Book Title: Sanghpattak
Author(s): Jinvallabhsuri
Publisher: Jethalal Dalsukh Shravak
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010774/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 000000000@@@@@@@ Sra RANDoomsan a mahAkavi zrI jinA vallabhamari viracita - AIMIMARYTIMEIMAL 019524 *zrI saMghapaTTaka.* TIkA sahita gujarAtI nAvAntara. * prakAzaka, eka jaina. SOOOOOOOOOOODANE Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F navAMgI vRttikAra zrI abhayadevasarinA ziSya mahAkavi zrI jinavallabhasUri viracita - saMghapaTTaka nAmano cALIza kAvyano atyuttama zikSAmaya graMtha. 'SaSThizatakagraMthanA kartA zrInemicaMjanAMmAgArikanA guru mahAneyAyika zrIjinapatisUrie racelI traNa hajAra zloka pramANanI uhat TIkA. caityavAsirjanA zithilAcAra- pUrepUraM khamana karIne vidhimArganI, yuktipUrvaka saMpUrNa puSTi karelI ne. zrA banne graMthonA mULapATha tathA tenI sAthe tenaM gujarAtI-lASAMtara upAvI prasiddhakA zrAvaka jeThAlAla dalasukha. amadAvAda-zrI jaina priMTiMga presa. vi. saM. 1e63-sane 1e07. kImata ru. 3-4-0 poSTeja juI, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - sarva hakka svAdhina. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prastAvanA.* -- -- vIraprannunA sAdhuna " nigraMtha" tarIke oLakhAyA be. graMtha eTale dhana dolata tethI rahita te nigraMtha. temanA AcAranuM pratipAdana karavA je sUtro racAyAM de te paNa te kAraNe "nirmathapravacana" tarIke zroLakhavAmAM Ave . e nigraMthapravacanamAM sAdhujane mATe je je niyamo bAMdhyA je te pramANe ja pUrva sAdhu vanatAhatA. tezro mukhyatve karIne gAmanA pAdare radela vana eTale bagIcAomAM vasati mAgIne UtaratA hatA ane vakhate gAmamA rahetA to gRhastharnu makAna mAgI laz temAM nivAsa karatA hatA. temanA mATe naddezIne radheilA zrAdArapANIne teo AdhArmidoSavALu gaNI grahaNa nahi karatA, dharmopakaraNa bagemIne bIjI cIja vastu nahi saMgharatA, gAdI takIyA nahi vAparatA ane kleza kaMkAsathI vegaLe rahI samAdhimA lIna rahetA hatA. te sAthe te baLa, prapaMca, dana tathA kadAgrahathI zraLagA rahI lokone sAco mArga batAvatA hatA. ethI karIne teo potAnuM tathA pararnu navu karavA samartha thatA itA. zrAvI rIte vIrapranuthI eka hajAra varSa paryaMta sarakho paraMparAe tevA sAdhuaono sIdho kArajAra cAlu rahyo kemake e bakhatasudhI temanA guruo mahApratApI, vidvAn, ane upavihArI. potAnA tAbe rahelA ziSyone sIdhe mArge doratA rahyA itA. batAM nagavAnathI zrAvaso pacAza varSe thomAka yatioe vIrapracanA zAsanathI ghedarakAra panI jamavihAra bonIne cailavAsanI zaruyAta. karI itI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka paNa mukhya nAga to vasativAsI ja rahyo hato ane te nAgamA agresara tarIke oLakhAtA devarddhigaNikSamAzramaNe jagavAnthI e80 mA varSe vahAjIpuramA saMghane ekatrita karI jainasUtrone pustakAruDha kayA~ be. sadarahu devarkigaNi, jagavAnthI 1000 varSe svargavAsI thayA ane te sAthe khalaM jinazAsana guma thaI tenA sthAne caityavAsinoe potAno dora zrane jora calAvavA mAMjhayo. AmATe navAMgI vRtikAra zrIannayadevasurizrAgama ahottarI nAmanA graMthamAM nIcenI gAthA Apa de ke: devahikhamAsamaNajA-paraMparaM nAva viyANemi, sidilAyAre chaviyA daveNa paraMparA bahudA. 1 bhAvArtha:-devardhikamAzramaNa sudhI jAvaparaMparA huM jANuMDaM, bAkI te panI to zithilAcArioe aneka prakAre anyaparaMparA sthApita karI . zrA rIte nagavAnthI Auso pacAza varSe caityavAsa sthapAyo topaNa tenuM kharekhalaM jora vIrapranuthI eka hajAravarSa vItyA keme vadhavA mAMmayu, thA arasAmA caityavAsane siddha karavA mATe zrAgamanA pratipakSa tarIke nigamanA nAmataLe upaniSadonA graMtho gupta rIte racavAmAM AvyA ane teo dRSTivAda nAmanA bAramA zraMganATelA kakamA De ema lokone samajAvavAmAM zrAvyu. e graMthomAM evaM sthApana karavAmAM zrAvyuM le ke Aja kAlanA sAdhuoe caityamA vAsa karavo vyAjabI ne temaja temaNe pustakAdinA jarurI kAmamA khapa mAge mATe yathAyogya paisATakA paNa saMgharavA jozye. ityAdi aneka Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA Mawwwwwwwwwwwwwwwww zithilAcAranI teoe himAyata karavA mAMnI ane jethomA ghaNA vasativAsi munio rahyA hatA temanI aneka rIte avagaNanA karavA mAMmI. devarSigaNiparyaMta sAdhunano mukhya gaha ekaja hato, batAM kA. raNaparatve tene jUdA jUdA nAmathI uLakhavAmAM Avela je. jemake zaruvAtamA tenA mULasthApaka sudharmagaNadharanA nAmaparathI te saudharmagaDa kahevAto hato. tyArakeke caudamA pATe sAmaMtajaprasUrie vanavAsa svIkAryoM eTale te vanavAsi gala kahevAyo. tyArakeke koTimaMtrajApanA kAraNe te koTikagana kahevAyo je. batAM temAM aneka zAkhA ane kuLo thayA paNa te paraspara virodhI hatA. kemake kozne paNa potAnA gabano yA zAkhAno yA kuLano ahaMkAra athavA mamatvanAva nahato. paNa caityavAsa zaru thatAMtemaNe svagalanAMvakhANa ane paragaDanI helanA karavA mAMjhI eTale arasaparasa virodhI gaho unnA thayA. gaccha zabdano mULa artha e le ke gaccha athavA gaNa eTale sAdhunarnu TolaM. mATe gaba zabda kaMza kharAba nathI, paNa gaDa mATe ahaMkAra, mamatva ke kadAgraha karavo teja kharAba be. batAM caityavAsamAM tevo kadAgraha vadhavA mAMgayo. A uparathI teomAM kusaMpa vadhyo, aikya truTayu. have eka gahamAMthI corAsI gaDha thara paDyA. tezro ekamekane tomavA maMmayA ane A rIte samAdhimaya dharmanA sthAne kabaha kaMkAzamaya zradharmanAM boja ropAyAM pAMcamA zrArArupa avasarpiNIkALa eTale parato kALa to hamezAM zrAvyA kare bepaNa agAu kAMzthA jainadharmamAM zrAvI dhAMdhaLa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTakA nannI tha nathI, paNa hamaNAno pamato kALa sAdhAraNa rIte pamatA kALanA karatAM kaMzaka jUdI tarehano dovAthI te DhaMga eTale atizaya sumo hovAthI tene hu~mAvasarpiNI kALa kahevAmAM Avyo be. zrAvo kALa anaMtI avasarpiNIo vItatAMja Ave . tevo pA cAlu kALa prApta thayo . te sAthe vIraprajunA nirvANa vakhate be hajAra varSano jazmagraha beThelo te sAthe maLyo, temaja tenI sAthe asaMyati pUjArupa dazamo achero potArnu jora batAvavA lAgyo. ema cAre saMyogo negA thavAthI A caityavAsarupa kumArga jaina dha. manA nAme comera phelAvA mAMmayo. guruzro svArthI thaz yogyAyogyano vicAra pamato mukI je hAthamAM Avyo tene muMmIne potAnA vAmA vadhAravA mAMgayA, ane bevaTe vecAtA celA lai vinA vairAgye temane potAnA vArasa tarIke nImavA mAMmayA. have kahevata ne ke " yathA guru stathA ziSyo yathA rAjA tathA prajA" te pramANe guruyo zithila thatAM temanA tAbA nIcenA yatiyo temanA karatAM paNa vadhu zithila thayA. tezro davAdAru dorAdhAgA vagere karIne lokone vazamA rAkhavA lAgyA, vepAra karavA lAgyA tathA khetaravAmI sujhAM karavA tatpara thayA. tema utAM tezro potAne mahAvIraprannunA vArasa celAo tarIke oLakhAvI potArnu mAna sAcavavA mAMmayA. zrANImera temanA rAgI zrAvako AMdhaLA banI temanA paMjAmAM sapamAi teyo je kAMza dhuMcatuM samajAve te badhuM vagaravicAre zrane bagara takarAre hAjIhA karIne svIkAravA lAgyA. kAraNa ke lokono Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka: AAAAAAA pakhya nAga hamezAM noLo rahe be. tethI tevA goLAone, kapaTI SadhArI caityavAsio aneka bAhAnAM nannA karIne ugavA mAMmayA. zrAvI gamabama thomAja vakhatamAM bahu vadhI panI eTale deva(gaNinA par3I 55 varSe svargavAsI thaelA harilajasUrie mahAnijIyano udhAra karatAM caityavAsano sArI rIte tiraskAra koM . sadarahu harijaprasUri caityavAsionA maMgaLamAM dIkSita thayA hatA batAM parama vidhAna hovAthI temaNe temanA padana khuba khaMmana kayu . zrA mAmalo eTale lagaNa vadhyo ke nirgaya mArga viralaprAya yaza pamayo, nirgaya pravacanapara tALAM devAyAM ane kapola kalpita graMtho temanI jagyAe nannA karavAmAM AvyA, eTaduMja nahi paNa saMvat jara nI sAlamAM vanarAja cAvamAe jyAre apahilapura pATaNa vasAvyuM tyAre temanA caityavAsi guru zILaguNasUrie tenA pAsethI evo ruko lakhAvI lIdhoke A rAjanagaramAMmArA padanA yatiyo sivAya vasativAsi sAdhuone dAkhala thavA nahi devA. te rukkAne tokavA mATe annayadevasarinA guru jinezvarasUri tathA vuphisAgarasarie saM. 1074 mAM durlanadevanI sajAmA caityavAsino sAthe vivAda karI jaya meLavyo, tyArathIja pATaNamA vasativAsionI AvajAva 'zaru tha / zrArIte caityavAsiyonI pehelI hAra jinezvarasUrie karI utA iju mAravAmamAMtemanuM nAre jora rahyu hatuM tejora tomavA temanA praziSya jinavaddhajasarikhamA thayA. temaNe AgamanA padane anusarI "potAnI abhuta kavitvazaktinAbale yuktipurassara tema khaMkana karavA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapahakA mAmayu. te prasaMge temaNe thA saMghapaTTaka' nAmano cAlIza kAvyano uttama graMtha racyo . emAM temaNe te vakhate caityavAsionu ke jora ituM, kevI rIte te sUtraviruka pravarcatA itA ane suvihitamuni tarapha te kevo keSanAva rAkhatA hatA te saghalu Avehuba darzAvIne temanI sArI rIte kATakaNI karI vidhimArganA rAgijanone uttejita karyA . tyAravAda temaNe cItomanA mukhya zrAvakone pratibodhita karyA eTale te zrAvakoe tyAM vIraprajurnu vidhicaitya baMdhAvyuM te caityanA garnagRhanA daravAjAnA be staMnomAM eka upara zrA saMghapaTTakanAM cALIza kAvya ane bIjA staMna upara teja AcArya racela dharmazikSAnAM cumALIza kAvya zilAlekhamAM kotarAvI te graMtho zilAruDha karAvyA. te uparAMta bajAmAM te caityamAM kevI rIte varcaq te mATenA niyamonAM kAvyo paNa kotarAvyAM ne jemAMnAM be kAvya thA pramANe : atrotsUtri janakramo na ca na ca snAtraM rajanyAM sadA, sAdhUnAM mamatAzrayau na ca na ca strINAM pravezo nizi; jAti jJAti kadAgrado na ca na ca zrAkSeSu tAMbUla mityAjJA treya manizrite vidhikRte zrIvIra caityAlaye 1. jAvArthaH- sthaLe sUtra viruddha cAlanAra mANasano hukamahaddo nathI, hamezAM rAne snAna karavAmAM AvanAra nathI, sAdhunI mAlakI zrathavA rahegaNa zahA~ nathI, rAne strIne pesavA devAmAM zrAvaze nahi, nAta jAtano kadAgraha zahAM karavAmAM zrAvaze nahi Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTaka . an ane zrAvakone thUkavA vagerenI manAI karavAmAM Ave ne ema nizrArahita vidhie karelA vIraprajunA A caityAlaya mATe pharamAna karavAmAM Ave . iha na khalu niSedhaH kasyaci baMdanAdau, zrutavidhi bahumAnI tvatra sarvAdhikArI; tricaturajana dRSTyA cAtra caityArtha vRddhi, vyaya vinimaya rakSA caitya kRtyAdi kArya bhAvArtha:-ihAM koine paNa darzana pUjana karavA mATe nA pAnavAmAM zrAvanAra nathI; vaLI sUtranI vidhine bhAna ApanAra harako mANasane ihAM adhikArI tarIke gaNavAmAM Avaze; temana thA derAsaranA paizAne traNa cAra jaNAnI najara heThe vyAje dhIrI vadhAravA, kharacavA, uthala pAthala karavA, saMcALI rAkhavA, tathA derAsaranA kAmakAja karavAnuM pharamAvavAmAM Ave . Abe zlokaparathI khubbu jaNAya De ke temaNe bahuja mahApaNa jarelA niyamo tyAM kotarAvyA . A rIte zrA saMghapaTaka nAmano graMtha racavAmAM Avyo tathA cItomamA vidhi caitya nahu~ thayuM eTale zrI jinavajasU ripara caityavAsi atizaya gusse yaza pAMcaso jaNa lAkamonala temane mAra mAravA temanA mukAme AvyA, paraMtu cItomanA rANAe temane tema . karatAM aTakAvyA. tema utAM jinavAjasarie himmata rAkho zrAkho mAravAmamA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 atha zrI saMghapaTTakA - temane naghAmA pAmI temane jeTalA bane eTalA jAMkhA pAmayA. zrA rIte emaNe caityavAsa khaMmana mATe A saMghapaTTaka nAme graMtharUpI mahela capIne nano karyo. bAda temanA mATe mahA pratApI zrIjinadattasUri dAdA thayA, temaNe vidyAnA camatkArathI moTA moTA zrAvakone potAnA pakSamA laz caityavAsiThanA caityone anAyatana eTale pezavAne ayogya TharAvI potAnA gurue caNelA mahelapara kaLazAropaNa karyu. jinadattasUrie ghaNA rajapUtone pratibodhI navA zrAvaka karyA ane te dAdAjI tarIke Aja lagaNa oLakhAya be. tyAra keme pravakhuDizALI ane nyAyanipuNa zrIjinapattisUri pedA thayA. temaNe pUrA josathI caityavAsione khokharA karavA mAMDyA, ane zrIjinavajasU rie racelA saMghapaTTaka upara traNa hajAra zloka pramANanI nyAyathI narapura moTI TIkA racI, jinavabanasUrie caNelA mahelane cunAthI gebaMdha karI tene atizaya TakAu koM; te uparAMta emaNe corAzI vAdasthaLa karIne potAnI athAga buddhi jagajAhera karI . sadarahu jinapatisUrinA pratibodhita nemicaM nAmAgArika nAmanA pATaNanA nivAsI zrAvaka paNa eTalA mahAvidvAna thayA ke temaNe prAkRta nApAmA ekaso sATha gAthAno SaSTizataka nAme vidhimArga uttama graMtha racI caityavAsione digmUDha kA A rIte nemicaMDanamArie jinavavanasU rie caNelA mahelapara dhajA pharakato karI. bAda sadarahu nemicaMjamAronA putre jinapatti sUri pAle dIkSA vara jinezvarasUri nAma dhAraNa kayu. temanA ziSye jinadatta sUrie Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA (15) wwwnow wwwwwwwwwwww racelI saMdehadolAvalI nAmanA graMthajapara TIkA racI temAM caityavAsiyonA caityone nyAya purassara anAyatana TharAvI jinavabanne capelA mahelane pharato kiho bAMdhyo. ArIte pehelA jinezvarasUri ke jeoe saM. 1NNva mAM caityavAsiyone pahela prathama harAvyA tyArathI mAmIne temanA vaMzanA AcAryoMe u saM. 1466 lagI temano parAjaya karavo cAlu rAkhyo. thAthI karIne mAravAmamAM saghaLA sthaLe temanI janamuLa nakhamI gai ane vasativAsIzrono vijayako vAgyo. zrANImera gujarAtamAM to muLathI ja temanuM jora kamatI hatuM batAM municaMjasUrie temane saUmarIte jakhemavA mAMmayA itA ane tyAra keme punamiyA gabanA AcAryoM uThayA, bIjI tarapha AMcaLika nagyA, trIjA Agamika navyA ane temanA keme tathA somasuMdarasUrinA ziSya munisuMdarasUrie bAkI rahelA caityavAsiyone puratI rIte pAyamAla karI zrAkhI gujarAta, tathA saurASTra, ane mALavAmAM vasativAsi muniono vijayanAda vagADyo. zrA rIte vikramanI paMdaramI sadInA zrAkhare caityavAsana jora tUTyu, ane pharIne vasativAsiyonI mAnyatA vadhI. ema vIrapatnunA nirvANathI eka hajAra varSa vItyA bAda jora para camelo caityavAsa lagannaga eka hajAra varSa lagI cAlIne pADo sadaMtara baMdha paDyo tenI himAyatamAM racAyalI niyamonI upaniSado guma thaI ane pharIne nirmathapravacana vikAzamAna thavA lAgyo. paraMtu kALano mahimA vicitra eTale ke je prAcAryoe kamara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTakA kasI caityavAsa toDyo temanA ja vaMzajo pharIne zithilAcAramA hamaNA pAlA phasI paDyA be. te hAla potAne gorajInA nAme ulakhAve ane jo ke te caityamAM-nivAsa nathI karatA topaNa caityanA parakhe vAMdhedA apAsarArupa maThamAM rahIne hAla maThavAsI vanelA , tenamAMje samajuGa be te potAnA zithilAcArane potAno pramAda jaNAvI satyamArgane dUSita nathI karatA, paNa zraNasamaju varga ema samaje le ke A maThavAsa to amArI asala paraMparAthI ja cAlyo Ave de to tevA janone satya. vAta jaNAvavA khAtara A saMghapaTTaka tathA tenI TIkArnu bhASAMtara upAvI prasika karavAmAM zrAve . vaLI zrAjakAlanA vasativAsi muniu~ paNa gRhasthanA gharanI vasati nahi zodhatAM khAsa karIne temane utaravA mATe ja baMdhAvelI dharmazALAThamAM natare le e paNa eka jAtano temano pramAda ja De. kemake temanA pUrvagurunae tema karavA parA anujJA ApI natho kAraNake evI dharmazALAo AdhArmidoSakSita ne have A samaye pUrvanA mAphaka vanavAsa ke vasativAsa karavo e alavata kaThaNa kAma be, topaNa zrAvA graMtho AdyopAMta vAMcavAthI eTalI asara to jarura aze ke samaju munio potAnA e pramAdane potAnI jUla tarIke ja kabUla rAkhI kharA vasativAsanA niMdaka ke sohI nahi thaze. kAraNa ke zAstramA kahevU De ke. dhannANaM vidijogo-vihipakArAdagA sayA dhannA, vidivaGamANI dhannA-vidipakaaisagA dhannA.. 1 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - MAKA - - - nAvArthaH-jAgyazALI janone ja vidhino yoga maLe ne mATe vidhipakSanA sevanArane hamezAM dhanyavAda devo ghaTe. temaja vidhine bahunAna denAra tathA DevaTe vidhipakSane doSa nahi denArane paNa dhanyavAda devo ghaTita . zrA kAraNathI Aja kALamAM paNa pharIne pramAdarupa aMdhakAranuM jora vadhyu De eTale temAM prakAza ApanAra saMghapaTTaka, saMdehado'lAvaLI, tathA SaSTizataka jevA graMthonI TIkAonAM gujarAtI jASAMtaro bAhera pAmI lokone pharIne jAgRtimAM lAvavAnI jarura unI thaI . te jarUrane pUrI pAmavA thomA varSapara vidhimArganA pakSanI himAyatamAM tatpara thaelA ane satyaprarupakarupa padane dhAraNa karanAra munirAjazrI buTerAvajI mahArAjanA paramajakta zrIyuta zAMtisAgarajI mahArAje potAnA phUrasadanA vakhatamAM saMghapaTTakanI TIkArnu nASAMtara taiyAra karyu hatuM. teja nASAMtara hAla ame mUla pATha sAthe kAyama rAkhIne jema racevU tema pAvyuM be. zrA nASAMtaranI bhASA hAlano nApA paDatine baMdhavestI thAya tevI nathI temaja temAM pramANa tarIke apAyalA pAuno paNa ghaNA sthaLe saMpUrNa artha zrApavAmAM nathI zrAvyo tathA bIjI paNa keTalIka khAmI haze ja kemake temano e prathama prayAsa ja hato, utAM temanI kRtimAM temanA hRdayanI kevI saraLatA ane uccatA hatI te jevI spaSTa jaNAya je tevI nASAMtara pheravI nAkhyAthI nahi jaNAya e kArapane anusarI ame temAM kaMza pheraphAra nahi karatAM, hAla jema ratuM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka MAHAARAAAAAAAwar tema kAyama rAkhyuM be. batAM bIjI AvRtti kahAruvAno prasaMga Avaze to vartamAna nASAzailIne anusaratuM nASAMtara pAvavAno ja amAro irAdo be. TIkAnA mUlapAune tathA nASAMtarane ame amArAthI bane teTalo prayAsa la zuddha karAvI upAvyAM be, batAM temA asala pratanI azuddhinA kAraNe tathA grupha tapAzanAranI najara cUkanA kAraNe je kaMDa jUlo rahI be te mATe sujJa vAcakone vinaMti karavAmAM Ave ne ke temaNe te bAbata amArApara kSamA karIne te sudhArI vAMcavI. kAraNa ke thA amArI prathamAvRtti ke eTale temAM avazya mUla cUka rahe. mATe te daragujara karI sujJa vAMcako A pustaka vAMcI temAMtho sAra grahaNa karI vidhimArganA rAgI thA sadguNo tarapha AkarSita thaze to ame amAro prayAsa saphaLa thayo gaNIzaM. __ AjakAla lokonI dRSTi rAsa vagere kathAnika graMtho upara va. dhatI dome , paNa kharI rIte to AvA cAbuka samAna pustako vAMcavAmAMja vadhu phAyado maLe je. kemake kahevata le ke "kamave usama vina pie miTena tanako tApa" mATe pramAdarupa tAvane utAravA khAtara AvA kaTukauSadhasamAna batAM pariNAme tAvane pUra karI zrArogyatA ApanAra uttama graMtho dareka jaNe avazya vAMcavA tathA vi. cAravA jozye. temAM paNa mukhyatve karIne AjakAlanA yatimo tathA munioe to khAsa vyAkhyAnamAMja AvA graMtho vAMcIne joLA lokone sIdhe mArge doravA jozye.. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - mmmmmmmm vaLI saMskRtanApAnI zailIthI taddana ajANa rahetA keTalAeka DhuMDhakamArgI jano paramArtha tapAzyA vagara AMkho baMdha rAkhIne ema lakhatA rahe le ke saMghapaTTakamAM jinavajasUrie jinapratimA mAnavAnI nA pAmI de, to temaNe jarA dhIraja rAkhone yA pustaka ekavAra zrAdyopAMta vAMcI ja jozye ke jethI temane pakkI khAtarI thaze ke jinavarAjasarie jinapratimA tathA jinacaityane to magale ne pagale sthApita kA~ be, bAkI phakta tezroe caityamA yatioe vAsa na karavo e bAbatanoja pokAra karela . zrA rIte A pustaka ekaMdare digaMbara, zvetAMbara, tathA DhuMDhaka e traNe padanA anuyAyiu~ne tathA adhyAtma mArginane paNa vAcavAyogya emAM jarAe saMzaya nathI. have prastAvanA samApta karavA pahelA amAre lokomA cAkhatA 'thomAka zabdabramane jAMgavAnI paNa khAsa jarura je. tyAM saMgha zabdano mUla artha e ke saMgha eTale sAdhujeno samudAya, aMgara caturvidha saMgha kahevAmAM Ave to sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAnoM samudAya gaNAya. tenA badale AjakAla phakta zrAvakanA samuM. dAyane ja saMgha kahevAmAM Ave . prathama yAtrArthe je saMgha nIkaLato temAM sAdhusAdhvIo paNa sAthe rahetA eTale tenA mATe saMgha zabda vAparavAmAM kaMi paNa vAMdho na hato, paNa have to ekalA zrAvakonA ToLAne paNa saMgha kahevAmAM Ave , te zabdajrama thaela lAge je. mATe A saMghapaTTakamAM vaparAyalA saMgha zabdano artha sAdhusamUha athavA caturvidha saMgha be ema jANavU. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - mmmmmmmmwwwammam bIjo zabdatrama AjakAla kaca vagere sthaLe derAne mAnanAra mANasane dezavAsI kaDevAmAM Ave te . derAvAsI e zaha caityavAsIno paryAya be, ane teno artha derAmA rahenAra evo thAya be; have AjakAla derAne mAnanArAje derAmA kaMza rahetA nathI, tAM potAne DhuMDhiyAthI aLagA uLakhAvavA mATe potAne derAvAsI tarIke naLakhAve eTaduMja nahi paNa khuda muMbazvA zaheramAM kahI vIzA ozavALoe potAnI pAThazALAne derAvAsI vIzA ozavALa pAThazALA tarIke nAma prApyu De e keTalIvadho ajJAnatA ! eja rIte DhuMDhiyA zrAvako potAne sthAnakavAsI tarIke oLakhAvavAmAM moTuM mAna samaje le paNa te vicArAone paNa khabara nathI ke sthAnaka eTale zuM ? temaNe potAnA sAdhusrone utaravArnu je makAna baMdhAvyu hoya le tene tezro sthAnaka eTale ThekAeM evA nAmathI uLakhe . kAraNa ke te makAnane vyAjabI rIte zuM nAma Apa jozye te temane saMskRta nApAnA ajJAnapaNAthI mAlama pamyuM nahi tethI temaNe yahAthI tenuM sthAnaka evaM nAma Apyu. have te nAma kabUla rAkhIye to paNa temanA sAdhuo sthAnakavAsI kavAya, paNa zrAvako to gharavAsoja utAM potAne sthAnakavAsI tarIke oLakhAvI ajANapaNe mRSAnASI thAya De epaNa eka AzcaryanIja vAtaje. AvI rIte zabdanamathI lAMbA kALe arthanA anartha thAya be, itihAsanA kharA muddApara pANI pharI vaLe , ane vichajanomAM hAsyAspada tharbu pa . mATe sujhajanoe dhArmika saMsthAonAM nAmavAma vicAra karyA pUrvaka ja pAmavAM jozye. have AprastAvanA pUrI karatAM amoA pustakanA sujJa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapadaka M ARARAMMARWAN - vAcakone evI vijJapti karIe bIe ke A graMtha zA uddezathI racavAmAM zrAvyo be te naddezapara temaNe khAsa najara rAkhavI joe ane tema najara rAkhavAmAM Ave toja graMthakArano zrAzaya samajI zakAya be. te uddeza e De ke kharo jinamArga zo le tenI zodha karIne te pramANe va ane kadAgraha tathA kutarkane ra karI niSkapaTanAce potAthI jeTaTuM dharmakArya thAya teTavaM tenI vidhi sAcavIne sAdhavaM ke jethI svaparatuM kalyANa thAya. A graMtha japAvI prasiddha karavAmAM mane yogya salAha ApanAraM mArA paramapriya mitra zA. jamanAdAsa ghehelAnAino zrA sthaLe upakAra mAnavAmAM Ave De kAraNa ke mane temaNe tana, mana, ane dhanathI madada karI napakArI ko le. tethI te mATe temanozrA sthaLe zrAjAra mA DaM. A pustaka prasiddha karavAmAM mAro prathama prayAsa . tethI koipaNa jAtanI julacuka jovAmAM Ave te sujha vAMcako sudhArI kheze bhane mane sucanA karavAmAM zrAvaze to dvitIyAvRtimA sudhArI lazza. lI. prasiddha kartA. . Page #20 -------------------------------------------------------------------------- Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jina vallanasUrino saMkSipta itihAsa. vikramanI bAramI sadInI zaruAtamAM zrIajayadevasUrinAme mahAvidyAna AcArya thayA. temaNe sthAnAMgasUtra vigere nava aMgonI TIkA saM. 1150 thI saM.1127 lagImAM racI ne tethI te navAMgI vRttikAra tarIke naLakhAya . te uparAMta temaNe navavA nAmanA napAMganI TIkA tathA harinasUrikRta paMcAzakanI TIkA paNa racI. te samayamAM koI jinezvara nAmanA caityavAsi yatino jinavasana nAme ziSya hato. te vyAkaraNa tathA nyAya zIkhI sUtro vAMcavA taiyAra thayo. tyAre tenA gurue tene sUtronuM jJAna meLavavA mATe ajayadevasUrinA pAse mokalAvyo. A jinavaDUna vyAkaraNa ane sAhityamA mULathIja evo pravINa thayo hato ke teNe annayadevasUri pAse AvatAM kAvyo bolIne savAla pUDavA mAMDyA have annayadevasUrie tene kharekharo buddhizALI jozTuMka vakhatamAMsUtrajJAna karAvyu.sUtra jJAna thatAM jinavabanane nAre vairAgyano raMga caDyo eTale teNe potAnA guru pAse jai jaNAvyu ke mane rajA thApo to hUM annayadevasUrino ziSya tha naya vihAra zrAdaru. gurue tenApara kRpA karo tene tema karavA rajA ApI..te uparathIte annayadevasUrine upasaMpanna thara ugravidArI muni thayA. . have ajayadevasUri svargavAsI thatAM te temanA pATe virAjamAna thayA. thA vakhate mAravAma tathA mevAmamAM caityavAsi lokono Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) - aya zrI saMghapaTTakA - www MARARAM A AAAAAAM eTalo joradora cAlu hato ke tena sUtra viruddha zrAcArane sUtra siddha tarIke noLA:lokone samajAvI dhamadhokArapaNe jainamArgathI ulaTuM AcaraNa calAvavA lAgyA itA. tesro eTalA garviSTa banyA itA ke sAcuMHkahenArane lAkamIo mAravA taiyAra thatA itA. ethI temanA sAme mAthu nucakavAne koznI himmata cAlatI nahi. zrAvo mAmalo jone A jinavavanasUrinA hRdayamA nolA sokonA napara karuNA pedA thara tezro:mULathIja nAre himmatavAna, vairAgyavAn ane ane mahA vidvAna hatA eTale temaNe potAnA manamAM urAva kayoM ke game to jIva jAya to tevA jokhame paNa mAre A kumArga tomavA matha.zrA TharAvane anusarI temaNe cItomamA jazne caityavAsiyonI sAme pokAra nagavyo. temano satya napadeza sAMjaLI tyAMnA samaju zrAvako temanA rAgI thayA. te josne zrAjuvAjunA caityavAsione jaya pego ke A mANasa evI sattAvALo le ke ene bUTo melIzuM to zrApaNI momevedale jama ukhemI nAMkhaze. teparathI cItomamAM pAMcaso caityavAsi yatio ekA thailAkamIzro lezne jinavabajane mArI nAMkhavA taiyAra thayA, paNa tyAMnA rAgI zrAvakoe te vAvata cItomanA rANAne cetAvatAM rANAe tema karatAM temane aTakAvyA. zrA takarAra naparathI cItomanA vidhimArga rAgI zrAvakoe potAnA mATe tyAM khAsa navu maMdira baMdhAvyuM ane temAM jinavakSannasUrinA hAthe vIrAnunI pratiSTA karAvI. zrAvI rIte jinavAjasurie mAravAmamAM game vAme kharA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba bhI saMpaparakA WwwAMA - Anwwwww - mArgano udaghoSa cAlu kayoM. te sAthe temaNe saMghapaTaka nAme cALIza kAvyano graMtha tathA dharmazikSA nAme cumALIza kAvyano bIjo graMtha racIne te be graMtha cItomanA maMdiramAM ziLApara kotarAvI kAyama karyA. e zivAya temaNe dvAdazakulaka eTale bAra kulako racyAM tathA zrAgamikavastu vicAra tathA sUmArtha vicAra nAme bekarmagraMthanA uttama graMtha racelA . te be graMthopara temanA paDI thaelA malayagiri vagere dharaMdhara zrAcAryoe TIkA racI jinavavannasUrinI rumI rIte kIrti gAije. vaLI temaNe saMskRta sarakhI prAkRtanApAmAM nAbArivAraNa nAmarnu vIraprajunu strotra racI potAnI anuta kAvyazakti jagajAhera karI . jinavavanasUrinA-zrA mahA parAkramathIja caityavAsiunuM jora tUTayuM te vAta dhyAnamA rAkhIne sarve gabavALA temane aMtaHkaraNathI dhanyavAda Ape be. kharekhara bAvA mahApuruSanAM zrApaNe jeTalAM vakhANa karIye teTalAM yogAMbe kemake evA himmata bahAra mANaso A jagatmA bahu viralAja janme . zrA jinavavajasUri kyAre zrAcAryapadAruDha thayA ane kyAre svargavAsI thayA tenI amane zAlasaMvatanI cokasa mAhitI mAlama nathI topaNa temanA guru ajayadevasUrie saM. 1127 mAM TIkA racI taiyAra karI eTale teparathI thApaNe eTalI aTakaLa vAMdhI zakIye bIye ke temanA ziSya thA jinavalsanajI bAramI sadInA madhyamAM gAjatA vAjatA hovA jozye. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21 + aba bhI saMvapaka wwwwwww ... itihAsahArA tapAsatAM temanA vakhatamAM siddharAjanuM rAjya hatuM kemake saM. 114e mAM siddharAja gAdIe bege hato ane teNe pacAza varSa rAjya karyu be. mATe A jinavaTalajasUrine sikarAja sa.. makALIna gaNI zakAya. zrA mahApuruSa pAse bIjo eka evI vidyA paNa hatI ke tenA baLe te sone bolAvI zakatA bhane pAlA temane visarjana karI zakatA hatA. temanA svargavAsa par3I temanA pATe jinadattasUri bega. tezro jinavaTalanasUrinA jevA jAre vidhAna nahi hatAtopaNa temanA pAle maMtrasiddhi evI sarasa itI ke temaNe hajAro rajapUtone pratibodhI zrAvako karyA tethI tezronA caraNakamaLa AjalagaNa dAdAjInAM pagalAM tarIke gAmogAma pUjAya . A rIte jinavaTalanasUrino saMdepamA zramArI jANa pramANe ame itihAsa zrApyo be. tema utAM zramane kharataragacchanI moTI paTTAvaLI tathA gaNadharasArDazatakanI TIkA hAtha lAgI nathI, paNa jo te hAtha lAgI hota to cokasa sAla vagere pApIne vadhu byAna thApI zakata. sI. prasiddha kartA. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- Page #26 -------------------------------------------------------------------------- Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii vItarAgAya namaH // - // zrI saMghapaTTakaH // yasyAM taHsanna mAyatAMsalajujAH stanva zcatastraH samaM lAMtisma cyuttaaNtikaaNtilhriiloltrilokshriyH| . zaMka vadagadagravigrahanavopamAhikarmahiSA mAsyUtA vijigISayA jagavatA pAyAt savIrojinaH // 1 // arthaH-jenA samosaraNanI sajAmAM cAre dizAne viSe cAra mUrti sAthe zone . te vIrajina sarvenI rakSA karo, te mU. rti kevI ? to ke, zojAyamAna khannAnA nAgathI suMdara dIrgha hAtha jenA ne evI, jenI moTI kAMtinA samuharUpI taraMgane viSe traNa lokanI lakSmI vilAsa karI rahI ne evI cAra mUrti jaNAya be. te upara kavi utpredA alaMkAra kare , jema navopagrAhI cAra karmarUpI zatru AtmA sAthe ekanAvane na pAme evAja kAraNathI jANe jItavAnI chAe te lagavAne cAra mUrti sAthe dhAraNa karI The ke zuM ? // 1 // . kvemAzrIjinavAnnasya suguroH sUdamArthasArAgiraH . kvAhaMtadvivRtaukamA klamajuSA jurmedhasAmagraNIH // chidganna chipadaMtamaMjanajujastannai jayazrI kvanu prApyAsaMgaramUrddhani vyavasita klIvAzvataddhipsayA // 5 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH -- -4000mAAMNIMAnnnn. - - - Harmoniwww. - arthaH-TIkAkAra kahe ke bhArA suMdara guru je zrI jinavacanaMsUrI temanI. ghazA sUkSma arthavALI ne pradhAna evI A graMtha rUpI vANI te kyoM ? ne kheda pAmanAra maMdabuddhi puruSamA agresara evo hu~ te kyA ? je temanA graMthanI TIkA karavAne samartha thA ? te upara dRSTAMta alaMkAra kahe jema moTA saMgrAmamAM; jeNe zatrunA madonmatta hAthInA dAMta, potAnA hAtharUpI dhuna vame curA karyA ne, evA zUravIra puruSane pAmavA yogya, je jayalakSmI te napuMsaka puruSane kyAMcI maLe ? arthAt nahIMja maLe. te napuMsaka puruSa kevo ? toke te jaya lakSmIne pAmavAlI zvAe saMgrAmanA mastaka upara nizcaya karI rahyo ke evo. // 3 // tathApi tasyaiva padaprasAdaHphaliSyati bAk mama nirvivaadH|| 'kimaMga paMgo javanAMgaNasTa kalpamApUrayate na kAmAn // 3 // . arthaH-to paNa te zrIjinavahAlasUrinA caraNano prasAda mArA:para be, to zIghra phaLIbhUta thaze temAM kAMza vivAda (saMzaya) nathI te upara dRSTAMta kahe je. je zarIre pAMgaLo 3 tenA gharanA AMgaNA AgaLa rahelo kalpavRkSa zuM tenA manoratha nahIM, pUre ? a rthAt pUraze ja. tema maMdabujhivALo hu~ paNa te gurunA pratApathI TIkA.karIza. // 3 // TIkA hahi sahazAM padArthasArthaprakaTanapaTIyasi samUlakASaMkaSitaniHzeSa doSe nirvANacaramazikharI zikhara madhirUDhe jagavati jAsvati zrImahAvIre // . ; arthaH-yA lokane viSe samakitadRSTivALAne nava tatvAdika padArthano samUha pragaTa karI dekhAmavAmAM atize catura ane mULa Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rug atha zrI saMghapaTTakA .. mmms mAMthI nAza karyA ne samasta doSa jeNe evA nagavAna mahAvIrarUpI sUrya nirvANarUpa carama zikharinA zikhara upara gaye ute eTale mahAvIra svAmI mokSa pAme ute. .. : : TIkA:-tadanu kuSamAsamayatnaviSnudazamAzcaryamahAdoSAMdha. kArodayAttanimAna mAsAdayati jinarAjamArge // ' ' arthaH-tyAra panI duHkhamA samayane.viSe yatuM je dazamuM aM. saMyati pUjA rUpI Azcarya te rUpI sahArAtrInA aMdhakAranA udaya jinarAjano mArga atize hAni pAme bate. - TIkAH-saMdAyamAneSu sadRSTiSu sAtvikeSu satveSu projjunamANeSu sadAlokabAhyeSu tAmaseSu / / / artha:-samakitaSTi sAtvika prANI maMda Aye te, ane sArI dRSTi thakI rahita tamoguNI prANI atize udaya pAme ute. - TIkA:-niraMkuzamattamataMgajavadyathecaM garjat saMcariSNuSu pramAdamadirAmadAvadAyamAnAnavadyA vidyAlaMpattiSu sAtazIkSatayA . . svakapolakalpanAzi pikalpita jinajavananivAseSu // - . arthaH baLI te tamoguNI asadRSTi prANI aMkuza : vinAnA madonmatta hAthInI peThe potAnIja vA pramANe cAlatA evA ne pra: mAdarUpi maMdirAnA kephe karIne sArI vidyArUpi saMpatti jemaNe khaMmana karI athavA jemanI vidyA saMpatti nAza pAmI ne evA te puruSa sukhazIlapaNe jinaluvanamAM nivAsa karavo evI potAnI kapola kapanAnI caturAi karye bate. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTakaH AAAAAAbhim - TIkAH-caubukyavaMzasuktAmANikyacArutatvavicAracAturI dhurINavilasadaMgaraMganRtyannItyaMganAraMjitajagajanasamAjazrIdusajarAjamahArAjasAnAyAM // arthaH-caudukya rAjAnA vaMzamAM motImANikya samAna zolAyamAna ne tatvavicAranI caturAI karavAmAM ghaNo zreSTa ne jenA suMdara aMgane viSe nIti rUpI strIvilAsa karI rahI , teNIe karIne jagatanA janasamUhane prasanna karato evo zrI durlannarAja nAme moTo rAjA tenI sanAne viSe. TIkAH anapajalpajaladhisamunsaladatucavikalpakajholamAlAkavalitavahalaprativAdikovidagrAmaNyA saMvinamuninivahAgraNyA suvihitavasati pathaprathanara viNA vAdikesariNA shriijineshvrsuurinnaa|| arthaH-ghaNA vAdarUpI samuthI ubalatA moTA vikalparUpI kabolonI zreNIye karIne ghaNA prativAdi paMmita samUhanA tarkanuM jahaNa karatA eTale prativAdIne hagavatA je paMmita te madhye zreSTane saMvegI sAdhu samUhamA agresara ne suvihita puruSonA paraghara nivAsa mArgano vistAra karavAne athavA zAstramA kahelo je munine AprakAranA sthAnakA rahe, ityAdika je siddhAMta mArga teno vistAra prakAza karavAne sUrya samAna vAdi siMha zrI jinezvarasUri je temaNe. TIkAH zrutayuktini bahudhA caityavAsavyavasthApanaM prati pratikSipteSvapilAMpaTyAninevezAnyAM tannirbadha majahatsu yathAdeSu arthaH-liMgadhArIe karelA caityavAsanAsthApanane ghaNA si Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - VM mmwww - kAMtanI yuktie karI khaMgana karyu to paNa laMpaTapaNAthI tathA zraninivezaka mithyAtva (kadAgraha ) nA udayathI potAnA hagvAdane nahIM mUkanArA ane potAnI icchA pramANe varttanArA evA te liMgadhArI zraye ute. TIkAH-tata sta'tsUtradezanAviralagaralalaharI carIkRSya- ; mANahRdayazUminihitacetanAbIja mudagradurnigrahakugrahAvagrahazozuSyamANavivekAMkuraM nirargala mukhakuhara niHsarahurvANI kRpANI- . kRtadhArmikamANaM zrAjhasaMgha nirIdaya // arthaH-tyAra paThI te liMgadhArInI utsUtra dezanArUpI moTA halAhala pheranI leheroe karIne; "jenuM hRdayarUpI pRthvImA raheDhuM jJAnarUpI bIja, atize kheMcAi gayuMDe evo tathA jenA. vivekarUpI aMkurA zrAkarA ane mAga kadAyaharUpI dukALa pamavAthI atize sukAyA ne evo, tathA jene bole baMdha nathI evAM mukharUpI bijamAMthI nIkaLatI mAThIvANIrUpa taravAre karIne dhArmika lokonAM marmasthaLa jeNe yAM, evo zrAvakano samUha. thayo te dekhIne TIkAH tadupacikIrSayAhRdyAnavadyasamagravidyAnitaMbinIcuMbitavadanatAma rasaH sAMsaMvegazAstrArtharasAyanapAnavAMtakAmarasaH // arthaH-temano upakAra karavAnI bAye, suMdara aMne nirdoSa evI samasta vidyArUpI strIyoye jenA mukha kamalane cuMbana kayu ke, arthAt jenA mukhakalamAM sarva vidyAyo potAnI meLe zrAvIne rahelI ne evA, ane ghaNAM vairAgyavaMta zAstranonAvArtha jANavA rUpa rasAyana auSadhanuM pAna karIne kAmarasa vamana ko The evA. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. a-AAP - . pA ( ) *8. atha zrI saMbapaTTakA - . . TIkAH-suvihitamunicakravAla zikhAmaNiH siddhAMtaviparyastaprarUpaNamahAMdhakAranikArataraNiHsugRhItanAmadheyaHpraNataprANi..saMdoha vitIrya zunajAgadheyaH // . arthaH-(tathA) suvihita muninA samUhamAM cUmAmaNi samAna, ane sikAMtanI avaLI prarUpasA karavArUpa moTA aMdhArAno nAza karavAmAM sUrya samAna, tathA suMdara grahaNa karavA yogya nAma De jenuM evA, tathA namaskAra karanAra prANInA samUhane zuna lAga ApanAra arthAta temanu hita karanAra evA. TIkA:-caityavAsadoSanAsanasikAMtAkarNanApAsitakRtacatugatisaMsArAyAsajinanavanavAsaH / / arthaH-ne caityavAsanA doSane prakAza karanAra siddhAMtanA sAMnaLavAthI cAra gati saMsAramA jagaNa karavArUpa kheda, jethI thAya evo caityavAsa jeNe tyAga kayoM The evA. TIkAH-sarvazAsanottamAMgasthAnAdinavAMgavRttikRtrImadanayadevasUripAdasarojamUle gRhiitcaaritropsNpttiH|| ...arthaH-ne jina zAsananA uttama aMga (mastaka) samAna je sthAnAMga Adi nava aMga temanI vRtti karanAra zrI annayadevasUrinA caraNa kamala samIpe jeNe cAritra saMpadA naharA kararI evA. TIkAH karuNAsudhAtaraMgiNItaraMgaraMgatsvAMtaHsuvidhimArgAvanAsanaprApuSadhizadakIrtikaumudIniSUditadiksImaMtinIvadanadhvAMtaH // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www. - atha zrI saMghapaTTakA :arthaH-karuNArUpa amRta nadInA taraMge karIne jenuM mana raMgAyuM ne suvidhi mArgane prakAza karavAthI pragaTa thaelI nirmala kIrtirUpa caMkAMtiye karIne nAza karyu je dizArUpI strIyonA mukha- aMdhAru jeNe evA, . TIkAra-khasyopasarga manyupagamyApi viduSA duradhvavidhvaMsanamevA dheya miti satpuruSapadavI madavIyasI vidadhAnaH samujitajUriz2agavAn shriijinbdlnsuuriH|| arthaH-ane potAne upasarga thAya to paNa je vidvAn hoya teNe kumArgalo nAza karavo e prakAranI satpuruSanI rItituM bAlaMbana karatA evA ane ghazA kumati lokano tyAga karanArA evA samartha jinavasvAnasUri je te. ... . TIkA-mohAMdhatamasadhvaMsanapaTiSTasatpathaprakAzanagariSTharatnadIpAyamAnaM durvAsanA zilAsaMcayakuTTAkaM zrIsaMghapaTTakAkhyaM prakaraeM cikIrSunikhilapratyUha vyUhavyapohAyAdA vamu miSTadevatAnamaskAra mAvizcakAra // . . . . . .. arthaH-moharupa gADha aMdhakArane nAza karavAmAM atizeca. tura, sanmArga prakAza karavAmAM moTA ratnadIpa samAna, duSTa vAsanA rUpa zilA samUhane curo karanAra evA saMghapaTTaka: nAme prakaraNane karavAne zcatA satA samasta vighna samUhane nAza karavAne arthe-iSTa devatA namaskArarUpa A prathama kAvyaM pragaTa kare .. : Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) 8. atha zrI saMghapaTTakA-- - // mUla kAvyaM // vanhijvAlAvalIDhaM kupazramathanadhI rmAtu rastokaTokasyAye saMdarya nAgaM kamaThamunitapaH spaSTayan aSTa muccaiH ya:kAruNyAmRtAdhi vidhuramapi kina svasya sdyHprpdy| prAjJaiH kArya kumArgaskhalana miti jagA deva devaM stuma stam // 2 // TIkA:-atha saMghapaTTaka iti kaH zabdArthaH / . artha:-atha zabda maMgalika The. prazna-saMghapaTTaka evaM A graMthay nAma le teno zo zabdArtha be. ttiikaaH-|| ucyate // saMghasya jJAnAdiguNasamudAyarUpasya sAdhvAde zcaturvidhasya paTTakA vyavasthApatraM // yathA rAjAdayaH svaniyoginyo vyavasthApatraM prayatya 'nayA vyavasthayA yuSmAni vyavaharttavyamiti-eva mihApi sAdA vipadAHsaMghadoSadanidhAraNa svapar3ha susaMghasya vyavasthA vadayamANA dayate tinna. vati saMghapaTTakaH // - artha uttaraH-jJAnAdi guNanA samUharUpa sAdhu, sAdhavI, zrAvaka zrAvikA e cAra prakArano saMgha temano paTTaka eTale vyavasthA karanAra lekha ke. jema rAjAdi koi zreSTa mANasa hoya te po' tAnA sevaka lokone vyavasthA patra Ape be. je A rIte tamAre vyavahAra karavo. ema ahIM paNa pratyakSa jaNAto zatrurUpa uSTa saMgha tenA doSa dekhAmavA e chAre potAnA pakSarUpa rUmA saMghanI AgaLa niyogijyo vyavasthAkA vyavasthApana Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) -18 aMga zrI saMghapaTTakaH -- kahIbhuM evI vyavasthA dekhAmI be, mATe saMghapaTTaka e prakAranuM yA dhanuM nAma sthApana kayuM che. TIkA - tathApyanidheyAdimayavaikalyA dida manarthaka miti tanna // pratipAditasaMghapaTTakazabdArthavivecanena trayasthA pyApAt // artha:-to paNa vidheya eTale kar3evA yogya vastu, saMbaMdha tathA prayojana e traNa vAnAM kahyA vinA yA graMtha nirarthaka thaze. ema jo zrAzaMkA thAya to te na karavI. kema je saMghapaTTaka ezadanAnI vivecanA karI teNe karIneja e traNe vastunuM zrAkarSaNa thayuMDhe mATe. M TIkA - tathAhi prakaraNAnidhAnArtha paryAlocanayau ddezika jojanAdidoSa darzanadvAreNa tatparihArarUpA vyavasthAM 'trA mi.. bheyeti gamyate // prartha:--teja dekhAne be je saMghapaTTa e nAmano artha vicArI jotAM uddezikAdi zrAhAra doSa jovA eTale potAnA' nimitte bhojana karAvI jame be, ityAdi doSa dekhavAnA dvAre doSa dekhIne te doSa yuktano tyAga karavo ne nirdoSanuM grahaNa karavuM, yadi zabde karIne jinagraha vAsano parihAra karavo ityAdi rUpa vyavasthA yA prathamAM nidheya vastu ve ema jagAya be. TIkA:- prayojanAvinAnAvAJcAnidheyasya, tadAkSepeNa prayo.. jana mapyAkSisaM // nahi niHprayojanasya padArthasyA nidhAnAya sataH pravartate tatvahAni prasaMgAt // 2. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) - aya zrI saMghapaTTA - artha nai prayojana vinA anidheya hoya nahIM: mATeM anidhayanA AkarSaNe karIne prayojananu paNa AkarSaNa thayu kemake saMtapuruSa prayojana vinA padArtha kahevAne arthe pravartatA nathI zAthI ke tatvahAnino prasaMga thAya mATe. eTale satpuruSapaNAnI hAnine prasaMga thAya e hetu mATe athavA sAra vastu (jJAna, darzana, cAritra)nI hAni na thAya eja graMtha karavAnuM prayojana ... , . TIkAH-tacca vividha manaMtaraM paraMparaM ca // punastadapi kartR'zrotRtnedA vividhaM // tatra kartuM ranaMtaraprayojanaM vinayAnAM saM. 'ghavyavasthAdhigama karaNaM zrotu zvAnaMtaraM saMghavyavasthA dhigamaH paraMpara tucyorapi prmpdNpraatiH|| arthaH-teM prayojana ke prakAranuM ne eka anaMtara ne vIjeM paraMpara vaLI te. paNa. kA purUSane zrotA purUSanA jedayI be prakArarnu meM temA kartAne anaMtara prayojana to ziSyone, saMghanI vyavasthAnuM jANapaNuM karAvaq eja . ne zrotAne anaMtara prayojana e je ke saMghanI vyavasthA. jANIne te pramANe pravartavu, ne vaLIkartA tathA zrotA vene paNa eMthI mokSapadanI prApti thavI teM rUpa paraMpara prayojana ... . TIkAH tathA'sya prakaraNasye . damajidheya miti jhApayatAjJApita evAsyopAyo peyannAvalakSaNaH saMbaMdhaH / . : . : .. " - "arthaH caLI. yAprakaraNane zrA. kaDevA.yogyaM . emajaNAvatA yA graMthakAre upAya bhAvane upaiyacAva ke lakSaNa jenuM evo saM. baMdha jaNAvyoja ke " . . . . - TokAH-tathAhI daM prakaraNaM vyavasthitasaMghavyavasthAdhigamopAya: upeyaM ca tadadhigama iti / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ti|| . . atha zrI saMghapaTTakA --- (11) arthaH-teja dekhAne meM je; nirdhAra karelI je saMdhanI vyavasthA tene jANapaNuM karavAno upAya te yA prakaraNa graMtha be, (te kAraNa -), ne. te saMghanI vyavasthA jANavI te upeya (kArya). TIkAH-yA dvitIyavRttavartinA " sudhIrityucyasetvamaye" spanenAnidheyasya tadavinAjAvenaca prayojanasabaMdhayoH svayameva : prakaraNakRtA prativAdanAt nAnarthakatA prakaraNasyeti / / .. artha:-athavA bIjA kAvyamA hu~ tane sArI buddhivAna evo jANIne saMgha vyavasthA pratye kahuM huM," e prakAraceM kaheDhuM jai vAkya teNe karIne prayojana tathA saMbaMdha graMthakAre poteja pratipAdana karyA , kemaje annidheyarnu prayojana saMbaMdha vinA thApaNuM nathI. nathI. mATe zrI prakaraNa- anarthakapaNuM. nathI.. ... ., . TIkAH atha vRttavyAkhyA // stumaHpraNumaH asmayaM'prayujyamAnepyuttamapuruSa prayogapratipAdanA gaya mitikartRpadaM svaya miha yojyam // .. . . . . . . . . . . arthaH Dve prathama kAvyanI vyAkhyA kahe je je namaskAra karIe bIe vyAkaraNa zAstramA kakSu le ke asmat zabdanoM prayoga na karayo hoya to paNa kriyApadamAM uttama puruSanA prayoga pratipA'dana karavAthI " vayaM" e. prakArac kartApada, uparathI levAya mATe thahIM potAnI meLe adhyAhAra karI jomavU. tethI amo namaskAra _ . . . . . . . .. .. : TIkAH ke devaM dive stutyarthasyApi nAvAt dIvyate stUyate zakrAdini riti deva // sacAtra prakaraNAdA viSTadevatAvanastatrA karIe DIe e prakAre Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WwwwwwwwwAA atha zrI saMghapaTTakA - hatvAjinaH // sopIha kama tapo'STatAspaSTanalakSaNAsAdhAraNavizeSaNayogAtpArzvanAtha stadevaM stumaH // ... .. ' arthaHkIyA devane namaskAra karIye bIe ? to ke iMzAdi deva jenI stuti kare ne evA devane // divadhAtuno stuti artha paNa .mATeM deva zabdano e prakAre artha thayo te deva paNa zrA prakaraNAdikane viSe iSTa devatApaNe stuti karavA yogya arihaMta be. temAM paNa ahIM kama tApasanuM muSTa tapa e prakAre lokamAM pragaTa karI dekhAmavArUpa le lakSaNa jenuM evaM asAdhAraNa vizeSaNa bAMdhyu ne tethI pArzvanAtha ne te arihaMta devanI amo stuti karIe bIe e prakAre 'zrartha thayo. TIkAH yo jagAdeva pratipAdayAmAseva // zva zabdo tro skAyotakaH // kiM iti // iti zabdaH karma svarUpa pratipAdanArthaH tena iti etat // eta devAha // vidhuramapiM kila svasya sadyaH prapadya prAjJaiH kArya- kumArgaskhalana miti // .. arthaH-je pArzvanAtha kahetA hoyane zuM eMTakhe pratipAdana karatA hoyane zuM // ahIM zva zabda me te utprekSAtakArane prakAza kare // kiM iti // e jagAye iti zabda ne teno karmanA vRttAMtanuM pratipAdana karavA rUpa artha ne eTale kumArganI pravRttine baMdha karavArupa kriyA karavI e artha De iti kahetAM e prakAre kahetA hoyane zaM? te prakAra kahe je. je potAne kaSTa thatuM hoya topaNa teno aMgIkAra karIne nizce tatkAla sArA puruSoye kumArgano z2acheda karavo. TIkAH-prAjJaiH prajJAvadbhiH kArya vidheyaM ki kumArgaskhalana sarvasAmadhyena pUrvA parA'visaMvAdizAstraviruGamatanirAkaraNaM // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAAm - 18 atha zrI saMghapaka - arthaH-buddhivAna puruSoe zuM karavu ? to pUrvApara jemA vi. saMvAda natho evAM je zAstra tethI viruSka evo je mata teno nAza sarva sAmarthe karIne karavo arthAt sarva prakAre kumArga baMdha karavoH TIkAH kiM kRtvA prapadya svIkRtya kiM vidhuramapivyasanamapi // apiH saMjAvane etat saMjAvayati // puSkaramapi sva-- vaidhuryasvIkaraNa maikalavikaM // sati sAmarthe svApAyazaMkayA kula pathaskhalanAvadhIraNaM tvanaMtajaMtusaMsArakAraNatvena mhte'nyeti|| arthaH-zuM karIne kumArgano cheda karavo ? to kaSTa paNa aMgIkAra karIne // zrapi zabdano saMjAvanArUpa artha mATe e.vAta saMjavatI ne je potAnI meLe kaSTanuM aMgIkAra karavU te puSkara ne to paNa te kaSTa eka nava saMbaMdhI je ne utI zaktiye potAne kaSTa yaze evI AzaMkAye karIne kumArganI skhalanAnI upekSA. karavI (kumArgamA pani radevArUpa parAnava sahana.karavo) teto anaMta jaMtune saMsAra kAraNapaNuM thavAthI moTA anartha jaNI be. mATe kumArgako syAga karI sanmArge cAlavu e nAva be. ., TIkAH kasya vidhuraM // svasyAtmanaH kathaM sadya strkssnnaat|| kiletyAptavAde // AptA eva mAhu riti kasmAdevaM jagAve tytthaah-|| kAruNyAmRtAbdhiH kathamayaMjano mayA kumArgakA du. karaNIya zatikRpApIyUSasAgaro nagavAn // nahilokAnukaMpA maMtareNa kazcit svavaidhuryAMgIkAreNa kumArga pratihaMtIti // .. arthaH-kone kaSTa thAya to paNa kumArgano beda karavoM ? to potAnA zrAtmAne, tatkALa kaSTa thAya topaNa kila zabde karIne yAta Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . atha zrI saMghapaTTakA - NAMAA hitakArI puruSatuM vacana ema sUcanA krii|| kemaje je hitakArI teja thA prakAre kahe . jhA hetu mATe ? ema kahetA hoyane zuM eprakAre kaDaM evI AzaMkA karI kahe je pArzvanAthajIto karupAnA samupaje. mATe ema vicAra karyo je mAre kiyA prakAre thA sA, kumArgarUpI kAdvI udharavo, e prakAranI dayA rUpa zramatanA samuha nagavAna be. sAthI ke loka upara anukaMpA ko vinA koi parNa potAne duHkha thaq te aMgIkAra karIne kumArgane ne haNe mATe.. . ...TrIkAH kiMkurvANa evaM jagAdeve tyatAha spaSTayan prakaTI 'kurvan / / kiM kamala munitapaH kamaganidhAna laukika tapakhina paMcAgnirUpakaSTAnuSTAnaM // . .. .. artha-zuM karatA utA ema katA hoyane zuMe prakAranI AzaMkA karI kahe je je kama tApasatuM tapa prakaTa karatA utA, kemata nAma khokamAM tapasvI kadevAto hato tenI paMcAgni sAdhanarUpa "kaSTa kriyA hatI te prasiddha karI. . . TIkA:-nanu kamavatapo loke spaSTameva kiM tatspaSTanenetyatabAha / puSTaMprANivadhamugdhapratAraNalAnnapUjAkhyAtikAmanAdidoSakalApayuktaM // . arthaH-tarka karI vizeSaNa prayojana dekhAme be meM kama tApasana tapa lokamAM pragaTaja hatuM mATe tene pragaTa karyu emAM zuM vizeSa ? evI zrAzaMkA karI te taparnu vizeSaNaM dekhA , je etapa duSTa , pAyArUpa meM, aneka jaMtunI jemAM hiMsA, aMjJAnI joLA mAhAsane vagavAnA japAya rUpabe,aneka prakAranA lAla tathA lokamAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WANWAmwwwww 8. atha zrI saMghapaTTakA 16 pUjAvaSu, tathA jasa thavAnI zchA ityAdi doSanA samUhe yuktae tpH|| . TIkA:-atra ca vizeSaNe tAtparya // sa vizeSaNe hi vi-.. . dhiniSedhau vizeSa mupa saMkrAmata tinyAyAt / / tenaduSTattvenakhyA. payanniti puSTatvamatra tapaso vidheyam // . arthaH-zrahIM vizeSaNamA tAtparya 2. vizeSaNe sahita evAM vidhi vAcaka ne niSedhavAcaka pada De, te vizeSamA maLI jAya, eTale vizeSya padamA vAdha zrAve tyAre vizeSya vizeSaNamA maLI jAya, ne. vizeSaNamA bAdhe zrAve tyAre vizeSaNa vizeSyamAM maLI jAya. e. pra. kAre nyAya zAstranuM vAmana kRta sUtra De te vacananA nyAyathIyAjagAe tapa vizeSya pada le. "duSTa" e tapanuM vizeSaNa lete hetu mATe puSTapaNe e tama prasiddha karyu e prakAre puSTapaNuM tapane AdhIna thayu. eTale tapa padamAM duSTa paNuM maLIne potAnuM mukhya paNuM jagavyaM // .. * TIkAH kathaM duSTaM ucai ratizayena kiMkRtvA spaSTayana saMda.... ye darzayitvA kaM nAga paMcAgnitaponimittajvalitajvalanakuMmA / 'sarvartitvAd dArukoTara madhyagaM jujaMgam // . . . . arthaH-kIye prakAre e tapa duSTa de, to atize puSTa . zuM karIne pragaTa karyu ? to paMcAgni tapa nimitta bAsyo jeM agminoM kama temA. rahejhuMje kASTa tenA kotaranImadhye rahelo balato nAga dekhAmIne, * TIkA, kiMviziSTa nAgaM vanhi. jvAlAvalIDhaM / niraMtara pra; jvala likhizikhAkavalitaM // arjadagdhamiti yaavt|| kvaagrepurataH kasyAH mAturvarmAnidhAyA mahAdevyAH svajananyA na kevala mA. tustathA'stokasokasya kotUhalAdimilita sakalajanatAyAH.: Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMcapaTTakaH arthaH- te nAga kevo be ? to, zragninI jvAlAkhe vyApta be eTale niraMtara pratize vaLato je agni tenI jvAlAye koLI yo ka relo eMTale varadho vaLelo evo sarpa kyAM zragaLa dekhAmayo ! to potAnI mAtA varmA nAme paTTarANInI gaLa dekhAmayo || ekalo mAtAnI AgaLaja dekhAyo ema nahIM, tyAre zuM ? to kautuhalA di kAraNe maLelA sakaLa lokanA samUhanI zragala paNa dekhAyo. (34) - TIkA:- prathakasmAt sakala janamadhye bhagavAn tattapa stirathakAra // yataH kupatha mathana dhIH // zrasan mArgocheda pravINa buddhimAn // nahitasapodoSApAdanaM vinA kumAgacheda karttuzakyaH // etauktaM navati || nahi bhagavatA tat sAkSAdanihitaM prekSAvatAM yadutadbhavadbhiH kumArga skhalanaM vidheya miti // kiMtujJAna valA'vasita kamava vidhAsyamAnA viralajaladharapaTala vigalatsaliladhArAsaMpAtA di. svApAyAcyupagamenApi kamavatapaso duSTatvaM spaSTayatA'rthAdeva tat pratyapAdi // yanmavad navadbhirapi kumArgaskhalanaM svApAyAMgI kA reNApi kAryam // -- arthaH- have zA detu mATe sakala lokanI madhye jagavAna te nA tapane tiraskAra karatA havA ! to je hetu mATe asat mArgane cheda karavAmAM pravINa buddhivAlA bhagavAne, ema vicAryu je te tapanA doSanuM saMpAdana karyA vinA kumArgano uccheda nahIM karI zakAya. mATe ema kahI dekhAyuM. paNa jagavAne buddhimAnane sAkSAt kathaM nayI je tamAre kumArgano nAza karavo, tyAre zI rIte kachu be ? to, pote jJAna bale karIne jANe be nizcaya karyo be je kamava tApasa ghalA megha maMga thI pakatI pANInI dhArA te yadi ghaNA upar3avathI Apane Dukha deze topaNa kamava tApasanuM tapa duSTa pragaTa karI dekhAmayuM mATe Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... atha zrI saMghapaTTakA - ww arthAt pratipAdana karyu je mArI peThe tamAre paNa potAne kaSTa thAya to te aMgIkAra karIne paNa kumArgano uccheda karavo. .. TIkA:-svAmi caritAnusAritvAdanu jIvicaritasyetyutpredAdyotakevajhabda sUcitavRttatAtparyArthaH // zrataevA.tra prakaraNa: kAreNApi vipakSaHsaMghadoSakhyApanapuraHsaraM svapakSasusaMghavyavasthA pradarzanena svavaidhurya saMjAvayatA svavyasanAcyupagamapUrvakakumA gavidhvaMsanavidhAturjinasya namaskAraHkRta zraucityapratipAdanAyeti '... artha: kamaje svAmInA AcaraNa pratye sevaka AcaraNa anusare je e hetu mATe yA prakAre A kAvyano tAtparyArtha utprekSA zralaMkArane prakAza karanAra "zva" zabde sUcanA kayoM ke eja kAraNa mATe zrahIM prakaraNa karttAe paNa pratipadarUpa mAge saMgha tenA doSa prasiddha kahevA pUrvaka svapada jalA saMghanI vyavasthA dekhAmavI teNe karIne potAne kaSTano saMjavaDe ema jANIne paNa yA graMtha racyo temAM pArzvanAthajIne namaskAra karyo, kema je pArzvanAthajIye. potAne kaSTa thaze evaM jANIne paNa kumArgano nAza karyo mATe temane namaskAra karyo te ucitapaNuM pratipAdana karavA naNI , mATe emane prathama namaskAra karavo ghaTe . . . TIkA:-asminnevArthe saMprati vRkSasaMpradAyo'nidhIyate // zrAste su racitAvAsA pavitrakRyazAlInI // upagaMgaM surAgArA kArA vArANasIpurI // 1 // - artha:-eja nAvArtha nimitta have vRkSa saMpradAya kalulu. e. Tale vRkSa paraMparAne aMnusaratI zrI pArzvanAthajInI kathA kahuMbu. jemAM sArA racelA nivAsa De ne pavitra dharmavame zocatI.tathA deva Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Armaanind '(18) 8. atha zrI saMghapaTTakA - maMdira jevo jeno AkAra le evI gaMgAne kAMve vArANasI nAme nagarI // 1 // . . . . . . TIkA:-abhU casyAM mhaakuuttonniibhuutpksstknnH||ashv. senaH sudharmAsthaH pRthvIpAlo yathAvRSA // 2 // . : arthaH-te nagarImA moTA kapaTI pratipakSI rAjAnA par3ane nAza karanAra azvasena nAme rAjA hato jema sudharmA salAmo iMza ne tema. te iMle paNa parvatarUpI zatrunI pAMkho nAza karI, te vAta laukika zAstramA .je eka same iMza sannAmAM bege hato. tyAre RSi lokoe jazne pRthvInuM vRttAMta kaDaM he triloki svAmin parvasone moTI moTI pAMkho mATe jame le ne moTAM gAma nagara upara jazne pamaMtA nAMkheDe, tethI temano nAza thAya ne, mATe e moTA duHkhathI prajAnu rakSaNa karo, te vAta sAMjaLI iMje kopa karI pRthvI upara zrAvIne vana vate meru Adi parvatonI pAkho kApI nAMkhI te parvatoe; paNa pAMkhonI vRSTi iMa upara ghaNI karI tevAmAM keTalAka mainAkAdi parvata samujamA jazne par3ayA lemane adyApi pAMkho be: zakti kathA. // // . , . . . . . / TIkA:-varmA tasya mahAdevI ruciMtAkhaMgalakSaNA // zacIta. sumanaHpUjyA kusaMgavikalA'jani // 3 // arthate azvasena rAjAne suMdara akhaMga-sArAM lakSaNavALI satpuruSane mAnavA yogya ne kusaMgathI rahita evI varmA nAme.. paTTarA. NI hatI. jema iMsane strI vANI tema. te iMzANI paNa devatAne pUjavA yogya le.ne pRthvInA saMgathI rahita // 3 // " :, TIkA:-jayaMtavaM nAsatyabhR ttayo raMganU rajUt // jinaHpA Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - (19) comimmmmm " strayoviMzo vibudhArAdhitakamaH // 4 // . : ' arthaH te iMza iMzANIne jema jayaMta nAme. putra be, tema ne strI puruSane satya vaktA ne devatA jenAM caraNa- ArAdhanaM kare , evA trevIzamA pArzvanAtha jinaputra thayA. laukika zAstramA iMjano putra jayaMta nAme le. tenuM devatAnA auSadha karanAra azvinI kumAra nAme be vaida devatA te laraNa poSaNa kare , ne devatA te iMDa.putranA paga zeve // 4 // : TIkA:-upeyivAn kumAratvaM tataH shktihtaahitH|| sa. javAnIhitasvAMto gamayAmAsa vAsarAn // 5 // arthaH-tyArapatI potAnI zaktivate zatruno nAza karanAra evA pArzvanAthajI kumAra avasthAne pAmyA, ne saMsAramA jenuM citta zrAsakta nathI evA batA divasa nirgamana kare , anyazAstramA zIvano putra svAmI kArtika nAme , tenuM nAma paNa kumAra , ne devatAnA sainyano adhIpati ne zakti nAmanA Ayudhavate zatruno nAza kare De, ne pArvatI nAme potAnI mAtA tenuM hita karavAmAM jenuM mana evA arthane nAsana karanAra pada mukavAthI pArzvanAthajInAM zakti parAkrama dayAlutA ityAdi ghaNA guNa kavie sUcana karyA // 5 // .. TIkA:-tapyamAno'nyadA paMcapAvakaM dustapaM tapaH / / jaga pratuM pratiprAcya janmasaMtRtavigrahaH // 6 // uva/muvIM paritrAmyan karmaTha kamavaH shvH|| tapyasurbahi rudyAne tAM puraM prApa. taapsH||7|| yugmam . . . arthaH-eka divasa pAMca agni jemA rahyA le, evaM Akara Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) . atha zrI saMghapaTTaka hr AnmohnAmArraman AAM AAAAA AANI - tapa tapato ne jagatprajuzrI pArzvanAtha pratye jeneM pUrva janmadhIja vera baMdhAyuM , evo ne tApasa karma karavAmAM kuzala ne dhutAro evo kamaU~ nAme tApasa ghaNI pRthvImA jamato jamato bAhAranA udyAnamA sapa karavAne zvato te pUrIne prApta bhayo. // 6 // 7 // - TIkA:-athA zA svanikumAni sa catasR SvacIkhanat // gatisthAnAni catvAri khavAsAye va zAsvatam // 7 // arthaH-tyArapar3I te tApase cAra dizAne viSe cAra agninA kuMbha racyA te jANe niraMtara cAra gatimA potAne rahevAnAM sthAna kA hoya ne zuM? // 7 // ... TIkA:-didIpire 'nalA steSu cArudArunivezataH // jaMghA. qhajvAlajaTilA statkaSAyA shvocchuuitaaH|| e|| .. ' : .artha:-te agninA kuMmane viSe suMdara kASTanA praveza thakI cAre agni vegavaMta jvAlArjae vyApta atize jAjvalyamAna thayA. te jANe te tApasanA agni zikhA jevA cAre kaSAya sAthe udaya pAmyA hoyane zuM? // e|| bIkAH-tadaMta:sthaH svamUrhordhvayamamArttamamamasaH // cakAse nUna mAyAsyan mahAnaraka mdhygH|| 10 // .. arthaH te cAra agninA kuMmanI vacce unno rahyo, ne potAnA mastaka upara pAka je sUrya maMgala jene evo te tApasa paMcAgni sAdhana karatI vakhaMta thA prakAre sone be. te zolA upara utprekSA alaMkAra kahe je mahA naraka madhyethInArakI puruSa jANe sAkSAt zrAvyo hoya ne zuM ? // 10 // Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakaH ( 21 ) TIkA:- kRzAnubhAnusaMtApaM sahiSno rathaM dAruNaM // pAraNa vidhAnasya svayaM zIrNaiH phalai dalaiH // 11 // samAhRtapada- stasya : :- staMbhasyevordhvatasthuSaH prayameva tapasvIti prasasAra yazaH puri // .. yugmam // 11 // . arthaH- deve e rIte agni tathA sUrya teno Akaro tApa sadana karato ne potAnI meLe pamelAM je phaLa tathA patra tethe karIne pAra karato ne ve paga ekA karI prAMjalAnI peThe ghaTaMTa unno rahelo evo tApasa teno jaza nagarImAM pasasyo je Aja kharo taprasvI jagatmAM ve // 123 // TIkA :- gatAnugatikatvena nirvivekatayA nayA // nirIkSituM tamAkAMkSana porA gauravata stataH // 13 // 7 arthaH- e prakAre viveka ra hitapaNuM lokamAM be. e hetu mATe, eka cAlyo, tenI paDavAme bIjo paNa cAle, eka mAmara cAle tenI paThavA bIjI paNa cAle evI rIte lokamAM gAmarITha pravAha be, tene gatAnugati kahI te hetu mATe nagaranA loka moTapathI teM tAyasanA darazananI ivA karatA havA. // 13 // TIkA:- kluptasaMvananA nUnaM gaMtumArenire 'ya te // ciranaSTaMsya saujanyasiMdhodho vA game // 14 // arthaH--tyAra pachI te tApase jANe vazIkaraNa karayuM hoya nahi ema te puranA loke javAno zrAraMbha karyo te upara dRSTAMta jema sArA guNano samudra, ne ghaNA kALacI gayelo evo potAno baMdhu zrAvyo hoya te pratye jAya tema AdarapUrvaka loka darzane cAlyAH . * - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) -g. atha zrI saMghapaTTakA - WwwN __ . TIkA:-niraMkuzaM viniryanti nAgaraiH sAgarai riva // rAjamArmAH prathIyAMsobhUyAMsopi dhanIkRtAH // 15 // .. . . * arthaH-te nagaranA loka nirvaghapaNe samunI peThe unarAyA eTale samUhe samUha cATyA teNe karIne rAjamArga ghaNA moTA hatA to paNa ati sAMkamA thayA. . . . . - TIkAH-suparvanilaye saudhe jaatruupmhiibhRti|| ztaHsiMhA sanAsIno lagavAn vibudhAdhipaH // 16 // - artha:-tyAra paThI eka divasa nagavAna zrI pArzvanAtha svAmi devAdhi deva, devamaMdira samAna ne suvarNamaya pRthvIna dhAraNa karatI evI potAnI havelIne vISe sIMhAsana upara bega hatA. TIkA-yAMtamekAzayA loka mavalokya vidannapi // asA veti jana:kveti papRchAnucaraM janam // 17 // . artha-sarva loka eka citte jatA hatA tene dekhIne pote jAro ne topaNa A loka sarve kyA jAya de. ema potAnA sevakane puubyu.||17|| TIkAH-paMcavahitapasvI ha samAyAto' stvato janaH vaMdituM taM prayAtIti kumAraM savya jijJapat // 17 // arthaH tyAre te sevaka zrI pArzvanAtha kumAra pratye vijJApanA karato havo je he mahArAja zrahIM paMcAgni sAdhana karanAra tapasvI zrAvyo mATe tene vaMdana karavA thA sarve loka jAya . // 17 // TIkA:-ayovAca pranu zcitraM viparyasta dhiyo'dhmaa:|| mohAMdhatvAt svayaM naSTA nAjhayaMtya parAnapi // 1e // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Padmaawraaaaaaaaaaamw 8. atha zrI saMghapaTTakA - arthaH tyAra par3I pranu bolyA je aho adharmamAM dharma mAnyo ne mATe viparIta bujhiyovAlA adhama puruSa mohe karIne aMdha thayA . e hetu mATe pote nAza pAmyo le nebIjAne paNa. nAza pamAme The e moTeM Azcarya . // 15 // TIkAH-upAdeyatayA heya mavasyaM tyabudhA aho / sukhaM hi manyate mugdhAH kAminI pAdatAmanam // 20 // . . arthaH-aho ajJAnI puruSa je tyAga karavA yogya le tenuM grahaNa karavA paNe nizcaya kare , te upara dRSTAMta // jeme mugdha pu. ruSa (kAmIjana) te strIu~nA pagarnu tAmana te sukha rUpa mAne ke, eTale strIunA paganI lAto khAya , ne temAM sukha mAne . tema muDha puruSa gaMgavA yogya ne adharma temAM dharmapaNAno nizcaya karIne ame sAraM karIe bIe. ema khoTAmA sAru mAne je e Azcarya . TIkAH-janyumanyukRtA dharmaH paMcAmitapasA ydi|| syA nazyet tRSNaja: tRSNA mRgatRSNAMnasA tadA // 1 // arthaH-utpanna thavAnuM ne zIla jene eTale khAjAvika utpanna thato ehavo je krodha tene ati utpanna karanAra eha paMcAgni tape karine jo dharma thAya to svAnAvika tarazo prANI tenI ati u. tpanna thara tarasa te kAMUvAnAM jale karine nAza pAme eTale paMcAgni tape karine dharma paNa na thAya ne phAMUvAnA jale karine taraza paNa na.jAya // 21 // .. . . . . . . .. __TIkA:-bodhavAmitatogatvA'dhasamimaMjanaM. ||prlnymaa'nmetenbaalvnti kuNAtataH // 25 // . . . . . Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- te hetu mATe - huM jaIne durbuddhi evA yA lokane bodha karuM. maMje eM nikhArI tApase bAlakane jema lonAve tesa zrI lo kane lojAvyA ne mATe // 22 // (24) TIkA:- uktAgamAgannAtha staposisiSayAtataH // mAtrAmItraiH samaMyAnamadhiza vyatadaMtikam // 23 // artha:-ema kahine jagat svAmI zrI pArzvaprabhujI tyAra paDhI te tapane khoDaM kari dekhAvA vAhana upara besine potAnI mAtA tathA mitra teNe sahita te tApasanI pAse gayA // 23 // TIkAH- itazcA nalaH kutaH prabhu guruNi // dAruNi madhye koTara mai diSTa' nAgaM lInaM jayAdiva // 24 // * artha-tyAra pI prabhu ninA kuMrumAM moTA kASTanA ma dhyane viSe polArAmAM jaya thakI jANe saMtAine rahelA nAgane jJAne karIne dITho // 24 // 19 'TIkA. prabhu rUce vRSArthI bhUttapasyA jApatApasa // dharmavyAjAdradaH kiM jo prakrati pAtakaM tvayA // 25 // prartha:-dekhIne prabhu bolyA je, he jApatApasa eTale. japatapanA karanA tapazcaryA to dharmane cArthe be, mATe dharmanA miSadhI yA teM zuM pApa zrAraMnyu be // 25 // ... $... TIkA:- mUlaM dharmasya kAruNyaM puNyaM bIjaM taroriva // jvalanajvAlanA cacca kutastyaM graha munnateH // 26 // prarthaH- dharmanuM mUla kAraNa dayA be, jema vRdanuM mUla kAraNa '' Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (25) sAruM bIja be tema te mUla kAraNa agnimAM bAlavAthI moTayapanu ghara kyAMthIja thAya ? eTale jema bIja bAlavAthI vRkSa utpanna nayAya tema dayA rUpI mUlano nAza karavAthI dharma na dhAva ne dharma binA movyapa nathI // 26 // wwwwww TIkA:- cet svAMgasyA niSaM: geNa zreya sta daniSajyatAm tadeva zItavAtAdyaiH kiM jaMtubhiratuni // 27 // artha:-ne jo potAnA zarIrane kaSTa karavAyI zreya mAnyo hoya to zIta vAtAdike karIne te zarIrane kaSTa kara. paNa niraparAdhI jaMtuno nAr3A zA mATe kare be. // 27 // TIkA:- cAyurjAyu mitre chUnA mAturANAM zarIriNAM // thamora sAdhIyAn kimu jo stapasA sunA // 28 // artha:-jema rogAtura prANI zrauSadhane ive tema zrAkhAne chatA prANInI rakSA karavI eja atize zreSTha dharma- beM mATe he tApasa ! yA nirdaya tapa bane zuM ? // 27 // TIkA:- prAdurbhavati na zreyo nhaNAM prANipramApaNAt // spAdayati no jAtu zilAzakala maMkuraM // 25 // artha:-mANasane prANInA vadhathI kyAre paNa zreSTha pragaTa yatuM nathI te upara dRSTAMta jema pASANa khaMrudhAnyanA aMkurane kyAre paNa utpanna kare nahIM tema // 2e // TIkA:- alaMkarmI do: staMna saMstaM nitaripudvipaH // nighna nirvighnarAjyazrI vinA nItiM yathA nRpaH // 30 // caMdramA zva to Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA - AAAANAuran - vijANataMdhikAM caMjikAMvinA // na virAjati mimIrapAMmurAkhaMmamaMgalaH // 31 // dharmakarma tathA nAvo hAmatAmasanAzane ||vlvttulitodgl daruNAM karuNAM vinaa||3|| trinirvishesskm|| arthaH-yujhAdi kriyA karavAmAM kuzala evA hastarUpI thaMja teNe karI thaMjAvyA . zatrurUpI hAthI jeNe evo ne nirvighna rAjya sadamIne vaza karato evo samartha rAjA paNa jema nItivinA na zone tathA phINa sarakhaM dhovU De akhaMga maMgala jenuM evo caMDamA jema suMdara prakAzaka kAMtivinA na zone, tema ugatA sUrya samAna karuNA vinA pApa rUpI moTA aMdhakArane nAza karavAne dharma karma balavAn nathI. // 30 // 31 // 3 // TIkA:-prANighAtena ced dharmoM dhivarAH pIvarA stadA // dhAtukA jaMtu saMdohA nazruvIraM divaM zivam // 33 // artha:-joprANI ghAte karIne dharma hoya to baSTapuSTa ane jaMtu samUine nAza karanAra evA mAnI loka svarga sukhane athavA moda sukhane jogavat // 34 // TIkAH-mahAnunAva tanmuMca paMcavanhitapo 'dhunA // ityukte jagadIzena taM sakhApa sa tApasaH // 34 // artha:-te hetu mATe he mahAnunnAva! paMcAgni tapane hamaNethIja mUkI de. e prakAre jagadIzvara zrI pArzvanAthajAye kaDaM. tyAre te tApasa te praju pratye volyo // 34 // TIkAH cAturI rAjabIji ste damanItivicAraNe na dharmagraMthacarcAsU janatedhI navAhazAm // 35 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA - (27) MarwAAWwwnnnnnnw www - artha:-he rAjakumAra tArI buddhi daMganIti vicAravAmAMcaturabe, paNa dharmagraMthanI carcAune viSe tamArA jevAnI buddhi udaya pAmatI nathI. // 35 // . TIkAH-mamuktaM nAnyathe to za sta mavAdIt priyaMvadaH / / na ce pratyeSI tatpazya tapasaH svasya hAsyatAm // 36 // arthaH-tyAra par3I priya vacana bolanAra pArzvanAtha svAmI te tApasa pratye bolyA je mArUM kaheDhuM anyathA nathI ne jo tane vizvAsa na Ave to potAnA tapay hAMsIpaNuM thAya te jo|| 36 / / TIkA tataH parazunA netAM targatArkoSitoragam // vidhAvidhApayAmAsa dAru tasya tapo dhruvam // 3 // arthaH-tyAra panI pArzvanAtha svAmIe agnikuMbhamAMdhIja kASTamAM sarpa ardhe dagdha thayo , te kATane kaDhAvIne pharasI vate be lAga karAvyA te jANe e tApasanA tapanuja nizce bedana karyu ke zuM // 3 // TIkAH-tataH kaMgepakaMgaptajIvita: pyuSTavigrahaH / / didRkSayeva niraMgAda pakartuM mahoragaH // 30 // artha-tyAra par3I kaMThane samIpa prApta thayu je jIvita jene eTale kaMThe prANa zrAvyAthI maravAnI taiyArI thapalI evo, ne tharDa dagdha thayuM zarIra jenuM evo eka moTo sarpa te kASTamAthI nIkaTyo, te jANe apakAra karanAra e tApasane masavAnI zchAe nIkasyo hoya ne zuM? // 30 // TIkA dApitA vijunA paMca // parameSTinamaskRtiH // ka Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) * atha zrI saMghapahaka MmmnanAmarwarane - * ruNAtaruNA tasmaipuMsA nedIyasA tataH // 3 // arthaH-tyAra paDI samartha bhagavAna zrI pArzvanAthajIe potAne najIka rahelA mANasa pAsa te sarpane paMcaparameSTi namaskAra eTale navakAra maMtra (jethI dayAno jahAsa ghaNo thAya eprakAre) devamAvyA eTale saMtaLAvyA. athavA karuNAnA kAma samAna athavA karuNAe jIjAtA evA ko pAsenA mANasanI pAse navakAra saMjalAvyA. 