamAre nahIM haiM - isa prakAra jo bheda mAnate haiM ve guru nahIM haiN| guru to bAhya - abhyantara parigraha rahita jo vItarAga hoM ve hI haiM- aisA tAtparya jAnanA / / 152 / / mithyAtva kI gA~Tha kA mAhAtmya saMpai pahuvayaNeNa vi, jAva Na ullasai vihi-viveyattaM / tA niviDa moha micchata, gaMThiyA duTTa mAhappaM / / 153 / / artha:- Aja isa kAla meM jIva ko jinarAja prabhu ke vacanoM se bhI jaba taka hita-ahita kA vicAra aura sva-para kA viveka ullasita nahIM hotA taba taka use moha mithyAtva kI majabUta gA~Tha kA khoTA mAhAtmya hai arthAt mithyAtva kI pracuratA hai / / bhAvArtha:- jinavacanoM ko pA karake bhI yadi hita-ahita kA jJAna nahIM huA to aisA samajhanA ki usake mithyAtva kA tIvra udaya hai / / 153 / / prabhu vacanoM kI AsAdanA mahAduHkha kA kAraNa hai baMdhaNa maraNa bhayAI, duhAI tikkhAiM Neya dukkhAI / dukkhANa-duha- NihANaM, pahuvayaNa asAyaNA karaNaM / / 154 / / sx bhavya jIva
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda jI bhavya jIva MPA arthaH- isa loka meM baMdhana aura maraNa ke bhaya Adi kA duHkha / tIvra duHkha nahIM hai, dukhoM meM duHkha kA nidhAna to jinaprabhu ke vacanoM kI AsAdanA arthAt virAdhanA karanA hai|| bhAvArtha:- baMdhanAdi to vartamAna hI meM duHkhadAyI haiM para bhagavAna kI vANI kA lopanA anaMta bhava meM duHkhadAyI hai isaliye jinAjJA bhaMga karanA mahA duHkhadAyI jAnanA / / 154 / / __ AtmajJAna binA suzrAvakapanA nahIM pahuvayaNa-vihi-rahassaM, NAUNa vi jAva Na dIsai appaa| tA kaha susAvagattaM, jaM ciNNaM dhiirpurusehiN||155 / / arthaH- jinavacanoM ke vidhAna kA rahasya jAnakara bhI jaba taka AtmA ko nahIM dekhA jAtA taba taka suzrAvakapanA kaise hogA? zrAvakapanA to AtmajJAnapUrvaka dhIra puruSoM dvArA AcaraNa kiyA jAtA hai|| bhAvArthaH- prathama jinavANI ke anusAra AtmajJAnI hokara pazcAt zrAvaka ke vA muni ke vrata dhAraNa kare-aisI rIti hai isalie jise AtmA kA jJAna nahIM usake saccA zrAvakapanA bhI nahIM hotA-aisA jAnanA / / 155 / / jinAjJA pramANa dharma dhAraNa karane kA manoratha jaha vi hu uttama sAvaya, payaDIe caDaNa karaNa asmttho| taha vi pahuvayaNa karaNe, maNoraho majjha hiyymmi||156||
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta zrI nemicaMda STM artha:- yadyapi maiM uttama zrAvaka kI pair3I para car3hane meM asamartha ra / hU~ tathApi prabhu ke vacanoM ke anusAra karane kA manoratha mere hRdaya bhavya jIva 5 meM sadA banA rahatA hai|| bhAvArthaH- maiM zakti kI hInatA ke kAraNa zrAvaka ke utkRSTa vratoM | ko dhAraNa karane meM asamartha hU~ to bhI mujhe jinAjJA pramANa dharma dhAraNa karane kI lAlasA hai-isa prakAra graMthakAra ne bhAvanA bhAI hai / / 156 / / prabhu ke caraNoM meM prArthanA tA pahu paNamiya caraNe, ikkaM patthemi parama bhAveNa / tuha vayaNa-rayaNa-gahaNe, ailoho hujja mujjha syaa||157|| arthaH- he prabhu ! parama bhAva se Apake caraNoM meM praNAma karake eka prArthanA karatA hU~ ki 'Apake vacana rUpI ratnoM ko grahaNa karane kA mujhe sadA atyanta lobha ho'-aisI granthakAra ne iSTa prArthanA kI hai| / 157 / / ___ guru ke binA sukha kaise ho iha micchavAsa NikkiTTa, bhAvau galiya guru-viveyaannN| ahmANa kaha suhAI, saMbhAvijjati suviNe vi||158|| arthaH- isa paMcama kAla meM mithyAtva ke nivAsa rUpa nikRSTa bhAva se jinakA guru-viveka naSTa ho gayA hai aise hama logoM ko svapna meM bhI sukha kI saMbhAvanA kaise ho ! || bhAvArthaH- sukha kA mUla viveka hai aura vaha viveka zrI guru kI kRpA jAnA 91
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva m se hotA hai so isa kAla meM satyArtha guru kA nimitta milanA hI kaThina hai to sukha kaise ho ! ||158 / / paMcama kAla meM zrAvaka kahalAnA bhI Azcarya hai jaM jIviya mattaM vi hu, dharemi NAmaM pi sAvayANaM c| taM pi pahu! mahAcujjaM, iha visame dUsame kaale||156|| arthaH- isa viSama duHkhamA paMcama kAla meM maiM jo yaha jIvana mAtra dhAraNa kiye hue hU~ aura zrAvaka kA nAma bhI dhAraNa kiye hue hU~ vaha bhI he prabho ! mahAna Azcarya hai|| bhAvArtha:- isa kAla meM mithyAtva kI pravRtti bahuta hai isa kAraNa hama jIvita haiM aura zrAvaka kahalAte haiM yaha bhI Azcarya hai| isa prakAra zrAvakapane kI isa kAla meM durlabhatA dikhAI hai / / 156 / / samyaktva prApti kI bhAvanA paribhAviUNa evaM, taha suguru karijja amha sAmittaM / pahu sAmaggi sujoge, jaha sulahaM hoi smmttN||160|| arthaH- isa prakAra vicAra kara kahate haiM ki 'he prabho ! mujha para aisA svAmipanA karo jisase mujhe guru kI sAmagrI kA suyoga prApta hokara samyaktva sulabha ho jAye' athavA 'jaha sulahaM hoi sammattaM' ke sthAna /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta kI ratnamAlA nemicaMda bhaMDArI kRta bhavya jIva ARI para 'jaha sahalaM hoi maNuyattaM' pATha bhI milatA hai jisakA sira zrI nemicaMda jI / artha hai ki 'aisA karo jisase merA manuSyapanA saphala ho jAye' ||160 / / aMtima nivedana-granthAbhyAsa kI preraNA evaM bhaNDAriya Nemi, canda raiyA vi kaiTTi gaahaao| vihi maggarayA bhavvA, paThaMtu jANaMtu jaMtu sivaM / / 161 / / arthaH- isa prakAra bhaNDArI nemicanda dvArA racita ye kucha gAthAe~ haiM unako he bhavya jIvoM ! tuma par3ho, jAno aura kalyANa rUpa mokSa pada prApta kro| kaise haiM bhavya jIva? vidhi ke mArga meM rata haiM arthAt yathArtha AcaraNa meM tatpara haiM ||161 / / grantha kI gAthA-sUtroM kI vacanikA samApta huii|
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1906X609009 400 PAOG XXXOXOX0 YYocom Joooo dooooooo. ThAkao OM DA isa grantha kI saMskRta TIkA to thI nahIM parantu kucha TippaNa thA, usase vidhi milAkara jaisA merI buddhi meM pratibhAsita huA vaisA artha likhA hai| kahIM bhUla avazya huI hogI so buddhimAna zodha lenA / AmnAya viruddha artha to maiMne likhA nahIM parantu yadi gAthA ke kartA kA abhiprAya kahIM kucha aura ho to samajha lenaa| savaiyA rAgAdika doSa jAmai pAiye kudeva soya, tAko tyAgi vItarAga deva ura laaiye| vastrAdika grantha dhAri kuguru vicAri tinhaiM, guru nirgrantha ko yathArtha rUpa dhyaaiye| hiMsAmaya karma so kudharma jAni dUri tyAgi, dayAmaya dharma tAhi nisadina bhaaiye| samyak darasa mUla kAraNa sarasa ye hI, inike vicAra meM na kahuM alsaaiye|| artha-rAgAdi doSa jinameM pAye jAte haiM ve kudeva haiM unakA tyAga karake vItarAga deva ko hRdaya meM dhAraNa karanA, vastrAdi parigrahadhAriyoM kA kuguru rUpa se vicAra karake nigraMtha guru ke yathArtha svarUpa kA dhyAna karanA tathA hiMsAmaya karma ko kudharma jAnakara usakA dUra se hI tyAga karake dayAmaya dharma kI nizidina bhAvanA karanI ye hI sarasa samyagdarzana ke mUla kAraNa haiM, inake vicAra meM kabhI bhI Alasya-pramAda nahIM krnaa| chappaya maMgala zrI arhanta saMta jana ciMtita dAyaka, maMgala siddha samUha sakala jJeyAkRti jnyaayk| maMgala sUri mahaMta bhUri guNavaMta vimala mati, upAdhyAya siddhAnta pATha kAraka pravIna ati| nija siddha rUpa sAdhana karata, sAdhu parama maMgala krnn| mana-vacana-kAya lava lAya nita, "bhAgacaMda' vaMdata crnn|| AVAYAN HAVAAVHAVIVAAVHAVe 64