3e TIkA-laghukarmatyai kAma stataH saMzitayA 'nayA // zravoMjalipuTAcyA tA madhA sIt sa sudhAmiva // 40 // arthaH-tyAra panI e sarpa ladhukarmI le ane saMjJI paMceMjiya e hetu mATe ekAgra thaine kAnarUpI aMjalI puTa vane te navakAra saMtrarUpI amRtatuM pAna karato havo // 4 // TIkA:-tanmahimnA sa ni:sImnA viSaya samapadyata ||nvnaadhipdevessu dharaNa:phaNa bhRtpatiH // 41 // artha:-jeno avadhi nathI evo te navakAranA mahimAe ka. . rIne te varpa marIne javanapati devane viSe nAganorAjA dharaNe nAme utpanna thayo. // 51 // ..kAH bAdazAMgIvido pyenaM nidhanAnehasi vayaM navyAn paMcanamaskAramata evA dhyajIgapan // 45 // - arthaH-eja hetu mATe bAdazAMgInA jANa moTA puruSa paNa maraNakAlane viSe pote navyaprANI thakI paMcanamaskArane naNe e Takhe navyazANI namaskAra dene pote grahaNa kare // 4 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ - - - atha zrI saMghapaTTakA - (29) TIkA-asA veva ciropAta pApasarvakaSo nhAM / / dhanAdhanA hate ko'nyaH // jhoSa moSa kamo vane // 3 // artha-eja namaskAra mANasA ghaNAM kAla sudhI upArjana karelA pApano nAza karanAra te upara dRSTAMta jema vanane viSe a. gnidAhathI rakSA karavAmAM samartha meghavinA bIjo koNa hoya ! koi nahI tem|| TIkA:-ye suMjavyA apavyAja lanaMte potava navaM saMghayaMti navAMnodhi te ganIra mannIravaH // 44 // artha:-je navyaprANI kAphasamAna navakAra maMtrane pAme ke, te prANI nirnaya zrakA gaMjIra saMsAra samujanuM uddhaMghana kara // 4 // TIkA:-pazavo pyena mAsAdya nAkaM sAkaM mahaLyiA ||vidNti . kRta saMsAra tAnavA mAnavA iva // 45 // artha:-pazu paNa e navakAra maMtrane pAmI moTI sadamIye sahita svargane pAme , jema karyu le saMsArarnu halakAsa paNu jemaNe evA mANasa svargane pAme tema // 45 // TIkA:-namatsura ziromaulicuvizAsanavainavaM junakti zaktimAn prAjya svArAjya ya bacIpatiH // 4 // arthaH-je navakAra maMtranA prajAvathI samarthane, iMzANInA svAmIne namatA je devatAnA mastaka mukuTa temaNe aMgIkAra karI AzA vacananI ukusa jemAM evaM potAnuM moTu iMca padavIhu~ rAjya logo // 4 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. atha zrI saMghapaTTakA - TIkA-dikkUsa mudujakhyAtisphAtiprINitaviSTapaM // kanaM bhArata sAmrAjyaM sArvajomaH pipartiyat // // arthaH-je navakAra maMtranA pranAvathI dizAyonA samUhane nedana karI cAlato je jasano vistAra teNe karIne prasanna karyu le jagat jeNe evaM suMdara cakravartI rAjyane cakravartIrAja thara pAlana kare // 4 // TIkAH-caMcavAyA nRtaH paMca namaskAraphalamaheH vipakrima phalasyA sya phalikA ta hijUMnate // 4 // arthaH-dedIpyamAna lakSmInuM dhAraNa karato athavA ujjavala bAyAne dhAraNa karato evo ne paripakva je phala jenAM evA paMcanamaskArarUpa phalavAna vRdanI iMca padavI malavI teto eka phalImAtra pragaTa ziMga tha . TIkAH-devabhUyaM gate nAge takAmnAtha pratuM janAH // nunuvaM sUktipIyUSasyaMdino baMdino janAH // 4 // __ arthaH te nAga devapaNu pAmyA palI suMdara vANI rUpa amRtane varasatA evA loka tathA baMdijana, temaNe najare dIvelA moTA prasApe karIne pratunI stuti karatA havA // 4 // TIkA-konyaH saMvedamedasvI nagavaMtaM vinA tra yat // 1kSatAt pada mapyena maMtardArUragaM vijum // 50 // __ arthaH-je ahIM nagavAna vinA, bIjo koNa moTo puruSa najare na dIgamAM zrAve evA paNa kASTanA polANamA rahelA e moTA sarpane dekhe // 5 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 atha zrI saMghapaTTakA - Mana TIkA-kasyAparasya kAruNyajaramaMtharatArakAH // nipataMtidRzaH preSTAH kodiSTeSTvapi jaMtaSu // 51 // arthaH-dayAnA samUha vame maMda le netranI kIkIyo jemanI evA jagavAna vinA bIjA konI suMdara dRSTio atize kucha evA paNa jaMtune viSe pame // 55 // TIkA:-tapo dUSayituM konyaH pralu rasya tapakhinaH // tRNe Dhi viyato bADhaM kastamastapanaM vinA // 55 // __ arthaH-e tapasvInA tapane khoTu karI dekhAmavAne lagavAna vinA bIjo koNa samartha De, jema AkAza thakI aMdhArAne sUryavi. nA bIjo koNa atize nAza karI zake De // 55 // TIkA gotranedAMkitaH zakra stamasA malina:zazI // maMdaH sahasiMghAzuH keno paminumaH prajum // 53 // arthaH-lagavAnanI upamA konI sAthe karIe ? kema je iMca te to gotra eTale parvatano jeda karave karIne sAMgita thayo (jagatamAM paNa jeNe gotranuM chedana nedana karyu hoya te sAro na kahevAya e nAva ) ne caMDa paNa aMdhArAye karIne malina ne eTale kalaMkita De ane sUrya paNa mAgazara mAsamAM maMda thAya ne eTale zizALAmAM eno pratApa hI jAya , mATe iMza caMDa ane sUrya etraNa pratApI kahevAya ne to paNa te pratApamAM eka eka moTuM dUSaNa le mATe ni doSa lagavAnane konI upamA kariye // 53 // TIkA:--pranu ratra na ce deNya janapratipadaM skhalan tadA jAtyaMdhava mohA dapatiSyad navAvaTe / / 54 / / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA : arthaH---jo pratu ahIM na AvyA hota tyAre to janmArAnA aMdha puruSanI peThe magale magale skhalanA pAmato A loka mohathI, saMsArarUpa kUvAmAM parata eTale prajue jo ahIM AvIne e tapa uSTa na karI dekhAmayuM hota to loko modathI jUgamAMsAcuM mAnIne saMsAra rupa kUpamA panI marata // 55 // TIkAH tato vijo guNa stotra masahiSnuH sa tApasaH // tato dezAdapakrAMtaH prakAzA daMdhakAravat // 55 // arthaH-syAra paThI te tApasathI jagavAnanI guNa stuti sahana na thai e kAraNa mATe jema ajavAlAzrI aMdhAraM nAse tema te dezathI nATho // 55 // . TokAsadarkopi saMparkovinno duHkhAya kevalam // tasyA nava dulUkasya prakAza va jAsvataH / / 56 // . arthaH-sAru ne uttara phala jenuM evo paNa lagavAnano saMbaMdha se kevala te tApasane du:kha jaNI thayo. jesa sUryano prakAza ghUmane sukha jaNI thAya tema // 56 // TIkAH-tataH kRtvA tavajJAnAt jaraThaH kama stapaH // meghamAlItivibudho 'jani stanitanAmasu // 5 // . artha:-tyAra parI te vRkSa kamala nAse tApala ajJAnathI tapa karIne stavita nAme dazamI nikAyane viSe meghamAlI nAme devatA thayo. // 5 // . TIkAH-gIyamAco jagannAtho gAthakai nagarI ttH|| viveza pezasasthemnA vRtrahevA marAvatIm // 5 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA - (33) artha:-tyArapaThI jagatanA nAtha zrIpArzvanAthajI gAyaka lokoye gAna karyA batA moTA mahimAe sahita jema iMza zramarAvatI nagarImA praveza kare tema potAnI nagarI pratye praveza karatA havA // 5 // TIkAH-tato lokAMtikairdevaiH prajurAgatya bodhitH|| jagavaMtaM svayaM murtya varItuM prahitairiva ||ee|| arthaH-tyAra panI mukti kanyAe potAnI mele lagavaMtane va ravAne mokalyA hoya ne zuM ? ema lokAMtika devatAue AvIne pra.. june bodha kayoM // 55 // TIkA:-svarNastomasya varSeNa tApaniryApaNakSamaH // jagatyAstarSamAkarSan ghanAkRtiradIkSata // 6 // artha:-sonaiyAnA samUhanA varasave karIne lokanA saMtApane nAza karavAne samartha ane tRSNAno nAza karatA ane meghanA sarakhI AkRti jenI evA nagavAna didA letA havA. eTale vArSika dAna zrApIne dIkSA lIdhI. meghapade megha sArA jalanI vRSTie karIne pRthvInA tApane nAza karavAmAM samartha be ne tarazane maTAmanAra . 60 TIkA:-athAzramapadodyAne kadAcidiharan pranuH // tasthau maunaM samAsthAya pAnadhyAnaikatAnadhIH // 61 // . arthaH-tyArapI kozka vakhata vihAra karatA zrAzramapada nAme udyAnane viSe, vRddhi pAmatA dhyAnane viSe ekatAna yaz buddhi jemanI evA lagavAn maunapaNuM dhAraza karI unnA rahetA havA. 61 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA . TIkA-smRtvAtha prAktanaM vairamanvIzaM meghamAlinA / - marSonmIladuttAvanAlakuTizAlinA // 65 // prAgjanmanicitasvairavaira niryAtanAmahaM // vidadhAmItyupatraSTuM vakratvena pracakrame // 6 // yugmam // arthaH-tyAra paLI meghamAlI jagavAna pratye keTalAka ja. vathI anusaratu je pUrva vaira tene saMnnArIne krodhathI uMcu uparatuM je vizAla sabATa tene viSe akuTI karIne zolatA evA te deve ema vicAyu je hu~ pUrvajanmane viSe saMcaya karej potAnuM vaira tepratye niryAtanA karuM, eTale vairano badalo vAlaM. arthAt vaira vAlu, ema dhArIne vakrapaNe upapatra karavAne AraMna ko. // 6 // 3 // . TIkA-preDkhanizAtavizikhazikhAsamanakhAMkurAn ||mu. khaniryadUdhanasvAna vidIrSa girikaMdarAn // 4 // diggajairyo mutpitsUniva siMhAn mhiiysH|| vinirmame jaganneturupariSTAsla uSTadhIH // 65 // yugmam / / arthaH-casakatA je tIdaNa vANa tenI zikhA sarakhA lenakhanA aMkurA (zraya) jenA anemukhathI nIkalatA megha jevAgaMnnIra kamAkAnA zabde karIne kamakA karI (phAmI) je parvatanI guphA je. maNe evA, ane diggaja (hAthI) nI saMghAte jANe yuddha karavAne ubalatA hoya ne zuM ? ekA moTA siMhane te puSTabujhi deve jagasvAmIzrIpArzvanAthajI upara vikuLa // 64 // 6 // TIkA:-avagrahaM pranoste'tha sprssttumpyshissnnvH| zrabhUva* niSkasA yahanirdhanAnAM manorayAH // 66 // arthaH-te siMha prajuno avagraha sparza karavAne samartha na thayA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) * atha zrI saMghapaTTakaH jema nirdhana - puruSanA manoratha saphaLa na thAya tema // 66 // TIkA :- gaM masthala galadAna nIrazI karavarSukAH // sakhitAcaMzuMgADhyAstena staMberamAstataH // 65 // artha:- tyAraMpaDhI gaMgasthala thakI nIkaLatuM je madanuM jala tenA viMdavAne varasatA ne zrAkarA ve zuMDhAdaka jenA evA hAthI vikurvyA // 67 // TIkA:- udyamAnaH prajau te'pi tejasvini tamopade / bajuvumaMdadhAmAno dIpAH prAjAtikA iva // 60 // prarthaH te moTA hAthI paNa tejavaMta ne ajJAna aMdhakArane nAza karanAra evA prabhune viSe jema prajAtakAlanA dIvA nisteja vAya tema pratAparahitaM thayA // 68 // TIkAH - ityAdi jirmahAjI mairkamaraiH samaraikhi // - jyati jine jiSNo meghamAlI tyaciMtayat // 65 // arthaH- pUrve kA e yadi saMgrAmanI peThe moTA jayaMkara evA upadravavame jItavAnuM jene zIla be evA jinapArzvanAthajI hona na pAme bate meghamAlI deva ema vicArato vo // 6 // TIkAH kathameva mayA kSojyo dIprokaMpraH sumeruvat // zrA jJAtaM salilaudhena prakSipAmi sarasvati // 70 // arthaH- je meru parvatanI peThe dedIpyamAna ane kaMpe nahIM evA yA bhagavaMtane hUM kIye prakAre dona pamAUM ema vicAra karatAM zrare emAM zuM ve ? ema- avagaNanA pUrvaka vicAra karyo je pAzInA pravAha Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) 8. atha zrI saMghapaTTakA 8 bame ene samujamAM kheMcI nAMkhu // 70 // TIkAH-karNapAlIlalattAra-prAzutArAMzunnAsurA // mahadhisphUjarjakhibRMhitA gajatA yathA // 1 // . ___ arthaH-ema vicArIne AkAzamAM megha paMkti vistArI, tenuM pAMca zloka vame varNana kare je. je kAnanI maryAdAne viSe rahyA ne suMdara atize uMcA je tArAnAM kiraNa, teNe karIne dedIpyamAna ja. NAtI eTale megha paMktirupa strIye kAna sudhI suMdara atize tejasvI tArA rupI motI dhAraNa kayA~ le tenI kAMti vame zone . te upara dRSTAMta, je moTAne bala parAkramane jaNAvatA evA.zabdajene viSe evI hAthInI zreNI zone tema jagAtI hAthInI zreNI paNa motInA samUha dhAraNa karavAthI zone // 1 // TIkAH-jinnA khanimaNi tvinjiraJjanAcalariva // kuMjaguMjatkuraMgAri-pratizrunmizritAMbarA // 2 // . arthaH-valI te meghapaMkti kevI che ? to khANane, viSe rahelA maNinI kAMtivame mizra thaelI evI aMjanAcalanI jUmi hoya ne zaM? ema jaNAtI. valI kuMjane viSe zabda karatA evA je siMha eTale jyAre megha garjanA kare tyAre siMha paNa potAnA mAthA upara garjanA thatI sAMgalIne ahaMkArathI temanA sAmI garjanA kare evo svannAva le mATe, temanA pamacaMdAnA zabdavajhe mizrita thayuM ne zrAkAza te je akI ebI / / 72 // . . ttiikaaH-aNtHsthkaaliyvyaal-maulirtnaaNshukiilitaa|| kAliMdIvAnilodaMcakIciko halAkulA // 73 / / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. athaM zrI saMghapaTTakaH nanawadmaanvanamannaanam arthaH-valI te meghapakti kevI ke ? to ke jenA jalamAM kAliyanAme nAga rahyo tenA mastakamA rana rahyo De tenI kAMtivame vyApta thaelI ne vAyuvamejabalatA taraMganA kolAhala zabdavamezrAkula vyAkula evI jumanAM nAme nadI hoyane zuM? kavitAmA jumanA nadI-jala kAlu varNana thAya temAM kAliya nAme moTo maNidhara nAga parivAra sahita rahyo to tene kRSNa vAsudeve samuamAM kADI mukyo zAthI ke tenA jerathI te nadIna kAlu pANI loka pAna karIne maraNa pAmatA hatA. te kathA purANamAM prasiddha hai, mATe meghamAlA paNa ema jaNAtI evI. // 3 // TIkAH-udyatsaudAmanIdAmakAma saMvakhitabiH // kunyadajonidhidhvAnagaMjIradhvanirAkhurA // 4 // . . arthaH valI te meghapaMkti kevI ne to ke utpanna thatA je vIjalInA UbakArA teNe karIne ati vyApta thai babI jenI, zrane kSola pAmatA samunanA zabda sarakhA gaMjIra zabdavame vyApta evI // 3 // TIkAH-AzAnitaMbinIvaktra biMbanIlAMbarazriyam // saMdadhAnAmbaraM tena tene kAdaMbinI tataH // 5 // arthaH-valI te meghapaMkti kevI to ke dizArUpI strIyo mukha DhAMkavAnuM kADhuM vastra tenI zolAne dhAraNa karatI evI meghapaMkti te deve vistArI // 5 // TokA-astataMbAstataH sAMjAjagavanmastakopari -||-nipetuH salilAsArA nArAcA-zva duHsahAH // 16 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) - atha zrI saMghapaka: ran.. ManavAAAAAAAAAmmam - - arthaH-tyAra panI jagavAnanA mastaka upara thAlasarahita aMtarAyarahita pApInI dhArA pAnI te jANe duHsaha pANaSTi pamI hoya nahi zuM ema jaNAtI / / 6 // TIkA:-jinadehaM tataH spRSTAva te khutisma bhUtase // aMtaH samuccaraddhyAnamarutA vidhutA zva // 7 // . arthaH-tyAra par3I te jaladhArA pArzvanAthajInA dehano sparza karIne bhUtalamAM loTI panI eTale pRthvImAM pasarI, te jANe aMtarane viSe rume prakAre cAlatuM je dhyAna te rUpI vAyuvame tiraskAra pAmI hoya ne zuM ? ema hevala (nIce) pamI // 7 // TIkA:-nIrandhaM nIradhArAniH pAtukAniH smNttH|| ekAve zvAbhUtAM yugAMtazva rodasI // 7 // artha:-tyArapaDI ghAmapaNe niraMtara cAre pAsa paratI pANInI dhArAue jema yugAMta kAlamAM zrAkAza pRthvI eka samujamaya thAya tema sarva jalamaya yayuM // 7 // TIkA-so'jito jinamappUro'niyaH kSIrodasodaraH ||bjaar tanujAninaH kAlodajaladhizriyam // e.|| artha:-jinanIcAre pAsa meghamAthI pamato ne kIra samuna jevo te pANIno samUha pArzvanAthajIMnI kAlI kAMtivame mizrathayo mATe teNe kAloda nAme samujnI zonA dhAraNa karI // 7 // TIkA:-tamAlakAlajImUtaniSTayUtaH payasAM rayaH // sa varIvRdhyate mordhva nAraM sAraM juvaM tathA // 70 // yathA jagavataH kaMcamAroha niraMkuzAsaMpadyate'pakArAya nIcagAmI hupekssitH|| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA - artha-tamAla vRkSanA jevA kAlA meghathI polo je pANIno pravAha te pRthvIne jarI jarIne te prakAre uMco zratize vaghyo je prakAre jaMgavAnanA kaMTha upara niraMkuzapaNe zrArohaNa thayo. te upara alaMkAra kare . je e vAta ghaTeja, je nIcANamAM gamana karanAra tenI upekSA karavI te potAnA apakAra laNI thAya . jema nIca puruSa ne tenI uvekhaNA karI je haze zrApaNuM apamAna kayu to karavA yo ityAdi prakAre jo kare to te nIca puruSa aMtye jatAM ApaNuM gelu kAle tema te nIcANa cAlanAra jala le teno evo svanAva thayo je halave halave paramAtmAnA kaMTha upara zrAvI beTuM // 70 // 1 // ___TIkA-zramoghaH pAthasAmoghaH samaidhiSTa yathA yathA / / Wyeva jinasyApi dhyAnavanhistathaurvavat // 2 // arthaH-saphaLa evo pANIno pravAha jema jema vRddhi pAmyo tema tema paramAtmAno paNa dhyAnarUpi agni Ae karIne jANe vamavAnala amInI peThe dedIpyamAna yato havo // 2 // TIkA-nIlakuMtalarokSavaM padamalAkSidamalam // daMtatimadhuspaMdi grIvAnAlopalakSitam / / 3 // iMdIvara zriyaMbitra dazyAnatAna nam // ghanamuktapaya pUranimagravapuSaH prnoH||4|| yugmam arthaH-tyAra panI meghe mukesA pANInA puramA nimana yayu ke zarIra jenu evA lagavAna temanuM je, kAlA kamakhanI zonAne dhAraNa karatuM evaM mukha te pratye, lokanA samUha jotA havA. teM mukha: vA // 2 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) 8. atha zrI saMghapaTTakA - kamala ke be to kAlA kezarUpI jamarA jemA rahyA re evaM, ne suMdara netrarupI nirmaLa patra jemA rahyAMDe evaM, ne dAMtanI kAMti rUpa makaraMdane pharatuM ( utpanna karatuM) ne kaMTharUpa nAle karIne jaNAtuM. evaM nagavaMtanuM mukha, kamala sadRza jaNAya le // 4 // * TIkA-anaNIyomaNIrazmikimmiritakakunmukham // itazca / nAgarAjasya siMhAsanamakaMpata // 5 // arthaH-eTarbu thayA panI moTA maNInI kAMtiyovatU citra vicitra kA dizAonAM mukha jeNe evaM nAgarAjanuM siMhAsana kAMpatu havU // 5 // TIkAH-vRttAMtastena kRttAMtaHkaraNasthainasA tataH ||pryuktaavdhinaa'bodhi pranoH pAdaprasAdavat // 6 // arthaH-tyAra panI ledana thayu be aMtaHkaraNamA rahevaM pApa jenuM evA te nAgarAje avadhijJAna prayojIne pratu saMbaMdhI sarve vRttAMta prajunA pAdaprasAdanI peThe,jAeyu. eTale jema tIrthakarano janmotsava jANe tema. athavA potA upara je pUrveprajunA caraNano anugraha thayo ne tema athavA kama yogInA paMcAgni kuMmamA pUrve balato hato tethI nagavAne potAnA 'caraNaprasAdavake zrA prakAranI padavI pamAmI be, e pAdaprasAdasahita jema hoya tema jANato hvo|| 6 // .. TIkA:-satpatralakucArohAstilakAnugatAlikAH // karNikAracitacchAyA sAmaMjulavalIlatAH // 7 // vanyAsamA: samAdAya devIH pdmaavtiimukhaaH|| dharaNejastato naktyA svAminaM. samupeyivAn // 7 // yugmam Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *8. aMtha zrI saMghapaTTakA , *mwvMMA al arthaH-tyAra paThI suzonita stana ane kaTIthI nIcayo jAga te jemano evI; ane tilaka sahita be lalATa jemanAM evI tathA kAnanAM zrAnuSaNavame racI suMdara zonA jemanI evIne suMdara le trIvalIrupI latA jemanI evI ne vanadevI sarakhI jaNAtI je padmAvatIpramukha devIyone saMghAthe lazne dharaNe naktie karIne pArzvanAtha svAmI pAle AvatA havA. vanadevI pratye vizeSarAno artha je sArA patra jene je evA lakuca nAme vRkSano ne zrAzraya jemane ehavI ne potAmAM vadhAre sugaMdha De mATe tilakanA vRttathI prApta thayA ne jamara jemane ehavI ne karNikAranAM vRkSavame thale gayA jemane evI ne suMdara lavalI nAme latAo jenI pAse ehavI.. // // 7 // TIkA:-vijurIkSAMbabhUvetha tena madhyejaloccayam // jarmisaMvarmitaH zauriraMta rAdhipa yathA ||e // . arthaH-tyAra par3I te dharaNe jalanA samUha madhye taraMga vajhe vyAtathaelA nagavAna dI.jemasamunI madhye nArAyaNane dekhe tema.e dRSTAMta anyazAstrane anusArI te kaDaM .samupanImadhye zeSanAganA zarIra upara nArAyaNa sUtre ne te nAga potAnI hajAra phaNArupI batra temanA upara dhare be. ne pAse lakSmIjI paga cAMpe , tethI temanuM nAma zeSazAyI jagavAna kahevAya De ityAdi kathAle / / gae / / TIkAH-maNidIdhitini tadhanasaMtamasaM tataH, // apArasphAradurAMbudhArAcauragauravam // eMga. // zrAtapatraM zriyaH saMtraM phudyAnavaphaNAmayam // juvanAdhipaterU prAg - bitnarAMbabhUca sH|| e // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapakaH 63- artha:-tyAra pIte dharaNeMdra, maNInI kAMtIva me nAza kartuM be ghATa aMdhakAra jaise evaM ne ghaNI moTI ne duHkhathI nivAraNa thAya evI je jaladhArAnaM tene haranAra ve moTayara jenI evaM ne zobhAnuM ghara praphullita navaphaNArupI vatra jagavaMta upara zIghrapaNe dhAraNa ka rato havo // 1 // ( 42 ) TIkA:- so'dhastAnne turudyAmadhAma tAmarasaM mudA / unnAlaM racayAmAsa dAsavAsavopamaH // e // artha:- vAsava iMdra ve upamA te jenI evo je dharaNeMdra te svAmI evA bhagavaMta zrI pArzvanAthanI hevaLa aparimita eTale ghaNuM ve teja tejenuM evaM ane uMcAM mukhanuM be nAla te jenuM evA kamalanI harSe karIne dAsanI peThe racanA karato havo // e // TIkA:- thopari phaNAvatravAritAMbuda viplavaH // adhojAMvUnadAMnojanyastazastapadaH prabhuH // e3 // prAgvat pravavRte dhyAtuM kiMvamaMvaravarjitaH // sarvAvasthAsu sAmyaM hi kAmaM paramaH yoginAm // 4 // artha:-tyArapaDhI jenAupara phalArupa batra va meghanopaDava nivAraNa karyo be evA ne nIce suvarNa kamalane viSe thApyA be suMdara paga jeNe evA prabhuM pUrvanI peTheja upadravano je zrAmaMvara tethe rahita dhyAna karavAne pravarttatA havA te vAta ghaTeja moTA yogIzvarane 'sukha duHkhAdi sarva avasthAne viSe pratize samapaNuM hoya ve || e3 || || e4 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -Mg atha zrI saMghapaTTakA - (43) wwwamronwwwwwwwwwwww - - TIkA tathApIze mahAmarSaprakarSa meghmaalinm||meghmaalinmuchiidy tato'vAdIdahIzvaraH // 5 // arthaH-tyAra paDI dharaNe meghamAlI pratye pUrve ko evo upava kayoM ne to paNa prajune viSe mahAkrodhe karIne pAnI megha mAlAnI vadhAre vRSTi karavAmAM tatpara thayo evo meghamAlIdevane dekhI te pratye nAgapati dharaNe bolato havo e|| TIkA:-mUDha pApIyasA dhurya maule dodIyasAM navAn / / jinepi kimetadno vyaMjayasyasamaMjasam / / e6 // - artha:-he mUDha! ati pApImA agresara,ati nIca prANInA mAthAnA mugaTa samAna evo tuM jaNAya ne zAthI ke jinezvarane viSe paNa zuM A teM aghaTita pragaTa kryu!|| e|| TIkA-chipannIzamadhastvaMno mApastaptamAnasaH // yAne vazye payorAzau ko nu nija majAti // e // artha:-he meghamAlI ? prajuno deSa karI tapyu je mana jenuM evo tuM narakamA mApana kema je he nirbaja potAne vaza naukA malI panI samukhamAM koNa muvI mare // e|| TIkA:-aho kAlaNikAyApi jinAyeyaMti bAlizAH // * hiSaMtyAnaM adIyAMsaM karanAH kaMTakAzinaH // e|| __ arthaH-mUrkha puruSa karuNAnA samupa evA jinanaNI yA kare le te Azcarya be. tyAM alaMkAra vatAve je je e vAta ghaTe The. mUrkhano evo svabhAva hoya . jema kAMTAnuM jahaNa karanAra UMTa ne te atize komala evo AMdo te pratye dveSa kareThe tema // eja // .. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) -g, atha zrI saMghAhakA AAAAAAAAAAAH - AAMPARAN TIkA:-vijunAitapo'sAraM tene te'nujighRkayA // nahi jAtu satAM vRttiH pareSAM vipralipsayA / . ee|| arthaH-nagavAne tArA upara anugraha karavAnI icchAye tAru zrajJAna tapa khoTuM karI vistAryu kema je kyAreya paNa sat puruSanI pravRtti bIjA puruSane ugavA kAraNe hoyaja nahIM // e|| TIkAH-bAliza tvAdRzA yahA hitamapya'hitaM viduH / / saMpadyate virahiyAM hariNAMko'pi dAruNaH // 10 // artha:-mATe he mUrkha tArA sarakhA potA hita paNa kare tene ahita mAne je e nyAya to A prakAre thayo.jevo virahI (vi. yogI mANasa) ne zItala caMDamA le to paNa Akaro suHsaha lAgele tema // 100 // .. TIkA:-atavaM tAtvikatvena citraM nizcinvate jmaaH||shuktikaashklN brAMtA manvate rajatAtmanA // 11 // arthaH-je jama puruSa bete ayathArtha vastupratye yathArthapaNAno nizcaya kare . jema brAMti pAmelo puruSa bIpanA kamakA pratye zrAto rupAno kamako je ema mAne je tema // 10 // TIkA-evaM kamajIvaH sa nAgarAjena trjitH|| aparALe SuvaDhene hriyA maMku vilakSatAm // 10 // . arthaH-e prakAre kamaunAjIvane te nAgarAje tiraskAra kayoM tyAre, lakSathI cukyo ne bANa te jeno evA puruSanI peThe tatkAla lajAye karIne vilakSaNa pAmyo. eTale juge pamayo // 10 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA (46) Mim TIkA:-upapnavairapi dhyAnasaMpallaMpaTamAnasam // sa nikaMpaM jinaM vIkSya nistaraMgapayodhivat // 103 // prAgjanmavairasaMcAravi pratisAranAk tataH // mamarAmaMcaraM sadyaH saMjahAra vi.zAradaH // 10 // arthaH tyAra paDhI upanave karIne paNa dhyAna saMpadAne viSe saMpaTa De mana jetuM evA ane taraMga rahita samuanI peThe kaMpArAe rahita evA jina zrIpAzvanAthajIne dekhIne pUrva janmanA vairano je samUha teNe karIne viparIta jajato eTale abadu AcaraNa karatA evA te buddhivaMta meghamAlIe tatkAla upavano je AmaMbara tene saMdayoM // 103 // 104 // TIkA svAgAMsi samyagAnamya kSamayitvA jinaM tataH // tApastyaneM jiyagrAmaH svakaM dhAma jagAma saH // 15 // artha:-tyAra par3I te meghamAlI potAnA sarva aparAdha khamAvIne jina zrIpArzvanAthajIne namaskAra karIne, potAne pazcAtApa thayo je zrA meM khoTuM kayu, te tApathI kRza thayo iMjiyono samUha jeno evo te deva potAnA sthAna pratye jato havo // 15 // TIkA:-atha kRtanayamAthaM zrIjinaM pArzvanAthaM kamavi. jayadataM buddhasaddhyAnaladam // muditajanasamAjaH kIrtayitvAhirAjaH svajavanamuruzaktiH prApa satsvAminnaktiH // 16 // // iti kathA // arthaH-tyAra par3I karyo je nayano nAza jeNe evA, ne kamaune jItavAmAM catura evA, ne pragaTa thayuM ve sArA dhyAnane viSe lakSa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. atha zrI saMghapaTTakA -- jemane ehevA zrIjina pArzvanAthajI te pratye, harSa pamADyo lo. kano samUha jeNe evo, ne ghaNI ne zakti jenI evo ne suMdara svAmI nakti jenI evo nAgarAja vakhANa karIne athavA stuti karIne potAnA sthAna pratye jato havo // 16 // e prakAre kathA saMpUrNa thaI // TIkA:-tadevamiSTadevatAstavamanidhAyedAnI saMghavyavasthopadezarahasyaM pratipAdanIyaM tacca yogyasya puruSasya pratipAdyamAnaM sAphalyamAsAdayet / ayogyAya tu dIyamAnaM pratyutApakArAya syAt / yaduktam-aprazAMtamatau zAstrasajAvapratipAdanam // doSAyAjinavodINe zamanIyamiva jvare // arthaH-evI rIte iSTa devatAnI stuti kahI have saMghanI vyavasthAnA upadezanu rahasya kahevArnu be. te rahasya yogya jIvane upadeza karyAtho saphalatAne pAsaze ne ayogya puruSane apAye tuM kadAca ulaTuM apakAranuM kAraNa thAya. kaDaM ke, jenI buddhI sthira nathI te jIvane zAstranA kharA tatvano upadeza doSay kAraNa thAya je. jema jene tAva caDhyo be te mANasane zAMtine vAste ApAtI davA doSanuM kAraNa thAya tema. . . . . . . . , TokAH ato'nidheyamupakramamANa upadezarahasyajaNana yogyaM zrotAraM nirUpathitumAha / / arthaH-e hetu mATe kahevA yogya vastuno AraMna karatA annidheya vastuno upanyAsa karatA batA graMthakAra upadeza rahasyane kahevA yogya zrotA puruSa, nirupaNa karatA utA kahe , eTale zro. tA puruSanAM lakSaNa kahe . . Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. atha zrI saMghapaTTakA - (47) - . // mUla kAvyaM // kalyANAninivezavAniti guNagrAhIti mithyApatha pratyarthIti vinIta itya'za ityaucityakArIti ca // dAkSiNyIti damIti nItiditi sthaiIti dhairyoti sat dhArthIti vivekavAniti sudhIrityucyasetvaM mayA // 2 // TIkAH-nucyase vyapadizyase tvamiti yuSmadA vivaditazrotRnirdezaH mayeti katarAtmanirdezaH tatazca no zrotarmayA tvaM saMghavyavasthA pratipAdyase ityarthaH // artha:--'tvaM' e prakAre yuSmata zabdano prayoga karyo, tethI yA kAvyamAM kahelA lakSaNa sahita je zrotA puruSa teno nirdeza kayoM ane 'mayA' eprakAranA prayogathI kartAe potAno nirdeza karyo,tethI he zrotA puruSa hu~ tArA pratye saMghanI vyavasthA pratipAdana karuMcha eulo artha thayo. TIkA:-kasmAdityAha // kalyANAninivezavAniti // iti zabdAH sarveSyatra hetvaarthaaH|| kalyANa: zuloniniveza AgrahaH sadgraha ityarthaH / tadvAn // arthaH-zA hetu mATe evA zrotA pratye A graMtha kahaM ? evI AzaMkA karI kahe je A kAvyamA je sarva iti zabda hai teno heturupi artha ne mATe kalyANa eTale zujane viSe praveza zuna vastuno Agraha eTale sadvastunuM grahaNa karaIM ne asad vastuno tyAga karavo evA guNa sahita zrotA puruSa hoya. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) 8. atha zrI saMghapaTakaH - GRAMMAMmmmmmmanunananwwwwwww - wwwAAAmarwww TIkAH yataH sagrAhiyo hi sadupadezaratnazravaNe paramAnaMdaH samukhasati asanAhItu tavaNepi kadAgrahagrastatayA sadyuktIrapi svamatikadipatA'tAtvikavastusamarthakatvena yojayati // arthaH-je hetu mATe sAcI vastune grahaNa karanAra puruSane to sArA upadezarupI ratna sAMjaLIne paramAnaMda (ublAsa) prApta thAya , ne asad vastune grahaNa karanAra puruSane to te sArI vastu sAnale to paNa pote kadAgrahamA gaLAyo De mATe zAstrokta sArI yuktine paNa potAnI matiye kaTapelI je khoTI vastu tenuM pratipAdana karavA jaNI jome // TIkA-yadaktaM // AgrahI bata ninISati yukti tatra yatra matirasya niviSTA // pakSapAtarahitasya tu yuktiyatra tatra matireti nivezamiti // arthaH te vAta zAstramA kahI je je AgrahI puruSa jyA potAnI mati praveza thane tyAM yukti pamAmA zchele eTale jeka dAmahamAM potAnI mati coMTI ne tyAM zAstra yuktine lai javA icche . ne pakSarahita je puruSa tenI mati to jyAM yukti ne tyAM praveza pAme ne eTale yukti sahita le tenuja grahaNa kare e prakAre ahiM paNa sAro puruSa le te sAranuM grahaNa kare ne ne asat puruSa nete asatanuM grahaNa kare // TIkAH athavA kalyANaM modaH tatrAlinivezo'dhyavasAyastavAn yato javAjinaMdinAM samupadezopi na cetasi sthiti vanAti // . . Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - arthaH-kalyANa zabdano bIjI rIte artha kare je je kaH nyANa kahetAM mokSa temAM jeno adhyavasAya be, eTale nizcaya ,, vo zrotA puruSa hoya kemaje lavAlinaMdI je prANI tenA-cittamA sAco evo paNa upadeza rahI zakato natha // . . . TIkA-yamuktaM // kalyANakAMkSiNAM nRzAmupadezaH sudhAyate // javAninaMdinAM citraM sa eva garalAyate // : : ... arthaH te kaDaM je mokane zcatA je puruSa temane sAco upadeza amRta jevo lAge , ne navAjinaMdi prANIne teja upadeza phera jevo lAge . e vAta AzcaryakArI be. // kavi zabda ghaTanAno tAtparyArthaH // jema suvarNane ztA nAgyazAlI prANIne te saMbaMdhi je upadeza eTale AprakAre nizce suvarNa siddhithAya evo,je sAco upadeza te amRta jevo thAya be, eTale lokamAM kahevAya je je amRta biMbavame suvarNa tathA ajara amara ityAdi guNa utpanna thAyaDe, ne te avya icchaka puruSane jevo zatavedhI sahasravedhI rasa prApta thAya hai, ne je javAninaMdi eTale je potAne manyu ne teja. dArija papAmA khuzI evA ninogya prANIne te suvarNa sijilo upadeza kera jevo lAge je e Azcarya le e prakAre arthAtara paNa sUcanA koDe. TIkAH-tathA guNagrAhIti // alpIyasopi guNasya grahaNa pravaNaH // doSekagrAhiNo hi avidyamAnepi doSe tadAhakatvameva syAt arthaH-valI zrotA puruSa kevo hoya, guNanAhI, atize thomo guNa hoya tenuM paNa grahaNa karavAmAM pravINa, ne je doSapAhI ne te Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5." -g. athe zrI saMghapaTTakA - verAMANNAM to jemAM doSa na hoya temAM paNa doSa kholI kADhIna doSamuMja ma. haNa kare // TIkAH yamuktaM ||naatraatiiv vidhAtavyaM doSadRSTiparaM mnH|| doSo hyavidyamAnopi taccitAnAM prakAzata iti // 2 // arthaH-je mATe zAstramA kAle je atize doSa dRSTine viSa tatpara mana na karavU kema je doSa na hoya to paNa doSa dRSTivAlAnA cittamA doSa jAse // ityAdi // . TIkA tathA mithyApathapratyarthIti // mithyApatho vakSyamA epalakSaNo ythaabNdprruupitotsuutrmaargH|| tasya pratyarthI virodhii|| utsUtramArga zrotumapyanichuH // utsUtrapathAlilASukasya hi yathArtha siddhAMtopadezastrAsAya syAt // arthaH-valI te zrotA kevo hoya to mithyAmArgano zatru, eTale Agala kahIzuM evAM jenAM lakSaNa ne evopotAnI zvApramANe prarupaNA kasyo je jatsUtra mArga teno virodhI eTale utsUtra mArgane sAMjalavAnI paNa zvA nathI karatA, kema ke utsarga mArganA aji. lASI puruSane nizce yathArtha siddhAMtanoje upadeza tetrAsannaNI thAya , TIkA:-yakta khuddamigANaM puNasuddhadesaNA sIhanAyasameti arthaH-je mATe zAstramA kayu ne je kucha puruSa rUpa mRga temane zukadezanAte te siMhanAda jevI ne eTale trAsa upajAvanArI ke ityAdi // TIkA:-tathA vinIta iti // gurvaadissvnyutthaanaadikrnnsaassH|| vinItAyaiva hi guruvaH siddhAMtatatvaM pratipAdayaMti // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (1) - MA artha:-valI te zrotA kevo doya to vinIta hoya eTale guru Adika prApta thaye bate utuM thaq ityAdi vinaya karavAnI lAlasA vAlo, kema je gurumahArAja vinIta ziSya naNIja sijhAMtarnu tatva zrApe . TIkAHyaduktaM // viNayannayaMmi sIse diti suzra, sUriNo kimahariyaM / / kovA na de jikkhaM kiM puNa sovanie thaale| arthaH-zAstramA kaDaM ne vinayano jANa eTale vinayano karanAra evo ziSya, te jaNI AcArya sikAMta Ape De emAM zuM zrAzcarya je dRSTAMtaH-jema koI moTo puruSa sonAno thAla lazne nikSA mAgavA Ave to tene koNa na Ape arthAt sarve zrApe tema // . TIkApurvinItAya punarna kiMciupadizati // yaduktaM // sehaMmi pubviNIe viNayavihANaM na kiMci zrAzke // na yadijAzthAharaNaM paliyaMciyakanahatthyassa // - artha:-ane vinIta ziSya naNI zrAcArya kA upadezana kare je hetu mATe zAstramA kaDaM je vinIta ziSya naNI vinaya vidhAnAdi kAMza paNa nathI kahetA.te upara dRSTAMtaH-jema Thedana thayA De kAna hAtha jenA evA puruSa pratye zonAne arthe zrAntaraNa nathI ApatA tema. TIkA:-tathA zraza iti // RjusvnnaavH|| gurvAdiSu jIvikAnirapekSapravRttirityarthaH // zage hi na vidyaayogyH|| yato 'vinItAya lubdhAyA'nRjave na mAM brUyAditi vivAheti // arthaH-valI te zrItA puruSa kevo hoya ? to azaTha eTakhe sarala svannAvI gurvAdikane viSe AjIvikAdikanI apekSArahita Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) - atha zrI saMghapaTTakA sevAmA pravarttato evo hoya. je zava puruSale te vidyA yogya nathI je mATe sarasvatIye pote kaDaM je avinIta tathA lonI tathA zava puruSa eTalA jaNI mAru uccAraNa na karavU // / TIkA-tathaucityakArIti ca // lokAgamAvirodhena gurvA- . diSu yathAnurUpaM vinyaadiprkRttiraucityo|ttkrnnshiilH // aucityahInasya hi zeSaguNAH saMtopi kaashkusumsNkaashaaH|| * * artha-vaLI te zrotA puruSa kevo hoya to ke ucitapaNuM karanAra eTale lokamAM tathA zAstramA virodha nA Ave tema guruzrAdine viSe jema ghaTe tema vinayAdikana karavU tene ucitapaNuM kahIye tene karavAno jeno svajAva be evo, ucitapaNA vinA bIjA sarve guNa kadApi hoya to paNa kAza nAme koI tRNavizeSa tenA puSpa jevA nakAmA // .. TIkAH-yamuktaM, aucityamekamekatra guNAnAM koTi rekataH viSAyate guNagrAma aucityaparivajita iti // co vize. : SaNasamuccaye // arthaH-je mATe zAstramA kaDaM le je eka ucitapaNuM karavA rUpiguNa sthApo ane eka pAsa koTIguNa thApo to paNa ucitapaNA vinA te sarva guNa phera jevA thAya ,zrA jagAye cakAra mukyo be, te sarva vizeSaNane eka hAramA nelAM kare // TIkA:-tathA dAkSiyoti // dAkSiNyamanukUlatA // jana'- cittAnuvartitvaM // tahAn // nirdA dieyo hi bAMdhavAnAmapyuke. janIyo navati // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. atha zrI saMghapaTTaka - arthaH-valI te zrotA puruSa kevo to ke mAhApaNa (anukUkha) paNA sahita lokanA cittane anusaravAparyu, arthAt jene dekhIne buddhivAnne ema jaNAya je A puruSa to mAhyo De evA guNa sahita. kemake jemAM mAhApaNapaNuM nathI, te puruSa potAnA baMdhune paNa uThega karanAra thAya // ttiikaa:-|| yamuktaM // niviNyo mucyate baMdhunRtyaistanmuktasya dIyate'sya trivargaH // koNe cAsminmedinInArakArI kArISAno jIvati vyarthameSa iti // 7 // arthaH-je mATe zAstramA kaDaM le je puruSa mAhApaNa papAe rahita , tene potAno baMdhu tathA sevaka te paNa tyAga kare ne jyAre temaNe tyAga ko tyAre te puruSanA dharma artha ne kAma e traNe puruSArtha nAza pAmyA tyAre te puruSa nikevala pRthvIno nAra karanAra thayo ne sukA gaNanI peThe bAlavA vinA bIjA ko kAryamAM upayogI na thayo mATe enuM jIvana vyartha // TIkAH-tathA damIti // jiteNjiyH|| ajiteMjiyo hi gurusevAyAmapi maMdAyate // yaduktaM // anirjiteMjiyagrAmaH kAMtAlalitakIlitaH // na sevate guruM tasmAt kutastyastatvanirNaya iti // 7 // arthaH-vaLI te zrotA puruSa kevo ne to ke damI eTale jiteMjiya. jeNe dhiyo jItI nathI te gurusevAne viSe paNa maMda thAya be je mATe zAstramA kaDaM beje, nathI jItyo iMjiyono samUha jeNe evoM ne svIyonA vilAsanA viSa je baMdhAyo evo puruSa gurune leve Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - nahIM, te mATe te puruSane tatvano nizcaya kyAMdhIja hoya ? // 7 // TIkAH-tathA nItiditi // sadAcAraparAyaNaH // tato hi sarvepi sAhAyyaM najate / tachiparItasya ca vaiparItyam // arthaH-valI te zrotA puruSa kevo hoya to ke nItino dhAraNa karanAra eTale sadAcArane viSe tatpara, sadAcAravAlAne nizce sarve paNa sahAya kare ne ane asat AcaraNa karanAranuM viparItapaNuM kare // ttiikaa-|| yamuktaM // yAMti nyAyapravRttasya tiryacopi sahAyatAm // apaMthAnaM tu gacchantaM sodaropi vimuMcatIti // e|| - arthH|| zAstramA kADe je nyAya mArge cAlanAranI sahAya tiryaca eTale pazu pakSI paNa kare De, ne unmArge cAlanAra puruSano sodara (nA) paNa tyAga kare // 9 // TIkA tathA sthairvI ti|| sthairya kAryAraMne anautsukyaM tachAn // utsukA hi rAjasyana kAryamArajamANAH zAstAramapyuTajayaMti // arthaH valI te zrotA puruSa kevA hoya to, sthairyo kehetAM kAryanA AraMjane viSe sthiratAvAlA, ane je sthiratAvAlA nathI ne kAryano AraMja kare te puruSa potAno je zikSaka tene paNa vega pamAme temAM zuM kahe ? TIkAH-yaduktaM // asthirA: svairiNo nUnaM donayaMti prabhUnapi // zracalAnAkulAranA yugAMtaparvatA zveti // arthaH-je mATe zAstramA kA je asthira hoya ne svetA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ang: atha zrI saMghapaTTakA - mmaa vArI hoya. te nizce moTA puruSane paNa kola pamAme be,jema pralaya kAlano vAyu parvatone paNa kaMpAve ne tema // TIkA:-tathA dhairyAti // dhairyamApatsvapi manaso 'donyatvaM // tadvAn // adhIro hi vinAkulitacetA gurumapi hIlayati // yaduktaM // vighnavizojitasvAMtaH kadAcidharmakarmaNi // kAtaraH sAtarasiko gurumapyavamanyata iti // 11 // __ arthaH-valI zrotA puruSa kevo hoya ? to, dhairTI eTale dhairya te Apat kAlamAM paNa mananuM na donnavApaNuM evA guNe karI sahita te dhIrajavAlo kahevAya ne je adhIra puruSa . te to vighnavame A-' kula ne citta jenuM evo to gurunI paNa hIlanA kare . je mATe zAstramA kAM ve je kyAreka vighnavame kona pAmyuM ne citta jenuM evo . puruSa dharma karmane viSe raMka jevo thAya ne ane zAtAsukhano lAlacI thAya De, tyAre gurUnI paNa avagaNanA kare de. TIkA-tathA sajhArthIti // san zojano dharmo lokprvaahrhitH|| AzAnugataH pratizrotoparanAmA pAramezvaraH zuko mArgastasyArthI gaveSakaH // lokapravAha nirate hi puMsi jalabhRtakuMnoparipAtukajalabiMduriva gurUpadezo vahirbupati arthaH-valI te zrotA purUSa kevo hoya ? to saddharmArthI e. Tale sAro zolato je lokapravAha rahita tIrthakaranI AjJAne anusarato pratizrota e prakAranuM jenuM vIjuM nAma be evo paramezvara saM. baMdhI zubha mArga teno gavekhaNA karanAra evA ladaNa sahita zrotA jozae. kema je lokapravAhane viSe ati Azakta bhayo. je. puruSa Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8,atha zrI saMghapaTTakA - tene viSe guru mahArAjano upadeza praveza pAmato nathI bAraNe nIkalI jAya je jema jalavame saMpUrNa narelA. kula upara, jeTavU pANI pake te sarve bAraNe nIkalI jAya be tema. TIkA: // yaduktaM ||aNdh prati yathA lAsyaM gAnaM ca badhiraM prati // anathinaM prati vyartha tathA sadharmadezanam // 15 // __ arthaH-je mATe zAstramA kaDaM je AMdhalA pratye suMdara nRtya karavu tathA beherA pratye suMdara gAna karavU jema vyartha De, tema je puruSane sAcA mArganI abhilASA nathI te pratye sAcA mArgano upadeza karavo vyartha // . TIkA:-tathA vivekavA niti // pAriNAmikyA buddhyA yuktAyukta vimarzoM vivekastachAn // vivekI hi heyaparityAgeno. paadeymupaadne|| arthaH-valI te zrotA puruSa kevo hoya to ke vivekavAlo eTale je karavAthI pazcAtApa na thAya, evaM karAvanArI je buddhi tene pAriNAmikI budhi kahIe tevI budhdhiye karI yukta, tathA yukta ayuktano je vicAra karavo tene viveka kahIe teMvA viveka sahita je hoya te vivekI kahIe // TIkA:-taduktaM-heyaM vihAya viralAH sadsadvivekAdAdeya matra samupAdadate pumAMsaH // saMpratyaho jagati haMta pibati nI. rAt, kIra vivicya sahasA vidagA: kiyNtH||13|| . arthaH te kA , je puruSa sat asatnA vivekathI tyAga karavA yogyamo tyAga kare , ne grahaNa karavA yogyatuM grahaNa kare , Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. atha zrI saMghapaTTakA (57) tevA puruSa thA jagatamA viralA . eTale thomA / jema vartamAna kAle jagatamA keTalAka pakSI dUdhane jala benegAM hoya je temAMthI te bene zIghrapaNe jUdAM karIne dUdhanuM pAna kare ne jalano tyAga kare // 13 // ttiikaa:-|| tathA sudhIriti / / sudhI prAjJaH // ajJe hi va kApi gururna kiMcit saMskAramAdhAtumISTe // yaduktaM // vyA. khyAtA ke guNaM kuryAhineye maMdameghasiAduredhasi zitopyeti kugara: kuMcatAM hagat // 14 // tadevaM pUrvoditasakalaguNagaNasaMpanna. stvaM noH zrotastato bhayopadezasarvasvaM zrAvyase iti kRtArthaH / / arthaH-vaLI te zrotA puruSa kevo hoya to, sudhI eTale mAhyo, kema je ajJAnI puruSane viSe, sAraM kahenAra evA paNa guru, kAM paNa sAro saMskAra camAvavA samartha nathI. je mATe zAstramA kathu be je maMda buddhivAlA ziSyane viSe, upadeza karanAra guru zo guNa karI zake ? kAM na karI zake. jema kuhAmAthI na vedAya evaM sukhadAyI kASTha tene viSa tIkho evo paNa kuhAmo balAtkArathI kuMvita thAya be tema te mATe pUrve kahyA ekA sakala guNa gaNa teNe sahita evo tuM zrotA puruSa DhuM mATe, huM upadezanuM sarvasva saMnalAvU. arthAt evA zrotA ase A sarvopari upadeza saMnjalAvavA yogya be, e prakAre A vIjA kAvyano artha thayo // 2 // TIkA:-dAnI yogyazrotAraM prati vaktavyaM tatprastAvanAmAracayituM vRttaghyamAha // artha:-have yogya zrotA puruSa pratye je kahevA yogya le tenI prastAvanA kahevAne ve kAvya saMghAthe kahe te. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) - atha zrI saMghapaTTakA - - - mUlakAvyaM iha kila kalikAlavyAlava krAMtarAlasthitajuSi gatatatvaprItinItipracAre // prasaradanavabodhaprasphuratkApaudha sthagitasugatisarge saMprati prANivarge // 3 // protsappenasmarAzigrahasakhadazamAzcaryasAmrAjyapuSyamithyAtvadhvAMtarujhe jagati viralatAM yAti jainejmArge // saMkliSTadviSTamUDhaprakhalajamajanAnAyaraktairjinoktipratyarthI sAdhuverviSayiniranitaH soyamaprAthi pNthaaH||4|| TIkA:-evaM vidhe prANivarge sati sAdhuveSaiH soya paMthA zraprAthIti saMbaMdhaH / zraprAthi atAni / atracApAthIti pratherinaMtasya ici vetyanena sAnubaMdhatvAdvikalpIya-hasvanirmuktapake rupm|| * arthaH-prANIno samUha, AgaLa kahIzuM e prakArano thaye bate, sAdhu veSa dhArI puruSoe A mArga vistAryoM . A kANe vyAkarasa vicAra je aprAthi evaM je rUpa thayu te to naMta evo je prathama dhAtu, tenuM "ci vA" e sUtre karIne je pake vikalpe-hasvatA nayI thatI te pade aprAthi evaM siddha rUpa thAya // TIkA-ko'sau paMthA mArgaH svamanISikAkalpitaM mata so'yaM sa iti sakalajanapratiko'yamiti zdAnI pratyadopalanyamAnaH kathamaprAthi ? anitaH samaMtAd jUridezeSvityarthaH / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. atha zrI saMghapaTTakaH ( 19 ) artha:-thA te kIyo mArga eTale potAnI buddhiye kalpanA karyo evo te kIyo mata che ! to sakala janane prasiddha evo A pratyakSa jAto mata che. te kaye. prakAre vistAoM ? to cAre pAse ghaNA dezamA visvAyeM. TIkA:- kai. sAdhuvevaiH sAdhoH suvihitaisyeva veSo rajoharaNAdinepathyo na tvAcAro yeSAM te tatheti // snmuniliNgmaatrdhaaribhiH|| arthaH- koNe mArga vistAryo ? to rajoharaNAdi suvihita sAdhuno bhUSaNa rUpI je veSa, tenuM dhAraNa karatA paNa te suvihitanA zrAcAranuM dhAraNa na karatA evA, veSa mAtra dhArI eTale sAcA muninA liMgamAtratuMja dhAraNa karanAra evA puruSoye || TIkA:- kuta emadityata zrAha // viSayibhiH // viSi evaM ti saMsAragupta vati zrAsevinaM prANinamiti viSayAH zabdAdayaH // tadvadinariMDiyArthavyAsaM gijiH // viSayAsaMgo hi yatInAM dIyA virudhyate || arthaH-zA hetu mATe to tyAM kahe be je saMsAra rUpI baMdhIkhAnAnA gharane viSe potAne sevana karanAra prANIne bAMdhI rAkhe te viSaya kahIe, te zabdAdi pAMca viSaya teNe sahita eTale niH kevala viSaya mAtramAMja zrAsakta evA te sAdhuveSi be mATe kema je yatine, viSayamAM zrAsapa ne dIkSAeM e vene paraspara viruddha be. zI rIte ? to jyAM dIkSApaNuM ve tyAM viSayAsaktapaNuM nayI ane jyAM viSayAsaktapaNuM be tyAM dIkSApaNuM natrI TIkAH / yaduktam // mudurapa-ihayamANAH sArayo'ri Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. atha zrI saMghapaTTakaH -- commmmm vA, vaphalaka udAre'tIva baMJamyamANAH // vadhavizasanabaMdhaiH sAdamAsAdayaMte, paramaviSayacAjo dIkSitA bhUrikAlam / / artha:-je mATe zAstramA kaDaM jema pAsA vase sogaTAM, bAjImAM cArepAra gharoghara jame ne tyA aneka prakAre ghAta tathA nAza tathA baMdhana kheda pAme le tema caturgati saMsArarUpa copaTa khelane viSe viSayanogI dIkSAvaMta prANI paNa atize jramaNa karatA karatAM ghaNA kAla sudhI aneka prakAre nAzapAta baMdhanAdike karIne khedapAme . ttiikaa:-|| kiMrUpaH paMthAH, jinAnAmahatAmuktirvacanamAgamaH tasya pratyarthI virodhI pAramezvara lihataviparyastArthaprarUpaNarUpatayA tadanihitayuktivAdhitaH // kasmAdevaMvidhaH paMthAH prathitasterityata Aha // arthaH kevo mArga temaNe vistAryoM ? to jina je arihaMta temanA vacanarUpI je zAla teno virodhi,eTale paramAtmAno kahelo je siddhAMta tethI viparIta je arthanI prarUpaNA teNe karIne te sizAMtamA kahelI je yukti tethI bAdha pAmelo. zA mATe e prakArano mArga temaNe vistAryo ? te kahe . TIkAH-saMkliSTetyAdi // saMkliSTaH sAtatyena dhArmikajano pratApakArnarausAdhyavasAyavAn, hiSTo matsarI gUNavadguNatraMzanapravaNabuddhiH / / mUDhaH // heyopAdeyavimarzazUnyaH // prkhlH|| pra. karSeNa pizunaH guNavadguNAsaDhSaNAropaNacaturaH jamo dumrmedhA yo janasteSAmeva caturvidhaH saMghastasyAmnAyaH ziSyapratizipyAdisaMtAnaH // tatra raktAH prItimaMtaH // yahA saMkliSTAdivi Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. atha zrI saMghapaTa : .www.wwmnawww - AMAMMAnanMAAMAmmar zeSaNopeto jano nAma suvihitasaMghastasyAnAyaH gurupAraMparyAgataH zrutaviruddhAcaraNA tatra raktAH pakSapAtinaste, te hi svasadRzajanAcaritaM prAmANyena pratipadyate arthaH-je niraMtarapaNe karIne dhArmika janane upatApa karanAra evA je Artaro' adhyavasAya temaNe sahita ane matsara sahita eTale guNavAna puruSanA guNane nAza karavA tatpara jenI buddhi ane tyAga kara tathA grahaNa karatuM te saMbaMdhi je vicAra teNe rahita mATe mUDha puruSa ane atize khala eTale atize cAmina, guNavAnanA guNane viSaasat doSanA AropaNa karavAmAM catura ane jama eTale duSTa buddhivAlo. evo je loka teno cAra prakArano saMgha (sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA rUpa) teno je AmnAya eTale zipyane tenA ziSya ityAdi vistAra te viSe Azakta (prItivAlA) te puruSa , e hetu mATe athavA tuMmA adhyanalAyavAlo, hepI, mUDha, prakhala, jama e prakAranAM vizeSaNe sahita evo je jana eTale nAma mAne karIneja suvihita saMgha paNa guNavase nahIM, evAno jethAmnAya eTale guru paraMparAgata zAstra virupha je AcaraNa tene viSe zrAzakta eTale pakSapAti evA je sAdhuveSI puruSo ve e hetu mATe, kema je teja potAnA sarakhA je loka tenuM AcaraNa pramANapaNe aMgIkAra kare . ttiikaa.-|| yaduktaM // egari manatA, sayaMpi tesiM paesu vadaMtA // rAgadosabAyaNatA, ke pasaMtaMti nimme / artha:-je mATe zAstrayAM kahelu je eka prAcAravAlAne mAnanAra keTalA puruSa te temanA mArgamA pote paNa vartatA batA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) Anmmmmw nahma-MANRAN - 8. atha zrI saMghapaTTakA - potAnA doSane DhAMkavAne arthe dharmarahita puruSone paNa prazaMsA kare. TIkAH-zrata evaMvidhA jinotipratyarthinameva mArga pra. vayaMti / / atha nAsvatIva dIpyamAne pAramezvare pathi kuta evaMvidhapathaprathanasya tamasa zvAvakAzaH // tatrAda // jagati loke virakhatA stokatAM zruSpajanAnyupagamanIyatAM yAti pApnuvati sati // kasmin // jinemArge jagavatpraNIte zujhe pratizrotasi pathi // arthaH-ehIja kAraNa mATe e prakArano jinezvara jagavaMtanA vacananA zatrurUpaja mArga tene vistAre . te upara AzaMkA kare , je sUryanI peThe dedIpyamAna paramAtmAnA mArgane viSe zAthI e pra. kAranA mArganA vistAra rUpI aMdhakArano praveza bhayo ? to kahe je ke jagatmAM jine jagavate kahelo ne saMsAra mArgathI ulaTo evo zudhdha mArga viralapaNAne eTale thomApaNAne pAme bate jAvArtha-lokamAMzralpa puruSaja zudhdhamArgane pAmavAthI utsUtra mArga vistAra pAmyo. TIkAH-kasmAdetadityata Aha // protsarpadnasmetyAdi // . protsalna agavaDImahAvIramuhisamaye tajanmarAzisaMkrAMtyA tatpakSasaMghasya bAdhAvidhAyitvAt proDnamANo nasmarAzinAmA maMgAlAdivatro grahastasya sakhA mitraM raajaaditvaadn| tatazca protsappalasmarAzigrahasakhaM yadazamAzcaryamasaMyaktipUjAkhyaM // arthaH-zAthI ema thayuM ? to tyAM kahe je nagavAna zrI mahAvIrasvAmi muktaM gayA te samaye udaya pAmyo, ne temanI janmarAzIne saMkramaNa thayo e mATe. tema mahAvIra svAmInA pakSapAtI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (63) saMghane bAdhA mAruto jasmarAzi nAmA graha be, te maMgalAdi prahanI peThe mahA karo graha ve tenuM mitrarUpa je asaMyati pUjA nAme dazamuM Azcarya ve tethI. TIkA:- atra ca sakhyaM smarAzidazamAzcaryayorlo kikasakhayo ridvayorapi sAhacaryeNa puSkaraikakAryakAritvaM // tacceha kArya dvayorapi yathAnaMdamAvalyakAritvena mithyAtvapoSaH // kvaMcidasaMbhAvyavastudarzanaM hyAzcaryaM // zrasaMyajanapUjA cAnaMtakAla - jAvitvAdasaMbhAvyA varttate'to javatyAzcaryatacca dazamaM // pu arthaH-ghar3IM jasmarAzI grahane ane dazamAzcaryane paraspara lauktika mitranI peTha mitratA be kema je bene paNa saMghAte duSkara evaM eka kArya pratye karavApa e, te eka kArya kI yuM ? to te yene paNa potAnI najaramAM Ave tema varttatA mATe yathAbaMda evA je ruSa temanuM prabalapa karAvIne mithyAtvanuM poSaNa karayuM. jAvArtha:smarAzi graha paNa ghaNA mithyAtvano poSaNa karanAra be, ne dazamuM zrAzvarya paNa ghalA mithyAtvane poSaNa karanAra be. mATe e kAmane be jaNa saMghAte calAve ve, tethI temane mitratA thai be. mATe ghaM mi dhyAtvanuM bala vRdhi pAmyuM che. zrAzvarya te zuM ? to kyAre paNa saMjave nahIM eva vastunuM dekha te // zrasaMyati pUjA paNa anaMta kAle yaha mATe evaDhe te gaNatI mAM dazamuM be // TIkA:--kila jinapravacane dazAzcaryANi nirUpitAmi // . taduktaM // uvasagga gupnaharaNaM, ithvI tithyaM zrAviyA parisA / / kanhassa amarakaMkA avayaraNaM caMdasUrANaM // harivaMza kuluppattI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghakA - Ans. nnnnnnn nnarAhArAhAnna - - - camaruppAuM ya ahasaya lidhdhaa| assaMjayANa pUA, dasavidhANaM teNa kAleNa // artha:--jina pravacanamA daze Acarya nirUpaNa karU , tenAM nAma gaNAvyAMje 1 upasarga garnaharaNa 3 strI tIrtha 4 annAvita sajA, 5 kRSNa vAsudeva amarakaMkAmAM gayA, 6 caMDa sUryaavataraNa, harivaMza kulanI utpati, camara utpAta, e eka same ekasone ATha sidhdha zrayA, 10 asaMyati pUjA e daze paNa zrAcarya anaMta kAle thAya. TIkA:-tatra navAnAM svarUpaM graMthAMtarAdavaseyam ||asNytprjaashcrysyaivdossyogitvaat tadoSapradarzanodezena prakaraNapravRtteH tasya sAmrAjyamiva sAmrAjyaM, yathA rAjJaH kasyacitsakalamaMkA lAdhipatyaM ripuvijayapurassaramA.zvarya sAmrAjyamucyate eva- mihApi suvihitajanatiraskAreNa sakalalokasyA saMyatajanAjhA vazavartitvaM dazamAzcaryasya sAmrAjyaM / / . arthaH-temAM nava. Azcarya, svarUpa to graMthAMtara thakI jANavU. asaMyati pUjA nAme dazamA Azcarya- ahIM upayogIpaNuMDe mATe tenA doSa dekhAmavAno uddeza karIne yA prakaraNanI pravRtti ke mATe te dazamA AzcaryanuM cakravartI rAjya be, jema ko rAjAne sakala maMgalana adhipati paNuM ne zatrune jItavA pUrvaka AjJAe karIne jhaizvaryapaNuM jemA De evaM cakravarti rAjya hoya, ema ahIM paNa suvihita janano tiraskAra karavo teNe karIne sakala lokane asaMyatinIyAjhAmA vartAva, e dazamA AzcaryanuM cakravarti rAjya be. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapakA (66) www . wwwwwwwww - TIkA:-tena puSyadeMdhamAnaM mithyAtvaM // atatve tatvaprati-- prattirupaM // tadeva dhvAntaM tamizraM samyagAnAlokanirAsakSama tvAt / tena ruke vyA // jaineMjamArge // arthaH te rAjye karIne puSTa yatuM eTale vRddhi pAmata je mithyAtva, mithyAtva eTale atatvane tatvapaNArUpe aMgikAra karavU, te mithyAtvarUpa aMdhakAra jJAnarUpI prakAzano nAza karavAne samartha de, mATe aMdhakAre vyApta thaelo jineMOM mArga bateM // TIkAH-ayamarthaH / yathA // zyAmAyAM nIraMdhAMdhatamasena locanaprakAzAvaraNAtaskarAdinayena janA'saMnnArAmAjamArgasya viralatvaM, tathA jagavati vidyamAne tanmahimnaiva yathAbaMdAnA nirastatvAnna mithyApathaprathAvakAzo'bhUt // nivRtte tu naMgavatIdAnI dazamAzcaryapravRtteniragalayathAbaMdotsUtradezanayA rilokasya vAsitatvena prabalamithyAtvodayAtsamyagdRzAM nyagnUtatvena jineMjamArgoM viralatA prAptaH // ___ artha:-jema rAtrIne viSe gADha aMdhakAre karIne netranoM pra. kAza zrAvaraNa pAme De, mATe caurAdikanA naye karIne lokano saMcAra thato nathI, mATe rAjamArgarnu viralapaNuM thAya . tema lagavAna vidyamAna hatA tyAre temanA mahimAvameja potAnI ibbAmAM Ave ema cAlanAra loko nAsatA hatA mATe mithyAmArgano prakAza na hato. ne jyAre jagavAna mode gayA tyAre to zrA kAlamAM dazamA AzcaryanI pravRtti be. mATe baMdhana rahita potAnI zvAmAM Ave tema utsUtraMnI dezanAvame ghaNA lokone utsUtrano paTa (mAgha) besADyo eTale urasUtarUnI pugaMdha lokanA hRdayamA coTAmI dIdhI. te Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166) 8. atha zrI saMghapaTTaka: - hetu mATe prabala mithyAtvano udaya thayo, te mATe samyak dRSTi lo. koe nIcAM mukha karyAM eTale samakita dRSTI potAnA svarUpamA varate ne. paNa potAno upadeza nirarthaka jAya mATe kahetA nathI mATe jineMja mArga viralapaNAne pAmyo be eTale ghaNoja thomo mAlama pame . - TIkA-yathoktaM // pAtaH pUSNo navati mahate nopatApAya yasmAt kAlenAstaM ka zva na gatA yAMti yAsyati caany|etaavttu vyathayati yadA lokavAyaistamonistasminneva prakRtimahati vyomni lbdho'vkaashH|| arthaH-te vAta dRSTAMte karIne kahI je. jema sUryanu parnu eTale sUryanu Athama te moTA upatApa jaNI nathI. je hetu mATe kAle karIne koNa asta nathI pAmatuM, ne nahIM pAme ane nathI pAmyo. sarve paNa kAle karIne nAza pAme , paNa ATalI vAta to pImA kareM , je svAnnAvika moTuM ehevu AkAza tene viSe loka niMdya evaM je aMdhakAra teNe AkAzane viSe avakAza pAmyo eTale nivAsa koM // jAvArtha:-svAnAvika nirmala evA AkAza jevA jine mArgane viSe aMdhakAra jevU mithyAtva AvIne radyu e vAta mane vyathA kare je ema graMthakAre sUcanA karI. .. TIkAH atha kasati jaineMmArge mithyAtvaruddhatvAziralatA prApta ityAha // iha kila kalikAlelyA di|| iha jagati. kilazabdArthastvaye vadayate // prANivarge mAnavasamudAye sati , // kiMrUpe lokoktyA kalikAlo jinoktyA ca duHSamAkAlastena kalikAla eva mukhamAkAla eva nikhilAnAcAragarala Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -. atha zrI saMghapaTTakaH - (67) . morea nilayatvAvyAtaH sarpastasya vaktrAMtarAlaM vadanamadhyaM // tatra sthiti avasthAnaM juSate sevate yastasmin // / artha:-have zuM bate jineMja mArga mithyAtvavame vyApta thavAthI viralapaNAne pAmyo evI AzaMkA karIne kahe . kila zabdano artha Agala kahIzuM A jagatamAM prANIno samudAya, lokoktiye kalikAla ane jinoktie karIne duHkhamAkAla , te hetu mATe kalikAla eja duHkhamAkAla te rUpI sarpa kema je sakala anAcArarUpI keranuM sthAna mATe te (kalikAlarUpI sarpa) nA mukhamAM sthiti karate bate. TIkA:-ayamarthaH-yathA kazcinmahAnAgamukhAMtarvartI tad daMSTrAnissaraniraMtaragaralannaragalitacetanatvAnna kiMcit kRtyAkRtyaM vetti // evaM kalikAlavaya''pi prANivargastatpannavakuzI khatAkRtaghnatAmohapralaMjanadaMnAdyanekadoSapoSakaluSitAtaHkaraNatvAnAtmano hitAhitamavasyatIti arthaH // A jAvArtha // jema koz purupa mahA sarpanA mukhamAM rahyo ne te sarpanI dADhathI nIkalatuM je niraMtara kera tenA samUhathI jenuM cetanapaNuM gayuM . e hetu mATe karavA yogya anena karavA yogya tene kAM paNa jANato nathI ema kalikAlamA rahenAro prANIno samUha paNa te kalikAlathI utpanna thayu je kuzIlapaNuM tathA kRtaghnIpaNuM, joha, ugAi, kapaTa e zrAdi zraneka doSavame jenuM aMtaHkaraNa jarAyuM , e mATe potAnuM hita tathA ahita tene nathI jANato. TIkA-zrata eva tatveSu jagavatpraNIteSu jIvAjIvAdiSu Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - prItiretAnyeva vAstavAni tatvAni na tu kutIrthikannaNitAnIti cetasaHpramodaH // tathA nIteAyasya sadAcArasya pracAra pravRttistatazca gatau yathAkrama kudarzanAlyAsadurvidagdhatvena pramAdadharanArAkrAMtatvena ca naSTauM tatvaprItinItipracArau yasya sa tathA tasmin // kalikAlamAhAtmyAki prANinAM tatvaprItinyAyapravRttizcai naSTA // arthaH -eja kAraNa mATe jagavate kahelA je jIva ajIva zrAdi tatva tene viSeprIti eTale A je jagavate kahyAM ne eTalAMja vastutAe tasva paNa kutIrthika kahelAM te tatva nathI.e prakArato je cittamA harSa te pramoda kahIe, valI nIti kahetAM nyAya eTale sadAcAra teno pracAra eTale pravRtti te nIti pracAra kahIye e ve kudarzananA anyAsathI thara je potAnI apasamajae tethI, tathA pramAdarUpI parvatanA nArathI dabAyAM le eTale je puruSanAM gayAM ke evA puruSa thaye gte kalikAlanA mAhAtmyathI prANI tatva prIti tathA nyAya pravRtti te be nAza pArayAM . . TIkA:-yamuktaM // kalau kumatasaMskAravArapUrNe nRNAM hRdi|| avakAzamavidatI, tatvaprItiH zrutA dhruvaM // naSTAH zrutiH smRtimusA, prAyeNa patitA dvijAH // malena nAzitAH ziSTA,hA vRko vartate kaliH // arthaH-je mATe zAstramA kaDaM ne je kalikAlane viSe ghaNA kumatanA saMskArathI mANasanAM hRdaya narAyAM De mATe tene viSetatva prIti pesatI (praveza karatI nathI tethI nizcetatvaprIti nAza pAmI izvaracaM je vacana te veda kahIe athavA zruti kahIe tathA te vaca Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MO. atha zrI saMghapaTTakA - AawrawRAM -- - - nane anusaratuM je RSi vacana te smRti kahIe te zruti smRti be paNa lopa thayAM kema je tenA pravartaka brAhmaNa eTale brahmane jANanAra puruSa brahmajJAnI eTale AtmA anAtmAne yathArtha jANanAra te puruSa patita thayA. eTale adhama puruSa thayA ne je lokamAM sArA puruSa kahevAtA hatA te mele karIne nAza pAmyA. eTale asAdhu purupanA vacanamA vizvAsathI temanA aMtaramA aneka prakAre mala jarAyA mATe nAza pAmyA kahevAya thA vAta kheda narelI . aho kalikAla ghaNo vRddhi pAmyo be. TIkAH-tathA prasaran / tathAvidhagurusaMpradAyAnAvAt prAunavan anavabodhaH samyaka siddhAMtAparijJAnaM // tena prasphuraMtaH janmIlaMtaH kApathAnAM kumArgaNAmoghA:samUhAstaiH / / sthagitastiraskRta: sugaterapavargalakSaNAyA. so niSpatiryasya sa tathA tasmin zdamuktaM bhavati saMprati hi kAladoSeNa buddhimAMdyAt sAtizayagurusaMpradAyAnAvAcca samyagAgamArthAparijJAnena svasvamatamAsthAya bahavaH kutIthikAH praadurvRtaaH|| arthaH-valI yathArtha guru saMpradAyano annAvale. mATe pragaTa yatuM je ajJAna eTale siddhAMtanA arthanuM ajANapaNuM tethI pragaTa yA je kumArganA samUha teNe karIne mokSa jenuM lakSaNa ne evI je sugati teno mArga tiraskAra pAmyo eTale DhaMkAyo ve mokSamArga jeno evo prANIno samUha thaye te liMgadhArIyoe thA kumArga calAvyo , e prakAre zAstramA kA be je hAlamAM kAladoSe karIne bujhinuM maMdapaNuM mATe ane atizaye sahIta je guru saMpradAya teno anAva The mATe sAro Agamano je artha tenuM jANapaNuM nathI mATe Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - MMAMmmmmm MAK pote potAnA mana aMgIkAra karIne ghaNA kutIrthika loko pragaTa thayA . TIkAH teSAM ca parasparaviruSkAnekakumatazatazravaNodyamAnasaMdehadolAdhiruDhamanasaH prANivargasya kuta: sugatiH, nahi sA nekamArga sAdhyA tAtvikasamyakjJAna darzanacAritrAtmakaikamArgasAdhyatvAt tasyAH // naca dolAyamAnamAnasAnAM vAstavaikamutipayatatvanirNayaH // tadanAvAcca kathaM muktyupAyAnuSTAnasevanaM tadanAvAcca kathaM muktiriti saMprati idAnI kileti sNnnaavne|| saMjAvyate etadyatkalikAlAnunnAvAt saMpratyevaMvidhaH prANivargaH // iti vRttghyaarthH|| arthaHne temanA paraspara viruddha evA aneka prakAranA mana temanuM seMkako vAra je sAMtnala te thakI utpanna thayA je saMdeha, te rUpI je hiMcAlo te upara beTu De mana jenuM evo, eTale eka vAtano niradhAra thato nathI, mATe ati caMcala jenuM citta evo prANIno samUha tene kyAthI sugati thAya, kema je te sugati be te aneka mArga vame sika thatI nathI, te sugatino yathArtha sArA jJAna darza 'na ne cAritra te rUpaja eka mArga,teNe karIne sAdhavA yogya e hetu mATe, ne jemanuM caMcaLa mana le temane yathArtha eka mukti mArganA tatkhano nizcaya thato nathI ane jyAre mukti mArgano nizcaya na thayo tyAre muktinA upAya rUpa je anuSTAna tenuM sevana paNa kyAthI thaze zrane jyAre muktinA upAya rUpa anuSTAnageM sevana na thayuM tyAre mukti paNa kyAthI thaze ityAdi vartamAna kAlamA e vAta saMnave je kalikAsanA mahimAthI e prakArano prANiHsamUha thayo dekhAya The Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA tethI liMgadhArIyoe zrA kumArga calAvyo . e prakAre be kAvyano saMghAte artha kahyo. TIkA-zdAnI yogyasya zrotuH purataH sAdhuveSakalpite pathi dazani raistatprarUpitaM dharma pratipAdayan tasya ca karma nirmUlanA'tamatvaM saMbhAvayannidamAha // arthaH-have yogya zrotAnI Agala sAdhuveSadhArI lokoe potAnI matithI kalpelA mArgane viSe dazahAre karIne temaNe prarU. paNA koM je dharma te dekhAme . ne te dharma karmane mUlamAMthI ukhemavAne samartha nathI, ema saMbhAvanA karatA batA zrA kAvya kahe . // mUlakAvyaM // atraudezikanojanaM jinagRhe vAso vastya'damA, svIkArorthagRhasthacaityasadaneSaprekSitAdyAsAnaM // .. sAvadyAcaritAdaraH zrutapathAvajJA guNidveSadhI,dharmaH karmaharotra cetpathi naven merustadAbdhau tret||5|| TIkA:-atra pathi ayaM dharmazcetkarmaharo navet tadA merurabdhau tarediti saMbaMdhaH // atra asmin pratyadopalacyamAne pathi liMgikadidhate mate dharma audazikannojanAdikaH // . ayaM ceyadi karmaharo jhAnAvaraNAdinirAsadado navetsyAsadA tadAnIM merulAyojanayasa parvatarAjaH // abdhau sAgare taret plavet // arthaH-A liMgAdhArIye kalpelA mArgano dharma jo karmano . Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) - atha zrI saMghapaTTakA - nAza kare to meru parvata samujjamAM tare e prakAre saMbaMdhaH, A pratyakSa jaNAto liMgadhArIye karapelo je mata tene viSe audezika lojanAdika je dharma te jo karmane hare eTale jJAnAvaraNAdika karmano jo nAza karavAmAM mAhyo hoya to lAkha yojanano meru nAme parvatano rAjA te samunamA tare, eTale jema meru parvata samuamAM na tare tema liMgadhArIye kahelo dharma karmane na hare. . . . . TIkA:-ayaM ca nidarzanAlaMkAraH // anavan vastusaMbaMdha, upamAparikalpaka iti tasadaNAt // tatazcAtra prastutadharmakamaharatvayo merusamuataraNayozca saMbaMdho'nupapadyamAna upamAnopameyatnAve paryavasyati // meroH samuataraNa miva prastutadharmasya karmaharatvaM // tatazcAyamarthaH // samujhe pASANazakalamAtrasyApi taraNa masaMnnavi, kiMpunarmeroH // tato yathA mero samujataraNa maghaTamAna meva masya dharmasya karmaharatva miti // / artha-nidarzanA nAme alaMkAra thayo, tenuM lakSaNa alaMkAra zAstramA kA upamAnI parikalpanA karanAra na thayelo vastuno saMbaMdha te nidarzanA nAme alaMkAra kahIye mATe A jagAye varNana kayoM je liMgadhArIno dharma tathA tene karmanuM haravAparyu e be upameyaM vastu be. teno meruparvatane tathA te parvatarnu samuSamA taravApaNuM e be upamAna vastu ne temano na bhaelo eTale aghaTato je saMbaMdha te je te upamAna upameya nAvane viSe paryavasAna pAme ne e. Tale sthiti kare le iti alaMkAra vicAra:-meru parvatanuM jevU samuamA tara tenuM varNana karIzuM evo liMgadhArI kahelo dharma tene karmana harakhumAde zrInAvArtha siithayo je sanujane vive pApArAnA Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. atha zrI saMghapaTTaka - - - kakamAne paNa taravArnu saMjavatuM nathI to meruparvatane na saMjave .temAM zuM kahe ? jema merune samukha tara aghaTatuM tema thA veSadhArIe kahelA dharmane paNa karmane haravApaNuM zraghaTatuMja ne. TIkA:-yatra yasmin pathi kiM yatInAmaudezikajojanAdirdharma ibhyata iti sarvatra kriyAdhyAhAraH / tatra uddezena vi. kaTapena yatInmamasi kRtvA nivRttaM niSpAditam auddezikaM // kItAditvAdikaH // taca tad nojanaM cA'zanAdi // yadyapi siddhAMta audezikazabda udamadoSadvitIyaledArthaH zrUyate // tathApI ha vakSyamAgatRtIyavRtArthaparyAsocanena zrAdhAkarmimake va te // tasyaiveha kevalayatinimittavidhIyamAnatvena mahAdoSatayA vivakSitatvAt // uddeza nirvRttatvasya ca sAmAnyavyutattyarthasyojayatrApi samAnatvAn // arthaH-je mArgane viSe zuM ? to yatine Adezika no. jana karavu e Adika adharma tene viSe dharma cheDe, ema sarva jagAye kriyApadano adhyAhAra karavo, tyA uddeza zabdano vikalpa eTalo artha le. eTale yatine manamA rAkhIne nIpajAvyu je jojana te audezika kahIe // vyAkaraNa vicAra // krItAdikamAM e zabdano pAu mATe zkaNa pratyaya zrAvIne zraudezika zabda sika thayo le mATe audezika ehe je azanAdika naujana tyAM siddhAMtane viSe audezika zabda je te sola udgama doSa le teno bIjo neda / / e prakArano artha sAMjalIe bIe to paNa zrA jagAe Agala k| hIzuM je trIju kAvya teno artha vicArI jotAM zrAdhAkamikarUpi , artha jaNAya . A jagAe kevala sAdhu nimitta je kareluM hoya te. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198) * atha zrI saMghapaTTakaH noja mahAdoSapaNe zragalaM kaddevAnI icchA ve, mATe uddezeM karI nipajAyuM evo je sAmAnya vyutpattino artha te to ve jagAe sara kho tuma. e TIkAH atra ca yatInAmaudde zikanojanagrahaNe yathAbaMdA upapattiM darzayati // pUrvaM hi adharitadhanAdhipakozAgArANi caityasAdhuSu yaDupayujyate tadevAsmAkaM vittamanyadanartha ityadhyava - 'vasAyavyaM jita devagurunakti narANi mahIyAMsi jUyAMsi dAnazraddhAzrAddhakulAnyavan // tatasteSu kuleSu tatkAlInayatInAM prAsukaiSaNIyenApinaidayeNa nirAbAdhaM nirvAho'javiSyat // artha:-zrA jagAye sAdhune prAdhAkarmika jojana grahaNa kara vAmAM svechAcArI liMgadhArI puruSo siddhAMtathI viruddha potAnI ma ti kalpanAtha yukti dekhAne be, je pUrvenA. kubera bhaMkArIno kArane tiraskAra kare eva dhanAdhipati zrAvakanAM kulaM hatA. ema jAlatA hatA je ApaNuM dravya jeTalaM caitya sAdhu nimitta vapa 'rAze teTaluMja sArthaka be, ne bIjuM to nirarthaka be e prakAranA adhya vasAthI devagurunI praktinA samUha jeNe pragaTa karyo ke evAM tize moTA ghaNAMka dAna dharmane viSe zraddhAvAlAM zrAvakanAM ku hatAM, te hetu mATe te kulane viSe te kAlanA sAdhune prAsu eSa pIya nikAye karIne eTale nirdoSa zrAhAre karIne paNa nirAbAdha nirvAha to hato paNa. r TIkA:- adhunA tu du:pamA kAladoSAt durbhikSarAjopadravaparacakAdiprAcuryeNa daridratAmatpatAM ca gacchatsu tathA vidha Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (75) w PAAnamane hananazakti vikalAnAM zuddhena jaktAdinA saMyamayAtrAnirvAha nAve yadi kazcidAnazradhdhAlustI vyavacchedamicchaH zrAvakaH zramasaMghanimittanirvRttanatAdinApi dharmAdhArazarIramupaSTaMnaye tadA ko doSaH ? arthaH hamaNAM to kuHkhamA kAlanA doSathI dukAla tathA rAjAno upava tathA paracakrAdi (zatrunA sainyanAM yudhdhAdi) kAraNathI te zrAvakanAM kula darikhapaNAne tathA alpapaNAne pAmyAM ne mATe tene viSe zrA kAlanA te prakAranI saMghayaNa zaktiye rahita evA sAdhune zuddha naktapAnAdika karIne saMyamayAtrAno nirvAha nathI thato mATe eja nimitta kozka dAna zraddhAvAlo ne tIrthano ubeda na thAya ema zvato evo je zrAvakane sAdhunimitta nipajAvyu je no. janAdi teNe karIne paNa dharmanuM AdhAralUta evaM zarIra tenu upaSTaMna kare eTale sAdhu zarIrano nirvAha kare to temAM zo doSa ne arthAt kAMza paNa nathI. TIkA-AtmA ca yatinA yathAkathaMcana rakSaNIyaH // dharmasAdhanatvAt / / yauktaM // savvaththa saMyama saMjamAu appANamevarakkhaMto / mucca azvAyAyo puNo visohI mayA virii|| arthaH-sAdhuejete prakAre zrAtmA rAkhavo, eTale pApa lAge to paNa zrAtmAnI rakSA karavI. je mATe zAstramA kaDaM. je sarva jagAye saMyamanI rakSA karato ne saMjamathI zrAtmAnI rakSA karato evo je puruSa te pApathI mukAya De pharIthI zuddha thAya De paNa aM virati nayI thato eTakhe cAritrathI-rahita nathI thato... .. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (76) 8. atha zrI saMghapaTTakA - TIkAH-tathA kathaMcit rUkSanaktAdidAtRsapanavepi ghRtAdivyatirekeNAdyatanayatInAM zarIradhAraNAnupapatteH // tatkRte ghRtAdinizrApi kenacitpuNyAtmanA zrAna vidhIyamAnA samIcI naiva pratijAsate // artha:-vaLI kozka prakAre tu jojanAdikanA denAra male paNa ghRtAdika vinA thA kAkhanA sAdhune tethI zarIra dhAraNa thapa zakatuM nathI, mATe te zarIra dhAraNa karavAne arthe ghRtAdikanI nizrA paNa kozka puNyAtmA zrAvake karI hoya te tIkaja ke ema jaNAya . TIkA:-kiMca // yathAkathaMcit sAdhuniH zrAjAnAM zramAyaddhaye azuddhamapi grAhyaM // tathaiva teSAM punnyotptteH|| arthaH-valI zuM ? to jaite prakAre sAdhuye zrAvakanI zraddhA vadhavAne arthe azuddha paNa grahaNa kara, kema je tevIja rIte te zrAvakane puNyanI utpatti thAya le te mATe. TIkA-taduktaM / anena pAtrAya niyojitena syAnirjarA me vasunAdhuneti // buddhyA nirAzaMsatayA dadAnaH puNyaM gRhasthaH pRthu saMcinoti. - arthaH te vAta zAstramA kahI je, pAtramA zrApyu je A dhana teNe karIne mAre hamaNAM nirjarA thaze e prakAranI buddhie karIne ko prakAranI vAMga rahita Apato je gRhastha te ghaNuM puNya upArje ke. TIkAH paropakArazcAyaM svakAryamupekSyApyavazyaM karttavyaH Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - artha zrI saMghapaTTAH -- (7) // yyuktN|| niyakajaM yarakaUMva, je pamutUNa ke viraiMtiparakahAM niyakajaM va, te su sappurisayA vasara athaH ne zrA paropakAra to potAnuM kArya mUkIne paNa avazya karavA yogya be, je mATe zAstramA kaDu je jagatamA keTalAka puruSo parakAryanI peThe potAnuja kArya mukIne potAnA kAryanI peThe pArakuM kArya kare le evA paropakArI purUSane viSe satpuruSatA nivAsa kare be. TIkA-tasmAdyatInAmAdhAkarmikanojanama'STaM, saMyamazarIropaSTaMlakatvAt / / kaTapagrahaNavat // zukanojanavachA // tathA yatinirAdhAkarmikanojanaM vidheyaM, zrAddhazraddhAvRdhihetudharmadezanavat // iti prayogAvapyupapadyate // . arthaH-te hetu mATe yatine AdhArmika jojana kara te nirdoSa ne kema je saMjama zarIrane rAkhanAra ne e hetu mATe kalpa (vastra) grahaNa peThe, eTale jema vastrAdi le te saMyama zarIranuM puSTAkhaMbana be, tema AdhArmika nojana paNa De, athavA jema zulojana zarIra saMyama zarIrane rAkhanAra , tema AdhArmika nojana paNa ne. valI temaja sAdhue zrAdhAkarmika nojana paNa karavA yogya be, kema je zrAvakanI zramA vadhavAmAM kAraNa e hetu mATe dharma dezanAnI peThe jema dharma dezanA , te zrAvakanI zraddhA vadhavAmAM kAraNa le mATe sAdhune karavA yogya , tema e prakAre anumAna pramANanA paNa be prayoga zrA sthalamA sika thAya . . - TIkA:-tathA jinAnAmarhatAM gRhamAyatanaM tatra vAsaH Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakaH sarvadAvasthAnaM // iha kecit saptazIlatayodyata vihAraM kartumazaknuvaMto yatInAM caitye sarvadAvasthAnaM yuktamiti prtipedire| ( 78 ) arthaH- valI jinarAjanuM ghara eTale caitya temAM sAdhune niraMtara rahetuM emane liMgadhArI sAdhuno dharma dekhAne be, temAM keTalAka zratisukhasI liyA thayA e te mATe jaya vihAra karavAne samartha yA mATe sAdhune niraMtara caityamAM rahetuM te yukta be, ema aMgikAra kare be, temAM siddhAMta viruddha nAnA prakAranI yuktirDa dekhAne be. TIkA:- tathAhi zrAdhunikamunInAM caityavAsamaMtareNa udyAnavAso vAsyAt, paragRhavAso veti dvayI gatiH // tatra paragRhavAso'ye nirAkariSyate // strIsaMsaktyAdyAdhAkarmikAdidoSakalApabhAvAt // artha:-te yukti TIkAkAra kahI batAve che. je yA kAlanA sunine caityavAsa vinA udyAnamAM rahetuM athavA paragharamA rahevuM e ve prakAranI gati be, temAM strIno saMsarga thAya tathA pradhAkarmikaM yadi ghalA doSa utpanna yAya e hetu dekhAmIne paraghara rahevAnuM zrAgala khaMkana karIzuM ne udyAnamAM rahevAnuM hAla khaMgana karIe bIe. : TIkA:- udyAnavAso yatInAM yukta iti cenna // tatrApi nUtanacUtAMkurAsvAdakUjatkalakaMThapaMcamodgAreNa unmIlaci kilaba kulamAlatI parimalena ca samAhitamanasAmutkalikAdarza: nAt // paMcamodgArAdInAM cohI pana vijAvakatvena jaratAdizAstreH 'nidhAnAt // 5 :: prarthaH - liMgadhArI suvihita pratye je bolyA tame sAdhune udyAna 1 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghaTTaka (73) mAM rahevAnuM yukta kahatA ho to te vAta yukta nathI kema je tyAM paNa navo bAno aMkura tenuM jakSaNa karavAthI madhura svara bolatI je koyala tenA paMcama svara eTale sAta svaramAM pAMcamo kAmoddIpaka svara tenA ullAse karIne tathA cAre pAsa prasarato evA praphulita mAlatI yAdinA sugaMdhe karIne vaza karelAM evAM paNa mana bahula mokalA thAya evaM dekhAya be e hetu mATe ne paMcama svarano ulAsa te kAmoddIpana thavAnuM kAraNa ve ema bharatAdi zAstramAM ka hetu ma. e TIkA:- tatha citrI miSAgatakAmukakA minI saMkulatvena ca strI saMsaktyAderapi tatra jAvAt // athavA mAbhUvannanavarata zAstrAcyA saparAvarttanAdiparANAM yatInAmetAnyA doSAH // - tathApi lokasaMcArazUnyodyAnanUmau vasatAM caraTataskarAM dinirupakaraNApahArasyApi saMjavAt, tadapahAre ca zarIrasaMyama virAdhanAprasaMgAt // artha:- valI krImA karavAnI iDAe tyAM thavyAM je kAmI puruSa ne kAminI strIyo tese karIne vyAptapaNuM ve mATe strInA' saMbaMdha zrAdikano paNa tyAM saMbhava be // zrathavA niraMtara zAstrano zranyAsa tathA gaNa e zrAdikane viSe tatpara evA munine te udyAna saMbaMdhI doSa ma thA to paNa lokanA saMcArathI rahita te udyAna jUmine viSe rahetA je muni temanAM upakaraNa paNa nIla cora zrAdika zrA vIne haraze evo saMbhava be mATe te jyAre upakaraNa gayAM tyAre zarIranI tathA saMyamanI virAdhanA thavAno prasaMga prAptaM cAya e hetu mATe munine udyAnamA rahenuM ghaTatuM nathI. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me - - - (10) 18. atha zrI saMghapaTTakaH. TIkA-yanUdyAnavAsa zrAgame zrUyate so'nApAtAsaMlokagu kahAroyAnaviSayastasya ca prAyeNa kalikAle lokasya rAja: .. 'cauracaraTAyupaplavairbAdhitatvena dausthyAdasaMjava evetyadyAna vAsaH ! kathamadhunAtanamunInAM kaTapyamAnaH zonate ? tasmAdidAnI jinagrahavAsa eva sAdhUnAM saMgata: pratinAti. : arthaH-ne je udyAnavAsa AgamamA saMnalAya le te to jemAM lokano Avaro na hoya gupta eka dvAra hoya. evA udyAnamA yatine raheDhuM evo zAstrano abhiprAya be ne bahudhA to te prakAranA upanave karIne loka duHkhita thayA . tathA dariti thayA , mATe saMnnavatuja nathI. tethI thA kAlanA munine udyAnavAsa kaTape ebuM je kahe te kema zone ? naja zone. mATe zrA kAlamAMnA sAdhune caityamAMjarahevu e pakSa sAro ghaTato jaNAya . TIkA:-na ca tatra zrAdhAkarmikAdayo doSAH / / tatha ca prayogaH / caityamidAnItanamunInAmupannogayogyaM // AdhAkarmAdidoSarahitatvAt // tathAvidhAhAravat // nacAyamasiko hetuH ||jinprtimaarth niSpAdita zrAyatane AdhAkarmAdidoSonava kAzAt / / yatyartha kriyamANe hi tasminsa syAt // ". arthaH-ne tyAM zrAdhA karmizrAdi doSa paNa jagAtA nathI ne valI anumAna prayogathI e vAta siha thAya ||te upara nyAyazAstra vicAra je caitya thA kAlanA munine upanoga karavA yogya , zrAdhAkarmAdi doSa rahita ne e hetu mATe jema zrAdhAkarmAdi doSa rahita zrAhAra munine jogavavA yogya , tema caitya paNa zrA 'kAlanA munine jogavavA yogya // paNa thA hetu asiddha nathI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka ( 81 ) kena je jina pratimAne zrarthe nipajAvelA sthAnakamAM zradhAkarmAdi doSane pesavAna vakAza paNa nathI mATe anumAna nirvAdha be, kema je munine karyu hoya to temAM te zradhAkarmAdi doSa hoya ne yA to munine yeM karyu nathI mATe zrAdhAkarmI doSa nayI. TIkA:- tathAgamoktatvamapyasyAsti // tathA cAgamaH // " nissakakama nissakame" vAvi ceie savvahiM thuI tinnivelaM va vezyAzi va nAuM kki kiyA" vi // arthaH- temaja zrAgamamAM kahuM be je nizrAkRta tathA anizrAkRta e sarve caityomAM traNa thui devI bAkI asura thatI hoya - thavA kAkA caityo hoya to eka eka thui paNa pAya De. TIkAH // yatra hi nizrAkRtavyapadezAt caityavAsaH sAdhUnAM sidhyati // anyathA yatra sAdhUnAM nizrA tannizrAkRtamityanvarthAnupapatteH // tannivAsenaiva tannizrAyAH saMbhavAt // yadi ca sAdhUnAM tatra vAso na syAt tadA'nizrAkRtamevaikaM caityaM javet // zranyasya nizrAkRtapadavAcyasyAnupapatteH // arthaH- yA zAstra vacanamAM nizrAkRta evaM caitya ema kahevApaDe, e hetu mATe sAdhune caityavAsa siddha thayo. ne jo ema na kahIe to je sAdhunI nizrAye karyu te nizrAkRta kahIe e prakAranA sAcA arthanI siddhi na thAya e hetu mATe sAdhunA nivAse karIneja sAdhunI nizrAno saMjaya ve, ne jo sAdhuno nivAsa caityamAM na hoya to nizrAkRta evaM ekaja caitya kaheta, mATe nizrAkRta padavame kaheluM je bIjuM caitya tenI siddhI na thAya e hetu mATe sAdhune caityamA rahevAnuM siddha yayuM. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) * artha zrI saMcapakkA mammmmm - - TIkA:-tathAca nizrAkRtapadavAcyasya zazaviSANAyamAnatvenAnizrAkRtatulyakakSatayA tatra vaMdanAnidhAnamapi kathaM ghttaamttaattyte|| tasmAttavyapadezAnyathAnupapattyaiva yatInAM tatra vAso 'vasIyate // arthaH-ne valI sasalAnAM zIMgamAnI peThe vastutAye nizrAkRta caityaja nathI ne nikevala anizrAkRta evaM je eka caitya de, ema aMgikAra karo to nizrAkRta caityane viSe vaMdananuM je kahevU te kIye prakAre ghaTaze, nizrAkRta caityano aMgIkAra nahIM karoto tetuM kaheveM vyartha thaze mATeja nizcaya karIe bIe je sAdhune caityamA rahevA, ne, TIkAH-tathA saMnnAvaNe visado devaliyakharaMTajayaNajavaeso ityAdyAgame glAnapratijAgaraNaciMtAyAM devakulikazabdAdapi caityavAsasiphiH devakulikanivAsamaMtareNa devkulikvypdeshaanupptteH| nahi grAmAnAve sImAvidhAnaM nAmeti laukikanyAyAlA evaM caivamAdyAgamavacanaprAmANyAdAgamoktatvamapyasyeti nizcIyate // artha:-valI saMnnAvaNa ityAdi Agama gAthAne viSa devakulika zabda kahyo , te devakulika zabdathI paNa caityavAsanI siddhi thAya be, kema ke devakula kahetAM devAlaya te jemane te devakulika kahIe, eTale devamaMdira vAlA eTaloartha thayo, devamaMdiramAM nivAsa karyA vinA devamaMdiravAlo ema kahevU na ghaTete upara laukika nyAya dekhAme ve jema ke gAma vinA sImAmAnuM ka te nizce hoya nahIM e prakAranA laukika nyAyathI caitya nivAsa karyA vinA caityavAlAamuka puruSo evo vyavahAra hoya nahIM. evaM kahetAM e prakAranA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8. atha zrI saMghapaTTakA - marix laukika nyAyathI tathA evamAdi kehetAM thA kaDaM ityAdi zrAgama vacananA pramANapaNAthI e caityavAsane zrAgamoktapaNuM je ema nizcaya karIe bIe. TIkA-tathA ca prayogaH // caityanivAsa zdAnItanamunInA mucita AgamoktatvAt // caityavaMdanavat. // nanvevamapi sikAMtAna sAkSAt caityavAsaH sissyti|| vidheyatayA tasya, kvacidapyananidhAnAditi cet / satyamevaM tarhi gItArthAcari tatvA dayamupapatsyate // tathAca sAdhUnAM jinannavanavAso * vidheyaH / gItArthAcaritatvAt / caturthyAM paryuSaNAparvavat . nacAyamasiddhoM hetuH // gItArthAcaritatvasyojayatrApi pratI tatvAt // tathAhi // zrImadAryarakSitapAdainagavati mahAvIre nizreyasasaudhamadhyAsIne gItArthAnAM 'balamedhAsaMhananadhairyAdihAni pRSTavaMzAdisahitavasativyavachedaM copalacya caityavAso yatInAmAcaritaH. . . . . . . . . . . . . . . arthaH-te upara anumAna prayoga karI dekhAme je je sAdhuye jinaluvanamA vAsa karavo kema je gItArtha puruSoe Acaryo ne e hetu mATe cothane viSe paryuSaNA'parva karavAnI peThe. eTale jema cothane viSe gItArtha puruSe paryuSaNA parva kayu le. te.sAdhune karavA yogya De tema caityavAsa paNa karavA yogya , ne zrA hetu aMsika paNa nathI kema je gItArtha puruSe je Acaryu te vAdi prativAdi e bene prasiddha paNe mAnavA yogya // te dekhAme je je nagavAn mahAvIra svAmI mokSarUpI mahelamAM padhAryA paThI zrI AryarakSita AcArye gItArtha puruSanAM valabuddhi, zarIranAM saMghayaNa, dhairya AdikanI hAnI jozne Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) atha zrI saMghapaTTakA tathA lakSaNa yukta je sAdhune rahevAnAM sthAna teno uccheda thayo ema jANIne sAdhune caityavAsa karAvyo re. TIkAH kuta etadavasitamiti cet // AptopadezAt // tathAhi // vAsasapahiM vIsuttarohi, siDiM gae mahAvIrejinaM ca jaNaM, pihIvaMsAzyaM gaNaM // valamehAbuddhINaM, hANiM nAUNa suvihiyajaNasta // cezyamagAvAso pakappio bjaarskehiN|| arthaH-valI liMgadhArI suvihita pratye volyo je, jo tame ema kahetA ho je kyAthI e vAtano nizcaya karyo ? to kahIe bIe je hitakArI moTA puruSanA upadezathI te dekhAmIe bIe je mahAvIra svAmI siki gayA paThI use ne vIza varSa thayAM tyAre yatine rahevA yogya sthAnaka jaccina thayAM ne suvihita jananAM bala, buddhi, ane medhAnI hAni thaI te jANIne AryarakSita AcArye caityamAM nivAsa kalpyo . TIkA na cAgamAvirodhinyAcaraNA pramANaM, zyaM tu na tatheti vAcyaM zrAgamAvirodhasya nissakanetyAdinA samarthitatvAt // gItArthAcaraNA cAgamaM pramANeyaniravazyamanyupetavyA // pakkaM // avalaMbiUNa kaU, kiMcI zrAyaraMti gIyaththA / thovAvarAhabahuguNa, sahesi taM pamANaMti arthaH-valI liMgadhArI-suvihita pratye kahe je jo tame ema kahetA hoje zrAgamane virodha na Ave evaM AcaraNa pramANa se ane bAto tevI rIte nathI mATe pramANa nathI to teno uttara Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (81) 48 atha zrI. saMghakA je zrAgamanI sAye virodha nathI e prakAre nissakama ityAdi zAstra vacane karIte yAta sAthai mano caityavAsa ke evaM pratipAdana pUrve karyube ne gItArthaM zrAcaraNa zrAgamane pramANa karanAra puruSane - vazya pramANa karavA yogya De. je mATe zAstramAM kahAM be ne gItArtha jano jJAnAdirUpa kAryaM zrAlaMbana karIne je kAMi paNa kArya kare ve. temAM thomo aparAdha ane ghaNo guNa rahyo be mATe te sarvane pramANarUpa be. TIkA :- iti jagavatpratipAditamumukkupravRttinivRttirUpAgamazrutAdivyavahAra pacaMkAMtaHpAtyAgama viruddhAcaraNAnatryupagame ca bhagavadaprAmANyasaMjanAt // tathAca jagavadAzAtanAprasaMgAt arthaH- hetu mATe jagavAne pratipAdana karyA je mumukSune pravRtti nivRti rUpa zrAgama zrutAdi rUpa pAMca vyavahAra temAMnuM zrAgamI virodha zrAve evaM je AcaraNa teno aMgIkAra nahIM karo to bhagavAnane paNa apramANapaNAnI prApti thaze mATe, valI naga vAnanI zrAzAtanA thavAno prasaMga tho e hetu mATe TIkA:- zrAcaritalakSaNasyehopapatteH // tathA cAgamaH // asaDheNa samAinnaM jaM kathyaI keI asAvaUM na nivAriyama * hiM, bahuguNamaNumayamAya riyaM artha:-ziSTa puruSe je AcaraNa kartuM te zrAcaraNa lakSaNanI siddhibe, eTale ziSTa puruSanA sarakhuM zrAcaraNa karavuM te yukta be, te upara zAstranuM pramANa be, je zavabhAva vinAnA je pAparahita moTA puruSa temaNe jyAM je kaMDaka zrAcaraNa karyute nirdoSa The Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 86 .) - atha zrI saMghapaTTakaH 8 1 mATe bajAe dravya kSetra kAla bhAvanA anumAn2anI apekSAye ghaNo guNa jANI nivAraNa karyu nathI to te AcaraNa kalpe be, eTale karavA yogya be. TIkA:-yaM ca na tAvaccha haiH samAcIrNo, dravyakSetra kAlA"dyapekSayA gurulAghava ciMtayA dhArmikairevAsya pravarttitatvAt // * nApyayaM sAvadyaH sAvadhaM hi pApaM tacca jIvavadhAdi // naca yatInAM caityavAsa vidhau jIvavadhAdikaM prayatnenAnveSayaM toSyupalanemahi // niravadyatvAdevaM ca na bahuzrutaistatkAla nA vinirgItArthairnivAritaH ataeva bahUnAM dhArmikANAmanumataH // zrA arthaH-ne yA je caityavAsa be te zaTha puruSoe yAcaryo nathI e to dravya kSetra kAlAdikanI apekSAye guru lAghavanA vicArathI eTale aharaj ne guNa ghovA vicArathI dhArmika puruSoyeja e ce - tyavAsanI pravRtti karIbe, e hetu mATe, valI yA caityavAsa be te sAvadha paNa nathI kemaje avadya je pApa teto jIvavadhAdika be, ne sunine caityavAsa karatAM kAM jIva vadhAdika pApa prayatnathI kholatAM paNa nathI jagatuM, mATe e caityavAsaM niravadya ve e hetu mATeja te kAle thalA bahuta gItArtha puruSoSa nivAraNa karyo nathI ne ehIja kAraNa mATe. dhArmika puruSone caityavAsa karavAno saMgata be. - TIkA: - siddhAMta nikaSapaTTAnAM viracitAneka zrutoddhArasArazAstrAsAM zrI harijasUrINAM tathApravRttizravaNAt // svaracitayaMtheSu caityavAsapratipAdanena ca tathApravRttestaiH satyApanAt // // tathAca tadgraMthaH // jibiMvapaithaM zrahavA takammatuvati // tathA jivisa pahA sAhunivAso ya ityAdi // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTA - (87) AAMAAAAAnam . artha:-zrane siddhAMtanI kasoTI samAna, ane racyAM ne aneka AgamanA ujhArathI zreSTa zAstra jeNe evAzrI harinamasUrI temanI pravRtti saMjalAya je je harijalasUrie caityavAsa ko hato kema je potAnA racelA graMthone viSe caityavAsana pratipAdana kara teNe karIne caityavAsanI pravRtti ke te temaNe je satya thApI De e hetu mATe caityavAsa karavo valI yA temanA graMthanuM vacana , je jinaviMbanI pratiSTAne arthe athavA jina karmatulya, tathA jinabiMbanI pratiSTAne tyAM sAdhu nivAsa ne ityAdi TIkA-deyaM tu na sAdhujyastiSThati yathA ca te tathA kaary| akSayanIvyA hyevaM, zeyamidaM vaMzatarakAMmamiti arthaH-caitya sAdhune ApI na de, jevI rIte te sAdhu rahe tema karavU akSaya nIvIye karIne eTale mUla dhanano nAza na thavA devo, e prakAre je karavaM te vaMzatarakAMma jAga, eTale vaMza paraMparAe cATyuM jAya. TIkA:-tathA samarAdityakathAyAmapi jinanavanAMtargataprati-.. zrayasthitAyAH sAdhyAH kevalotpAdapratipAdanAt // tathAdhu-: nikamunInAM bahUnAM caityavAsapravRttidarzanAt // yadi hyayaM / gItArthAnAM nAnumataH syAttadA kathamakavAkyatayA sarvatrA'pra- " tihataprasaraH pravarttate arthaH-valI samarAdityanI kathAmAM paNa jinanavananAaMtargata je pratizraya temA rahelI je sAdhvI tene kevalajJAna utpanna thaDe The ema pratipAdana karyu le e hetu mATe. valI Adhunika ghaNA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) -48. atha zrI saMghapaTTa Drama MMARAAM AA-. AAR AAN. 200mmmmmmm.... muni caityavAsa kare ne tenI pravRttinuM dekhavApaNuM mATe. jo e caityavAsa gItArthAne saMmata na hota to kema eka vAkyapaNe sarva jagAye niraMtara temano pAtAra pravarte le ? eTale jo caityavAsa naja karavAno hota to sarve gItArthonuM vacana tathA pravartta, te eka sAthe malatuM kema Avata ? TIkAH na ca vizeSadoSopalaMnamaMtareNa gItArthAcaritamapramANIkartuM yuktaM // nApi viruSaH sAdhyaviparyayAvyAptatvAt / / nahi gItArthAcaritatvaM yatyavidheyatvena vyAptaM // tathAsati paryuSaNAyA api caturthyAmakaraNaprasaMgAt // nApyanaikAMtikaH vi. pake'gatatvAt // nahi gItArthAcaritavaM yatya vidhayepyanuSThAne gataM // prANAtipAtAdInAmapi gItArthAcaritatvena hi tat syAt // na caivamasti arthaH-mATe vizeSa doSanI prApti vinA gItArtha puruSarnu A.. caraNa apramANa karavU te yukta nathI. te upara nyAya zAstrano vicAra je, caityavAsa sAdhune karavA yogya . gItArtha puruSa AcaraNa kayoM e hetu mATe e prakAranA anumAna prayogane viSe je hetu le te vi. ruddha nathI eTale khoTo nathI kema je sAdhune na karavAyogya je vastu temAMgItArthanA AcaraNa rUpa je hetu te hoya nahIM mATe je gItArthana zrAcaraNa te sAdhune karavA yogya De, ne jo ema na mAnatA ho to cothane viSe paryuSaNA parva karoge tene na karavAno prasaMga prApta thaze. valI anumAna prayogane viSe je hetu De te ekAMtika paNa nathI eTale khATo nathI kema je yatine na karavA yogya je anuSThAna mAtra te rUpa meM vipakSa tene viSe gItArthAcaraNarUpaM je hetu te ve Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghaTTaka (<) hI mATe, ne jo prANAtipAtAdikanuM gItArtha AcaraNa karatA ta to e hetu viSamAM gayo kahevAta, mATe ema tobe nahIM, tethI anumAna prayoga nirdoSa siddha bhayo. TIkA:- // kiMca, yatInAM caityavAsamaMtareNa sAMpratikajinajavanAnAM hAniH syAt // tathAhi // pUrvaM kAlAnunAMvAdeva zrImaMto'vyagracetaso devagurutatvapratipattibhara nirbharatayA hyetadeva paraM tatva miti manyamAnAH zrAvakAcaityaciMtyaciMtAM paramAdareNA'kariSyan // sAMprataM tu duHSamAdoSA naktaMdivaM ku 'TuMba saMbala ciMtA saMtApajarjaritacittatayetastato dhAvatAM prAyeNa durgatAnAM zrAddhAnAM svajavanedhyAgamanaM durlanamAstAM jinameM - dire tathAca kutastyA tatsamAracanAdiciMtA teSAM artha:- valI yatine caityavAsavinA yA kAlanAM jinajavananI hAni thAya. teja dekhA me be je pUrve kAlanA mahimAthIja je zrImaMta loka hatA te vyagra cittavAlA na hatA. ne devaguru tatvanI ghaNI nakti narelA itA, ne te devagurune eja paramatatva be ema mAnatA evA jene zrAvaka te caitya saMbaMdhI ciMtAne parama dara ka ratA ne dAlamAM to duHkhamA kAlanA doSayI rAtri divasa kuTuMbanuM bharaNapoSaNa karavAnI ciMtAnA saMtApayI cAkula vyAkula cittavAlA thayA e. e hetu mATe cAre pAsa domatA ne bahudhA daridri evA zrAvaka lokone potAne ghera parA vakuM durjana be to jinamaMdire zrAvavAnI vAtato beTe rahI, mATe te jinamaMdirane samArakhaM ityA dika ciMtA to temane kyAMthIja hoya ? TIkA:-- zrImatAM tu pratika namadAla savAra vilAsinI ghana Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190) atha zrI saMghapaTTakA - commission sArazabalamalayajarasapaMkilapInakucakalazapIgdugnIlitAnAM niraMtarameva turiz2arisipsayA pArthivasevAhevA kinAM jinagRhAvalokanameva na saMpadyate, dUre taciMtA // tadanAve ca kAlena jinasadanAnAM vizarArutA syAt // tathAcatIrthocchittirApanIpadyate __ arthaH-A kAlanA zrImaMta zrAvaka lokone to te caitya ciMtA kyAthIja hoya ? kema je te to kSaNe kase potAnA rUpAdika guNanI keke karIne Alasu evI je vezyAo temanA barAsa kapuravatI mizrita je malayacaMdanano rasa teNe karIne vyAta thaelA ane puSTa thaelA je stana kalaza te rUpI pIune viSe loTa poTa thatA eTale kevala viSaya zakti ne te dharma kArya nathI karI zakatA tethI darikhI jevA . ne keTalAkane to niraMtaraja ghaNI ghaNI 'avya pAmavAnI vAye karIne rAjAonI sevA karavAnI kuTeva panI je. evA te gRhastha zrImaMta lokone jina navananuM dekhaja nayI thatuM, to tenI ciMtA to beTe rahI ne jyAre te jinanavananI ciMtAna rahI tyAre sAra saMjAla vinA kAle karIne jina navanano vinAza thAya ne jyAre jinannavanano vicheda thayo tyAre tIrthano viveda enI meleja AvI paDyo ema jANavaM. TIkA:-caityAMtarvAse tu yatInAM tadudyamena tarikAlaM jinanavanAnyavatiSTeran / tathA ca tIrthAvyavacchedaH // tadavyavacchitihetozca kiMcidapavAdAsavenasyAgamepi samarthanAt // yadAha // jo jeNa guNeza hio,jeNa viNA vA nasijae jaMtu ityaadi| tadevaM sUdame dikyA vimUzyatAM viduSAM cetasi caityavAsa eve. dAnItanamunInAM saMgatimaMgatIti Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (91) - artha:-ne jyAre muni caityavAsa kare tyAre to muninoM te saMbaMdhi je udyama teNe karIne jinajuvana ghaNA kAla sudhI rahe tyAre tIrthano paNa uccheda na thAya mATe tIrthano uccheda na thAya e hetu mATe kAMzka apavAda sevanAnuM zAstramA paNa kadhU je je guNe karIne adhika hoya athavA jenA vinA je sika na thAya ityAdi. te mATe sUkSma dRSTie vicAra karo to vidyAnanA cittamAMema zrAvaze je thA kAlanA munine caityavAsa karavoja jozae, TIkA:-tathA vasatyadAmeti // vasatau paragRhe nivAsa prati akSamA mAtsarya paragrahavAsoye nirAkariSyata iti yadutaM, tadidAnI vyajyate / sarvavrateSu nirapavAdaM hi brahmavrataM yatInAmAgame gIyate, yamuktaM // na vi kiMci aNunAyaM, pamisiddhaM vA vi jie varidehi // muttuM mehue jAvaM, na so viNA rAgadosehiM // naca tat strIzabdazravaNAdeH samyak nirvoDhuM pAryate // utkalikAdiprAdurnAvAt // paragRhe vasatAM cAvazyaMnAvinaH tcbuuvnnaadyH|| arthaH-valI te liMgadhArI yA prakAranI prarUpaNA kare he je vasati eTale paraghara temAM je raheq te pratye matsara karavo eTale munine paragharamA na raheQ e rIte te pratipAdana kare . pUrve ema kaDaM hatuM je paragharamA rahevArnu Agala khemana karIzuMte A khemana karI pragaTa kare be. je sarva vratamA sAdhune jemAM apavAda mArga nathI evaM to eka brahmavrata AgamamAM kaDaM ve, te zAstravacana e re je je jinavareMDa tIrthakare eka maithuna nAva mUkIne vIjeM kAMi paNa zrAjJA kaDhe nathI. tathA niSedha paNa karyu nathI. kema je te maithuna rAga vinA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) Hg atha zrI saMghapaTTakA - vN hoya nahIM eTale rAganI jome veSa paNa zrAvyo. ne te paLavAma sarve doSa zrAvyA mATe, te brahmavata strIyonA zabdo sanilavA tathA tene dekhavI zyAdikathI sArI rIte nirvAha karo pAra emAtu nathI, kema je kAmoddIpana AdI pragaTa thavArnu e kAraNa mATe, ne para. gharamA rahenArAne te zravaNAdika avazya thAya . TIkA:-tathAca nitaMbinInAMtulitakokilAkalakUjitaM gItAdiravamadharitaratisauMdaryaM ca rUpamupalabhya nuktabhogAnAM pUrvAnujUtanidhuvana vilasitapratisaMdhAnAdayo'nuktalogAnAM ca tatkutUhalAdayaH prAunaveyuH // arthaH valI strIyono koyalanA madhura zabda jevo gItAdikano zabda sAcalIne tathA kAmadevanI strI tenuM suMdarapaNuM te jeNe laghutA pamAmayuM . ebuM strIyonuM rUpa dekhIne pUrva gRhasthAvasthAmAM jeNe loga nogavyA . te sAdhune pUrve anunnava thaelo je maithunavilAsa tenuM anusaMdhAna thaq eTale smaraNa thavU ityAdi ghaNA doSa pragaTa thAya ne je sAdhuye pUrva gRhasthAvasthAmA joga nogavyA nathI. tene te maithunanuM kautuka vArUpa ghaNA doSa pragaTa thAya. - TIkAH-yatinAM ca satataM karNapIyUSavarSi vizadagaMnnIrama dhurasvAbhyAyadhvAnaM nizamya keSAMcit zarIrANyagaeyalAvaNyazrINi nirvarNya proSitapatikAdInAMtaruNInAMrirasAdayaH prA'pyu evaM cAnyonyaM niraMtararUpAvalokanagItazravaNAdinirmathamanmathonmAthadausthyacAritramoSAdayo'nekadoSAH pussyeyuH|| artha-ne sAdhuno niraMtara kAnane amRta samAna je suMdara Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA (7) madhura svAdhyAyanoM zabda tene sAMjalIne tathA keTalAka sAdhunoM asaMkhya lAvaNya zonAnAM dhAraNa karanAra suMdara zarIra temane dekhIne virahizI juvAna stroyone kAma krImA karavAnI icchA thAya e zrAdi ghaNA doSa pragaTa thAya. e prakAre strIyone tathA sAdhune paraspara niraMtara rUpanuM dekha gItanuM sAMjalaq e Adi kAraNe karIne duHkhadAyI mahA kAmadeva saMbaMdhI vikAra karIne cAritrano nAza-thAya e zrAdi ghaNA doSa pragaTa thAya mATe sAdhue paragharamAM nivAsa na karavo. . . ttiikaa-|| yathoktaM // zrIvajiyaM viyANaha itthoeM jaththa kANarUvANi // sadAyana succaMtI, tAviya tesiM na pecchehi ||bnvyss aguttI, bajAnAso yapIzvuTThIya // sAdhu tavovaNavAso, nivAraNA tithya parihANI artha:-te zAstramA kaDaM le je sAdhune rahevAnuM sthAna strI varjita jANavU je sthAne strIyonAM rUpa tathA zabda na dekhAya na saMjalAya tathA te strI paNa te sAdhune na dekhe evaM sthAna sAdhune rahevA yogya be kema je evI rIte na hoya to brahmavratanI gupti na rahe tathA lajAno nAza thAya tathA prItinI vRddhi thAya, mATe sAdhune tapovanamAM nivAsa karavo jethI tIrthanI hAninuM nivAraNa thAya.. TIkA:-tathA laukikA anyAhuH // zRNu hRdayarahasyaM ya prazasyaM munInAM, na khaluna khalu yoSitsaMnidhiH saM vidheyH|| harati hi hariNAdI vipramadinurapraprahatazamatanutraM cittamapyunnatAnA. artha:--laukikamAM paNa ema kahe je 'je, munine paNa vakhA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka M AAAAAAAAMRomam pavA yogya evaM hRdayanu rahasya kaI TuM te sAnako je sAdhune striunu samIpapaNuM nizce nana kara. kema je hariNanA jevAM jenAM netra -evI strI netrarUpI tIkhA zastranA prahAravame upazamarUpa bakhatarano nAza kare le ne uttama purUSanAM paNa mana hare . .. TIkA:-ata eva nizIthe paMcamAdezake ekada mUlaguNesuM. .. avisuddhA ithi sAriyA bIyA // tubArovaNavasahI, kAraNi * tahi kattha vasiyatvaM // atra tusArovati // utsargeNonnayorapi vasatyorvAse tulyaM prAyazcittamityarthaH // athApavAde kva vastavyamitiprazne // zravA gurussa dosA, kamme zvarIya hu~ti savesi // jai Na tavovaNavAsaM, ghasaMti loge a parivArDa // arthaH--eja hetu mATe nizIthane viSe pAMcamA uddezAmA kaDaM. je eka nivAsa to mUla guNane zuddha rAkhe evo nathI ne bIjo nivAsa strI saMsaktivALo , mATe e bemAM nivAsa karatAM tulya prAyazcitta be, kAraNa pame tyAre te bemAthI kIyAmAM rahe, e jagyAe tujhArovaNa e zabdano artha TIkAkAra kahe je je utsarga mArge ve e nivAsane viSe rahenArane paNa tulya prAyazcita . atha apavAda mArge kyA raheQ ema ziSye prazna karyu tyAre guru kahe je - TIkA:--atra itarasyAM strIsaMsaktAyAM vasato vAse prAganu jUtavilasitasmRtikaraNAdinA caturthavatannaMgaprasaMgenA'nyazuddha'vasatyalAnena ca yatInAmAdhAkarmikyapi vasatiranujJAtA mAmAdyatarvasannizca strIsaMsaktiviyutA zrutoktanikhilaguNayutA 'durApA vasatiH // aMtata strIzabdazravaNasyApi saMnnavAt // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAMAN - atha zrI saMghapaTaka 196) arthaH-yA jagAye bIjo-strI saMsakta nivAsane viSe jo sAdhu nivAsa kare to pUrve gRhasthapaNAmAM strI sAthe anubhava kareso je vilAsa tenuM smaraNa thaq ityAdike karIne cothA vratanA naMganoM prasaMga thAya teNe karIne, ne bIjo zurU nivAsano lAla ne thAya tethI patine AdhArmika nivAsa tenI AjJA karelI ne prAmAdimAM rahenArane to strI saMbaMdha rahitane zAstramA kahelA je sarva guNa teNe sahita evo nivAsa maLavo urlanna , kema je gharanA aM. daramAM to strIyonA zabda sAMjaLavAno saMcava e hetu mATe mahAsAdhue paraghara vAsa na karavo. TIkA:-jinagRhavAse tu yatInAM na tathAsaMsaktisannavA, caityavaMdanArthameva kaNamAtramAgatya gaMtrINAM zrAvikAdInAM yati- . niH saha tathAvidhaprasaMgAnupapatteH / / naca ekA mUlaguNesu-. . mityAdyAgamabalena pratyuta strIsaMsaktavasatityAgenA dhArmikava :sativAso yatInAM saMgato, na tu jinagRhavAsa itivAcyaM zrA... dhAkarmastrIsaMsaktyAdidoSajAlarahitajinagRhavAsakhAna zrAdhAka. / mavasativAsasyAtyaMtamanucitatvAt // .. artha:-jina gharamAM nivAsa kare tyAre to yatine te prakAranA strI saMbaMdhano saMjava nathI kema je caityavaMdanane artheja kSaNa mAtra AvIne janArI evI zrAvikAdika sAthe yatine te prakArano prasaMga nathI thato jevo tenA gharamA rahe thAya ne tevo valI ekA mUlaguNesuM" ityAdi AgamanA bale karIne ulaTo strI saMbaMdharahita nivAsano tyAga karavo teNe karIne AdhAkarmika nivAsa sAdhune karavAno saMlavyo, paNa jinagharamA rahevAnuM saMjavyu nahIM e prakAre Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH. jo tame kahetA ho to te na kahe kema je AdhAkarmika tathA strI saMbaMdha jemA The ityAdi doSa samUha rahita je jina ghara nivAsa 'teno lAnna thaye te AdhAkarmika nivAsa karavo te atyaMta aghaTato . // ... TIkAHko hyunmattaH pazyAzanAvAptAvapathyamaznIyAt // .. tasmAtparagRhavasatirasamIcInA'dhunAtanayatInAM ya svAgame paragrahavAsaH zrUyate sa tAtkAlikAtisAtvikayatyapedayeti // . tathA ca pryogH|| yatInAM paragrahavAso'nupapannaH // aneka doSa duSTatvAt prANAtipAta vaditi / / . . , arghaH kamaje koNa unmatta purUSa pathya nojananI prApti thaye bate.apathya nojana jame te mATe A kAlanA muniyone, paragharamAM nivAsa karato te ThIka nahIM, ne je AgamamAM paraghara nivAsa karavo ema saMjaLAya , te to te kAlanA ati sAtvika dhIrajabALA je muni, tenI apekSAe , valI te upara anumAna prayoga paNa sika thAya je yatiyone paragharamA rahe, te aghaTita je. kema je,te a. neka doSe karIne duSTa De e hetu mATe prANAtipAtanI peThe jema prApAtipAta te aneka doSa uSTa le to yatine karavA yogya nathI, tema paraghara vAsa parA karavA yogya nayo. . .. TIkA:-tathA svIkAraH svasattApAdana ke vityAda // zra-, yojaviNaM gRhasthaH zrAvakaH caityasadanaM jinAyatanaM // tatorthazcetyAdi 6 teSu // tatra avyasvIkArasyAgame nipikakhe'pi sAMpratikayatInAM tatsvIkAro yuktaH // tamaMtereNa glAnaparacalikAdyavasthAyAM naipajyapathyAdyanupapattemAtahinA cadharma Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' atha zrI saMghapaTTakA (97) zarIrasyAnAvaprasaMgAt // gRhamedhinAM ca prAyeNa kAladoSAH nirdharmatvena ca yaticiMtAdyavidhAnAtU // ... .. arthaH-valI te veSadhArI suvihita pratye bole je je avya tathA gRhastha tathA jinamaMdira te potAnAM karI rAkhavAM temAMjavyano aMgikAra karavo teno zAstramA niSedha ne to paNa A kAlanA sAdhune te avyano aMgikAra karavo te yukta ne kema je te avya vinA glAna avasthAmA tathA paracakrano naya thAya tathA ukAla pame ityAdi avasthAmAM auSadha tathA pathya nojana ityAdikanI prApti na thAya e hetu mATe ne te vinA dharma zarIrane nAza thavAno prasaMga thAya e hetu mATe ne gRhastha to bahudhA kAla doSe karIne dharma ra. hita thayA teNe karIne yatinI ciMtAdikane karatA nathI mATe / / TIkA:-tathA sAMprataM caityajavyamapi .yatitiH svIkRtya varSanIyaM mUladhanaM rakSAjastai vRdhyAderadhikInavatA avyeNa pravacanAvyavacuittaye durvalazrAddhAnAmuchArakaraNAt // teSAM caM tathAdorgatyapaMkAdulatAnAM kAlenAnavaratacaityasapaciMtAdinA tIrthapratAvanayA bahutarapuNyArjanasaMnnavAt // tadukhAraM vinA tu pravacanocchedaprasaMgAt // ityarthasvIkAro'dhunAtanamunInAM saMgata 'zyAnAtIti // 4 // arthaH-valI sAMpratakAle yatiyone caityavyano aMgikAra karI baMdhAra, jozye. kema je mUla avyanI rakSA karI vRSTyAdikathI adhika thatu je te avya teNe karIne pravacanano uccheda na thAya tana tharthe ne durbala zrAvakano paNa uddhAra karAya e hetu mATe meM jyAre darikhatArUpI.kAdavathI te zrAvakano jajhAra ko tyAre kAle / Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ re. atha zrI saMghapaTTako mmmmmmm wlAAIJALA karIne niraMtara caityanI pUjA arcAdika ciMtAye karIne tathA tIrthanI pranAvanAye karIne atize puNya upArjana karavAno saMjava ne e hetu mATe, ne te zrAvakano ukAra kA vinA to pravacanano uccheda thavAno prasaMga je e hetu mATe uvyano aMgIkAra te to Adhunika munine saMgata , eTale karavo ghaTato hoya ne zuM ! ema jaNAya . 'TIkA tathA zrAvakasvIkAropyadyatanamunInA mutsargApavAdapadavI vidurANAM na niyuktikH|| pUrva hi kAlasya sausthyAdatizayavatpurUSabAhulyAt kutIrthyAnAmalpIyastvAt lokasya prAyeNAsaMkliSTatvAt ca jainamatabAhyA api janAH sitAMba. ranikunyaH sabahumAna likSAdikaM vyatariSyan // sAMprataM tu prApurnavadbharikutIrthikasArthakumatakadarthitAMtakaraNatayA jainamAgaivaimukhyena teSAM tathAvidhazvetAMbaradIkAyA anAvAt // ataH zrAddhasvIkAraM vinA likSAvAteranupapatteH yuktaM saMprati tsviikaarH|| arthaH valI te liMgadhArI suvihita pratye bole je je zrA kAlanA utsarga apavAda mArganA jANanAra munine potAnA zrAvaka karI rAkhavA te yukta // kema je pUrve to kAla sAro hato ne atizayazAlI ghaNA moTA purUSa hatA ne kutIrthika ghaNA jaMga hatA ne loka paNa prAye sArA hatA e hetu mATe jaina mata vinAnA paNa loka zvetAMbara sAdhune bahu mAna sahita lidAdika ApatA zrane yA kAlamAM to pragaTa thayo je ghaNo kutorthikano samUha teno je kuMmata teNe karIne kadanA pAmyAM je aMtaHkaraNa te hetu mATe temane te prakAre zvetAMbara sAdhune zrApavAnI icchAno paNa annAva Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH -- AAAAAAAMANAW MAAKAALA - me. e hetu mATe potAnA zrAvaka na karI rAkhyA hoya to nikAnI prApti paNa na thAya mATe A kAlamA zrAvakano aMgIkAra karakho te yukta je. TokAH-tathA zrAgamepi // jA jassa viI jA jassa saM. hiI, puvapurisakayA merA // so taM zraikamaMto, asaMtasaMsArikha hoi ityAdinA svIkRtaguruparihAreNAparaguroraMgIkAraH zrAva. kANAmanaMtasaMsAritvAyetipatipAdanenAsyArthasyAnyupagamAt // harinamasUriNApi , samyaktvadIdAropaNAvasare zrAddhAnAM dhanadhAnyasvajanaparijanAdisametasyA tmano gurusamarpaNAnidhAna nena tatsvIkArasya samarthanAt // .. arthaH-zrAgamamAM paNa temaja kadhu be je jenI sthiti pUrvapurUSe karelI maryAdA eTale gabanI sthiti tene jo atikrame to zranaMta saMsArI thAya, ityAdike karIne pote aMgikAra karyA je guru teno tyAga kare ne anya gurUno jo aMgikAra kare to zrAvakane anaMtasaMsArIpaNAnI prAptinuM pratipAdana kayu teNe karIne zrAzramArA kahelA arthanI prApti thAya De e hetu mATe. ne harijaprasUriye parA samakita dIkSA ApavAnA avasaramAM zrAvakane dhana dhAnya svajana parijanAdike sahita evo pote zrAvaka gurUne arpaNa thAya ema kahevAthI te sarvano aMgIkAra gurUne thayo ema pratipAdana karyu e hetu mATe. ttiikaa:-|| yadAha // ahaM tipayAhiNapuvaM, sammaM suddheNa cinarayaNeNa // gurUNo niveyaNaM sabaheva daDha mappaNo ittha // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) - atha zrI saMghapaTTakA arthaH-je mATe temanuM vacana je je atha traNa pradakSiNA karavApUrvaka zuddha cittaratne karIne sArI rIte sarva prakAre gurUne zrA. smAna nivedana dRDhapaNe ahIM kara.. .. TIkA:-guruNA ca zrAjhAnAM zraddhAnuguNyena daanopdeshaat|| gurostatsvIkAraM vinA ca teSAM tathA nivedanAdyanupapatteH // anyonyApekSatvAtsvIkArasya // anyathetthamAtmanivedanAnidhAnasya lokpNktimaatrphltvaaptteH|| etena digbaMdhopigRhiNAM yativanna duSyatIti // arthaH-gurUe zrAvakanI zraddhAne anusAre dAna zrApavAno upadeza karavo ne guru jo te zrAvakano aMgIkAra na kare tyAre zrAvake je potAnu nivedana karyu te na karyA jevU thAya. kema je potApapAMno je aMgIkAra ne tene parasparanI apekSApaNuM be e hetu mATe. ||naavaarth / / zrAvaka potAnA gurU jANe to gurU potAnA zrAvaka jANe ne ema na kahIe to e prakAranA Atma nivedana- kahe te loka vyavahAra mAtra phala thAya eNe karIne jema sAdhune digbaMdha De eTale potapotAnA AcArya upAdhyAya karI pravarttavApaNuM le te nirdoSa le tema zrAvakane paNa digbaMdha doSa naNI nathI eTale zrAvakA ne potAnA gurUne potAnA zrAvaka karI rAkhavA // 5 // , TIkA:-tathA caityasadanasvIkAropyadhunAtanamunInAM samI'cInaH // uktanyAyena saMprati gRhamedhinAM caityaciMtAM prati niravadhAnatayA yatisvIkAramaMtareNa kAlena tachaMzasaMnavAt // mArgalopaprasaMgrena cAgamepyarthApatyA:tatsvIkArasyAnidhAnAt // ' arthaH-valI caityano eTale caitya potA karI rAkhavU, te paNa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 101 ) yA kAlanA munine yukta (ghaTe) be kema je pUrve kahyo jeM nyAya tero karIne yA kAlanA gRhastha lokone caityanI ciMtA pratye sAbadhAnapa nathI mATe yatiye te caityano aMgikAra karyA vinA kAle karIne teno cheda thavAno saMjava ve e hetu mATe mArgalopa thavAno prasaMga prApta thAya te mATe zAstramAM paNa te caityane potAnuM karI rAkha ema kahevApale. TIkA:-- sIleha maMkhaphalae iyare cauti taMtumAIsu // zrahijunaM ti savittisu ? picchaphemaMtadI sNtaa|| atra hi liMgina: prati suvihitAnAM caityasamAracanAdivyApAraNamuktaM // naca tasvIkAraM vinA teSAM tatsaMbhavati // asvIkRte ca vastuni itarapreraNayApi prAyeNa laukikAnAM samAracanAdyapravRtteriti // 6 // artha:- jagAe liMgadhArI ema bole be je pratyeka suvitine caityanI sAra saMjAla rAkhavAdi vyApAra ko be, te caityano potANAMno aMgIkAra karyA vinA te sAra saMbhALa rAkhavAno saMjava nathI. kemaje je vastuno aMgikAra karyo nathI temAM bIjo preraNA kare to paNa bahudhA e lokanI sudhAravAne viSe pravRtti dekhAtI nathI mATe // 6 // TIkA:- tathA na vidyate prekSitaM pratyutprekSaNA cakSuSA nirIkSaNamAdizabdAtpramArjanaM rajoharaNAdinA sUkSmajIvApasAraNaM ca yatra tat, zrAsanaM viSTaraM syUtagabdikAdi zuSiragaMnIrasiMhAsanAdau ca pratyupekSazAdi yatInAM na zudhyati, tena ca tatra na kalpate upaveSTuM caityavAsinasttrevaM pratipadyate // pra ca mu Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - AN.Anam pratnAvanAhetostAdRzAsanopavezanasyApi sAdhIyastvAt pravacanapranAvanAyAH pradhAnadarzanAMgatvena yathAkathaMcana vidheyatvAt // arthaH--vaLI nathI pamilehaNa eTale netra vame dekhavaM. Adi zabdathI pramArja, rajoharaNAdika karIne sUkSma jIvanuM dUra karavU ne jemA evaM zrAsana eTale doramAe zIvalI gAdI takIyA tathA jemAM gaMnnIra brija, evAM siMhAsanAdi tene zuddha pamilehaNAdi thara zakatAM nathI te mATe tene viSe besabuM na kaTape tene caityavAsI liMgadhArIto ema mAne je je pravacananI pranAvanA thavA kAraNa DemAde tevA gAdI takIyAmAM tathA tevAM siMhAsanAdikamAM munine besabuM te atize sAraM le kema je te to pravacananI pranAvanAnuM pradhAna dekhAtuM aMga mATe je te prakAre gAdIe tathA siMhAsana upara besavArnu avazya karavA yogyapaNuM ne eTale kalpe ne // TIkA: // yathoktaM // nANAhi varataraM, hINo vihupavayaNaM patnAvito iti // tathA siMhAsanopavezanasya gaNadharANAM vyA-. khyAna vidhAvAgame'pi zravaNAt // yadAha // rAvaNIyasIhAsapovavicho va pAyapImi // jihAannayarA vAgaNahArikaheza biiyaae|tthaac tadanusAreNAdhunikasUrINAmapi dharmadezanAdau tamupavezanasya samIcInatvAt // arthaH-te zAstramA kaDaMDe je jJAnathI tathA cAritrathI rahita hoya to paNa pravacananI pratnAvanA karatA ityAdi. vaLI vyAkhyAna vidhine viSe gaNadhara siMhAsana upara besatA evaM AgamamAM paNa sAMjaLIe bIe, te AgamanuM vacana e je rAjAye ApelA siMhAsana upara tathA pAdapITha upara beThA jeSTha gaNadhArI athavA a Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . atha zrI saMghapaTTakA - (103) MrwwwmannY nyatara gaNadhara bIjI poruSImAM dezanA kare te prakAre A kAlanA AcAryone paNa dharmadezanAdikane viSe te upara besavaM te vIka ke. TIkAH-ata eva lagavAn dazapUrvadharaH zrI vairasvAmI, aho nagavataH sarvA tizAyinI vyAkhyAlabdhiH kiMtu na tAdRzI rUpasaMpaditi rAjAMtaHpurAvacanAkarNanAnaMtaraM dvitIyendi naisagikI zarIrasauMdaryasaMpadamAvi vya yatya'nucitamapi hiraemayakuzezayamadhyAsya pravacanapranAvanAyai saMsadi dharmakarmakathA prathayAMbalbeti // tataH sijhamidamAcAryANAM gabdikAdyAsana mupAdeyaM, pravacanaprannAvanAMgavAn, sammatyAdyadhyayanavaditijA artha:-eja kAraNa mATe nagavAn daza pUrvadhara zrI vayerasvAmI temane dekhIne rAjAnA aMteuranI strIoe ema kA je aho nagavAna vayarasvAmInI vyAkhyAna labdhi to sarva karato. atize ne paNa tevI kAMza rUpa saMpattI nathI evaM vacana sAMjalIne tyAra palI bIje divase potAnI svAnAvika zarIra suMdaratA saMpatti pragaTa karIne yatine aghaTita evaM paNa sonAmaya kamala tene viSe vesIne pravacananI prastAvanA thavAne arthe sannAmAM dharma dezanA vistAratA havA e kAraNa mATe e vAta siddha thai je AcAryoMne gAdI Adi Asana grahaNa karavaM, kemaje pravacananI manAvanAnuM aMga e hetu mATe saMmati Adika zAstranA adhyayananI peThe jema saMmatyAdikanuM adhyayana be te pravacananI prajAvanAnuM aMga de to AcAryane karavA yogya The tema. TIkA:-tathA sAvA sapApamAcaritaM AcaraNA gRhiNAM niyatagaunajanAdilakSaNaM // tatrAdara shraagrhH|| AcaraNA hi Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) - .. atha zrI saMghapaTTakA - AAAAAAAAAL - niravadyaiva pramANaM eSA ca sAvadyA gRhidigbaMdhAcAcaraNAnyu pagame hi yatesta vidhIyamAnaM nikhalapApAraMjAnumatyAdyApatteH tathApyeSA caityavAsinirAdRtA arthaH-valI pApa sahita je AcaraNa eTale gRhasthone niyamAe potapotAnA gacchane naja, e Adi jenu lakSaNa ne tene viSe Adara eTale je Agraha (AcaraNa) te pApa rahita hoya teja pramANa meM A je pApa sahita gRhasthone dig baMdhAdi AcaraNA teno aMgikAra karavAne viSe nizce yatine te gRhasthoe karavA mAMcyA je samasta pApanA AraMja temAM anumodanAdikanI prApti bee hetu mATe sAvadya ..to paNa e sAvadha AcaraNa caityavAsiye Adaryu ke. TIkAH yatasteSAmayamAzayaH kSetrakAlAdyapekSayA hi sarvajaina matAnuSThAnaM vyavasthitaM // tato yadi gRhiniyataganajanAdikAmAcaraNAM vayaM nApriyemahi tataH kaSAyakabuSitahRdayatvAtprAyeNa saMpratitanayatInAM gRhasthAnyonyAkRSTyA kasahenAvyavasthAyAM sarvamasamaMjasamApayeta tasmAdeSApyAcaraNA 'yatanakAlApekSayA yuktimatI arthaHje hetu mATe te caityavAsIno A abhiprAya je je kSetra kAlAdikanI apekSAye sarva jainamatanuM anuSThAna nizce radyu be te hetu mATe jo gRhasthane pota potAnA gacchanI najanAdika AcAra te pratye amo na zrAdara karIe to, kaSAya vame aMtara melA thaelA mATe bahudhA A kAlanA yatine gRhasthonuM paraspara kheca. vAthI kaleze karIne amaryAdAe karIne sarva aghaTatuM thAya mATe A paNa AcaraNa A kAlanI apekSAye yukta ke. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTaka ......(105) TIkA:-yamuktaM utpadyate hi sAvasthA dezakAlAmayAn prati // yasya me'kArya kArya syAtkAryaM karma ca vrjyediti|| . arthaH-je mATe zAstramA kayu je je deza kAlane rogAdi pratye mArI te avasthA utpanna thAya ne jemA na karavAnuM karavA yogya thAya De ne karavA yogyano tyAga thAya ne // 7 // . . . . TIkA:-tathA zrutasya siddhAMtasya paMthA mArgastatrAvajJA mAdarastehyevamAhuH nagavasiddhAMto hi naikAMtenaiva vihitAnu* TAnaniSTaH nissimaanussttaannissedhnissttovaasti|| vihitAnAmapi keSAMcidanuSTAnAnAM kaciniSedhAt // niSiddhAnAmapi kacidvidhAnAt // atonAsthAmAsthAya. siddhAMtavyavasthayA kevalayA kimapi kartuM pariharnu vA pAryate // ...... ... arthaH-vaLI siddhAMtano je mArga teno anAdara te liMgadhArI ema kahe je nagavAnano je siddhAMta The te anekAMta-je te ekAMtapaNe karavA yogya je anuSThAna kriyA tene viSe tatpara nathI. eTale ekAMtapaNe thA kriyA to karavIna ema siddhAMta kahetuM nathI. ne niSiddha je anuSTAna teno niSedha karavAmAM paNa tatpara nathI. eTale ekAMtapaNe A kiyA to naja karavI ema siddhAMta kahetuM nathI kema je karavA yogya keTalAMka anuSTAna teno parA koi jagAe niSedha dekhAya e hetu mATe ne niSeyaM karelA paNa keTalAMka anuSTAna tenuM ko jagAe karavApaNuM 2 e hetu mATe. kevala siddhAMtamAM kahe, je te upara AsthA rAkhone kA paNa karavA yogya tayA paridavA yogya pAra pAsoe ema nayo. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .(106) g.. atha zrI saMghapaTTakA - * TIkA:- evaMca // navikici aNunAyaM pamisiddhaM vA vi jiNavariMdehiM // iti vacanAdAgamabahiSTApi kAcitsukumArA -kriyA'dyatanasAdhupravartitA vive kinAM niHzreyasAya naviSyati kiM shruteneti|| yaduktaM laMgviNaH kalpatAM yAMti mukhyApikriyayA yathA // kAlena dharma kriyayA tathA muktiM zari rINa iti // e|| - arthaH-te napara valI zAstra vacana je je jinavare kAMi paNa AjJA karelu nathI tema niSedhyu paNa nathI e.prakAranA vacanathI; AgamathI vegalI rahI evI paNa kozka sukhe sukhe thAya ecI kriyAne A kALanA sAdhue pravartIvelI evI paNa kriyA te mohalaNI 'yaze mATe zuM zAstravate ne kAM paNa nathI. je mATe kachuDe je thomI kriyAye karIne rogIyAno roga jAya tyAre kAkI kriyAnu zuM prayojana ! zAstramA tema sukhe sukhe thatI je yA kriyA teNe karI dehadhArI mukti pAme je. jema ghaNA kAla sudhI dharmakriyA kare ke teNe karIne mukti pAme // e|| * . . TIkAH-tathA guNiSu jJAnAdiguNavatsu yatiSu vaiSadhImA- tsrybuddhiH|| svayaM nirguNAnAM tadguNAnasahiSNUnAM tadupajighAMsayA duSTAmatiriti yAvat // kathamiyaM tanmate na dharma iti cekucyate // idAnI hi nagavahirahAtsamyag mArgAparijJAnena bahulokapravRttireva mokSamArgaH // mahAjano yena gataH sa paMthA . iti nyAyAt // ' arthaH-valI jJAnAdi guNavAn je yati temane viSe dveSabuddhi Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka: ( 1.7 ) eTale. matsara buddhi pote nirguNa be ne guNavAnanA guNa sahana nathI karatA sATe temane mAravAnI ichA rAkhe be mATe duSTa buddhivAlA te veSadhArI AzaMkA kahe be je guNI puruSa upara dveSabuddhi rAkhavI tene dharma kIye prakAre liMgadhArI thApe be, to kahIeDIe je yA kAkSamAM nizce bhagavAnano viraha thayo che mATe sArI rIte mokSamArganuM jJAna nathI dhatuM te hetu mATe bahu lokanI je pravRtti tehIja moha mArga be kema je je mArge mahAjana eTale ghaNA loka cAle te mArga be. evo nyAya be mATe // TIkA:- ete ca paragrahavAsino dhArmikaM manyA yAtmAnamevaikaM guNairutkarSayaM to nikhilAnapyaparAn dUSayaMta dayugInaM saMghamapya vamanyamAnAstatpravRttiM dUreNa pariharaMto lokavyavahAramapyajAnaMtaH saMghabAhyA eva zrataH sarvata uttavyA iti dveSa evaiteSu zreyAniti // 10 // artha:- valI te liMgadhArI ema kahe be je yA paragharamA rahenArAne potAne viSe dhArmikapaNuM mAnanArAne potAnA AtmAneja eka guNe karIna moTo dekhAmatAne vIjA sarvene paNa doSa-pamAnatAne yA kAlanA saMghane paza na mAnatAne yA kAlanA saMghanI pravRttine paNa beTethI pariharatAne loka vyavahArane paNa na jANatA mATe te saMgha bAhAra beja. e hetu mATe sarva prakAre ubedavA yogya be. e prakArano je dveSa karavo teja emane viSe atizezreSTha ve ityAdi // 10 // TIkAH - gautamA diSu varttitvAttAdRzeSu yatidhvaniH // kathametesuvartteta nirguNeSvaMjaseSucet ||1|| kalpadoSI ruhAM yadvaguNA yopivarttate // niMvAdiSu tarudhvAno vinAvipratipattitaH H Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) ___ atha zrI saMghapaTTakA , arthaH-evI rIte daza prakArano dharma prarupaNa karanAra te niguga A kAlanA veSadhArI tene viSa muni zabda kema pravarne ? kema je muni zabda to gautamAdi mahAn puruSa tene viSe pravalo ne mATe tyAM uttara kahe je je jema liMba Adi vRkSaneviSe kalpa vRdanA guNa nathI, to paNa kevala ruDhIthI taru e prakArano zabda pravarne be. tema te liMgadhArIne viSe muni zabdanI pravRtti ruDhIthI . TIkAH yathAca jAtyaratnAnAM guNAnAve pitAdRzAM // kA.. ca sAMjhAM zucircikye maNI zabdaH pravartate // 3 // gautamAdi guNAyoge-pIdAnIMtana sAdhuSu // jyacchatsu svazakyaivaM pravartyati yati dhvani // 4 // iti vAstavakSAtyAdi dazavidhayatidharma sparddhayeva yathAdeH pradarzito dharmaH ayaM cetkarmaharo javedityAdi pUrvavyAkhyAtamiti vRttArthaH // 5 // arthaH-valI jema jAtivaMta ratnanA guNa na hoya, to paNa kAcanA kakamAno ghaNA kiraNano cakacakATa le tene viSe 'maNI zabda pravarne be. tema te liMgadhArIne viSe muni zabda pravarne 2 // go. tamAdi munine viSe rahyA je guNa te guNa A kAlanA sAdhune viSe nathI to paNa potAnI zaktiye udyama karanArane viSe yati zabda pravartaze // 4||e prakAre sAco je kSamAAdi daza prakArano yati dharma tenI sparkAye jANe zuM liMgadhArInae dekhAyo je dharma thA jo karmane hare to meru samusamAM tare ityAdi pUrve vyAkhyAna kayu e prakAre pAMcamA kAvyano artha thayo // 5 // . . . ... ... Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka 1.) * TIkA:-sAMpratametAni dazahArANi yathAkramaM pratyAci.. ' .khyAsuH . prathamaM tAvajjIvopamaInAdyanekadoSAvi vapurassaraM , uddezikalojanahAraM pratyAkhyAtumAha // . . artha:-have e daza dhArane anukrame khamana karatA graMthakAra prathama jIvano nAza e zrAdi aneka doSane prakaTa karI dekhAmavA pUrvaka zraudezika nojanahAratuM khaMgana kahe . .: . mUlakAvyaM. .. .. .. ... SaTakAyAnupamRdya niyamRSI nAdhAya yatsAdhitaM . zAstreSupratiSidhyate yadasakRnni striMzatAdhAyi yat // gomAMsAyupamaM yadAhu rathayanutkA yatiryAtyadhaH .. stako nAma jighitsatI (jighRkSatItyapipAgaMtaraM) da saghRNaH saMghAdi naktiM vidan // 6 // TIkA kA saghRNo dayAyuH vidan saMghAdinimittametanniSpamamitijAnan zruti pravacane jidhitsati attumicchati // zradeH sanaMtasya ghasAdezerupaM kiM tat saMghaH sAdhusAdhvIrupaH zramaNagaNaH AdizabdAdekachiyAdi zramaNaparigrahaH tasya jaktaM tatkRte nivRttamazanAdinAmeti kutsAyAM atIvakutsitametadnaktaM munInAM // jAnato muneH kRpAlorevaM vidhaM naktaM noktuM na kalpata ityrthH|| artha:-koNa dayAlu puruSa zrA, saMghAdinimitte nipajAvyu ema jANato thA jina zAsanane viSenojana karavA icche arthAta ko na icche. yA jagAe vyAkaraNaH-je san pratyayAMta je. ad jakSaNe Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mmmm -woman (110) -g: atha zrI saMghapaTTakaH-- dhAtu teno,ghasAdeza thaye sate.jidhitsati evurupa thayu ||sNghaati|| sAdhusAdhavIrupa:zramarAno samUha // zrAdi zabdathI eka betraNa Adi sAdhunuM grahaNa karavU tethI yA prakAre artha thayo je eka sAdhane nimitte nIpajAvyuM noz2anAdi be sAdhune nimitte nipajAvyu jojanAdi traNa sAdhue ityAdilA jagAye nAma zabdanoniMditarupI artha jANavo tethI oma artha thayoMje AnojanasAdhu nimitta nIpajAvyu De ema jANIne paNa tenuM grahaNa karavaM te ati niMdita ,eprakAra, jojana kRpAbu munine nogavana kalpe eTalo artha thayo. TIkAH atraca vidanitigrahaNAbUtopayogena bAhyaliMgaparikApuraHsaraM yatamAnasya yateHkadAcidAdhAkarmagrahaNe'pi samyaganavagamAttanaMjAnasyApi na dossH|| yathoktaM // thovaMti na puThaM na kahiyaMta gRhi nAyaro vakao // zyabaliyo vina laggai su.. vautto asaDhaM jAvo / ' " 'arthaH-AjagAye vidan e prakAranA zabdanuM gRhaNa karyu le mATe zAstratA upayoge karIne bAhAranA cinhIM parIkSApUrvaka yatanAyethI grahaNa karatA evA sAdhune kyAreka AdhAkarmi AhArarnu grahaNa thAya to paNa samyak na jANavAthI tenuM paNa nojana kareM meM to paNa doSa nthii|| te zAstramA kayu De je . .. TIkAH athaitasmin ko doSo yenaitadevaM kutsitamata thAha.. yatsAdhitaM tacchabdasya yacchabdena nityAnisaMbaMdhAcatazca yadanaktaM sAdhitaM niSpAditaM gRhasthenetizeSaH // kiM kRtvA zrAdhAyajaditsyakAn RSIn . yatIna yatinyo mayaitaddeyamiti ma. nasikatetyarthaH ....... .... .. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAA .': 'artha zrI saMghapaTTaka - 11) " arthaH-zrAzaMkA karI kahe je je e nojanamA zo doSa le je hetu mATe ene AIM niMdita kahoge to. tyAM kahe je tatzabdane yat zabda sAthe nitye saMbaMdha- mATe-je jojana siddha kayu De eTale nipajAvyu (gRhasthapada uparathI le) to artha Ama thayo je, gRhastha je teNe sAdhune udezine nipajAvyuM je A nojana.mAre sAdhune Apaq ema manamAM dhArIne karyu eTalo artha be. .. TIkA:-atha niravadyavRtyA yatinimittaM sAdhitepyasmin ko, doSa ityata Aha // upamRdya vidhvasya kAn. ssttkaayaan.