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ PAOG XXXOXOX0 YYocom OM Joooo oodood. NOolo NTRoot kA AVADWOTAOY artha-saMtajanoM ko cintita padArtha ko dene vAle zrI arhata deva maMgala haiM, sakala jJeyAkRtiyoM ke jJAyaka zrI siddhoM kA samUha maMgala hai, pracura guNavAna aura nirmala buddhi ke dhAraka mahAna AcArya tathA siddhAnta ke pATha karane meM atyaMta pravINa upAdhyAya maMgala haiM evaM nija siddha rUpa kA sAdhana karane vAle sAdhujana parama maMgala ko karane vAle haiM inakI mana-vacana-kAya se lau lagAkara bhAgacaMda jI nitya vaMdanA karate haiN| chappaya gopAcala ke nikaTa siMdhiyA nRpati kaTaka vara, jainI jana bahu basaha jahAM jina bhAva bhakti bhara | tinimaiM teraha paMtha goSTha rAjata viziSTa ati, pArzvanAtha jinadhAma racyau jina zubha utuMga ati| tahaM desa vacanikA rUpa yaha, 'bhAgacanda' racanA kriy| jayavaMta hou satasaMga nita, jA prasAda budhi vistriy|| artha-gopAcala parvata ke nikaTa siMdhiyA rAjA kA zreSTha nagara thA jisameM jinabhakti ke bhAva se bhare hue bahuta jainIjanoM kA nivAsa thaa| usameM pArzvanAtha bhagavAna kA atyaMta zubha aura U~cA jinamaMdira thA jisameM atyaMta viziSTa terahapaMtha kI goSThI suzobhita thii| vahA~ para paM0 zrI bhAgacaMda jI ne yaha dezavacanikA rUpa racanA kii| satsaMga nitya jayavaMta rahe jisake prasAda se buddhi kA vistAra huaa| dohA saMvatsara gunaIsa sai, dvAdasa Upari dhaar| doja kRSNa AsAr3ha kI, pUrNa vacanikA saar|| artha-saMvatsara unnIsa sau bAraha ke AsAr3ha mAsa ke kRSNa pakSa kI dUja tithi ko yaha sArabhUta vacanikA pUrNa huii| (sampUrNo'yaM graMthaH / 65
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ isa zAstra upadeza siddhAnta ratnamAlA ko par3hakara jo jJAna kI bhAvanA meM tatpara hokara surata arthAt bhalI prakAra lIna hotA hai, vaha mokSa pAtA hai| ASIRENE
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA) citrAvalI
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatthu sahAvo dhammo 5 myAdi dasava Namo arihaMtANaM Namo AiriyANaM Namo uvajjhAyANaM (Namo loe savva sAhUNaM / eso paMca NamoyAro, savya pAvappaNAsaNI, maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM hoi mNglN| paMca namaskAra maMtra O jainaM (OM) ahiMsA paramo dharmaH 'jayatu zAsanam | jinabhASita dharma | daMsaNa mUlo dhammo rayaNattayaM dhammo nirgratha guru mere prANa haiM / gAthA 1 apanA kArya jinhoMne kara liyA hai| aise uttama kRtArtha puruSoM ke hRdaya meM nirantara basate haiN| nirgrantha guru arahaMta deva 1. cAra ghAtiyA karmoM kA nAza karake anaMta jJAnAdi ko prApta kara liyA hai jinhoMne aise arahanta deva, 2. aMtaraMga mithyAtvAdi tathA bahiraMga vastrAdi parigraha se rahita aise prazaMsanIya guru, 3. hiMsAdi doSa rahita jinabhASita nirmala dharma aura 4. paMca parameSThI vAcaka paMca NamokAra maMtraye cAra padArtha jaina jayat zAsanam www cara --------------30 66 mere hRdaya meM basA hai jinadharma arahaMta ke dhyAnayukta muni NamokAra maMtra japa
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 2 (dAna) (tapa) (vicAra (adhyayana arahaMta deva he bhAI ! yadi apanI zakti kI hInatA ke kAraNa tU tapazcaraNa, vizeSa adhyayana, dAna tathA vicAra nahIM kara pAtA hai to ye saba kArya tU bhale hI mata kara parantu eka sarvajJa vItarAga deva kI zraddhA to dRDha rakha kyoMki jisa kArya ko karane ke liye akele eka arahanta deva samartha haiM usa kArya ko karane ke liye ye tapazcaraNAdi koI bhI samartha nahIM haiN|
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 3 jainaM jayatu zAsanama re jIva ! jinendrabhASita dharma akelA hI saMsAra ke samasta duHkhoM ko harane vAlA hai ataH he maDhamati ! sakha ke liye anya hariharAdi kadevoM ko namaskAra karatA huA tU saMsAra meM hI ghUmA hai| pa00
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 5 ni jaise koI vezyAsakta puruSa apanA dhana ThagAtA huA bhI harSa mAnatA hai 92000000000000 vaise hI mithyA veSadhAriyoM dvArA ThagAte hue jIva apanI dharma rUpI nidhi ke naSTa hote hue bhI isa bAta ko mAnate nahIM haiM, jAnate nahIM haiN| 10.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 8 MA MANOR 5002001 japana kanakanakanna laTaLalakA jaba jinavacanoM ko jAnakara bhI jIvoM ko saMsAra se udAsInatA nahIM hotI taba phira jinavacanoM se rahita mithyAtva se mAre hue jo kuguru haiM unake nikaTa saMsAra se udAsInatA kaise hogI arthAt nahIM hogii| Mavi 103
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 6 samyagdarzana hI dharma kA mUla hai saMyama hI jIvana kA AbhUSaNa hai merA prayoga kre| asaMyamI jIvoM ko dekhakara saMyamI jIvoM ke mana meM bar3A santApa hotA hai ki 'hAya ! hAya !! dekho to, saMsAra rUpI kue~ meM DUbate hue bhI ye jIva kaise nAca rahe haiM !' 104
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 10 DOU! naraka naraka vyApArAdi AraMbha se utpanna huA jo pApa hai usake prabhAva se jIva narakAdi ke tIkSNa duHkhoM ko prApta karatA hai parantu yadi mithyAtva kA eka aMza bhI vidyamAna ho to jIva samyaka darzana-jJAna-cAritra evaM tapamayI bodhi ko prApta nahIM kara pAtA hai|
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 11 jina AjJA kA ullaMghana karake unmArga-utsUtra kA jo aMza mAtra bhI upadeza denA hai vaha jinendra bhagavAna kI AjJA kA bhaMga karanA hai aura mArga kA ullaMghana karake pravartanA hai tathA jina AjJA bhaMga karane meM itanA | adhika pApa hai ki use phira jinabhASita dharma ko pAnA atyanta durlabha ho jAtA hai / (106
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinasUtra ke anusAra upadeza dene vAlA uttama vaktA yadi roSa bhI kare to vaha kSamA kA bhaMDAra hai gAthA 14 abhI mithyAtva, anyAya aura abhakSya kA sevana kara le phira tU naraka jAegAyaha zata-pratizata satya hai| Aja isa kAla meM dhyAna to sadhatA nahIM basa zubha bhAva aura kriyA kara lo to usase hI mokSa ho jaaegaa| aura 107 jo puruSa jinasUtra ke viruddha upadeza detA hai usakI kSamA bhI rAgAdi doSoM tathA mithyAtva kA ThikAnA hai / NAVAVANVA AAVAAVANAVANAVAVAVAVAVAM
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ }}} gAthA 15 > jinadhvaja jayavanta rahe 'jinadharma ke sevana se mokSa sukha prApta hotA hai'- isameM kisI bhI prakAra kA saMdeha nahIM hai isalie jo puruSa dharma ke ati utkRSTa rasa ke rasika haiM unheM yaha jinadharma kaSTa karake bhI jAnanA yogya hai| 108)
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura laukika vArtAoM ko to sabhI jAnate haiM tathA vaise hI gAthA 16 caurAhe para par3A huA ratna bhI mila sakatA hai parantu 000 106 ||| he bhAI ! jinendrabhASita dharma rUpI ratna kA samyak jJAna ho jAnA atyanta kaThina hai isaliye jaise bhI bane vaise jinadharma kA svarUpa jAnanA yogya hai|
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 18 ANIANT NAMITM sUtra kA ullaMghana karake upadeza dene vAlA puruSa bhale hI bahuta se guNoM aura / vyAkaraNAdi aneka vidyAoM kA sthAna ho to bhI vaha usI prakAra tyAga dene yogya hai| jisa prakAra loka meM zreSTha maNi sahita bhI viSadhara sarpa vighnakArI hone se tyAjya hI hotA hai| 4 .
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 20 a gRha-vyApAra ke parizrama se ajJAnI jIvoM kA to vizrAma 1-5-paMca parameSThI, 6- jinacaitya, navadevatA khedakhinna kitane hI sthAna eka strI hI hai 111 7- jina caityAlaya, 8- jinazruta, 9- jinadharma / parantu jJAnI jIvoM kA to jinendra bhASita zreSTha dharma hI vizrAma kA sthAna hai|
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 21 udara bharane meM samAnatA hone para bhI jJAnI aura ajJAnI kI kriyA ke phala meM antara to dekho eka ajJAnI ko to naraka kA duHkha prApta hotA hai| dUsare jJAnI ko zAzvata sukha prApta hotA hai|
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM trilokasAra OM SaTkhaNDAgama * padmapurANa gAthA 22 samyagdRSTi puruSa jinabhASita jo kathAprabaMdha (zAstra) haiM ve saba jIvoM ko saMvega rUpa haiM arthAt dharma meM ruci karAne vAle haiM parantu samayasAraprAbhRta OM OM bhagavatI ArAdhanA ratnakaraNDa zrAvakAcAra OM jala meM bhinna kamalavat hotA hai saMvega samyaktva ke hone para hotA hai aura samyaktva zuddha dezanA arthAt suguru ke upadeza se hotA hai| 113 SET
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 23 IOCOM RRRRRRRRR pAUlAUlAnAlA jina AjJA meM parAyaNa jIvoM ko bAhya-abhyantara parigraha rahita nirgrantha guru ke nikaTa hI zAstra zravaNa karanA cAhiye aura yadi aise guru kA saMyoga na bane to nirgrantha guruoM ke hI upadeza ko kahane vAle zraddhAnI zrAvaka se dharma sunanA caahiye|
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 33 SIOLORLORTI ONAKOOL RS L OODITY COOOL NDTD NDI XADIO ROOL TOD ARTU. INDIAN LLAIN ITION .. ...... .. NP THI TRAIL TOTLEM XDIO CULTUM COID HTI nAmamAtra se saba hI kahate haiM hama na jIvoM ko prApta nahIM hotaa| deta aura nirgrantha guru-aisA to nAmamA kA yathArtha sukhamaya svarUpa bhAgyahIna YOU 115)
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 35 Sarsansardharshrsasardarshan rAjA ke sAmane pukAra hAya ! hAya !! bar3A akArya hai ki prakaTa meM koI bhI svAmI nahIM hai jisake pAsa jAkara hama pukAra kareM ki 'jinavacana to kisa prakAra ke haiM aura suguru kaise hote haiM aura zrAvaka kisa prakAra ke haiM!' pukAra hAya ! hAya !! hAya ! hAya !! Arran-marriorsema.mirzraesardhasadmu rder-SJJARAT
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 36 are re ! sarpa ko dekhakara loga dUra bhAgate haiM to unako to koI bhI kucha kahatA nahIM parantu jo kuguru rUpI sarpa kA tyAga karate haiM unheM hAya ! hAya !! mUrkha loga duSTa kahate haiM yaha bar3e kheda kI bAta hai / A 117
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta maraNa gAthA 37 sarpa to eka hI maraNa detA hai arthAt 118) yadi kadAcit sarpa Dase to eka bAra hI maraNa hotA hai parantu kuguru anaMta maraNa detA hai arthAt kuguru ke prasaMga se mithyAtvAdi kI puSTi hone se nigoda MM naraka naraka - nigodAdi saMsAra meM jIva anaMta bAra maraNa ko prApta hotA hai isaliye he bhadra ! 8 sarpa 3 kA grahaNa karanA to bhalA hai parantu kuguru kA sevana bhalA nahIM hai, tU vaha mata kara /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ usa AjJA kA bhI gAthA 38 jinarAja kI AjJA to yaha hai ki 'kuguru kA sevana mata karo, unako chor3a do ' parantu tyAga karake apwng kuguru ko guru kahakara namaskAra karate haiM so kyA kareM ! loka gADarI-pravAha arthAt bher3acAla se ThagAyA gayA hai| bher3acAla :- jaise eka bher3a yadi kue~ meM gire to usake pIche-pIche calI Ane vAlI sabhI bher3eM usameM giratI jAtI haiM, koI bhI hita-ahita kA vicAra nahIM karatIM / 116
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 41 bhavya jIvoM ko to bAhya-abhyaMtara parigraha rahita suguru ke prati hI / tIvra prIti hotI hai aura jinake mithyAtvAdi moha kA tIvra udaya hai unheM kuguruoM ke prati bhakti-vaMdanA rUpa anurAga hotA hai|
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 44 jisa jIva ke ye lakSaNa haiM vaha mithyAdRSTi hai : 1. dharma meM to mAyA-chala hai arthAta jo kucha dharma ke aMga kA sevana karatA hai usameM apanI khyAti, lAbha-pUjAdi kA Azaya rakhatA hai; 2. gAthA-sUtroM kA artha mithyA mAnatA hai arthAta unakA yathArtha abhiprAya to jAnatA nahIM ulTe mithyA artha grahaNa karatA hai; 3. utsUtra arthAt sUtra ke atirikta bolane meM / jise zaMkA nahIM hotI, yadvA-tadvA kahatA hai; 4.guru ko pakSapAtavaza suguru batalAtA hai| tathA 5. pApa rUpa divasa ko puNya rUpa mAnatA hai| 121
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 53 zAstrAbhyAsa Adi bhalA AcaraNa karane vAle jIvoM ko jo puruSa sadAkAla dharma kA AdhAra detA hai aura yaha svAdhyAyabhavana Apa sadRza Atma-hitArthiyoM ko samarpita hai| unakA nirvighna zAstrAbhyAsa Adi hotA rahe aisI sAmagrI kA mela milAtA hai kalpavRkSa cintAmaNi ratna usa puruSa kA mUlyAMkana kalpavRkSa athavA ciMtAmaNi ratna se bhI nahIM ho sakatA hai arthAt vaha puruSa unase bhI mahAna hai|
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 54 hamArA atyaMta saubhAgya hogA yadi Apa isa tyAgI bhavana meM nivAsa karake Atmahita kreNge| 10 he bhavya ! avasara bItA jA rahA hai, sIghra hI kalyANa kr| vasatikA dAna jJAna dAna maiM aisA jAnatA hU~ ki jinadharmiyoM kI sahAyatA karane vAle aise puruSoM kA nAma lene mAtra se moha karma lajjAyamAna hokara maMda par3a jAtA hai aura unakA guNagAna karane se hamAre karma gala jAte haiN| / /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 63 sarala svabhAvI sajjana puruSa sabhI jIvoM ke prati samAna bhAva rakhate haiM, kisI kA bhI burA nahIM caahte| ve sajjana to viSa ke samUha ko ugalate hue sarpa ke prati bhI dayAbhAva rakhate haiM so aisA sajjanapanA samyagdRSTiyoM meM hI hotA hai|
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 67 jina puruSoM ke hRdaya meM zuddha jJAna sahita jinarAja basate haiM unheM anya samasta mithyAdRSTiyoM ke dharma tRNa tulya tuccha bhAsita hote haiN|
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 76 126) jaise atyaMta kIcar3a meM pha~sI huI gAr3I ko koI bar3e balavAna vRSabha hI bAhara khIMca pAte haiM vaise hI isa loka meM mithyAtva rUpI kIcar3a meM pha~se hue apane kuTuMba ko koI uttama virale puruSa hI usameM se bAhara nikAla pAte haiN|
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 80 jaise pRthvItala para prakaTa daidIpyamAna sUrya bhI bAdaloM se DhakA hone para logoM ko dikhAI nahIM detA vaise hI Man mithyAtva ke udaya meM jIvoM ko| prakaTa jinadeva bhI prApta nahIM hote|
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 88 jo puruSa samyaktva rUpI ratnarAzi se sahita haiM bhagavada bhakti meM lIna samyaktvI ve dhana-dhAnyAdi vaibhava se rahita hone para bhI vAstava meM vaibhava sahita hI haiM aura jo puruSa samyaktva se rahita haiM bhagavAna se vimukha dhana meM lIna mithyAdRSTi Sooo dhanAdi sahita hoM to bhI daridrI hI haiN|
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ ODOCSC gAthA 86 SQ zraddhAvAn jIvoM ko jinarAja kI pUjA ke samaya meM yadi koI karor3oM kA dhana de to bhI ve usa asAra dhana ko chor3akara sthiracitta se sArabhUta jinarAja kI pUjA hI karate haiN| 126
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 gAthA 60 130 tIrthaMkara devoM kI pUjA to samyaktva ke guNoM kI kAraNa hai aura sohI rAgI -dveSI apUjya devoM kI pUjA mithyAtva ko karane vAlI jinamata meM kahI hai| ka 000
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 61 jinAjJA meM jo-jo kahA gayA hai| usa-usako to mAnatA hai aura jinAjJA ke sivAya aura ko nahIM mAnatA hai tathA lokarIti meM paramArtha nahIM jAnatA haiaisA puruSa tattvavid hai|
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 63 dharma kA satyArtha mArga dikhalAne vAle suguru kA svAdhIna suyoga milane para bhI jo nirmala dharma kA svarUpa nahIM sunate ve puruSa DhITha haiM aura duSTa citta vAle haiM athavA saMsAra paribhramaNa ke bhaya se rahita subhaTa haiM / 132
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 64 SAGREENDSAXGASAXS GESSAGESSAGARAXASSAGESSAGE PANAXYERSTANDOREASYEDOSAXE sahAramArAmAramakarasamasasAramAjamavAyasarAyamaramasalarasamma tattva vicAra se saMsAra kA tyAga vairAgya zuddha kula va dharma meM utpanna hue guNavAna puruSa nizcaya se saMsAra meM nahIM ramate haiM kintu jinadIkSA grahaNa karate haiM aura phira usake bAda mayasaHARATANGARNALREATOPATHIMMATIPRESHEEMORREARRIVALMORANGER parama tattva rUpa nija zuddha AtmA kA dhyAna karake AtmA kA parama hita rUpa mokSa prApta karate haiN|
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 65 maiM usa bhavya jIva kI prazaMsA karatA hU~, use dhanya mAnatA hU~ jise narakAdi ke duHkha smaraNa karate hue mana meM hariharAdi kI RRddhi aura samRddhi ke prati bhI udAsabhAva hI utpanna hotA hai / hariharAdi kI Rddhi-samRddhi 134) naraka duHkha
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 66 upadeza mAlA - prAcArya zrI dharmadAsa zrI dharmadAsa AcArya dvArA upadeza kI hai mAlA jisameM aisA yaha zAstra racA gayA hai jise sabhI muni aura zrAvaka zraddhApUrvaka mAnate haiM, par3hate haiM aura 135) par3hAte haiN|
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 67 AcArya upadeza dharmadAsa mAlA aise zAstroM kI bhI kaI adhama mithyAdRSTi AcaraNa meM nindA karate haiM so hAya ! hAya !! niMdA karane se jo narakAdi ke duHkha hote haiM unheM ve jIva ginate hI nahIM haiN| kaise haiM ve jIva ? atyaMta mAna aura moha rUpI rAjA ke dvArA ThagAye gaye haiN|
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 106 IAS jo suvizuddha buddhi ke dhAraka puNyavAna sajjana puruSa hai maiM usakI balihArI jAtA hU~, prazaMsA karatA hU~ kyoMki usakI saMgati se zIghra hI vizuddha dharmabuddhi samullasita ho jAtI hai|
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 00 gAthA 108 880 289000 138 - mere to samajha meM hI nahIM AtA ki maiM kartA kaise nahIM hU~ jinarAja hI haiM priya jinako aise nirgrantha sadguru kA upadeza hone para bhI kinhIM jIvoM ke samyaktva ullasita nahIM hotA athavA sUrya kA prakAza kyA ulluoM ke aMdhatva ko hara sakatA hai arthAt nahIM hara sktaa|
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 106 SAR PAyA SPEESAGACASSAGE .SNSA tIna loka ke jIvoM ko / nirantara marate hue dekhakara bhI jo / jIva apanI AtmA kA anubhava nahIM karate aura pApoM se virAma nahIM leteunake DhIThapane ko dhikkAra hai| OPI n n n n y m
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 115 aise mahAnubhAva puruSa bahuta thor3e haiN| jo vairAgya meM tatpara hokara (jinavacanoM ke rahasya meM ramate haiM Qs AtmA kA anubhava kro| aura 00 una jinavacanoM ke jJAna se saMsAra se bhayabhIta hote hue samyaktva kA zaktipUrvaka pAlana karate haiN|
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAtha 116 jisa prakAra prakaTapane sarva aMgoM ke vidyamAna hone para bhI eka dhurI binA gAr3I nahIM calatI usI prakAra samyaktva ke binA dharma kA bar3A ADaMbara bhI phalIbhUta nahIM hotA isaliye vratAdi dharma samyaktva sahita hI dhAraNa karanA yogya hai - yaha tAtparya hai / 141
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAtha 118 jina jIvoM ke apanA AtmA hI vairI hai arthAt jo mithyAtva mithyAtva maiM eka rAjA hU~ aura maiMne apane parAkrama se khoe hue rAjya para adhikAra prApta kiyA hai aura krodha |mAna mAyA lobha kaSAyoM dvArA apanA ghAta svayaM hI karate haiM unheM anya jIvoM para karuNA kaise ho sakatI hai arthAt nahIM ho sktii| jo svayaM ghora baMdIkhAne meM par3A ho vaha dUsaroM ko chur3A kara kaise sukhI kara sakatA hai arthAt nahIM kara sktaa|
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 128 aho ! vaha maMgala divasa kaba AyegA jaba maiM suguru ke pAdamUla meM unake caraNoM ke samIpa baiThakara utsUtra ke leza arthAt aMza rUpI viSakaNa se rahita hokara jinadharma ko sunU~gA ! 143)
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 135 parIkSA karane para bhI karma ke tIvra udaya se apanI jar3atA-ajJAnatA ke kAraNa hama guru kA vizvAsa aura nizcaya nahIM karate so puNya ke udaya se kisI dhanya arthAt bhAgyavAna aura kRtArtha jIva ko hI zuddha guru milate haiN| 144)
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 136 jo guru 1. puNyavAna ho, 2. vacana se jisakI mahimA kahI na jA sake, 3. jo tyAgIpane ko prApta huA ho evaM 4. jo cAritra se sahita hoaise guru kI mujhe zaraNa saMpAdana karane yogya hai| arthAt vaha guru hI merA zaraNa hai jo yugapradhAna ho| 145)
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 143 jagata meM svarNa-ratna Adi vastuoM kA vistAra to saba hI sulabha hai parantu jo sumArga meM rata haiM arthAt jinamArga meM yathArthatayA pravartate haiM unakA milApa nizcaya se nitya hI atyanta durlabha hai| O0100 BOO0P ni-jJAna-cAritra hI jinamArga hai| samyak darzana-jJAna-cArita
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 147 100 jinheM sAdharmiyoM ke prati to aisA govatsavat vAtsalya nahIM hai aura baMdhu-putra Adi kuTumba ke prati anurAga hai unheM prakaTapane samyaktva nahIM haiaisA siddhAnta ke nyAya se jAnanA caahiye|
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 154 KIK SK SOME HWAWAVAVAVAVAVAVAV maraNa baMdhana isa loka meM baMdhana aura maraNa ke bhaya Adi kA da kha nahIM hai| dukhoM meM duHkha kA nidhAna to jIo aura jIne do - ahiMsA paramo dharmaH jinaprabhu ke vacanoM kI AsAdanA arthAt virAdhanA karanA hai| hiMsaka citta hiMsaka kRta
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 155 samayasAraprAbhRta 146 jinavacanoM ke vidhAna kA rahasya jAnakara bhI jaba taka AtmA ko nahIM dekhA jAtA taba taka suzrAvakapanA kaise hogA ? zrAvakapanA to AtmajJAnapUrvaka dhIra puruSoM dvArA AcaraNa kiyA jAtA hai /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 156 Pa pAyA yadyapi maiM uttama zrAvaka kI pair3I para car3hane meM asamartha hU~ bha AIRAAMRETATERESTMAIANTARTODAYISTATEINSTHAANWRONTRASAARCANATRVSARAMMANORAKASMANORNINMITAARAMMARVASNOR N PATHASYARTHAVIRRENSATYABHARASTRAINEMAMAHARASHTRARIEVERIVSKOKAHIREONAHARMIGRSHAYARISHAMIRSSISTARS gyAraha pratimAdhArI zrAvaka sAta pratimAdhArI zrAvaka do pratimAdhArI zrAvaka samyagdRSTi zrAvaka e ON tathApi prabhu ke vacanoM ke anusAra karane kA manoratha mere hRdaya meM sadA banA rahatA hai| npandiNSORTANOONAUTANKS
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 157 prabhu ke sarvAMga se jharate OMkAra dhvani ke vacana rUpI ratna he prabhu ! parama bhAva se Apake caraNoM meM praNAma karake * yaha prArthanA karatA hU~ ki 'Apake / vacana rUpI ratnoM ko grahaNa karane kA mujhe sadA atyanta lobha ho'__ aisI graMthakAra ne iSTa prArthanA kI hai| graMthakAra zrI nemicaMda jI cccccccccccccco777777777777 151
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 160 35 'he prabho ! mujha para aisA svAmipanA karo jisase mujhe guru kI sAmagrI kA suyoga prApta hokara samyaktva sulabha ho jAye' athavA merA manuSyapanA saphala ho jAye' / 152)
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 161 7MALS 2 jiNavara ANA bhaMga, umagga-ussutta lesa desnnyN| ANA bhaMge pAvaM, tA jiNamayaM dukkaraM dhammaM / / tulle vi uara bharaNe, mUDha amUDhANa piccha suvivaagN| egANa Naraya dukkhaM, aNNesiM sAsayaM sukkhN|| lajjaMti jANi mohaM, sappurisANi aya NAma ghnnenn| puNa tesiM kittaNAo, amhANa galaMti kmmaaii|| MANA rahiaM kohAi, saMjuaM appasaMsaNatthaM c| )dhamma sevaMtANaM, Naya kittI Neya dhammaM c|| zrI nemicaMda bhaMDArI 'upadeza siddhAnta ratnamAlA' kI ina gAthAoM ko yathArtha AcaraNa meM tatpara he bhavya jIvoM ! tuma par3ho, jAno aura kalyANa rUpa mokSa pada prApta kro|
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaise bhI bane taise basa eka ratnatraya kI prApti kA upAya karanA, usameM bhI samyagdarzana pradhAna hai so usakA upAya to avazya cAhie isalie isa upadeza siddhAnta ratnamAlA grantha AAG. ko samajhakara samyaktva kA upaay| avazya karanA yogya hai| IN
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza siddhAnta ratnamAlA Jiu Shi Wu Wo Zhi Jing ,Zhi Hou CH Ch2) 310minice 2
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAra meM paryAya dRSTi se koI bhI padArtha sthira nahIM hai islie| zarIrAdi ke lie vRthA pApa kA sevana karanA aura AtmA kA kalyANa nahIM karanA yaha mUrkhatA hai| (156
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinarAja prabhu ke vacanoM ko pA karake bhI jIva ko jaba taka hitaahita kA vicAra aura sva-para kA viveka ullasita nahIM hotA taba taka use moha-mithyAtva kI majabUta gA~Tha kA duSTa mAhAtmya hai| JAPNA (157)
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAya ! hAya !! yaha bar3A akArya hai ki prakaTa meM koI svAmI nahIM hai jisake pAsa jAkara hama pukAra kareM ki jinavacana to kisa prakAra ke haiM, suguru kaise hote haiM aura zrAvaka kisa prakAra ke arthAt jinavacana meM to tila ke tuSa mAtra bhii| parigraha se rahita zrIguru kahe haiM aura samyaktvAdi dharma ke dhArI zrAvaka kahe haiM parantu Aja isa paMcamakAla meM gRhastha se bhI adhika to parigraha rakhate haiM aura svayaM ko guru manavAte haiM aura deva-guru-dharma kA va nyAya-anyAya kA bhI kuch| ThIka nahIM hai aura svayaM ko zrAvaka mAnate haiM so yaha bar3A akArya hai, koI nyAya karane vAlA nahIM hai, kisase kaheM aisA AcArya ne kheda se kahA A 158
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisake AtmajJAna huA hai vaha vItarAga sukha kA abhilASI hai isalie vaha saccA dhanavAna hai parantu ajJAnI paradravya kI hAni - vRddhi sadA Ai hai isalie daridra hI hai| mokSa meM yaha jIva sadaiva hI avinAzI sukha bhogatA hai| MA NA 156 dharma ke aMgoM kA sevana karane meM apanI khyAti-lAbha-pUjA kA Azaya na rakhanA / yadi saMsAra meM sukha hotA to tIrthaMkarAdi bar3e puruSa use kyoM tyAgate ataH jJAta hotA hai ki saMsAra meM mahA duHkha hai|
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacce deva-zAstra guru dharma ke mUla haiM / ANDDATE 160
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisa - ko nizcaya se ajJAnI loga mAnate haiM usako to saba loga mAnate hI haiM parantu jisa vItarAga bhAva ko jinarAja mAnate hai use koI virale jIva mAnate haiN| 161
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ WORD arahaMta deva aura nirgrantha guru-aisA to nAma mAtra se saba hI kahate haiM parantu unakA yathArtha svarUpa jo bhAgyahIna jIva haiM ve nahIM pAte ata: jinavANI ke anusAra arahatAdi kA nizcaya karanA, isa kArya meM bholA rahanA yogya nahIM hai| K ORDIKA yadi tuma vAMchita kArya mokSa kI siddhi cAhate ho to jinadeva ke vacanoM ko pahale maano| WARAL vItarAga deva kI zraddhA dRr3ha rakha 'karmoM ke udaya ko dhikkAra ho, dhikkAra ho ! jisase pAye hue jinadeva bhI na pAye samAna/ ho ge| M jina jinendra jinanAtha kI bAta ko virale mAnate haiN| TRIES SVvItarAga jina kI avahelanA na krnaa| deva ko tuma / prItipUrvaka vaMdate-pUjate ho aura unake vacanoM meM kahe hue) ko mAnate nahIM ho to phira tuma unheM kyA vaMdate-pUjate DDO ho|
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ WOROW kudevoM ko pUjanA-vaMdanA mithyAbhAva kudeva kA prasaMga dUra hI se chor3a denaa| WORDLV ANS jinarAja hI maraNa bhaya kA nivAraNa karate haiN| saccIta deva aura (Kguru kA svarUpa pAnA kaThina/APPY VeUN abhimAna viSa ko upazamAne ke lie hI arahaMta deva athavA nirgrantha guru kA stavana karate haiM, guNa gAte haiM para unase bhI mAna kA poSaNa karanA ki hama bar3e bhakta, bar3e jJAnI haiM, hamArA bar3A caityAlaya hai so hAya ! hAya !! yaha unakA pUrva pApa kA udaya hai arthAt abhAgya ANA (EXDIAS ST koI bhI kudeva mRtyu se bacAne meM samartha nahIM hai| arahaMta ke zraddhAna se mokSa kI prApti hotI hai| uttama kRtArtha puruSoM ASON ke hRdaya meM arahata nirantara basate ) ISA
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ AKAS sacce guru hI mAtra veSI tyAjya INA zaraNa MAN K AcArya kahate haiM ki una kuguruoM se hama kyA kaheM aura kyA kareM jo liMga arthAta bAhya veSa ko dikhAkara bhole jIvoM ko naraka meM DAlate haiN| kaise haiM ve kuguru ?naSTabuddhi arthAta kAryaakArya ke viveka se rahita haiM, lajjA rahita cAhe jo kahate haiM ataH DhITha haiM aura dharmAtmAoM se dveSa rakhane se duSTa bhI haiN| A ANWAR zuddha suguru ke binA sukha kaise ho / guru kI upAsanA karaIA VAN
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuguru kA tyAga kara / kuguru ko pakSapAta se suguru mata kaha / 8 sarpa to eka hI maraNa detA hai parantu kuguru ananta maraNa detA hai arthAta kuguru ke prasaMga se mithyAtvAdi puSTa hone se jIva nigodAdi meM ananta maraNa pAtA hai isalie sarpa kA grahaNa karanA to bhalA hai parantu kuguru kA sevana bhalA nahIM hai| kuguru meM sarpa se bhI kuguru sva-para ahitakArI hai / adhika doSa hai| (165)
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAya ! hAya !! kuguru kA tyAga karane vAlo ko mUr3hajana duSTa kahate haiN| (166)
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAnI jIvoM ko kuguru yathArtha mArga ke lopane vAle aniSTa bhAsate haiN| 167
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zraddhAnapUrvaka dharma meM zuddha guru ke mukha se jinasUtra sunane se ruci hotI hai| zuddha dharma se vimukha hai| ke samAna mAnane vAlA dhArI kuguru ko zuddha guru ati pApI, parigrahAdi ke jo jaisA jIva ho usakI vaise hI jIva se prIti hotI hai| jo tIvra mohI kuguru haiM unase mohiyoM kI hI prIti hotI hai| vidyA ityAdi camatkAra dekhakara bhI kuguruoM kA prasaMga mata karanA / isa duHkhamA kAla dharmArthI guru aura zrAvaka durlabha haiN| rAga-dveSa sahita nAma guru aura nAmamAtra zrAvaka bahuta haiN| (168) so hI jJAna hai jisase guruoM va kuguruoM kA svarUpa jAnA jaae| bhavya jIvoM kI bAhya aura abhyantara parigraha se rahita suguruoM para hI tIvra prIti hotI hai / bAhya abhyaMtara parigraha rahita zuddha guruoM kA sevaka mithyAdRSTi logoM kA mahA zatru hai|
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacce guru kA milanA sahaja nahIM hai| milate haiN| se zuddha guru puNya ke udaya vItarAgatA ke poSaka jinavacanoM ko jAna karake bhI jaba saMsAra se udAsInatA nahIM hotI to phira jinavacanoM ko binA jAne mithyAtva ke dvArA hate hue jo kuguru unake nikaTa vaha udAsInatA kaise hogI ! suguru va kuguru hI samyaktva-mithyAtva ke mUla kAraNa hai| kuguruoM kA prasaga kabhI bhI na krnaa| zuddha guru ke upadeza se samyaka zraddhAna hotA hai| kuguru ke nikaTa vairAgya nahIM ho sktaa| ANIMAVIMAN kuguruoM kA saMyoga jIvoM ko kabhI mata hoo| kuguru avivekI aura duSTa hotA hai| RA sarpa se bhI adhika duHkhadAyI kuguru hai parantu sarpa ko tyAgane vAle ko to saba bhalA kahate haiM aura kuguru ko tyAgane vAle jIvoM ko mUrkha jIva nigurA aura duSTa kahate haiMyaha atyanta hI kheda kI bAta hai| jinarAja kI AjJA hai ki kuguru kA sevana mata kro| kuguru sevana kI TV apekSA sarpa kA sevana bhalA hai|
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakravartiyoM kI athavA anya aura rAjAoM kI bhI AjJA kA bhaMga hote hue maraNa kA duHkha hotA hai to kyA phira tIna loka ke prabhu jo jinendra devAdhideva unakI AjJA ke bhaMga se duHkha nahIM hogA arthAt hogA hI hogaa| 170
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ apanI yuktise mAnAdi poSaneko jinAjJA sivAya pravartanA yogya nahIM / kara / ka dharma ke samasta kArya jinAjJA pramANa jisake jinAjJA jina AjJA bhaMga karane me bahuta pApa jina AjJA bhaMga kA bhaya rakhanA / (pramANa) nahIM prabhu ke vacanoM kI AsAdanA na karanA / usake 171 jina AjJAkA ullaMghana na karanA / jina AjJA meM rata honA / na hI to dharma) oe bhagavAna 1 kahA of hai, na dayA hai|
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI jIva caityAlaya ke dravya se vyApAra karate haiM aura kaI udhAra lekara AjIvikA karate hai| ve jinAjJA se parAGmukha aura ajJAnI haiM, ve mahApApa bA~dhakara saMsAra meM DUba jAte haiN| jo jIva saMsAra se bhayabhIta haiM unheM to jinarAja kI AjJA bhaMga karane kA bahuta bhaya hotA hai parantu jinheM saMsAra kA bhaya nahIM hai unheM jinAjJA bhaMga karanA khyAla mAtra hai| 172
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevala ajJAna se koI jIva yadi padArtha ko ayathArtha bhI kahe to AjJA bhaMga kA doSa nahIM hai parantu kaSAya ke vaza se dharmArthI puruSoM ko jinAjJA bhaMga karanA yogya nahIM hai| baMdhanAdi to vartamAna meM hI daHkhadAyI haiM parantu jinendra ke vacanoM kI virAdhanA karanA anaMta bhavoM meM duHkhadAyI hai isalie jinAjJA bhaMga karanA mahAna hI duHkhadAyI jaannaa| 173
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva ke pravAha meM Asakta jo loka usameM paramArtha ko jAnane vAle thor3e haiM aura jo guru haiM ve apanI mahimA ke rasika haiM so zuddha mArga ko chipAte haiN| arthAt dharma kA svarUpa guruoM ke upadeza se jAnA jAtA hai parantu jo guru kahalAte haiM ve isa kAla meM apanI mahimA meM Asakta hue yathArtha jinadharma kA svarUpa kahate nahIM isalie jinadharma kI viralatA isa kAla meM huI hai| wwwwwwwwwww 174
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramArtha jAnane kI zakti na ho to vyavahAra jAnanA hI bhalA hai| dharma to jinabhASita vItarAga bhAva rUpa hI hai| jo dharma kA upadeza detA hai vaha parama hitakArI A sAdharmI ke prati ahitabuddhi na rkhnaa| "MIT Mili nhu. Mahiliblibhiti jinadharmiyoM kA nAma lene se jIva kA kalyANa hotA hai| 175
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinarAja ke dharma se mokSa hotA hai isameM kisI bhI prakAra saMdeha nahIM hai isalie jo utkRSTa dharma rasa ke rasika haiM unako vaha jinadharma kaSTa se bhI jAnanA yogya hai| TAITIN koI ajJAnI jIva jinamata kI avajJA karate haiM jisase narakAdi ke ghora duHkha pAte haiM una duHkhoM kA smaraNa karake jJAniyoM ke hRdaya thara-thara kA~pate haiN| TIM 176
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArI jIva haiM ve prayojana ke lobha se putrAdi svajanoM ke moha ko grahaNa karate haiM parantu yathArtha jinadharma ko aMgIkAra nahIM karate so hAya ! hAya !! yaha moha kA mAhAtmya hai| - samasta jIva sukhI honA cAhate haiM parantu sukha ke kAraNa jinadharma kA to sevana nahIM karate aura pApabaMdha ke kAraNa putrAdi ke sneha ko hI karate haiN| VARTA M 177
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirapekSa dharma sevana karanA yogya hai| jinarAja kI AjJA rahita aura krodhAdi kaSAyoM se saMyukta apanI prazaMsA ke lie jo dharma kA sevana karate haiM unakA yaza-kIrtana nahIM hotA aura dharma bhI nahIM hotaa| Aja jinadharma kI viralatA isa nikRSTa kAla meM bhAgyahIna jIvoM kI utpatti ke kAraNa hai,dharma kucha hIna nahIM jJAnijana vItarAga bhAva rUpa jinadharma ko hI sukha kA kAraNa mAnate haiN| jIvoM kA hita sukha hai aura vaha sukha dharma se hotA hai isalie jo dharma kA upadeza detA hai| vaha hI parama hitakArI hai tathA anya jo strIputrAdi haiM ve hitakArI nahIM haiM kyoMki mohAdi ke kAraNa haiN| 178
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI ajJAnI jIva to kulakrama ke anusAra jaisA bar3e karate Aye vaisA karate haiM, kucha nirNaya nahIM kara sakate aura kaI zuddha jIva jinarAja ke mata meM Asakta haiM arthAta jinavANI ke anusAra nirNaya karake jinadharma ko dhAraNa karate haiM so inake antaraMga meM bar3A aMtara hai| bAhya meM to ye eka se dikhAI dete haiM parantu pariNAmoM meM bar3A aMtara hai| jisakI sahAyatA se jinadharmI dharma kA sevana karate haiM vaha puruSa dhanya hai| mithyA paryoM ke sthApakoM kA nAma bhI lenA pApa baMdha kA kAraNa olo hai| chaha kAya ke jIvoM kI rakSA karane meM jo mAtA ke samAna jo jinadharma usakA atyanta udaya nahIM hotA so isa nikRSTa kAla meM upaje jIvoM kA ati pApa kA mAhAtmya hai arthAt isa nikRSTa kAla meM aise bhAgyahIna jIva utpanna hote haiN| jinako jinadharma kI prApti durlabha 176
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva ke nAza kA upAya jinamata hai| jinamata pAkara bhI jinakA mithyAtva bhAva nahIM jAye to phira usakA koI aura upAya nahIM hai| yaha tIvra pApa kA hI udaya hai ki nimitta milane para bhI jIva ne yathArtha jinamata ko nahIM paayaa| hAsya to karanA sarvatra hI pApa hai parantu jo jIva dharma meM hAsya karate haiM unakA pApa mahAna hotA hai| PL nahIM paayaa| AMus koI adhika dhanAdi rakhakara apane ko bar3A mAne so aisA jinamata meM to nahIM hai, yahA~ to dhanAdi ke tyAga kI hI mahimA haiaisA jaannaa| 180
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ re jIva ! eka hI jinarAja kA kahA huA jo dharma so saMsAra ke samasta duHkhoM ko haratA hai| sakala sukha kA kAraNa jo jinadharma usako pA karake bhI jo sukha ke lie anya devAdi ko pUjate haiM ve gA~Tha kA sukha khote haiN| jo puruSa jinadharmiyoM kI sahAyatA karatA hai usakA nAma lene se moha maMda par3atA hai aura usake guNa gAne se hamAre karma gala jAte haiN| (181 sarAgiyoM kA kahA huA mithyAdharma viSamizrita bhojana hai, vartamAna meM bhalA dikhatA hai parantu paripAka meM khoTA hai|
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ NITINVITINVIROINITIA T IVITY aura laukika bAteM to saba hI jAnate haiM aura vaise hI 'cauhaTe meM par3A ratna bhI pAyA jAtA hai parantu he bhAI ! jinabhASita dharma rupI ratna kA samyagjJAna durlabha hai ataH_ jaise-taise bhI jinadharma kA svarUpa jAnanA yogya hai| dharmArthI hokara dharma kA sevana karanA durlabha hai| laukika prayojana ke lie jo dharma kA sevana karate haiM so nAma mAtra sevana karate haiM ata: dharma sevana kA guNa jo vItarAga bhAva hai usako ve nahIM pAte so aise jIva bahuta hI haiN| zAstra zravaNa kI paddhati rakhane ke lie jisa-tisa ke mukha se dharma ko na sunanA, yA to nirgrantha AcArya ke nikaTa sananA athavA una hI ke anasAra kahane vAle zraddhAnI zrAvaka ke mukha se sunanA taba hI satyArtha zraddhAna rUpa phala zAstra zravaNa se utpanna hogaa| IMILAMILANILAIMAMITAMILAMILANIMALINI
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ SIMILIAMVATI MIMINAMITAMITAMITALIVAN jinadharma kA AcaraNa karanA, sAdhana karanA aura prabhAvanA karanI to dUra hI raho, eka jinadharma kA zraddhAna karanA hI tIvra duHkhoM kA nAza kara detA hai isalie jinadharma dhanya hai| sacce deva va zAstra kA nimitta milane para bhI unake svarUpa kA nirNaya nahIM kara sakane ke kAraNa jIva ne yathArtha jinadharma ko nahIM pAyA so yaha usake tIvra pApa kA hI udaya hai| vyavahAra hai so nizcaya kA sAdhaka hai ataH zAstrAbhyAsa rUpa vyavahAra se paramArtha rUpa vItarAga dharma kI prApti hotI hai-aisA jaannaa| DNITAMILITAMILNIVAALAALAAILAAMILAAMITALI/LL
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinadharma ko pAnA mahA durlabha jinabhASita dharma kA samyagjJAna durlabha hai| jinamArgI prazaMsanIya KINNI jinamata kI avajJA na krnaa| AWANA jinadharma ke sevana se mokSa sukha prApta hotA hai| INDIAN
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ INVITA jinadharma vizrAma kA saccA sthAna jinadharma sakala sukha kA kAraNa NAWANI dharmaparvo ke kartA puruSu dhanya M jinadharma ko kaSTa sahakara bhI jaan| nirNaya karake dharma dhAraNa kr|
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinavANI ke anusAra zraddhA dRr3ha krnaa| jinavacana samyaktvAdi ko puSTa karane se saba kalyANakArI jinavANI ke anusAra nizcaya karake dharma dhAraNa krnaa| yogya hai| rAgAdi ko bar3hAne vAle mithyA zAstra sunane yogya nahIM haiN| jahA~ koI jinavANI kA marma nahIM jAnatA ho vahA~ rahanA ucita nahIM hai|
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI jIva dharma ke arthI hote hue bhI kaSTa karate haiM, AtmA kA damana karate haiM, dravyoM ko tyAgate haiM parantu eka mithyAtva viSa ke kaNa ko nahIM tyAgate jisase saMsAra meM DUba jAte haiN| jina jIvoM ke apanA AtmA vairI hai arthAt mithyAtva aura kaSAyoM se jo apano ghAta Apa hI karate haiM unako para jIvoM pe dayA kaise ho, jaise ghora bandIkhAne meM par3e jo jIva haiM ve auroM ko kaise sukhI kareM, kaise, chur3AveM! 'mithyAtva sahita dhanI bhI daridra hai| (187) jIva ! tU anya ajJAnI mithyAdRSTiyoM ke doSoM kA kyA nizcaya karatA hai, ve to mithyAdRSTi haiM hI, tU svayaM ko hI kyoM nahIM jAnatA, yadi tere nizcala samyaktva nahIM to tU bhI to doSavAna ajJAnI jIva mithyAtva kaSAya ke vazIbhUta hue ha~sa-ha~sakara saMsAra ke kAraNa karmabaMdha ko karate haiM, unako dekhakara zrI guruoM ko karuNA utpanna hotI hai ki ye aisA kArya kyoM karate haiM, vItarAga kyoM nahIM hote KN
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ I NMEWANAT T MANN puruSa mithyAtva meM Asakta hai aura samyagdarzanAdi guNoM meM matsaratA dhAraNa karatA hai vaha puruSa kyA mAtA ke utpanna huA apitu nahIM huA athavA utpanna bhI huA to kyA vRddhi ko prApta huaa| apita nahIM huA arthAt manuSya janma dhAraNa karane kA phala to yaha hai ki jinavANI kA abhyAsa karake mithyAtva ko to tyAganA aura guNoM ko aMgIkAra karanA parantu jisane yaha kArya nahIM kiyA usakA to narabhava pAyA bhI na pAye tulya DATTAWAL 185
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ saba pApoM meM mithyAtva sabase bar3A pApa hai kyoMki vyApArAdi Arambha se utpanna hue pApa ke prabhAva se jIva narakAdi duHkhoM ko to pAtA hai parantu use kadAcit mokSamArga kI prApti ho jAtI hai para mithyAtva ke aMza ke bhI vidyamAna rahate hue jIva ko mokSamArga atizaya durlabha hotA hai, vaha samyak darzana, jJAna, cAritra evaM tapamayI bodhi kA prApta nahIM kara pAtA / (186)
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo svayaM dRr3ha zraddhAnI haiM aise koI virale uttama puruSa hI apane samasta kuTumba ko upadezAdi ke dvArA mithyAtva se rahita karate haiM so aise puruSa thor3e jinake tIvra mithyAtva kA udaya hai unheM jinavANI nahIM rucatI / 160 mithyAtvI kA janma niSphala
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisako dharma kArya to rucatA nahIM, jaise-taise usako pUrA karanA cAhatA hai para vyApAra Adi ko rucipUrvaka karatA hai so yaha hI mithyAdRSTi kA cinha TNA WWAWAZAZ HAMAMMAL tIvratA mithyAtvayukta jIvoM ko dharma kA nimitta milane para bhI 5 dharmabuddhi nahIM mithyAtva. kA yadi aMza bhI ho to darzana-jJAnacAritra-tapamayI bodhi nahIM hotI ataHA usakA tyAga kro| hotii| MVVVIAS TIMINTINVIT
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo jIva maraNa paryanta duHkha ko prApta hote hue bhI samyaktva ko nahIM chor3ate haiM unako devoM kA indra bhI apanI RddhiyoM ke vistAra kI nindA karatA huA praNAma karatA hai kyoMki vaha jAnatA hai ki jinake dRr3ha samyagdarzana hai ve hI jIva zAzvata sukha pAte haiM aura yaha indra kI vibhUti to vinAzIka hai, duHkha kI kAraNa hai| (162
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinake sAdharmI se to ahita-bhAva ho aura bandhu-putrAdi se anurAga ho unake siddhAnta ke nyAya se prakaTapane samyaktva na jAnanA kyoMki samyaktva ke aMga to vAtsalyAdi bhAva haiM so jinake sAdharmI se prIti nahIM hai unake samyagdarzana nahIM hai putrAdi se prIti to moha ke udaya meM saba hI ke hotI hai, usameM kucha bhI to sAra nahIM hai-aisA jaannaa|
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI jIva dharma ke icchuka hokara upavAsa evaM tyAga Adi kArya to karate haiM parantu unake sacce deva-guru-dharma kI va jIvAdi tattvoM kI zraddhA kA kucha ThIka nahI hotA unheM yahA~ zikSA dI hai ki 'samyaktva ke binA ye samasta kArya yathArtha phala dene vAle nahIM haiM ataH jinavANI ke anusAra prathama apanA zraddhAna avazya ThIka karanA caahiye| Ww w w w (164)
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhI haiM zreSTha puruSa jainI loga jisameM aura duSToM kA udaya jisameM aise nikRSTa paMcama kAla ke daMDa sahita loka meM bhI, jisameM ki samyaktva bigar3ane ke aneka kAraNa bana rahe haiM, jina bhAgyavAnoM kA samyaktva calAyamAna nahIM hotA ve dhanya haiM, unako maiM namaskAra karatA
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo puruSa samyaktvarUpI ratnarAzi se sahita haiM ve dhana-dhAnyAdi vaibhava rahita haiM to bhI vaibhava sahita haiM parantu jo puruSa samyaktva rahita haiM ve dhana rahate hue bhI daridra vratAdi kA anuSThAna to dUra hI raho, eka samyaktva hote bhI narakAdi duHkhoM kA to abhAva ho hI jAtA samyaktva mahA durlabha adharmiyoM kI saMgati chor3akara dharmAtmAoM kI saMgati karanA-yaha samyaktva kA mUla kAraNa hai| jinavANI ke anusAra tattvoM ke vicAra meM udyamI rahanA yogya hai| thor3A sA jAnakara apane Apako samyaktvI mAnakara pramAdI honA yogya nahIM hai|
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaI jIva tapazcaraNAdi karate haiM parantu jinavacana kI zraddhA nahIM karate so unakA samasta ADambara vRthA hai ataH samyaka zraddhAnapUrvaka kriyA karanI yogya prathama apanA zraddhAna avazya hI ThIka krnaa| samyaktva ke binA tU mahAna doSI hai| samyaktva hI mRtyu se rakSaka zraddhAna hI mukhya dharma hai| samyagdRSTi vaMdarnIya samyaktva se ajaraamara pada hotA hai| saha sAdharmI dharmiyoM se prIti karanA samyaktva kA aMga hai| se prIti nahIM to samyaktva bhI nhiiN| samyagdRSTi ke dharmakArya ke samaya meM yadi koI vyApArAdi kArya A jAye to usako duHkhadAyI jAna vaha dharma kArya chor3akara pApa kArya meM nahIM lagatA so yaha hI samyagdRSTi kA cinha 167
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaise-jaise jinadharma hIna hotA hai aura jaisejaise duSToM kA udaya hotA hai vaise-vaise samyagdRSTi jIvoM kA, samyaktva aura bhI hulasAyamAna hotA jAtA hai ki paMcamakAla meM yahI honA hai, bhagavAna ne aisA hI kahA hai| jIvana kI kImata para bhI samyaktva ko na chodd'naa| jitanI zakti ho so karanA va jisakI zakti na ho usakA zraddhAna krnaa|
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ mamachaachi samyagdRSTi jIva hariharAdi kI RddhiyoM evaM samRddhi rUpa vaibhava meM bhI nahIM ramate to anya vibhUti meM to kaise rameMge arthAta nahIM rameMge kyoMki jJAnI jIva bahuta Arambha aura parigraha se narakAdi ke duHkhoM kI prApti jAnate haiM aura kevala samyagdarzanAdi hI ko AtmA kA hita mAnate haiN| sArI kriyA sacce zraddhAnapUrvaka hI karanI yogya samyaktva ke binA samasta AcaraNa phalIbhUta nahIM hotaa|
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinheM anya - jIvoM kI prazaMsA ke lie arthAta samasta jana mujhe bhalA kaheM isalie jinasUtra kA ullaMdhana karake bolane meM bhaya nahIM hotA unako dhikkAra ho, dhikkAra ho| hAya ! hAya !! una jIvo ko parabhava meM jo duHkha hote haiM unako jAnate haiM to kevalI jAnate haiM, ve ananta kAla nigodAdi ke duHkha pAte haiM isalie jinasUtra ke anusAra yathArtha upadeza denA yogya YIY.. hai| . laukika prayojana ke lie pApa karate haiM ve to pApI hI haiM parantu jo kAraNa rahita ajJAna meM paMDitapane ke garva se anyathA upadeza karate haiN| arthAt sUtra kA ullaMghana karake bolate haiM ve pApiyoM meM bhI atyaMta pApI haiM, mahApApI haiM unake paMDitapane ko dhikkAra ho kyoMki kaSAya ke vaza se eka akSara bhI jinavANI kA anyathA kahe to anaMta saMsArI hotA hai-aisA kahA hai| 200
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ AV.IN jIva jinasUtra kA ullaMghana karake upadeza / dete haiM unake samyagdarzanAdi kI prApti rupa jo bodhi usakA nAza hotA hai tathA ananta kAla saMsAra bar3hatA hai| ataH prANoM kA nAza hote hue bhI jo dhIra puruSa haiM ve / jinasUtra kA ullaMghana karake nahIM bolate haiN| kaSAya ke vaza se jinavara kI AjJA ke sivAya yadi eka akSara bhI kahe to aisA pApa hotA hai jisase nigoda calA jAtA hai isalie jinavANI ke sivAya apanI paddhati bar3hAne athavA mAnAdi kA poSaNa karane ke lie upadeza denA yogya nahIM IAN VAN LAM 201
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinasUtra kA ullaMghana karake aMza mAtra bhI upadeza denA hai| so jinavara kI AjJA kA bhaMga karanA hai aura AjJA bhaMga meM aisA pApa hai jisase jinabhASita dharma durlabha ho jAtA hai| "utsUtrabhASI na honA (202
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ - thor3e se dinoM kI mAnabar3AI ke lie anya mUkhI ke kahane se jinasUtra kA ullaMghana karake upadezana denaa| utsUtrabhASI tyAjya hai| SXS
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ KALANDA saMsAra meM mahAna duHkha hai| vivekI honA yogya hai| KINA adharmiyoM kI saMgati chor3akara dharmAtmAoM kI saMgati karanA samyaktva kA mUla kAraNa hai|
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ jisakA bhalA honahAra nahIM hotA usako samyak upadeza nahIM rucatA, use to ulTA hI dikhatA guNI ke mokSa hotA hI hai| VIVO NA zoka karanA duHkhadAyI KIVI paatrdaanaadi| dharma kAryoM meM lagakara samyaktvAdi guNoM ko hulasAyamAna karane vAlI lakSmI hI saphala hai| 205
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ SMITA N/ ajJAnI jIva guNa-doSa kA nirNaya nahIM karate-yaha ajJAna kA mAhAtmya vItarAgI hone kA upAya kr| ajJAnI to naraka kA duHkha aura jJAnI zAzvata sukha pAtA hai| isa kAla meM mithyAtva kI pravRtti ghanI hai aura zrAvakapane kI atyanta durlabhatA hai so aise viSama paMcama kAla meM bhI jo maiM jIvana mAtra dhAraNa kiye hue hU~ aura zrAvaka kA nAma dhAraNa kiye hue hU~ arthAt zrAvaka kahalAtA hU~ so bhI he prabho ! mahAna Azcarya hai| Looo saMyamiyoM ke mana meM asaMyamiyoM ko dekhakara bar3A saMtApa hotA AS moha kI bhI mahimA acintya bahuta Arambha-parigraha se narakAdi duHkha hote hai| AS
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMgati se guNa-doSoM kI prApti hotI hai| isa duHkhamA kAla meM nAmamAtra ke dhArI zrAvaka to bahuta haiM parantu dharmArthI zrAvaka durlabha haiN| dharma sevana se jisa vItarAga bhAva kI prApti hotI hai vaha nAmadhArI dharmAtmAoM ko kabhI nahIM ho sktii| sumArgarata kA milApa durlabha hai| mA AtmavairI kI para pe karuNA kaise ho ! jinavacanoM ke vidhAna kA rahasya jAnakara bhI jaba taka AtmA ko nahIM dekhA jAtA taba taka zrAvakapanA kaise hogA arthAt jo AtmajJAnI nahIM usake saccA zrAvakapanA hotA nhiiN| kaisA hai vaha zrAvakapanA-dhIra puruSoM ke dvArA AcaraNa kiyA AM W huA hai| mohI ko yathArtha upadeza nahIM ructaa| ola
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ KINNAR jinavANI ke anusAra arahaMtAdi kA nizcaya nAmamAtra jainI jinadeva kA yathArtha svarUpa nahIM jaante| deva aura guru ke nirNaya ke kArya meM bholA rahanA yogya nahIM hai| IALA nikaTa bhavyoM ko hI arahaMtAdi ke svarUpa kA vicAra hotA mithyA dRSTiyoM ko arahaMtAdi kI prApti honA durlabha SHAA
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinasUtra ke viruddha kabhI na bolnaa| jinasUtra ke anusAra yathArtha upadeza denaa| SVIVA svecchAcArI ke upadeza se apane zraddhAnAdi malina hone se bar3I hAni hotI hai| utsUtrabhASI ko dharma kI prApti durlabha hai| utsUtrabhASI ko bahuta hI duHkha hoNge|
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ A) Wuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuuu0) KhUUKhuuuuuuuu0 5,