|| SavidhajIvanikAyAn kathaM upmRyetyaah| nirdayamiti kriyA vizeSaNaM niranukaMpaM yathA navati // ayamartha etAvakila vanhi pAkAraMjoMna sAnukaMpasya nApi SaTjIvanikAyopamardanamaMtareNa saM. javati // evaM ca niravadyavRtyAnanaktasAdhanaM kathamapi sNgrte|| arthaH-AzaMkA karI kahe . je pAparahita kriyAe karIne yati nimitta lojana siha kare temAM zo doSa de to tyAM kahe je ba jIvanikAya upamardana karIne kIya prakAre? to nirdayapaNe, ni. daya pada le te upamardanarupa kriyAnuM vizeSaNa ke eTale Ama artha thayo je nirdayapaNe u jIvanikAyanuM mardana karI e jojana sAdhu nimitte nIpajAvyu le te agnipAkano AraMna. te dayAlune na hoyane SaT jIva nikAyanA mardanavinA te pAka paNa saMjave nahIM mATe pApara'hita kriyAye karIne pAka sAdhana ko prakAre paNa: thAya nahIM. TIkA yadartha caitAvAnAraMjastasya tajanyasakalapopAnuSa. gAtvatajaMgaprasaMgaH / / yadAha / jassahA AhAro AranotA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAINA - (112) . . atha zrI saMghapaTaka - ssa hoi niyameNa ||aarNne pANI vaho pANI vhehoshvynNgo|| zrataHkathamasya jaktasya na kutsitatvaM // .' arthaH-jene arthe ATalo badho AraMja .tene te artha thA. nathI utpanna thayu je sakala pApa teno saMbaMdha thavAthIM vrata naMgano prasaMga thaze. je mATe zAstramA kaDaM le je jene zrarthe zrAhArano zrAraMna De teneja niyamAe pApa le kema je AraMjane viSe prANIno vadha hoya ne prANI vadha thayo eTale vratano jaMga thayo mATe elojananuM niMditapaNuM kema na hoya apitu hoyaja // . TIkAH etena vastuta zrAdhAkarmaparyAyatA saMghAdinatasya sUcitA // AhAya viyappeNaM jaiNa kammamasaNAi karaNaMja // bakAyAraMjeNaM taM zrAhAkammAiMsu // ityAgame AdhAkarmazabda syaivaM vyutpAdanAt arthaH-eNe karIne vastutAye zrAdhAkarmarnu paryAyapaNuM saMghAdi nojanane ne ema sUcanA karI // kema je tenuM lakSaNa zAstramA kAM je je jene manamAMdhArIne bakAyano AraMja karavo tene zrAdhAkarma kahe , ityAdi Agamane viSe zrAdhAkarma zabdanI e prakAre vyu. tpatti karIe hetu mATe TIkA:-nanu navatvetadyathArthasAdhitaM tathApi siddhAMtAniSedhAnanyatIti ataah|| zAstreSu graMtheSu nizIthAdiSu prati vidhyate yatilojyatayA nivAryate yadanaktaM // kathaM asakRdatyaMta muSTatA khyApanAya muharmuhuH // tathAca AhAropadhivasatyAbhAkarmavicArAvasare nizIthe'bhihitaM // . . . . .: Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. atha zrI saMghapaTTakA - (113) 'TIkA:-ata zrAha // nizrRMzatAM niHzUkatAM nirdayatvamiti yAvat Adhatte karoti yat tadAdhAyi niHzUkatAkArakaM yadnaktaM zrayaM jaavH|| svayamakRtAdyapyAdhAkarma jAnana gRhAno munirbhakti madgRhiNaH prasaMgAtsaMjAdatyaMtagRdhruni zUkatvena saJcittamapi na jahyAt ataH kathaM na doSaH / ___ arthaH-e prakAra liMgadhArInu vacana tenA uttara rupa vizeSaNa kahe // je e lojana nirdayapaNAne kare je A lava je je pote karyu nathI ne karAvyuM nathI ne anumodyaM nathI. to paNa zrAdhAkarmane jANIne gRhaNa karato je muni te naktivaMta evA gRhasthano prasaMga thavAthI atize gRdhila [rasAsvAdavALo ] thazne sacitano paNa tyAga HOTOnA asA nahIM kare mATe kyama doSa nathI ? doSa rupaja dde|| TIkA tamuktaM ||scN taha vimurAMto giehaMto vaDhdapasaMga se // niddhaMdhaso agiko na muasajipi sopalA. arthaH te zAstramA kayu De je AdhAkarmI jANe ke ne gRhaNa kare le to gRhasthano prasaMga vadhArato ne nirdaya rasa lonI te thaine paDhI sacittane paNa nahI mUke // TIkA:-ata evAtyaMtametajihApayiSayA gaNadharA AnuruppeNaitajJocarAeyupamAnAni darzayAmAsuH // tathA cAha // gomAM sAdIti // gosurajermAsaM pititaM // AdizabdAghAMtoccArasurAmahaH tairupamA sAdRzyaM yasyatattathA yadnnaktamAhurbuvate gaNadharAH svapraNitAgameSu // ___ artha eja kAraNa mATe gaNadhara mahArAjAe audezika jo Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ww * atha zrI saMghapaTTakA jananI atyaMta tyAga karAvavAnI ilAe te audezika jojanane ghaTe tevI tenI upamA dekhAnI le te upamA vizeSaNe karIne kahI dekhAne je, gAyatuM je mAla te sarakhaM halojana Adi zabdayI cAMti tathA viSTA tathA madirA tenI saMghAya sahazapaeM jetuM eTale te vastunA je e nojana potAnA graMthone viSe kayuM . TIkAH yathAhi gomAMsabhakSaNaM loke dharmaviruddhatvena mahApApahetutvAdatyaMtaniMditatvAcca vivekinA sarvathA heyaM / tathA zrAdhAkarmajaktamapi // evaM vAtAdiSvapi yathAsaMjavaMyojyaM // yathokaM // vaMtuccAralurAgo saMsasamamiti teNa tajjuttaM // paJpi kayati kappaM kappA puvvaMkarisaghamaM // . artha:-te kahI dekhAme le. je gomAMsatuM nakSaNa lokane viSe dharma viruddha paNe mahA pAparnu kAraza e hetu mATe ane ati nidita e hetu mATe vivekI puruSane sarvathA tyAga karavA yogya . tema AdhAkarma nojana paNa tyAga karavA yogya . e prakAre vAMti AdinI upamA paNa jema ghaTe tema jomavI. te upara zAstranuM vacana je vAMti tathA viSTA tathA surA tathA gomAMsa te sara zrAdhAkarma lojana ke. TIkAH atha prakAraNAMtareNAdhAkarma zabdArtha vyutpAdayan jayotpAdanenAsyAvazya heyatAM drshyti|| yatheti prakAre yadnaktaM jutvA'zitvA yatirmuniti gacchati adho'vastAtsaMyamAditi aSTavyaM / / athavA'dhogati narakaM // etenAdhAkarma zabdasyArtha iyaM vyutpAdayatA prakaraNakAreNA'paramapyarthakSyaM sUcitaM / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwantanama AAAAAlim - atha zrI saMghapaTTakA (116 ) arthaH-have bIje prakAre zrAdhAkarma zabdano zrarthapragaTa karatAM jayane utpanna kara teNe karIne e zrAdhAkarma jojana avazya tyAga karavA yogya De ema dekhAme . yathA zabdano prakAra eTalo artha karavo, eTale je prakAre je nojanane jamIne muni saMyamathI hegla thAya (jraSTa thAya ) athavA adhogati (narakane) pAme ve eNe karIne zrAdhAkarma zabdanA be artha pragaTa karatA je prakaraNanA kartA teNe bIjA paNa be artha sUcanA karyA le. TIkA:-yathAtmannamiti // shraatmkrmetic|| tatrAtmAnaM cAritrAtmAnaM haMti zrAtmannaM // zrAdhAkarmanojino hi tAvatpAkAraMjAnumatyAditizcAritrAtmA hnyte|| tathA zrAtmani karma zrAtma karma AdhAkarma / pariNato hiyati reSaNIyamapi guhNan gRhiNA -svArtha pAkAraMjAdi yaskarma nirtitaM tadahomatkRte zojanAmada manaM niSpanna miti paritoSAdAtmani nivezayati tena ca badhyata itinavatyAtmakarma / arthaH-te kahe je je eka to zrAtmana ne bIjo zrAtmakarma, 'temAM cAritra rupI zrAtmAne haNe mATe Atmanna kahIe. kema je zrA'dhAkarma jojino cAritra rupI AtmA te pAkanA AraMjanI anumodanA karavI ityAdikavane haNAya ne. valI zrAtmAne viSe je karma te zrAtmakarma kahIe. kema je AdhAkarma grahaNa karavA tatpara thayo je yati te eSaNIya jojana- grahaNa karato sato paNa gRhasthe potAne arthe pAkAdi je kAz AraMja karma nIpajAvyu tene ema mAne le je aho A gRhasthe mAre arthe sAraM zranna nIpajAvyu ema mAnIne ghaNA saMtoSathI (AnaMdathI) potAnA zrAtmAne viSe teno Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na V AAAAAA - atha zrI saMghapaTTaka ajiniveza kare be teNe karIne ebaMdhAyale mATe e zrotmakarmakahIe. TIkAH yamuktaM // zrahavA jaMtaggAhiM, kuNa ahe saMjamAu nee vA // haNazva caraNAyaM se ahakamma tamAya hammavA // thA. hAkammapariNarDa, phAsuamavi sNkilikprinnaamo|| AyayamANo bajAztaM jANasu attakammaMtu // artha:-zrA be gAyAno lAvArtha upara zrAvI gayo . . . . TIkA:-evaM vidhAdhAkarmazabdasya caturdA vyutpatirArSa svAt ||atrc vRtte eka vAkyasthenaiva yababdena zakalavAkyArthe dIpite yatpratipadaM yacabdopAdAnaM tasaMghAdinaktasyAtyaMtaparihara*NIyatAkhyApanArtha // etena yatInAmAdhAkarmanojanasamarthanAya yatparairanyadhAyi pUrvAdharitaH dhanAdhipatyAdi zramaNasaMghanimitta nirvRtannatAdinApi dharmAdhAraM zarIraMdhArayettadA ko doSa ityaMta tadIpa pratikSitaM maMtavyam arthaH-e prakAre AdhAkarma zabdanI cAra prakAre vyutpati karI je eka to AdhAyakarma, bIjI adhaHkarma, trIjI zrAtmanna ne cothI Atmakarma; teto RSi vacanathI pramANarupa be. zrA kAThayane viSe eka vAkyamA rahelo je yat zabda teNe sakala vAkyano zrartha 'pragaTa kayoM ne je padepade yat zabdanuM grahaNa kara te to saMghAdi jo. * jananuM atyaMta pariharavApaNuM jagAvavAne arthe je. eNe karIne yatine 'zrAdhAkarma bhojana karavAne arthe liMgadhArIe pratipAdana karyu hatu je / pUrve moMTA gRhastha hatA, ityAdi prAraMnIne zramaNa saMgha nimitta nIpa"jAvyu je 'nojanAdi teNe karIne dharmanuM zradhiArabhUta zarIra dhAraNa Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. atha zrI saMghapaTakakaravAmAM zo doSa je tyAM sudhI te sarva khaMgana karyu: . TIkAH-tathAhi // yadidAnIMtanakAlApekSayA yatInAmAdhA karmajojana miSyate navanistatkiM yAvajjIvatayA Aho svikAdAcitkatayA // yadyAdyaH kalpaH so'nucitH|| AdhAkarma nojanasya yAvajIvatayAzAstre'nanidhAnAt // .. arthaH-liMgadhArI pratye suvihita puDhe je tuM zrA kAlanI apekSAye yatine AdhAkarma nojana icche be,te tuMjAvajjIva zrAdhAkarma jojana karavu ema kahe je ke kyAreka karavU ema kaDaM ddN||jo zrAdi pakSa je jAvajjIva kara te icchato hu~ to te aghaTIta . kema je AdhAkarma nojana- jAvajjIva karavApaNuM zAstramA kojagAe kaDaM nathI; e hetu mATe. TIkAH tasyApavAdenaiva taMtra pratipAdanAt / / tasya ca kAdAcitkatvAt // puSTAlaMbanena kadAcidityakRtyavastu sevanaM hyapavAdaH na cAsau sArvadikaH // tattve ntsrgtvaaptteH|| . . arthaH te AdhAkarma jojanazAstrane viSe apavAde karIneja pratipAdana kayu De e hetu mATe, ne te apavAdanuM paNa kyAreka dhAcaravApaNuM De e hetu mATe, kema je apavAdanulakSaNa eDe je puSTa yAsaMbane karIne kyAreka na sevavA yogya evI vastunuM je sevana. tene apavAda kahIe.ne e apavAda sarva jagAe levAto nathI.ne josarva jagAe apavAda levAto hoya to ene utsargaguNAnI prApti thAya eM hetu mATe // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 118 ) atha zrI saMghapaTakaH TIkA: - yatheoktaM // sAmAnna vihI nANI o, jassaggo tavvise sizro iyaroM // // pANivahAi nivattI tividaM tivideSa jAjI'vaM // puDhavAisa sevA, nRppanne, kAraNa mi jayaNAe // migara hiyassahiyassava, vavAo hoi nAyavvo. artha :- sAmAnya vidhi te utsarga be, ane vizeSa vidhi te apavAda be, tyAM yAvajjIva trividhe prANivadha na karavo e utsarga chAne kAraNa upajatAM yatanAthI pRthvyAdikanI sevanA nidaMjI : puruSa kare to te apavAda be. TIkA: -- ata eva yugapradhAnairanekA tizaya nidhAnairapi zrI .vairasvAmI pAdai mahAdurnideNa hetunA vidyApiMgamupabhujyApi tasya cAdhAkarma bhojananyUna doSasyApi // piMka asohayato pracaritI ityasaMsa natthi / cAritaMmi asane savvA dirakA ni-- ratthiyA // iti vacanAdU duSTatAM paryAlocayada nistIrthAvyava- cchittaye ziSyamekamanyatra preSya saparivAraiH pravacana vidhinA'nazanaM pratipede || - prartha:-eja kAraNa mATe yugapradhAna evA ne aneka pratiza ghanAjaMkAra evA zrI vairasvAmIe jyAre mahA dukAlI pamI tyAre zuddha bhojananI prApti na thai e hetu mATe zrAdhAkarma bhojanathI nyUna doSa yukta evo vidyApiMga tenuM bhojana kayuM; topaNa zAstramAM kahuM je je azanAdika AhAra pratye aNazodhato acAritrI "kahIe mAM saMzaya nathI, cAritrane jAve sarva dizAM nirarthaka The. : e vacanathI te bhojananA duSTapaNAnI zralocanA karatA vairasvAmI 1 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakA - je te tetuM aSTapaNuM vIcArIna tIrthano gaccheda na thAya mATe eka ziSyane pIjI jagyAe bhokalIne parivAra sahIta zAstra vidhiya kerIne anazanano aMgikAra karatA havA. TIkAH yadihIdAnImAdhAkarmajojanaM yatInAM yAvajjIva tyA vidheyasyAcadA kayaM tAzA pravacanadhuraMdharA vidyApi doSaH jiyA tAdRzaM mahAlAhasaM kurbIran / tasya tatonyUnadoSatvAt / / kAyasya ca tadAnImapiSamAtvAta. . arthaH-jo yatine AdhAkarma jojana jAvajjIva karavA yo. gya hota to tevA-mahAna puruSa pravacananA dhuraMdhara te vidyApiMganA vopana karInete prakAracaM eTale anazanarUpI moTu sAhasa karma kare!!! naba kare. kema je te vidyAjino bhASAkarmi jojanathI nyUna-doSa e hetu mATe. ne te vakhata kAla paNa mukhamA hato e hetu bhATe TIkAH na ca kA zaktirasmA maMdalavAnAM taccaritamanuvidhAtuna hiMgajAnAmudaryate yo vaTakASTamazitapacatItyasmAkamapyudaryeNa tejasA tathA nAvyamitivakttavyaM // yato na hi taccaritakInanena vayaM tacaritamanuvidhApayituM navannivyavasitAkatu kAlAnusAreNA'dyApi tAdRzeSu dAnakuleSu satsu prAsukaiSaNIye. jApi mAyeNa vRttau saMjacatyAMkimityAgraheNa saMghAdiktamevAdI.. pate avaliH artha:-evI raute suvihitanAM vacana sAMjaLIne liMgadhArI bhalyA je maMda satvavAlA eTale nirbaLa te amArI evI zakti kyApA hoya je mahaMta puruSanA zrAcaraNane anusarIe, kema je hAthIno Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (120) 8. atha zrI saMghapaTTakA jaTharAgni te nakSaNa karelAM vamanAM lAkamAM paNa pacAve . paNa hamAro jaTharAgni evo nathI eTale je te moTA puruSato thogo doSa lAgyo tene paNa na sahana karIne anazana karI gayA paNa amArAthI to kAMza evaM thAya nahIM. tyAre suvihita bolyA je jo ema tamo kadetA ho te na kahevU je e hetu mATe te moTI puruSatuM caritra kehi dekhAmayuM teNe karIne kAMza temanI peThe tamArI pAse amAre karAvaq evo vyavasAya.nathI eTale abhiprAya nathI. tyAre zuM? to kAlane anusAre Aja paNa tevAM denAranAM kula sate. paNa prAsukane eSaNIya eTale nirdoSa evA nojane karIne paNa nirvAha bate zA vAste saMpAdi nimitta nojananeja Agrahe karIne tamo grahaNa karoDo. 3 TIkAH-dRzyate cAdyApi kecinmahAtmAnaHzubhenajaktena saMyamapAlanAyAtmAnaM yaapyNtH||ath zubhenAlpIyasAmevedAnIM zarIra / '-yApanA ataadhaakaanyupgmH||trhitaavNt eva dIyaMtA kiMtU viSTaiAtAvanirevatIrthAvyavacchedasijhegAbahu muMmAdivacanasya ja. vatAmapi prasiddheH // tadavasyAmo nUnaM saMghanaktAgraho'dhunAtanaya... tInAmatibhratAnibaMdhano na dharma zarIradhAraNahetuka iti nAyaH pakSaH // artha-A kAlamAM paNa keTalAka mahAtmA puruSa dekhAya meM je zuddha nojane karone saMyama pAlavAne arthe AtmAno nirvAha kare dene vaLI jo ema kahetA ho je zuddha nojane karIne thomAno nivAha A kALamAM thAya mATe AdhAkarmano aMgikAra karIe bIe, to tyAM kahIe bIe je, " tamo jeTalAnoM zurU nojane karIne nirvAha thAya teTalAMnaja dIkSA Apo ghaNAne zuM karavA Apoge teTalAvate. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - atha zrI saMghapaTTakA - ja tIrthano gaccheda nahIM thAya kema je zramaNa alpa ne bahu muMmA e vacananI tamArAmAM paNa prasiddhi eTale tamo paNa ene pramANa karo ge te hetu mATe. A kALanA yatiyo saMghAdi nojananuM je grahaNa kare . tenuM kAraNa eja ne ema amo nizcaya karIe bIeM je te atize rasalonI thayA le. tethI AdhAkarmI jojana kara je. paNa dharmazarIra dhAraNa kara e kAi kAraNa nathI, eprakAre jAvajjIva AdhAkarmI jojana karavArupa tamAro prathama pada tenuM khaMmana thayu. TIkA:-atha dvitIyaH tadevametat glAnAdyavasthAyAM arjivAdiSu zujhenAniAdecAdhAkarmagrahaNasyApyAgame prtipaadnaat| zubhena nirvAhetu tasya kAdAcitkatayApi grahaNe dAtRgRhItro rahitatvenA nidhAnAt ||ydaad|| saMtharaNaM mi asuI, unhavi gihaMta ditayANahiyaM ||aanr diteNaM, taMceva hiyaM asaMtharaNe. arthaH-have bIjo pakSa je kyAreka grahaNa karavA rupI kalpa te paNa A prakAre je glAnAdi avasthAmAM, ukAla pase ityAdi kAraNe zuddha nojanavate nirvAha na thAya tyAre prAdhAkarma grahaNa karavArnu AgamamA pratipAdana karyu . ne zukravate nirvAha zrAya tyAre to tetuM grahaNa karanAra tathA denAra e benuM ahita thAya ema zAstramAM kaDaM be. te vacanano artha je. TIkA:-yadapyukta "mAtmAca yatinA yathAkathaMcana rakSaNIya" ityAdi // tadapyanAlocitAnidhAnAt // nahyetatsUtraM dehasya dharmasAdhanatvena yatInAM yAvajIva mAdhAkarmasevanaparaM, kiMtu tathA vidhAlaMvanasadanAve kadAcidAdhAkarmAdisevanenApi punaH saM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 122 ) - atha zrI saMghapaTTakaH yamakaraNAyAtmA rakSaNIya ityetatparaM prAyazcittavidhAnena tajanya pApanAzanasya puNo visohIti vacanena pratipAdanAt // artha:-vaLI je tame ema kadhuM je yatiye je te prakAre potAnA zrAtmAnI rakSA karavI ityAdi, te paNa vicAra vinAnuM kahetuM ve paNa vicArathI nathI. kema je e sUtra kAMi ema kahevAne tatpara nathI je deha dharma sAdhana be mATe sAdhune jAvajIva zradhAkarma sevana kara. tyAre zuM ? to te prakAranaM eTale koi moTuM AlaMbana utpanna thaye sate kyAreka dhAka Adi sevana karIne paNa pharIthI saMyama karavAne AtmA rAkhavo e prakAranA chArthane kar3evAne tatpara be kema je prAyazcittanA vidhiye karIne te AdhAkarma thakI thayuM je pApa tene nAza karavAne puNovisAhI ityAdi vacane karIne zAstramAM pra tipAdana karyu be. TIkAH - - yAvajIvaM tadAsevane tu zuddhe khasarAbhAvena puNovisohI ti vacanasyA'caritArthatvaprasaMgAditi // etena yatyarthaM ghRtAdinizrAvidhAnamapi pratyuktaM // tasyAdhAkarmasthApanAkItAdi doSa kalApaka litatvenA nekajaMtu vidhvaMsahetutvena ca bhagavadbhi nivAraNAt itarathA satrAgArAdInAmapi tatkalpatvena jainadharme vidheyatvaprasaMgAt // " artha:-- ne jo jAvajIva zrAdhAkarmI jojananuM sevana hota to zuddha jojanano avasara na zrAvata tethe karIne " puNo visohI " e vacananuM vyarthapaNuM thavAno prasaMga thAta e hetu mATe enuM khaMgana karyu te karIne sAdhune arthe ghI Adi vastunI nizrAnuM je karavuM tenu Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTaka (123) wwwwwwnA paNa khaMmana thayu kema je tene AdhAkarma sthApanA vecAthI lAva, i. tyAdi doSanA samUhe karIne sahItapaNuM je e hetu mATe ne aneka jaMtunA nAzanuM kAraNa , mATe jagavAna tIrthaMkare ghRtAdi nizrA nivAraNa karIbe, jo ema na hota eTale nizrAnuM nivAraNa na karyu hota to jainadharmane viSe sAdhune sadAvarta AdikanuM nojanAdi levAno eTale kalpapaNe karavAno prasaMga hota paNa teto nathI e hetu mATe niznA na klpe|| TIkA-naca satrAgArAdInAmasaMyatajanapoSakatvena pApahetu vAdavidheyatvaM ghRtAdinizrANAM tu saMyatopaSTaMnakvena puNyanibaMdhanatvA vidheyatvaM naviSyatIti vAcyam // artha:-liMgadhArI bole je sadAvarta zrAdikanaM nojanAdi je sAdhune na kalpe tenuM kAraNa to e je je sadAvarta to asaMjati evA lokanuM poSaNa kare . e hetu mATe pAparnu kAraNika ,mATe e sAdhune levA yogya nathI, paNa ghIAdikanI nizrAto saMja tine napaSTaMna karanAra De eTale Teko denAra puSTa karanAra De evI le teNe karIne puNya bAMdhavAnuM kAraNa ne e hetu mATe karavA yogya thaze tyAre suvihita bolyA je ema tamAre na bolavU TIkA:-nizrAdiSu ghRtAdigrAhiNAM yatInAmapi gAddharyAdinA siddhAMtaniSikakAritvenA saMyatatvAnidhAnAt // tathA colayorapyanayoH samAnadoSatvena jainamate niSedhAt // ghRtAdisaMgrahasyaca zrAvakANAmapi rasavANijyatvenAgame niSedhAdataHkathaM yatyarthaM tatsaMgrahaHkriyamANa zoneta // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) Re atha zrI saMghapaTTakA - mamax arthaH-nizrAdikane viSa ghRtAdi grahaNa karanAra yatine paNaM rasalonipaNuM thavAdika doSa je teNe karIne siddhAMtamA niSedha karyu / teno karanAra e zrayo mATe asaMjatipaNuM prApta thayuM mATe e beno sarakho doSa thayo eTale sadAvarttana levune nizrA karavU levu e be asaMjatine je mATe e benuM jainamatane viSe sAdhune levAno niSedha De e hetu mATe, ne zrAvakane paNa ghRtAdi saMgrahano ne teno vepAra karavAMno AgamamA niSedha mATe yatine arthe ghRtAdino saMgraha karavoM te kema zonne. TIkAH-idAnI gRhigRheSvalAjena ghRtAdinizrAM vinAyatInAM zarIradharaNasyApyAlaMbanamAtratvAt // kAnugRheSvadhunApiyathe5 shuddhghRtaadipraatH||purjidaadypekssyaatu kadAcidalAnepyUnodara taayaastpstvenopkaaritvaat|yduktaalcyte lajyate sAdhu, sAdhu caiva na lanyate alabdhe tapaso vRddhilabdhe dehasya dhAraNAtadaho mUDhA AlaMbanAnAsenAdyUnatAmeva puraHkurvANAH sarvathAyatikriyA.. mutsRjaMtonalAMte // arthaH-vaLI zrA kALamAM gRhasthanA gharane viSe ghRtAdina maLe mATe ghRtAdi nizrA vinA yatine zarIranuMdhAraNa thazzakatuM nathI ema je kaho bote paNa AlaMbana mAtra ne eTale zroTu dekhAmavAnuM ke kahevA mAtra De kema je zraddhAlu gRhasthanA gharamA Aja paNa potAnI zvA pramANe zuddha ghRtAdikanI prApti thAya e hetu mATe, ukAlAdikanI apekSAye to kyAreka nyUna lAna thaye bate uNodarapaNAne paNa tapapaNuM e hetu mATe upakArI te zAstramA kayu De Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +8 atha zrI saMghapaTTakaH 3 (125) je koi vakhata sAmale koi vakhata sAruM na male koi vakhata muddala . paNa na maLe tyAre sAdhu puruSa to na maLe tyAre tapanI vRddhi thAya be ne maLe tyAre dehanuM dhAraNa thAya be ema mAne te kAraNa mATe aho mUDha puruSa to vAlaMbananA yAsa mAtre karIne kevala potAnuM khaukamapaNuM zrAgaLa karI dekhAmatA sarva prakAre sAdhunI kriyAno tyAga kare bepa lajAtA nayI eTale e peTanarA ema lAja pAmatA nathI je yA veSa dhAraNa karIne te zuM karIe bIe e moTuM Azcarya be. TIkAH - yadAha // saMghayaNakAla baladUsamarUvAlaMbaNA ghettaNaM // sabaMciya niyamadhuraM, nirujjamA pahuMcati. artha:-je mATe zAstramAM kahyuM be ke keTalAka nirudyamI puruSa. saMghayA tathA kAlabala tathA dUSamacyAro te rupa AlaMbana grahaNa karI sarva potAnA niyamarupI dhurAne nizce mukI deve. TIkA :- yadapi zrAzrA vRddhaye'zugrahaNamapyaduSTa mityAyavAci, tadapi vismRta jinavacanasya javato'nidhAnaM // azuddha piMmasyadAtRgRhItrorahitatvena prAgeva pratipAdanAt / tathA zraddhAvaMdhurasyApi naratapateH zakaTapaMcazatyupanIta snigdhamadhurasvADunakSyai tidAnaMprati jagavatAyugAdidevana pratiSedhAt // artha:-vaLI suvihita liMgadhArI pratye kahe be je tame kahu~ je zrAvakanI zraddhA vadhavAne zuddha grahaNa karavAmAM doSa nathI topaza visAryA jina vacana jeNe evo je tuM, te tAruM kahetuM ve ma je zuddha piMnuM dAna to dAtAne ne grahaNa karanAra e vene zrahita karanAra be. ema moe prathama pratipAdana karyu. ba. e. detu Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) - atha zrI saMghapaTTakA - wwwwwwwwwwwww mATe. vaLI jarata rAjA pAMcase gAmAM suMdara madhura svAyu evAM lojana narine sAdhu dAna pratye ati zraddhAvaMta thayA topaNa nagavAna zrI yugAdi deve te dAnano niSedha kayoM ne e hetu mATe TIkAH-rAjapimatvAtpratiSedhaticenna // zrAdhAkarmatvenaivatapratiSedhasyAgamezravaNAt // ata:prathamapazcApanItayorazuzuka piMmayorAjapiMgatvenasamAnatvepiyanagavAna 'zuddhapinamAdhAkarma tvenaiva nyaSedhat tenAvagachAma zrAdhAkamaiva sarvadoSecyomahIyAnanyathA' zuddhavad zuGamapirAjapimatvenaivanyaSedhat // arthaH-tyAre liMgadhArI bolyA je eto rAjapimahato e hetu mATe niSedha karyo, tyAre suvihita boTyA je ema tAre na bolavU kema je zrAdhAkarmapaNuM hatuM eja hetu mATe niSedha kayoM je. ema zAstramA sAMnaLIe bIe kema je prathama je tyAga karyo te azuddhapiMga hato ne par3hI je gRhaNa karyo tezuma piMma hato mATe e bene rAjapiMpaNuM to sarakhaMja hatuM to paNa jagavAna ene azuddhapiMga eTale zrAdhAkarmapaNuM emAM ne ema jANIne niSedha karyo te hetu mATe ema jANIe boe je AdhAkarmaja sarva doSa thakI moTo je. ema jo na hoya to jemaazujano tyAga karyoM tema zukamino paNa rAjaMpiMga ema jANIneja niSedha karata. TIkA:-tathA tisArApasaraNAya nagavannimittanirmitamodakaM dAtuM samudyatAyArevatyA bhagavatA niSedhanAJca // tasmAckhuddhadAnenaiva zrAjhAnAmapi puNyotpAdaH // AdhAkarmagrahaNena ca yateH svArthaparihAeyAkIdRzaH parArthaH // svavaMcanena vastutaH propkaaraanuppneH|| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM atha zrI saMghapaTTakA (127" arthaH-vaLI revatIjIe atisAra roga maTAmavAne jagavAnana nimitne modaka nipajAvyo ne tene devA ujamAla tha tyAre nagavAne teno niSedha kayoM ne te kAraNa mATe zuddhadAne karIneja zrAvakane paNa puNya nutpanna thAya be ne AdhAkarma grahaNa karIne yatine svArthanI hAnI thAya je mATe parArtha kevo thAya ? naja thAya. kema je vastutAe to potAnA AtmAnuM vaMcana karIne paropakAranI siki thatI nathI e hetu mATe // TIkAH yathoktaM // jANeNaM cattaMappaNayaM nANadasaNa carittaM // tazyA tassa paresiM, aNukaMpA nasthijIvesu // artha:-je mATe zAstramA kaDaM jyAre je potAnA jJAnadarzana cAritrane taje je tyAre jANavU ke tene parajIvomAM anukaMpAnathI TIkA:-tathAnyatrApyuktaM // paralokavirujhAni, kurvANaM dUratastyajet // zrAtmAnaM yotisaMte, so'nyasmai syAt kathaM hitH|| . arthaH-vaLI bIje paNa kaDaM ne je, paralokane viruddha karato je puruSa teno beTethI tyAga karavo kema je potAnA AtmAnuM bagAme De te vIjAno hitakArI kIye prakAre hoya. TIkAH-evaMca saMyama zarIropaSTaMnakasvAditi hetuprayogopyanupapanno vizeSaNAsiddhatvAt // uktanyAyena satatAdhAkarmajojino yateH zarIrasya saMyamazarIratvAnupapatteH // tathA zrAddhazrajhAvRdhihetutvAditi dvitIyahetuprayogopyasamIcInaH AdhAkarma nojanopAdAnasyAgamavirukatvena deto barbAdhitaviSayatvAt // brAhmaNena surA peyA avajavyatvAtU kIravadityAdivat // . .. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) 48. atha zrI saMghapaTaka . arthaH-vaLI saMyama rupI zarIrane upaSTaMna karanAra ne eTale Teko ApanAra , e hetu mATe e prakArano je hetuprayoga ko tepaNa aghaTita . kema je vizeSaNe karIne asipha be, eTale hetuprayoga khoTo De kema je pUrva kAM e prakAranA nyAye karIne niraMtara AdhAkarmanuM jojana karanAra yatine saMyamarupa zarIranIja asidhi le mATe vaLI zrAvakanI zrajhAvRddhi thAya e hetu mATe e prakArano bIjohetu prayoga karyo te paNa sAro nathI kema je AdhAkarma jojananuM grahaNa karavU te Agama viruddhapaNe bAdhahetunuM sthAna De eTale e anumAna prayoga nirbAdha nathI kIye dRSTAMte ? to jema brAhmaNane surApAna karavU e surA mughanI peThe narama vastu e hetu mATe e prakArano anumAna prayoga jema bAdhita tema A anumAna prayoga paNa bAdhita e. Tale khoTo De. TIkA:-tathApi prativAdyupanyastahetudUSaNamAtreNa na svapada sikiriti svapadopisAdhanamucyate // yatInA mAdhAkarmannojana manupAdeyaM SaTajIvanikAyopamaI niSpannatvAt tathAvidhavasatyAdivat // tathA yatInA mAdhAkarmajojanamajojyaM dharmalokaviruSka vAdgomAMsavaditi // evaMcopapannametatsaMghAdinaktaM yatinA na loktavyamitivRtrArthaH // 6 // arthaH to paNa prativAdiye sthApana karyA ne hetu temAM dUSaNa dekhAmavA mAtre karIne potAnA padanI siji nathI thatI mATe potAnA padane viSe paNa anumAna sAdhananA prayoga karI dekhA je.je yatIne AdhAkarma bhojana grahaNa kara yogya nathI kema je na jIva nikAyanA maIna thakInatpanna thavApa e hetu mATe jema va jIvani Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH - ( 129 1 kAyanA mardana kI niSpanna thayo evo nivAsa gRhaNa karavA yogya na te te pradhAkarma jojana paNa grahaNa karavA yogya nathI vaLI bIjo anumAna prayoga je yatine AdhAkarma jojana jamavA yogya nathI kema dharma ne loka e vemAM viruddha ne e hetu mATe gomAMsanI peThe. jema gomAMsa be te dharmane loka e bemAM viruddha ve. mATe zramadaya be tema yatine AdhAkarma jojana paNa ajakSya de // ema siddha yuM je saMghAdi nimitta je jojana te yatine jogavavA yogya nathI e prakAre hA kAvyano thayo // 6 // e prakAre he zikanojanano . prathama dvAra saMpUrNa thayo. TIkA:-- idAnIM devavyopanogAdidUSaNa prardazanadvAre jinagRhavAsadvAraM nirAcikIrSayAha // artha:-have deva dravyano upayoga e yadi dUSaNanuM dekhAmanuM e dvAre karIne jina maMdiramAM nivAsa karavA rupa dvAranuM nIrAkaraNa ka khAnI icchAye kahe . mUla kAvyaM. gAyadharvanRtyatparamaNiraNa puguMjanmRdaMgakhat puSpasa gudyanmRgamadalasalloca caMcajanaughe // devapayopogadhruvamava patitAzAtanAcyatrasaMtaH saMtaH saddbhaktiyogye nakhalu jinagRhe'rha matajJA vsNti||1|| 17 - Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) - atha zrI saMbapaTTakaH -ww.www.www. wwwwwwwwwwwwww - TIkAH-khabunizcaye jinagRhe'haMdanavane'rhanmatA jagavadA gamaniSNAtA yatayonaiva vasaMti satatamavatiSTate // tadAgame tannivAsasyAtyaMta nivAraNAt ||sNtovivekinH|| kutaztyatAha // satIzolanA'kRtrimA naktiHzArIrasaMcamAtizayastasya yogya mucitaM tasmin niktirevayatastatra kartuM yujyata itinnaktiyogyatA meva vizeSato vizeSaNadvAreNa darzayati arthaH-arihaMta matanA jANa eTale nagavAnanAM Agama tenA pAragAmI evA sAdhu nizce jinagharamAM nivAsa nahIja kare, eTale temAM niraMtara nahIM rahe. sAdhune jinamaMdiramAM nivAsa karavAnuM zAstramA atyaMta nivAraNa karyu le mATe saMtaje vivekI puruSate tyAM nahIM rahe. zA hetu mATe ? to tyAM kahe ke je, jinamaMdira ke The, to sArI ka. paTara hita je bhakti tene yogya eTale nakti karavA ghaTita De mATe naktinuM yogyapaNuMja vizeSa karIne vizeSaNabAre kahI dekhAme . TIkAra-gAyaMtaH kalamaMDAdisvareNa grAmarAgaigavadguNAnevotkIyaMtogaMdharvAH pradhAnagAyanA yatra tattathA // nRtyaMtI nATya zAstroktakramaNa karacaraNAyaMgavidepaMkurvatI paNaramaNI vArastrInatakI yatra tatathA arthaH-madhura gaMjIra evA svare karIne nAnA prakAranA rAgarA gaNIye sahita gaMdharva eTale pradhAna gAyaka loka te je jinamaMdiramA gAta kare le evaM ne nATyazAstramA kahyA pramANe hAthapaga Adi aM Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (11) Aa gano vikepa karavo te rupa nRtyane karatIle vezyA nartakIyo) te je jinamaMdirane viSe evaM // . TIkAH-raNaMtovaiNa vikairmukhamarutAjighAtAnmadhuraMdhvanaMto ve evovaMzA yatra tattathA guMjaMtomArdagikai pANinyAMtAmanA gaMjIra svanaMtaHmRdaMgA murajA yatra tattathA arthaH-vAMsaLIne vagAmanArA puruSa temanA mukhavAyuno praveza thavAthI madhura vAge je veNu te je jinamaMdirane viSa evaMane mRdaMganA vagAjanArA puruSonA hastatAmanathI gaMnnIra zabda karatI mRdaMgo te, je jinamaMdirane viSe evaM. TIkA:-khaMtyolaMbamAnatvAnmaMdapavanena kaMpamAnA devasapArtha viracitAHpuSpastrajaH prasUnamAlA yatra tattathA // puSpagrahaNenaca pupphAmisathuzneyA ityAdinA sAhacaryAnidhAnAtpakvAnnAdibalistutilakaNapUjAghyasyApIha grahaNaM dRSTavyaM arthaH-maMdapavane karI kaMpatI ne lAMbI, pUjAne arthe racelI De puSpamAlA te je jinamaMdirane viSe, evaM A jagAye puSparnu grahaNa kayu le teNe karIne tenI saMghAthe zAstramA grahaNa karelI je pakvAnna bali pUjA, tathA stutipUjA. e ve pUjA, paNa ahIM grahaNa karavU. TIkA:-nayan jagavatpratimAvilepanAtha vimardanasamubala dAmodachAreNa prasaranmRgamadaH kastUrikA ytrtcthaa|| sasaMtaH ya- . Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 132) -g. athaM zrI saMghapaTTakaH numanmwwmarwarwwwwwww - nowmanawwanmam hAMzumayatvAt muktAphalAdivijiniyuktatvAcca dIpyamAnA - hocA vitAnAni yatra tattathA // caMcaMto mahAdhanavasana vibhUSaNAM / garAgaprasAdhitazarIratvAd nAjiSNavojanaughAH zrAvakasamudAyA yatra tattathA / / tatazca gAyadgaMdharvacatat nRtyatpaNayaramaNi cetyAdi karmadhArayaH tasmin // etAnihinagavadguNagAnAdIni pravarANi jinagRhe naktihetukAni navyAnAM zulanAvollAsahetutvAvalobunirvidhIyate // arthaH-nagavAnanI pratimAnA vilepanane arthe maIna karI mATe uThalyoM je sugaMdha te sAre karIne prasaratI ne kastUrI te je jinamadirane viSe, ne pakUla vastramaya ne mATe zolatA ne motInI vicitra racanAe yukta mATe dedIpyamAna e prakAranA De caMdavA te je jinamaMdirane viSa evaM, ne moTA mUlanAM nAre evAM vastra tathA bhUSaNa tathA aMgarAga teNe karIne dedIpyamAna evAle zrAvakanA samUha te je jinamaMdirane viSe evaM, e prakAranAM sarva jinamaMdiranAM vizeSaNa je teno karmadhAraya samAsa karavo jinamaMdirane viSee sarva jagavAnanA guNagAnAdi zreSTa kahyAM te jinagharane viSe naktinAM kAraNika mATe javya prANIne nAvanA uhAsanAM kAraNa mATe zraddhAlu puruSa kare . TIkA-yamuktaM // pavarehiM sAhaNehiM pAyaMtrAvovi jaayepvro|| * nayaM anno javanago eesiM syaannlkssyro|| . arthaH-je mATe zAstramA kahyu be je sArAM kAraNe karIne jAva paNa mAye sAro zrAya be. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 atha zrI saMghapaTTakaH - ( 113 ) TIkA:- athaivaMvidhana ktiyogya jinagRhe kimiti sAdhavona nivasaMti tatrAha / saMto vijyataH kutodevadravyasya jina vitasya upajogaH satataM tatra zayanAsanAjojanAdikaraNenopajogaH tathA dhruvA zAsvatI yAvajIvaM prathavA dhruvaM nizcitaM maTho jinagRha jagatI saMbaddhoya tinimitta niSpannaupAzrayastasya patitA thAdhipatyaM jinagRha lekhakodgrAha NikAkarmAtarA disakalaciMtAkAritvenAdhikAritvamitiyAvat // caityavAsino hi niraMtara saMca riSnujana saMkulatayA tatrAvyayaM sthAtumazakuvaMta stadanuSaktajuvi maM vidhAya sarvA taciMtA vidyatIti bhavatimAvapatyaM // arthaH- have liMgadhArI suvihita pratye pUDhe je je A prakAre bhakti karavA yogya je jinamaMdira temAM sAdhu kema nivAsa na kareM ? tyAre suvidita kahe je je yA prakAranA doSathI jaya pAmatA sAdhu nathI nivAsa karatA, te doSa kaDe be, je deva dravyano upabhoga thAya mATe upajoga te zuM to niraMtara jinamaMdiramAM sUvuM tathA jojanAdikanuM karavuM te upabhoga be tathA niraMtara eTale jAvajIva zrathavA nizce maThapatipaNuM thAya mAMTe maTha eTale jinagharanI jaMgatI saMbaMdhi je yatinimitta nipajAvyo upAzraya tenA patipaeM eTale dhaNIpar3heM, jinamaMdiranuM lekhUM lakhavaM tathA nagharANI karavI ityAdi bIjAM kAmakAja karavAM ema sarva ciMtAnuM karavApaNe adhikArIpaNuM De vaLIcaityavAsI je te niraMtara tyAM zrAvatA jatA loke karoneM vyApta be mATe vyagrapaNe eTale samAdhipaNe rahevA samartha / nathI yatA te jiMnamaMdira saMbaMdhI pRthvImAM maTha karAvIne sarva tenI ciMtAne pote kareM mATe mapratipaNuM temane be. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 134 ) 4- atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:- tathA jagavatpratikRtipratyAsattau jojanazayanAsana niSTIvanAdya vidhikaraNena jJAnAdyAyasya zAtanA jaMzanaM // jagavatsaMnidhau hi bhojanAdi kurvANo yatirjJAnA dilAnAda cazyatIti nvtyaashaatnaa'vjnyaa|| tatazca devadravyopajoga cetyAdidvaMdvaH tAbhyaH arthaH- vaLI bhagavAnanI pratimAnA samIpa jojana kakhuM tathA sUnuM tathA Asana karavuM tathA thuMkavuM ityAdi adhikaraNe karIne jagavAnI AzAtanA thAya ve. te zrAzAtanA zabdano artha je jJAnAdikano je lAja teno nAza thAya jethI eTale jagavaMtanI samIpe bhojanAdikane karato je yatite jJAnAdi lAjathI RSTa thAya be, mATe azAtanA eTale avajJA be. devadravyopajoga ityAdi padano iMDa samAsa karavo. TIkA:- athagrahiNAM jagavannimittaM svadravyeNa nirmApita devagRhe vasatastadavyaM ca kanakAdika manupabhuMjAnasya yateH kathaM devadravyopabhogaH, jinadravya niSpanne hi tatra nivasata stadUvyaM ! sAkSAdU jAnasya vA syAditicet na // artha:- have liMgadhArI suvihita pratye bole be je, gRhastha loka potAne dravye karIne nIpajAvyuM je devaghara temAM nivAsa karanAra yatine devadravyano upabhoga kema karIne thayo ? kema je te jha vya te suvarNAdika teno do upabhoga karato nathI mATe, ne jo jinadravye karIne nIpajAvelA sthAnamAM nivAsa kare athavA te avyano sAkSAt upanoga kare tyAre jinadravyano nRpatjoga kadevAya Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTaka kharo, tyAre suvihita bolyA je tAre ema na bolavU. TIkAH-gRhiNA svavasunirmApitatvepi devasadanasya devatrAkRtatvena devavyatvA ttathAca tatra vasataH sAdAttachanamanupacuMjAnasyApi mune devvyoplogopptteH|| sAkSAdevajavyaniSpanne tu kA vA / / kiMca nityaM tatra vAsena niHspRhasyApi taJcitAdau vyA priyamANasya sAkSAttadgraMthopayogasyApi saMjavAt rAjaniyogAdiSu prathamaM nirIhANAmapi paanthaalaavoplbdheH|| arthaH kema je gRhasthe potAnA avye karIne nIpajAvelu ebuM paNa devaghara te devane zrarpaNa karyu ne, e hetu mATe devavyapaNuM le mATe tyAM vasanArane ane sAkSAt te dhanane jogavanAra e bene paNa devapravyanA napajoganI prApti ,ne sAkSAtdeva avye karIne nipajAvebuM hoya tyAre to tenI zI vAta kahevI, vaLI zuM? to niraMtara tyAM nivAse karIne nispRha evA munIne paNa te avyanI ciMtAdikane viSe vepAravaMta thavAthI sAkSAt te graMthanA napayogano paNa e. Tale sAkSAt te avya saMbaMdhI upalogano paNa saMnava be, kema je prathama keTalAka nirIha eTale nogAdikanI vAMjagae rahita muni hatA te paNa rAjAnI AjhA ityAdi kAraNe te avyasaMbaMdhane pAmyA to par3I te munine te aThyanA naphloganI vAMDA prApta tha ne e . hetu mATe. TIkA:-athAstAM tatra vasato munerdeva avyopatnoga stathApi tatrako doSa iticeducyate tadanogasyAnaMtajanmasudAruNa viSAkaralena naravatAntidhAnAta Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH __ arthaH-have liMgadhArI kahe je je jina maMdiramA rahenArane deva avyano upannoga thAya to paNa temAM zo doSa , tyAre savi. hita kahe je ke ghaNo doSa de. je deva avyano napajoga kare ne tene anaMta janma sudhI mahA AkaruM pAparnu phala jogava, pake De e hetuM mATe ema jagavAna zrI tIrthakare kA be. TIkAH-yadAha // devassa parInogo aNaMtajammesudAruNavivAgo / / jaM devanogabhUmisu buTThI nahu vadara carine / atrahi devajUmisuMjAnasya yatazcAritrAcAvenadAruyo vipAka: pratipAditaH // tathA saMkAsAdizrAvakANAM caityajatryopajoginA satyaMtadAruNa vipAkasyAgamepi bahudhA zravaNAt // . arthaH-je mATe te zAstra vacana je devavyano parijoga kare le te anaMta janmane viSe dAruNa pApaphalane logave , e jagAe deva jamine jogavanAra yatine cAritrano nAza thayo teNe karIne dAruNa pApa phaLaD nogavad pratipAdana kayu vaLI saMkAsAdi zrAvake caitra anyano napanoga ko teNe karIne anaMta dAruNa pApaphaLa logavyu te AgamamA ghaNI jagAe saMjaLAya ne e hetu mATe. TIkAH-tathA jiNapavayaNabuDhikaraM pannAvagaM nANadaMsaNagugANaM, nakato jiNavaM anaMtasaMsAriI do // tathA cezya Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTaka (17) davaM sAhAraNaM ca jo hara mohiyamaI dhammaca sona yANa ahavA baddhAuu~ narae. arthaH-te nupara zAstranA vacana je, jinanA pravacananI vR. ki karanAra ne jJAna darzananA guNanuM prajAvaka evaM jinaavya tene lakSaNa karanAra je puruSa te anaMta saMsArI hoya vaLI moha pAmI . mati te jenI evo puruSa caitya avyane tathA sAdhAraNa avyane bagAme, te puruSa dharma pratye jANato nathI. eTale paranave dharma na pAme e jAva athavA te puruSa, bAMdhyu De narakanuM AnakhaM te jeNe evo thAya. TIkAH-ityAdyaparAparAgamavacanAni / ciMtayaMtomahAmunayo devajavyopatnogena navakUpapAtAtkathaM na trasyaMti tathA mAmpatyAdapi mahAmunayo biyati // yata:maMgehi devajavya niSpannovAsyAt gRhiNA yatyartha svbhvyennkaaritovaa| tatrAdyapada tannivAso yatInA muktaprakAreNa devavyopannogaprasaMgAdevAnucitaH // arthaH ityAdi bIjAM bIjAM Agama vacanane vicAratA mahAmuni, devavyanA napajoge karIne saMsArarupa kUvAmAM paravAnuM thAya le mATe kema na trAsa pAme temaja maThapatipaNuM thavAthI paNa ma. hAmuni jaya pAme . je hetu mATe maTha je te devavye karIne ni. pajAvyo hoya athavA gRhasthe yatine arthe potAnA avye karIne nipajAvyo hoya, temAM prathama pakSa je devavye karI nopajAvelA nivAsane viSe sAdhune rahe tenuM pUrve kachu e prakAre khaMmana thayu kem je devanyanA napallogano prasaMga thAya mATe aghaTita ; Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) 28 atha zrI saMpapaTTakaH TIkA:- dvitIyetvakalpanIyatvAttannivAsAnupapatteH // tasya kevalasAdhu nimittaM niSpannatvena mahAsAvadyazayyArUpatvAt // yathoktaM // kAlAikaM tu vahANA aniketAceva zraNa nikaMtAya // vajAya mahAvA sAvajA mapyakiriyAya / samapahA sAvajAya sADhUNamiti // artha:-gRhasthe yatine zrarthe potAnA ivye karIne nivAsa karAvyo doya te rUpa je bIjo pakSa tene viSe paNa te nivAsanuM akadapavApa be. kema je te nivAsa kevala sAdhu nimitte nIpajAnyo be mATe mahA sAvadharUpa be e hetuM mATe sAdhune na kalpe, te zAstramAM kanuM beje // TIkA:- akalpanIya vasatyAderyatInAM grahaNaniSedhAta || // yadAda || piMka siddhAM ca vanaM ca catuththaMpAyamevaya // kappiyaM na gihikA, pamigAhitA kappiyaM // " arthaH-na kalpavA yogya je vivAsa Adika tenuM yatine pra eu karavAno niSedha be ne zAstramAM kathaM ve je piMka tathA nivAsa tathA vastra tathA cauthaM pAtra te sarva na kalpe evAM hoyato na grahaNa karavAM ne jo kalpe evAM hoya to grahaNa karavAM. mahAsAvayazayyAvA sasyApyAgame TIkA:- zrathApavAdena nidhAnApavAse yatInAM ko doSaiticenna // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - ~ - - arthaH have liMgadhArI kahe je je apavAde mahA sAvadya sthAnamAM paNa nivAsa karavo ema zAstramA kAM ne mATe sAvadyarupa je mamvAsa temAM rahenAra yatine zo doSa ne tyAre suvidita bolyA je ema tAre na bolavaM, TIkAH-gRhiNA svavyeNApi yatividhAsyamAnadevaciMtAnisaMdhinA tasyanirmApitatvena devanuvi niSpannatvena ca jinagRha vastuto devajavyatvAt // apavAdasya cakadAcitkatvena nityaM avatAM tatravAse tsyaapynupptteH|| arthaH gRhasthe potAnA avye karIne testhAna nApajAvyuM paNa emAM A abhiprAya rahyo , je thA sthAnamA yati raheze ne rahIne devaciMtAdika karaze evA anusaMdhAne karI nIpajAvavApaNuM be, e hetu mATe ne vaLI deva saMbaMdhI pRthvIne vidhe nIpajAvavAparyu le mATe jinagRhanI peThe vastutAye devAvyapaNuMDe e hetu mATe, ne apavAdane to kadAcitpaeN De mATe niraMtara temAM rahenAra evA tamAre to apavAdanI siddhi prApta thatI nathI. TIkAH-evaM mauvAsaMsadoSa manvAnA munayaH kathamiva maupatitAmaMgIkurvIran / tathA jagavadAzAtanAtopi vivekinastrasyati arthaH-e prakAre mauvAsane doSa sahita mAnatA muni je te mampatipaNAno kemaja aMgIkAra kare ! naja kare. vaLI vivekI puruSa jema mauvAsathI trAsa pAme le tema nagavaMtanI zrAzAtanAthI paNa nAsa pAme de. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (10) atha zrI saMghapaTakaTIkAH atha keyaM jagavatpratikRtInAmAzAtanA? kiM guruNAmivAsannagamanAvasthAnAdinA mukhanAzAkuharani:sarada viralovAsani:zvAsAdinistadehopatApAyApAdanalakSaNA nata tAsu. jagavadadhyAropeNa pUjyavahumAna prakarSasUcakasaMcamAtizayarUpAll artha:-have liMgadhArI vole je je lagavAnanI pratimAnIAzAtanA te kara thAya , zuM gurunI peThe te pratimAne samIpa jaq tathA besabuM ityAdike karIne mukha tathA nAsikA tenA raMdhrI nIkaLato je zvAsozvAsa ityAdike karIne temanA dehane napatApAdika thAya e rupanI zrAzAtanA kaho bo ke te pratimAne viSe jagavAnano abhyAropa thavo teNe karIne pujyanuM je vahumAna teno je utkarSa tenesU. canA karanAra evo.je atize saMtrama te rupanI AzAtanA kaho bo. TIkA na tAvadAya, nagavatAM paramapadaprAptatvena tatpratika* tInAM tadasaMbaMdhena tadasaMnnavAt // nApidvitIya, garlAgArAdyavagrahaM. vihAya tiSTatAMtadasaMnavAt // // yathoktaM // solAlaMdavalANe rahaghamiyAnImamaDhavivittesu / / ThaMti muNIjayaNAe titthayarAvaggahaM muTu arthaH temAM prathama kahI je AzAtanA te saMnnavatI nathI kesa je nagavAna to mokSapadane pAmyA ne mATe temanI pratimAne jagadAnane koI saMbaMdha nathI mATe te AzAtanA saMjavatI nathI ne vIjA pAnI paNa AzAtanA saMtravatI nathI kema je jemA pratimA rhe| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH . AAMAN RAJARAMMAnmmm a sakamananded w evaM orano parasAla ityAdi sthAna tenA avagrahano tyAga karIne radetA je muni temane te pratimAnI AzAtanAno saMjava nathI je mATe zAstramA kaDaM le je. TIkA:-anyathA jinapratimAdhyAsite gRhe vasatAM zrAvakANAM lagavadAzAtanAlayena bahiravasthAnaprasaMgAt // kiMca na saMjavatyeva sarvathA jagavatyatnaktiH, na hipiturnavane vasatAM tatta nayAnAM pitaryajaktirnAma, pratyuta pitaraM vihAya yutakasadane va. satAM teSAM loke mahAnayaza paTahaH prasarati arthaH-jo. ema na kahIe to jinapratimA jemAM rahI e. Tale ghara derAsara jemAM be evAM gharane viSe rahenAra zrAvakane paNa na. gavAnanI zrAzAtanAnA jaye karIne ghara mukIne ghara bAraNe rahevAno prasaMga prApta thaze e hetu mATe vaLI sarvathA nagavAnane viSe temane nakti nathI ema kahe paNa saMbhavatu nathI pitAnA gharamA rahenAra je tenA putra temane pitAne viSe nakti nathI ema kahe, saMnavatuM nathI, ulaTuM pitAne mUkIne sAsarAmA rahenArano lokamAM moTo apayazarupI pamaho pasare ne eTale moTo apajaza gavAya , TIkA:-jagavaMtastu samyagjJAnadarzanacAritradAnena saMsAra kAMtAranistArakatvAt yatInAM pitRnyopynydhikaaH||shrtstene diSTatayA teSAmavazyamAdaraNIyA ataeva jagavatAmapUrvasamavasa raNAdau tatra sannikRSTAnAM zramaNAnAmanAgamane prAyazcitamA , mame pratyapAdi / / Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwmaanWowww 142.) , - atha zrI saMghapaTTakA / ' artha:-nagavAna tosamyak jJAnadarzanacAritranu, dAna karIne saMsArarupI moTI aTavImAMthI nistAra karanAra je. e hetu mATe ya. tine pitAthakI paNa atize adhika ne mATe telagavaMta to atIze samIpapaNe te sAdhune avazya AdaravA yogya je. eja hetu mATenagavaMtanA apUrva samavasaraNAdikane viSe, tyAM samIpe rahenAra sAdhu jo jagavaMtanI pAse na Ave to temane zAstramA prAyazcita karavAnuM pratipAdana karyu De. TIkAH-yadAha // jattha apuvosaraNaM adipuvvaMva jeNasamaNeNa / bArasahi joyaNe hiM so e3 aNAgame sahuyA tadevaM - jinanavanAMtarvAsepi yatInAM na lagavadAzAtanAprasajatIti // * arthaH-te zAstranuM vacana je te kAraNa mATe yatine jinanavanamA rahetAM paNa jagavAnanI zrAzAtanAno prasaMga nathI. TIkAH-atrocyate // yattAvadanihitaM jagavatAM paramapadaprAsatvena prathamavikalpoktAzAtanA'saMnavaiti tadayuktaM // nagavatAM muktatvepitatpratikRtInAMtadguNAdhyAropeNa tatvenAdhyavasAnAjativadAzAtanAyAapi saMjavAtU // anyathA muktatvA vizeSenakterapyanupapatteH. * * arthaH have liMgadhArIe zrA prakAre caityavAsanuM maMkana karyu, tenuM muvihita puruSa khemana kare , je tuM ema bole je jamavAnato Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwwwwwwwwwwww jaba zrI saMghapaTTikA - 1 mokSapadane prApta thayA be. mATe prathama vikalpamAM kahI je AzAtanA tano saMlava nathI; te tuM ayukta bole De kema je jagavAna muktie gayA , topaNa temanI pratimA viSe, te jagavAnanA guNano Aropa karIne nagavat rupe karIne nizce karavAyI jema nakti utpanna yAya ne temaja AzAtanA utpanna thavAno paNa saMlava De, ne jo ema nakahIe to jagavaMta mukti gayA , temanI ahIM nakti karavAthIna. gavaMtane muktimAM kA vizeSa yatuM nathI. mATe naktinI paNa a siddhi prApta thaI eTale nakti paNa tAre mate na karavI joie, teto tuM mAne De ne AzAtanA kema mAnato nathI. __TIkAH-tatpratimAnaktyannaktimatAmupakArApakArayorbahudhAgame zravaNAca // ataevAsannAvasthAnA dinA nagavatyAzAtanA siddhestaketukazcaityavAsapratiSedhaH pUrvapakSapuraHsaraM sijhAMte niracAyi // yathAha // jAtitthayarANa kayA baMdaNamAvarisaNApAhumiyA // natI suravarehiM samaNANa tahiM kahiM jaNiyaM _arthaH-vaLI AgamamAM jagavAnanI pratimAnI je nakti tathA annakti tenA karanArane upakAra tathA apakAranuM bahudhA sAMnaLavA paNuM , eTale nagavatanI pratimAnI nakti karanArale upakAra thayo te tathA antakti karanArane apakAra thayo te ve zAstramA saMjaLAya hai, eja kAraNa mATe samIpanivAsa Adi karavAthI nagavAnane viSe AzAtanAnI lihile. te AzAtanAna kAraNa je caityavAsa teno niSedha siddhAMtane vive pUrvapakSapragaTa karone ghaNoje caravyo le te ko le.. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g atha zrI saMghakA TIkA-asyArthaH, yadyAzAtanAdoSAccaityAvasthAnaM yatInAM na saMgabate tadA tIrthakRtAM suraiyAAvarSaNAdikA gaMdhodakasecana samavasaraNaracanapramukhA prAbhUtikA pUjopacArarUpA kRtA, tatra samavasaraNe zramaNAnAM kathaM kena prakAreNA'vasthAnaM naNitamiti / arthaH-e zAstranAM vacana kahyAM teno artha TIkAkAra kahe ke je prathama pUrvapakSa karIne uttara kaheze je jo AzAtanAnA doSaMthI yatine caityamAM nivAsa karavo nathI saMjavatoto tIrthakaranI devatAye je puSpavRSTi, sugaMdhImAna jalatuM siMcaveM, samavasaraNanI racanA ityAdi jeTa sAmagrI pUjAnA upacAra rupa karI te samosaraNane viSe sA. dhune kIye prakAre rahevAnuM kaDaM ye TIkA: atraiva paraHsvapana siddhaye prasaMgamAha ||jsmnnaann na kappa evaM egANiyA jiNavariMdA // kappaiya gazna je sikAyayaNe tayavirukaM // atrAhi yathA jinAnAmekA kitvaprasaMgenA'nAhAryaprAtihAryapravRtisamavasaraNavi yatI nAmavasthAna kalpate evaM caityAyatanepi na virudhyate // arthaH-yA jagAye jema sAdhu vinA jinanuM ekAkIpaNuM yavAnA prasaMge karIne kyAre paNa prAtihArya vinAnuMsamavasaraNa hoya nahIM mATe nizce prAtihArya sahita je samavasaraNanI pRthvI tene viSe sAdhune rahe karape temaja caityamAM paNa sAdhune nivAsa karako temA kA virodha nathI. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 1945 ) TIkA: - ityAdau pUrvapake pareNa kRte prAcAryeNa prasaMgAccaturvidhepi caitye yatInAM kadapAkalpayoH samAdhiranihitaH, yathA, sAdammiyANa hA cavvihe liMgajaha kuruMbI // maMgalasAlaya mattIe jaM kayaM tattha eso || arthaH- ityAdi pUrvapakSa bIjAe karyo tyAre prAcArye prasaMgathI cAra prakAranA caityane viSe paNa sAdhune yA kalpavA yogya be A kalpavA yogya nathI evA prakAranuM samAdhAna kayuM be // te gAthA || TIkA:- tradi prathamArddha liMgavacana dena caturvidhasya sAdharmikasya madhyAt kuTuMbino vArattakAderarthAya yatkRtaM caityAdi tatra yatInAmavasthAnAdikaM kalpataityuktaM // dvitIyArhetu maMgalAdi caityamadhyAd naktikRte'yamA dezovyavasthArUpaH pratipAditastamAda || artha :- TIkAkAra te gAthAno artha kahe be je yA gAthAnA prathama viSe liMga vacananA de karIne cAra prakAranA sAdhakinI madhye kuTuMbI jevArattakamuni ityAdikane garthe je caityAdika karyu hoya temAM sAdhune rahevAnuM kalpe be esa ka Ane gAthAnA vIjA zrarddhane viSe to maMgalAdika caityanI madhye caktiye kayuM je caitya tena viSe yA Adeza je te vyavasthArUpa pratipAdana karyo be te kahe // TIkA:--jaivi na zradAkammaM, jattikayaM tadavi vayiM tehiM // jattI khalu hoi kayA jilA loe vidito // dhita 15 I Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1146) . gatha zrI saMghapaTTakA - Antarnwwwww wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwnamahanews WA kAsavao, vayaNaM adhynnaapotiiepsthivmuvaase||khnu, vitti nimittaM jayAceva // dunnidhi malassa vi taNurappesa anhANiyA // unau~ vAnavaho ceva, teNa tinaceze ||atraahi devanimittanirmitatvena jinanavanasyAdhAkarmatvAnAvepi yatInAM tadaMtarvAse nagavati zarIradaugaMdhyAdihetukAzAtanAdoSaprasaMgAd jaktinimicaM tannivAso sunInAM nivaaritH|| zrataevAti parihArakhyApanAya caityavaMdanAdigatAnAM tatrAvasthAnakAlaparimANalaNanena prakArAMtareNApi tanivAsapratiSedha statraivAgame': jyadhAyi // arthaH-A gAthAone viSe devanimitta nIpajAvyuM e, hetu mATe jina javanane zrAdhAkarmapaNuM nathI to paNa te sAdhunI samIpe nagavaMta rahe te zarIrano je durgadha e AdI kAraNe karI AzAtanAdoSa thavAno prasaMga be. mATe nakti nimitte jagavaMtanI samIpe munine rahevAno niSedha karyoM ke eja kAraNa mATe atize niSedha prasiddha karavAne caityavaMdanAdikane arthe caityamA gaelA je sAdhu temane tyAM rahevAnA kAlanu parimANa kA be, bIje prakAre paNa caityamAM nivAsa karavAno niSedha tehIja AgamamAM kahyo / TIkA:-yathA, tinni vA kaI jAva, thuzyo tisiloshyaa|| tAva tattha aNunAyaM, kAraNeNa pareNavi // * arthaH-traNa zlokanI traNa thoyo kahevAi rahe teTaloja vakhata tyAM rahevAnI rajA bAkI kAraNe vadhu radevAya tenI jUdI vAta ke Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +8 atha zrI saMghapaTTakaH ( 147 ) TIkA:- taeva taddarzane tadavagrahabhUmipradeze vA saMcamaeva vidhAtavyo na tvavajJA // yaduktaM // itto prosaraNAisu, daMsaNa mitte gayAi zroraNaM // succai cezya siharAiesa sustAvagANaM pi // gurudevaggaha bhUmIi juttazroce va ho parijogo // i5phala sAdgo saphalasAdago harA // arthaH-eja kAraNa mATe te jagavaMtanA darzanane viSe vA temanI avagraha bhUminA pradezane viSe nakkinuM zradhikyapaNuM kara pA vajJA to naja karavI z2e mATe zAstramAM ka be je // . TIkAH - itarathAzAtanAprasaMgAt tasyAzcAnaMtasaMsArakAraNa tvAt // yuktaM // prasAyaNa mittaM; zrasAyaNavaUpAi samattaM // [zrANAnimittaM kuvvai dIiMca saMsAraM // tadaMtarvAse tu yatInAM satatamrazanapAnazayanAdi kriyAsaMbhavAdavazyaMnA'vinI bhagavadAzAtanA || " arthaH- jo ema na kare to zrAzAtanAno prasaMga thAya ne te yA zAtanA ve te anaMta saMsAranuM kAraNa be e hetu mATe zAstramAM ka be je zrAzAtanA eja miyAtva be ne zAtanAnuM varja e sama kita a. ma je zAtanA nimita saMsAranI vRddhi kare be mATe te caityamAM nivAsa kare tyAre to yatine niraMtara jojana tathA pAna tathA zayanAdi kriyA karavAno saMbhava be mATe avazya bhagavaMtanI AzAtanA thazeja. TIkA:- ata eva pUjArthaM jinasadanAMtarvartinAM tadna krisatAM pUrvAcAryai razanAdikriyA nivAritA / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) atha zrI saMghapaTTaka wwwwwwwwwwww MAR Anamannmmmmon mwwwwwwwanm // yathoktaM // taMbolapANanoyaNupANahathInogasayaNa nivnne|| muttuccAraM jUaM vajAra, jiNamaMdirassaMto // nihivaNAdakaraNaM, asakahA aNuciyAsaNAyA // zrAyayami annogo, devA udaahrnnN|| devaharayaMmi devA, visayavisa vimohiyA vina kayA vi // abarasAdi pisama, hAsakiDDAivi karaMti // arthaH-eja kAraNa mATe pUjAne zrarthe jinannavanamA rahelA je naktivaMta puruSa temanI nojanAdika kriyA te maMdirane, viSe karavAno niSedha kahyo . je mATe te zAstranuM vacana je taMbola, pAna, nojana, pagarakhAM, strIno saMnoga, zayana, thukavU, mala, mUtra, tathA jugaTuM e daza vAnAM jina maMdiramA varjavAM. vaLI devatAne dRSTAMte e AzAtanA na karavI, jema devatA sudharmA sajAmAM jinanI dADhA ne teyo strInogAdika karatA nathI temaja thukavU tathA jojana karavU, asatkathA karavI, uMcA Asane besa, ityAdi jinamaMdiramAM na karavAM. vaLI viSayarupI viSe karIne moha pAmyA evA devatA paNa derAsaramAM kyAre paNa apsarAyonI sAthe hAsya krImA ityAdi nathI karatA. TIkAH yadapi garnAgAraM vihAyetyAdinA dvitIyavikalpoktA zAtanA'nnAva pratipAdanaM tadapya'dRSTAgamatAM navato vyNjyti|| yataH // sAlAlaMdetyAdi vacanasya nipuNanirUpaNenApi Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 atha zrI saMghapaTTakaH ( 149 ) kvacidappAgamenupalaMjJAt, tvAbhidhAne sarvatrAnA zvAsaprasaMgAt // svamanISAkalpitapAThAnAMtvAgama arthaH-vaLI teM kahuM je gajArAne mUkIne rahetA ityAdike karone vIjA vikalpamAM zrAzAtanA nathI evaM pratipAdana karyuM te paNa dAruM jinAgamanuM aNapaNuM be tene pragaTa karI Ape be je detu mATe " sAlAlaMda " ityAdi tArI matikalpita vacana koi sArA puruSanA nirupaNa karelA graMtha viSe paNa tathA zrAgamamAM paNa dekhAtuM nayI mATe potAnI buddhiye kalpelA pAune jo zrAgama kahIye to sarva jagAe vizvAsa thavAno prasaMga thAya e hetu bhATe || TIkA:- kiMca nizrAcaitya vicAra prakrame yAtrA nimittAgAmukasaMyatArthaM gRhilA svadravyeNa devadravyeNa vA bahirnirmA pitasya maMrupAderniSevaNenAdhAkarmAnumatyA devadravyopanogena vA suvihitAnAM nizrAcaitye gamanAbhAvaH pratyapAdi // artha:-vaLI nizrAcaitya vicAranA prakaraNane viSe yAtrA nimitte zravatA je sAdhu temane arthe gRhasthe potAnA dravye karIne athavA devavye karIne gAma bAraNe nipajAvyAM je maMrupa Adi rahevAnAM sthAnaka tenuM sevana kara tethe karIne zradhAkarmanI anumodanA zra thavA devadravyano upoga teNe karIne suvihitone nizrAcaityamAMja vAno niSedha pratipAdana karyo . TIkA:- tathAca kalpanASya // ThAi mAizrosaraNa maMgavA saM jayadevA // peDhiyanRmI kamme, nisevA zramaI dosA // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (150) 8. aya zrI saMghapaTaka: M A and arthaH te upara kalpanASyanuM vacana pramANa thApe je je. . TIkAH-evaMca yadAbahirmamapa niSevaNAdinApi prAyazcittA pattiranihitA tadA kA kathA garlAgArAdiparihAreNa zAlAbalAnakAdiSvavasthAne yatInAM, tatratatopyadhikataradoSasaMnnavAditi arthaH-e prakAre jo bAhira marupamA nivAsAdi kare to paNa prAyazcittanI prApti kahI le to kevala gArAdikane mUkIne zrA. sapAsa nivAsa karanAra yatInI to zI vAta kahIe kema je tyAM te thakI paNa atize adhika doSano saMjava ne e hetu mATe TIkA:-yadyapyanyathA jinapratimetyAdinA zrAkAnAM gRhabahirvAsaprasaMjanaM // tatrApi tadavagrahakalpitabhUlAgasyaiva devAlaya tvAt anyasya ca sakalasyApi gRhigRhatvAt tatravasatAMzrAkAnAM nAzAtanAsaMnavaH, jinamaMdirasyatu samastasyApi jinoddezena nimApitatvAt kathaMtadekadezepi vasatAMyatInAM nAzAtAnAdoSaH syAditi / / arthaH vaLI anyathA jinapratimA ityAdi vAkye karIne zrAvakane ghara thakI bAraze rahevAno prasaMga thaze ema je kahyaM teno nuttara paNa ema je je tyAM paNa jinamaMdirano avagraha kalpelo eTaloja je pRthvIno lAga tene devAlayapaNuMDe ne vIjA samasta nAgane to grahasthay ghara evI saMjJA mATe te gharamA rahenAra zrAvakane A Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA zAtanAno saMnava nathI ne jinamaMdirane to samastane paNa jinanA na. deze karIne nipajAvavApaNuM 2 mATe te jinamaMdiranA eka dezamAM paNa rahenAra yatine kama AzAtanA thAya ? thAyaja. TIkAH-kiMca pUjArthaM samudghakasthApitalagavadaMgavahumAna : nibaMdhanatvenacAtyaMtaviSayiNAmapitridazAnAM sudharmAsalAparivarjanenAMganAsaMgogAdeH sijhAte zravaNAt / / arthaH-vaLI devatAye pUjAne arthe mAnnamAmAM sthApela je nagavAnanA aMga tenuM bahumAna kavU e hetu mATe atyaMta viSayI evA paNa devatA sudharmA sanAmAM strInA saMjogAdikano tyAga kare 2 ema sijhAMtamA sAMjaLIe gae mATe jagavAnanI pratimAnuM bahumAna kayu joeM 1 . 1 TIkAH yadapi lokikodAharaNena jinanavanaeMva yatInAM vAsasamIcInatAvyavasthApanaM tadapi navato jinamatAnaipuNyaM sUcayati // lokalokottaramArgayorninnatvAt / / lokocaramArgedi nagavatividyamAnepi vaMdanavyAkhyAnAdyavasaraevasAdhUnAM tatpratyAsattizravaNAt // arthaH-vaLI laukika dRSTAMta-je pitAne ghera putra rahe ityAdi teNe karIne jina navanamAMja sAdhune nivAsa karavo, e ThIka De ema je teM sthApana karyu te paNa tAruM jina matamA ajANapaNuM be. tenI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (192) - atha zrI saMghapaTTakA - sUcanA kare le kema je laukika mArgane lokottara mArga temAM nedapaNUM raghu le mATe, ne lokottara mArgane viSe paNa nagavAna vidyamAna bate sAdhune lagavaMtanu vaMdana karavU athavA vyAkhyAna sAMjaLavU ityAdikane arthe jagavat pAse je Avaq te paNa avasare hatuM ema zAstramA sAMjaLIe bIe e hetu mATe. TIkA:-vaiyAvRtyakarasyApinojanAdisamaya eva tatsannikarSajAvAt satataMzayanAdyAsaktyAhi tdaashaatnaaptteH|| Agameca jagavataH pAraNakAdau pAdanyAsabhUmAvapi mahAgauravAItayA tadanA kramaNArthaM ratnamayapIranirmApaNazravaNAt tatazcaivaMvidhagauravAhoNAMjagavatAMpratikRtisadane pikathaM yatinivAsaHzreyAna syaat|| arthaH-vaLI jagavatanI vaiyAvacca karanArane paNa nojanAdi samayane viSeja jagavatanI samIpe javAnuM le kema je niraMtara jo zayanAdika pAse kare to lagavaMtanI AzAtanA thAya e hetu mATe, ane zrAgamane viSe paNa nagavatanA pAraNAdikane viSe eTale nagavaMta jyAM pAraNuM karavA bese tyAM tathA paga mUkavAnI cUmine viSe paNa te jagavatanuM AkramaNa na thAya eTale saMghaTAdika na thAya mATe ratnamaya pITha nIpajAve evaM zAstramA sAMnaLIe jIe te hetu mATe e prakAranI moTyapa karavA yogya je nagavaMta temanI pratimAnA gharane viSe paNa yatine nIvAsa karavo te zreya naNI kema hoya eTale cai. tyanibAsa sAro te kayA prakAre tuM kahe je ? // TIkA-lokepyekagRhavAsepi tanayAnAMca bahumAna yogyatvena pitRzayyAdi parijogA'darzanAt // yadapya pUrvasamavasaraNAdau Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -48. atha zrI saMghapaTTaka: nikaTazramaNAnA manAgamane prAyazcittApAdanena vidyamAnanagavadAsatyA caityavAsavyavasthApanaM tadapi bhavato mugdhasya keyUrapAdabaMdhananyAya manuhati // arthaH-lokane viSe paNa eka gharamA rahetA evA paNa putra temane pitA bahumAna karavA yogya De mATe ritAnI sukhazayyAdikano upanoga karavAnuM dekhAtuM nathI ne je apUrva samosaraNa Adikane viSe pAse rahyA je sAdhu te na Ave to prAyazcita karavAnapratipAdana karyu le teNe karIne jagavAnano saMbaMdha thAya mATe caityavAsa avazya karavA yogya De evaM je tuM sthApana kare je te to apasamaju evo je tuM, te tAre A prakArano nyAya thayo je hAtharnu AjUSaNa bAjubaMdha tene lazne page bAMdhaq evA prakAre aNasamajunA nyAne anusare // TIkA-yadihyapUrva samavaraNe jagavaMtaM vaMditu manAgaDatonyarNa dezasthasya muneH prAyazcitamuktaM etAvatAyaterjina gRhavAsasya ki mAyAtaM, vaMdanArtha hi yatenaMgavatsamIpAgamanaM vayaM manyAmahaeva // satataM zayanAdinA nivAsasvacyAse tadAzAtanApattyA nehaamH|| . artha:-jo apUrva samavasaraNane viSe jagavaMtane vaMdana karavA na zrAvatA samIpadezamA rahenAra muni temane prAyazcita kachu eNe karIne yatine jinamaMdiramAM nivAsa karavA saMbaMdhI zuM pramANa Avyu ? vaMdanane arthe yatine jagavaMtanI samIpe Avaq ema to amo paNa mAnIe bIeja paNa niraMtara zayanAdi kriyAe sahita temAM nivAsa kare to te lagavatanI AzAtanA thAya mAdete nivAsa karavAnunathI ivatA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) -g. atha zrI saMghapaTTakA - % 3A wwwm TIkAH--ityabudhvaivAgamArthaM yatratatra yuMjAnasya kaste pratimahati // tadevaM vyavasthitametat, nagavadAzAtanAtastrAso mahAmunInAmiti // e tenAdhunikamunInAM caityavAsamaMtareNodyAnavAso vA syAdityAdi kathamudyAnavAso'dhunAtanayatInAM kapamAnaHzonetetyaMtaM yaduktaM pareNa tatra saMpratipattiruttaraM // arthaH-e prakAre Agamano artha jANyAvinA jema tema pA. gamanA arthane jomato evo je tuM, tene nivAraNa karavA koNa samartha be, mATe e. prakAre sthApana thayu je nagavatanI AzAtanA thAya tethI mahAmunine caityavAsa karavAmAM trAsa napaje De eNe karIne liMgadhArIe je kA tu je A kAlanA munine caityavAsa vinA udyAnavAsa thaze ityAdithI te yatine A kAlamA nadyAnavAsa kema zAne tyAM sudhI tene viSe upanyAsa pUrvaka uttara e je. TIkAH-yathoktodayAnAnAvena taskarAdinayena ca saMpratyu dyAnavAsaniSedhasyAsmAnirapyupagamAtU // tatazcaityaM munInA mupatnogayogya, AdhAkarmadoSarahitatvAditihetu ruktanyoyana munInAM caityopannogayogyatAyA devAvyopattogAdidoSa rAgamena vAdhitvAt kAlAtyayApadiSTaH // arthaH-je zAstramA jeI nadyAna kahyu , tevU zrA kAlamA maLatuM nathI. ne cora AdikanA naya karIne A kAlamAM udyAna vAsano je niSedha karyo te paNa amAre mAnya ke. valI siMgadhArIe kaDaM hatuM je teja kAraNa mATe munine caityavAsa karavA yogya te. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 155 ) -4 atha zrI saMghapaTTakaH zradhAkarmAdi doSa rahita paNuM DheM e hetu mATe, e prakAranA hetu to moe ka evA nyAye karIne caityano upabhoga karatAM deva avyano upabhoga thAya be ityAdi doSa karIne zAstranI rIte bAdhita lAge e. mATe e je tasAro AdhAkarmAdi doSa rahita rUpI hetu te devAnAsa thayo eTale khoTo thayo . TIkA: - yadapi nissakametyAdisiddhAMtavacanAccaityAvAsajyupagama tadapyaviditAMgamA niprAyasya javato vacaH, samyak nizrAkRta zabdArthA'parijJAnAt / nahi yatra sAdhUnAM nivAsArepa nizrAcAtratA javati tannizrAkRtamiti nizrAkRta zabdArthaH // kiMtahi yaddezataH pArzvasthAdipratibodhitazrAvakaiH svayaM tathA vidhimakurvINaira vividhi zraddhAluniH pArzvasthAdInAM caityagRhAdanyatra vasatAmeva nizrayA nirmArpitaM tannizrAkRtamiti artha:-vaLI je tuM nissakana ityAdi siddhAMtanA vacanathI caityavAsa gikAra karavAnuM kahe de te paNa AgamanA abhiprAyane na jANato. je tuM te tAru vacana ke, kema je nizrAkRta zabdanA artha - nu sArI rIte tane jJAna nathI. tethI ema kartuM be je jyAM sAdhuno nivAsa hoya te dvAre nizrA AdhIna be eTale je sAghunI nizrAe karyu te nizrAkRta kahIe, ema nizrAkRta zabdanau artha tArA kahyA pramANe nathI, tyAre zo be ! to je dezathI pAsathyAdika puruSe prativodha karyA paNa pote jema zAstramAM vidhi ko ve te prakAre vidhi mArgane na karI sakatA thA vidhi mArganA zradvAlu evA je zrAvaka temaNe caitya ghara thakI vIje rahetA je pAsathyAdika temanIja nizrA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) 19 atha zrI saMghapaTaka AMARAN ye nIpajAvyuM te nizrAkRta kahIe ema nizrAkRta zabdano zrartha De. TIkAH kathamayamoM nizrAkRtazabdasya nirNItaiticet // usannAviya tattheva tI ceivaMdagA jesi nissAi taMjavaNaM sakAIhiyakAriya mitivRddhasaMpradAyAta, ayamapi kutazaticet ||haaimgosrnn maMgavA saMjayahadesevAti kalpanASyavacanAt // artha liMga dhArI pUje je evo nizrAkRta zabdanA artha ema kIye prakAre nirNaya ko eTale evA artha kyAthI khAvyA tyAre suvihita uttara Ape je je jo tuM ema kahe to hoya to pAsaththA usannA, caityavaMdana karavA Ave je jemanI nizrAe zrAvakAdike je caitya nipajAvyu De tyAM e prakAranA vRddhasaMpradAyathI nizcaya karIe ai tyAre liMga dhArI pule je e prakArano vRkSasaMpradAya paNa kyAMthI Avyo ! tyAre suvihita nattara Ape le je kalpanApyamAMthI, te nASyanuM vacana e prakAre kalpanASyanA vacanathI evo nirNaya karIe jIe. TIkA-atravasannAdaya statraiva nizrAkate caitye vaMdanAya gacaMtItyuktaM // anyatravasatAM ca teSAM tatrAgamanaM saMnavet // ya. dica te tatraiva vaseyustadAyatyartha bahirmamapakaraNaM vaMdanAyAgamanaM ca teSAM tatra noppdyet|| nahi tatraiva vasatAM tadartha maMgapa vidhAnaM tataeva vA tatrAgamanaM nAma // tasmAdevamAgamavacanena nizrAkRta zabdArthAlocanA na zrute nizrAkRtavyapadezena yatInAM caityvaassidhiH|| Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH ~ - ~ arthaH-thA kalpanASyanA vacanamAM zravasannAdika te nizrAkRta evaM je caitya temAMja vaMdana karavA jAya je ema kartuM mATe bIjI jagAai rahetA evA te pAsasthAdika temane te nizrAkRta caityane viSe javAno saMjava , ne jo te caityamAMja rahetA hotato yatine arthe bAhira maMgaparnu karavu tathA temanuM caityane vi vaMdanane arthe zrAvaq ebe vAnA ghaTe nahIM kema je te jo caityamA rahetA hotato temane arthe maMgapa karata nahIM ne temane potAnA sthAnathakI caityamAM zrAvavU paNa na kaheta mATeja Agama vacane karIne nizrAkRta zabdano artha vicArI jotAM zrAgamane viSe nizrAkRta zabda kahevAne miSe yatine caityavAsa karavo ema siddha yatuM nathI. TIkAH-nissakamaztyAdinAhi rAjanimaMtrAdiSu puSTAlaMbanena pratyAsanagrAmAdenizrAkRta vaityayAtrAdyavasare samAgatAnAM suvi-, hitAnAM vNdnvidhirnihitH||vstutstuutsrgenn tatra pArzvasthAdi saMsargaparijihIrSayA pratyahaMvaMdanamapi nivAritameva // artha:-nistakama ityAdike karIne to koika rAjAnuM nimaMtraNa AdikakArya prApta thayu hoya to puSTAlaMbana jANIne samIpa rahelA gAmathI nizrAkRta caityanI yAtrAdikanA avasarane viSezrAvyAje suvihita temano vaMdana vidhi kahyo ne vastutAye to natsargathI tyAM pAsacthAdikano saMbaMdha thAya teno tyAga karavA mATe niraMtara te caityamAM vaMdana karavAnuM paNa nivAraNaja karyu The. TIkA tatthAeso jaGsu nissamiti kalpanASyavacanAt // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) 8. atha zrI saMghapaTTakA - tatrahi ni:kAraNagamane prAyazcittapratipAdanAditi // nissako gagurU kaivayasahio, iyavarA vae vshiN|| jatthapuNa anissa kapUriti tAhiM samosaraNaM // pUriti samosaraNaM, annAsai nissceshesuNpi|| iharA logavavAna, saddhAnaMgoya sadvANa mityAgamaH // punaranizrAkRtAlAve lokApavAdarirakSiSayA zrApakAvivarkayiSayA 'ca mAjUddevagRhAgatatathAvidhobRMkhalasamujvalanepathyapArzvasthAdyavalokanenAmISAM vipariNAma ityagItArthAnAM vasatau preSaNena vyAkhyAnAdikRte kadhipayagItArthayatiparivRtasya suvihitAcAryasya nizrAkRte'vasthAnaM pratipAdayan vasativAsameva yatInAM pratyuta pratiSThApayati // artha:-vaLI nizrAkRta caityane viSe lokApavAdanI rakSA karavAnI bAe athavA zrAvakanI zraddhA vadhAravAnI cAe vaLI te prakAranA eTale svedAcArI niraMkuzane najalA veSane dhAraNa karatAne devagharamAM AvelA evA pAsaththAdika temane dekhavAtho e lokonI viparita bujhina thAya e hetu mATe agItArthanA nivAsane viSe vyAkhyAnane arthe keTalAka gItArtha sAdhuye vITelA je suvihita AcArya temarnu nizrAkRta caityane viSe je rahevU tene pratipAdana karatAM sAdhune vastImA rahekuMpaNa caityamAna rahe ema nalaTuM sthApana thAyaje. TIkAH-itarathA zyarAvae vasahi mitysyaaNtrgsumaatrtaapneH|| tadevaM nissakametyAdinA caityavAsaM sisAdhayiSatastava vasativAsa sikA yatnenoptA mASAH sphuTamete kojavAjAtA itinyAyena viparItamApatitamiho bhAgamArthakauzalaM nvtH|| Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8 atha zrI saMghapaTTakA (159) MAM arthaH kema je jo ema vasativAsa siddha thayona hota ne caitthavAsa sijha thayo hota to "zyarAvae vasahiM " eTale bI. jA vastImAM rahe je e padanI aMtargATha tAre bhAvI pamata te moTe nissakana eTale nizrAkRta ityAdike karIne caityavAsane sika karavAne zcato evo je tuM, te tAre ulaTo vasativAsa sika thayo mATe prayatna karIne vAvyA je amada te pratyakSa kodarA thayA evo nyAya thayo mATe tAre to avadhaM AvI pamayuM aho ! tAruM AgamanA aM. rthane jANavAna mahApaNa ! TIkAH yadapi denaliyakharaMTetyAdinA devakulikazabdAccaityavAsasAdhanaM tadapyasamyak, yativeSamAtradhAriNAmeva dekulika vyapadezAt // etadgAthAvivaraNe devakulikA devakulaparipAlakA veSamAtradhAriNa iti vyAkhyAnAt / / __ artha:-vaLI deuliya ityAdike karIne devakulika zabdathI caityavAsanI siddhi karI te paNa sAcI na karI kema je yatinA veSa mAtraneja dhAraNa karanAra te devakulika zabde karIne kahevAya De, e gAthAnA vivaraNane viSe devakulika zabdano artha devakulane pAlana karanAra ane yativeSa mAtranoja dhAraNa karanAra evo puruSa e prakAtuM vyAkhyAna kayu be. mATe . TIkA:-zrataeva tepAM pravacanopadezapUrvakaparuSatnanarupA kharaMTanAnihitA // zrAgamoktavetu caityavAsasya teSAM yathoktakArivena suvihitakRtakharaMTanAnupapatteH // tasmAtyAvasthAyadhamA.. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (160) 9. atha zrI saMrapaka: - - nAmeva devakulikavyapadezAta, tevAMcAnaMtatamena kAlena dazamAzcaryamahimnA navateva svamatikalpita caityavAsAnyupagamaprati pAdanAnatata: suvihitAnAM caityavApta siddhiH arthaH-eja kAraNa mATe te devakulika pratye siddhAMtanA napa. deza pUrvaka kagera nASaNa karavA rupa kharaMTanA eTale tarjana tiraskArAdika karavAnuM kaDaM the, ne jo caityavAsa siddhAMtamAM kahyo hota to zAstra pramANe cAlanAra suvihita bee hetu mATe, temane suvihita zrAvIne tarjanAdika kare je ema kahe na thAta te kAraNa mATe pAsa ththAdika je adhamapuruSa temaneja devakulika zabdavate kahevArnu be, ne te pAsathyAdika atize anaMtAkAle karIne dazama AzcaryanA mahimAe tamArIja peThe potAnI buddhiye kalpyo je caityavAsa teno aMgikAra karavAnuM pratipAdana kare be mATe suvihitane caityavAsa nathI. mATe tuM caityavAsa siddha kare bete khoTo . TIkA:-kica yatra munayo vasaMti tanizrAkRtaM syAttadAjatya sAhammiyA vahaztyAdyAgamena yatra caityAdauliMgino vasaMti tadanAyatana mityanAyatanatvAnidhAnaM virudhyeta // tasmAttataevA vasIyate sAdhunivAsa rahitaM nizrAkRtamiti // , arthaH vaLI te kaDaM hatuM je, je, jagAye muni nivAsa kare, te.nizrAkRta hoya e prakAraceM tArUM kahevU sAcaM hoya to " jathasAimmiyA vahave" ityAdi Agame karIne je caityAdikane viSe liMgabhArI vase ve te anAyatana kahIe'e prakAra anAyatanapaNA, ka Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (161) Pawww. MAAw - herbu te viruddha thAta eTale e prakAranuM kahevU na thAta evaM kahevAzrIja nizcaya thAya je je sAdhu nivAsa rahIta teja nizrAkRta ne. TIkA--evaM ca caityabAsa idAnIMtanamunInAmucita Aga. moktatvAditi heturuktanyAyenA gmokttvsyaasiktvaadsidhH|| yadapyuditamA sairasItsAhAsijhAMtAccaityavAsa stathApi gI. tArthAcaritvA tsetsyatIti yaJcatasyaiva ca zrImadArya rakSitapAdairityAdinA cchavAsa saehI tyaMtena samarthanaM tadapya saMgataM / / arthaH-vaLI te kavU je A kAlanA munile caityavAsa karavo ucita The, AgamamAM kachu ne e hetu mATe ema je sthApana kayuMhatuM te pUrva kahI dekhAyo evA nyAyathI AgamamAM kahevApaNuM asika thayu, mATe e hetu paNa alika thayo eTale khoTo thayo AgamamAM caityavAsa karavAno koI jagAe kaDoja nathI vaLI teM kaDaM je sAdAt siddhAMtamAM caityavAsa kayo nathI to paNa gItArtha puruSe Aca. raNa kayoM be tethI siddha thaze je mATe AryarakSita AcArye ityAdi AraMjIne " uvAsasaehI " tyAM sudhI caityavAsa karavAnuM samarthana kayu te paNa asaMgata The aghaTatu de. TIkA:-AvAsa saehItyAdyAptopadezasya nagavatpraNItA gameSvanupalaMcAt // sUlAgamana virodhAca // tathAhi // zrIla. dAryarakSitapAdeSu svargagateSu prAyeva prativAdinirAcikIrpayA mathurApurIprepitena goSTAmAhilena janaparaMparayA gurUNAM svarga gamanaM urvalikApuSpamitrasya sRripadapratiSTA mAkarNyadayodhdhura Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (162) 8. atha zrI saMghapaTTA - ImmmwwwwwmM - cetasA jAtamatsareNa tatAlamAgatya vyAkhyAkSaNe zrIdurvalikA puSpamitreNa sAI prArabdhe vivAde tatoyuktisiddhAMtAcyAM pratipAdyamAnenApi mithyAninivezAtadvacana mananyupagacchatA saMghodghATanA ninhavatvaM pratipede ityacihita mAvazyaka // artha:-je cchavAsasaehI ityAdi hitopadezaka, vacana teM kaDaM te to nagavaMtanAM kahelA je Agamatene viSe kyA paNa dekhAtuM nathI ne mUla AgamathI e vacana viruddha eTale mUla AgamanI sAthe e vacana malatuM nathI AvatuM te kahI dekhAme De Arya rakSita AcArya svargamAM gayA paheDhuMja prativAdinuM nirAkaraNa karavAnI zchAye mathurAMpurImA mokaTyoje goSTAmAhila teNe lokanI paraMparAye gurUsvargamAM gayA ane durbalikA puSpa mitrane sUripadanI pratiSTA pApI e vAta sAMjaLI garve karIne unmatta jenuM citta ne thayo ahaMkAra jene evo te goSTAmAhila tyAMthI AvIne vyAkhyAnane avasare zrI durvalikA puSyamitranI sAthe vivAda AraMnyo tyAra panI yuktithI tathA siddhAMtathI ghaNuM samajAvyo paNa mithyAtvanA antiniveza thakI te durbalikA puSpa mitra AcArthanuM vacana aMgIkAra na karatA evo te goSTAmAdila saMghano umAha karavAthI nindavapaNAne pAmyo ema AvazyakajImAM kayuM be. TIkA:-tathAhi kAryamatra jnyaanaadikN|| kAMnANAya.mi. tivacanAt // tasya ca lenApyatrAnutsarpaNAt // gItArthAcaritatvasya kAlamAnavirodhanA pAstatvAt // devavyopanogAzAtanAdi nizca mahAdoSatvenAsya // stokaapraadhtvaanupptteH|| Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - marwanamaAMAnmorno - artha:-te kahI dekhAne je ahIM kArya te jJAnAdika jANavU kemake kArya to jJAnAdika evaM zAstranuM vacana , ne te to leza mAtra paNa yahIM pragaTa nayI e hetu mATe, gItArthanuM je Acarita tene kAlamAnano virodha Ave be. teNe karIne dUra kayu mATe caityavAsa karavAmAM devAvyano napannoga thAya tathA AzAtanA thAya teNe karIne sahA doSanI prApti thAya ne mATe ene thomA aparAdhapaNAnI prAti nathI, eTale ghazoja aparAdha emA rahyo / / TIkA:-ata evana bahuguNavamiti zrAgamAvirujhAcarapAnacyupagame jagavadaprAmANyA saMjatvasyA Agamavirodhena. nirastaM caityavAsapratiSedhakAgamenaiva prAguktenAsyA zrAgama virodhasya sphuTatvAt tada virUjhAyA evacAsyA prAmANyare. pagamAt // arthaH-eja kAraNa mATe "na bahuguNatvaM" ityAdi je te ka te to zrAgamathakI avirUddha AcaraNAno aMgIkAra na karIe to jagavaMtanA vacananuM apramANikapaNAnI prApti zrAve paNa AcaraNAnuM. to AgamanA virAdhe karIne nirAkaraNa karavAparyu le mATe pUrve kahyo je caityavAsanA niSedhatuM Agama vacana teNe karIne e AcaraNAne. Agama virodhapaNuM spaSTa ke, sATe te zrAgasathI avirUddha evIja. AcaraNAnuM pramAsikapaNuM Te. TIkA:-yaktaM // zrAyaraNA vihu zrANAvirUjhagAcetra hoI nAyatu hA tisthayarAsAyaNani / Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164) - aya zrI saMbapaTTakara - MAHARAMA arthaH AcaraNA paNa je tIrthakaranI zrAjJAnezavinya hoya te pramANa gaNAya vAkI vIjI to tIrthakaranI cAzAtanA / . TIkAH-yadapyatrAzamA caritavAyA caritalakSaNopapAdanaM tavaddhaM / tathAhi // kAlAdyapekSayA guruvAdhavarcitayA ajJakairiyamAcaraNA vyadhAyItyavAdinavatAva tatranatAba dutsUtrA carasAparANAM kAlApekSA paritrANAya / arthaH-vaLI je te ahIM azaTha purUSe je pAcaraNa karyu ityAdi AcaraNa lakSaNa je pratipAdana karyu te paNa doSa jarakheM teja kahI dekhAne je je kAlAdikanI apekSAye karIne tathA guru lAdhavanA vicAre karIne azaka puruSoe caityavAlatuM AcaraNa karyu be ema je tame kahayuM. tihAM paNa ullUtra AcaraNAne viye tatpara evA je puruSa tene kAlAdikanI apekSA karavI te kAMza rakSaNa jaNI nathI. TIkA:-tathAca taniyuktiHpaMcasIe culasIe tazyA lirDi gayasta vIrasta // avahiyANadi isanaranayare sasumpannA / / arthaH-valI teno niyuktikAre ko le je. TIkA:-tathAcA nayohthayo vyaktadRSTayutpAda navadupadarzitAryarakSita prakalpita caityavAlayoH kAlamAnaM paryAlocyamAnaM na ghaTAMprAMcatIti kathaM na virodhaH // kiMca sijhAMtAt sAdAda Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakaH - -www.tam - sikAgamoktahetaudUSite stutarhigItArthAcaritatvaM heturiti bruvANasya navato hetvaMtaranigrahasthAnApatteH // arthaH-vaLI be gAthAne viSe avyakta darzana ane teM batAvelA zrAryarakSita teNe kalapyo je caityavAsa tenuM kAlamAna vicArI jotAM atizeja ghaTatuM nathI. mATe virodha kema na Avyo kahuM huM, vaLI siddhAMtathI sAkSAt siddha nathI thato evo je zrAgamoktapI tAro hetu te doSa pamAme sate teM kaDaM je gItArthay AcaraNapaNA rupi hetu thA. e rote kaheto evo je tuM, te tArA bIjA hetune paNa nigrahasthAnanI prApti tha eTale khaMmana thayu. TIkAH-yadapi nissakametyAdinA AcaraNAyA AgamAvirodhAnidhAnaM tadapi nistakamekAzguruztyAdyAgamasya vastutovasativAsasthApakatvenA pAstaM // yadapi avilaMbIlaNetyAdinA caityavAsAcaraNAyAH prAmAeyAnyupagamavarNanaM tadapyatra kAryAva- : laMbanAderanAvAdapAkarNanIyam // arthaH vaLI te nistakarU ityAdi vacane AcaraNAnuM AgamathI virodhapaNuM kA te paNa nissako hAiguru ityAdi Agamane vastutAye to vasatimAM sAdhune rahe, evaM sthApana karI dekhAmyu tero karIne khaMmana kayu valI te je avilaMvijaNa ityAdike karIne caityavAsanI AcaraNAnuM prAmiNikapaNuM kartuM hatuM. te paNa ihAM koI kAryanuM avalaMvanAdika nathI mATe eto sAMjaLavA jeQja lathI. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 166 ) +8 atha zrI saMghapaTTakaH TIkA: - // yadAha // kAlovi vittaha karaNegaM tethe bahoikaragaM tu // nahi eyaMmivikAle visAi suhayaM asaMta // artha: khoDaM kAma karavAmAM kAlatuM zrAlaMbana pramANa gayAya nahIM kema ke yA kalamAM paNa maMtrita karyA vagara viSAdika khATr] prANa jAya ve. TIkA:- kiMca ke guru lAghavaciMtA kiMstoka guNaparityAgena prabhUtatama guNeopArjanaM // yadAha // appapariyA evaM bahutaragusAda jardihoilA gurulAghava ciMtA jamhAnAnuvavannati // arthaH- baLI te kahI je guru lAghava ciMtA te kai be. zuM thomA guNanA tyAge karIne atize ghaNA gupanuM upArjana kara eve ke bIjI be. je mATe zAstramAM kahyuM The je alpano parityAga karIne zratize ghaNA guNanuM jyAM sAdhana be te guru lAghava ciMtA kahIe. TIkA: -- tathAhi asyAMcaityavAsA caraNAyAM tIrthAnu chityAdayo nUyAMso guNAH // doSazca devacitAkaraNena javyastatrAMgI kAro'lpaiti // hosvid gurorbhagavato lAghavaM zravajJAciMtayeti // arthaH- teja kahe ve je thA caityavAsanI thAcaraNAne dipe tIrthano ucchedana thAya ityAdika ghaNA guNa The ne doSato devatI ciMtyA karavI tethe karIne dravya stavano aMgIkAra karavArupa alpa ve i Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTakA - tyAdi e tAre kahevA, be ke guru evA je jagavaMta tenuM lAghavapaj eTale avajJA tenI ciMtA teNe karIne guru laghupaNuM tAre kehevArnu be. TIkAH-latAvadAyaH pakSaH // caityavAsAcaraNAjyupagame yatInAM devakulakarmAtaravATikAdetrAdiciMtAdinizcAritrasavasvApahAreNa bahutyAgAt // na cATapaguNa lipsayA bahuguNatyAgAya spRhayaMti prekssaavNtH|| yadukta naya bahuguNa cANeNaM theva guNapalAhaNaM buhajaNANaM // kyA kAMkusalAsu payadhyiAraMnA // artha:-temAM tAro je prathama pakSa te ghaTato nathI kema je caityavAsanI AcaraNAlo aMgIkAra kare tyAre yatine devakula saMbaMdhi je vIjAM karma vAnI khetara ityAdikanI ciMtA karavI pame teNe sarva cAritra jAya mATe ghaNo tyAga thAya e hetu mATe alpa guNane pAmavAno chAe buddhivAna puruSa ghaNA guNano tyAga karavAnI spRhA nathI karatA. je mATe zAstramA kaDaM le jeSaNA guNano tyAga karone thomA guNanuM sAdhana paMmita jana nathI batA ne kuzala puruSa kadApi kare to sArI peThe vicArIne AraMna kare. TIkA:-advitIyapakSaH // tadevametat / / evaM vidhorasutrA caraNAyA cagavarAghavahetutvAt // yadAha // suSabajAcaraNarayA pamANayaMto tahAvihaMlogaM // vaNaguruko varAyA pamANayanAvagacchaMti // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) AS atha zrI saMghapaTTakaH artha:-have bIjo je pakSa kahote temaja de. je eprakAranI utsUtra AcaraNA karavI. teneja lagavAnanI laghutAnu hetupaNu ne je mATe zAstramA kayuM be je zAstramA vAMdhelI je AcaraNA tene viSe sakta evA je puruSa te je pramANe kare ne te, je prakAre kare je te prakAre loka paNa kare le kemaje moTA puruSa vinA bojArnu pra. mANa nathI thatuM. TIkA:-ataevaivaMvidhAnAM dharmAyogyataiva sikAte pratipAditA // ' yadAda / / sutteNa cojo annaM uhisiya taM na parivo 'so taM tavAyabajo na hoI dhammami ahigaarii|| arthaH-eja kAraNa mATe e prakAramA puruSone dharmarnu ayogyapaNuMja siddhAMtane viSe pratipAdana karyu be. TIkAH-evaMcotsUtraM caityavAsa mAcaraMtaste kathamazahAstAdazAMzrute zaThatvAnidhAnAt // - yadAha // nassUttamAyaraMto baMdhaI kamma sucikaraNaM jIvosaMsAraM ca pavaDha mAyAmosaM pakkuvazya // arthaH-mATe e prakAre utsUtra caityavAsane AcaratA te kema Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA - mammmmmmmmmwww wwwwwwwwwwwwwww - azava kahIe zAstrasAMto tevA puruSane zaTha kahyA , te zAstra vacana kahe je natsUtrane AcaratA je puruSa te atize cIkaNAM karmane bAMdhe ne ne saMsArane vadhAre ne. tathA mAyA kapaTa atize kare . TIkA--jIvavadhAdhavadyarahitatvAnna sAvadyaiSA caraNetyeta dapyayuktaM // jIvavadhAdisakalapApebhyopyadhikatvena pratipAdanA utsuutrprruplaayaaH|| tathA cAhuH zrImatpUjyA etatprakaraNakArA eva / / ahaha sayalanapAvAhi vitahapannavaNa maNumavi puraMtaM // jaM mariinavatadajiyamukyazravasesalesavasA // surathuyaguNo vi titthesarovitihuaNaatujhamahovi // govAzahiMvi bahuhA katthirDa tijayapahu taMpi // thIgobaMjaNaNaMtagAvi kezpuNa da. ddhpphaaraa|| bahupAvAvi pasiddhA sijhAkira tamiceva jave // arthaH-valI teM kaDaM je, jIvavadhAdi pAparahitapaNuMe hatu mATe e caityavAsanI AcaraNA sAvadha nathI e je kA te a. yukta ne, kema je jovadha Adika sarva pApa thakI adhika je natasatra prarupaNA tenuM pratipAdana ke e hetu mATe te prakAre zrImat pUjanIka evA A prakaraNanA kA teNe kartuM ne je. TIkA:-ata evaiSA nUnaM gItArthe nivAritApikazcidevahika sukhalolupatayA paralokanirapadai rAhatA // yadapi harinAcAryAdInAM tathApravRttizravaNAdeSA vahanAmanumatetyavAdi tadapiki harinAcAryAdInAM tathApravRtti zravaNa pravAdapAraMparyAt jatasvittadgraMtheSu caityavAsapratipAdanAta Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) - atha zrI saMghapaTTaka - arthaH-eja kAraNa mATe nizce gItArthoye e caityavAsanI AcaraNA nivAraNa karI topaNa keTalAka A lokanA sukhamAM lolupine paralokanI apekSA rahita evA liMgadhArI puruSoye zrAdara karI. vaLI te kA je harinAdika AcAryanI te prakAranI pravRtti ke eTale caityamA rahevAnI pravRtti sAMnaLIe bIe mATe A pravRtti bahu puruSoe anumodelI ne ema je kadhu te paNa zuM harijaaAdi zrAcAryanI tevI pravRtti saMjaLAya le te laukika vAtanI paraMparAthI saMnaLAya ke te harilaasU rinA graMthane viSe caityavAsatuM pratipAdana karyu ne tethI saMnaLAya . ? TIkA-na taavdaayH|| pramANazUnyasyapravAdapAraMparyasyazradArada ityAdivada satyatvAt / / astyevAtra tadgraMtheSu caityavAsa pratipAdana meva pramANaM dvitIyaH pada iticet||naatdgrNthaarthpryaasocnen yatInAM caityavAsaniSedhAdhyavasAyAt / / . arthaH-tamA pehelo pakSa je lokanI paraMparArupa teto pramANa zUnya eTale lokanI vAtanuM kAM pramANa zAstra carcAmAM apAya nahI kema je koie kaDaM je tuM AMkha rAkha, ityAdi loka vacana a. satya le mATe tAro e pahelo pakSa khaMgana thayo eTale yukta nathI. ne vIjo pakSa je e harijana sUrinA graMthane viSe caityavAsapratipAdana karyu ne ema jo kahe to teno uttara je e harinamasUrinA graMthanA artha- pUrvApara vicArI jovU teNe karIne yatine caityavAsa na karavo eja nizcaya thAya ne Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - wwwA TIkAH-tathAhi // taireva jinannavana nirmApaNa vidhi paMcAzake zrAdhasya svAzayavRddhi madhikRtyoktaM // pihissaM ettha ahaM, vaMdaNaga nimitta mAgae sAhU / / kayapunne jagavate, guNarayaNanihI mahAsatte arthaH teja kahI dekhAme je je te harinA sUriyeja jinajavanano nIpajAvavAno vidhipaMcAzaka nAmano graMtha koM ne tene viSezrAvakane potAnA AzayanI vRddhino adhikAra karIne kayuM je TIkA:-yadihyayaM caityavAsamanipreyAt tadA jinajavana nimApayituH zrAjhasyAzayavRddhiM nirUpayan caityavaMdananimitta mA. gatAn sAdhUnahamatra prekSiSya iti nAnidadhIta kiM tvatra vasataH sAdhUna prekSiSya iti pratipAdayenacaivamato nizcIyate nAyamasya cetasi nivizata iti. artha jo zrA caityavAsa karavo evI rItye harijaprasUrine vasana hota to jinanavana nipajAvanAra zrAvakanA AzayanI vRddhirnu nirupaNa karatA satA caityavaMdana nimitta AvelA sAdhu temane hu~ahIyAM dekhIza ema na kaheta // tyAre zuM kaheta je ahiM caityamAM vasatA je sAdhu tene dekhIza ema pratipAdana karata. te to ema pratipAdana nathI karyu mATe nizcaya karIe bIe je e caityamA rahevArnu e harinajasUrinA cittamAMja na hatuM mATe // TIkA nanu kathamayaM nizcayoyAvatA'syaiva graMthAMtareSu ji Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (972) 8. atha zrI saMghapaTTakA - - m AvM MAnanwwwwwwwwwwwww NabiMba pAhattha mityAdinA caityavAsapratipAdanopalaMnnAditicet // na // graMthAMtarANA mapyetadavirodhanaiva vyAkhyAnAt // nahi tathA vidhA mahAgraMthakArAH paramAtmAna daMyugInasamayasikAMtArthapArAvArapAragatAHparasparavirodhinamartha svagraMtheSu ninaMtsaMtIti saMnnavati // arthaH-tyAre liMgadhArI bole je je evo nizcaya kyAthI kayoM, je mATeM emanAja karelA bIjA graMthane viSe kahyaM ne je jinabiMbanI pratiSTAne arthe ityAdi vacane karIne caityavAsanuM pratipAdana amoe kayu , tyAre uttara karanAra kahe je ema jo tAre kahe hoya to te na kahIza kemaje bIjA graMthana paNa eM graMthanI sAthe virodha rahita vyAkhyAna De e hetu mATe, kema je tevA moTA puruSa moTA graMtha karanAra ne A kAlanA samayanAM siddhAMta, tenA artha te rupI samuja tenA pAragAmI te paraspara virodha sahita arthane potAnA graMthone viSe kema bAMdhaze nahija bAMdhe evo saMcava je. TIkA-anyathA teSAmapilokavipralipsayaiva pravRttatvenA nA. tatvaprasaMgAt // tasmAt tadUgraMthaH sakalopi pUrvAparAvirodhenaH samyak vivicya vyaakhyeyH|| arthaH-jo ema na kahIe to te moTA puruSane paNa lokane ugavAnI jAe pravarttavAthI ahitakArIpaNAnoM prasaMgAthAya te hetu mATe te sarve graMtha paNa pUrvAM para virodha rahita sArI peThe vicArIne vyAkhyAna karavA yogya , paNa eka kakako temAMthI lene potAnA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. ayaM zrI saMghapaSTakaH - AAAAAnamin mewwwmnma - lumA abhiprAya sAthe melavIne jema tema vyAkhyAna na kara. TIkA:-tathAhyalpa kriyAMvasati vyAcakSANena zrIharina sUriNA vyaakhyaatN|| ithya sayahA neyA,jA niyanogaM pamuccakAraviyA // jiNabiMvapazvatthaM, ahavA tkmmtuti|| yA nijannogaM svakuTuMbopannogaM pratItyoddizya gRhiNA kAritA sA svArthAvasatiratraca svodezena kAritatvAt svArthAsphuTaiva na kevala miyameva yAvadanyApItyAdaH // arthaH-te virodhano parihAra karIne vyAkhyAna kahI dekhAne je alpa kriyAvAlI vastI eTale nivAsa tene kahetA evA zrI harina sUriye vyAkhyA karIne je, potAne logavavAne athavA potAnA kuTuMbane jogavavAno naddeza karIne gRhastha karAvI te svArthI vasati kahIe kema je ahIM potAnA naddeze karIne karAvApaNaM De mATe svArtha pragaTa jaNAyaja De paNa kevala eja svArtha De ema nahIM tyArai hu~ ? to bIjI paNa svArthA be ema kahe . TIkA:-jinarvivapratiSTArtha // athavetyanena svArthakAritetyaH nuSajyate // jinarvivapratiSTAmuddizya gRhiNA kAritA sApisvAthI / / nanveSA sAdharmikanimittaM kRtatvAdyatInAM na kalpiSyata ityatra aah|| artha:-jinavivanI pratiSTAne arthe karAvI te paNaM svArthA / atha e pade karIne potAne arthe karAvI evo saMbaMdha thAya te. jina Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (274) -g. atha zrI saMghapaTakaH mmnna - biMbanI pratiSThAno uddeza karIne gRhasthe karAvI te paNa svArthA kahIe, paNa e sAdharmika nimitta karAvI . mATe yatIne nahI kalpe ema nahI kahevaM eto sAdhune kalpe ne ema kahe . TIkAH-tatkarmatulyA jinaadhaakrmsmaa|| yathA jinasthAsAdharmikatvAcannimittaM niSpannaM jaktAdimunInAM kalpate evaM vstirpi|| yathoktaMsAhammina na sakkhA, tassakayaM teNa kappara jaINaM // jaMpuNa pamimANa kayaM, tassa kahA kA ajIvattA // arthaH-je te jIvanA karmane tulya je. eTale jinanA prAdhAkarma samAna kema je jinanA sAdharmika . e hetu mATe te jinane arthe nipajyu je nakAdi te munine paNa kalpe 2 te zAstramA kAM ne je. TIkAH tenaitaduktaM nvti||puurv hipratiSThA prayojanena rahiNA svaaviNenapRthakU maMgapAdiH kAritaH // tataH pazcAdRtte pratiSThAprayojane pratimA madhye jinagRha nivezitA, maMgapAdizca pratimAdhiSTAnazUnya: zrAvakasatyaiva // tatastadanujJayAtadgo he va tatrApi yatInAM nivAse na caityavAsasiddhiH jinaviMbazUnya tvAttasyeti // arthaH-tehIja kAraNa mATe kachu le je pUrvapratiSThAnuM prayojana , te hetu mATe gRhasthe potAnA avyavate jUdA maMgapAdika ka Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +8 atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 175) rAvyo hoya be ne tyAra paDhI pratiSThAnuM prayojana samApta thayA paDhI pratimA jinadharanI madhe sthApana karIne e maMgapAdika pratimA vinAnuM zUnya zrAvakanIja sattAye radhuM hoya be. tyAra paDhI te zrAvakanI zrAjJA laine jANe te zrAvakanA gharamAMja nivAsa kare tema te maMga pAdikane viSe sAdhu nivAsa kare be. mATe e prakAre caityavAsanI siddhi maje te pAdi jina biMbavame rahita be. e hetu mATe. TIkA:- evaM jinajavanoddezena nirmApayituruttarottaraphalaM pratipAdayatA tenaivA nihitaM // jiviMbassa pahA, sAhu nivAsoya ityAdi // pUrvaM hi zrAddho jinagRhaM kArayati // tato jinabiMbaM tatastatpratiSThAM // tatastatra grAmAdau sAdhUnAM nivAso'vasthAnaM javati // caityagRhAdhyAsitehi nagarAdau prAyeNa vihArakarmAdinAyatInAM nivAso bhavati nasvatroktaM jinagRhe sAdhu nivAsa ityataH kathamito jinajavanavAsaH sidhyeta // artha:-ehIja prakAre jinajavananA nadeze karIne nipajAvanAra puruSane uttarottara phala thAya ema pratipAdana karatA tehIja haribhadra sUri teja kayuM be je jinaviMdanI pratiSThAne sAdhuno nivAsa jyAM ityAdi zrAvaka prathama jina ghara karAve be ne tyAra paThI viMva karAve ne tyA pakSI tenI pratiSThA karAve be tyAra paDhI te grAmAdikane viSe sAdhuno nivAsa thAya be. kemaje caityagRha jemAM rahyuM hoya evaM nagarAdike tene viSe bahudhA vihArakrama Adike karIne AvyA evA sAdhu teno nivAsa thAya bre paNa ema nathI kayuM je e jinagharama { Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www - - (176) 8. atha zrI saMghapaTTakA :sAdhuno nivAsa thAya mATe e vacana thakI kema jinabhavana vAru siddha thAya. TIkAH-evaMdeyaMtu na sAdhunya ityasyApyayamarthaH ||kaaryikhaapi gRhiNA sAdhunyaH punarvastuM jinagRhaM na deyaM jagavadAgame nivAraNAt // yathAca yenaca prakAreNa zukravasatinaktapAnakA di dharmopagrahadAnena tatra nagarAdau vihArakrameNAgatAH saMtaste tiSTaMti tathA kAryaM // vasahIsayaNAsapanattapAyajesajavatthaetAzAjaivina pajattaSaNo, thovAvihu thovayaM de ||itivcnaat / / vasatyAdidAnaM vinA tatrAgatAnAmapi ytiinaamvsthaanaanupptteH|| arthaH-vaLI emaja sAdhune na Apaq teno paNa A artha De. je gRhasthe karAvIne paNa sAdhune nivAsa karavAne jinadhara na zrApa, kema je jagavatnA AgamamAM nivAraNa karyu De e hetu.mATe je prakAre eTale zuddha nivAsa jaktapAna Adika dharmanAM upakaraNa deve karIne tyAM nagarAdikane viSe vihAranA anukrame AvyA je sAdhu le rahe tema karavaM, nivAsa, zayana, Asana, jakta, pAna, auSadha, vastra, pAtrAdika yatine Ape kema je yatino vinaya karavAne viSa jeNe dhana jomayuM evo vitita gRhastha thomAmAMtho thoDaM paNa Ape ityAdi vacanathI nivAsa AdIka dIdhA vinA tyAM nagarAdikane viSe AvyA evA paNa yatine rahevArnu na thAya e hetu mATe. TIkAH-gRhiNopi ca yati vihAradeza maMtareNotsargeNa vA, sAnadhikArAn / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA - (177) www - - yduktN|| zrAvakavidhi manidghatA zrIvirahAMkananivasija tattha saho, sAhUNaM jaththa hoI saMpATha // ceharA jammi, tadannasAhammiyA cev|| arthaH-gRhasthane paNa je jagAe sAdhuno vihAra na to hoya tevA sthaLamAM narasarga mArge rahevAno adhikAra nathI. je mATe zrAvaka vidhine kahetA zrI virahAMka temaNe kaDaM je, tyAM zrAvaka rahe jyAM sAdhunuM Agamana tuM hoya tathA jyAM caitya derAsara sAdharmika ra hetA hoya te jagAe rahe. ..TIkA:-tathA'kSayA'vinazvarIlI vImUladhanaMgRhiNAdi jinagRhaM kAritvatA zIrNajIrthatatsamAracanAya samudghake avyaM nikSisaM // tasya ca avyasya vRdhdhyAdi vitilAlena jinagRha samAracanayA navatyAkyA nIvI. artha:-jaLI akSaya eTale nAza na pAmatuMe mUla dhana kIyu to jinadharane karAvato evo gRhastha teNe paratuM athavA jirNa atuM evaM jinaghara tene samAravAne arthe mAjanAmAM tAkhyuM tene sUla dhana kahIe te avyane vadhAravAthI je lAsa thAya teNe karIne jinagharanI sAra saMjALa thayA kare mATe e dhana akSayanIvI eprakAre kahevAyace. TImA--tathAhi yasmAt evamanena prakAreNa iMdaMjinagRhaM jJeyaM vaizatarakAMm // etamuktaM javati // tana nagarAdau sthitAnAM hi Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anmaanawwanawimmaamanammananwwwwwne (178) 8. atha zrI saMghapaTTakaHsAdhUnAM jinagRhAgatAnAM dharmadezanayA navyalokasyottarottara guNasthAnaprApaNenAdayanIvIsamAracanAdinA bhUrikAla manu. vRtyAca kArayitustazyAnAM tadanyeSAM cAciMtyapuNyasalArakAraNatvAt saMsArAkUpAratAraNAca navati jinajavanaM vaMzatara kAMmamiti // arthaH-teja kahI dekhAme le je je hetu mATe e prakAre e jinaghara vaMzatahakAMma ema jANavU eTale vaMza paraMparAne tAraNahAra ne te kaDuMje te nagarAdIkane viSe rahyA je sAdhu te dharma dezanA devI e hetu mATe jinaghara pratye AvelA temanI dharmadezanAe karIne navya prANIne uttarottara guNa sthAna- pAma, thAya e hetu mATe ne akSayanIvIe karIne jinadharanI sArasaMjALa ghaNA kALa sudhI cA. latI rahe teNe karIne karAvanArane tathA tenA vaMzamAM thaelA puruSone tathA vIjAne ciMtanamAM paNa na Ave evo punyano samUha thavAnuM kAraNapaNuM . e hetu mATe ne saMsAra samuja thakI tAraNa karanAra De mATe e jinannavana vaMzatarakAMkaDe eTale vaMza paraMparAne tAraNa karanArale. TIkA:-evaMcAsya tAtvike vyAkhyAne kutazcaityagRhavAsA vakAza // yadapi samarAdityakathAyAM sAdhcyAzcaityAMtaH pratizraya pratipAdanena caityavAlavyavasthApanaM tadapi sakalajanatAprakRtisu jagatvenAsyAmasarva doSAyAmatisarasAyAM mAdhuryasaukumArya varyAyAM kathAyAM pRthivyAmivanihitaM caityavAsa pratipAdanaM vIjamiva prayate iti viciMtya kenApidhUnA lekhIti sNjaayte|| Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakara - (179) wwwwwwwwwwwwwwwwwwwnam arthaH-e prakAraceM yathArtha vyAkhyAna karIeM tyAre kyAthI caityavAsano avakAza Ave eTale caityavAsanuM sthApana kyAthIja thAya vaLI te kaDaM je samarAdityanI kathAne viSe sAdhvIno caityanImAMhI pratizraya le eTale temAM rahI le tene kevalajJAna upajyu De ityAdi pratipAdana karyu teNe karIne caityavAsatuM sthApana kare te paNa samama lokanI prakRtine suMdara lAge mATe nirdoSane atize sarasa ne madhura sukumAra evI thA zreSTa kathA tene viSe jema sArI pRthvImA vIja nAMkhe ne te vistAra pAme tema koika dhUrta puruSe e caityavAsana pratipAdanarupI bIja nAMkhyu ke. eTale la khyu ke ema saMlava thAya ne. TIkAH-zrataevAvazyaka TIkAyAM paMcanamaskAraniryuktau ||raagdos kasAyA, iMdiyANI ya paMcavi ityAdi zlokaM vivRNvan samarAdityakathAkAra eva citramayUranigIrNodIrNahArA dinativajhAyAM sarvAMgasuMdarIgaNinyAkathAyAM caityavAsAnanilApanaiva kevalajJAnotpAdaMpratyapIpadat // arthaH-eja hetu mATe AvazyakajInI TIkAne viSe paMca namaskAranI niyuktine viSe rAgadveSa kaSAya pAMca iMjiyo paNa ityAdi zloka, vivaraNa karatA jema samarAdityanI kathAnA karanAra teNe citramayUre hArAdika gaLI lIdho ne pAge kADhI nAMkhyo 3 tyAdi vAta vame baMdhAyalI je sarvAMgasuMdarI gaNikAnI kathA tene viSa caityavAsakahyA vinAja kevala jJAnanI utpattinuM pratipAdana karyu . TIkA-itthaM ca tat // kathamanyathA tathA vidhAH zrutadharAH / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (180) - atha zrI saMghapaTTakA - MAHAKAAmarnamamaAnnarwww - Manorammmmmmmm Anandwa svagraMtheSu vasati vistareNa yatInAM vyavasthApya kvacidAgama vi. rukacaityavAsa manidhAsyati // AgamavirodhazcAtra sphuTaeva // arthaH-mATe e vAta jo e prakAre na hoya ane tuM kahe le te prakAre hoya to evA moTA puruSa zratadhara paMcavastakAdi potAnA graMthane viSe sAdhune vasatimAM nivAsa karavo ema vistAra sahita sthApana karIne kyAre paNa zrAgama viruka evA caityavAsana sthApana thAya evaM kaheja nahIM ne te Agama viruSka to A jagAe pragaTaja dekhAya ke. TIkAH-tathAhi // avasyapiNyAM suSamaHSamAu:Sama suSamayoH sAmAnyenaiva kevalajJAnotpAdapratipAdanAt // duSa' mAyAM tu caturthArakapravrajitAnAmeva tadanidhAnAt // caityavAsasya cAnaMta tamena kAlena duHssmaayaameksmaamnaattvaat|| artha:-teja virodha dekhAme le je avasarpiNI kAlamA sukha duHkhamA je trIjo dhAro ne duHkhamasukhamA je cotho Aro tene viSe sAmAnye karIne ja kevalajJAnanI utpattinuM pratipAdana kayu De mATe ane pu:khamA je pAMcamo Aro tene viSe to je cothA ArAmAM pravrajyo hoya teneja kevalajhAna thAya, bIjAne na thAya ema kayuM ne e hetu mATe caityavAsanuM anaMtekAle du:khamA kAlamAMja thavAparyu kaDaM mATe e virodha jaNAtoja . TIkA:-naca tadAraMjaeva caityavAsAnyupagama itivAcyaM // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakaH (181). anwwwm mmarvarnamaAW - bArasavAsasaehiM saDhehi mityAdinA gaNadharapUrvadharAdipuruSasiM-- . hAtyaya eva sAtazIlaiH kaizcideva tatprakalpanasya zravaNAt, taradatranyAyasya kSetrAMtareSvapinavasu prajJApanAt // ataH kathaM caityavAsakAle kevalotpAdaH saMgacchetati / / arthaH-vaLI tAre ema kahe, hoya je cothA ArAnA aMte pAMcamA ArAnA Arana kAlane viSeja caityavAsa hato ema mA. nIzuM to, e prakAre na kahevaM, kemaje sADhAbAraseM varasa thayA panI caityavAsa thayo. ityAdi zAstra bacane karIne jyAre gaNadhara tathA pUrva ghara Adi moTA puruSa siMha] nAza pAmyA tyAreja zAtA zIlalaMpaTa evA keTalAka puruSoe caityavAsa kalapyo be. ema vizeSAvazyakamAM saMjalAya ne e hetu mATe ne te Azcarya kSetra nyAye karIne eTale jema. A jaratakSetramA dasa Azcarya thayAM tema bIjAMje nava kSetra tene viSe paNa vIje rupe dasa Acarya thAya ne ema kadevApaNuM mATe caityavAsa kAle kevalajhAnanI utpatti kema saMcave. TIkAH yadapIdAnI bahUnAmekavAkyatayo caityavAsapravRtyA-. tatsamarthanaM tdpysNgtN|| sukhalolatayAzrutanirapekSAyA bahujana pravRtterapyaprAmANyopagamAt // anyathA marIcyA diprjnyptprvRtrpipraamaannyopptteH|| arthaH-vaLI je teM kachu ke hAlamAM caityavAsa karavA ema vaha puruSanI eka vAkyatA . eTale ghaNA purupa ema kahe The ne kare . teNe karIne caityavAsanI pravRtti , evI rIte pratipAdana karyu te paNa Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (182) - atha zrI saMghapaTTakaH / asaMgata ne eTale khoTuM be. kemaje sukhanI lolupatAye zAstranI zrapekSA vinA ghaNA lokanI je pravRtti, tenuM paNa prAmANikapaNuM nathI ne tenuM jo prAmANikapaNuM kahIe to marIci Adika puruSoe kaheloje zAstraviruSa pravRtti tenuM prAmANikapaNuM thaze e hetu mATe TIkA-sAtasaMpalaMpaTAnAMceyaM prakRtA pravRttiH // yaduktaM // ahamAhame hi naamaariynvdyaaysaahuliNgiihiN|| jiNagharamaDhAvAso, pakappi sAyasIlohiM arthaH-zAtA sukhamAM laMpaTI evA puruSonI pravRtti , je mATe zAstramA kalaM je je adhamAdhama evAne kevala nAme karIneja zrAcArya napAdhyAya ne sAdhu prakAre kahevAtA ne zAtA sukhanA lolupI evA liMgadhArI puruSoe jinagharamAM tathA maThamAM nivAsa karavAno kalapyo be. . TIkAH yadapi vizeSadoSAnu palaMnnAt gItArthAcaritasyAsyA prAmANya nirasanaM tadapyasamIcInaM // natsUtrAcaraNAyA vizeSadoSasya prAgeva darzitatvAt // gItArthAcaritatvasya ca pArzvasthAdinirAcaritatvenApAstatvAt // teSAM bahUnAmapyA caraNAyA azuddhikaratvenAprAmANyAMgIkArAt // gItArthasya caiH kasyApitasyAH prAmANyopagamAt // arthaHvaLI teM kaDaM je vizeSa doSa dekhAto nathI mATe gI. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakaH 1183) m anuman tArtha puruSoe e caityavAsa AcaryoM De, mATe apramANika nathI. ema je tArUM kahe te sAru nathI. eTale khoTuM kahuM bu kemaje natsUtra AcaraNA karavI eja moTo vizeSa doSa , ema amoe prathama de. khAmayuM . ne pAsathyAdike e caityavAsa AcaryoM De, e prakAre kahI dekhAma, teNe karIne gItArthA cahitarupI hetunuM khaMgana kayu be. mATe te ghaNA pAsathyAe caityavAsa AcaraNa kayoM ne to paNa azuhino karanAra De; apramANika De kema je jo eka gItArtha puruSe AcaraNa koM hoya to paNa prAmANikapaNuM thAya e hetu mATe TIkA:- yadAha // jaMjIya masohikaraM pAsasthapamatta saMjayA eM bahuehi viAnaMnatezajIeNa vvhaashe| jaMjIyaM sohikaraM saMdiggaparAyaNeNa daMteNa // ikkeNa vi AznaM teeya jIeNa vvhaaro|| arthaH-zAstramA kayu je je te azuddhi karanAra kalpa le je pAsaththA ne pramatta eTale manamAM Ave tema cAlanAra nAma sAdhu evA ghazA puruSoe AcaraNa kayuM te jItakaTape karIne vyavahAra karavA yogya nathI ne te jItakalpa zuki karanAra ve je saMvigna parAyaNa ne dAMta evA eka puruSe paNa je AcaraNa karyu be. te jItakalpe karIne vyavahAra karavA yogya . TIkAH-etena yadapi gItArthAcaritatvasyAsikAdihetvA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) 18. atha zrI saMghapaTaka jAsanirAsapratipAdanaM tadapi mugdhasya nivimamaMzuka graMthI kAMcanaM banatasvipreNa tatpatanamanupalakato vRttAMtamanuharati // hetvAnAsochAra kurvatApi javatA hetogItArthAcaritatvasyoktanyAyena patanAnavagamAt // arthaH-eNe karIne je teM pUrve gItArtha AcaraNarupI khoTa hetuno nAza pratipAdana karyo hato eTale caityavAsa sAdhune karava yogya be. gItArthe AcaraNa koM . e hetu mATe e prakAranA hetu satyapaNuM pratipAdana karavA gayo, to paNa jema kozka murkha puruDe sonAno kamako vastrane me AkarI gAMTha vALIne bAMdhyo paNa te vastra kANuM hatuM temAMthI nIkaLI pasyo te na doge tema tuM paNa te mUrkha jevo DhuM kema je tenuM dRSTAMta tArA upara lAgu thAya ne zAthI ke jema jema te hetune sAco karavA prayatna karuM huM tema tema te hetu pUrve kahyo evA nyAyathI khoTo pamato jAya De ne ulaTuM gItArthoye caityavAsa koM nathI, temaNe paNa ghaNo niSedhaja kA mATe karavA yogya nathI evaM sthApana thAya be. TIkA:-yadapi kiMca caityavAsamaMtareNetyAdinA tathA tIrthAvyavada ityaMtena tIrthAvyavalityA caityavAsapatiSTApanaM tadapi na suMdaraM // yataH // keyaM tIrthAvyavacitiH kiM yatInAM caityAMtarvAsena bahakAlaM lagavaddevagRhavivAdyanuvRttiH // ahosvit zidhyapratiziSyapAraMparyeNAvivinnamasarA samyagjJAnadarzana cAritra pravRtti .. ... Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH - (185) artha-vaLI te caityavAsa vinA ahIMthI AratIne tIrthano uccheda na thAya mATe caityavAsa karavo tyAM sudhI sthApana kayeM hatuM te paNa suMdara nathI.kemaje tIrthanA nacchedatuM na vApaNuM te zuM ? na thavo te kIyo je sAdhu caityamAM nivAsa kare teNe karIne bahu kAla sudhI jagavat tathA devaghara biMba ityAdikanI sevA cAlatI rahevI e prayojana ? ke ziSya tenA ziSya evI paraMparAye karIne viccheda rahita samakita jhAna darzana cAritranI pravRtti thAya e prayojana le te kaho TIkAH na tAvadAyaH // caityavAsamaMtareNApi jagavadvivAdyanuvRttimAtradarzanAt / / tathAhi pUrvadeze'dyApi tAmAkRtajanena kuladevatAbujhyA namasitakIkRtApeyAjadayAdinApi namasyamAnAnAM jinabiMbAnAmanekadhopalabdheH // anyatIrthikaparigRhItAnAM ca teSAM tathaivAnuvRttyupataMjAca // arthaH-temAM pelA pakSa je jagavat pUjAdika niraMtara cAlatI rahe e rupI tIrthano ubeda na thAya mATe caityavAsa karavo yogya le teno uttara caityavAsa vinA paNa jagavatnAM pratibiMbanI sevAdi anuvRtti mAtranuM dekhavApaNuM , teja kahI dekhA je je pUrva dezamA haju sudhI paNa keTalAka prAkRta loko potAnA kula devatAnI bujhie name De ne khIrakhAMma sukhamI ityAdilojana karIne sevelAM aneka jinabiMva jaNAya ne ne anyatIrthika lokoe grahaNa karyAM je te biMba tenI paNa anuvRtti sevA teja prakAre cAlatI dekhAya . TIkA:-tathAcaitAvataiva navanimatatIrthAvyavabittisike Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) - atha zrI saMghapaTTakA - ki.miSphalena caityavAsasaMraMjeNa // na caitAvatA tIrthAvyavedakAyaniHzreyasAdiphala siddhiH // mithyASTiparigrahitAnAM pratimAnAM mokSamArgAnaMgatvenAnidhAnAt // midihiparigrahiyA pamimAna jAvagAmo na Dhutitti vacanAt // . arthamATe eTalAja vase te mAnelo je tIrthano na ulleda tenI siddhi thaI mAdezA vAste niSphala caityavAsano samAraMnna karuMTuM ne jo tuM ema kahe je eTalA vameja tIrthano nachedana thAya ne mo. kSAdi.phalanI siki paNa thAya to mithyASTie grahaNa karI je pra. timA, tene mokSamArganA aMgapaNuM paNa nathIema zAstramA kA De te hetu mATe je mithyASTiye grahaNa karI je pratimA tethI nAvano samUha.na hoya evA vacanathI e prathama pakSane sukI bIjA padano aMgIkAra kr.|| TIkA: atha dvitiyaH klpH|| tarhi laivatIrthAvyavaniti ra. nyupeyatAM mokSamArgatvAt // kiM tadananuguNotsUtracaityavAsAzrayaNena yadAda lIlo sajAlagovA gaNiveDhavA na suggrshnti|| jaM tattha nANadasaNacaraNA te sugaImaggo // artha:-have te bIjo pakSa kahIe jIe je paraMparAye jJAnadarzana cAritranI pravRtti thAya e rupa bojo kalpa teja tIrthano na ubedae prakAre aMgIkAra karo kema je mokSamArga be e hetu mATe te modamArgane anuguNa nahIM evo je natsUtra caityavAsa teno Azraya karavo teNe karIne zuM je mATe zAstramA kA je. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g: atha zrI saMghapaTTakA - (187) MARAwarwww wwwwwne Marwww : TIkAH samyag jJAna darzanacAritranuvRttiM vinAca jinagRha * biMbasaMdanAvepitIyoMcittiH // ataeva jinAMtareSu keSucidra latrayapavitramuni virahAt kApi jinavisaMnavepi tIrthocchedaH pratyapAdi // svamatikalpitA ceyaM prakRtAtIrthAvyavacchi, ti rAgamavisaMvAditvAyeva / / arthaH te mATe ema siddhAMta thayo je sArI jJAna darzana ane cAritranI anuvRtti eTale paraMparA te vinA jinagRha viva hoya to paNa tIrthano uccheda thAya mATeja keTalAka jinanAM AMtarAM tene viSe ratnatrayavaMte pavitra evA munino virahathI ko jagAe paNa jina bibano saMlava topaNa tIrthano naccheda zAstramA patipAdana koM be, moTe A caityavAsa te tIrthano na naccheda te to potAnI mati kalpelo ne zAstra viruddha mATe tyAga karavA yogya . TIkA:-yadAha // naya samai viyappeNaM, jahAtahA kayamiNaM phalede // avi AgamANuvAyA rogatigicchAvihANaM va // kiMca navatu jinagRhAyanuvRtti stIrthAvyacchittistathApina yati caityavAsajinagRhAdyanuvRttyoH zyAmatvacaitratanayatvayo riva prayojyaprayojakanAvaH // nahi yaticaityAMtavAsaprayuktA tadanuvRttimA tadaMtarvasa nirapi yatinti ratisAtazIlatayA tacchIrNajIrNokArAdiciMtAmakurvANai stadanuvRtteranupapatte stasmAttaciMtAprayuktA tadanuvRttistAMca zrAddhaireva kurvanistadanuvRttiH kathaM na syAt // artha:-jinagharaM AdikanI anuvati karavI eja tIrthanoja Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (188) 6. atha zrI saMghapaTaka wwwwwwwwwAAN - marwanawwwwwww MAMAAmAnam - veda e prakAre hoya to paNa yatine caityavAsa karavo ne jinaghara thAdikanI anuvRtti karavI e bene prayojya prayojaka nAva saMbaMdha nathI. eTale kArya kAraNannAva nathI ke jinagharanI anuvRtti thAya. e kA. raNa mATe sAdhune caityavAsa karavA yogya je ema nathI. jema zyAmapaNuM ne devadatta putrapaNuM e bene kArya kAraNanAva nathI tema. kemaje zyAmapaNuM to zyAmane viSe raghu je. ne devadatta putrapaNuM te devadatta putrane viSe raDaM . mATe yati caityavAsa karatoja jinagharanI anuvRtti thAya ema kAMza nathI kemaje te caityamAM nivAsa karatA ne atisukha zIlIyApaNe te jinaghara pame truTe athavA jIrNa thAya to paNa teno uddhAra karavo ityAdi ciMtAne na karatA evA yatiye karIne paNa te jinagharanI anuvRti Adika thavAnI sikinathI. eTale jinagharanI sevAdi thava zakatuM nathI. mATe jinagharanI ciMtAdika je sevA tene karatA evA je zrAvaka teNe karIneja zuM sevAdi anuvRtti nahi thAya thazeja. mATe zAstra virupha caityavAsa zIda karoDo. TIkA-nacoktanyAyenazrAjAnAM durgatAnAM zrImatAM cedAnIM taciMtAkaraNAsannavazati vAcyaM // duHSamadoSAtkeSAMcittathAtvepyanyeSAM mahAtmanAM zu jhAbaMdhurANAM tasaMjavAt / / tathAhi // dRzyaMta eva saMprati kecana puNyanAjaH zrAvakAH svakuTuMbannArATopaM kamatanayeSu nikSipya jinagrahAdiciMtAmeva satataM vidadhAnAH // atastairevAnuvRttihetutaciMtA sijhe kimamI idAnIMtanA munayazcaityopadezAdane. kAnAraMjAnAraMjamANA mudhavai nizyati // / arthaH-vaLI teM kahyu je zrAvakano A kAlamAM darikhI tharA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 189 ) * atha zrI saMghapaTTakaH - neTalA zrImaMta temane chAme ko evA nyAya karIne te jina maMdiranI ciMtAdi karavAno yA kAlamAM saMbhava nathI. mATe yamo ka rIe bIe. ityAdi na bolavu kema je duSamA kAlanA doSathI keTalAka zrAvaka evA haze to paNa vIjA mahAtmA puruSa zuddha zraddhAvate zobhatA evA zrAvaka loka thA kAlamAM paNa ve mATe teja vAta kahI dekhAve je yA kAlamA keTalAka puNyazALI zrAvaka potAnA kuTuMbanI mAra khAmaMbara sarva, samartha evA potAnA putrane viSe nAMkhIne eTale soMpIne jinamaMdirAdikanI ciMtAneja niraMtara karatA dekhAya be. mATe tethe karIneja te jinamaMdirAdikanI sevAdi anuvRttinuM kAraNa siddha thaze. eTale jinamaMdirAdikanI sAra saMbhAra rAkhanAra zrAvaka vidyamAna teja zA vAste yA kAlanA liMgadhArI yatizro caityanuM miSa lene aneka prakAranA cAraMjane karatA satA phogaTaja kleza pAmeDhe. TIkA: yadapi jo jeNetyAdi tIrthAnucchittihetorapavAdAsevanena caityavAsasthApanaM tadapi bhavato'vidita siddhAMtA nimAyatAM prakaTayati // anyArthatvAdasya // atra hi yaH kazcidyatyAdi - yena jJAnAdinA guNenAdhikaH yenaca vinAyatsaMghAdikAryaM mahattamaM na sidhdhyati tena tatra svaguNavIryasphoraNaM vidheya mityayamarthaH / tathAhyetattarArddhamevaM sthitaM // so te taMmi ko savatthAmaM na dAve iti // atonaitasmAdapi javadanipretasiddhiH // artha:-vaLI teM je ema karUM jo jeNe ityAdi vacane karIne tIrthano naccheda na thAya e hetu mATe apavAdanuM sevana kara e prakAre caitpavAsanuM sthApana karyu te paNa tAruM siddhAMtanA abhiprAyanuM pra Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) 8. atha zrI saMghapaTTakA jANapaNuM ne tene pragaTa karI Ape be. kema je " jojeNa" ityAdi vacanano anya artha be te kahe je je A jagAye yati Adije kozka jhAnAdi guNe karIne adhika hoya ne jenA vinA je jagAye saMghodikanuM mauTuM kAma siddha na thatuM hoya te puruSe te jagAeM potArnu vIrya phoravaq e prakArano artha te arthane prakAza karanAru ai gothArnu uttarAIyAM prakAraceM le je bIjAvateA kArya thAya evaM nathI mATe te jagAe je potAnuM sarva sAmarthya phorava, mATe eM gAthA, vacainathI paNa tArA vAhita arthanI siji nathI. eTale gAthAM vacananoM aMvaloM artha karIne caityavAsana sthApana kare le te nahIM thAya. - TIkA:-evaMca samastaMparopanyastopapattinirAkaraNAt ya. 'tInAM jinanavanajAsaniSedhasikau svapaM saadhnmnidhiiyte| jinagRhavAso munInA mayogyo, jAyamAnadevajavyopajogatvAt pratimApurato jaktavitIrNabaliMgrahaNavat // arthaH-e prakAre samasta lIMgadhArI puruSoe caityavAsana sthApana kuyukti thI kayu hatuM tenuM sijhAMtane anusarati yuktiyo vate khaMgana karavAthI yatine jinanavanamAM nivAsa karavAno niSedha siddha thayo mATe potAnA pakSamA puSTi ApanAra nyAya zAstra anumAna prayogarnu sAdhana kahe je munine jinanavanamAM nivAsa karavo te ayogya je zAthI je devavyano napajoga thAya e hetu mATe // 1. TIta // jema pratimAnI AgaLa naktajane balidAna mukyA hoya eTale naivedya mukyA hoyaM ne tenuM jema grahaNa kara munine ayogya : tema jinalavanamA nivAsa karavo te ayogya be. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka : - TIkAH-nacAyamasiddho hetustatra vasatAM devAvyanogasyo. kanyAyena sAdhitatvAt // nApi viruddhaH hetormuniyogyatayAvyA. pyatvehi sa syAnnacaiva masti // devAvyopanogasya muniyogyatAyAH prAgevApAkaraNAt // nApyanekAMtikaH / / muniyogyepizuddhavasatyAdaudetovRttau hi sannavenacaivaMtatradevavyopatnogasya lezatopyanAvAt // / arthaH-nyAya zAstramA pAMca prakArano hetvAjAsa je eTale hetu jevA jaNAtA hoya paNa hetu nahi, khoTA hetu. tenAM nAma je eka to asiddha,bIjo virujha,ane trIjo anai kAMtika athavA savyanicArI, cotho satripakSa ane pAMcamo bAdhita e pAMca prakAranA hevAjAsamAMno eka hetvAjAsa je anumAna prayogamAMna Avato hoyate anumAna prayoga sAco kahevAya ne vIjo juhokahevAya eTale apramANika kahevAya mATe A jagAe munine jinajuvanamAM nivAsa karavo devavyano napajoga thAya e hetu mATe e prakAranA anumAna prayogane viSe e pAMca prakArano hetvAnnAsa ne temAMno eke paNa zrAvatA nathI. ke jethI e prayoga khoTo thAya. e prakAranI dRDhatA TI. kAkAra kare le je caityamA rahenArane devapacyano upajoga thAya e hetu asiddha nathI kemaje temAM rahenArane devajayano upanoga pUrve kahyo eve nyAye karIne siddha thAya e hetu mATe. vaLI e hetu viruka paNa nathI. kemaje devAvyano napanoga munine yogya nathI ema pUrve niSedha dekhAiyo be mATe muninI yogyatAe sahita jo e hetu hoya eTale munine devabhavya jogavavAna zAstramA jo hoya to e hetu viruddha thAya paNa te to natho mATe, ne vaLI e hetu anekAMtika paNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (192) 49. atha zrI saMghapaTTa kA coooorane - nathI kemaje munine yogya evI paNa zurU vasati Adikane viSe e heturnu rahevApaNuM hota to e hetu anekAMtika kehevAta paNa te zuddha nivAsane viSe devAvyanA upajoganuM lezamAtra paNa dekhavApaNuM nathI mATe e hetu anekAMtika paNa nathI eTale vyanicArI nathI. TIkA:-nApi satpratipakSaH pratibalAnumAnAnAgamoktatvAdinAM prAgeva nirastatvAt // nApi bAdhitaviSayaH pratyakSAdijiranapar3hataviSayatvAt // nanupratyadeNeva saMprati jinagRhevAsadarzanena tahAsasya dharmiNo munyayogyatAyAH sAdhyadharmasya hetuviSayasya vAdhitatvena viSayApahArAtkathaM nahetu bAdhitapiSaya iticenna // artha-vaLI e hetu satpratipakSa nathI kemaje prativAdinAM anumAna je zAstrokta caityavAsa ne tenuM pUrve khaMmana karyu mATe e hetune hagavanAra pratipakSIno hetu nathI. mATe vaLI e hetu bAdhita viSaya vALo paNa nathI kemaje pratipakSAdi pramANavajhe ehetuno viSaya nAza pAmyo nathI. mATe eTale pratyakSa jaNAya ne je muni hoya te caityamAM rahetA nathI mATe e prakAre pAMca hetvAnnAsa eTale doSa te zrA hetu. mAM nathI mATe zrA sajhenu kahevAya prativAdinA je sarva hetu te a. saddhenu karI dekhAmayA mATe have liMgadhArI AzaMkA kare je je zrA kAlamA pratyakSapaNe je jinajuvanamA sAdhuno nivAsa dekhAya ne teNe karIne te sAdhunA nivAsarupI je dharma tene muninI ayogyatArupIje sAdhya dharmarupa devaDavyano upannoga thAya e rupI je hetu teno viSaya je ayogyatA tenuM bAdhitapaNuM thayuM teNe karIne viSayano apahAra thayo eTale viSaya nAza pAsyo eTale ayogya hetu yogyapaNuM thayuM, mATe Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA :kema e hetu na bAdha pAmyo tyAre suvihita uttara Ape je je ema tAre na bolavU. TIkAH-teSAM munyAnAsatvena tatra tahAsa darzanenA pitahAsasya munyayogyatAyA bAdhitatvamitihetorviSayApahArAnnAvAna vAdhita viSayatvamiti // evaM sAdhanAMtaramapi prakRtasidhdhyaida- . yate // jinagRhavAso yatInAMvarjanIyaH // pUjyAzAtanAhetu.. tvAt // gurvAsanAvasthAnavaditi // atrApi hetvAnnAsojhAraH svayajUhyaH // tadevamupapannametadyatinirjinagRhe na vastavya mitivRttArthaH // 7 // artha- kema je te caityamA rahenArA muni nathI, eto mUninA AnnAsa ne eTale muni jevo veSa rAkhe ne paNa muni nathI. mATe teno caityamAM nivAsa dekhAya ne teNe karIne paNa sAdhune caityamAM nivAsa karavo tenuM ayogyapaNuM ne mATe vAdhita ne eTale niSedha ne e hetu mATe hetuno viSaya je ayogyapaNuM teno nAza je yogyapaNuM te nathI, mATe e hetune vAdhita viSayapaNuM nathI. e prakAre bIjaM paNa anumAna sAdhana A prakRta vAtanI siddhine arthe dekhAya . je, jinaghara vAsa yatine varjavA yogya le kema je pUjyanI AzAtanA thAya e hetu mATe // dRSTAMta / jema gurvA dikanA Asana napara vesa te AzAtanA de mATe varjavA yogya le tema A anumAnamAM paNa hekhAnAsano ujhAra potAnI meLe tarka karI levo te hetu mATe ema sika thayuM je yatine jinagharamAM na rahe e prakAre sAtamA kAvyano artha yo pati yatine caityavAsa nivedhano najhAra thayo // 7 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (.194) 18. atha zrI saghapaTTakaH - - TIkAH idAnI jinAdyAsevitatvena siddhAMtotatvena ca ya. tInAM paragRhavasatiM vyavasthApayan vasatyakSamAdhAra vRttahayena . nirasisiSurAha // artha:-dave sAdhune paragharamAM nivAsa karavo kemaje jina paramAtmA Adika puruSoe paraghara vAsa ko De e hetu mATe ne sikAMtamAM paNa paraghara vAsa karavAno kahyo , mATe sAdhune paraghara vAsa karavo e prakAre sthApana karatA satA vasati akSamA nAme mArane ve kAvya vame nirAkaraNa karatA eTale vasati je paraghara temAM sAdhune na rahe evAM je liMgadhArInAM vacana tenuM khaMmana karatA satA kahe je. // mUlakAvya // . " sAkSAjinairgaNadharaizca niSevitoktAM, niHsaMgatAgrimapadaM munipuMgavAnAM // zayyAtarokti managArapadaM ca jAnan viSTi kaHparagRhe vasatiM sakarNaH // 7 // citrosargApavAde yadida zivapurIdUtajUte nizIthe, prAguktAbharinedA 'gRhigRhavasatI kAraNe podya pazcAt // strIsaMsaktAdiyuktapyaniditayatanAkAriNa saMyatAnAM sarvatrAgArighAmninyayami natu mata kvApi caitye nivAsaH // 5 // . TIkA-kAsakarNa:pumAn paragRhegRhisadane vasati nivAsa viSTi anuzete mAtsaryAnnakSamate niSedhatItiyAvat / munipuMga Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH amannaamwww manm vAnAM suvihitayatInAM na kazcidityarthaH / ayamarthaH // aMkagohikarNI vinA siddhAMtoktAmapi paragraha vasatimanAkarzayan niSpAdapi yatolokepi badhirastokamapitachacanA 'zravaNAnmA meSodhikSipatIti manyamAnodviSannupalabhyate // yaHpuna: sakarNaH sa zravaNo'thaca hRdaya:paragRhavAsacaityAMtarvAsaguNadoSavicAracatura, itiyAvat // saparagRhavasatiM yatInAmanumodayatyeva natu heSTi // arthaH koNa mAhyo puruSa sAdhune paragharamAM nivAsa karavo te pratye dveSa kare ? naja kare je hetu mATe lokamAM paNa behero puruSa upadezakanI yonI paNa vAta sAMnaLI zakato nathI mATe ema jANe je thA puruSa mAro tiraskAra kare . ema mAnIne te napara dveSa karato jaNAya . paNa je kAnavALo ve te dveSa karato nathI kemaje te mAhyo puruSa paraghara nivAsane caityamAM nivAsa e beno guNa doSano vicAra karavAmAM catura De mATe te puruSa sAdhune paragharamAM nivAsa karavo tenI anumodanAja kare he paNa veSa nathI karato. ttiikaa:-kiNruupaaNvstimityaad|| niSevitA nivAsenopajuktA nuktAca svamukhena yatyAzrayaNIyatvenAgame pratipAditA niSevitA cAsAvuktAcetikarmadhArayaH kathaMsAdAtpratyakaMsvaya mityarthaH / / kairjinaistIrthakRSiH gaNadharai gautama svaamiprbhRtiniH||cH samuccaye // artha:-te nivAsa kevo ve te kahI dekhA le je je ga. isyoe potAno nivAsa karavo teNe karIne jogavelo ne vaLI 'zA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -18atha zrI saMghapaTaka . wwwww khamAM, sAdhune evA nivAsano,Azraya karatApaNe kahelo pratipAdana karekho mATe zAstramA kahelo ne gRhasthoe nogavelo e be padano karmadhAraya samAsa karavo, kaye prakAre kaheMlo ? to sAkSAt pratyakSa, pote kahelo eTalo artha be, koNe kahelo to tIrthaMkara tathA gautamasvAmI Adi.gaNadharoe kahelo cakArano samuccaya artha karavo. . TIkA-tathAhi // nagavAn zrImahAvIrovarSAcaturmAsakaM tiSTAsurdUyamAnapAkhaMjhinAmAzramaM gatastatkulapatinA lagavat pituvayasyena sabahumAnamanujJAtastamuTajamadhyuvAsetyAdi zrUyate tathAcAvazyakacUrNiH // tAhe sAmI vAsAvAse uvAgaetaM caiva dUtaga gAma e|| tasye gami umae vAsAvAsaMThiotti' tathA // tAhe sAmIrAyagiharDa tatthavAhirigAe taMtuvAyasAlAe / egaMdisi ahApabhirUvaMavagahaM aNunnavittA citi // arthaH-paraghara vAsaM tIrthaMkara mahArAje koM meM te kahI dekhAme .je.lagavAna zrImahAvIra svAmI varSAcomAsu rahevA icchatAsatA, uMkha pAmatA-pAkhaMmi temanA AzramamAM gayA tyAre jagavAnanA pitAno mitra kulapati teNe bahumAnapUrvaka anujJA karI tyAre tenI parNa zALAmAM nivAsa karyoM ityAdi sAMjaLIe bIe. vaLI Avazyaka cUrNimAM kaDaM je je. . TIkA:-tathAzrI siMhagirisUrayovairamunivasatipAlaM saMsthAvya bahiH saMjJAbhUmi gatA iticbhruuyte|| tathAhi // annayAtrA: / Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- aya zrI saMghapaTTakaH - (197) wwwinnamah - yariyA malaehe sAhusu jisuM nigja esusannAbhUmi nijayA // vairasAmIvi pamissayapAloti // ___ arthaH-vaLI zrI siMhagiri AcArya vairasvAmIne vasatipAlapine bAraNe saMjJAnUmi pratye gayA ema sAMjaLIe bIe tevacana je. TIkAH-evaM niSevitA jinAdiniH paragrahavasatiH / / tathA saMviggasanninagasunne nIyAimuttahAde // vacaMtasseesuM vasahI. emaggaNAho // ityAdinA vahudhA saprapaMcaM jinAdi niruktA catAM // tatraca niSavitote ti samAsakaraNaM jagavacanakrikayoH sarvadApyavisaMvAdasUcayati // arthaH-e prakAre paragharano nivAsa te jinazrAdi mahAMta purupoe sevyo . . TIkA:-tathA sajyatejano sminnitisaMgaH ||sdndhnknk tanayavanitAsvajanaparijanAdiparigrahaH // nirjataH saMgAniH - saMgasteSAMnAva: tasyAH agrimaMmukhyapadaM sthAnaM munInAM paragRhavasatiH satyAMhi tasyAMni:saMgatA padamanubadhnAti // arthaH-vaLI loka jene viSe baMdhAya te saMga kahI te kayo to ghara, dhana; suvarNa; putra; strI; sagAMsabaMdhi, sevakAdi e, sarva parigraha kahIe, te nisaMgatAnuM mukhyasthAna munine paraghara ni., Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198) 8. atha zrI saMghapaTTakA - vAsa de. mATe te paradharanivAsa karayesate niHsaMgatApadano zranujava kare . eTale niHsaMga paNuM sthiti karIne Take be. - TIkA--tathAhi ||saadhuunaaN paragRhavasati mupalabhya loke va. 'tAronavaMti // kilAtipugatAnAmapi prAyeNa tRNakaTIrakamAtra svasattAyAM javatyeSAM tu tadapi nAstItyaho ni:parigrahatA'mISAM // tamuktaM // dhanyApramI mahAtmAno ni:saMgAmunipuMgavAH // zrapikvApisvakaM nAsti yeSAM tRnnkuttiirk|| paragRhavAsaM vinAtu saM pratyudyAnavAsasyAzakyatvena munInAM svagRhArthamAraMcasaMcave mu. nitvahAnyA jnopdaasaaptteH|| . -arthaH-te dekhAme je je sAdhune paragharamAM rahe dekhIne lokane viSe kahenArA thAya ne je juu~ne dariSi ukhIthAne paNa bahudhA tR. enI kuMpanI mAtra paNa potAnI sattAmA hoya be ne thA sAdhune to te paNa nathI mATe A sAdhunuM parigraha rahitapaNuM to moTuM Azcarya kArI le te A zlokamAM kaDaM je A mahAtmA puruSa ni.saMgamuni madhye zreSTa be, jemane potA saMbaMdhi ko jagAe paNa tRNanI zaM. panI paNa nathI mATe evA puruSone dhanya le mATe paraghara vAsa vinAno zrA kAlamA nadyAnavAsa karavo te to azakya . e hetu mATe mu. nine potAne arthe rahevAnuM ghara karavAno saMjava thaye sate munipaNAnI hAni thaze teNe karIne lokane napahAsa karavAnI prApti thaze e hetu mATe paraghara vAsa karavo eja zreSTa be. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hgatha zrI saMghapaTTakaH - wwwwwwwwwww - ttiikaa:-|| taktaM // je gharasaraNapasattA bakAyarina sakiM caNAzrajayA ||nvrN mojUNa ghara nisaMkamaNaM kayaM tehiM / niHsaM.. gatAyA agnimaM maulaMpadaM lakSma liMga mityrthH|| padaM vyavasiti trANasthAnaladamAMdhivastuSTrityanekArthavacanAta // ni:saMgatAhi muniSasya lakSaNaM vahnirivadAhapAkAdi sAmarthyasya tasyAzcaliMgaM .. paragrahavasati:dhUmazvavaheni:saMgatAmaMtareNa hi ni:spRhasya para. . gRhavasatimi vinA dhUmalekhevAnupa padyamAnatAM gamayati. arthaH-athavA A prakAre artha karo je ni:saMgatAnuM agnimapada kahetAM mukhya viha e paraghara nivAsa be. eTalo artha , . te pada zabdano cinharupi artha ko te upara kozanuM pramANa Ape le je, padazabda je te rakSaNa; sthAna, cihna, caraNa, vastu eTalA arthane viSe pravarte e prakAre anekArtha kozanuM vacana ne mATe ni:saMgatA je te nizce munipaNAnuM lakSaNa de. jema dahana tharbu paripakva tharbu ityAdi je sAmarthya te agninuM lakSaNa le tema munipapArnu lakSaNa ni:saMgatA de, te ni:saMgatArnu cihna paraghara nivAsa le jema aminuM cihna dhUma De, jyAM dhUma ne tyAM agni hoyaja tema nispRha puruSane paraghara nivAsa ke tyAM ni: saMgapaNuM paNa hoyaja jema agni vinA dhUmarekhA ghaTatI nathI tema ni:saMgatA vinA nispRhane paraghara nivAsa ghaTato nathI. TIkAH zrato ni:saMgatAnAMtarIyakatvAd navati nispakSa sya paragharavasatistadvigaM // nahi svAdhIne vinave manasvI kazcitparamupajIvediti // atraca padazabdazyAviSTaliMgatvAnna vizepya siMgatA // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) 9. atha zrI saMghapaTTakA - Ranwwwwwwwwmannar arthaH-e hetu mATe niHspRhane paragharamAM rahe, e nisiMgatArnu cinha le kemaje niHsaMgatA DhAMkelI nathI naghAmI De e hetu mATe ne koI paNa mAhyo puruSa potAne Adhina vinava ute paraghara pratye nivAsa karIne napajIkA kare ? na kare A jagAe pada zabda ajahat liMge je. mATe vizeSpanA je strI lauMgapaNuM na thayu, nitya napuMsakapada zabda raho. TIkA:-kiM kurvan na vizeSTItyatAha // jAnan Agama - zravaNenA vabupyamAnaH // kAMzayyAtara ityukti SA tAM // si. zAMtehi zayyAtarati nASA zrUyate // nacAsau sAdhUnAM pa.. 'ragRhavAsaM vinopapadyate // tathAhi // zayyAvasatyAyaticyodAnA taratti saMsArapArAvAra miti zayyAtara shbdaarthH|| . arthaH-zaM karato to vizeSa na kare evI A zaMkAthI.kahe je zrAgamanA zravaNe karIne zayyAtara e prakAranI ukti eTale nASA tene jANato bato siddhAMtamA zayyAtara e prakAranI bhASA saMnaLAya , te sAdhune paragharamAM nivAsa vinA ghaTatI nathI mATe teja kahI dekhAmene je zayyA je vasati eTale nivAsa tenuM sAdhune zrApavA thakI saMsAra samujne tare. tene zayyAtara kahIe ema za. cyAtara zabdano artha . TIkAH tadukta shyyaavstiraakhyaataaytinyodaantsty|| yastarati navAMnodhi zayyAtara muzaMti taM // paragRhavasatiM vinA. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA - (2011) tuyatInAM na kasyacitsAdhuzayyAdAnena taraNamastIti zayyAtara zabdasya svArthAlAnena nirviSayatvApatyA siddhAMte pratisthAnamucAraNaM kathamivazAnAM bibhUyAt tasmAdAgame zayyAtarazabdazrute rapi paragrahavasatirmunInAmavasIyate // .. arthaH-te zAstramA kahyo je je zayyA e prakAranuM nivAsa mAma kaDaM , tenuM sAdhune ApavAthakI je saMsAra samujne tare . tene zayyAtara kahIe mATe munine paraghara nivAsa vinA to kozne paNe munine zayyA devAthI taravApaNuM nahi thAya tyAre zayyAtara zadane potAnA arthanI prApti na thAya teNe karIne. te zayyAtara zabda pravarttavAnuM sthAna na raDaM teNe karIne vyartha pamaze, ne siddhAMtamAM to gama gama zayyAtara zabdanuM uccAraNa kayube, te kema karIne zonArnu dhAraNa karaze, te mATe AgamamAM zayyAtara zabda sAMcaLIe bIe tethI paNa sAdhune paraghara nivAsa karavo evo nizcaya thAya . ttiikaa:-tthaacaagmH|| sijaayruttinaanshyaalysaamiti|| tathA sijhAyaro pahAvA pahusaMdiho va hAikAyavo ityaadi| muttUNa gehaMtu saputtadAro vaNijamAvahinakAraNehiM ||syNv annaMva vazjA desaM sijjAyaro tattha saeva hoi // tathA // jo deza navasayaM muzivarANaM tavaniyamanajutANa // teNaM dinnA vatthannapANasayapAsaNavigappA ityaadi|| tathA'nagArapadaMcajAnaniti sbNdhyte|| ||c: samuccaye // navadyate'gAraMgRhaM yasyA sAvanagArastatazcAnagAra itipadaM vyapadezastat zrutehyanagArapadazrUyate // taccateSAM skhAgArAnAvena parAgAravAsena ca sNgt|prtyyaa svagArasad Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmanmad naamaanawar (202) 8. atha zrI saMghapaTTakA nAve caityavAse vA yathAkramaM yate gaMhapatimapativyapadezaprasaMgenA nagArapadavaiyarthyamApayeteti // arthaH-vaLI zuM jANato sato zeSa na kare ? to anagAra padane jANato e prakAre saMbaMdha karavo ne cakAra tene samuccaya arthane viSe jANavo, nathI ghara jena tene anagAra kahIe te hetu mATe zranagAra e prakAranA padano vyapadeza je. eTale vyutpatti sahita padano artha De te sAMnaLe sate je zAstramA anagAra pada saMnaLAya . te to sAdhune potAnA gharano annAva karavo eTale parityAga karako teNe karIne paragharamAM nivAsa karavo e prakAre e zabdanA arthano saMbaMdha thAya ne ema jANavU ne jo ema jANe to potAnuMghara bate athavA cai. tyavAsa bate sAdhunuM nAma gRhapati athavA mampati e prakAre sthApavAno prasaMga thAya eTale sAdhune jo potA saMbaMdhI ghara hoya to te gRhapati kahevAya paNa aNagAra na kahevAya ne jo sAdhune caityavAsa hoya to te mampati kahevAya paNa aNagAra na kahevAya teNe karIne anagAra padanuM vyarthapaNuM prApta thaze mATe munine paraghara vAsa ne ema sika thayu. TIkA:-nanukathametadevaM yAvatA yahi sarvathAgame caityavAso'na- nimataH syAttadAparagRhavasatiH kSamyetApi // yadAtu tatra kvaci caityavAselihite piharenaiva navaniH paragRhavasatirAzrIyatetadA kathaM damyata ityata Aha // arthaH-liMgadhArI zaMkA karI bole he, je zrA ema kema kaho Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI saMghaTTakaH ( 203 ) o ? jo sarvathA AgamamAM caityavAsa abhimata na kahyo hota to paragharavAsa je tame thApyo tenI kSamA karIe paNa jyAre to te yAgamamAM ko jagAe caityavAsa kahyo hoya, topaNa haThavAdathIja tamo paragharavAsano Azraya karoDho tyAre to kSamA karIe e prakAranaM liMgadhArItuM zrAzaMkAvAkya dhAri suvihita citrAtsarga e kAvye karIne uttara pe be, TIkA:- citrotsargetyAdi // yat yasmAt iheti sanmunInAM nityAbhyAsa viSayatvena purovartini athavA iha pravacane nizIthe prakalpAdhyayane paMcamoddezAdau kiMbhUte ? sAmAnya vidhirutsargaH vizeSavidhirapavAdaH // nRjjuyamaggusaggo avArDa tassa caiva pavirako | jassaggA paryaMta gharezsAlavaNa bhavAnaM // itivacanAt // utsargazcApavAdazceti dvaMghaH tatazca citraunAnAvidhauvasatyA digocarAvutsargApavAdau sAmAnya vizeSa vidhI yatra satathA tatra arthaH- je citrotsargApavAde A nizItha sUtramAM nAnA pra kArano utsargane apavAda saMbaMdhi mArga be yA nizItha sUtramAM e jeka teno abhiprAya ebe je sArA muniyone teno nitya abhyAsa karave karIne yA pratyakSa jAtuM je nizItha sUtra tena viSe yA pravacanamAM nizItha sUtrane viSe prakalpa adhyayananA pAMcamA dezAne viSe e prakAre iha zabdano artha karo temAM sAmAnya vi te utsarga kahIe ne vizeSa vidhi te apavAda kahIe, te kaM je utsarga mArga te ruju mArga kahIe ne te utsargano pratiS apavAda mArga kahIe ne je utsarga mArgathI pake ve. tene - Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MARAM (204) 4. atha zrI saMghapaTTakara sahita hoya ne zuM esa De kema je apavAda mArga dhAraNa kare , pu prakAranA vacanathI natsarga tathA apavAda e be padano iMcha samAsa karavo tyAra palI nAnA prakAranA nivAsasthAna Adikane viSe jaNAtAle utsarga apavAda kahetAM sAmAnya vizeSa vidhi jene viSe evaM sUtra ne. TIkA:-zivapuryyA niHzreyasanagar2yA dUtajUtaHsaMdezaharasahazastatra nUtazabdasyAtrasadRzavAcitvAt // tenAyamarthaH // yathA kazcitpararAjadauvArikAdiH kasyAMcitapuripravivikustatpRthvIpatisaMdiSTadUtanaNitena pravezaM prApnoti tathA yatirapi niHzreyasapure nizIthapratipAditavidhinetiprAk prathamaM naktvA pratipAdya jUrijedAH prajUtaprakArA gRhigRhavasatIgruhasthasadanarUpopAzrayAn pazcAcaramakAraNe tathA vidhavasatyalAnalakaNe haito zra. podya apavAdaviSayIkRtya tAeveti gamyate // artha:-vaLI nizItha sUtra modanagarInA dUta jevU de. bhUta zabda A jagAe sadRza vAcI ne teNe karIne kA artha thayo. jemaH koika pararAjAno dvArapALa hoya, tema kozka nagarImA praveza karavA. zvato purUSa te pRthvIpati rAjAe AjJA ApelA dUtanA kahevAthI te nagarImA praveza pAme je tema yati paNa mokSapurImA, nizItha satramA pratipAdana karelA vidhiye karIne praveza kare je mATe mokSaH purInA dUta jevU nizItha sUtra kahyaM temAM prathama ghaNA prakAranAM gRhasthanAM ghararUpI upAzraya pratipAdana karyA ne par3hI belA kAraNamAM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ % A 8. atha zrI saMghapaSTaka - (205) te prakAranA nivAsano lAna nathAya e hetu mATe apavAdarUpa teneja pratipAdana karyA be. ttiikaaH-aymrthH|| nizIthehi pUrvamautsargikA vasatinjedA yatinivAsayogyatvena pratipAditAH yathA mUvuttaraguNa-sujhaM thIpasupaMkagavivaGiyaM vasahi, sevija sabakAlaM vivajae DaMti dosAOM // vijinnA khuDDaliyA pamANajuttAna tivihavasahi // paDhamabiyAsudANe // tatthaya dosA zme hu~ti // arthaH-zrA spaSTa artha je je nizItha sUtramA prathama sAdhune rahevA yogya nivAsanA neda nasarga mArge pratipAdana karyA . je mUla guNa teNe karIne zuddha strI tathA pazu tathA napuMsaka teNe rahita e prakAranA nivAsane sarva kAle sevavo ne jo doSa hoya to te nivAsano tyAga karavo. TIkAH-sAdhvIruddizyoditA // guttAguttaduvArA kulapatte sattimaMtagaMjIre // nIyaparisamaddavie ajAsijhAyare jaNie // ghaNakuDDA sakavAmA sAgAriyannagiNimAiperatA // nippaJcavAyajogA vibinnapurohamA vasahI // vaLI sAdhvI naddezIte kA be je TIkA:-tadalAne pazcAttA evApoditAH // yathA // anya prativasAyAmapi vasatau kAraNena vastavyaM // tathAcAha ||shrddhaa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 206) aya zrI saMghapaTTakA ayamAna Na niggayAI tikhkhutto maggiUNa asaNAgIyatthAjayaNAe va saMti to dvvpmibje|| rUvaM AcaraNa vihi vahAlaMkAranoyaNe gaMdhe // zrAnajanadanAmayagIye sayaNe ya davvaMmi // ajANa niggayAI tikhkhutto maggieNa asiie| gIyatthA jayagAe vasaMti to naavpmibke| jaha kAraNapurisesu taha kAraNa isthiyAsuvi vasaMtI // ahANa vAsasAvaya teNesuya kAraNe vasai // TIkA:-tato'podyarkikRtamityAha // nyayami saMyatAnAM ninivAsa iti sNbNdhH| saMyatAnAM nivAso'vasthAnanyayami // saM. yatavAsasya sAmAnyena sarvatra prasRtasya pAkSikyAMcaityepi / prAptAveka viSayatayA vyavasthApane niyamaH // niyamaH pAMdike satIti vacanAt // tenaikaviSayatayA vyavasthApita ityarthaH viSayaikyameva darzayati // agAridhAnigRhasthAgAre // arthaH tyAra par3I apavAda kahIna zuM karyu to tyAM kahe le ke sAdhunA nivAsano niyama ko eTale suvihita munine rahevAnA sthAnano niyama ko kema je sAmAnyapaNe sarva sthAna kahyAM temAM sarva jagAe munine rahevAnI prApti tha tyAre eka pake caityamAM paNa radevAnI prApti thai ne niyama to kona kahevAya ? je ghaNI jagAu~mAMthI eka jagAe rahevAnuM sthApana kara tenuM nAma niyama kahIe te niyama to caityavAsa Adika jome pakSa hoya tyAre thAya e prakA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - (207) ratuM vacana le mATe munine rahevAno viSaya eka sthAnakano be. eTalo artha le. te munine rahevA viSe eka sthAnaka ne tene dekhA je gRhasthanA gharamA raheg bIje na rahe. TokAH kIdRze strINAM yoSitAM saMsaktiH saMsargorUpAdyApAtapratyAsattiH // AdigrahaNAt pazupaMmakAdigrahaH tayukte'pi tatsahitepi // zrAstAM tarahita ityapizabdArthaH // najA vayassa agutti ityAdi vacanAt strIsaMktimati pazupaMmage savihaM mo. hAnaladIviyANa jaM ho // pAyamasuhA pavitI pubanavapnAsa tahayetyAdivacanAtyazupaMmakasaMsaktimati ca parasadane vasatAM saMyatAnAM manmathotkalikAdyanekadoSasaMcavAt kathaM tatra vAso niyamita statrAha // arthaH te gRhasthanuM ghara ke, be, to strIzrInA saMbaMdha sahita . eTale strIonAM rupAdika, ityAdi jemAM strI saMbaMdha rahyo be. zrA jagoe Adi zabda grahaNa karyu le mATe gRhastha- ghara pazu tathA napuMsaka ityAdike karI sahita hoya topaNa temA munine nivAsa karavo, to jemAM strI Adikano saMbaMdha na hoya ne temAM nivAsa karakho tenI to zI vAta karavI. e prakAre api zabdano artha bee prakAranAM vacana sAMjaLIne liMgadhArI AzaMkA kare ne je brahma batanI agupti ityAdi vacanathI strIno jemA saMbaMdha jemAM pazu zra. thavA napuMsaka rahyA ve. tethI jemAM moharupI agni pradipta thAyaDe ityAdi vacanathI pazu tathA napuMzaka teno saMbaMdha jemAM be, evA paragharamA rehenArA sAdhune kAsana uddIpana thAya ityAdi dopano saMcava Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwww wwwwwwwwwwwwwwwamaal 1.204) 8. atha zrI saMghapaTTaka:De mATe kema tyAM nivAsano. niyama ko teno uttara suvihita sAdhu uttara zrApe. TIkAH-zranihitA nizIthe pratipAditA yatanA strIsaMtatyA disanavAtkaMdarpa vikArAyasatpravRtti nIvRtti paTIyasI tiraskaraNIkaTAdyaMta narUpAceSTA // yadAha // jIipajUvatarAlappa vittiviNivinilakaNaM vat, sijja vihAra jo "sA. -jayaNA paashvivishrmi|| artha:-je sAdhune gRhasthanA gharamAM nivAsa karavo ema.ni. zItha sUtramA pratipAdana karyu , ne temAM striyAdikano saMbaMdha yato hoya to yatanA karavAnI kahI be. te yatanA tezuM? to kAma vikAra Adi asatpravRttinI-nivRttI karavAmAM catura evI ceSTA karavI tenuM nami yatanA kahIe eTale strIyAdikanAM rUpoMdika na dekhAya mATe : caka nAkhavo athavA kamIta, sAdamI, ityAdikano vacce pado bAMdhavo jethI te na dekhAya ema karavaM e prakAranI yatanA karIne paNa gRhasthanA gharamAM nivAsa karavo paNa cetyAdikamAM naM karavo. TIkA:-ANAi vivimiti||aayaatraaptopdeshniityaa vipadivyadevakAlabhAvAdItyarthaH // tatkAriNAM tytaanaaN|| yadAha ||naami gayamANA paDhamaM gayati rUvapamibaddhe / tahiyaM, kamagacilamiNI tassAsai ti pAsavaNo // pAsavaNamattaesuMhANe annatha cilimiNIrUve sajjAe jhANevA AvaraNesahakara Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka aiyA jahi apyayarA dosA ||aajrnnaaiinn dUraoyasiyA cikhamiNi nisijAgaraNaM gIeM sjjaayjaannaa|| amANa niggayAI tikhuttoM maggiUNa asaIe ||ggiiytthaa jayaNAe vasaMti to da. vsaagrie|addhaann niggayAvAse sAvayatie va teNajae,Atra liyA tivihevI, vasaMti jayaNAeM gIyatthA // arthaH-AgaLa pALa zrAvI gayo be. TIkA:-iyaM yatanA strIsaMsaktavasatimadhikRtyoktA // pazu paMga saMsaktAyAmapi vasato vasatAmetadanusAreNa saMjavinIyayaH tanA dRSTavyA // tadayamarthaH // strI saMktyAdisaMnavepyevaMvidhayatanIsAvadhAnAnAM munInAM na tajjanyA doSAH prAduSyaMti sa. rvatra sarvasminnapi vasatyadhikArapravRttoddezakApdau // arthaH-e prakAranI yatanA strInA saMbaMdha sahita jyAre nivAsa hoya teno adhikAra karIne kahI De mATe pazu tathA napuMsakanA saMbaMdhavALA nivAsamAM paNa rahenArane A yatanAne anusAre jema saMnave tema yatanA karavI teno artha pragaTa De je strIno saMnnava A. dika thavAno saMnnava hoya tyAM paNa e prakAranI yatanA karavAmAM sAH vadhAna rahetA muniyone te strIyAdikanA saMbaMdhathI thaelA doSa nahIM pragaTa thAya ema sarva jagAe eTale sAdhunA nivAsanA adhikAramA pravarnekSA sarva naddezaka Adikane viSe ema jANavU yatanAvAlAne strIyAdikanA saMbaMdhathI thaelA doSa nahI pragaTa thAya 27 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1210) atha zrI saMghapahAra - TIkA:- nanvevaM yatanAvatAM caityavAsepi kodoSa itytyaah|| natu // turnede'vadhAraNevA // tena napuna naivavA matazSTaH // kvApi . naddezakAdau caitye jinagRhe nivaaso|| nivAsa ityutnytryojyte|| etamuktaM bhavati // yadihi caityavAso yatInAM kvacinmataHsyAnadA strIsaMsaktyAdiyuktaiva gRhe vasatAM tatrApi kAMciyatanAM : brUyAnnacaivaM // tato'vasIyate AgAridhAmnyeva saMyatAnAM vAso,na; caitya iti tasmAnna sakarNena tatra vizeSo vidheyatisthitaM // : arthaH-prativAdiye tarka koM je e prakAranI yatanAvAlAne caityavAsamAM paNa zo doSa be ? te tarkanuM samAdhAna kahe je ke koI uddezAdikane viSa caityamAM sAdhune nivAsa karavo animataja nathI eTale kaDoja nathI. tu avyaya nedarupI arthane viSe athavA nizcaya rupi arthane viSe je mATe caityavAsa mAnya nathIja eTalo artha thayo nivAsa zabdanI yojanA be pAsa karavI teNe karIne A prakAre artha thayo je sAdhune caityamA nivAsa karavAnuM ko jagAe kahyuja nathI. sAdhune gRhasthanA gharamAMja nivAsa karavo ema kayu je jo koza jagAye sAdhune caityavAsa karavAnuM kartuM hoya to jema gRhasthanA gharamAM nivAsa karanAre strIyAdikano saMbaMdha thAya tyAM yatanA karavI kahI ne tema caityavAsamAM paNa kAMzaka yatanA kaheta paNa te to kahI nathI. mATe. ema nizcaya karIe bIe je gRhasthanA gharamAM nivAsa karanAra munine viSe zeSa na karavo eTaLa siddhAMta thaDe // . TIkAH-etena sarvatrateSu nirapavAde hotyAdinA baMjavayassa aguttI ityAdyatena yadyatInAM paragRhavasatidUSaNaM banASe pare: . Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakaH / wwwwww - etadapi parAkRtaM // tathAhi / / yadIyaM paragRhavasatirdRSyate navatA yatInAM tatkiM savardA utasvididAnImeva // arthaH-eNe karIne sarva vratamA apavAda rahita brahmavata i. tyAdithI AraMjIne brahmavatanI agupti thAya tyAM sudhI je liMgadhArIye yatine paragharamAM nivAsa karavA viSe dUSaNa kahyAM hatA te save khaMgana kayu te have kAMika dekhA . suvihita liMgadhArIne pUDe je je, te sAdhune paragharamA rahevA viSe doSa kahyo te zuM niraMtara sarva kAsamAM be ke A kAlamAMja e doSa lAge je. ttiikaa-| yadyAdyaH padastadAnImudyAnAdiSu vasatAM yatInAM kathaMciccaurAyupazvAtkathaM pratIkAraH syAt // naca tadAnIM kAlasosthyena caurAdyapasargAjAvAjudyAnavAsaeva yatInAM zrUyate na paragRhavAsa itivAcyaM // tadAnImapi caurAdyapanavasya bahudhA shrvnnaat||tthaa tadApi yatInAM paragrahAzrayaNasyAgame'nidhAnAca arthaH-tyAre tuM jo prathama pakSanuM grahaNa karIza je sarvakAleM gRhasthanA gharamAM nivAsa karatAM doSa lAge The to kahIe jIe je te kAlamAM nadyAna Adikane viSe nivAsa karanAra yatine kAMpaNa koza prakAre caurAdikanA upajavathI gRhasthanA gharamA rahevA rupi napAya thato haze e vacana sAMjaLIne liMgadhArI volyo je te kAla to ghaNaNe sAro hato mATe caurAdikano napasarga hatoja nahIM mATe sAdhune naghAnamA rahevAnuM zAstramA saMnaLAya re paNa gRhasthanA gharamA rahevArnu sanasAtu nathI tyAre suvihita volyA je ema tArena volate kAle Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (212) 8. aya bhI saMpapaTaka AmA paNa caurAdikano upazva bahudhA 'zAstramA saMjaLAya De, valI te kAle paNa yatine paragharano zrAzraya karavA zAstramA kA De e hetu maatte|| ttiikaaH|| yadAha // bAhiragAme vutthA ujjANe gaNavasahi pamilehA // zaharAja gahiyajamA vasahIvAghAyauDDAho ||sveviy hiMtA vasahiM mangati jahau smuyaannN|| laddhe saMkaliyaniveyaNaM tu tatthevana niyAhe // artha:-zrAvI gayo . ttiikaa:-||tthaa vRSajakalpanayA sthApite prAmAdau yatInAM vasatigaveSaNa ciMtAyAmukta yathA, nayarAiesu ghiSpada vasahI puvAmuhaM naviya vasahaM |vaaskmii nivihe dIkaya aggmikaapryN| siMgarakaume kalahojANaM puNa nAtya hoi clnnesu||ahitthaanne puTTharogo,pubaMmiya phemaNaM jANa ||muhmuulN miya cAraMsireya ka. kuDeya pUyasakAre // khaMdhe pahIznaro puhaMmiya dhAyayo vsho| arthaH-artha pAdharo . TIkA nacaivaM vidhAvasatirmAmAdimadhyamaMtareNa saMnavati / / nayAnavAsaevaca tadAnI manimate pratipadamuktanyAyena prAmAcaM. sarvasatinirUpaNAnopapadyetA evacaMtadAnImapi paragrahavasateyaMtI. nA jAvAnaprathamapada // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka RAAAAAAA 'arthaH-e prakArano nivAsa prAmAdinA madhye hoya tyAreja saMjave paNa te vinAnaM saMjave jo tuM ema kahIza je te kAle to na. yAnavAsaja hato to pUrve kahyo evA nyAyathI siddhAMtamA magale ka. gale gAmamA muninivAsanI prarupaNA Ave te kema ghaTe mATe te kAle paNa munine paragharavAsa hato e prakAre prathama padanuM khaMmana thayuM. TIkA-zrartha dvitIya pakSAatrApivaktavyaM kutodoSAdadhunaiva yatInAM paragRhavAsodUSyate strIsaMsaktyAderiticet // na // asya doSasya tadAnImapi nAvAt // arthaH have bIjo para je, sAdhune paragRhamAM nivAsa karatAM zrA kAlamAM doSa lAge je e pakSanuM suvihita khaMmana kare je je zrA pakSamA paNa kahevA yogya e je je zA hetu mATe A kAlamAMja sAdhune paraghara nivAsa karatAM doSa lAge le ? tyAre tuM kahIza ke strIyAdikanA saMbaMdhathI to ema nahI kahevAya kema je e doSa to tekAle paNa itoja mATe. TIkA-naca tadApi tatsaMsaktirahitavasatiparigrahe tadavAje cAlihitayatanAM vihAyAnyaH samAdhiH ||tthaac sa zdAnImAyA zrIyatAM nyAyasya samAnatvAt // evaM coktayatanAvidhAyinAM sTyAdi saMsaktavasatAvidAnImapi brahmacaryAgaptyAdayodoSAra parAstA: // arthaH-te kAle paNa strI saMbaMdha rahita nivAsano paripaDa hatto, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (224) -18 atha zrI saMghapaTTaka Aamnamanwwwwwwwwwwwwwww tevA nivAsanI prApti na thAya. tyAre zAstramA kahelI yatanA karIne temAM nivAsa karavo paNa te vinAnuM bIjuM samAdhAna na hatu temaMja zrA kAlamAM paNa teja prakArano Azraya karo kema je e nyAya to te kAle ne zrAkAle sarakho e prakAre zAstramA kahI evI yatanAne karatA evA munIyone strIyAdikanA saMbaMdha sahita evA paNa nivAsamAM rahetAM temane brahmacaryanI agutiyAdi doSa nahI thAya e prakAre liMgadhArIe je paragharamAM nivAsa karanArane doSa dekhAmayA hatA tenuM khaMmana karyu TIkA: yadyapi tAtparyavRtyA caityavAsaprasAdhanArthe ekAmUlaguNesu mityavaSTanena strIsaMsaktAdhArmika vasatyo saMcave dhAka. * mmikameva vasatigrahaNamupapAditaM tadapyanavagatajinamata tatvasya navato vacaH // nahyatra sAmAnyastrIsaMsaktavasatyapakSyA'dhArmika vasatyupAdAnamuditaM kiMtu taruNayoSit saMsakti mahasatyapekSayeti boddhavyaM // arthaH-je caityavAsanI sidhi karavAnI tAtparya vRttie karIne eTale tamAre je te prakAre caityavAsa sijha karavo evA antiprAyathI ekkA muulgunne|| e gAthArnu AlaMvana karIne eka to strInA saMbaMdha sahita nivAsa De ne bIjA AdhArmika nivAsa ne temAM AdhAkamika nivAsanuM grahaNa kara evaM je tame pratipAdana karyu te tamAru jina matanA tatva, ajANapaNuM le. tethI evaM vacana kaho ho / kema je e jagAe sAmAnya strInA saMbaMdha sahita nivAsanI apekSAe . prAdhAkarmika nivAsatuM grahaNa karavAtuM kAMi kaDu nathI e to javAna Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - .1.15 Airwwwwww - strIonA saMbaMdha sahita je nivAsa tenI apekSAe katyu ema jANo. TIkAH-anyathA puruSAkIrNabAlavRddhastrIsaMsaktavasatyapekSA yA'dhAkarmika vasativarjanA nidhAnasya vaiyartha prasaMgAt // yaduktaM // . ahavA purisAinA nAyAyArAya jIyaparisAya // bAlAsu ya ' vRdvAsu ya nArIsu ya vajjae kammaM // arthaH // ema jo na hoya eTale javAna strIonA saMbaMdha sahita nivAsanA tyAga karayo ema jo abhiprAya na hoya to je nivAsa puruSa yukta hoya bAla athavA vRddha strIonA saMbaMdhisahata / nivAsa hoya tenI apedAe AdhAkarmika nivAsano tyAga karavAnuM je.kaDaM tene vyartha thavano prasaMga thaze e hetu maatte.|| te zAstramA kahyu je. * TIkA:-kiMca unnaya prAptAvAdhAkarmikavasati grahaNameva caityavAsaM niSedhayati // anyathA AdhAkarmAdidoSavikalasajAve AdhArmikavasatigrahaNaM nAcavIta // tathA strIsaMsaktAdhAkarmikavasatyoriva strIsaMsaktavasatijina gRhayorekatara nirdhAraNasyAgame kAraNepi kvacidapratipAdanAt // arthaH-vakI ve prakAranA nivAsanI prApti thaye bateM // edase Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) atha zrI saMghapaTTakaH javAna strI nA saMbaMdha sahita nivAsane dhArmika nivAsa eN benI prAptiye sate dhAkarmika nivAsatuM grahaNa karavuM // eja vacana caityavAsano niSedha kare be // ne jo ema na hoya to AdhAkarmAdi doSa rahita navAsani prAptiH thaye bate je zrAdhAkarmika ni vAsanuM grahaNa kara ka te na kaheta // vaLI strIdhonA saMbadha sahita nivAsa ne dhArmika nivAsa te benI peThe javAna strImanA saMbaMdha sahita nivAsa ne caityavAsa e bemAMthI ekano nirdhAra kAraNa bate paNa koi AgamamAM pratipAdana karyo nathI. TIkA: yadyapi grAmAdyaMtarvasaMjhirityAdinA'dhunA jinagRha vAsasyAsmIcInatApAdanaM tadapyajJAna vijUbhitaM // javadajimatejina sadanavAsa pakSepya dhikatara vivakSitadoSasadbhAvAt // I artha:-vaLI je tame grAmAdikanA mAhI basatAne // eva canathI AraMbhIne dAlamAM jina gharavAsa karavo e ThIka be- e.prakAre kayuM te paNa tamArA ajJAnanuM prakAzapaNuM ve. kemaje tame mAnyoM ne caityavAsa te pakSamAM paNa AgaLa ame kahIzuM evA atizaya adhiva doSatuM vidyamAnapae~ be mATe // TIkA:- tathAhi pratyahaM bhagavatpurataH zRMgAra sAra gAyannRtya dvArAMganAM ganaMgA pAMga nirIkSaNa stanataTAva lokanAdinA taMtra' vasatAmidAnIM tanamunInAMkathaM sAtirekA manmatha vikArAMgAMrAMna dIpyeran // tatazceda mupasthitaM yatrojjayoH samodoSaH parihArazca tAdRzaH / naikaHparyanuyoktavyaM stAkazArtha vicAraNe // Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH (217) KAAWAmw wwwmarAmARAawww - - arthaH te kahI dekhAme je je nitye jagavAnanI samIpa zRM. gAra rasathI gAna karatI ne nRtya karatI je vezyAna tenA zarIrano vilAsa tathA kaTAkSa tenuM dekhaq tathA stanakaLazanuM dekhaq ityAdike karIne tyAM rahenAra A kALanA munine kAmanA vikArarupI aMgArA atize ghaNA kema di dIpyamAna nahi thAya ? thazeja mATe temAMthI zrA nirdhAra prApta yoje jyAM be vastuno sarakho doSa prApta thayo ne parihAra paNa sarakho prApta thayo tevA arthanA vicAra karavAmAM eka padArthano paNa nirdhAra thAya nahi je A sthAna grahaNa karavA yogya De ne thA sthAna pariharavA yogya be. TIkA:-ayaMca vishessH|| asmatpade strIsaMsaktaparagRhe kadAcichasatAmapyuktadoSAsanavaH tatra yatanAnidhAnAt ||nvt potu caityavAsasya sarvathA varjanIyavena kvacidapiyatanAnani-- dhAnA detaddoSa poSa:kena vAryeta // artha:--mATe tevI jagAe sAmAnya vizeSanI kalpanA karavI joie, temAM zramAro je pada gharagharamAM nivAsa karavArupI temAM kadApi strIno sambandha thAya tyAre temAM nivAsa karanAra muniyone pUrve kahyo je strIu~nA saMbaMdharupI doSa teno saMbhava nathI, kema je temAM to jatanAnu kevApaNuM ne mATe // ne tamAro pakSa je caityavAsa karavo tenuM to sarvathA tyAga karavAyaeM , mATe koI zAstramA temAM rahe. nArane jatanA karavAnuM nathI mATe e doSa ghaNo puSTa thayo tenaM koNa nivAraNa karI zake. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 218 ) atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:-naca vaktavyaM gRhigrahANAM saMkIrNatvAdyatanAkaraNepi noktadoSamoSaH karttuM zakyata iti pramANayuktasyaiva gRhimaMdirasya prAyeNa yatyAzrayaNIyatvenAnidhAnAt // tatracoktadoSaparihArasya suzakatvAt // ataeva gRhiNA sakalagrahasamarpaNe pi yatInAM tasyAnyasya vA daurmanasya nirAsAya mitAvagrahAdhyAsanaM sUtre pratyAdi // artha:-vaLI tamAre ema na kahetuM je gRhasthanAM ghara saMkIrNa hoya mATe temAM yatanA kare to paNa pUrve kahelA doSano parihAra karavAne samartha na thavAya || kema je bahudhAra pramANayukta evuMja gRhasthanuM ghara sAdhune zrAzraya karavA yogya be, ema zAstramAM kahevApazuM be mATe temAM tamArA kahelA doSano parihAra sukhethI thAya evo be // eja kAraNa mATe gRhastha potAnuM samasta arpaNa kare to paNa yati parimANa yukta evAja zravagrahane viSe rahetuM kema je te gRha-sthane athavA vIjA koine e sthAna saMbaMdhI manamAM mAThu citavana na thAya mATe e prakAre sUtramAM pratipAdana karyu de. TIkA: // yaduktaM // evaMjhavi jaM joggaM tadeyaM jaznaNi i yannapi // cullI khaTTAya mamaM, sesamaNunnAya tu mae // zraNulA evi sabaMmi, naggAhe gharasAmiNo // tahA vi sImaM biMdati, sAhU tappiyakAriNo // jAyA jAyaNadhovADA, dukAnayA attha hejayaM ca, miuggahaM caiva zraNihayaMti, mAso va annakariti // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - (219) arthH-|| TIkA // pramANayuktaparagRhAlAtu saMkIrNepi tasmin yatanayA vasatAMna dossH|| // yamuktaM // nasthi na pamANajuttA, khujjuliyAeva saMti jayaNAetti // yadapi naca ekA mUlaguNesumityAdinA tasmAtparavasatirasamIcIne paMtena jinagRhavAsasamarthanaM tadapi na zAlAvahaM / arthaH-zAstramA kahelA pramANa yuktta evaM, paNa paraghara na maLe ne saMkIrNa male to paNa te gharamAM yatanAye karIne rahenAra sAdhune doSa na thAya je mATe zAstramA kayu je pramANe jukta kukSa gharamAM yatanAthI rahenArane doSa na thAya vaLI ekA mUlaMguNe suMe vacanathI AraMjIne tasmAtparagRha vasati rasamIcInA e vacana sudhI jinagharamAM nivAsa karavAtuM je samarthana karyu tepaNa zojatu nathI. TIkA:-jinagRhasyAdhAkarmarahitatvepi javina zrAhAkamma mityAdinA tadaMtarvAsasya munInAM jagavadAzAtanAMhetu venoktatvAt // tasyAzcApIyasyA appanaMtanavAmayavRddhikAraNatvenApathyAzanatulyatvAt // tasmAtkathaMcidAdhAkarmikyAmapi tasyAM vastavyaM natu jinagRha iti sthitaM // arthaH caityavAsa karavAmAM AdhAkarma rahitapaNuM hoya to paNa // jaivina // ityAdi gAthA vacane karIne temA rahenAra muni Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (220) .. atha zrI saMghapaTTakA - yone nagavatanI AzAtanAnuM kAraNapaNuM roe hetu mATe ne tethonI paNa AzAtanAne anaMta navajramaNa rupI roganI vRddhi yavAnuM kArarAparyu le mATe apathya nojana tulya ve koI prakAre AdhArmika evA paNa nivAsane viSe vasatuM paNa jinagharamAM to nivAsa karavoja nahi e prakAre nirdhAra thayo. TIkA:-tasmAuktanyAyena yatInAM paragRhavAsasya tadAnI mivedAnImapi doSAlAvAtsamIcInaM yatInAM paragRhavAsonupapannaH anekadoSapuSTatvAt prANAtipAtavaditi sAdhanaprayogo pi aparodita uktAnekadoSanirAsAsikatvAdasikaH pratipAdito javati, svapakSasAdhanaM tu yatInAM paragRhavAso vidheyaH ni:saMgatAbhivyaMjakatvAt zujhoMbagrahaNavaditi // tadevaM yatInAM caityaparityAgenaparagRhavasatireva zreyasI ne tareti vRtta chayArthaH // e|| artha:-te hetu mATe zramArA kahelA nyAye karIne yatIne paraghara nivAsa karavAmAM te kAle jema doSa na hato temaja A kAlamAM paNa doSa nathI. mATe paraghara nivAsa karavo te vIka ve ne tame je anumAna prayoga karyoM hato je yatine paraghara nivAsa karavo te aghaTita , aneka doSe karIne duSTa ne e hetu mATeprANAtipAtanI peThe evo je anumAna prayoga te paNa ramI pamyo eTale vyartha gyo|| kema je ame kahyA je aneka doSa tanuM nikAraNa na thatuM. mATe zrasika pratipAdana kayoM , have amArA pakSamA to anumAna sAdhana zrA prakAra ke, je yatine paraghara nivAsa karavoM // niHsaMgapaNAne Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (221) Mmmmmmwww MAASI jalAvanAra ye e hetu mATe doSa varjita AhArane grahaNa karavo tenI paiThe // jema doSa vArjata AhAra grahaNa karavAmAM niHsaMgapaNuM jaNAya ne tema paraghara nivAsa karavAmAM niHsaMgapaNuM jaNAya . mATe e prakAre yatine caityavAsano tyAga karIne paraghara nivAsa karavo. teja ati zaya kalyANakArI, e pramANe be kAvyano nego artha thayo ||nnaa . TIkA:-sAMprataM yathAkramaM dIkSAprAtikulyasAvadyatvamATha patyApattidoSairAditrayagocarasvIkAradvAratrayamekavRttena pratyAdi dikuraah|| arthaH have dhana tathA sarva AraMna tathA caityano aMgikAra e traNamAM dIdA, pratikuLapaNuM, tathA sAvadhapaNuM tathA maThapatipaNu e traNa doSa anukrame dekhAnI tenuM khaMmana karatA satA etraNa ghA. rane eka kAvye karIne kade . // mUla kAvyam // pravrajyApratipathinaM nanu dhanasvIkAramAhu jinA. sarvAranaparigrahaM tvtimhaasaavdymaacdte|| caityasvIkaraNetu garhitatamaM syAnmAupatyaM yate, rityevaM vratavairiNIti mamatA yuktA na muktyarthinAM // 10 // TIkAH nanvityakSamAyAM na kSamyate etat, yAta sAdhUnAM Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 222) zrI saMpa dhanasvIkAra iti yato dhanasvIkAraM praviNasaMgrahamADu bruvati jinA bhagavaMtaH // atra ca jinAnAM midAnImatI tatvenopadezA saMbhavAdAdu rityatItavibhaktiprAptAvapi zadvartamAnapratipAdanaM tatteSAM svAgamai graMthasaMgraha vipAkapratipAdakaiH sphuradbhupatayA'dya - yAvadanuvRttyajedAdhyavasAyena varttamAnatayAvabhAsAttadupadeza pradarzanena vineyAnAM dhanasvIkAraM pratyatiparijihIrSA yathA syAditi jJApanArthaM // eva muttarapadepi yojyaM // e arthaH- nanu upasargano akSamA eTalo artha thA jaMgoe The tethI dhAma artha thayo je zramo e bAta sahana karatA nathI sAdhUne dhanano aMgikAra karavo te je mATe dhanano aMgikAra eTale saMgraha tene jina jagavaMta, yAgaLa kahI zuM e* prakArano kahe tuma jagAe vartamAna kALano prayoga mUkayo be ne jina bhagavaMta to thara gayA be mATe tenA upadezano asaMbhava be mATe AhuH e prayoga viSe atIta kALanI vijakti prApta thai, paNa je vartamAna kALaM pratipAdana kayuM be te to je dravya tenA saMgrahano vipAka tenuM pratipAdana karanArane sphuraNAyamAna rUpe karIne dyApi cAlyAM yAvatAM evAM je potAnAM zrAgama eTale siddhAMta tenI sAdhe te jina jagavaMtanuM zrajedapaNAnA adhyavasAye karIne varttamAnapaDhe te vartamAna paNAnA zrAnAsathI te siddhAMtanA upadezanuM dAna devu teNe karIne potAnA ziSyone dhanano aMgikAra karavAnI ss pratye tyAga karavAnI siddhAMtarupa bhagavaMtanI vA be te jaNAvavAne atIta kAlane ThekANe varttamAna kAlano prayoga mUkayo be. // e prakAre AgaLa paNa jANavu Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ong. atha zrI saMghapaTaka ___TIkA:-pravajyAyA:sarva saMgatyAgarUpAyA dIkSAyAH pratipaMthinaM virodhinaM virodhazcAtra vadhyaghAtakalakSaNa stathAhi // avya saMgraho mUpiriNAmaH pravrajyA tahiratipariNAma stayozcAtra balavatA mULa pariNAmenatahiratipariNAmo bAdhyataiti // arthaH-sarva saMgano tyAga karavo e rupa jedIkSA teno virodhI evo avyasaMgraha . A jagAye virodha kevo jANavo ke vadhyaghAtaka De lakSaNa jernu evo jAvo. have te vadhyaghAtaka lakSaNa dekhAme . je avya saMgraha te mUrbAno pariNAma De ne pravrajyA te to avyasaMprahathI virati pAmavAnA pariNAma rupa le mATe te bemAMbaLavAna evo mUrnAno pariNAma teNe karIne te avyasaMgrahathI viratI pariNAma bAdha pAme be|| ttiikaaH|| yaduktaM // arthagRhIti mUrga,dIkSA tahiratipariNati proktaa|anyoii rimRgayo riva,virodhazhaM vadhya ghaatkteti|| artha:-je mATe zAstramA kaDaM je avyanoje saMgraha karavo te mUrga kahIe ne tethI viratI pAmavAnI pariNati tene dikSA khiie|| ne e mUrgane dIkSA e vene paraspara eka bIjAne nAza karavApaNuM raghu 2 // jyAM mUrga hoya tyAM dokA na hoya, ne jyAM dIkSA hoya tyAM mULa na hoya ne eka nAza pAmavA yogya thAya ne bIju teno nAza karanAra thAya tene vadhyaghAtaka kahIe, jema mRgane siMha ve tema // mATe dIkSAne viSa dhanano svIkAra karavAte saMcave nahi / / Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (224) - atha zrI saMghapaTTakA TIkA:- sahAnavasthAnaM // tathAhi // avya saMgrahaH saMgo dIkSA ca ni:saMgatA saMgani:sagatayo zca yugapadekatrAvasthAnA naavaat||ydaah // graMthasya saMgrahaH saMgo,dIkSA ni:saMgatA smRtaa|| sahAvasthAnamanayo, na DAyAtapayoriva // arthaH-e benuM saMghAthe rahevApaNuM saMjavatuM nthii||te dekhAne le je anya saMgraha te saMga kahIe ne dIdA te ni:saMgatA kahIe te saMga ne ni:saMgatA e benuM eka kALe eka jagoe raheQthatuM nthii|| je mATe te zAstramA kA De je // graMtha eTale avya teno je saMga tene kahIe ne dIkSA te ni:saMgatA kahIye // e benuM jema tamako ne gayo tenI peThe eka jagAe rahevApaNuM na hoya. TIkA:-avyasvIkAre hi yatInAMgRhiNAmiva divA nizaM tadhardhanarakSaNopatnogavyagratvAt kutastyA pravrajyA // tasmAtahiro. dhitvAna avyAMgikAraH saMgataH // yamuktaM // kAmAdhunmAdahetutvA UnitAnekavigrahaH kathaMcana mumukuNAM na yukto avysNgrhH|| prArtha:-avyano aMgikAra kare to yatine gRhasthanI peThe rAta divasa te dhanane vadhAra tathA tenuM rakSaNa kara tathA teno napatnoga ge ityAdikane viSe AkuLavyAkuLapaNuM thAya mAde kyAthI rahe, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. atha zrI saMghapaTTaka (225) te hetu mATe te dIkSAno virodhi avyano aMgikAra zrayo // je mATe zAstramA kaDaM je avyano saMgraha te kAmAdika nanmAdanuM kAraNa be e hetu mATe aneka virodhane utpanna karanAra ||maatte saMsArathakI mUkAvAne zvatA je puruSa tene avya rAkhavU yuta nathI. TIkA-upadezamAlAyAmapyuktaM // dosasayamUlajAlaMvuvvarisiviva jiya jiivNt| atthaM vahasi apatthaM,kIsa aNatyaMtavaM crsiN| vahabaMdhaNamAraNaneyaNA kAuM pariggahenasthitaM jai pariggahucciya, jazcammo to naNu pavaMco // arthaH-napadezamAlAmAM paNa kAM le je dhana meM te seMkamo doSanuM mULa // ne pUrvanA munIue tyAga karelu De mATe. jo temaNe vamana karyu De eTale vAMtinI peThe tyAga kareluM to e artha eTale dhana te anarthana dhAraNa kare ne eTale artha be te anartharupa le mATe anarthaka eTale phogaTa tapa kema AcaraNa kare // eTale tapa karanArarnu tapa dhana rAkhethI niSphaLa thAya De ||vlii e parigrahane viSezI vedanAu~ nathI rahI vadha, baMdhana, mAraNa ityAdi sarva raghu-De mATe jo te parigrahano tyAga kare to yatidharma prapaMca rahita hoyaH . TrIkA-atraca vizeSaNe tAtparya // dhanasvIkArasya siddhasya pravajyApratipaMthitvena yatInAM nivedhe vizrAmAt // etena 5. vyasvIkArasyAgame nivAritvepItyAdinA yaticiMtAdyavidhAnAdityatena yajavyasvIkArasamarthanaM sAMpratikayatInAM pratipAditaM Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (226)" aya zrI saMghapaTaka ' ' pareNa tadapyapAstaM maMtavyaM // keSAMcidgahiNAM nirdhanatvA dinA 'sAMprataM yaticiMtAdyavidhAnepyanyeSAM tathopalaMnAt // arthaH-yA jagAe dIkSAnuM virodhI evaM je avya De emaje vizeSaNa dIdhuM temAM thA tAtparya je je tame yatine dhanano aMgikAra dIkSAno virodhI ne mATe teno niSedha sarvathA siha kayoM eNe karIne tame ema je kA hatuM je zAstramA sAdhune dhana rAkhavAno niSedha kayoM . to paNa ityAdI AraMjIne zrAvaka yatInI ciMtAdi karatA nayI tyAM sudhI je dhanatuM aMgikAra kara lika karyudatuMzrA kAlanA yatine te sarvernu khemana thayuM ema mAnavu kema je keTalAka gRhasthonuM nirdhanapaNuM ne teNe karIne hAlamA yatinI ciMtAdikane karI zakatA nathI paNa bIjA keTalAka gRhastho sAdhunI ciMtAdikane karI zake evA dekhAya bai evA hetu maatte|| ttiikaa:-| tathAhi dRzyaMtaevAyApi kecidudArAzayA glAnAdyavasthAyAM niravagrahA nigrahapurassaraM pathyauSadhAdi dAnenaya. tInAM saMyamazarIropaSTaMnaM vidadhAnA:pAtrasya aviNa visAvakA: AvakAH // tattAvataiva paryAptaM, ki siddhAMta niSiddhenAnartha sArthamUlena vittaparigraheNa // arthaH-te dekhAme je je zrA kALamAM paNa keTalAka nadAra cittavALA zrAvaka dekhAya ke je glAnAdika avasthAne viSe zravaaha rahita anigraha pUrvaka pathya auSadha AdikanuM je de, teNe karIne sAdhu, saMyamarupa je zarIra teno japaSTaMna kare ve edale sA. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTakaH daja tad pAtra viSe potAnA dravyano vyaya kare be mATe evA zrAvaka lokavaja kArya thayuM tyAre siddhAMtamAM niSedha karelo ne - narthanA samUhanuM mULa evo dravyano parigraha karavo tero karIne saryu eTale dravyano aMgikAra karavo ghaTato nathI. ( 227 ) TIkA:- paramevaM kAlAdyaucityena pathyAdidAtRsaGgAvepiyadidAnIMtanA yatyAjAsA bAlakAdhyApanamaMtrAdiprayogavaidyakAdiniH pathyapustakalekhanA divyapadezena gRyijyo'yamaya mikadA svApateya nicayaM saMcinvAnA upalabhyate tayanaM viSayatRSA karSitAntaHkaraNatayAteSAmevaM dravyasaMgraha pravRttirnatu glAnA di hetunA // w arthaH- paraMtu yA kALane ucita evAM pathyAdi zrauSadhanA denAra vidyamAna bate paNa je kALanA yA liMgadhArI puruSo vALakonuM nayAvaduM maMtrAdi prayoga karavA tathA baiDuM kartuM tathA jene jevAM joie tene tevAM pustaka lakhI ApavAM ityAdi dravya upArjana karavAnI kriyAzrono miSavame huM moTo dhanADhya thajaM huM moTo dhanADhya thanaM evA abhiprAyathI gRhastha loko pAsethI dhananA samUha grahaNa karanArA eTale gRhastha pAthI aneka yuktivamedhana lai saMcaya karanArA dekhAya be te nizce viSaya tRSNAvane AkarSaNa thayAM je aMta:karaNa teNe karIne te liMgadhArIne dravya saMgraha karavAmAM pravRtti dekhAya ke, eTale te liMgadhArI viSaya jogavavAnI icchAeja dravyaM pAse rAkhe be paNa glAnAdi kAraNe rAkhatA nathI. TIkA :- // yaktaM || ekA kitvA vizupatanato maMtrataMtraizca Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (228 ) atha zrI saMghapaTTakaH kecinmArasvAmyAnmadhuravacanAt sarvataH kepi naSTAH // rAgAlojAUna viDhapanadhyAna mApUrayaMto, lAliMgaM vidadhatitarAM nai STinaiva vRttiM // arthaH- te zAstramAM kAM be je keTalAka to DhokarAMne praNAva vAthI STathayA ne keTalAka maMtrataMtra karavAthI RRSTa thayAne. keTalAka ma. patipaNAthI STathayA, keTalAka strIyAdinA madhura vacanathI praSTa, thA, ne keTalAka to rAgathI lonathI sarvathA STa thayA. ema dhana rAkhavAnA dhyAnane vadhAratA puruSo sAdhu veza dhAraNa karIne paNa potAnI je sAdhupaNAnI vRtti tene atize nathI karatA. TIkAH na ca zizupAvanAdyapi yatinA vidhAtavyamiti vaktumucitaM gRhizAM mAtRkA dipAThanA dividhAnasya munInAM cAtribhaMga hetutvenAgame nivAraNAt yadAha // josanimitta zra rakavara ko esa bhRzkammehiM // karaNANumo aNe hiyasAhu...ssa tavarako hoi // artha:-gekarAMne jaNAvavuM ityAdika sAdhune -karavA yogya : be --ema bAlabuM - paNa ghaTatuM nathI kemaje gRhasthane lipisyAdi na - pAva ityAdikane karanAra munine cAritra jaMganuM kAraNa be e. hetu mAMTe zAstramAM nivAraNa karyu e te zAstra vacana kaMDe be // jyotiSa tathA nimitta kahetuM ityAdizrI tapa nAza pAme be. TIkA :- yadyapi sAMprataM caityadravyamapi yatini rityA nidA Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -48. atha zrI saMghapaTTakaH (229) wwvNA AAAnmonane %AMAKAMARHWARA - ubailabAjodidhIrSayA yatInAM caitya'vyasvIkAratabarddhana mupapAditaM tadapyasaMgataM // yadAhi avyamAtrasvIkAra syApyukta krameNa yatInAmAgame niSedhaH pratyaprAdi tadA kaiva kathA caityaavya svIkArasya // tathA avyeNa zrAkojhArasyApyAgame kvacidapyapratipAdanAt // devavyapuMjamAtragrahaNasyApi zrAddhAnAM sijhAte prtissedhaac.|| arthaH-vaLI je teM kaDaM je A kAlamA caitya avya paNa sAdhue ityAdithI AraMjIne durbala zrAvakanA ukAra vAste yatine caitya avyano aMgikAra karavo tene vadhAra, tyAM sudhI je pratipAdana karyu te paNa aghaTatuM // je mATe ame kahyo e anukrame sAdhune avya mAtrano aMgikAra paNa siddhAMtamA niSedha kayoM ne ema pratipAdana kayuM tyAre caitya anyano aMgikAra karavAnI to vAtaja kyAthI hoya // ne te prakAranA avye karIne zrAvakano najhAra karavAnuM ko siddhAMtamAM paNa pratipAdana karyu nathI mATe siddhAMtamA zrAvakane devaDavya saMbaMdhI, rurnu pUmahu~ paNa grahaNa karavAno niSedha karyo hai e hetu mATe // ttiikaaH|| yaktaM / / vajez cezyAlayadavaMaMgevariMminahAraM ||saahaarnnN ca eyaM, na jAna se punayaM le|| taddavariNiyajAyaNa vihIe sagamavailamaNuyANaM // ahavAvi kharA laehI kare taha bakazyANaM // eyaM punaM na kuNa, sarakA vo kimiha vucaMti / vazvezya tadatvaM, visunAvo sayAkAlaM // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (230) . . aya zrI saMghapaTTaka: - arthaH // TIkA // evaMca zrAkAnAM yadApuMnamAtrasyApyevaM niSedhastadA kA vArtA nadidhIrSayA yativitIrNasAkAdevAvya / * grahaNasyeti // artha:-e prakAre zrAvakane eka pUmahu~ mAtra paNa grahaNa karavAno niSedha zAstramA kayo le tyAre uddhAravAnI zchAe yatie zrApyu je sAkSAt devapravya tenuM je grahaNa karavU tenI tovAtaja kyAthI hoya. TIkA:-tamuktaM ||nrkeshjo uvirakeza, jigadavaM tusAvana / pannAhINo nave sona, lippaI pAvakammuNA ||aayaaeN nava luMjai, pamivannadharA na dei devassa // nassaMtaM samuvikara, so bihu parijamai saMsAre // artha:-te vAta zAsramA kahI le je. TIkAH--devabhavyarakSaNavardhanAdAdeva zrAjhAnAmadhikArAtasyaivaca teSAM paramakoTiprAptiphalAdhAyakatvena naNanAt // // yamuktaM // jiNapavayaNavuddhikaraM, panAvagaM nANadasaNaguNANaM // rarakato jiNadatvaM parittasaMsAridoi // jiNapavayaNavuhikaraMpajAvagaM nANadasaNa guNANaM, vaDhato jiNadavvaM, titthayarattaM lahai jIvo // jisaparayaNavuddhikaraMti // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 atha zrI saMghapaTTakA - (21 arthaH-deva avyarnu rakSaNa karavu ne vadhAra, ityAdikane viSe zrAvakanoja adhikAra De e hetu mATe zrAvakaneja te avyarnu rakSaNa karavU, badhAraduM zyAdikathI paramakoTIne pAme, eTale atizaya moTuM phaLa tenuM dhAraNa karavApaeN De ema sijhAMtamAM kaDaM je je mATe te siddhAMtanuM vacana je jinapravacananI vRddhi karanAra evaM te jJAnadarzana guNa- prajAvaka evaM jinaanya tenI rakSA karatA je puruSo te thapa saMsArI hoya . ne vaLo ejavyanI vRddhi karatA je jIva te tIrthakarapaNA rupI ratnane pAme le jiNapavayaNaM e padano artha TIkA. kAra poteja kahe // TIkA:-jIrNa jinajavanAderuddhAravidhinA tatsthabiMbAdyava lokana vihArakramAgatasuvihitayatidharmopadezazAraNa bhUyasAM navyasatvAnAM bodhividhIyakRtvAnnavati jinaavyaM pravacanavRddhikaramiti saMkAsAnadAharaNenacAsyArthasya pratItatvAt // zrAmoddhAre ca yatInAM sarvathA'nadhikAritvAca // tasmADrA reva svabhavyeNa sAdhAraNasamudvajavyeNa vA vAtsalya karapAvAdodhAreNa tIrthAnubittiH selyati // kiM yatInAM ta3dhArAya vihitena devavyasvIkAreNeti // artha je junAM jinannavana Adikano najhAra karavAnA vi. dhie karIne te jinannavanamA rahyAM je biMva zrAdika tene darzana karavAne vihAranA anukrame zrAvelA je suvihita muni tenA dharmo- - padeza jhAre karIne ghaNAka navya prANIne samakItanu dhAraNa karavA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (233) 8. atha zrI saMghapaTTa - - paNuM thAya e hetu mATe jina anya ne te pravacananI vRddhi karanAra De. saMkAza zrAvaka AdikanA dRSTAMte karIne e arthana prasiddhapaNuM 2 e hetu mATe vaLI zrAvakanoM udhAra karavAmAM yatine sarva prakAre adhikAra nathI e hetu mATe // zrAvakaja potAnA avye karIne tathA samudraka avye karIne athavA sAmI vatsala karavAthI zrAvakano nakAra karaze teNe karIne tIrthano nuccheda na thavo joie,e vAta sika thaze. mATe zrAvakano ukAra karavAne arthe yatine devajavyano aM. gikAra- karavo teNe karIne shuN|| kAMza paNa avya rAkhavAnuM prayo jana nathIM. TIkA:-tathA. sAraM niNAM sakalasAvadyAraMnapravRtAnAM gR. hiNAM parIgrahoM mUrgahetuH pAmakatvabuddhisa tathA taM // tuzabdo'rthasvIkArAdasya nedapradarzanArthaH atizayena mahAsAvayaM mahApApa AcakSate vadaMti jinA iti pUrvasmAdanukRSyate // atra cAhu riti kriyAnuvRttyaiva sAdhyasijhAvAcakSata iti punaranidhAnaM hArAMtaranirAkaraNametaditi jJApanArtham // artha-vaLI sakala sAvadya AraMjane viSe pravartelA gRhasthono parigraha karavo te munagarnu kAraNa // eTale te gRhasthane virSe mamatva buddhi karavI je A gRhastha to amArA 2 ema je kara tene jina lagavaMta ati mahA sAvadha kahe mahA pApa kahe . jina eTaTu pada prathama vAkyamAthI AkarSaNa kara // A jagAe 'tu' zra. vyaya nete dhana aMgikAra karavAthI gRhasthano parigraha karavo te to ati.mahA-sAvadha De ema jeda dekhAmavAne arthe be.A jagAe 'bAhuH' Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH -- (23) 'kahatAM 'kaheM' De ai prakArarnu kriyApada tenI anuvRtti thatI hato to paNa 'zrAcakSate' kahetAM 'kahe' le e prakAra pharIthI kriyApada kaDaM te to A bIjo ghAra nathI ema jaNAvavAne arthe kadhuMDe. TIkA:-ayamarthaH // gRhiparigrahehi tat kRtakAritAdisakalamahAraMjamahAparigrahajanitapApAnumatyAdinA yatInAmapi tatkRtAdinAkhilapApasatvaprasaMgo'ta: kathaM tasya nAtimahA. sAvadhatA parakRtamahApApasyAtmanya'dhyAropaNameva ceti shbdaarthH|| arthaH-eno spaSTArtha to A je, gRhasthanA parigrahe karIne nizce te gRhasthoe pote karelA tathA vIjA pAse karAvelA je samastaHmoTA AraMja tathA moTA moTA parigraha tetho utpanna thayuM jepApa tenI anumodanAdike karI yatine paNa te gRhasyoe karyu karAvyuMje samasta pApa tene pAmavAno prasaMga thAya je. mATe te gRhasthonuM aM. gikAra karavU temAM ati mahAsAvadhapaNuM kema nahi. kema je bIjArnu karalu pApa tenuM potAne viSe AropaNa karaI eja ati zabdano artha ne, eTale ati mahA sAvadhapaNuM be. ttiikaaH-|| tayuktaM // ArajaninaragRhasthaparigraheNa, taspAtakaM sakalamAtmani saMdadhAnAH, satyAt pataMtyahaha taskaramoSadoSa mAmavyanigrahanayaM sitanninupAzA, iti|| arthaH-te kadhU de, je AraMjane viye narapura evA gRhastha . Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) 48 atha zrI saMghapaTTakaH - loka temano parigraha karave karIne zvetAMbarI nihumAM adhama eTale liMgadhArI puruSo te gRhasthoe karelAM pApane potAnA viSedhAraNa kare ||te jema core corI karIne teno doSa mAMgavya nAme RSine lAgyo tethI te RSino nigraha thayo evA nyAyane satya kare, te kathA anya darzanamA je je eka nagarane viSe rAjAnA rAjakAramA cora corI karIne nAga te mAMgavya nAme RSinA zrAzramamAM gayA tyAra paDI rAjAe corane kAlavA lazkara mokaTyuM teNe sarve corane phAlyA te negA mAMgavya RSi tapa karatA hatA tene paNa kAlyA, tyAra paDI rAjAe AjJA karI je sarva corane phAMsI Apo, paThI sarva corane phAMsI dIdhI te legI mAMgavya RSine paNa phAMsI dIdhI . te RSie yamarAja pAse jaine prabyu je meM koI divasa pApa karyu nathI ne mane phAMsI kema maLI.tyAre yamarAjepotAno citragupta nAme pApa puNyanuM lekhaM rAkhanAra puruSa pAse sarve nAmuM lekhaM jovamAvyu temAM eTarbuja pApa nIkaLyu je traNa varasanI avasthA hatI tyAre ramata karatAM eka demakIne bAvaLanI zULamAM parovI ne te vAta R. pine kahI je zrA pApe karIne tamane corI nathI karI to paNa zULI maLI, tyAre RSie kahyu je zAstramA to ema kaDaM ne je pAMca varasa sudhI je je pApa vALaka kare teto tenA mAbApane lAge ne mATe e pApanuM phaLa amane zAthI dIdhuM, tyAre yamarAje kaDaM je ghaNA kAmanA ghanarATathI jUlamA e kAma banyu je. tyAre RSie yamarAjane zApa dIdho ityAdi moTI kathA be. mATe jema core corI karIne mAMgavya RSine phAMsI maLI tema gRhastha loke pApa karyu tenI anumodanAthI sAdhue lI, tethI ati mahA sAvadhapaNuM gRhasthanA parigrahathI kahyu. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka - TIkA:-zrataeva gRhiparigraho yatInAM prAyazcitApatyA zrute nivaaritH|| snngihisulhugetyaadi|eten gRhisvIkAraM prati yatNarasya pUrvahi kAlasya sausthyAdityAdinA yuktyanidhAnaM tadapi nirastaM ||kaaldossaat kutIthikA dinUyastvepi gRhisvIkAramaMtareNApi naktanakAdizrAphenyo yatInAmadhunApi nikSAdiprApte rupptteH|| arthaH-e hetu mATe sAdhune gRhasthano parigraha prAyazcitta karavApaNuMTe mATe zAstramA nivAraNa kayoM , usannagihityAdi gAyAe karIne, eNe karIne gRhasthano aMgikAra karavA pratye je viM. gadhArIe pUrve to kAla sAro ito ityAdi yukti kahI hatI tenuM khamana kayu. kALanA doSathI kutIthikAdika ghaNA le to paNa gRhahasthano aMgikAra karyA vinA nakta namaka ityAdi zrAvaka thakI yatine hAlamAM paNa nidAdikanI prApti thAya . e hetu mATe. TIkA:-zrataH kevalaudarikatvA patyAtIvopahAsapadaM vidu. SAM tadarthastatsvIkAra iti // yopi, jA jassa viz ityAdyAgamo panyAsaH sopi na jvdnnimtprsaadhkH||anyaarthtvaat // nahi gRhipari grahasAdhakoyaM prakRtAgamaH // kiMtu gaNadharAdInAM ziSya prtishissyprigrhvissyH|| arthaH-ethI ema jaNAya je je paMmitane upahAsa karavA yogya evU kevaLa peTa naryApaNuM liMgadhArI le tethI te. gRhasthone po. tAnA karI rAkhe De vaLI jenI jeTalI sthiti maryAdA ityAdi zrA. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (236) - atha zrI saMghapaTTakA gamarnu thApana karyu te paNa te tamAraM liMgadhArInuM jitane sika karanAra nathI, kema je e Agamano to bIjo artha be, paNa sAdhune gRhasthano parigraha karavo ema siddha karanAra 'jAssahie thA. gama vacanathI tAre zaMsika karanAra le to e ke gaNadharA dikanA ziSya / temane bIjA gaNadharAdikanA ziSya temano parigraha karavA viSe e Agama vacanano artha . TIkAH tathAhiyAkAcidyasya gaNadharaziSyapratiziSyAdeH sthitiH pratikramaNa vaMdanAdau nyUnAdhikakSamAzramaNadAnAdi . lakSaNAsamAcArI yAca yasya saMtatigurupAraMparyekAlAcanAdidAna * viSayaH saMpradAyaHyAca pUrvapuruSakRtA gaNadharA dipravartitA maryAdA * gacchavyavasthA tAmanati RminanaMtasaMsAriko na navatIti / / arthaH-teja spaSTa karI dekhA je ke je je koi je gaNaranA ziSya pratiziSya AdikanI sthiti eTale pratikramaNa vaMdanAdikane viSe nyUna tathA adhika khAmaNAM devA ityAdi lakSaNa samAcArI , tathA jenI je saMtati eTale guru paraMparAye AloyarAbA. dika devAne viSe saMpradAya . vaLI je pUrva puruSa karelI teM gaNadhara Adike pravartAvalI maryAdA eTale ganI vyavasthA tenuM navadhana je nathI karatA te anaMta saMsArI nathI thatA. . TIkA:-atrAhi gaNadharaziSyAdInAM svasvagurupradarzita sthityAdyatikrameM'naMtasaMsAritApatyA pratiniyatagaNadharaparigraha viSayatvamavasIyate // zrAvakANAMtu sarvadhArmikaga vizeSaNaM Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 atha zrI saMghapaTTakA - (217) roMANGYAnwwwwwww jaktapAnAdilaktyannidhAnAt // yamuktaM // ktagaghayagulago-.. rasaphAsuMthapamilAharAsamaNasaMghe ||asgnnvaagaannNti ||tthaa saNaM saivihave sAhaNaMvatthamAi daayvv|gunnvNtaann visesoti|| arthaH je mATe A jagAe to gaNadharanA ziSyAdikane pota potAnA gurue dekhAmI je sthiti Adika tenuM ubaMdhana thaye sate anaMta saMsArIpaNuM thAya ema kA mATe je meM gaNadharanA ziSya hoya tene tene potapotAnA gaNadharanI maryAdA grahaNa karavI evA atiprAya e zAstra vacana je ema nizcaya karIe bIe. ne zrAvakane to sarvathA dhArmika gaccane viSe vizeSa rahita nakta pAna A. dikanakti karavAyU~ kahevApaNuMDe e hetu mATe, te zAstramA TIkA:-atonedAnItanaruDhyA pratiniyatagachaparigraha viSayatvaM teSAM sidhyti|| yattvazaktasya tadasaisabassa gabassa // tathA disAitabavina je satthI ityuktagAthayozcaturthapAdAjyoM dharmaguruSu tAchevA vizeSaNa dAnannaktipratipAdanaM tatteSAM - tikAratayA natu tatsvIkAraviSayatayeti // artha:--e hetu mATe A kALanI ruDhi pramANe pote potAnAM gaDha bAMdhIne te gabanA animAnavALA zrAvakane potAnA karIrAkhavA ema zAstravame siddha thatuM nathI ne vaLI azakta tame kA je 'tadasaisabassa' e gAthA tathA disAzcatavi' e gAthA, te ve gAyAnA cothA pAdathI dharmagurune viSe tathA tenA gabanA viSe vizeSa Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (238) 4. atha zrI saMghakA womanamam - wwwwwwwwwwwwwwer dAna nakti pratipAdana kayu,te to temanA napakAranuM sahajapaNuM nathI mATe kadyaM . paNa teno aMgikAra karavA viSe nathI khyu.| TIkA:-yadapi samyaktadIkAvasare zrAkAnAM gurorAtmasarvasvasamarpaNena parigrahasamarthanaM tadapi na zolanaM // tathAhi // koyaM parigrahaH // kimupAsyopAsakasaMbaMdhaH, zrAho pratiniyatA nAvyavyavasthA viSayatayA niyamanaM // tatrAdyapade siddhsaadhn|| evaM vidhaparigraha vissytaayaaHsaadhushraakaanaamsmaakmpynumttvaat|| arthaH-vaLI je tame samakita dIkSAne avasare zrAvakane potAnA gurune sarvasva arpaNa kara, teNe karIne parigraha karavAnuM pratipAdana kayuM te paNa zojatuM nathI, te kahI dekhA e parigraha te kayo ? // zuM upAsya upAsaka saMbaMdha rupI , ke niyama pUrvaka je zrAnnAvyavyavasthA le teNe karIne niyama karavo e . temAM prathamano pakSa je upAsya upAsaka saMbaMdha te to ghaTato nathI; kemaje temAM to siMka sAdhana doSa Ave ne jee prakArano parigraha to sA. dhune tathA zrAvakane tathA hamAre paNa mAnya be e hetu maatte| . TIkA:-zrathahitIyaH // tanna // zrAnnAvyavyavasthAyAH pra. .. vinajipUtpravrajitarahi viSayatayai vAgamedarzanAt // tathAhi // kalpavyavahArokAdi gavyavasthaiva mupalabhyate ||y:prvijissu-saa. mAyikA dipAvapravRtta: satrINi varSANi yAvat pUrvAcAryasya samyaktadAtureva jvti|| Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -18 atha zrI saMghapaTTakaH ( 239 ) arthaH vaLI bIjo AtmA vyavasthA rupI pakSa tene viSe paNa te parigraha nathI kema je zrAgamane viSe jene pratrajyA levAnI icchA hoya athavA jeNe pravajyA laine tyAga karI be evA gRhasthane viSeja zrAjAvyavyavasthAnuM dekhavApaNuM ve e pravrajyA levAnI ihA hoya te sAmayIkAdi pAune viSe pravarteMlo traNa varasa sudhI prathamano prAcArya je sama kitane pamAganAra tenoja hoya. TIkA:- yaktaM || sAmAzyAzyA khalu, dhammAyariyassa tinijA vAsA // niyameNa hoi se hojakvamana taDuvariMjayaNA // yastu nijAvAdirbhUtvA punaH pravivajiSati tasya yadRcchayAdika // zratyaktasamyaktastUtpravRjyayaH pravrajati sa trINi varSANi yAvat pUrvAcAryasyaiva // yadAha // paraliMgi nikaevA, sammahaMsa jaDhe u vasaMte // taddivasameva ichA sammattajue samA tinni // arthaH- je mATe zAstramAM kahyuM be je nihRvAdika thaine phaart pravajyA levAnI icchA kare be, tene to jyAM icchAmAM zrAve tyAM rahe e diza be, ne jeNe sama kitano tyAga karyo nathI ne te pravrajyA grahaNa kare to te traNa varasa sudhI pUrvAcAryanoja be ema jANavuM, je mATe kaMThe je. TIkA:- utpanna jitastu dvidhA sArupI guhasthazca // tatra sA rUpI rajodAvarjasAdhuveSadhArI // sacayAvajIvaM pUrvAcAryasyaiva // sanmukI katAnyapi // yA nipunastena namuMgIkRtAni kevalaMvo dhitA " Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1240) - aya zrI saMghapaTTakA - 'nyevatAniyamAcArya micchati, tasyAsaudadAti tadIyAnicatAni lavaMtItyana patyasyAyaM vidhiH // artha:-jeNe pravajyA mUkI le te paNa be prakArano De eka to sArupI te rajoharaNa vinA kevaLa sAdhuceSano dharanAra je. te to jA: vava pUrvAcAryanoja 3. ne teNe muMmana karelA athavA teNe muMmanAna karelA kevaLa pratibodhaneja pamADyA te sarveto je AcAryane icche te. neja'e zrApe te tenAja.e kaddevAya vidhile te je ziSya vinAnA hoya tenoja e.vidhi . TIkA-sApatyasyatva'patyAnyapi pUrvAcAryasyaiva // yadAha / / sAravI jAjIva puvAyariyarissa jeya. pavAve ||ahvaaviesddh' do ibAe jassa sA.dei // gRhasthaHpunahiMvidho. muMmita: sazikhazca sa ca vividhopi pUrvAcAryasya // yAnica tenotpravajanAnaMtaraM varSa trayAdhyaMtare bodhayitvA muMgIkRtAni tAnyapIti ||aahc ||jo. puNa gidatyamuMgo ahava, amuMmona tini varisANAAreNaM ghabAbe sayaMca puvAyariyasave // arthaH-te je ziSya parivAra sahita ne tene to potAnA ziSya nete paNa pUrvAcAryanAja be; je mATe te kayuM le je gRhastha paNa vaLI ke prakArano De eka to muMmitane bIjo zikhA sahita te ve prakArako te paNa pUrvAcAryanoja ne je teNe pravajyA mUkyA par3I traNa varasamAM bodha pamAmIne muMbana kayoM lete paNa pUrvAcAryanAja te kaDaM je. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA - (2413 TIkA:-evaM cAnAvya vyavasthAyA mAgame vyavasthApitAyAM javatprakalpitasAmAnyagRhiviSayAnnAvyavyavasthAyAH kvAvakAzaH yenedAnIMtanarUDhayA pratiniyatagaccaviSayatayA gRhiyarigrahaH kriyamANo navataH zolneta // kiMca eSAppAnnAvyavyavasthA suvihitAnAmeva pratipAditA na pArzvasthAnAM // arthaH-e prakAre AgamamA AnnAvyavasthA sthApI le temAM - tame kalpI je sAmAnya gRhasthane viSezrAjAvyavyavasthA tene rahevAno avakAza kyAM le je jeNe karIne A kALanI ruDhiye niyama vAMdhI potapotAnA gacune viye gRhasthano parigraha karo Tho te kema zone naja zone vaLI Aje AjAvyavyavasthAte to suvihitaneja karavAnI ne ema pratipAdana karyu De paNa pAtatyAne karavAnunathI pratipAdana karyu. TokA-nanvevaM tahi samyaktUdIdANe zrAddhAnAM gurave svasamarpaNamupacAravacanaM prasajyeta, tannedAnI tathA vidhazarIrAdi ceSTAnivyaMgyavahumAnalAraM naisargikannaktyA tathA nidadhatAM teSA maupacArikanAvAnAvAt itarathA samyaktvapratipatteranupapatteH // . arthaH-vaLI tamo ema aAzaMkA karatA ho je samakita dIkSAne avasara guru pAle zrAvakanuM je potApaNAnA samarpaNatuM vacana u te upacAra mAtra te ema dhavAno prasaMga Avaze, to evIA kAMza zaMkA na karavI kema je e avasare te prakAranI zarIra AdikanI ceSTAthI jaNAtuM je vahamAna te pUrvaka svAjAvika laktie karIne tema kahetA eTale potAnuM samarpaNa karatA je purupa temane napacArika nAva Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (242) Ag. atha zrI saMghapaTaka: Aarmanorammam MAAAAMANARm - na hoya e hetu mATe / ne jo ema na kahIe to samakita prAtinI sikina thAya e hetu mATe // TIkA:-tamuktaM // kAjaktistasya yenAtmA sarvathA nahi yujyate / annataH kAryamevAhu, rezenApyaniyojanaM // nacaivaMgurora pi tadanumatyAdinA tamatAdhikaraNaprasaMgaH // mamakAravirahita .' tvena tasya jagavadAiyaiva pravarttamAnasya tadanAvAt // artha:-jeno naktie karIne AtmA sarvathA na jomAya to te puruSanI enakti sArI na kahevAya kema je aMza mAtra paNa jene jogAva teto ajaktinuM kArya je. eTale gurune AtmAnuM samarpaNa karate guru sAthe potAno AtmA jomavA ne jo AtmA aMza mAtra paNa na jomAya e nakti na kahevAya. ne vaLI ema paNa AzaMkA na karavI je gurune paNa tenI anumodanA Adike karIne temA rahyAM je adhikaraNa teno prasaMga gurune paNa thAya; kema je te gurune mamatArahitapaNe jagavaMtanI AjhAe karIneja pravRtapaNuM De, mATe te adhikaraNanI prApti nathI. TIkA-yaduktaM // guruNovinAhigaraNaM, mamattarahiyassa etya vatthumi // tannAvasuddhihetuM, ANA payahamANassa // etena zrakAnuguNyena dAnopadezAdinA guroryabAddhasvIkArasamarthanaM, tadappasaMgatameva // svIkAramaMtareNaiva nAvAnurUpyeNa dharma vRdhyarthaM gurosteSu sahiSayadAnAdyupadezapravRtteH // yamuktaM // nAUNayatabjAvaM,jaha ho zmassadhammavRddhittiAdANAvaesAI, aNeNa taiztyajazvaM // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8. atha zrI saMghapaTTaka: (243) PAAmanmaanaamanarana arthaH-je mATe zAstramA kaDaM be je eNe karIne zrajhAne zranusarato je guruno dAnAdi upadeza e Adike karIne je zrAvakanA aMgikAra pratipAdana kayu te paNa aghaTatuMja De kema je zrAvakano aMgikAra karyA vinAja nAvane anusarato dharmanIvRddhine artha guruno te zrAvakane viSe satpuruSane dAna Apa, ityAdika upadezanI pravRtti De e hetu mATe // je mATe te zAstramA kA je. TIkA:-yadapyuktaM // gRhiNAM digbaMdhopi yativanna puNyatIti tadapyasamIcInavidA sADhUNa disA,tivihA puNa sAhuNINa vineyA // itinyAyena yatidigUbaMdhavadgRhigrabaMdhasya kvacidapya zravaNAditi // evaMca pradiparigraha ssarvathAyatInAM nocitaH / arthaH-vaLI tame je kamu ke yatinI peThe gRhasthone paNa dibaMdha karavAmAM doSa nathI ityAdi te paNa tamAraM vacana aghaTatuM . kema je zAstramA ema kaDaM je sAdhune be prakAranI dizAne sAdhvIne traNa prakAranI dizA jANavI. ityAdi nyAye karIne sAdhunA digvadhanIpeThe grahasthane digbaMdha karavAna koi zAstramA sAnnalatA nathI. e hetu mATe ema siddhAMta thayo je grahasthano parigraha karavAnuM sAdhune sarvathA aNaghaTatuM . // 5 // TIkAH-caityasya jina gRhasya svIkaraNaM svAyattatApAdanaM tatra // turatrApi prathamadhArAdasya nedabhAda // garhitatamaM pratyaha sakalacaityakRtyaciMtAtavyopalogAdinA lokepyatiniMditaM mAupatyaM manAyakatvaM syAnavet yatermuneH // etaduktaMnavati / / Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (244) rg. atha zrI saMghapaTTakA - w Manm caityasvIkArehi yatInAM tacciMtanaM sakalamanuSTeyaM tasyacAraMna doSavattayA avyastavatvena yatInAM nivAraNAt // tadadhikaguNasthAnakalAvastavaniSThatvAteSAM // tadazaktasyaca avyastavedhikArAnidhAnAt // artha-vaLI caitya ketAM jinamaMdira teno svIkAra eTale po. tAnuM karI rAkha te paNa ati niMdya be. temAM tu zabda je je te prathamahAra thakI zrA chArano neda kahe be. ne sAdhune niraMtara samasta caityanA kAmakAjanI ciMtA karavI tathA te caityanA avyano nepajoga karavo ityAdike karIne lokamAM ati niMdyapaNuM be. ne tethI munine matapatipaNuM hoya e vAta kahI le je jo caityano aMkiAraga kare to nizce sAdhune te caityanuM ciMtana Adi sakala karavA yogya kArya tenA 'AraMjano doSa Ave e hetu mATe ne e avyastava kahevAya e hetu mATe yatine enuM nivAraNa kayu kema je e javyastava karatAM adhika guNasthAnaka je nAvastava tene viSe te munine rahevApaNuM ne mATe ne je nAvastava karavAne azakta ne eTale asamartha De tene avyastava karavAno adhikAra je ema kaDaM . TIkAH nAvaJcaNa mugravihAriyA udavaccaNaM tu jinnpuuchaa| nAvaJcaNAnanaho,ha vijAdavavaNu jujtotaJcitanetu yatInAM nAva stavAnnAvaprasaMgAt // avyastavasyaca SaTjIvanikAyavirodhi tvena tatonyUnataratvAt // tatsaMyamasyaivaca pUrNasya nagavatA manimattvAt // Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. aya zrI saMghapaTakaH - . (245) arthaH te caityanA kAmakAjanI ciMtA kare tyAre to yatine jAvastavanA anAvano prasaMga thAya e hetu mATe ne je avyastava ne te to ba jIva nikAyano virodhI be te hetu mATe te lAvastava thakI aMtizaya temAM nyUnapaNuM be mATe ne lagavaMte teja saMjamane pUrNamAnyA beje jAvastava rupa le te. ttiikaaH-ydaah|| davatthaya lAvatthanya davattho bahuguNutti bujhisiyaa||aniddnnjnnvynnminnN, chajIvahiyaM jinnaabiti|| bajIvakAya saMjamadavattha e sovirujna e kasiNo, to kasiNasaMjamavi A pupphAzyaM na chati // arthaH-pAdharo . TIkAH atha caityayamuddizyAraMjAdayopi yatena virudhyate // tathAhi // nagavAn zrIvairakhAmI tridazavinimmitamaNimayavimAnasyopariSTAtsAtakauMcasujjRnamaMnojamadhyAsIno junaka vRMdArakavRMdenapuratovidhIyamAnA'vi gAnagAnaDhadyanAdyAtodyaninAdapUritasamastananastalo himagirizikhara va te zrIdevatAyA:sakAzAnirargalasamubaladatunAvaMdhyasaugaMdhyasurajitakaku. pkAMtAnanAni vizaprasUnAni hutAzanagRhAcaprasUnAni samAdAya pu- tathAgatAyatanAni vihAya vihAyasA maMdAnilacala zvetaketanaM jinaniketanaM paryuSaNamahasi samAjagAmetizrUyate ||ythoktN // ceiyapUyA kiM vazrasAmiNA muNiapuvvasAraNa // na Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 246 ) 28 atha zrI saMghapaTTakaH 8 kayApurI taiyA murakaMgaMsAvi sAhUNaM // zratastaccaritamanuvarttamAnAH saMprati kathaM vayamupAlanamahIma iti cenna || artha:-vaLI tase kadhuM je caityane uddezIne je AraMbha - dika karavA te paNa tine viruddha nathI // teja kahI dekhA de je bhagavAn eTale samartha zrI vairasvAmI devatAe nipajAvelA maNimaya vimAna upara sonAnuM vikasvara kamala te upara veThA, ne juMnaka devatAnA samuhe AgaLa karyAM je suMdaragAna tathA manohara nATya tenA zabdavame jeNe samasta zrAkAzatala pUraNa karyu be evI zojAne dharatA thakA himAcalanA zikhara napara rahI je zrI devatA tenA samIpa thakI atize ubalatI je moTI sugaMdhI tethe karIne dizArupI strIjanAM mukha jemaNe sugaMdhimAn karyA be evAM kamala tathA hutAzana graha thakI puSpa e bene lene mAraganI nagarIuMmAM je je bauddhanA maMdira zrAve betena teno tyAga karIne AkAza mArge karIne maMda vAyuvame je jina maMdiranI dholI dhajA caMcala be e prakAranA jinamaMdira pratye pajusanA utsavane viSe ghyAvatA hatA. je mATe zAstramAM ka je caitya pUjA zuM vara svAmiye nathI karI, karI be te vairasvAmi kevAve, to jAeyuM be pUrvanuM sAra jese evA mATe te pUjA sAdhune paNa monuM aMga be e hetu mATe temanA caritrane anusaratA je zrame te tamArA ulaMnA yogya kema hoya nathIja evaM liMgadhArInuM vacana sAMjaLIne suvihita bole ve je ema tamAre na bolavu . - nagavaccaritasya javatAmAlaMbanI karttamanucitatvAt rAvasyarddhayA'smadAdInAmikulakSaNaM yujyate / tena hi TIkA nahi staMverama Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH (247) wwwwwwwwwwwww. - jagavatA tathAvighasaMghaprArthanayA tathAgatamanorathapathamathanAya khatIrthaprotsarpaNAyaca khapANigrahaNaM vinA pUrvo citAni dhUpe. nA'cittIkRtAnica kusumAni sakRdAnotAni navatAMca mAlA kArANAmiva satataM khayamuccayanaguMphanapANigrahaNAdinA prakRta pravRttirupalacyate // atojagavacaritamAlaMvya devanamasyAchadmanA khopatnogAyaiva kevalamaniyuMjAnAH kathaMkAraM navaMto natrImaMte. arthaH kema je mahA samartha puruSarnu AcaraNa tamAre pAvana karatuM ghaTatuM nathI, zAthI ke moTA hAthI zeramI AkhIne AkhI eTale kucA kahAnayA vinA nakSaNa karI jAya je te hAthInI sAthe spardA karIne ApaNA jevAne AkhI ne AkhI zeramI nakSaNa karakhI yogya nathI. ne te nagavAn eTale mahA samartha evA vara svAmIe tathA prakAranI eTale ghaNIja saMghanI prArthanAe karIne tathA vauddha lokonA manoratha mAragarnu maMthana karavAne eTale vauddhano parAjaya karavAne, ne potAnA tIrthanA jaya vRddhi karavAne potAnA hAthe lIdhA vinAja pUrve dhUpathI acita karelo je puSpano samUha, te eka pheroja Aeyo ne tamArI to mALInI peTheja niraMtara potAnI meLe puSpa cuMTavAM tathA guMgavAM hAthe kAlavAM ityAdi hAlamAM pravR. tti dekhAya ne e hetu mATe moTA puruSanA caritranuM kiMcitauMTuM leine deva namaskAra- mipa laine kevaLa potAnA upatlogane artheja puSpane vAvaratA ne A prakAraceM kapaTa lAvaNa karatA tamo kema volatAM lajavAtA nathI. TIkA-yAktaM // cezyakulagaNasaMghe, annaM vA kiMci kAna. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (248) - atha zrI saMghapaTTakA - nissAe ||ahvaavi ajavaraMto sevNtiiakrgijN| ohAvaNaM paresiM satitthaobjAvaNaMca baccA, na gaNiti gaNemANA puvvuciyapuSphamahimaMca // gaNemANatti AlaMbanAnigaNayaMtaH ityaho avivekasekaH sAtireka prabajitAnAmapi yadevamaMkurayati .mahAraM jamIruhAn // caznaNa gharAvAsaM AraMja pariggahesu vadaMtI // jaM sannAjeeNaM evaM aviveyasAmatthaM // sannAneeNaMti devAdyartha metaditinAmajedena // maMsanivinikA sevai daMtikkhayaMti dhgineyaa||shy caijaNAraM paravavaesAkuNa vaalo||ath,coe cezyANaM khittahirannA gAmagopAiliggaMtassana muNiyo tigaraNa 'suddhA kahanu nave // ityAdinA caityakSetrAMdiciMtAM vidadhato yate strikaraNazuhiM dUSayata:pUrvapakSiNo vacanAdavasIyate yatezcaityo dezenAraMno na iSyatIticetana siddhAMtArthI parijJAt // AgamejhutsargatastAvadAraMjAdidoSeNa sattAyAM kSetragrAmAdInAM niSedha evapratyapAdi / tathAca kutastyA taccitA yteH| atha kathaMcit kenApi nakAdinA rAjhAcaityasya grAmAdayo vitIrNA:saMti te cakadAcibalavatA kenApi havenApahartumArabdhAstadA saMghalAghava riraSiyA lAdhuzrAvakANAM taciMtA'nujJAtA yaditulolAdinA yatiH svayaM dezanAdvAreNa vA tAn mArgayettaciMtAM vAvidadhyAttadA tasyacAritrAzuddhireva // arthaH ityAdi caitya saMbaMdhI khetIvAmInI ciMtA karato trikaraNa zuchine doSa pamAmato ne pUrva pakSa karato evo : liMgadhArI tenA vacanathIja jANIe bIe je yatine caityano naI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - (24) www . ~ rIne zrAraMna karavA teno doSa nathI ema jo tuM kaheto hoya tote / kahe. kema je siddhAMtanA arthatuM parijhAna nathI, mATe ema kaho jo ne siddhAMtamA utsarga thakIja AraMnAdi doSa karIne caitya sagAmA eTale caitya saMbaMdhI kSetra gAma AdikanuM je karavU teno niSegja pratipAdana karyoM be. to te caitya saMbaMdhI khetaragAma hoyaja yAMthI ? je tenI ciMtA yatine karavI pamene ema karatAM kadAcit koi prakAre mahA AgrahathI kozka najakAdi rAjAe caitya saMbaMdhI gAma Adika thApyo hoya; tene kyAreka kopaNa vaLavAna puruSe ha. gatakAre levAno AraMja koM. tyAre saMghanI laghutA thAya mATe tenI (kSA karavAnI bAe sAdhu zrAvakane tenI. ciMtA karavAnI AjhA pApI je. paNa jyAre to lonnAdike karIne yati potAnI meLe dezanA dhAre tene mAgIle athavA potAnI meLeja tenI ciMtA kare to te sAdhunA cAritrapaNAnI azuddhatAja thAya - TIkA:-tamuktaM // jana zattha vinAsA, jo eyAI sayaMvimagrijA // nahu hoi tassa suddhI, aha kovi harijAeyAiMsada bAmeNa tahiM, saMgheNaM hoi laggiyavatuM / sacarittacarittINaM evaM sabesikAMti / ata:kathaM sampRhatayA caityAgnaM kurvatAmadhunA tanamunInAM na doSaiti // yadica saMprati saMpUrNajAvastavasyAzakyatvena tadapekSayA caityakRtyaciMtanamapi mahAphalamanyupeyate tadA tejakarajoharaNAdiparihAreNa gRhinepathyamanyupagamya jinapUjanamApriyatAM // arthaH-e hetu mATe spRhAye sahita caityano AraMja karanAra Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 250 ) 2. aya zrI saMghapaTTakaH yA kALanA yatine kema doSa na lAge. ne baLI jo zrI kALamAM F evo saMpUrNa nAva be je nAva pUjA karavA samartha nathI. mATe, tenI apekSAe caitya saMbaMdhI ciMtA karavI temAM paNa moTuM phaLa be. ema jo jANatA ho to te sAdhupaNAne jaNAvanAra rajoharaNAdika teno tyAga karIne gRhasthanA AbhUSaNarupa rupa je jinapUjA teno Adara karo. A Ka TIkA:- yaDukkaM // jai na tarasi dhAra, mUlaguNanaraM sauttara guNaMca // mutU to tinUmI susAvagataM varatarAgaM // zrarahaMtacezrA, susAhupyAra daDhAyAro // sussAvago varataraM na sAhuvese dhammo // rajoharaNAdiliMgaM vicatAM tu caityoddezanA pi yatInAmAraM vidhAnaM mahate pApAya lokazokAyaca // yadAha // bajIva nikAyadyA vivani neka dikhikharja na gihI // jaidhammArja cuko, cukkai gihidANadhammArja // artha :- rajoharaNAdi liMga dhAraNa karanAra yatine to caityano uddeza karIne zrAraMbha karavo te moTA pApa jaNI ne lokane zoka jI be. . TIkAH - tathA // saMpratitra tiveSeNa, loka mosskmessvho|| sitAMbareSu jAteSu, caurAH kiM nirmitA mudheti // etenoktanyAyena saMprati gRhamedhinAmityAdinA yatInAM caityasvI kArasamarthanaMtadapi zraddhA samRddhAnAM keSAM cicchrAddhAnA mayA pizrutoktavidhinA caityaciMtAkarAdarzanena nirastaM // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTakA - . (251) / ' arthaH-vaLI zrA kALamAM sAdhuveSe karIne ugI lIdhAmA samartha evA zvetAMbarI nihu jagatamA vidyamAna le te zuM karavA cora, mithyA, nipajAvyA haze? mATe e moTeM Azcarya je.ekahyojenyAya teNe karIne, 'saMprati gRhamedhinAM' ityAdi vacanI zrAraMjIne yatine caityano aMgikAra karavAnuM pratipAdana kayu hatuM te sarvenuM khaMmana thayu. . kema je zrajhAvaMta keTalAka zrAvaka haju:sudhI paNa zAstramA kahelA vidhi pramANe caityanI ciMtAdika kare ne tene pratyakSa jozae gae e hetu mATe. TIkA-yathApi caityasvIkArArthatayA, sIleha makhaphalae tyAgamopadarzanaM tadaSTasaMgataM // asyAnyArthatvAt / tathAhi / / kecita suvihitA vihArakrameSAMtarA kaMcibannazrAvakaM madhyasthanUrilokamaMta:sthitacaityaciMtAniravadhAna devakulikajIrNazIrNa prAyaikajinasadanAdhiSTitaM grAmamekaM prAptAstatraca tepavAdena deva kulikAnAM zikSAdyarthaM devakulaM gatAetatsamAracanasaMlave kAlena gahatA tatratyalokasya najakatayA jainamArgAnyupagama guNaM suvina hitasaMpAtena saMnnAvayaMto devakukhikAnpratyAhuHsIkhehetyAdi / '. arthaH-jo paNa caityano aMgikAra karavAne "solehamakha, ityAdi zrAgama vacana dekhAmayAM, te paNa zraghaTatAM dekhAmayAM kema je. e zrAgamano artha bIjo . teja kahI dekhAme je keTalAMka suvihita sAdhune anukrame vihAra karatA thakA koika bacce evaM gAma zrAvyu je temAM Avakano nahuda thayo De paNa gAmamA to lokanI . vastI ghaNI ne temAM caityanI ciMtA karavAmAM asAvadhAna evA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (292) - aya zrI saMghapaTTakA pUjArI rahyA De ne jUnU ne bahudhA pameDhuM evaM eka jinamaMdira je gA. mamA De e prakAranA gAmamAM AvyA satA temAM te suvihita sAdhu apavAda mArge devapUjArInI zikSAdikane arthe devakuLamAM gayA ne vicAra kara le je thA caityanuM samAra thaye sate A gAmanA najika loka nete jaina mArgano aMgikAra karaze, evaM saMlava De kema je su. vihita puruSatuM je zrAgamana te jaina mArgano aMgikAra karavArupa guNa naNI ne mATe devakulIka pratye te suvihita bole je je 'solehamaMkha' ityAdi gAthAe karIne kahe . / TIkAH-lodevakulikA etAnimaMkhaphalakAnIva maMkhaphala kAni yathA maMkhasya phalakojvalatayA prAsanirvAha evaM navatA. mapi. caityanirmavatayA tatsadanasaUtayAca nirvaahH|| zrato nirvAhahetucaityAni zIlayata samAracayata // itare suvihitAH coyaMti prerayaMti taMtumAzsu lUtAtatvaprasAraNAdiSu // atha te liMginaH savRttayaH caityaciMtA vinApi prAsaMcitaviNanicayeta vidyamAnanirvAhA stadA tAn aniyojayaMti // aMbAmiti niSTurakhAcA zikSayaMti // yathAjo'jhAkimityetAni cai'tyAni na samAracayatha yataetAni vinA pazcAdapi na navitA javatAM nirvaahH|| . arthaH-jelo devakukSika Aje caitya ke teto makhaphala jevAM..eTale maMkha te kozka jAti vizeSa puruSa, te potAnI zra jivikAnA kAraNarupaH je citraphalaka tenI ujvalatA rAkhe to hai thakI teno.jema nirvAda thAya ne tema tamAre paNa caityanI nirmaLa Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (293) NAwaran rAkhavI tathA tenI sArI saMnnALa karavI tethI tamAro nirvAha le mATe nirvAhanA kAraNarupa je caitya tene samAro eTale vIka karo ne kaLI suvihita ema preraNA kare je je A karoLIyAnAM jALAM kADhI nA. khIne sApha karo. ityAdi preraNA kare ye to peNa vaLI te liMgadhArIyo potAnI zrAjIvikAye saMpUrNa de tethI caityanI ciMtA karmA vinA paNa prathamathI saMcaya karelo je anyano samUha teNe karIne te. mano nirvAha vidyamAna . evaM dekha tyAre temane kaThora vApIthI. zikSA Ape je no ajJAnI thA caityanI kema saMjALa karatA nathI, je mATe e caitya vinA paDIthI paNa tamAro nirvAha nahi thAya. TIkA:-aNicchatti // atha devakulikAH sAtalaMpaTatayaitadapi kartunecaMti tadAsuvihitAHsvayameva taMtujAlAdIni phemiti apasArayati // upahAsanayAd gRhiniradazyamAnAH kathamevaM suvihitAnAM svayaM caityasamAracanapravRttiriti yadi kazcidvyAt tatsamarthanA yedaMgAthA yugalamuniSTate // / arthaH have devakulika atizaya sAtA sukhamAM laMpaTa thayA The mATe e karoLIyAnAM jALAM dUra karavAM eTavU paNa karavA na le to te suvihita potAnI meLeja te taMtujALa Adikane dUra kare . temAM paNa gRhastha loka jema na dekhe evI rIte te kAma kareM / kema je suvihita sAdhunI potAnI meLe caityane samArakhaM temAM A pravRtti kama tha? e prakAranuM gRhastha loka upahAsa kare tenA jayathI. jo vaLI kozka thA vAtamA saMzaya kare to tenA samarthananI karanArI mA ve. gAthA prasaMgI khakhIye bIe. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (254) - aya zrI saMghapaTaka - .MAmrimimanamanwwwmarwa TIkA anAnAve jayaNAzyagganAsohavijjamA taNApatra kayAyagaNAsu siMguNa saMjavezhA ceiyakulagaNasaMye zrAyariyANaM ca pazyaNasueyAtabbesuvite ha kayaM tavasaMjamamujjumateNa prasyArthaH-anyAnAve zrAvakAyannAve yatastatra zrAdyAna saMti yena taeva samAracanaM kurvIran zrataHsvayaMyatanayA kurvti| mAbhU. caityasamAracanaM / / kAvohAniritivettAha ||maargnaasho jaina mArgocchedomAjUttatratena hetunA pUrvakRtAyatanAdiSu ciraMtanajinagRheSu ISadguNasaMnace sati manAgalokasya jinamArgapravRtti saMjAvanAyAM / / artha:-zrA ve gAthAno artha TIkAkAra lakhe le je zrAvaka thAdino zrannAva sate je hetu mATe te gAmamAM zrAvaka rahetA nathI, je.te caityanuM samA ityAdi kare. e hetu mATe suvihita yatanAye karIne te kAma kare . tyAre ko kaheze ke caityarnusamAluM na yAya emAM tamArI zI hAnI De ? evI thA zaMkA kare to te upara kahe le je vaitamArgano uchedamA thAya te gAmamAM e hetu mATe pUrve karekhAM mAdezatizayajutAM thayelAM jinamaMdira vidyamAna le te thomokaguNa thavAno saMjava . eTale lokane jina mArgamA pravRtti thAya ema saMjava . TIkA:-zrayamAzayamA tatrAhi dezetadevaikaM jinanavanaM tatazca zrAvakAnAvena devakulikAnAMcasukharasikatvena caityaciMtAyajAbe tatradeze jinagRhAjAvAnmAgAbadAmAditi // tatratyakSAkasya Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. atha zrI saMghapaTTakaH ( 255 ) * mAdhyasthyena guNasaMbhAvanayA suvihitA apitatra jinagRhe kA cicitAMyatanayA vikti|| arthaH-yA atiprAya je te dezamA ekaja jina javana dene temAM zrAvaka nathI ne devakulika De te ghaNA sukha zIliyA De mATe caitya ciMtAdika kAMzpaNa karI zakatA nathI mATe te dezamAM jina maMdirano annAva le tethI mArga to uccheda na thAya e hetu mATe ne madhyasya dRSTie jotAM te dezanA lokane guNa thavAnuM saMjave . mATe suvihita paNa te jinamaMdirane viSe yatanAye karIne kAMka ciMtA kare ne eTale tene pote paNa samAre . ttiikaaH|| harati // itarathA evaMvidhaguNAnAve caityakula gaNasaMghAcAryapravacanazruteSu seveSvapi vaiyAvRtyasthAneSTha teSu teSutena suvihitena kRtaM vaiyAvRtyaM tpHsNymodymkurvteti|| evaM rUpAlavaMtA nAve suvihitasya na caityaciMtayA kAcit svArtha sibhiH saMyamodyogasyaiva tasya sarvottamatvAdityarthaH / / arthaH-jo ema na hoya to eTale e prakArano guNa na hoya to tapa saMyamamA udyamavaMta evA te suvihita sAdhu je temaNe caitya 1 kula 2 gaNa 3 saMgha 4 zrAcArya 5 pravacana 6 zruta, ra sarva viyAvaccha karavAnAM sthAnaka temane viSe viyovaccha karIja 3. kema je e rupanuM jo zrAkhaMbana na hoya to suvihitane caityaciMtA karavAthI kAMpaNa svArtha siddha karavAnI nathI temane to saMjamane viSe udyoga karavo eja sarvonamapaNuMDe evo artha ve e hetu mATe. Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka * TIkAH evaMcAsyA gamasya tAtparye nAsmAccaityasvIkArasiddhiH / mAgoMchedanayenahizrAvakAnAve taJcaityasamAracanaMprati suvihitAnAM devakulikapreraNaM natu yatInAM kRtyametadityajisaMdhAtena // zratakathamayamAgamazcaitya svIkArArthatayA yatInAM pa. vaivasyediti // arthaH-mATe e AgamanuM tAtparya vicArI jotAM e thakI caityano aMgikAra karabo e vAta siddha thatI nathI ne zrAvakano zra. jAvaDe te mAgoMccheda thavAnA jaya thakI te caitya, samAravaM karvA mATe suvihita yatinuM e kRtya eTale sarva suvihitane e karavA yogya De evA anusaMdhAne karIne devakulikane preraNA karavI evo e Agamano antiprAya nathI.e hetu mATe yatine caityanoaMgikAra karavo. e prakAre e Agamano nAvArtha kema siMka thAya ? nana thAya. TIkAH-evaMca tvameva parijAkya mArgAnusAriNyAmanISayA yanmunerdevAdhikAraM ciMtayataHkathaM mAupatyamatikutsitaM na prasa. jyatati / laukikAappAhuH / yadIcchannarakaM gaMtuM, saputrapazuvAMdhavaH // deveSdhikRtikuryAgoSuca braahmnnessuc|| tathA / / narakAya matisteceta, paurohitya samAcara // varSayAvakimanyena mAupatyaM dinatrayamiti / / artha:-vaLI e mArgane anusarati buddhiye tu paNa vicArI jo je devAdhikAranI ciMtA karanAra munine manapatipaNuM kema atizaya Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ____- atha zrI saMghapaTTakA - (257) www.vr M - niMdita nahi hoya. eto atizaya niMdA thavAnoja prasaMga De kemaje laukika zAstra paNa ema kahe je je putra, pazu, bAMdhava temanA sahita jo narakamAM javAnI nA hoya to devane viSe tathA brAhmaNane viSe adhikAra kara ne vaLI jo tArI narakamAM javAnI mati hoya toeka varasa sudhI purohitapaNuM kara ne vaLI te karatAM e sarve narakamAM javAnAM sAdhana- zuM prayojana ke eka traNa dinasudhI maThapatipaNuM kara. jeNe karIne kuTuMba sahita narakanI prApti zIghra thAya ityAdi mahA niMditapaNuM anya darzanamAM paNa . . . TIkA:-idAnIM nigamayati // itiyasmAdarthe yasmAt eva mityuktakameNa vratavairizI cAritrapratipaMthinI itihetvArtho jikramAsacAne yodyti|| mamatAM arthAdiSuvIkArabuddhiH iti tasmA to nayuktA nopapannA muktyarthinAM nirvANAnilASiNAM munInAmiti vRttArthaH // arthaH-have e vAtanI samApti karatA satA kahe je iti zabdano evo artha karavo, eTale je hetu mATe pUrve kahyo ekrama thakI cAritranI vairI eTale nAza karanArI mamatA ne eMTale avyAdikano aMgikAra karavAnI buddhi e prakAranI ke. e hetumATe muktinA vAMTaka munine e mamatA karavI yukta nathI, ema e kAvyano artha be. TIkAH-sAMprata masaMyamAdidoSapradarzanenAprekSitAdyAsana . prAraM nirAkartumAha // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (258) jaya zrI saMghapaTaka artha:-have asaMjama Adi doSa dekhAmave karIne palevaNa na thAya evAM Asana teno ghAra pratye niSedha karatA satA kahe , ||muul kAvyam // navati niyatamatrA saMyamaHsyAvijUSA, nRpatikakudametallokahAsezca nikSoH // sphuTataraha saMgaH sAta zIlatvamuccai, riti nakhalu mumudoH saMgataM gabdikAdi TIkA-navati jAyate niyataM sarvadA atra gabdikAdyAsane saMyamo jIvarakA'jAvaH // gabdikAdarnityasyUtatvAdinA pratyu. pekSaNAdyannAve vivarAdinA tadaMta:praviSTAnAM tadaMtarecotpannAnAM vA trasAdInAM tatropavezanena vinAzasaMlavAt / / nidoritivRtta madhyasthapadaM sarvatra saMbadhyate syAt lavet vinUSAzonA tatropaviSTasya jagatopyuparivaya'hamitivijUSAkAryAjimAnapravRttejUi'SA ca yatInAmavazyaM varjanIyA // artha:-gAdI Adika Asana rAkhe bate nizca niraMtara zrasaMjama thAya ne eTale jIva rakSA tha3 zakatI nathI kema je gAdI AdikajezrAsana te niraMtarazIvelAMDe e hetu mATe pamIlehaNa zrA. dika thara zakatuM nathI mATe tenAM vijayAdi dvAre karIne temAMpega je jIva temanaM tazA tamA thayA je trasAdika jIva tematuM te Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. atha zrI saMghapaTTakA 1269) prAsana napara besavAthI vinAza thavAnoM saMnava . vratane madhye rahyu je jitu eTaluM pada teno sarva jagAe saMbaMdha karavo. jiknu eTale. sAdhu te gAdI upara bese tyAre huM jagatanA paNa uparI rahenAra 9 e prakAranI zojAthI kArya karavAmAM animAnanI pravRtti thAya e hetu mATe ne munine zonA to avazya tyAga karavA yogya . TIkAH-yamuktaM // vibhUsAvattiyaM nikkhU, kammaM baMdhazcikaNaM . // saMsArasAgare ghore, jeNaM pama uttare ||iti // arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI le je zonAmAM vartato je linu tene cIkaNAM karma baMdhAya le ne te karIne nikku je te zonAe karIne mahAghora ne mu:khathI tarAya evo je saMsArarupI samuja temAM pake , ityAdi zAstra vacana be. TIkA:-nRpate rAjhAkakudaM cihna rAjAdInAmeva prAyeNa mahajhikAnAM tatropavezadarzanAt / / lokahAso janatopAsanaM ca zabdodoSasamuccaye likoyateH // ahonikopajIvino muM. mitA zrapyevaM vidhAsaneSUpaviMzatItyAdiseya'janavacanazravaNAt // sphuTataro lokaprakaTa iha gabdikAdau saMgaH parigraho mahAdhanatvena mU hetutvAt // sAtazIlatvaM sukhalAlasatvaM // tadaMtareNa haMsa rutAdipUrNeSu sparzeSu tathA vidhAsaneSu yatvanucitatayA sijhAMta niSiddhepUpavezA'saMnnavAt // artha:-vaLI e gAdI zrAdika zrAsana rAjAnuM cihna ve ne Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) - atha zrI saMghapaTTaka wwwwwwwwwwwww NAAMANAMAMMMMMAawwammam bahudhAe rAjA Adika maharSi loka te tevA Asana upara bese The ema dekhIe bIe, ne vaLI yatinI lokamAM hAMsI thAya je. cazabdano e artha De je doSano samUha ethI thAya . lokanI hAMsI ema thAya ne je aho! jIkha mAgIne AjIvikA karanAra muMmIta mAthAvAlA paNa A prakAranA Asana upara bese ityAdi ii sahita lokanAM vacana saMcalAya e hetu mATe lokamAM atizaya prasika gAdI zrAdikano parigraha le te mahA dhanapaNe saMsAramA mU kAraNa ne vaLI sukhakArI jeno sparza De ne atizaya komaLa rU zrAdika vastue narelAM sAta zIlapaNane jaNavanAra evAM te siddhAMtamAM munine aghaTitapaNe besavAno niSedha karelole mATe gAdI zrAdika zrAsana tene viSe sAdhune besavAno saMjavaja nathI. - TIkA-uccai ratizayena itihetau enyo hetunyo na khalu , naiva khalu ravadhAraNe mumukSormokArthino yateH saMgataM yuktiyuktaM gabdakiAdyAsanaM patnogatayeti zeSaH // lokaprasiko rUtAdijUtAsanavizeSo gandikA // AdizabdAnmasUrakasiMhAsanAdiparigrahaH // etena yadapi-nANAhiu~varataramityAdyAgama balena pravacanapranAvanAMgatayA yatInAM gandikAsiMhAsanAyAsanopavezanasamarthanaM tadapi sukhazIlatA vilasitaM // . : . arthaH-modanA arthI yatine gAdo zrAdika zrAsana atizaya aghaTitaja be. 'na khalu' e adhyayano nizcayavAcaka artha De, mATe yatine e prakAranA Asanano upajoga karavo te jukti jukta nizce nathIja. pannogatayA' eTarbu pada uparathI zeSa levu. loka Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (261) - jaya zrI saMpaTaka *-_(266) aya zrI saMghapaTTaka mAM prasiddha rU Adi vastue narelu je zrAsana vizeSa te gAdI kahIe. Adi zabdathI mazarUnI talAza siMhAsana ityAdikanuM grahaNa karavaM. eNe karIne je pUrve 'nANAhi' ityAdi Agama vacananuM vaLa laine pravacana, pranAvaka aMgapaNe yatine gAdI siMhAsana prA. dika Asana upara vesavAnuM pratipakSIe pratipAdana karyu hatuM te sarve paNa sukhazIlIyApaNAno vilAsa be. TIkA:-tathAhi kiM yatemahAhagabdikAdyAsanopavezanameva pravacanaprasiddhasamyagjJAnAditrayAnivyaMjanaM ? na taavvdaayH|| zdAnItanarUDhyA nirguNasya kasyacidanAgamajJasyAcAryAdeHsadasi vyAcikhyAsayA mahAhAsanopavezanepi pravacanaprajAvanAyA a. nupapatteH pratyuta tAdRzastasya tathAbhUtAsanamadhyAsInasya kenApi tarkakarkazavAgjabizakhyitArAtikovidena prativAdinA kSiptasya sa hRdaya hradayaMgama prativacanAnAvena mahApravacana lAghavApAdanAt // arthaH-teja pratipAdana kare ye je yatine moTA moTA mUlanI gAdI zrAdika Asana upara vesa, eja pravacananI pranAvanAtuM aMga ne ke pravacanamA prasiddha evaM samyag jJAna darzana cAritra e traNano prakAza karavo e pravacananI prajAvanAnuM aMga de teno nattara vokhaM temAM prathamano pakSa te to aMgikAra karavA yogya nathI. kema je zrA kALanI ruDhIe koika AcArya Adika te Agamano ajANa ne guNarahita ke tene sajAmAM vyAkhyAna karAvavAnI zcAe moTA moTA mUlanA zAsana napara.vesArIe to paNa pravacananI pranAvanA tethI thai zakatI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - nathI. ulaTo te puruSa pravacananI laghutA kare be. kema je. te puruSa tevA prakAranA Asana upara vege te vakhata kozka AkarI vANIrupI zastranA prahAravate zatrunA parAjaya karavAne paMmita evo tarkavAdI prativAdI puruSa te parAnnava pamAme .zAthI ke paMmitanA manane prasanna kare evo tethI nattara na thAya e hetu mATe tevo puruSa to pravacananI laghutA karanAra . TIkA:-tathAca paThyate // guNai ruttuMgatAM yAti,nacoccAsana saMsthitaH // prAsAdazikharasthopi kAkaH kiM garumAyate // arthaH-vaLI te napara sAhityano zloka AprakArano kahevAya je guNe karIne moTApaNuM pamAyahe. paNa naMcA Asana upara vegathI nathI pamAtuM. jema moTI havelInA zikhara upara kAgamojaine gheto paNa te zuM garuma padInI peThe moTApaNAnuM kAma karI zakaze ? nahi kare. tema te puruSa paNa pravacananI pratnAvanA nahi karI sake. . TIkA:-atha dvitiiyH|| tarhitatraiva prannAvanAkalpalatA mUlatayA prayatyatAM kiMvRhadAsanAdyATopena mugdhajanabaMdhIkaraNena // yamucyate // guNeSu yatnaH kriyatAM, kimATIpaiHprayojanaM // vikrI. yaMte na ghaMTAni, gAvaH kiirvivrjitaaH|| artha:-have bIjo pakSa aMgikAra karo je guNane viSe prayatna kara kema je te guNa mAheja prajAvanArupI kalpalatAnuM mULapaNuM raDaM ke mATe loLA mANasane baMdhana karanAra evo moTA zrAsanano ATopa Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA : (263) teNe karIne zuM? je mATe nItivacana A prakAranuM le je guNane viSe prayatna karavU temAM ATopanuM zuM prayojana De kema je te napara dRSTAMta jema dUdha rahita gAya te ghaMTAvate vecAtI nathI. eTale jema kozka gAya sadAkALa dUdha detIja nathI.te tenuM sArUM mUla napajAvavA vAste tenI koTe ghaNI ghaMTA bAMdhIne ATopa karIe paNa tenuM mUla sAraM upaje nahi tema guNa vinA kevaLa moTA moTA Asana upara bega teNe karIne pravacananI pranAvanA thAyaja nahi. TIkAH-Agame ca ziSyopadhyAdimirevasUriniSadyAvidhAnAnidhAnAt // upadezamAlAyAmapi // navi dhammassa jamaketyatra namakA vRhadAsanAdyATopa iti vyAkhyAnena vastutaH siMhAsanAdyAsananiSedhapratipAdanAt // kiMcApratyupekatvenAkalpa. nIyatayAgamaniSidraSyapaMcakAMtarvatitvena gabdikAyAsanasya pravacanapranAvanAnaMgatvAt // arthaH zrAgamane viSe paNa kaDaM je je ziSya tathA upadhi. tyAdike karIneja sUrine niSadyAnu vidhAna kahevApaNuM be eTale sUrI zrAve tyAre ziSya Asana pAtharI Ape, tyAre jo siMhAsana upara be. savArnu hoya to ema nakaheta. upadezamAlAmAM paNa 'navidhammassannamakA' e jagAe jamakA je moTA AsanAdikano ATATopa ema vyAkhyAna karave karIne vastutAe siMhAsanAdi Asanano niSedhana pratipAdana dekhAya ne e hetu mATe. vaLI jenI pamilehaNa na thai zake mATe akalpavApaNe AgamamA niSedha karyoM je dRSya paMcaka // ukhe jenI pamilehaNa thAya mATe doSayukta je pAMca vastu temAM gA. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (264) 8. atha zrI saMghapaka - www wwwwwwcom dIAdi je Asana te gaNAvelAM mATe tene pravacananI prajAvanAta aMgapaNuM nathI e hetu mATe. . TIkA-yadAha / / appamilahiyadUse tUlI uvahANagaM canA ydyaa|| gaM'vahANAliMgiNi masUrae ceva pottamaepAhavikoya vivAvAranavaya atahayA dADhagAlIya // uppamile hiyadUse evaM bIya nave paNagaM // artha te zAstra vacana AprakAranAM ne je, . TIkA:-atrahi tUtyupadhAnagabdikAprAvaraNapuSpapaTAdayo'pratyupekSyatayA yatInAma saMyamahetutvenAnu pAdeyatayopanyastAH ||nvNtstu tUlyupadhAna gabdikAdInyeva nagavasiddhAMtamAtsaryeNe va:havAdaviratamupajuMjAnAHpravacanamAlityamAnayaMta upakSajyaMta ityahomahAmohamadirA madayati viduSopi // arthaH-zrA zAstra vacanane viSe talAi, zikAM, gAdI, ra. jAi, puSpapaTa ityAdikanI pamilehaNa na thAya tathA ukhe evA kA raNathI yatine asaMyamanuM kAraNa le mATe na grahaNa karavApaNe thApyAM be ne tamoto talAi, zrozikA, gAdI ityAdika nagavaMtanA siddhAMtanI sAthe matsara paNeja eTale viparItapaNeja hagatkAre niraMtara upaloga karo bo; tethI pravacana- malInapaNuM karatA dekhAu~ bage mATe zraho eto moTA moha rupI madIrA vidyAnane paNa eTale jANa purupane paNa maMda kareM . Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka (265) MA TIkAH-yadapi rAnavaNIya ityAgamavalane vyAkhyAnAdaursihAsanopavezanopapAdanaM tadapi na sacetasAMcatezcamatkArakaraM // tathAhi // rAjopanItasiMhAsanopaviSTA gaNadharA vyAkhyAMtIti kiMrAjopanItaeva siMhAsanaupaviSTA ahorAjopanItepi upaviSTAztyapi kimuupaviSTA eva natopaviSTA apIticatvAra: pakSAH kaSAyAiva javadanimatavyAghAtadadAnattiSTaMte // arthaH-je paNa rAuvaNIya ityAdike Agama bale karInevyA. khyAnAdikane viSe siMhAsanane viSe besavArnu pratipAdana karyu te paNa paMmitanA citane camatkAranuM karanAra evaM nazrI. teja kahI dekhAme ke je rAjAe prApta karyu je siMhAsana te napara beThA evA je gaNadhara te vyAkhyAna kare ityAdi. e jagAe tane pUrIe je zuM rAjAe zrApeDhuM eja siMhAsana te upara beThelA ke aho rAjAe ApelA siMhAsanane viSe paNa beThelA ne vegae jagAe je apizabda tethI bIjA ve vikalpa je zuM veThAja ke bega paNa e cAra prakAranA pakSa natpanna thayA, te jANe tArA cAra kaSAya mUrtimAna utpanna thayA hoya ne zuM ? ema tArA matane nAza karavAmAM atize mAhyA ve. TIkA-tatra yadyAyaH padastadAgaNadharanyAya nusAreNa navatAmapi rAjopanItasiMhAsanasthAnAmeva vyAkhyAprasaMgaH // zratha dvitIyastadA rAjopanIte tadanyopanItepItyayamartha statrApi vikalpe kiM tadanyopanIte rAjavyatiriktajanopanItaM thAhosvopanItaM // Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (266 ) . atha zrI saMghapaTTaka mamminemam - M nawane artha:-temAM jo prathama padano aMgikAra karo tyAre to gaNadharanA nyAyane anusAre tamAre paNa rAjAeM ApelA siMhAsanane viSeja vezIne vyAkhyAna karavAno prasaMga zrAvaze. ne vaLI bIjo padA, je rAjAe ApeDhuM ne vIjAe paNa ApeDhuM evA padano aMgikAra karaMzo to temAM paNa ve vikalpa ke je zuM rAjA vinA vIjA loke zrApe ke aho potAne arthe karAvIne eTaleM yatine arthe karAvIne vIjA loke ApyuM rAjAe pote ApeDhuM. TIkA:-na tAvadAyaH // rAjavyatiriktalokAnAM siMhAsanA jAvenataapanItatvAnupapatteH // nRpAsanaMvinA'nyasyAnidhAna kozAdiSusiMhAsanavyapadezAsijhaiH / / nRpAsanaMyattanAsanasiMhAsanaMcataditivacanAt / / anyatratu tadravyapadezasya laakttvaat|| nanunnavatvagnirmANavakaztyAdau sarvathAtadAkAradhAraNatadarthakriyA kAritvAdiviraheNa katicittadguNayogAdagnizabdasya mANavakennAktatva mihatumAtrayApitAdharahAnAvena sakala tazuNopapatteH karthanAktatvaM / artha-temAM prathamano vikalpa je rAjA binA vIjA loke ApekheM to rAjA binA vIjA lokone siMhAsana hoya nahIM mATe teNe ApeDhuM evAta kema siha thAya ne rAjAsana binA vIjA siMhAsana evaM nAma anidhAna kozAdikane viSa lika karyu nthii.|| kemaje te kozanuM vacana A prakAra je rAjAnuM zrAsana te japrAsanaM kahIe tathA siMhAsana kahIe e hetu mATe nevIjI jagAe te siMhAsana nAma kahevAya ne te to lAkSaNika , eTaMse mukhya Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka (27) mmmwww paNe nathI gauNapaNe je have prativAdInI AzaMkA grahaNa pharIne kahe je||agnirmaannvkH // eTale A okaro agnirupa de ityAdi sthalane viSe sarvathA prakAre te aminA jevA AkAranuM dhAraNa te Dokaro karato nathI tathA te agninA guNa tenA yoga e gekarAmAM betemATe agni zabdanu bokarAne viSa AropaNa karyu tethI e agni zabda lAkSaNika kahevAyo paNa zrA jagAe to siMhAsananA jeTalA guNa De te sarva guNa sahita evaM siMhAsana kahevAnuM . lagAra paNa guNa obo kahevo nathI mATe A jagAe siMhAsana zabdanuM lAdaNika paNuM kema kahevAya ? naja kahevAya. TIkA:-agnidhAnakozapAgepyupalakSaNatayAsamAdhAsyate anyathA jagavatprAtihAryAtaHpAtinyapitasminU siMhAsanazabde gauNatvaM prasajyet // evaMcarAjJopanIte tadanyopanItevA tasminnupaviSTA gaNadharAvyAcakSate tadanusAreNa vayamapIti kimanupapanna mi ticet // evaMtarhipratyupekSAyanahatayA tada dhyAsanasyamunInAmananu guNatvAditiparihArostu // arthaH-vaLI annidhAna koza paNa upalakSaNathI samAdhAna kare le je sakala siMhAsana guNa sahita e siMhAsana ne jo ema na kahIe to jagavaMtanA prAtihAryamAM radyu je siMhAsana tene viSe paNa siMhAsana zabdanuM gauNapaNuM prApta thAya vaLI jo tamo ema kahetA ho je rAjAe ApeluM athavA te vinA vIjAe zrApelu te siMhAsana napara besIne gaNadhara vyAkhyAna kare , tene anusAre zrame paNa vyAkhyAna karIe bIe, emAM zuM aghaTatuM . ema jo Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (268) . atha zrI saMghapaTTakA anamam hoya to pamilehaNAdi karavA yogya e vastu nathI mATe te napara munine besa te guNakArI nathI. e prakAre tArI AzaMkAno parihAra thaze. TIkAH nApi dvitIyaH svArthanirmApitasiMhAsanasyAdhA karmatvena yatInAM tatropavezanAyogAt // yatyarthanaktazrAvakA. dinirmApitasyApi tahadeva varjanIyatvAt / / pAt / / artha:-have bIjo pada paNa ghaTato nathI kema je temAM potAne arthe nIpajAvyu je siMhAsana tene viSe AdhAkarmika doSa lAge e hetu mATe sAdhune te napara besavaM te ayogya . ne yatine aMrthe koika jakta zrAvakAdi teNe nIpajAvyuM hoya to paNa pUrvanI peTheja tyAga karavA yogya . . TIkA:-nApi.tRtIyaH // tathAhi // rAjopanItasiMhAsana samAvepi kutopihetostatropavezanAsaMcave na gaNadharANAM vyA khyAnAnAvaprasaMga tathAca tadA nusAreNa navatAmapi // .. arthaH-trIjo pakSa je begaja te paNa ghaTato nathI kema je rAjAe siMhAsana Ape sate paNa koI kAraNa mATe te napara besavA"no saMnava na thAya tyAre gaNadharathI paNa vyAkhyAma na thAya evo pra'saMga zrAvaze tema tamAre paNa te gaNadharane anusAre rAjAe siMhAsana Apyu hoya tyAreja ApelA siMhAsana napara besIneja vyAkhyAnAthAya nahIM to na thAya. evo-prasaMga Avaze mATetrIjo pakSa paNa ghaTayo nahIM Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka anwwwwwwwwwwwwwwwww - Anumanwwww - * ttiikaa:-|| nApicaturthaH / tathAhi // navatugaNadharANAMrAjo-: panIta siMhAsanopavezanAnupavezAcyA vyAkhyAna vidhiH // rAjopanItasiMhAsanopevezanasantAvanAspadatvAttepAlavatAM tu rAjopanItasiMhAsanaprApti saMnnAvanAyAM satyAmevAnyapApyupaviSTAnAM vyAkhyAnakaraNaM saMgabeta // arthaH-vaLI cotho pakSa je, beTho paNa, tepaNa ghaTato nathI, je gaNadharane to rAjAe Apela siMhAsana upara vesIne athavA na vesIne vyAkhyAna vidhi karavAna ho kema je te gaNadharane to rAjAe zrApelA siMhAsanane, te upara besavArnu saMnave . paNa tamAre to rAjAe Apela siMhAsananI prApti kadAcit saMjaveja topaNa te vinA vIje sIne vyAkhyAna karavAno saMcava . TIkA:-evaMca pradarzitAgamAvaSTanenasiMhAsanopavezanaM kathamapi navatAM nopdyte|| tasmAdayamasyAgamasyAtiprAyaH ||ydognnnRtaaN vyAkhyAnAnehasi kazcinnanakAdiH pRthvIpatirupavezanAya svaM siMhAsanamupanayati tadAtaJcatonuvRtyAtatrAdhikaM te pranAvanA dilAnaM saMjAvayaMtastadA tadAsanamadhyAsyApi vyaacdte|| arthaH-e prakAre tame dekhAmayuM je Agama vacana tenuM zravasaMvana karave karIne siMhAsana napara vesavArnu tamAre koi prakAre paNa zAstrathI siddha thatuM nathI te hetu mATe eAgamano to thA prakArano abhiprAya ve je jyAre gaNadharane vyAkhyAna karavo samaya hoya tyAre koika najika rAjA gaNadhara mahArAjAne vesavA sAru potArnu siM. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (270) - atha zrI saMghapaTTaka hAsana tyAM lai jAya je. tyAre tenA cittanI anuvRtti rAkhave karIne pratnAvanAdi lAnanI saMjAvanA karatA satA te zrAsana upara besIne paNa vyAkhyAna kare . TIkAH-anyathAtu teSAMjagavatsamIpavartinAmutsargeNatatpAda pIThAdhyAsanena kadAcittataH pRviharatAMcaupagrahikapaTTAyupavezanena svaniSadyopavezanena vA vyAkhyAvidhiH pratipAditaH // eva madhunApigItArthasUrinirutsargeNaupagrahika paTTasva niSayAdhupaveza nena vyAkhyAnaM vidheyaM // arthaH-ema jo na hoya to jagavatanI samIpa rahenAra evA te gaNadharane natsarge mArge te nagavaMtanA pAdapITha napara besavAtuM e hetu mATe ne kayAreka te jagavaMtathI judA vihAra kare tyAre to cauda napakaraNathI bAhAra je upakaraNa te aupagrahika kahIe te upagrahIka evAM pATapramukha Asana te upara besabuM teNe karIne athavA po tAnA zrAsana napara besabuM teNe karIne vyAkhyAna vidhi pratipAdana koM je. emazrA kAlamAM paNa gotArthasUrIye natsarga mArge upagrahIka paTTa athavA potAnuM zrAsana te upara besIne vyAkhyAna karavaM. TIkA apavAdatastu kadAcitrAjakulAdigamane tatprArthanayA siNhaasnaadyupveshnenaapi|| natvidAnItanaruDhayAya thAkathaMcisiMhAsanAdAvupaveSTavyamiti // etena yadapi vairasvAmyudAharaNena yatInAM mahArhasiMhAsanAdhyAsanapratipAdanaM tada- . Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 atha zrI saMghapaTaka awww w Wwwwwnnnnnnnw Amwww pyapAstaM // kanakakamala siMhAsanAdInAM gabdikAdyapekSayA'TapadoSatvena kathaMcidapavAdena sAtizayAnAM tathaivajavyopakAra saMnnAvanayA vyAkhyAnAdau siddhAMta zravaNAt // gabdikAdInAM cakevalasAtazIlatAvyaMjakatvena siMhAsanAdyapekSayA mahAdoSatvena cavyAkhyA vidhau kvacidapyananujJAnAt // arthaH apavAda thakI te kyAreka rAjakulAdikamAM gaye bate te rAjAdikanI prArthanAe karIne siMhAsanAdika upara besIne paNa vyAkhyAna kare paNa A kAlanA sAdhunI ruDhIe je te prakAre siMhAsanAdika upara caDhI vesavu ema nathI eNe karIne je zrI vaira svAmInA dRSTAMte karIne sAdhune moTA mUlanA siMhAsanAdika napara vesavAnuM pratipAdana karyu hatuM tenuM khaMmana thayuM ne suvarNa kamaLa siMhAsanAdika tenuM gAdI AdikanI apekSAe alpa doSapaNuM be tehetu mATe kozka prakAre apavAda mArge atizayasahita evA moTA puruSone te prakAre navya prANIno upakAra thAya evaM saMbhavatuM hoya to vyAkhyAnA dikane viSe siMhAsana napara besavArnu siddhAMtane viSesAMnalIe bIe paNa gAdI Adika to kevala sAtA sukhanuM jaNAvanAra ne siMhAsanAdikanI apekSAe mahA doSapaNuM e hetu mATe vyAkhyAna zrAdikane viSe ko jagAe paNa zAstramA AjJA ApI nathI. TIkA: yadapikvacidapavAdena teSAmapajhAnaM tadapiglAnA vasthAyAM guptavRtyA puruSavizeSamAzritya na yathAkathaMcit // tasmAttayAga evayatInA nyAyyaH / etena gandikAyAsanamupAdeya Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1272 ) - aya zrI saMghapaTTaka: ~ mityAdauprayogepi gabdikAdeH pravacanaprajAvanAM gatvasyoktanyAye na nirastatvAddhaturasijhoveditavyanAsvapakSasAdhanaM tu yatInAM ga'. bdikAyAsana manupAdeyaM asaMyamahetutvAt AdhAkarmika jojanavaditivRttArthaH // 11 // artha:-vaLI je kyAreka apavAda mArge temane gAdI AdikanI AjJA ApI , te paNa glAnAdika avasthAmA guptavRttiye karIne puruSa vizeSane AzrIne kaMDaM be paNa je te prakAre gAdI gR. haNa karavAnuM nathI, te gAdIno tyAga karavo eja yatine nyAya , eNe karIne gAdI Adi Asana grahaNa kara e prakArano je anumAna prayoga kahyo hato te paNa gAdI Adikane pravacana prajAvanAnuM aMgapaNuM nathI mATe kahyo e prakArano nyAya teNe karIne tenuM khaMgana thavApaNuM ne mATe e hetu asiddha thayo ema jANavU ne potAnA pa. kanuMje apamAna sAdhana te to sAdhune gAdIAdika Asana na grahaNa karavaM. asaMyamanu kAraNa le e hetu mATe; AdhAkarmika nojananI peThe jema zrAdhAkarmika nojana le tema gAdi Adi zrAsanatuM grahaNa kara te paNa asaMyamarnu kAraNa . e prakAre A kAvyano artha thayo // 11 // gAdI Adi AsananA khaMmanano sAtamo hAra thayo. TIkA-sAMprataM sanAmoccArasAvadyAcaritAnidhAna purassarata doSapradarzanena sAvadyAcaritAdarahAraM nirasyannAha / / arthaH-have nAmanu kahe, teNe sahita sAvaya zrAcarItanuM Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka' - MARA~nawarananwww - - kahe te pUrvaka tenA doSa dekhAmavA teNe karIne sAvadha AcaraNano Adara karavA rUpa dhAranuM khamana karatAsatA graMthakAra kahe . ||muul kaavym|| gRhIniyatagavannAgU jinagRhe dhikAroyateH pradeyamazanAdi sAdhuSuyathA tathAraMnibhiH ||vtaadi vidhivAraNaM suviditAM tikegAriNAMgatAnugatikairaduH kathama saMstutaM prastutam // 12 // TIkA:-gatasya pUrvaprasthitasya kasyacita anupazcAdgataMgamanamanyasya yattad gatAnugataM tdessaamstiitigtaanugtikaaH|| astyrtheshprtyystkitH|| aymrthH|| yathA gaDDarikAH kAMcana dizaMpratItyakAMcidekAmavikAM purogacchaMtImavalokya tadanumAneMNa pAzcAtyAH sarvAapitAmanugacchaMti na mArgasya sugamArgamasvAdikaM mRgayaMti. arthaH-jema lokamAM gAmariyo pravAha kahevAya ne tema cAlanAra puruSoe ayukta karavA mAMjyu le ema Agala kaheze, koka prathama cAlyo ne tenI paLavAme vicAryA vinA vIjAnuM je cAlavU te gatAnugatika kahIe, ne gatAnugata jemane te gatAnugatika kahIe vyAkaraNa zAstramA astyarthe e prakAranA taddhita sUtre karIne gatAnugatika evo prayoga siddha bhayo temAM A. paramArtha je jema Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (28) 18 atha zrI saMghapaTaka gAmarano samUha kozka dizanI pratiti karIne koika eka zrAgakha cAlanAra gAmarane joine tenI paLavAme mArge mArgepAbalI sarva gAgara paNa jAya le paNa zrA mArga sugama De ke urgama ke ema koipaNa vicAratI nathI. . TIkA:-tathA jinapravacane sukhalolatayA kaMcidekaM pravAha mArge gacchataM vIkSya taccIlatayAnyepitanayAyyAnyAyyatAmavicArayaMtoye tamanugacchaMti te sAMsArapathAninaMditvAttathocyatAtirgatAnugatikairlokapravAhapatitairyatyAnnAsaiH adaetat sakalajana pratyakSarahiniyatagabannajanAdikaM sAvadyAcaritaM. artha temaja jina pravacanane viSe sukhanI lAlacapaNe koika ekane loka pravAha mArge cAlato dekhIne tenA jevA nyAya a. nyAyane na vicAratA vIjA keTalAka puruSa je tenI panavAme cAle ne te saMsAra mArgamAMja khuzI thaelA je e hetu mATe te gAmarIyA pravAhanI peThe cAlanAra kahIe bIe te je gatAnugatika loka pra. vAhamA pamelA yatIno zrAjAsa mAtravame japAtA te liMgadhArI pu. ruSoe A pratyakSa jaNAtu je gRhasthane niyamoe potAnA garnu sevana kara ityAdi sAvadya AcaraNa pragaTa karyu je. TIkA:-asya sAvadyAcaritasyAnekavidhasyApi samudAyarUpa tayaikatvavivakSaNAt adaityekavacanaM kathamitikSepa garjaprakAra vacanonipAta kana kutsitaprakoraNa asaMstutaM yatInAmakRtyatayA Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA (283) MAHARMA w aparicitamapyanucitamitiyAvata prastutaM prArabdha maahtmityrthH| tadeva nAmagrAhamAha. TIkA:-zraneka prakAra- paNa sAvadha AcaraNa teno samudAya rupe ekapaNuM kahevAnI zlA je e hetu mATe adas zabdanuM ekavacana karjA le kathaM prakArano zrApaganita eTale tiraskAra sUcanA karanAra nipAta te A jagAe kahyo ke liMgadhArIe zA prakAra- A. caraNa pragaTa karyu le ? to niMdita prakAre eTale yatine na karavApaNe je le te anucitano Adara karyo ke eTalo artha De tenu nAma grahaNa karIne kahe je eTale zrAvastu na karavAnI ne teno Adara kare te vastu nAma je. TIkAH-gRhIzrAvako niyataM gannAMtaraparihAreNaikataraMgacchamAcAryapratibaddhayatisamudAyaM najate parigRhNAtisa tthaa|gRhiniyH tagacchannAktvena hi yatInAmidAnI sarvanakta pAnAdi nirAbA nirvahatItidhiyA navatItikriyApadaMyathAsaMbhavamatrAbhyAhArya // gRhiniyatagacchannAktvaMca yatInAM tadgatasakalAraMjAnumatyAdinA pApasatvaprasaMgenAsaMstutaM / arthaH-gRhasthane pota potAnA gajhano aMgIkAra karavo bIjA gacchamAM na jaq ityAdi aghaTIta sthApana kareThe eTale zrAvaka bIjA gachano tyAga karIne hareka ko eka gaccha eTale AcArya prativaka je yatino samudAya te rupI gaca tene naje tenuM sevana kare e prakArano upadeza kare ke kAraNa ke jyAre gRhastha niyamAye karI eka Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (284) 8. atha zrI saMghapaTTakA MAM. gacchane viSe rahe teNe karIne nizce A kAlanA yatine sarva nakta pAnAdika nirAbAdha prApta thAya, sukhe karI nirvAha thAya, e bujiye karIne zrAvakane gaccanu anidhAna dharAve . javati kriyApadanozradhyAhAra karI. jyAM jema ghaTe tema jomavu ne jyAre gRhastha eka gacchane naje tyAre yatine te zrAvakoe karelA je sakaLa AraMja tenI anu. modanAdike karIne pApa lAgavAno prasaMga thAya be te hetu mATe e liMgadhArI na karavAnuM kare .. TIkA-yadapyutpadyatehItyAdinA'dyatanakAlApekSayA tatsamarthanaM tadapina yuMkta tasyApavAdika tayAgamoktAdhAkAdiviSayatvAnasarvathAniSiddhagRhiniyatagabannajanaviSayatvaM // kiMcagRhiniyatagacchannajanamaMtareNAdhunAtanayatInAM mAtsaryAdagrahasthAnyonyAkRSTayAkalaha syaaditinvtaaNtdnyupgmHscaasNgtm|| ' artha-vaLI, liMgadhArI pratye kahe je je tamoe nutpadyate / tyAdi vacanane AraMjIne A kAlanI apekSAe sAdhuno nirvAha thAya ityAdi kAraNa gRhasthane pote potAno gaccha karI khivAnuM pratipAdana karyu te paNa yukta nathI kema je tetirupratipAdaka vacanano apavAdapaNe karIne zAstramA kahelo je AdhAkarmAdi doSa tenuM viSayapAe~ . e hetu mATe sarvathA niSedha kare, je gRhasthane niyamAthI eka gajamA rahevApaNuM tenuM e sthAna ne vaLI tame kayuM je gRhasthane -niyamAyeM eka gaDamAM rahyA vinA hAlakAlanA yatIne matsarapaNA thakI mAMhomAMhe eka bIjAne kheMcAtANa karavAthI klezanI utpatti thAyAe prakAratuM je tArUM kahe, tathA jANavU te aghaTatuM . Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTakA - (245) AAAAAAAM TIkAH-kAladoSAnnavanavaprApurnavassuvihitadarzanane guNavatvAdibujhyA zrAvakANAM tadaMtikagamanAdinA navatAmidAnI pratyuta vivakSitakalahasyAdhikyopalaM nAt ityahodaMdazUkaniyA palAyamAnasya kesarImukhe nipAtaH // arthaH kama je navA navA pragaTa thatA je suvihita temane dekhIne guNIpaNAnI buddhiye karIne zrAvaka temanI pAse gamanAdika karaze tyAre to tamAre aa kALamAM paNa nalaTo adhika kleza thaze je amArA gacchanA zrAvaka thazne e suvihita pAse kema gayA ityAdi, mATe aho Ato moTuM Azcarya jevU je tame alpa kleza maTAmavAnuM pragaTa karavA jatAMja moTo kleza prApta tamAre thayo mATe e nyAya to e prakArano thayo je jema kozka sarpanA nayathI nAge / te siMhanA mukhamAM jaz pamayo tema tamAre thay. TIkAH-tathA jinagRhe devasadane'dhikAra sakalatatkRtyaciMtananiyogoyatecne zrAkAnAmidAnI taciMtA niravadhAnatAvyAjena // asyacAsaMspatatvaM caityavIkAradvAranirAkaraNe prAgevadarzitaM // arthaH-vaLI munine jinamaMdirane viSe adhikAra eTale samasta devamaMdira saMbaMdhI kAmakAjanI ciMtAnuM jomavU zAthI kaiA kAlamAM zrAvakane devamaMdira saMbaMdhI ciMtA karavAmAM sAvadhAna nathI ityAdi mipa lazne aghaTana karavA mAMjhyu le teayukta te caitya aMgikAra karavAnA jhAranuM khamna kayuM tene vipe prathama dekhAmmu ke. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (296) 8. atha zrI saMghapaTaka - TIkA:-tathA pradeyaM vitaraNIyaM azanAdi azanaM jojanamodanAdi AdizabdAt pAnakAdigrahaH sAdhuSu yatiSu atraca saMpradAnepi viSayavivakSayA saptamI // yathAtathA yenatena prakAreNa ashubhmpiityrthH| AraMjinihasthai raghunA kevalena zuddhenAzanAdinA nirvAhAnAvAditi // azuddhAzanAdidAnapravartanasyacAsaMstutatvamauhe zikalojananirasanAvasare prtipaadit|| artha:-vaLI sAdhune zrApavA yogya je zrodanAdi bhojana tathA zrAdi zabdathI pAnaka, paNa gRhaNa kazrA jagAe caturthAMnA arthamAM saptamI vinakti tha be,azanapAna je te prakAre eTale zrazurU hoya topaNa zrAvake sAdhune zrApa, e prakAre bole le. kema je zrA kALamAM zurU jojanAdike karIne sAdhuno nirvaha na thAyamATe e prakAra miSa vezne anu bhojanAdi davAtuM pravartana aghaTita te zraudezika jojanahu~ khaMmana karyu te avasare pratipAdana karyu ne. TIkAHtathA vrataM srvvirtiraadishbdaadeshvirtismykvaaropnntdNtikgmnaadigrhH|| tatazca vratAdividheH sarvaviratyAdhanyupagamasya vAraNaM niSedhaH suvihitAMtike sanmunisamIpeDa gAriNAM zrAddhAnAmetaddezanApariNatAMtaHkaraNAnAM // nAsmatpAbhre dIkSAdikamapi grahISyaMtItibujhyA // etasyacAsaMstutatvaM teSAM suvihitAcyAse dezanAkarNanavratAdiniSedhenaya tyAcyAsotsUtra dezanAsilatAlUna vivekamastakatayA tahetukAtivAritaprasara urgativajUpAtApAdanAt // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTaka A arthaH-vaLI vrata eTale sarva viratirupa, Adi zabdathI deza viratirupa, tathA samakitanuM AropaNa ityAdi vratanA vidhino niSedha kare ne eTale suvihita pAse jaine zrAvakane koz vratano aMgikAra na karavo ema niSedha kare zAthI ke e liMgadhArI ema jANe je A zrAvaka suvihita pAse jaze ne vratAdika leze ne zrApaNI pAse dizAdI nahi se tyAre zrApaNo A prakArano nirvAha nahi cAle e prakAranI buddhi rAkhe De mATe e aghaTatuM karavA mAMmayuM be ne te zrAvaka suvihita pAse jaze, dezanA sAMjaLaze vratAdi grahaNa karaze e hetu mATe utsUtra prarupaNArupI taravAravame te zrAvakanAM vivekarupI mAyAM kApI nAMkhe ne e hetu mATe te liMgadhArI aticAranA pravezathI murgatirupa vajUpAta potAnA napara nAMkhe le. TIkA-anyatipAtanaM cayatInAM pApAdapipApIyaH // tduktN|| kimatopi mahApApa, majJAnAtUtukaH svayaM // pAtayatyaMdhakUpe yanmUDhaH sahacarAnapi // zrAgamepyuktaM kiM etto kaThyaraM, samma zraNahigayasamayasanAvo ||annN kudezaNAe kayarAgaMmi pomezA kozto pAvAyaro,jona niutto pmaannvaannmmi|| jANaMto jiNavayaNaM pamANamapamANayaMtona // evaMca ciMtyamAnamAdhunikamunInAM sAvadyAcaritamAgamaviruDatayA na ghttaamiyniitivRttaarthH||1|| arthaH-vaLI vIjAne purgatimA nAMkhad e to yatinAM pApa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (268) ___ 8 atha zrI saMghapaTTakA - wwwwwwwwwww karatAM paNa ati moTuM pApa je. te zAstramA kaDaM le je je puruSa ajJAnathI pote pApamA pasyo De tene bIjo pApamAM nAMkhe ethI bIjaM zuM moTuM pApa le ? kema je muDha puruSa potAnI saMgAthe cAlanAra ne paNa AMdhaLA kuvAmAM nAMkhe beH AgamamAM paNa kadhu ne je, epra. kArano vicAra karatAM A kAlanA munIne sAvadyatuM AcaraNa karavU te zrAgama viruka e hetu. mATe atize ghaTatuM nathI. sAvadya kriyA niSedhano aSTamahAra saMpUrNa thayo. TIkA: idAnIMzrutapathAvajJAdhAranirAsamupakramate // tatraca. nAnAvidhAH zrutAvA jinAjhAbAhyaliginirupakalpitA statra prathama mayogyasyApisvaguruziSyasya galagrahAnmahAjanApUjopalaMnena zrutapathAvajJAM pazyaM stAmevamohamahimapradarzanadhAreNa niraakurvnnaah| arthaH-have siddhAMta mArganI avajJA eTale apamAna te dhAranuM khemana AraMne je temAM nAnA prakArAMnI siddhAMta mArganI zravajJA jina jagavaMtanI AjJAthI rahita evA liMgadhArIlokoe kaTapI ne temA prathama pote paNa ayogya ane potAnA sarakho ayogya De guru jeno evau je te ziSya te gacchanA AmahathI mahAjana saMbaMdhi potAne pUjAnI prApti thAya e hetu mATe siddhAMta mArganI avajJA kareM . tene jotAM je graMthakArane, eto moTA mohano mahimAna . e prakAranuM dekhAmanAra dvAre karIne te siddhAMtanI avajJAnuM khemana ka* ratA batA kahe be. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 atha zrI saMghapaTTaka - // mUla kAvyam // nirvAhArthinamukitaM guNalavairajJAtazIlAnvayaM, tAhagvaMzajatadguNena guruNA svArthAya muMgIkRtam // yadvikhyAtaguNanvayAcyapi janA lagnogragacchagradA, devebhyo' dhikramarccayaMti mar3hato modsya tanitam // 13 // ( 281 ) TIkA :-- nirvAhArthinaM kevalaM udarabharaNaprayojanaMnapa saMsAra nistAra kAMkSiNaM, brajitaM hInaM guNalavaiH damA, dilezairapi // prabrajyAyogyo hi puruSaH kamAdi guNavAn bhavati // yaktaM !! pravajAe joggA, zrAriyadesaMmi je smuppnnaa| jAikule hi vi sihA taha khI eppAyakammamalA // evaMpayaie cciyazravagayasaMsAra niggue sahAvA // tatto rittApaya ekasAyappahAsAya. arthaH- je zrA prakArano zizya kevala nadara nakhAnuMja jene prayojana be evo paNa saMsarano nistAra karavAnI jene ivA nathI evona vaLI kamAdi guNano leza karIne paNa rahita be evone pravajyA yogya je puruSa te to kamAdi guNavALo joie, je mATe zAstramAM ka je, je zrArya dezamAM utpanna thayo hoya ne jAti tathA kula e ve sArAM hoya tathA jeno karmamala bahudhAnAza pAmelo hoya ne jeNe saMsArano guNa rahita svabhAva jAeyo be ne jenA kaSAya oga thaelA evA guNavAlo puruSa dIkSAne yogya be. ra Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '(21) - atha zrI saMghapaTTakA TIkA-ayaMtu damAyaMzenApi tyktH|| tathA zIlaM svannAvaH savRttaMca // anvayazcakulaM zIlaMcAnvayazceti iNddH|| tatazcAjhAtAvaviditauzIlAnvayau yasya sa tathA taM // parI ditazIlakulasyahi pravajyAdAnaM zAstre'nihitaM // aviditasvanAvohikaSAya uSTAdiH kvacidaparAdhe gudinAzikSitastamapi jighAMsati // arthaH ne Ato kamAdi guNanA aMze karIne paNa rahita The, vaLI zILa kahetAM svannAva tathA zIla kehetA svannAva tathA zIla kehetAM sAru vRttAMta tathA anvaya kahetAM kula // zIlane anvaya e be padano iMca samAsa karavo tyArapanI nathI jAeyuM zIlakula te jenuM evo ziSya , zAstrane viSe kaDaM je zIla kulanI parIkSA karIne gurvAdika aparAdha thaye sate zikSA detA rete gurune paNa mA. ravAne icche mATe. TIkA-evamajJAtavRttopi taskarAdiHpravRjitastaccIlatvAstainyAdikaM kadAcidAcaran gbmpitulaayaamaaropyti|| tathA' viditakulodIkSitaH kathamapi karmodayAdIkSAM jIhAsuniraMkuzatayA jahAtyeva ||kuliinstukdaacidkaary cikIrSurapi kaulinyasatataguruzikSAnivimanigamaniyamo na karotyeva. arthaH-e prakAre nathI jAeyuM vRttAMta te jenuM evA je puruSa te paNa kadApi cora hoya ne tase dIkSA lodhI hoya tyAre tene corI karavAno svajAva hoya e hetu mATe kadApi koika corI Adi ke Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g: atha zrI saMghapaTTakA (28) karIne vadhAgacchane paNa zULIne viSe AropaNa karAve vaLI jenuM kula jANyu nathI. te paNa koika karmanA udaya thakI dIkSAne tyAga karavA icche to niraMkuzapaNe dIdAno tyAga karIja de, ne kulavAna to kyAreka na karavAneM kAma karavAne icche to paNa ene vipe kulInapaNuM rahyaM te e hetu mATe niraMtara gurunI zikSArupI AkarI venIvame baMdhAyo 2 mATe na karavAnuM kAma karI zakeja nahI. TIkAH-yamuktaM // api nirgatumanasaH, prvjyaamNdiraanraan|| ruNaki purata:sthASNuMragaleva kulInatA javihuniggayatnAvo tahavidu rari kajhAe sayannahi // vaMsakumaMgIcchinovi veNuna pAvae na mahi. / artha:-je mATe te vAta zAstramA kahI je je divArupI maM. dirathI nIkalavAne ztA puruSone paNa vaMdhananI peThe kalInapaNuM je te zrAgaLa AgaLa AvIne roke . TIkAH-muMgIkRtaMdIkSitaM // guruNAAcAryaNa // tAdRzaMvineyavaMzasame vaMze jAta: satathAajJAtakulojhavaztyarthaH // tathA te tatsajAtIyavineyatulyAguNAH niHzIlatAdayo dharmA yasyasa tathA tataH karmadhArayasamAsakaraNena guruziSyayovaMza guNAtyaMtasAjAtyaM vyakti // tAdRzohitAza meva muMmayate // samAnazIla vyasaneSu sakhyamitivacanAta. arthaH-te prakAranI dikSA, te prakAranA guru zrApe De. ziSya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (284) atha zrI saMghapaTaka nI samAna vaMzane viSe thaelA guru ajAeyA kulamAM thayelo eTalo artha . vaLI e guru ziSyane tulya guNavAlo ne eTale ziSyanI pe. Theja zIlarahita jenA dharma be evo, tyArapanI tAdakvaMzaja ne taNa e ve padano karma dhAraya samAsa karavo teNe karIne e gurunA ziSyanI vaMzane guNa e venuM atize sajAtipaNuM eTale sarakhApaNuM pragaTa karI dekhAme je, tevo guruja tevA ziSyane mujhe kema je jenA guNa tathA zrAcaraNa sarakhAM hoya teneja mitrapaNuM thAya ne ema nIti zAstranuM vacana e hetu mATe. TIkA: svArthAya svaprayojanAya svazarIrazuzrUSAdihetave natu saMsArapuHkhenyo mocayituM tamevaM vidhaM yadarcayaMti malayajaghusUNa ghanasArAdinA vastrAdinAca satataM pUjayaMti adhikamiti kriyAvizeSaNaM atiriktaM devenyopijanA shraavklokaaH||nnutepit pUjayaMtastAdRgguNA evannaviSyatItyatAha // vikhyAtaguNAndhayA api jagatIpratItagAMnIyaudArya kamAdiguNamahAkusAapi // zrAsatAMtaditara ityapi zabdArthaH // - artha:-potAnA zarIranI sevA karAvavI ityAdi je potAno svArtha tene arthe te ziSyane mujhe De paNa saMsAranA duHkha thakI bhu. kAvavAne, nathI mumatA e prakAranA mumelA kevala liMgadhArI gurune zrAvaka loko malayAgaheM, kezara, caMdana, kuMkama Adika vastu vame tathA vastrAdika, karIne niraMtara temane pUje je; deva thakI paNa adhika pUje , tyAre AzaMkA karI kahe je te zrAvaka paNa tevA gurune praje mATe te paNa tevA ho tote jagAe vizeSaNa prApe le je Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - aamanawwwwwwwwwwwwww - Awar "vikhyAta guNavaMzaapi" eTale jagatamAM gaMjIrapaNuM tathA udArapardA tathA moTu kula, damAdiguNa e sarve jemano prasiddha be, evA sArA zrAvaka paNa gaccharupi gala baMdhane karIne temane pUje le to bIjA sAmAnya zrAvaka pUje ne temAM zuM kahe e prakAre apizabdano artha be. TIkA:-kasmAdeva mityatAha // lagnogragacchanahA itihetu garnavizeSaNaM // lagnazcetasi niviSTa nodRDhogapratibaMdhoyeSAM te tthaa|| javatu nirguNo vA guNIvAyaM kiM no'nayAciMtayA // guru jirayamasmAkaM pradarzitaH tathA asmazyai rappayaMgurUtvenAnainahAsyAma itivihitasvasvagacchagocaramanoninivegAztyarthaH // artha-zA hetu mATe temane pUje je tyAM vizeSaNa Ape je zrAvaka kevA le to lagnogragraha " e vizeSaNa hetu ganita je jemanA cittamAM Akaro ( dRDha ) gacchano pratibaMdha le eTale zrAvaka ema jANe le je zrApaNo gurU guNI ho athavA guNarahita hoM, prA. paNe eno vicAra na karavo moTA puruSa gurue A ApaNane dekhADyo ne, vaLI ApaNA vaMzamAM thaelA sarva puruSoe zrA puruSa gurupaNe dekhAmyo De ApaNa kAMza te karatAM parikSA karavAmAM mAhyA nathI e hetu mATe temanI paripATIno anusAra karIne A guruno tyAga na karavo jevo tevo paNa e ApaNo guru hai. e prakAre potAnA gaDa saM. baMdhI moTA zrAgraha vajhe gaLAyA The e hetu mATe te liMgadhArIne pUjeDe TIkA:-atha vipurANAmapi teSAM tAk cetonirvadhe kohetu rityatAha // mahato'ti pravalasya mohasya mithyAninivezasyA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (286) - atha zrI saMghapaTTakara - MWWW taditi tAdRzasyApi tathAvidhAnyarcanAdikaM jUcitaM lIlAyita // tathAhi // nagurupadarzitatvaM nirguNe pitariSye'nyacanAdi nibaMdhanaM // yadihigurusvAjanyAdinA nimittena nirguNamapiziSyaM mohAdagurutayA darzayati netAvatA sau bahumAna marhati vive kinaa| guNAnAmeva bahumAnahetutvAt // te cettatra nasati tadA kiM niH phalena gurupadarzitena // artha:-have jANatA evAya paNa zrAvakane te prakArano citamA gabano Agraha rahe tenuM zuM kAraNa ? to e jagAe uttara kahe je te prakAranA jANa puruSone te prakAranA liMgadhArIonu pUjana kara e sarva mohanI lIlA . eTale e sarva mithyAni nivezana pragaTapaNuM . teja dekhAme je guNa rahita ziSyane viSe pUjAdika je karavAtuM te gurutuM dekhA na jANavU. kema je guru thaine ApotAno ziSya meM ityAdika kAraNe paNa nirguNa ziSyane gurupaNe dekhA topaNa e ziSya bahumAnapaNAne na pAme kema je vivekIA yonI madhye guNaja bahumAnapaNuMDe e hetuM mATe jo te guNa te ziSyamAM nathI to niSphaLa evaM gurunu dekhAma, teNe karI zuM? kAMi nahi. TIkAH yamuktaM // gauravabIjaM ziSye,guNAHsatAMnagurudarzita. tvaM yatAgurudiSTamappasaccA hokAyatamatamagauravyaM // tathA svavaMzajAnyupagamasyApi nirguNagurubahumAnahetutve lakSmIprAptAvapi nRNAM svakulakramAgatadAriyAdare parityAgaprasaMgAna caivaM loke napalacyate // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. atha zrI saMghapaTTakaH (287) // yaktaM // suguruprAptau kuguruM kramAnuSaktamapi jahati dhImaMtaH // cira paricitamapinoja ti nidhilAne konu daurgatyaM // zrataeva siddhAMte guruguNahInasya guroragurutvena yatInAma pyaMgAramardaka ziSyApAmiva samurugAMtara saMkramaNena tatparityAgaH pratyayAdi // arthaHje mATe zAstramAM kayuM ve je ziSyane viSe guNa be te ja satpuruSane gauravapaNAnuM kAraNa be. paNa gurunuM dekhAmadhuM te kAMi gaukhapaNAnuM kAraNa nathI. jema gurue dekhAmayo hoya topaNa nAstikano mata asat be mATe gaurava karavA yogya nathI. temane nirguNa ziSya paNa mAnavA yogya nathI. vaLI ApaNA vaMzamAM thayelA sarve vRddhoe e nirguNa ziSyane gurupale mAnyA mATe prApaNe paNa mAnavA, bahumAna karavuM . tyAga na karavo. ema jo mAnatA hoto lakSmInI prAptI thAya topaNa puruSane potAnI kuLa paraMparAdhI cAlyuM zrAvatuM je daridrapa ityAdikano paNa tyAga na karavo joie. te to tyAga karo vo mATe zrI nirguNa guru kiSyano kema tyAga karatA nathI. jagatamAM paNa lakSmI maLe to daladara rAkhavAnuM jaNAtuM nathI. te laukIka zAstranuM vacana je sugurunI prApti thaye bate koNa buddhimAna puruSa paraMparAthI cAlyo yAvato je kuguru teno tyAga na kare. dRSTAMta jema nidhanI prApti yaye bate ghaNA kALathI paricaya kareluM evaM paNa dAridrapa teno ko tyAga na kare ? eja kAraNa mATe siddhAMtamAM paNa guru guNa rahita je guru teno anurUpaNe tyAga karavAnuM pratipAdana karyu The. jema aMgAra maddakanA ziSya sAdhue aMgAra mardaka guruno tyAga karIne sArA guru je gamAM ve te gamAM praveza karyo tema Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka TIkA:-yadAha // guruguNa rahio ya guru na guru vihitvA gamoyatassiho // annatthasaMkamaNaM nana egaagitnnennNpi|| lokikAzrapyAhuH // gurorapyavaliptasya, kAryAkArya mjaantH|| utpathaM pratipannasya, parityAgo vidhIyate // tatazcavaM sthite yannirguNepi guruvAnyupagamenAcyarcanA nisaMdhiHsa mhaamohmhimtivRttaarthH|| arthaH-je kAraNa mATe te vAta zAstramA kahI je. lokika zAstramA paNa kA De je je guru ahaMkArI hoya ne A karavA yogyane A na karavA yogya evaM na jANatA hoya ne nanmArge cAlatA hoya te guruno sarva prakAre tyAga karavo. te hetu ema siddhAMta thayo je guNane viSe paNa je gurapaNuM mAnIne pUjanAdika karavU te moTA mo. hano mahimA De e prakAre A kAvyano artha thayo. // 13 // TIkA:-etarhi gaccha mukhAmujitatayA lokAnAM saddharmAprati pattyAdinA zrutAvajJAmI kamANaH saviSAdamAha // arthaH-have gurupI baMdhane karIne bAMghelA lokone sArA dha. manI prApti nathI yatI e hetu mAre siddhAMtanuM apamAna jotA satA graMthakAra kheda sahita kahe de. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMcapaTTaka - (249) wwwimarwarimmmmmmmmmmmmmmwwwwwwww %3 Ammm // mUla kAvyam // duHprApA gurukarmasaMcayavatAM sadharmabuddhirnRNAM,jAtAyAmapi durvanaH zunaguruH prAptasa puNyena cet // kartuM na svahitaM tathApyalamamI gacchasthitivyAhatAH, kaM brUmaH kamihAzrayemadi kamArAdhyema kiM kurmahe // 14 // TIkA:-:prApA durlanA saddharmabuddhinagavat praNItanirupacaritadharmajivRkSA // atha pAramezvarasya sarvasyApi zojanatvA vizeSAt kiM saditi vizeSaNene ticet na tasyApIdAnI kAladopAdanuzrotaHpratizrotorupatvenakai vidhyadarzanAt // arthaH-je sArA dharmane viSe buddhi thavI te mulana ,eTale tIrthakare, upacAra rahita kaheloje dharma tenI grahaNa karavAnI je icchA te purlana . AzaMkA kare je je paramezvare kahelo je te sarva sAroja De temAM ko no vadhAre nathI, sATe sat e prakAraceM dharmanuM vizeSaNa kahevAnuM zuM prayojana le ! uttaraH-e prakAre tamAre AzaMkA na karavI kema je A kAlanA doSathI dharmanuM ve prakAre dekha thAya The eka to anuzrotapaNe na vIj pratizrotapaNe // TIkA:-tathAhi // viSayakumArgaavya kriyAnukUTye sukhazIlajanaiH sijhAMtanirapekSavacchaMdamatiprarupito bahujanapravRtti gocarapaMthA anuzrota- / / ayamarthaH // anupathenahi gacchataH Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (290 ) rag atha zrI saMghapaTTaka - wwwwwwwwwww - puruSasya nadIzrotaH sugama sAgaragAmica javati // evamayamapi prakRto mArgaH sukaratvAt saMsAraprApakatvAcca tathocyate zrutokta sakalayuktyupapannaH svayaMcagavatUprajJApitaH predAvatpravRtti viSayastu prtishrotH|| etamuktaM navati pratipathena pratiSTamAnasya hinadIzroto purgamaMpAraprApakaMca jAyate evamayamapipaMthA kukaratvAtsaMsAratArakatvAJcaivamanidhIyate // arthaH teja anuzrota, pratizrotapaNuM dekhAme be. je viSaya tathA kumArga tathA avyakriyA temanuM anukULapaNuM sate je sukhazIbIyA lokoe siddhAMtanI apekSAe rahita potAnI zvAmAM Ave tema prarupaNA karelo jemAM ghaNA lokanI pravRtti thAya De evo je mArga tene anuzrota mArga kahIe. A paramArtha je. je pravAhane zra. nusarIne cAlanAra puruSane nadIno pravAha sugama ne samuA pratye javAna paNa thAya je. ema A loka pravAha mArga paNa saMsAra samujne pamAmanAra De sugama ne mATe tema kahIe bIe. ne zAstramA kahelI sakaLa jukti teNe sahita pote lagavaMte kahelo ne je mArge buddhimaMta cAle be te pratizrota mArga kahIe. e kaDaM je je sAmA mArge cAlatAne eTale sAme pura cAlanAra nadIno mArga durgama . dukhe javAya evo kema je te mArga pAra pamAme evo je. ema A mArga paNa saM. sArane tAranAra ne mATe ukhakara tethI e mArgane pratizrota kahIe bIe. TIkA:-yamuktaM // aNusoyapachie bahujaNaM mipamisoyalardhalakakheNaM // pakisoyameva appAdAyabo hoja kAmaNaaNusoya Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTaka (291) suho logo pamisorDa Asavo suvihiyaann|| aNusona saMsAro pamisorTa tassa uttAro // atrAsavatiiMjiyajayAdirupaparamArthapezalaH kAyavAGaHmanovyApAraH bahujanapravRtti viSayatvAdanuzrotasaevasaddharmatvami cetna vikalyAsahatvAt // tathA hi|| kiM vahujanapravRttigocaramAtraM saddharmanibaMdhanaM Aho siddhAMtoktatvaM // , arthaH je mATe te vAta zAstramA kahI je e gAthAmAM zrAsava e prakAraceM pada le teno artha iMjiyonuM jitad ityAdirupano ke. paramArtha karavAmAM catura evo je zarIra vANIne mana temano je vyApAra temAM vahujananI pravRtti thAya The. mATe anuzrota eja saddharma ema jotuM kaheto hoya to te na kahevU. kema je emAM vikalpa ke tenuM sahana thAya ema nathI. teja vikalpa kahI dekhA je bahujananI pravRtti je mArgamAM thAya te zuM sArA dharmanuM nivaMdhana be. eTale kAraNa , ke siddhAMtamAM kahyA pramANe karavU e sArA dharmanuM nidhana be. eTale sAro dharma . TIkA:-na taavdaayH|| bahujanapravRtigocarattvasya saddharma nivaMdhanavAnyupagame laukikadharmasyaiva saddharmavaprasaMgAttasyaivaidAnI pArthivAdipurupasiMhapra ttiviSayatvAt // atha tasya . pArthivAdiprativiSayatvepi jagava hineyAprani tatvena na saddharmatvamasyatullagavahinayapraNItatvena tavamiticet na // arthaH-temAM pahelo pana mAnavA yogya nathI, kemaje jemAM Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (292) jaya zrI saMghapaTTa mmnamam nawwwwwwwm - bahu jananI pravRtti thAya teNe karIne jaNAto je dharma te jo sarma paNa aMgikAra karIe to laukika dharmane paNa sarmapaNAnI prApti thavAno prasaMga zrAvaze kema je te laukika dharmane viSe zrA kALamAM moTA moTA rAjA Adi puruSa madhye siMha samAna puruSa temanI pra. vRtti dekhAya be. mATe ne vaLI tAre ema kahe, hoya je te laukika dharmamAM rAjAdi pravvArtelA ne paNa jagavaMtanA ziSya pravartelA nathI. mATe ene sarmapaNuM nathI ne zrA dharma to jagavaMtanA ziSyoe kahelo ne e hetu mATe saddharma ema tArejo kahe, hoya to te na kahe. . .TIkA-bahujanapravRttiviSayatvena saddharmatve pratijJAyAzra'niSTaprasaMgena tajJAhato javatohetuhAnyopapatteH // kiMca navatu * jagavahineyapraNItatvenAsya tatvaM tathApi nagavahineyatvamevakazrameSA manuzrotapraNetRNAM // kiM jagavanmuMmIkRtatvena tadAjJA kAritvenavA // ___ arthaH kema je bahu lokanI je pravRttI teNe karIne jaNAto e dharma ne e hetu mATe ene saddharmapaNe pratijJA pUrvaka sthApana karanArane aniSTanI prApti thAya . eTale saharma ene kahevAyaja nahi ne jo tuM, emaH kahIza ke hu~ bahu lokanI pravRttine sakarma kaheto nathI to tArA hetunI hAni thaze. eTale tAro hetu khoTo thaze. ne vaLI tuM kahuM huM je. jagavaMtanA ziSyoe kahelo mATe ene saddharmapaNaM to tyAM tune pUDIe bIe je loka pravAha je anuzrota mArga tenA kahenAra liMgadhArIne jagavaMtanA ziSyapapuMja kyA. ne jo tuM kahIza ke temane jagavaMtanA ziSyapaNuM be to tyAM tene pUjIye bIeje Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH 8 ( 293 ) temane bhagavaMte pote muMDyA ne teNe karIne ziSyapaNuM ve ke temanI zrAjJA pAlave karIne ziSyapa be. TIkA:- na tAvadAdya: // jagavanmuMmI kRtatvena tahineyatvejamAlyAdInAmapi tadvineyatvaprApteH // atha jamAlyAdInAM tadvineyatvaM sakalabhUtala pratItamazakyApahnavamiti cenna // teSAM nihUnavatvena siddhAMte tadvineyAnnAsatva prasAdhanAt // artha:-temAM prathamano pakSa aMgikAra karavA yogya nathI, kema je bhagavaMte muMkana karyu tethe karIne jo jagavaMtanA ziSyapa hoya toja mAlI prAdikane paNa jagavaMtanA ziSyapaNAnI prApti thaze ne vaLI tuM kahIza ke jamAlI yAdikane jagavaMtanuM ziSyapaNuM DheM teM sakaLa jagatmAM prasiddha ve te tamAruM DhAMkyuM DhaMkAze nahi to ema tAre na kahetuM. kema je te jamAlI Adikane to nihnavapaNe siddhAM tane viSe bhagavaMtanA ziSyapaNAno yAtrAsa mAtraja pratipAdana karyo e hetu mATe. TIkA:- nApi dvitIyaH // jagavadAgamAtyaMta viruddha caityavAsAdi prajJaptyatameva kadarthayatAM kathaMteSAM tadAjJAkAritvaM tathAca kathaMta hineyatvaM // // taduktaM // gaMjIra miAM bAlAtaprattAmocita hakayatthatA // tacaiva yamanaM Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka - tA, avamannaMtA na yAti // nahilokepi satpitRviruGamAcaratastadAjhAmapyakurvataH putrasyApi vastutaH putratvaM nAma // tasmAtahineyAnAsAste'tastatpraNItatvenotsUtratvAnavAnninaMdi bahujanaprativiSayatvepya'nuzrota saharmatvameva // atha dvitIyaH tadevametat pratizrota sa evatujagavat prajJaptasiddhAMto tatvena katipayamahAsatvapravRtigocaratvepi saddharmatvAt // atonuzrotaso vyavade na pratizrota:saMgrahItuMsaditi vizeSaNaM vidhIyamAnaM nvivaadpdviimdhirohti|| ' artha:-bIjo pakSa paNa aMgikAra karavA yogya nathI kema je jagavaMtanI AjJAthI atyaMta viruka evo caityavAsa Adika sthApave karIne te jagavaMtanI kadarthanA karanArA evA te liMgadhArIone nagavaMtanI AjJAnuM karavApaNuM kayAMthI hoya ne vaLI nagavaMtanA ziSyaparyu kayAthI hoya. te vAta zAstramA kahI je je lokane viSe paNa sArA pitAe je kaheluM tethI viruddha eTale nalaTuM AcaraNa kare to evo putra eTale pitAnI AjJAne aMzamAtra paNa na karato evA putrane paNa vastutAe putrapaNuM nathIja. te hetu mATe te lagavaMtanA ziSya kaDevAya ne te to kevala AnAsa mAtra de mATe temanuM je kahe tene jatsUtrapaNuM te hetu mATe 'navAnninaMdi' eTale saMsAramAMja AnaMda mAnatA ghaNA loka temanI pravRtti e mArgamAMve topaNa anuzrota mArgano tyAga karIne pratizrota mArganuM grahaNa karavAne sat eprakAratuM dharma zabdane vizeSaNa ApyuM te kAMza vivAda karavAnuMe sthAnaka nathI. TIkA keSAM u:prApA nRNAM pusAM gurukarma saMcayavatA mahAjJA. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - www www nAvaraNAdisaMcAranAja / / saMpratihi gurukarmatvA jIvAnAM na prAyeNa pratizrotasi prvRttiruplbhyte|| // yamuktaM // ayogyatAvAtU gurukarmayogAlokapravAhaspRhayA urApA / / prAyojanAnAmadhunA pravRtiH prathi pratizrotasi jainacaM // arthaH-kone e saddharmanI prApti duHkha pAmavA yogya te to jJAnAvaraNAdi nAre karmanA samUhavALA puruSone te vAta ghaTe , kema je A kALamAM nAre karmI jIva ne e hetu mATe bahudhA pratizrota mArgamAM temanI pravRtti dekhAtI nathI. je mATe zAstramA kaDaM je zrI jinezvara nagavaMtanA kahelA pratizrota mArgane viSe A kALamAM vahudhA lokanI pravRtti thatI nathI eTale kukhe thAya The. zAthI ke ajogya nAvathI tathA nAre karmano yoga tethI tathA loka pravAhanI spRhA The. eTale loka pravAha je mArge cAle te mArge zvArAkhe ke. e hetu mATe saharmanI prApti kurlana ke. TIkAH AgamepyuktaM // bahujaNapavittimitta, zchatehiM i. halo ceva / / dhammo na najiyahojeNa tahiM vhujnnpvittii|| to AzANugayaM jaMtaMcava vuheNa seviya vtu|| kimida bahuNAjaNeNaMhaMdina seasthiNo vahuyA // rayaNa sthiNotithovA tadAyArotri jahana loga miAzyasudhasma rayaNa sthidAya gaaddhyrneyaa|| : Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 296) - aya zrI saMghapaTTakA : bahuguNavihaveNa jana ee lagnaMti tA khmimesuN|| eyadaridANaM taha, sumiNevi payaTTaI ciNtaa|| TIkA:-jAtAyAmapi kathaMcitkiMcinnavyavaparipAkAtmA {tAyAmapi saddharmabujhau purlajJodurAsadaH zuja guruyathArthasiddhAMta prarupaNanipugolokapravAhabahirbhUtecatovRttiHprativAdimadado da. kamaH kAlAdyapekSAnuSTAnapaTiSTA sUriH // zrayamarthaH // saddharma manorathanAvepi samupadeza guruvinA nAsAvAsAdyate // arthaH-koI prakAre kAMka navyapaNAnI paripAka avasthAne viSe sama vuddhi yaye sate paNa zujaguru malavo urlana ne tojathArtha siddhAMtanI prarUpaNA karavAmAM kuDALa De ne jenA cittanI vRtti lokapravAha yakI rahita , ne je guru prativAdinA madane nAsa karavAmAM samartha De ne vaLI kALAdikanI apekSAe anuSTAna kriyA karavAmAM atise mAhyo De evau guru eTale AyArya te maLavo urlana ne. zrA artha pragaTa je saddharma karavAno manoratha thaye ute paNa sAro upadeSTA guru makhyA vinA saddharma pamAto nathI. TIkAH yaduktaM // dhammAyariyeNa viNA, alahaMtA,siddhisA. hovArya / araeba tuvalaggA namaMti sNsaarckNmi|sc prAyeNa sAMpratamussUtranASakAcAryaprAcuryeNa tathAvidhonAsannAgyalacyA artha:-te vAta zAstramA kahI le je dharmAcArya maLyA vinA siddhi pAsavAnAM sAdhanano upAya na pAmatA jIva saMsAra cakramAM Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka ( 2971 jame je. jema gAmAnAtuMbane lAgelA zrArA jame tema saMsAra cakramA te prANI jame le mATe bahudhA A kALama utsUtranA nASaNa karanAra AcArya ghaNA mATe jevo siddhAMtamAM kahyo le tevA lakSaNavALo dharmAcArya ghaNA jAgye karIne pamAya be. TIkAH yamuktaM // yasyAnaspavikalpajapalaharIyuga yuktayaH sUktayaH sa jarjarayaMti saMsadi madaM visphUrjatAM vaadin| yazcotsUtrapadaMna jAtudizati vyAkhyAsu saprApyate saJcAritra pavitritaH zujaguruH puNyairagaNyairako / artha:-jenI vANI.aneka vikalpa sahita je bhASaNa tenI sahero eTale paraMparA te sahita yuktina te jene viSe evI be. vaLI je guru sannAne viSe ati zaya didIpyamAna evaM vAdI lokanA pravalamadane nAza kare ? ne je guru vyAkhyAna te viSe kyAreya paNa natsUtraprarupaNa nathI karatA evA suMdara cAritravame pavitra yayelA zuna guru te jo agaNita puNyano udaya hoya to tene maLe . TIkA:-prApta: samAsAdittaH sanaditaguNaH guruguruH puNyena navAMtarasaMtRtasukRtena cetyadi tathApi zujaguru prAptAvapikartuM vidhAtuM svahita mAtmanAyati sukhAvahaM karma saddharmapratipatti lakSaNaM nAlaM na samarthAH // amIpuNya prApta zunaguravo mAH // AsAditasuguruvopi te kimiti na svahitAya yataMta ityata aah|| Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka Amwwwamrawww Bo :: artha:-te pUrve kahelA guNa sahita guru janmAMtaramA saMca karekhA puNyavame jo kadApi maLe topaNa potAnA AtmAnuM pariNAme hita karanAra evaM saddharma karmanA aMgikArarupi potAne hitakArI vastu tene karavAne thA puruSa samartha thatA nathI. zunna guru maLyA par3I paNa te puruSa kema potArnu hita karavAnaNI prayatna karatA nathI to tyAM kahe . TIkAH gaccasya svazyAnyupetayativargasya sthitiH yuSmat kulAhatoyaM gaccho'taenaM vihAya yuSmAninInyapArzve dezanAznavaNasamyaktapratipatyAdikaM vidheyamiti gRhiNaHpratItya liMgikRtA vyavasthA tayA vyAhatA evaM vidhazunnaguruprAptAvapi niHsatvatayA kimenAM ganjasthitiM muMcAmo navetItikartavyatozAMtAMtaHkaraNAH evaM ganjasthiti vyAhatAH teSAM svahitakarazAsAmarthya mupalabhyatadupracikirghazvetaHsamudalasatkaruNa // pArAvAraH prakaraNakAraH praah|| artha-gabanI je sthiti teNe karIne e puruSa haNAyA . gaDa te zuM to potAnA vaMzamAM thayelA je puruSo temaNe aMgikAra kayoM evo je yatino samUha te gaDha kahIe ne tenI sthiti je ma. yAdA eTale tamArA kuLanA vRddha puruSoe A gacano Adara kayoM ne mATe e gabane mUkIne tamAre bIjAnI pAse dezanAnuM sAMnaLaduM tathA samra kitanuM aMgikAra karavU ityAdi kAi paNa na kara e prakAre gR. hasthane Azrine liMgadhArIe karelI je maryAdA tene gaccha sthiti kahIe. teNe karIne haNAyelA eTalle vyAkula thrayelA puruSo zula Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8. atha zrI saMghapaTTakA / (229) www Mmmmmon mannmamianombar guru maLyA palI paNa sakarma karavA samartha nathI thatA. vaLI e puruSo kevA to e prakAranI zuna gurunI prApti thaye bate paNa nisatva De eTale puruSArtha hINa ne mATe ema vicAre je je ApaNe A gabanI maryAdA mUkIe ke na mUkIe e prakAranA vicAramA je karavA yogya ke te karavAmAM namI gayAM aMtaHkaraNa jemanAM evA thAya . te gaccha sthiti vyAhata kahIe.te puruSane potArnu hita karavAnuM sAmarthya nathI, ema dekhIne te puruSono napakAra karavAne icchato graMthakAra potAnA ciMtamAM natpanna thayo je dayAno samujha teNe karIne kahe . TIkAH kiM brUma ityaadi| ataHkaM puruSavizeSaM brumo jaNAmaH kaM yaha jagati Azrayemahi sevemahi // kaM ArAdhyema dAnAdinopacarAmaH // eteSAM laNanAdInAM madhyAtkiM kurmahe vidmahe / / yadihi kasyacinmahAtmano jaNanenAzrayaNenArAdhanenaM vA gacha sthitiM vimucya saMkamapratipattau te svahitamAcaraMti tadetadapi kriyate // paropakRtidIkSitatvAtsatpuruSANAmiti // arthaH-je kayA puruSane pratyeA vAta kahIeM. vaLI jagatamA kIyA puruSanI sevA karIe je puruSa sevA vate zrA vAtane samaje. vaLI kayA puruSanI ArAdhanA karIe eTale dAnAdika vate teno u. pacAra karIe. e sarvanI madhye zuM karIe. jo kozka moTA puruSanA kaheMvAthI zrAzraya karavAthI athavA ArAdhana karavAthI gaba sthitine mUkIne sadharmano aMgikAra karIne potArnu hita karato paNa karIe. kema je sat puruSe to pArako napakAra karavo eja dIkSAno aMgikAra karyo da e hetu mAde. Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (300) 8. atha zrI saMghapaTTaka MA ttiikaa:-||athvaa // yadAhiprAptasuguruvopi tatvaMjAnAnA zrapyevaMgalasthityAvyAmuAMti tadAkaM bruma ityAdi // aymrthH| ajAnAnohi tatvaM svayaM vA kasyaciGgaNanArAdhanAdinA vA tadbodhayitvA saddharme sthApyetApi eteca mUDhA jAnaMtopigacchasthitivyA hatA iti kathaM tatra syApayituM paaryte|| tatsarvathAsmacetasyamISAM sanmArgavyavasthApane na kazciupAyaH prtisphurti| ataH ku. . maha itiviSAdavacanaM // arthH-||athvaa jyAre tatvanA jANa evA suguru makhyA to paNa gacchanI sthitiye karIne vyAmoha pAme he tyAre konA pratye kahIe ityAdi jANavU. temAM A pragaTa artha je potAnI meLe tatvane na jANato hoya tene to kahavAthI, ArAdhana karavAthI hareka prakAre bodha karIne mArgane viSe sthApana karIe. paNa AtoM mUDha puSa ne kema je pote jANe ne to paNa gacchanI sthitimA haNAya ne e hetu mATe temane saddharmamA sthApana karavAneM kema pAra pAmIe ? eTale kema samartha thae ? te mATe sarva prakAre amArA cittamA emane sanmArgamA sthApana karavAne viSe koI upAya phurato nathI; mATe zuM karIe. e prakAre kheda akhaM vacana kaDaM. TIkA:-zvamatraidaMparyaM // mahAsatvasatvopAdeyohyayaM saddharma / 'etecA tiklIvA anyathA ki viduSAM glsthitiniyaa|| yadidi siMginaHstalAnAdihetunAgancha sthitidarzayati tathApigRhiNA parIkSApuraHsaraMdharmapratipattavyaH / / Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka PPAARAAAAMunawANAR MA - AMAN wwwwwwwwwwe artha:-yA jagAe DevaTa kahevArnu ke tAtparya thA je zrA saddharma ke tenuM mahAsatva eTale mahAvalavALo prANI tenAthI pra. haNa thAya ema ne Aje puruSa te to atizaya napuMsakale. kema jo ema na hoya to je jANa puruSa ne tene gaccha sthitino naya kema rAkhavo joie ? naja rAkhavo kemaje jo paNa liMgadhArI potAne lAna thAya ne ityAdi kAraNe gagnI sthiti dekhA . to paNa gRhasthoe parIkSA pUrvaka dharma aMgikAra karavo. TIkAH yato lagavAnevAha // nikaSaledatApAcyA suvarNa miva pamitaiH / / parIkSya nikSavo grAhya, maddaco natu gauravAt / / zrAgamepyuditaM // saludharaNanimittaM gIyassanesaNAna nakosA joyaNasayAI satta na vArasava risAiM kAyavA // arthaH-te vAta lagavAne pote kahI le je jema suvarNanI pa. rIkSA kasoTIthI, bedavAthI, tApa devAthI thAya ne tema he nitu moko paMmitoe amAruM vacana parIkSA karIne grahaNa karavU.paNa mArI mahobatathI na grahaNa karaI. vaLI e vAta AgamamAM paNa kahI De je. TIkA-tathA saMpradAyAgatasyApi nirguNasya gacchasyAgame patInAmapi parihArazravaNAt / / ||yktN // sAraNamA vittaM garchavihu guruguNeNa parihIeM ||pricttnaashvggo caijataM suttavihiNAna // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (303) - atha zrI saMghapaTTaka M .. artha-vaLI Agamane viSe sAdhune paNa potAnA saMpradAyathI caulyo Avelo evo nirguNa gaccha teno parityAga karavo ema sAMjakIe bIe e hetu mATe gabano mamatva tyAga karIne zunna guru thakI sakarma pAmavo je mATe te vAta zAstramA kahI meM je. TIkA-evaMca yadA kRtadiMgabaMdhAnAmapi yatInAM nirguNagaDa parihAraH patipAdita stadA kA kathA zrAddhAnAmiti // tadevaM vidhAnAmapi ya gasthitiniyA teSAM na sakarmAjyupagama stadaho balIyasI ganamunA tirayati vivekAMkuraM // . // yamuktaM // jIvAH pramAdamadirA hRtahRyavidyA apyanyathA supathisaMprati notsaiMte // hAmaUnAya tu javAMjasi liMga niH kiMgacca sthiti vinihateva gale zilaiSA // tadccha. sthiterapi bicyato dharmAna dhikAriNa e vatevarAkAthanAtmanInA asamarthatvAt samarthasyaivahizAstre tattha higArI acchI samatthazro ityAdinA dharmAdhikAritva pratipAdanAt / / samarthasyaivaMlakSaNatvAt // hoza samattho dhammakuNamANo jo na vaahshprsiN| mAipizsAmiguru mAzyANa dhammeNa ninnaa|tdyvsthitmett kaMbrama ityAdItIvRttArthaH14 arthaH-ema jyAre ko de digbaMdha te jemaNe evA sAdhune paNa nirmANa gacchamAM rahevAno niSedha karyo tyAre zrAvakane nirguNa ga Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka : mmMAR Mmmmmmmmm cchano parityAga karavo tenI to zI vAta kaddevI. e hetu mATe zrA nirguNa gace ema jAganArane paNa tenI maryAdAnA nayayakI lakSmano aMgikAra nathI yato mATe atizaya vaLavAna evI e gaDha musAje teja vivekarUpI aMkurAne DhAMkI deThe je mATe te vAta zAstramA kahI The je pramAdarupi madirAvate nAza pAmI The sArI vidyA te jemanI eTale sAraMjJAna jemanuM gayuMDe evA je jIva je te vIjI rItano je sAro mArga te te pratye paNa javAno natsAha nayI karatA.te upara tarka thAya ne je saMsAra samujamA bujhyoja rahe temATe gaccha sthitiyakI jaya pAmanAra puruSo dharmanA adhikArI nathI. mATe e vacArA A. smAna hita karavAmAM atizaya rAMkamA ke kema je asamartha thayA le e hetu mATe zAstramA to samartha purupoja dharmanA adhikArI kayA The. te hetu mATe evo nizcaya karyoM je konA pratye kahIe konI ArAdhanA karIe jethI A vAta samaje ityAdi. yA cajadamA kAvyano artha saMpUrNa thayo. // 14 // TIkAH-idAnIM kasyacidayogyasyAcAryapadaprAptyA tada sacceSTitapradarzanena zrutAvajhAM jJApayannAha // __arthaH ive kozka ayogya puruSa AcArya padane pAmyo tenI asat ceSTA dekhAmavI teNe karIne siddhAMtanI avajJA pratye jaNAvatA satA graMthakAra kahe te. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww - namnnavamme // mUla kAvyam // kSutdAmaHkila kopiraMkazizuka pravrajya caityai kvacit, kRtvA kaMcana pakSamadatakaliH prApta stadAcAryakaM // ' citraM caityagRhe gRhIyati nije galchekuTuMbIyatisvaM, * zakIyati bAlizIyati budhAna vizvaMvarAkIyati // 15 // . . TIkA:-dutkAmo bujudA zladaNAkutiH gRhasthAvasthAyAM - kileti:saMjAvanAyAM pratyadopalabdhamAyathaM saMjAvanAsyadatayava saMto vadaMtItinyAyaH // zrataH stadajJApanAya kileti padaM // canyathA saMprati pratyakSa evAyamartha iti // arthaH-jukhavate jenuM peTa coMTI gayu le ne AMkho namI na. tarI gaDe evo rAMkano putra gRhaavasthAmAM hoya evaM saMlave . mATe A jagAe kila avyayano saMjAvanArupa artha karavo. kemaje satpurUSa De te pratyakSa jaNAto evopaNa arthane saMbhAvanAnuM sthAnaka meM e prakAreja kahe je. evo nyAya je. e hetu mATe te nyAya jaNAvavAne kila e prakAranuM pada mUkyu ne jo ema na hoya to zrA kA. kamAM eartha pratyakSa dekhAya ne eTale rAMkanA nokarA e prakAranA zyasA pratyakSa dekhAya to e vAta saMjave ne ema saMbhAvanA zIda kaheta? TIkAH kopi asAta nAmA raMkA nikAko'ta eva kutsi Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTaka (305) - M - to'nukaMpito vA zizuranakaH zizukutsAyAmanukaMpane vA kaH // tatoraMkazcAsau zizukazceti karmadhArayaH // raMkasya vA kasyaci. hizuka iti| anena paraMpayApi tasya jidAkatvaM niveditaM // etena pravrajyAyApi tasyA yogyatA mAha // arthaH-koika eTale jenuM nAma paNa jANatA nathI evo raMka eTale nikhArI eja hetu mATe niMdita athavA dayA karavA yogya evo vAlaka niMdA arthane viSeathavA anukaMpA arthane vivekapratyaya jANavo. tyAra pabI raMka evo je zizu kahIe, ema karmadhAraya samAsa karavo. athavA kozka raMka tenovAlaka ema artha karavo. eNe karIne paraMparAthI enuM jIkhArIpaNuM cAdayu AvatuM le ema jaNAvyu teNe karIne pravrajyA devAne paNa e puruSa yogya nathI. __ . TIkA:-kulazIlAdivikalatvAttadyuktasyaiva dIkSA yogyatAyAH prAmatipAdanAt // pravrajya muMmInUya / / caitye liMgi saMbaMdhini jinagRhe kvacidanirdiSTanAni kRtvA vidhAya laMcAdinA kaMcana kamapi vajhamUlaM valIyAMsaM saMyataM zrAvakaM vA padaM shaay| nahi tAdRk sAhAyyaM vinA tAdRzAmAcAryapadalAnasaMnavaH // arthaH te ayogyapaNAne kahe le je e puruSa kulazIla zrAdike karIne rahIta e hetu mATe ne pUrva tayukta puruSanejadIkSA devAnuM yogyapaNuM te ema pratipAdana karyu The. e hetu mATe ne te puruSa siMgadhArI saMbaMdhI kozka jinagharane vipe muMmita thazne koine lAMca Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) - aya bhI saMghapaTTaka zrApavI ityAdi kAraNe karIne koika vaLavAna sAdhu athavA zrAvaka tenI sahAyya karIne eTale te prakAranA puruSane zrAcArya padano lAna thavo te kAM sAhAyya vinA thAya nahi mATe. TIkA akSatakaliH yat kiMcinnimittamAtraM prApya ziSyA diniH saha naktaMdinamakhaMmitakalahaH // etenAcAryapadAnI cityaM tasyAha // ninimittAtyaMtakopanasya sakalagaccagevegavega hetutvenAcAryapadAyogyatvAt // somo pasaMtahiyo gurU ho tyAdivacanAt // arthaH te puruSa zrAcAryapada pAmyA paDIje te kAMka nimitta mAtranuM grahaNa karIne ziSyAdikanI sAthe rAta divasa kasaha kare . eNe karIne e puruSa AcAryapadane yogya nathI ema jaNavyu kema je kAraNa vinAno atyaMta krodhI e puruSa sakala gahane navega karavAtuM kAraNa le mATe ene AcAryapadanuM ayogyapaNuM e hetu mATe. TIkA:-haca kaligrahaNamanyeSAmapyAcArya padAyogyatA pAdakAnAM staMjadalalojamUrkhatvA didoSANAmupalakSaNaM // tataH saMkalasUripadAnuguNagaNarahita ityarthaH // ataevApAtrANAM sUripadadAturapi pApIyastvamuktamAgame // arthaH-yA jagAe kali kahetAM kalaha e zabda grahaNa karyu be..teNe karIne vIjA paNa jethI AcArya pada na devAya evA aI. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 atha zrI saMghapaTTaka - A AAAAMAMwwwwwwwwwwww kAra, daMna, sona, mUrkhapaNuM ityAdi doSa paNa e puruSane viSe ema upalakSaNathI jANavU. te hetu mATe sUripadane zranusaratA evA samasta guNa teNe rahita e puruSa ne eTalo artha thayo eja hetu mATe apAtra sUripada denArarnu paNa atizaya pApIpaNuM ne ema AgamamAM kayuM . TIkAH yadAha // bUDho gaNaharasaho, goyamamA hiM dhIrapurisahiM, jotaM viz apatte, jANaMto somahApAvologaMmivi uvaghAu~, jattha gurU eriso tahiM siisaa|| ladhyarA bhannesi,aNAya rohozya guNesutti // prAptAle divAnsana taditi vive kinAM vimaMbanAspadaM zrAcAryakaM zrAcAryatvaM sUripada mityrthH|| arthaH-je hetu mATe te vAta zAstramA kahI le je te hetu mATe vivekInI madhye vijhavanAne pAmyuM evaM zrAcAryapaNuM be,eTale sU. ripada vimvanA pAmyuM eTalo artha . TIkAH atraca yo padhAnRtIyAdigurorakaNityanena jAve 'kaNa tdvitH|| citramachutametat yaccaitya gRhe devannavane gRhIyati gRhaMzvAcaratiyathA nijasadane gRhI zayanAsanapAnapacanasaMloga tAMbulanaNAdikaM ni:zaMkamAcarati tathAyamapi kevalanakti. yogyepi jinamaMdire'tyaMtAnucitamapyetadyayecaM samAcaraneva mucyata iti // arthaHAcAryaka e zabdane viSe 'yopadhAt'e sUtre karIne jAvamAM taddhitano thakaNa pratyaya AvIne e zabda siddha thayode. Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) atha zrI saMghapaTTaka Annana vaLI zrAvAta AzcaryakArI ne je jinamaMdirane viSa gharanI peThe A. 'care ne eTale jema gRhasthaM potAnA gharamA suve, nojana kare, pIye, rAdhe, saMnnoga kare, pAna cAve ityAdi kriyA niHzaMkapaNe kare, tema zrA liMgadhArI paNa kevaLaM lakti karavA yogya evaM jinamaMdira tene viSe atyaMta aghaTatI evI paNa e kriyAne potAnI icchAmAM Ave temaM kare ne mATe gharanI peThe Acare je ema kahIe bIe. , TIkA:-nije khakIye gaLe kuTuMbIyati kuTuMba ivaacrti|| 'yathAhi gRhasthaH svakuTuMbe parvadineSu jAtajAmAtRmAtRtaginiputrikA disaMbaMdhana nimaMtraNAdAnAMnupradAnAdiSu pravartata evameSopi sAdhvAdivarge tathA pravartamAna evamucyate / arthaH-vaLI liMgadhArI guru potAnA gaune viSe kuTuMbanI peThe Acare je. jema gRhastha potAnA kuTuMbane viSe parva dina zrAve tyAre nAi, jamAra, phoI etraNa prakArano je saMbaMdha. eTale-mAtApitAno tathA potAno je saMbaMdha teNe karIne temane nimaMtraNa karavU tathA Apaq levU ityAdi kriyAne viSe pravarne be, tema liMgadhArI paNa potAnA, jevo je sAdhuno varga tene viSe temaja pravarte De mATe te gRhasthanI paTheja pravatta De ema kahIe bIe. . . . .. . TIkA: yadi vA AcAryeNa hi smAraNavAraNAdipurasaMra , 'pratyupate. paNanamArjanavinayAdhyayanAdhyApanAdinottarottaraguNa sthAnAdhiropaNena svagacchApratikSaNa mavedapIya yathA guNaMca pra.. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (309 ) tIkSyo yathAdoSaM ca zikSaNIya iti siddhAMta sthitiH // zrayaMtu gavadhurakaM dharatayA tAmavagaNayya yathA gRhI prAyeNa kuTuMbamadhyAt saujanyaparopakArAdisatpuruSaguNahInamapi graMthArjanagRkarmakaraNAdimAtrapravaNaM putrAdikaM bahumanyate tadanyaM cAva manyate tathA gacchamadhyAhi zrAmaNAdiSu zuzrUSAkAriNaM sadoSamapi bhUSayati / tadanyaM ca sadguNabhUSaNamapi dUSayati iti gRhikuTuMbapra kiyAvarttitvAttathA nidhIyata iti // arthaH-- vaLI zracAyeM potAnA gacchano kaNe kase tapAsa rAkhavo je kokane vismaraNa thayuM hoya to tene saMcArI zrApa tathA koi viparIta karato hoya to tenuM nivAraNa kara. ityAdi 'pUrvaka je jovuM pramArjavaM tathA ziSyanuM jayatuM jaNAvayuM ityAdike karIne potAnA gahane jovo tapAsavo tathA jeno jevo guNa tene te mAna zrApa tathA jeno jevo doSa tene tevI zikSA zrApavI, e prakAranI siddhAMtanI sthiti ne eTale maryAdA be ne zrA yAMcAyenuM to haMkAre karIne cuM mAdhuM ve e hetu mATe te siddhAMtanI maryAdAnI avagaNanA karIne jema gRhastha bahudhAe kuTuMbanA madhyathI yA prakArano putrAdika tene bahu mAne be je je putrAdikane viSe sujanapaeM tathA paropakAra ityAdi satpurUSanA guNe karIne rahitapa to paNa te dravya upArjana kara tathA gharanuM kAma kara ityAdikane vipeja catura hoya to tene ghaNuM mAna thApe be ne te thakI anya guNI hoya to tenuM apamAna kare che temaja gaccha madhye je koi doSavALo hoya ne te jo visAmA karAvato hoya, sevA karato hoya to sene mAne ve zobhAve be ne te vinA bIjo mahAguNI hoya, guNarUpI Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (310) aba bhI saMghapaTTako wwwAAAAN www bhUSaNatuM dhAraNa karanAra hoya to paNa tene doSa pamAme ,e hetu mATe gRhasthanI kriyAne anusare De mATe kuTuMbI gRhastha jevo ene kahyo. TIkA:-tathA svamAtmAnaM zakIyati // zakramiva puraMdara mivAcarati // sahi nIcatvAttathAvidhacaityabhavyaziSyanA. vakAdisamRddhidarzanAnmadiSNuH zakroha mityajimanyata iti tathA katipayAkSaralezalepadijihUtayA madAvadepAhAlizI. yati bAlizAniva mUrkhAnivAcarati budhAn kuzAgrIyabuddhIna vicakSaNAn ahameva sakalavAGmayapArapAradRzvA kimamI ajJA vIdaMtIti // ' arthaH-vaLI te zrAcArya purUSa potAnA AtmAne iMjanI peThe zrAcare . kemaje te purUSane viSe nIcapaNuM raghu ne mATe te prakAranuM caitya tathA avya tathA zrAvakAdi samRddhi tene dekhavAthI zrahaMkAra thayelo evo e purUSa ema mAne je je huM iMsaDaM vaLI keTalAka zradara e jaeyo ne teno leza mAtra khepa eTale yomujANapaNuM teNe karIne cAre pAsa mukha ghAlato paNa eke graMtha yathArtha na jANato paNa made karIne ahaMkArI e hetu mATe sArA sUkSmadarzI paMmitone paNa mUrkhanI peThe zrAcare eTale temane mUrkha jANe ne ne potAne mahA paMmita jANe . je DhuMja sarva zAkharUpa samupano pAra dekhanAra DaM mATe zrajJAno zuM bole ne zuM samaje ne ityAdi. , TIkA:-tathA zrataeva vizvaM jagaharAkIyati varAkabhiva raMkamivAgharati // . sahi rasAdigauravamadirAmadapUrNamAna . Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -48 aya zrI saMghapaTTakA - - MAHARA nayanatayA jagadapi matpurataH kSitakamiti manute // ||yktN // akharvagarvasaMjArAH samAsAdya mahApadaM // nIcA stRNAya manyaMte, nirvikalpatayA jagat / / arthaH-vaLI eja hetu mATe jagatane raMka jevaM Acare eTakhe raMka mAne , kemaje te purUSa rasAdi gAravarUpI madirAnA made karIne ghumarAyamAna jenAM netra thayAM be, evo De e hetu mATe jagata paNa mArA zrAgaLa taraNA tulya ema mAne , je mATe tevU kathu je je mahA garviSTa nIca purUSa moTuM pada pAmIne niHzaMkapaNe jagatane tRNa samAna mAne ne. TIkA:-zrayamAzayaH // Izvarohi kazcit pravrajya prAtA. cAryapadaH sannivivekatayA kathaMcittacaityagrahAdiSu gRhIyitAdikaM vidhAnopi na tathA lokAnAM citriiyte|| gRhavApi pu. lalitatvasya lokaistathA drshnaat|| ayaMtu raMkazizurdIkSitvA sU ripadAsAdanena tathA kurvANo janAnAmupahAsaviSayatayA mahadAzcaryanAjanamiti // tadaho atyaMtamAcAryAdyanucita caityagrahagRhIyitAdinA'saceSTitena zrutapathAvajJA pApAnAM mali nayati pravacana miti vRttArthaH // 15 // arthaH-temAM A atiprAya de je koi samartha dhanAtya hoya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (312) - atha zrI saMghapaTTakA ---. ne te dIkSA lazne AcArya pada yAmyo bato nirvivekapazAe karIne kyAreya caitya gRhAdikane viSe gRhasthanI peThe AcaraNAdikane karato hoya to paNa te prakAre lokane AzcaryakArI na thAya paNa jenuM gRhasthAvasthAmAM dAkhijapaNuM dIThaM hoya ne tenI zrA prakAranI uddhata dazA dekhIne lokane kema Azcarya na thAya, ne thA to vaLI rAMkanuM bokalaM dIkSA lazne zrAcArya pada pAmIne teQujatapaNuM karavAmAMnyu mATe lokane upahAsa karavAnuM ThekANu e , e hetu mATe moTA thAzvaryatuM pAtra le te mATe atyaMta AcAryA dikane aghaTatuM je caityamAM gharamAM gRhasthanI peThe Acara ityAdika je jUMnI ceSTA eTale nagaruM AcaraNa teNe karIne siMhAMta mArganI je avajJA karavI e pApe karIne pravacanane malIna kare ne eTale siddhAMtanuM apamAna kare ne e prakAre A kAvyano artha thayo. // 15 // zrIkA:-saMprati pitRputrAdisaMbaMdhaM vinApi hArdikSagi vihitalokavAhanopalanadhAreNa zrutavajJA pratipAdayannAha // / arthaH have pitA putra Adika saMbaMdha vinA paNa hagatkAre liMgadhArIe pote sthApana karIne loka pAse upAsAvI je rIti te saMbaMdhI je saMno devo te ghAre karIne siddhAMta avajJAnupratipAdana karatA saMtA graMthakAra kahe . Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. aya zrI saMghapaSTaka - (313) mmarwomaamwam AM - // mUla kAvyam // . yai jA~to naca vahito naca nacakrIto'dhamonaca / prAgdRSTo naca bAMdhavo naca naca preyaancpriinnitH|| tairevAtyadhamAdhamaiH kRtmunivyaajairblaabaahyte| nasyotaH pazu vajanoyama nizaM nIrAjakaM hA jgt||16|| TIkA:-bailiginirayaM jano nacajAto janeraMtarjAvitajyarthatvAnna janitaH pitrAdirupatayA na janma laMnitaH ||ckaaraa: sarvepi samuccayArthAH avdhaarnnaarthaavaa|| atha mAjUjAtastathApi vardhito naviSyatye tAvatApi valAtamAhanasiddhiratabAha // varjitonaceti evamuttarapadeSvapyAzaMkya yojanA kAryA varddhito yogakSemAdisaMpAdattena zarIrapoSaM prApitaH // arthaH-je liMgadhArI A zrAvaka janano kAMza vApa nathI je enuM jematema kaheDhuM zrAvaka aMgikAra kare ne eTale liMgadhArIe thA jana utpanna karyoM natho. jana dhAtunAM aMtA vijyaMtano artha ke e hetu mATe nathI utpanna karyo e prakArano artha thayo. eTale pitAdi rupapaNe janma Apyo nathI. A jagAe sarve paNa cakArano samuccayarupI artha De, athavA avadhAraNarupI artha The vaLI AzaMkA karI kahe te je janma ApanAra na hoya to paNa vRddhi karanAra to ho ke jethI valAtkAre teliMgadhArInA vacananI mAthe napAnI levAnI tidiyAya. eja hetu mAde vizeSaNa kahe de je e viMgadhArIe Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTakaH - AM pAlaNa poSaNa karIne kAMi A jananI vRddhi pamAmI nathI ke jethI enuM avaLU kahevU paNa mAthe napAmI le e prakAre zrAgalyAM padane viSe paNa AzaMkA karIne yojanA karavI. varddhita zabdano e arthaDe je na maLelI vastuno yoga karavo ne maLelI vastunI rakSA karavI e rupa je yoga kema ityAdikanuM je karavU teNe karIne je zarIrakheM poSaNa karaI te. TIkA:-naca krIto mUlyadAnenA'nyasmAdgRhItaH // zradhamoM naca uttamarpasakAzAukArAdiprayogeNA'rtha gRhIto'dhamarNaH // atraca vairitikartRtayA saMbaMdhAnupapatteSAmiti saMbaMdhavivakSayA yababdo yojyaH // arthavazAhijaktipariNAma itivacanAt // tena yeSAM liMginAmayaMjano'dhamorthadhArayitAna javati evamuttaratrApi yathAsaMcavaM yeSAmiti saMbaMdhanIyam // arthaH-vaLI liMgadhArIe A zrAvaka koI pAsethI mUkha ApIne vecAto lIdho nathI je enuM boTyuM mAthe upAme vaLI A jana eTale zrAvaka loka e liMgadhArIUno devAdAra nathI je potAnI zrAjJA parANe paLAve.dhanAdi vastu ApanAra je puruSa te uttamarSaka hIe. ne je dhanAdi vastuno lenAra puruSa te adharmaNa kahIe. mATe uttamarNa pAsethI udhAra pramukha prayoge karIne arthano gRhaNa karanAra eTale adharmaNa thayelo A jana nathI.zrA jagAe vyAkaraNAdi vi. cAra je A jagAe yaiH e prakArarnu kartA pada je teNe karIne saMbaMdhanI :siki.nathI thatI mATe yeSAM e prakAranA saMbaMdhanI kehevAnI zAe karIte yat zabdanI yojanA karavI. kema je arthatA barAmI binA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jaya zrI saMghapaTTaka ( 315 ) kino pariNAma thAya e prakAranuM vacana se e hetu mATe zrA prakArano artha yo je je liMgadhArIno zrA jana je te adhamarNa nathI. eTale te liMgadhArI rat sorat benAra nathI, ema AgaLa paNa jema ghaTe sema ' yeSAM' kahetAM je saMbaMdhI e prakAre padano saMbaMdha karavo. TIkAH -- tathA // yaiH prAg pUrvaM dRSTo'valokito nc|| zrayamarthaH // yailiMgi niHsvazraddhA va viSTadezavarti tvAtkadAcidapi na dRSTAste pi svagagrahagrastatvAdanyaM guruM vAcApi na saMjJArSate // tameva gacha guruM dhyAyataH kAlama tivAyaMti || teno zrA artha:-vaLI je liMgadhArIue pUrve dITho paNa nayI eTale artha ve je liMgadhArIe potAnA zrAvaka atizaya dUra dezamAM rahyA be mATe kyAreya paNa te dIvA nathI te zrAvaka paNa potAnA gacchanA Agraha va galAyA ve e hetu mATe vIjA gurune vANIe karIne paNa nayI bolAvatA. ne kevaLa teja gaccha gurunuM dhyAna karatA tA kAlana nirvAha kare be. TIkA:-bAMdhavaH pitRmAtRvyAdi saMbaMdhanAg na ca yeSAM // capreAna valata maitryAdisaMbaMdhena naca prINito dAnajJAnAtizayAdinA toSitaH // zratracedAnIMtanarUDhyA yadyapi keSAM - cihnardvitatvAdisaMbhava stathApyayaM paTasaMvRtaeva zojata iti nyAyenA tikhajanI yatvAdinA tadavivakaNAnnacavarddhita ityAyuktaM tathA keSAM cidvadhivatvAdisaMjavepi davIyasAM nUyasAM ca tada saMjabena tada vivapAnaca bAMdhava ityAdyuktamiti // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (316) - aya zrI saMghapaTTakA - arthaH-vaLI e liMgadhArIno A jana bAMdhava paNa nathI je AjJA napAmAve bAMdhava eTale pitA, jAtA ityAdi saMbaMdhavALo je hoya te. vaLI e liMgadhArIne Ajana maitrI Adika saMbaMdha vate atizaya vahAlo paNa nathI. vaLI e liMgadhArIe thA jana dAna jJAna Adi atizaya ApIne prasanna paNa karyo nathI.je ernu avalu kaheDaM vacana aMgikAra kare. yA jagAe A kALanI ruDhie karIne jo paNa ko liMgadhArInA zrAvakane vRddhi pamAmavI ityAdika guNa saMnave ke topaNa eto jema A paTa DhAMkeloja zone eprakAranA nyAye karIne atizaya sajA pAmavA yogyapaNuM emAM raDuM ne ityAdi kAraNe karIne te DhAMkelI vAta naghAmI karI dekhAmavAnI amArI icchA nathI. e hetu mATe ema kayu je nathI vRddhi pamADyo ityAdi kahyu. vaLI kozno koz bAMdhava paNa haze evo saMjava thaye bate paNa atizaya. dUra rahenAra ghaNAka lokanete saMbaMdha saMjavato nathI mATe tesaMbaMdha kaDevAnI icchA paNa nathI mATe nathI bAMdhava ityAdi kahyu. TIkA:-taireva prAyuktasaMbaMdhAnAvena lokavAhanayogyatA. vikalailigitireva evetyavyayamiha parinave // Sadarthe pAranave pyevau pamye'vadhAraNa iti vishvprkaashvcnaat|| tatazcamahAn parAnnavo'yaM yattAdRzairapi bigijiloMko vAhyata zati // balAt haThena natu praNayena vAhyate vazIkRtya svakAryA'Ni kAryate // ' artha-prAjJAvahana karAvavAne ayogya evA liMgadhArIeja parve saMbaMdha kahyA temAMno eke saMbaMdha nathI, to paNa-zrA jagAe evaM' Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka - ana e prakArano avyaya , te parAnava rupI zrarthane viSe le kema je eva avyaya te lagAreka evA arthane viSe pravarte, tathA parAnnava rupI zrarthane viSe pravarte tathA tathA' nizcayarupI arthane viSe pravarne ema vizvaprakAza nAme kozanuM vacana ne e hetu mATe ahIM parAnavarupI artha levo tethI zrI prakArano artha thayo je tevA paNa liMgadhArI zrA loka pAse zrAjhA napAmA De eTale balAtkAre paNa snehathI nahi te zrAvaka lokane vaza karIne potAnAM kAma karAve ne eto moTo parAnava ko ema jANavU. TIkA:-ayaM gacchamahAgrahagRhItaHpratyadopalacyamAnoja.. nAzrAddha loko nasyoto nAstitazva pazuvat vRSanAdiriva // yathA rajjuniyamitanAso vRSanAdiryadRcchayA bAhyate yatratatra nI: yate tathA lokopi liMgivAhyatvenopacArAnazyota ityucyate // arthaH-zrA pratyakSa jaNAto jana eTale zrAvaka loka te gaMchano je moTo Agraha teNe karIne grahaNa thayelo . athavA gaccha eja mahA moTo puSTa graha teNe gaLI lIdhelo je. kema je nAke nA. thelo valada zrAdi pazunI peThe eTale jema valada Adi pazu nAke nAthIne vAMdheduM hoya tene jyAM potAnI icchAmAM zrAve tyAM nAra upAmAvIne lai jAya tema liMgadhArIo A zrAvaka rupI vaLadane pa. zune gacanI mamatArupa nAke nAtha ghAlIne potAnI AjhArupa nAra vahana karAvIne potAnI najaramAM Ave tema pherave ve mATe napacAra yakI nAke nAthelA kahIe vIe. . . . . . Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 apa zrI saMghapahaka sa Manamannaamaamanawwwwwwwwwwmnan wwwwwwwwwwwwwwwse - TIkA: nanupazuvaajjubaddhanAzatayA anizamanavaratana tu sakRt vAramekaM kilaivamapi kopivAhyatApiAetayuktaM bhvti|| kila jananavarjanakrayaNAdhamarNatvaprAgdarzanabAMdhavasva preyastvaprIenAdisaMbaMdhairbalAdapi jano vAhayituMpAryate loke tathAvyavahAra darzanAt // liMginistUditasaMbaMdhAnaMtareNApi yadevaM loko vAhate tanmahAparinava iti // arthaH-AzaMkA karIne kahe je je pazunI peThe nAke dorahuM bAMdhIne niraMtara paNa kozka kAma karAve paNa kharaM kemaje khokamAM tevo vyavahAra dekhAya . je koie natpanna kayoM hoya, vRddhi pamAmayo hoya, tenuM karaja kAmayu hoya, teNe prathama dIge hoya, teno bAMdhava hoya, teno vahAlo hoya, teNe prasanna kayoM hoya ityAdi saMbaMdhanA vaLavate tokadApi potAnI AjJAnuM vahana karAva, saMnave . loka vyavahArathI paNa thA to liMgadhArIe pUrve kahelA saMbaMdha vinA paNa je zrAvaka khoka pAse potAnI AjJAnuM vahana karAve The e to moTo parAjava dekhAya 3. eTale moTo anyAya dekhAya . TIkA:-nanUktasaMbaMdhapratibaMdhaM vinApi sadagurutvena teSAM mastitapazuvasokAH kAryANi nirmApayiSyate // nAnupakRtaparahitaratAnAM gurUNAM dharmadAnopakArasya pratyupakAraH kartuM shkyte|| // yakkaM // jAvANuvattaNaM taha, savvapayatteNa teNa kAyavvaM, samanadAyagArAM, pamiyAraMja jaassipN|| Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 apa zrI saMghapaTTaka (319) WARNAMA arthaH-prathama vitarka karIne AgaLa vizeSaNarupa samAdhAna Apaq De mATe kade je pUrve saMbaMdha kahyA te vinA te liMgadhArIne viSe sadgurupaNuM rahyaM ne teNe karIne te zrAvaka loka temanAM kArya karaze kema je jeno napagAra thai zakato nathI evAne pArakuM hita karavAmAMja Asakta evA guruno je dharma dAnano upagAra teno pratyupakAra eTakhe teno badalo vALavAne koi samartha thatuM nathI. te vAta zAstramA kahI je mATe te liMgadhArI gurunI AjJA mAthe upAnI joie ema jo tuM kaheto hoya to te upara vizeSaNarupa samAdhAna ApIe bIe je. TIkA:-atAha / / atydhmaadhmairiti|| lokalokottara garhitatamasAdhvIpratisevAdevAvyajakSaNasuvihitaghAtazAsanohAhaprabhRtibhRripApakarmanirmANAdatizayenAdhamenyopi hIna jAtI. yenyopyadhamai rahIMnairyamuktaM // saMjapamisevAe devadavastana kkhaNeca ||isighaaepvyssuddddaade, bohidhAI nirdesiyo / ataH kathameSAM sadgurutayA loko vAhanIyo naviSyati // arthaH-eja hetu mATe te liMgadhArI guru kevA De to adhama karatAM paNa mahAadhamaThe eTale nIca karatAM paNa mahA nIca be kemaje sokane sokottara temAM atizaya niMdita evAM je sAdhvInIpratisevA karavI tathA devAvyarnu jadaNa karavU tathA suvihitano ghAta karavo, tathA zAsananA uDDAha karavo ityAdika je ghaNAM mahA pApa karma tene karavA thakI atizaya adhama evAhIna jAtivALA puruSote thakI paNa atizaya adhama mahA nIca evA eliMgadhArI guru je.je mATe zAsamAMka ne je sAvItI matisevA,devavyataraNa suvihitano ghAta, zAsa: Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (320) 8 atha zrI saMghapaTTakaH Imwwwwwwwwwwwwwwwwww nanonaDDAha eTalAMvAnAM bodhiratananAMghAta karanArakahyAMbe e hetu mATe e liMgadhArIune sadgurupaNe loka pAse potAnI AjJAnuM vahana karAva kyAthI thAya! naja thAya eTale AjJA karavA yogyaja nathI.. TIkA: athaivaM vidhereniH kathaMtarhi vAhayituM lokaH pAryate ' ata Aha kRtamunivyAjaiH // prapaMcacaturatayA vizvAso : spAdanena mugdhajanasya vipralitlayAracitazAMtarupamAsopavAsa kara..NAdisuvihitabadmatiH // ayamarthaH // evamasamaMjasakAri Nopi liMgino vidhenahetutathAvidhayatirUpapradarzanena sukhakara pathaprarUpaNena ca sukhalubdhAn mugdhAnpralocya yathecaM vaahyNtiiti| . artha:-have e liMgadhArI e prakAranA De tyAre loka pAse potAnI zrAjhArnu vahana karAvaq kema karI zake le to e prakAranI AzaMkAnA uttara rupa vizeSaNa zrApa be, jekayu munipaNAnuM kapaTa te jemaNe evA e le mATe eTale prapaMca karavAmA je potAnuM catura paNaM teNe karInenoLAM mANasane vizvAsa napajAvIne temane ugavAnI icchAe uparathI kayu De zAMta rupa te jemaNe ne mAsopavAsa zrAdi je suvihitanuM AcaraNa tenuM miSa jemaNe grahaNa karyu evA teno A pragaTa artha je je e prakAranA ati gaMmuAcaraNa karavAmAM mahA kaMpaTI to paNa liMgadhArI paryu le te vizvAsatuM kAraNa mATe te prakAra yatirupanuM dekhAga teNe karIne tathA sukhe thAya evo .mArga prarupavo teNe karIne sUkhamAM lojAyelA evA goLA mANasone lonAvIne jema potAnI najaramAM Ave tama potAnI AjJA temanI pAse upAhAve be. .. Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka ra (321 // ~ ramaMAAVAN - . TIkAH-yamuktaM ||shrvre niyamipahANA. payamivesAsiyaM "paNaM rUvaM // suhalukhaiMjaNavaMcaNeNa kampiti niyavittiM // : amumevArtha samarthayituM prakArAMtareNa lokavAhanapratikAramasaM. * * nAvayan saviSAdamanuguNaM vaidhamryeNArthAtaranyAsamAha // ' :, arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI le eja arthane samartha , karavAne lokane je e liMgadhArI Thagele teno napAya bIje prakAre sajavato jaNAto nathI mATe graMthakAra khedasahita jene anusarato * guNa rahyo The e prakAranuM vaidharmI dRSTAMte karIne arthAtara nyAsa alaMkArane kahe be. . ...... TIkA:-nIrAjakaM // vigatasahArezvaryanyAyagopAyita prajamuSTazivAziSTaradA vicakSaNapaM kiMrAjasahitamapi , nI. rAjakamiva nIrAjakamucyate hA itiviSAde jagadaluvanaM / / na . dhanyathoditagaNanAji rAjani balAlokavAhanaM kartuM vanyate / / zrayamAzayaH // yathA saguNaM rAjAnaM vinA taddezaH pratibhUpamalimyucAdinnirupajyate evaM saMprati prauDhasAtizayabahujanApekSa pIyagaNadharAdipurupasiMha virahAviMgijirayaM zrAddhajano vAhyata ..' itivRttArthaH // 16 // ' arthaH- je A jagat hA iti khede rAjA rahita hoya meM . zuM ema thayuM nidhaNIAtuM thayu: kemaje AjJAe sahita jaizvaryapaeM tathA nyAye karIne prajAnu raGgaNaM karavU tathA iSTanI zikSA karavI tathA sAdhu purupanI rakSA karavI temAM caturAi rupa je rAjApaNuM teNe Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (322) - atha zrI saMghapahaka - wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwmaare rahita bAjigat ayuM le mATe AzaMkA karIne kahe je je rAjAsahita evaM A jagat le tene rAjA rahita hoya ne zuM ema kema kaho cho to te napara kahe je A liMgadhArIo uge le e moTI kheda narelI vAta le kemaje jo ema na hoya ne pUrva kahelA guNa sahita rAjA hoya to baLAtkAre loka pAse potAnI AjJA manAve ne te kema thAya ? temAM A aniprAya De ke jema pUrve kAyA evA guNavALA rAjA vinA te rAjAnA deza pratye zatru tathA cora ityAdika upabhava kare le tema A kALamAM paNa moTAne atizaye, sahita evA ghaNA janane apekSA karavA yogya evA gaNadhara Adi puruSasiMhano viraha e hetu bhATe liMgadhArIo A zrAvaka janane gele eTale potAne manamAM Ave tema prarupaNA karIne potAnA svArtha sAdhavAnI bAta temanA mAthA upara camAvIne jamAve ke e prakArano zrA kAvyano artha thayo // 16 // TIkA:-adhunA liMgino vaizasaM dRSTvApi kadAgrahAcatprathita kApathAda'nivRttamAnAnmUDhAndigmUDhatvAdinA vikalpayannAha / / - arthaH-have liMgadhArIonI karelI pratyada hiMsA dekhIne 'paNa kadAgraha thakI teNe prarupaNa karelo je niMdita mArga te thakI. .nivRtti na pAmelA eTale te mArge cAlatA evA mUDhapuruSone :digmUDha' paNuM ityAdika doSa tena vikalpa karatA satA kaheM be. Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTaka (323) M wwww wwmwwwmv - - mUla kAvyam // kiM digmohamitAH kimaMdhabadhirAHki yogacUrNIkRtAH kiM devopahatAHkimaMga gitAH kiMvA grahAvezitAH // kRtvA mUrdhnipadaM zrutasya yadamI dRssttorudossaaapi|| 'vyATattiM kupathA jamA na dadhate sUryati caitatkRte // 1 // TIkA:-kizabdAH sarvepi viklpaarthaaH|| kimamI jamA digmohaHkutazcidadRSTAdinimittAt prAcyA diditu pratIcyAdi namastamitAH prAptAH // shrymrthH|| yathA digmUDhAH prAcI pratIcItvenAdhyavasyato lokena yuktyA jJApitatatvAapi tadadhya vasAyAna nivartata evametepi viditakupathadoSAapi kutopi hetostato'nivartamAnAstatsAmyAttathojyaMte // .. : arthaH-A kAvyamAM sarve paNa kiM zabda le te vikalpa arthane kahenArA le tethI yA prakAre artha thayo, je A zrAvaka loka * jama puruSe eTale te koika kAraNathakI:digmUDha "thayo ke zuM eTale kozka zradRSTAdi kAraNathakI pUrvAdi dizAone viSe pazcima Adi dizAthonI brAMti thAya tene digmUDha kahIe. te digmUDhapaNAne zrA jama puruSo pAmyA ke zuM ? teno pragaTa artha A je je jema digmUDha puruSa pUrva ..dizAne pazcima dizArupe nizcaya kara le. tene .bIjA loka yuktie karIne yathArtha samajAve topaNa te potAnA khoTA nizcayathakI pATho nivRtti pAmato nathI. ema mA jaka puruSo Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (326) * atha zrI saMghAhakAra evo e dhUrta puruSa potAno hitakArI mAne le ne tene kozka yathArtha vAMta kahe je je Ato tAraM jueM karanAra ne eno saMga tyAga kara. ema yathArtha kahenAra maLe le topaNa te yoga cUrNAdikanA prajAvadhI ta dhUtaM puruSa vacana tyAga karI zakato nathI tema thA zrAvaka loka ema liMgadhArInA kumArgarupI vazIkaraNathakI buTI zakatA nathI ityAdi pUrvanI peThe saMbaMdha.karavo. ": 'TIkA:-kiM daivena pratikUlavidhinopahatAH sadbuddhibaMza prApitAH // tehi vidhivazena viparyastamatitvAdakRtyamapi steyAdikaM kRtyatayA manvAnA statvaM pratipAdyamAnApi varmahimnA tato na nivartate tathaitepi kiM aMgeti pArzvavayA'maMtraNaM kiM gitAH maMtrAdiprayogeNa svaayttiikRtaaH|| . arthaH-vaLI pratikUla deve eTale viparIta adRSTa zrAvaka lokanI sArI buddhino nAza kayoM le ke zuM kamaje jenu pratikUla daiva betenI viparIta mati ne e hetu mATe corI pramukha na karavAnuM kApane paNa karavApaNe mAne . tene kozka kahenAra maLe je je zrA kAma karavA yogya nathI ema yathArtha kahe topaNa uSTa aSTanA mahimAye karIne te cauryAdika karmathI nivRtti nathI pAmatA. tema e zrAvaka paNa .na, karavAna kare De mATe emarnu adRSTa vAMku thayuM ke zu! aMga epra. kAranuM pAse rahelAne saMvodhana Ape le je tamo ThagAyA ge ke zuM! eTale he zrAvaka loko e liMgadhArInae maMtrAdiprayoge karIne tamane bagI zrIdhA be ke zaM! . Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --- - - 2. atha zrI saMghapaTTakA 8.-.... . .327) TIkAH yathAhi kecana kenApi dharmAtrikeNa vazIkaraNamaMtraNa tathAkRtA stacanamasamIcInamapyatyatasamIcInatayA'jyupa - * gavaMta statvamavagamitAapi . maMtramahimnA na tatonivartate eva metepi // kiMceti pakSAMtare grahaijUtAdinirAvezitAHkRtAvezAvihitazarIrAdhiSTAnA zatiyAvat // , arthaH-jema koi kuSTa mAMtrika puruSe kozka vazIkaraNanA . maMtre karIne tevI rIte vaza karyA hoya je tenuM viparIta vacana hoya tene paNa sAraM karIne mAne. paDI tene koi puruSa yathArtha samajAve to . paNa e maMtranA mahimAe karone tethI nivRtti na pAme -eTale te. khoTAne paNa sAcaM jANIne kAlI rahe e prakAre A zrAvaka loka paNa thayA zuM! . kiMca-eTalo avyaya bIjA pakSane kahe le ke vaLI bhUtAdigraha praveza karyA De ke zuM eTale e zrAvaka lokanA zarIranu adhiSTAna karIne nUta vaLagyAM ke zuM ? _. TIkAra-yathA nRtAdyaviTitA stadAvezA vidheyAparijJA. nenAvidheyamapi pitRprahArAdikaM vidardhAnA stato nivartyamAnA . thapina nivartate evametepi sadasadvivekavikala tayAkupathAna nivartata iti // atraca digmUDhAdibahudhAvikalpa pradarzanamAdhunika zrAbalokAnAmatyaMtAnivartya svagaLagrahagrastatvajJApanAtha // . ... arthaH-kema je jenA zarIrane jUtAdi vaLagyAM hoya' tenA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ((328') atha zrI saMghaTTaka zraveza thakIM tene yA te karavA yogya be ke zrAte karavA yogya nathI evaM jJAna nathI rahatuM mATe pitAdikane paNa prahAra karavA mAM be tyAre tene koi tenAthI nivRtti pamAkavA jAya topaNa nivRti pAme nahi ema zra zrAvaka loka paNaM sArA khoTAnA viveke rahita The. mATe te kumArga kI nayI nivRtti pAmatA have yA kAvyamA gheNA farer dekhADyA no abhiprAya e be je yA kALanAM zrAvaka lo'ko atyaMta mAthI nivRtti na pamAya evo potAnoM gavarupI graha 'tethe karIne gaLAyA ve ema jaNAvavani arthe ghaNA vikalpa kalA be. TIkA:- kRtvA vidhAya mUrdhni zirasi padaM pAdaM zrutasya siddhAM 'totA tikrameNa niHzaMkatayA svaguruliMgapravattitAsanmArgapoMSaNameva zrutamUrdhni pAdakaraNaM zrutamUrdhni pAdanyasi ca teSAmidaM bIjaM // jagavat siddhAMto hinaikAMtenaiva vihitAnuSTAna vidhiniSTaityAdi vivekinAM niHzreyasAya naviSyati kiM zrutenetyaMtaM 'liMganiryayuktaM mUlapUrvapakSe // tasyopadezasya satataM satsakAze zravaNamiti // etaccAyuktaM // 4 arthaH- zuM karIne e prakAranA thayA De to siddhAMtanA mastaka upara paga daine kema je siddhAMtamAM je kahyuM tenuM nizaMkapaNe ullaMdhana karatuM ne potAnA je liMga dhArI guru tene pravarttAvyo je sat mArga tenuM poSaNa kara eja siddhAMtane mAthe paga dIdho kahevAya mATe temane siddhAMtane mAthe paga dIdhAnuM to A bIja be je bhagavatno siddhAMta to ekAMtikapaNe ko evo je anuSTAna vidhi tene viSe 'ase tAtparya se jenuM evo namI evacanathI AraMjIne vivekI ona moka * Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka ' (19) Awww jaNI siddhAMta thave zuMe vacana paryaMta liMgadhArIe je kayu hatuM. mUla pUrvapadane viSe eTale pUrve te upadezanuM te liMgadhArI pAse. niraMtara sAMnaLa eto ghaNuMja ayukta . TIkA:-yataH, navi kiMcItyAdyAgamazekalasyedaM mutraaii| esA torsa ANA, ko sacceNahoyavamiti // asya caaymrthH|| eSA nagavatA mAjJA yat kArye satyena javitavyaM / / korthaH kArya jJAnAditrayaM // satyaMca saMyamaH // yathA yathA jJAnAdikaM saMyamazcotsarpata stathAtathA yatinA nirmAya ytitvy| arthaH-jehetu mATe 'na vikiMcI 'ityAdiAgamano kako lazne e liMgadhArI vole De paNa te gAthArnu uttarAI to zrI prakAra, le je 'esA' ityAdi eno A prakArako artha le je zrA jagavaMtanI AjJA ne je kAryane viSe satyapaNe thaq. teno pragaTa artha zo thayo ? to A prakAre thayo je kArya eTala karavA yogya jJAnAdi traNa ne satya eTale saMyama te veya jema jema vRddhi pAme tema tema mAyArahitapaNe yatie prayatna karavo. TIkA:-yadAha / kanjaM nANAzyaM, saccaM puNa saMjamo muNe yho| jaha jada so hoi thiro, tahataha kAyavayaM kuNaMsu ||dosaa jeNa nirujjati, jaNa khijjati puvakammA // so so murakovA zro, rogAvacchAsu samaNaMva // artha je mAde e vAta zAstramA kahI The je jJAnAdi traNa Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) '' aya zrI saMghapaTTakA M - ene kArya kaDIe ne baLI sala te saMyama jANavo. te veya jema jema sthira prAya tema tema kArya kara. jeNe karIne dopa jAya ne jeNe karIne pUrve karelAM karma khapAya te te mokSano Aya jANavo.. TIkA:-navAgame sukhalipsayA kiMcitsunitaM, kiMtahiyAvatA vinA saMyamajhAna diyAtrA notsarpati tAvanmAvatyaiva vihita nivAraNasyanivArita vidhAnasya ca nagavaniH puSTAlaMbanena kAhAcikatayA tatrAnujJAnAt / / arthaH-Agamane vipa sukhanI lAlace kAM paNa kartuM nathI tyAre zuM to jenA vinA saMyama jJAnAdiyAtrA vRddhi na pAme, teTalA vidhino niSedha kaho ne ne niSedhano vidhi ko The nagavate puSTAMlaMbana jANIne kyAreka karavApaNe tenI AjJA ApIThe paNa niraM. tarapaNe ApI natrI. TIkA-evaMcakathaM zrutasyAvyavasthA // navanmArgasyacoTezikanojanA sarvasyApi lArvadikatayA nisdaMgatvena kevala sukhAtunavAzaneva pravRtteH / tathAca tasya mahAsAvadyatvena jhAnAdiyAtrAhayamANatvAt kathaM prAmANya milaho akalitaguNa dopavinAgaH svapakSAnurAgaH khalAnAM yanagavanmatasyAvyavasthApAdanena svamatasyotkarSaprardazanaM / nahitejasaH sakAzAt kadAcit tamasautkarmasaMnava iti // arthaH ne jo vidhino nimedha, niSedhano vidhi niraMtarapaNe Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - MAAmwww hoya to jagavatnA mArganI tathA uddezika nojana ityAdi sarva va. stunI vyavasthA na rahe, kemaje sarvane sArvadikapaNuM thAya tema nirdayapaNe kevaLa potAne jema sukha napaje temaja pravartavArnu raheDhuMDe e hetu mATe vaLI te uddezika nojanAdikane mahA sAvadyaparNI teNe karIne jJAnAdiyAtrAnI hAnipaNuM temAM raDaM ne mATe kema pramANikapaNuM kahevAya ne Ato Azcarya he je khaLa puruSone jemAM guNadoSanA vinnAga nIkaLatA nathI evA potAnA pakSano anurAga le je mATe lagavaMtanA matanI avyavasthA saMpAdana karavI teNe karIne potAnA matanuM utkarSapaNuM dekhAme De paNa te ema nathI jANatA je kyAreya paNa tejanA mhoMmA AgaLa aMdhakArano natkarSa saMjavaze?. nahija saMnave. TIkA:-kiMca tIrthaMkaragaNadharapUrvadharAdisAtizayamahApuruSavirahe saMprati tatsiddhAMtaeva naHpramANaM // yaduktaM // no pichAmo samvannuNo saMyaM na maNapajavajiNAeM / naya candasa dasapuzvippamuhe vissuyasuyaharevi // evaMpi ahmasaraNaM tANaM carakU gaz pivoy|| jayavaM sitocciya,aviruko z dikehi| arthaH-vaLIzuM to tIrthaMkara gaNadhara Adika je mahA atizaya vAlA puruSa temano viraha thaye sate A kALamAM temanAM si. ddhAMta eja hamAre to pramANa The je mATe te zAstramA kaDaM ne je. TIkA:-tasya ca prAmANyAnajyupagame tatpraNetu naMgavatopyAprAmANyAnyupagamaprasaMgena navatastanmUlarajodaraNAdi vepprityaagaapttiH|| Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) zrI saMghapaTTakaH // yamuktaM // AsAe zciya caraNaM, taba naMge jAe kiM na jaggaM. ti|| zrANaM ca to kassAesA kui sesaM // arthaH- siddhAMtanuM jo pramANapaNuM aMgikAra na karo to tenA 'kanAra bhagavaMtanuM paNa pramANapaNuM na zvAno prasaMga thaze. tethe ka rIne jagavaMta ke mUla te jenuM evo je tAro rajoharaNAdi dhAraNa - karelo veSa teno parityAga karavAnI prApti thaze. paTale jo bhagavaMtanuM siddhAMta nathI mAnato to jagavaMtano kahelo rajoharaNAdi veSa tene mUkI de. je mATe se bAta zAstramAM kahIM be je bhagavaMtanI zrAjJA ez2a nice cAritra be, mATe te zrAjJA jAge sate zuM na jAyuM ! sarve jAyuM. - TIkA:- tathAcArya sukhAzayA javatkalpitaH paMthAH saka bopi vizarAstA mApadyete tyaholAna miThonI vyAzrapi - vyayaH saMvRttaH // yadapi rugviNaH kalyatAM yAMtItyAdizlokabalena svamakalpita kriyAyAH sukumArAyA mohAMgatvasamarthanaM tadapya suMdaraM // yataH eta lokArtha eva mAgame vidhIyate // maza evi kiriyAe kAleyArogayaM jaha narveti // tacaiva na nivvANaM jIvA siddhaMta kiriyAe ti // atradi siddhAMta kriyAyAeva ciraMtanamuni kriyApekSayA komalAyA zrapi nirvAyAMgatvaM pratipA ditaM natu tvada nipretotsUtra kriyAjAsasya // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -48 atha zrI saMghapaTTaka ( 33 ) arthaH- vaLI sukhanI zrAzAe je karavuM tethe karIne jagavaMte karelo je mArga te sarva nAza pAme. mATe aho zrato moTuM zrAzvarya je lAnanI icchA karanArane mULa dhanano paNa nAza thayo. tema vaLI je purve tame pratipAdana karyu je rogI paNa sArA zrAya H tyAdi jAvane kahenAra zlokanuM baLa laine potAnI kapola kalpita kriyA sukumAra be eTale sukha samAdhe thAya evI bre tene monA gapa pratipAdana karyaM te paNa zojatuM nayI kemaje te zlokano artha gamane viSe yA prakArano ko ve je yA jagAe siddhAMtane viSe pUrvanA mahaMta munInI kriyAnI apekSAye je sukumAra kriyA kahI be tene monuM aMgapaNuM pratipAdana kayuM be tethe karIne kAMDU tAro mAnelo je utsUtra kriyAnAsa tene monuM aMgapaNuM pratipAdana napara pramANe na thayuM. TIkA:- to navadanimata kriyAyA upadarzitanyAyena tadviparyayaprasAdhanAnna vatzlokavalena navatprakalpitazrutA prAmANyasiddhiH // evaMca liMgadezanayA zrutasya mUrdhni padakaraNamasAMpratamapi kRtvA yadamI pratyakSagocarAH zrAvakaz2anAH sudRDhagavagrahagraMthayo dRSTo rudoSAzrapi sAkSAkRta gurutarapUrvodita kupathAparAdhA zrapi // dRSTa doSAdi vivekinopi ku pathAdapi na nivartitumIzate kiM punaranya ityapi zabdArthaH // arthaH- e hetu mATe teM mAnelI je kriyA teno prathama de Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rammam (334) ' . atha zrI saMghapaTTakA - mayo je nyAya teNe karIne viparyayanuM sAdhana karavAparyu le eTale temAM mAnelI je kriyA tenuM khaMmana karavApaj De e hetu mATe e zlokanA baLe karIne te kalpanA karI je siddhAMtanuM apramANapaNuM tenI siddhi na tha mATe liMgadhArInI dezanAe karIne siddhAMtanAmastaka upara paga mUkavo te aghaTita le topaNaM tenA karanArA je A pratyakSa japAtA zrAvaka loko nete atizayaM dRDha baMdhAi gabanA graharupI graMthI te jemane evA ne mATe te liMgadhArInanA pratyakSa ghaNAka doSa dekhe De ne vaLI, sAkSAt atizaya moTA pUrve kahyA le kumArgamA pravartavArupa aparAdha te jemanA evA ne topaNa koika adRSTanA doSe . karIne je vivekI je te paNa kumArgamAthI nivRtti pAmavAne samartha . thatA nathI to bIjA avivekI kumArgathakI nivRtti pAmavAne kayAMthI samartha thAya ema api zabdano artha ne. TIkAH-vyAvRttimapasaraNaM kupathAt adhikRtAt kumAgAt jamAH svahitAhitavivekazUnyAH nadadhate na cetasi dhArayaMti na kurvatItyarthaH nakevalaM vyAvRtti svayaM na dadhate asUyaMti cayati saguNe doSamAropayaMtItiyAvata caH samuccaye etAM kupathavyAvRttiM karoti etatkRt tasmai // kudha heyetyAdinA cturthii|| mahAsatvAya kasmai citkupathavyAvRtti vidhAyine // . artha:-je potAnuM hita ne ahitano je viveka teNe karIne zUnya evA jamapuruSo kumArga thakI nivRtti pAmavAne vicAra paNa karatA nathI eTalo artha ke. kevaLa eTaiMja nathI karatA tyAre zaM to rdhyA paNa kare eTale guNavAnane viSe doSano Aropa Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- aya zrI saMghapaka - (339 ) PPPAMA - kare be. cakAra avyaya je teno samuccaya rupI artha ne. tero karIne ema artha thayo je e kumArgathakI nivRtti pAmanAra koika mahAsatvavaMta prANI te pratye ulaTA irSyA kare . vyAkaraNa, vicAra je mahAsatvAya e jagAe 'kudha aheyA e sUtre karIne caturthI vinatI thai . TIkA-atracotraravAkyArthagatatvena prayujyamAno yannabda stanchabdopAdAnaM vinApi tadarthaMgamiyati // yathA // sAdhu caMjamasi puSkaraiH kRtaM,molitaM yadannirAmatAdhikaM iti // tenAyamarthaH // teSAMhi dRSTa doSatvAt kupathAcAvatsvayaM vyAvRttiH katu yuktaa|| atha kutopihetoH svayaM na vyAvartate tadA tadvyAvRtti kAriNi pramodo vidhAtuM saMgataH // yatpunaramI yamadhyAdekamapiM kartR notsahate pratyuta kupatha nivRtti vidhAyini kasminnapijhujhopajavAya yataMte tarikamamI digmohamitA ityAdi yojy| tenaitamuktaM javati // digmUDhAdayo hi hitaiSiNA vyAvarttamAnA zrapi digmohAdevyAvRtti mAtramevana kurvati // ete tunakevala kupathAnna vyAvartate yAvatAkupathavyAvRttikAriNe'sUyaMtyapIti tecyopyamIkutsitAiti vRttArthaH // 17 // . arthaH-A jagAe nattara vAkyArthamA rahelo je yat zabda te tat zabdanuM grahaNa karyA vinA paNa teno artha pamA jema sAro caMpramA udaya pAme sate je kamala mIcAyAM te zonAtuM adhika paNuM kaDaM ne te hetu mATe A artha thayo je pote doSadIga mATe potAnI meLe ja kumArgathI nivRtti pAmatuM joie e yukta ne ne Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 atha zrI saMghapaTTaka - wwws vaLI koI kAraNe potAnI meLe te kumArgathI pAbu na vaLAya tyAre je puruSa ekumArgathI pAlA vaLyA hoya te uparapramoda karavo ghaTita De vaLI A zrAvakaM to e bemAMtho eke paNa karavAno utsAha nathI karatA. ulaTo je kumArgathI koika nivRtti pAme ke tenA upara parNa tuja upajava karavAno prayatna kare ne te mATe A te zuM digmoha pA. myA ke ke thayu ne ityAdi yojanA karavI teNe karIne A spaSTArtha kahyo je digmoha pAmelA meM puruSa te nizce hitakArI puruSe tethI nivRtti pamAmavA mAMDyA ne topaNaM te digmohAdikathIja ke vaLa nivRtti nathI pAmatA meM Ato kevaLa kumArgathI nivRtti nathI pAmatA'eTarbuja nahi tyAre zaMto je e kumArgathI- nivRtti pAme le te upara ulaTA irSyA kare ke mATe te digmUDha thakI paNa Ato atize niMdya le. bhUmA ne e prakAre A-kAvyano artha thayoM // 17 // TIkAH-sAMprataliMgidezanayA' zrAddhairavidhivihitasya ji. namajanasyApi durgatipAtahetutvapratipAdanachAreNazrutapathavijJA darzayannAda // artha:-have liMgadhArInI dezanAyeM karIne zrAvaka loko vidhi rahita je jinamajjana natlAva kare je tepaNa ugatimAM pamavAnu kAraNa ema pratipAdana karanAra bAra karIne siddhAMta mArganI zravajJA dekhAmatA satA kahe . Make Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka A...WANAM mamaniaamanamamam // mUla kAvyam // iSTAvAptituSTaviTanaTanaTaceTakapeTakAkulaM nidhuvanavidhinibaddhadohadanaranArInikarasaMkulaM // . rAgoSamatserayAghanamaghapaMkethanimajjanaM janayatyevacamUDhajanavihitamavidhinAMjainamanjanaM // 17 // TIkAH jainamajAnaM nagavahivasnAnaM kartR janayatyeva saMpAMdayatyeva natu. kadAcinna janayatyevakArArthaH // aghapake pApakardame nimajAnaM trunaM karma tatkartRNAmitizeSaH // atha kathaM puNyAyavidhIyamAnaM jinasnAnaM pApapaMkanimaMjanAya prajavatItyatAha // arthaH-je nagavattivatuM snAtra teja pAparupI kAdava pratye bumAme be ema artha jaNAvanAra ekkArano artha be, te kone bumA ' to je snAna kare / tene ema kartRpadazeSa uparathI levu tyAre have ahIM AzaMkA karIne kahe de je puNyane artha karyu jina' snAtra te pApakAdavamAM bumAmavAne kema samartha thAya ? to teno uttara kahe je je.. TIkA:-avidhinA siddhAMtoktakramaviparyayeNa prAktana vizeSaNAnyathAnupapatyA raatraavityrthH|| siddhAMte hirajanyAM jina snAnaM nivAritamatastatra tatkurvatAM kathaM na paatkmityrthH|| Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya zrI saghapaTTakA atha ke doSamanipretya siddhAMte rAtrisnAtranivAraNamiti doSapradarzanAya hetugarna vizeSaNatrayaM majjanasyAha / arthaH-vidhirahitaM eTale siddhAMtamA je anukrama kahyo tethI viparIta pUrve kahelAM vizeSaNane sArthaka karavAne rAtrine viSe snAtra kare ne eTalo artha thayo. vidhi rahita ne rAtri viSe je paM. ramAtmAnuM snAna kara te pUrve karyu e prakAranuM . eTale siddhAMtane viSe rAtrimA jinanuM snAna nivAraNa kayu De e hetu mATe rAtrine viSe snAna karanArane kema pApa na hoya eTalo artha ke have zo doSa aMgikAra karIne siddhAMtamAM rAtrine viSe snAtra karavAnuM nivAraNa karyu le e doSa dekhAmavAne hetuganita e snAtranAM traNa vi. zeSaNa kahe . TIkA:-iTAvApti ityAdi // zSTAyA vahanAyA majjana darzanamiSeNAgatAyA avApti meMlakastayA tuSTA niHzaMkamatrAdya naH suratalIlA pravasya'tItidhiyA muditA viTA vezyApatayaH naTA nATakAlinayanAdikalopajIvinaH jaTAH zastrAdikalAjI* vinaH ceTakA mAsAdiniyamitavRttigrAhiNaH eSAM peTakaM samudAya stenAkulaM dunitaM preyasIprAptyA 'sAtvikanAvenAkulIkRta * viTAdijanA kIrNatvAt majjanamapyupacArAdAkulaM // naTA nATakAsAlA pravatya'tItitayA uSTA ni arthaH je e snAtra ke je jemAM potAne vacana evI je strI tenI prApti thAya eTale snAna dekhavAnuM miSa karIne zrAvelI je potAnI vAMchita strI teno samAgama teNe karIne rAjI thayelA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 atha zrI saMthapaTTaka mammwww eTale Aja zaMkAye rahita ApaNI saMjoga lIlA pravartaze e prakAranI buddhivate harSa pAmelA je viTa kahetAM vezyApati, tathA naTa kahetAM nATaka Adi kaLAvame AjIvikA karanAra puruSo tathA jaTa kahetAM zAstrAdika kaLAvame AjIvikA karanArA tathA ceTaka kahetAM mahine mahine athavA varSe je je potAnI niyamAye AjIvikA vAMdhI ne tenuM grahaNa karanArA evA je puruSo teno je samudAya teNe karIne dona pAmelu evaM snAtra de. eTale vAMchita strInI prApti tha te rupa zRMgAra rasano hetu bhUta sAtvika nAma avyabhicArI eTale zRMgAranI puSTIno kAraNayoga teNe karIne Akula vyAkula thayelA je loka teNe karIne vyApta thayenuM ve mATe e snAtra paNa upacArathI zrAkula yuM ema kahevAya. TIkAH-tathA nidhuvana vidhinivaddhadohadA mohanavila. sitavihitAnilASAH' yA naranAryaH purupayoSita stAsAM nikaraNa nicayena saMkulaM vyAptaM // nArINAMhi prAyonidhuvanArthameva majanAvalokanabadmanA tatrAgamanAt / tathAvidhavyAjamaMtareNa rAtrau tatrApyAgamanAsaMcavAt // tathA vidhavyAjena cAnyatra gaMtu mazaktatvAt // arthaH-caLI ha snAtra ketuM le je jemaNe maithuna vilAsa karavAnI abhilASA.vAMdhI ne evI strI ne puruSatemano je samUha teNe karIne vyApta e, eTale bahudhA strInane .maithunane artheja snAtra jo. vAnA kapaTe karIne tyAM zrAva, dhAya te. e hetu mATe kemaje te pra. kAranuM kapaTa karyA vinA rAtrine viSe tyAM zrAvaIM saMbhavatuM nathI. ne . Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (340) + aba zrI saMghapakaH - te prakAranuM kapaTa karIne bIjI jagAe paNa javA samarthana thAya mATe. TIkA:-zrataevarAgaH kAMcit paravara varNinI pratyajivaMgaH deSaH svapreyasImanyena saha saMgachamAnAM pazyatastajithAMsA matsaraH kiMcitsaulAgyena kayAcitsaMghadyamAnamAlokayataH svayaMca tAM kAmayamAnasya tatsaunnAgyavicyAviSA, IrSyA svivacanAmanyena sAI saMlapaMtImIkSamANasyA'sahiSNutA // tato rAgazcetyAdiH // tAnirdhanaM saaNii| atrApi rAgAdimasaukadhana'tvAnmajanamapyupacArAttathA // arthaH-eja kAraNa mATe rAga eTale kozka pArakI strI pratye ati Asakti, ne deSa eTale potAnI vahAlI strI vIjA puruSa saMghAye saMgama karatI dekhIne te puruSane haNavAnI vA karavI te, tathA matsara eTale kozka puruSe koika strInI kAmanA karelI eTale prathama vAMcA karelI te strI te vinA te karatAM adhika suMdara vIjo puruSa maLyo tenI saMghAce saMghaTana karatI te strIne prathamanA puruSe dekhI paThI jenI sAthe-saMghaTana kare ne te puruSanA saulAgyapapAno nAza karavo tenI je icchA te, tathA irSyA eTale potAnI va.. hala strI vIjAnI saMghAye AlApa saMlApa karatI dekhIne je asa"hanapaNuM thAya te sarve karIne e snAtra atize vyApta . rAgAdi padano iMcha samAsa karavo. zrA jagAe paNa rAgAdi sahita ghaNA loka e prakAranA te paNa,napacArathI te prakAratuM snAtra kahyu. * . TIkA:-kAmukalokamelakehi jinagRhe pi nizAyAM rAgA Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka - MARAananam - a nna dayaevojjUMnaMte navaNIyasyapi dharmanAvanA // tayuktaM // prA. ravdhe jinarvivamanjana vidhau mugdhai nizi zrAvakaiH, zreyorthaM jinamadire samuditAzcitraM riMsAspRzaH // strIpuMsA ranasAupAttasamayAstAMvUlavivAdharA,gADhAliMgananaMgisaMgamasukhaM vidaMti naMdati c| artha:-rAtrie jinagharane vipe kAmi lokano melAvo thAya temAM rAgAdikaja utpanna pAya paNa atizaya thomI paNa dharmanInA.vanA to natpanna thAyaja nahi te zAstramA kaDaM je je rAtriye jinamadiramA zrAvaka loke snAtra vidhi zreyane arthe AraMnyo ema je kahe te to mahA AzcaryakArI , kemaje krImA karavAnI icchAe vege karIne neLAM thayAM je strI puruSa te e samaya pAmIne tAMbUla nakSaNa karavAthI lAla hoTha jemanA thayA ne ne paraspara .AliMgananI svanAvate saMgamanuM sukha anubhava kare The ane AnaMda pAme be. TIkAH--etamuktaM navati jinasnapanaM hi svasya pareSAMcanA , mRNAMrAgaDepAMdiyAya vidhiiyte|| nizAyAM tadvidhAneca kAmukAnAMsuratAdyasamaMjasapravRtyA'pratihataprasarastatprAu va iti kathaM tatkSaya vidhAyitA tasya syAt // arthaH-e vAta kahI Theje jina paramAtmAnuM snAtra te po. tAne tathA parane tathA dekhanArane rAga vepanA dayane arthe karIe vIe ne rAtrie te kare sate to kAmI purupanI saMjogAdika juMmI pravRtti rokAz zakAya evI nathI mATe te jina snAtra rAgadveSanuM nAza karanAra kema thAya ? nulaTuM rAgadveyanI vRddhi karanAra . Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ( 342 ) -4 jaya zrI saMghapaTTakaH TIkA:- athAstu naTa vidyAdInAM tatprAdurbhAvaH kiMna vinnaM // nahatAvatApi zrAddhAnAM zraddhayA snAtraM vidadhAnAnAM tAnyapueyadA niriticenna // teSAM tatprAdurbhAvasya suratA divazaprADuSya gavadAzAtanAyAzcAnaMtasaMsArakA rieyA rAtrisnAtrakA rizrAvaka nibaMdhanatvAt // mAnavyAjamaMtareNa nizIthinyAM teSAM ratArthamapi prAyeNa jinajavanAgamanAsaMbhavAt // evaMca naTAdirAgAdi vRddhinimittanAvamAseSAM zrAvakANAM kathaM na manajanyapueyanAzaH // arthaH- have tuM ema kahato hoya je eMto naTa viTA bika kAmI puruSonI evI pravRtti thAya be temAM amAruM zuM garchu ? damAruM zuM bedAyuM ? eNe karIne je zraddhAvame snAtra karanAra zrAvaka lokone e snAtra thakI thayuM je puNya tenI hAnI yatI nathI. ema tAre na kadevu kema je teno uttara kahIe bIe je te kAmI puruSonI kI pravRttinI utpatti thavI tenuM kAraNa te rAtri snAtra karanAra zrAvaka hetu mATe ne te kAmI puruSo saMjogAdikane viSe paravaza thAya dete thakI utpanna thara je jagavaMtanI prazAtanA tene anaMta saMsAraM kAraNa be. mATe rAtri snAtra karanAra e sarveno kAra pika thayo e hetu mATe kema je rAtri snAtranA miSa vinA temanuM saMjogane zrarSe paNa bahudhA jinamaMdiramAM zrAvavAno saMjava nathI e hetu mATe naTAdika puruSonI rAgAdikanI vRddhituM nimitta kAraNane pamAnAra 'zrAvaka lokane 'e snAtra thakI kema puNyano nAza na thAya eto ghAyaja. TIkA:- kiMca naTAyasamaMjasaMpravR nidarzanena zrAddhAnAmapya " Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka WWW vivekinAM keSAMcididAnI jinagRhe tathA pravRtryupalaMjAt ||tputaaekkenn kayamakAMkareztappaccayA puNo annasAyA bahulaparaMparakhunchena saMyamatavANaM // arthaH-vaLI naTAdikanI mI pravRtti dekhave karIne avivekI keTalAka zrAvakane paNa A kALamAM jinamaMdiramAM te prakAranI jUMmI pravRtti karavAnuM dekhIe bIe he hetu mATe te vAta zAstramA kahI je je. TIkAH-tathAca teSAM kathaM mahAnAdijanyapueyagaMdhopIti ciMtyatAM sUdamadhiyA // jagavaniH zrIjinadattasUrinirapyenaM doSasamUhaM. rAtrisnAtrasyopalacya pratipAditaM ||jaa rattI jAratI miha raI jaNa jinnvrgihevi||saa rayaNI rayaNiyarassa honakaha nIrayANa mayA // artha-vaLI tame sUkSma buddhi karIne vicAro je te purupone snAtra Adika thakI thayuM je puNya teno gaMdha paNa kyAthI hoya naja hoya, samartha evA zrI jinadatta sUri temaNe paNa e rAtri snAbano dopa lazne niSedha pratipAdana karyu le je. vIkA:-ali jinamajjana vidhAneca noktadopale zasyApi saMnavaH // janasamadaM divA tathApravRttervajjanIyatvena rAjanigrahajayenaca prAyeNAsaMjavAt / / tasmAdinaeva jinasnAtraM dharmArthinAM vidhipravaNAnAM zreyo na nizAyAmiti / / Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 344 ) 49. atha zrI saMghapaTTaka arthaH- divasane viSe jina snAtra vidhi kare sate to pUrve kahelA doSano leza paNa saMjavato nathI. kemaje divasane viSe lokanI samakSa te prakAranI pravRttivALAne lajjA pAmavApaNuM be e hetu mATe tathA rAja daMga no jaya be e hetu mATe bahudhA e vAtano saMbhava nathI. dharmanA arthI evA ne vidhi viSe tatpara evA prANIne divasamAM ja jinasnAtra kara eja zreya jaNI be paNa rAtrine viSe je snAtra kara te zreya jalI nathI eto doSa jaNIja be. TIkA: atra yadyapISTAvAptItyAdivizeSaNakadaMbakaM jinagRhasyaiva saMbhavati na majjanasya tathApi majjane sati tasyaivaM vidhatvamitimajjanasya prAdhAnyena vivakSaNA dupacAreNa majjanamapyevaM vizeSaNAnAM cAnyatra nivezane vizeSaNaviziSTa muktamiti anya rAtri majjanasyAtyaMtadoSatayA sarvathA nivAryatvaMvyajyate // arthaH- jagAe jo paNa iSTAvAptI eTale valana vastunI prAptI ityAdi vizeSaNano samUha te to jinamaMdiranuja saM nave paNa snAno saMbhavato nathI topaNa jina snAtra sateja te jinamaMdira e prakAre thAya ke mATe snAtranuM zrahiM prAdhAnyapaNe kahevAnI vA ve tethI upacAra mAtre karIne snAtra paNa e prakAranA vi. zeSa sahita be ema kayuM. kemaje anya vizeSaNanuM anya jaMgAe sthApana kare sate rAtri snAtane atyaMta doSapaNe karIne sarvathA nivA"raNa karavAeM De ema sUcanA karI. TIkA:--- etena yadapi kaizcidanidhIyaterA trisnAtrepi jaga Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka vatona kazciddoSaH jinajanmamajanasya zakreNa tathAvidhAnAtu // tathAhi sarvepi jiteMDA nizIthinIyAmadhyasamayaeva jAyaMtetadai- . vaca sureSazcAmIkaragirizikharaM nItvA tAn snapayatItizrUyate // tasyaca tathAsadoSatve zakastathA.na tat kurvIta // mahatAMdyanyathAkaraNetabocanatvAttatpathAnuvartinInAM prajAnAM durgatipAte nateSAM - mhaahaanyaapteH|| . . artha:-jo paNa keTalAka ema kahe je. rAtri snAta jagavatanuM kare sate paNa doSa nathI kemaje iMja mahArAje jina jagavaMtanuM janmasnAna rAtrie karyu le. e hetu mATe teja dekhA je sarve paNa jineja rAtrinA ve pahora samayamAM eTale madhya rAtriye janme De tyAreja iMja mahArAja meru parvatanA zikhara upara lai jazne te jina paramAtmAne snAna karAve De ema siddhAMtamAM sAMjaLIe bIe mATe rAtri snAtra karatAM teja prakArano doSa hota to tema raMja mahArAja na karata. zAthI je moTA puruSa anyathA AcaraNa kare eTale viparIta zrAMcaraNa kare to temanA mArgane anusaratI je prajA temane to te moTA puruSa eja netra je. eTale moTA puruSanI AcaraNa pra. mANe AcaraNa karaIM emaja dekhe De eTale jANe 2 e hetu mATe te prajAne ugatimA pama, thAya teNe karIne te moTA puruSane moTI hANa prApta thAya e hetu mATe e rAtri snAna karavAmAM doSa nathI, * TIkA:-lAnAdividhAviMzAcaritasya sarvairapi jinapatha * vatiniHprAmANyopagamAt // // yakkaM / / Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w w Mammamimamtaana (346) artha zrI saMghapaka . . titthayare bahumANo, annAso taya jIyakappassa // deviMdAiaNugi, gaMjIrapalAyaNA loe // arthaH-snAnAdika vidhine viSe iMjanA AcaraNanuM jinamAgamA varatanAra puruSoe pramANaMpaNe aMgikAra karyu e hetu mATe te kachu le je. TIkA:-tasmAdiMghAcaritasyaprAmANyAnizAyAmapi snapanaM vidhAtavyamiti tadapAstaM // zakrojinajanmamajAna mero- . karotIti manyAmahe // natu yAminIyAmahitayati // meru zikhare sUryodayAstamayAnAvenarAtriMdivavyavahArAbhAvAt // artha:-te hetu mATe iMjanuM je AcaraNa tenuM pramANapaNuM ve mATe rAtrie paNa snAna vidhi karAvavo, ema je kahe te mata paNa khaMmana ko zAthI ke iMjinanagavaMtanuM janma snAna meru parvatane viSe kare be ema mAnIe bIe paNa rAtrinA ve pahora thaye sate ema nathI mAnatA kema je meruparvatane viSe sUryano udaya ne sUryano zrasta teno annAva le e hetu mATe tyAM rAtri divasa evo vyavahAra nathI. * TIkA:-tathAhi ||prtystmitai tatkSetravatidinakarakiraNa / nikAraHkAlavizeSo hi rAtrirityucyate taTriparItazca dinmiti| mevapekSayA veratyaMtanIyairvAhitatvena kiraNAnAM copariSTA tathAprasarAnAvenAdhastananAgasyaivatatprakAza viSayatvAttathAca kathaM tatra rAtriMdivavinAgaH syaat.|| Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhaya zrI saMghapaTTakaH ( 347 ) artha:--- teja dekhA be je kSetramA rahyo je sUrya tenA ki raNano samUha zrAthame sate je kALa vizeSa te kSetrane viSe rAtri kahI -. ye, ne te thakI je viparIta kALa vizeSa te divasa kahIe ne meru parvatanI apekSA atyaMta nIco gamana karato evo sUrya be e hetu mATe kiraNano upara tathAvidha pasAra thato nayI. eto devalA jAgaja te kiraNa prakAza karavAno viSaya be e hetu mATe rAtridivasa no vibhAga tyAM kaye prakAre be ? koi prakAre nathI. . TIkAH kathaM tarhi prakAzAcAveta prANAM jinamaUnA di vidhiriticennaM // ratnasAnoradhityakAyAzratApakena nirastapUSamayUkhayotena satatamuccaratA badala vimalamANikya zilAmrarI ci nicayena devamahimnA ca zazvadbhAsvaratvAt / evaMceMDAca ritAvaSTaM na kathaM rAtrisnAnaM samarthya mANaM cArimANamaMcet // arthaH--tyAre tyAM sUryano prakAza nathI tyAre iMdra jina snAnano vidhika prakAre kare be ema jo tuM zrAzaMkA karato hoya to te na karavI kema je ratnanAM ve zikhara te jenAM evA meru parvatanI upalI bhUmine viSe tApa rahita ne jemAM sUryanA kiraNano prakAza nayI ne niraMtara atizaya dedIpyamAna evI je ghaNI nirmaLa mApIkya ratnanI zilATa temanA kirAno je samUha tethe karIne te vaLI devatAnA mahimAe karIne niraMtara atizaya dedIpyamAnapAM ve e hetu mATe e prakAre iMdranA zrAcaraNanuM zrAlaMvana karIna je rAtri snAnuM samarthana kara eTale sthApavuM te kema atizaya zonA pratye pAmaze nahija pAne. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (- 348 ) jaya zrI saMghapaTTakaH TIkAH - itopi na rAtrisnAtraM puNyapAtraM // jagavatpratikR. tipAtukasa bilapUra plAvya mAnasya pipIlI kA dijaMtu saMtAnasya rAyatanAyA rAtrau duHzakatvAt, tatpradhAnatvAcca jinshaasnsy|' // yaktaM // jayaNAya dhamma jaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI caiva // tabuDhikarI jayaNA, egaMtasuhAvahAH jayAM // arthaH-- vaLI hetu mATe paNa rAtri snAtra je te puNyane rahedhAtuM pAtra nathI, eTale rAtrisnAtra thakI puNya thatuM nathI. je nagavAnI pratimA upara pakato je jaLano samUha tethe karIne khecAto je kImI Adika jaMtunI samUha tenI rakSA. jatanA tenuM rAtriye kara te mahA duSkara ne eTale thara zaMkaMtuM nathI ne jinazAsanato jatanApradhAna be e' hetu mATe te zAstramAM kathaM be je jatanA de te dharmI nRtpatti karanA be ne jatanA be te dharmanI pAlana karAvanArI. beM mATe ekAMta sukha karanArI jatanA be ityAdi. 4 TIkA:- kiMca mAnUvRhachabdena satvasaMhArakAriNAM gRha godhikA dinAM krUrajaMtUnA mutthAnamiti prAjJAtika pratikramaNa mapi sAdhUnAM mRDukhareNA nihitamAgame // yAminyAM ca majjannAdividhau niraMtaragaMjI roDuravAdyamAnAtodya ninAdazravaNena vijAtamiti manyamAnasya taptAyo gola kalpasyAsaMyatajana spaM jAgaraNAt // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . aba zrI saMghapaTTaka (349) arthaH-vaLI moTA zabde karIne prANIno saMhAra karanAra je gharolI pramukha krura jaMtunu navu ma thAva eTale na thAva. kema je sAdhune prajAta kALarnu pamikamaNuM paNa komaLa svare karIne karavAtuM zAstramA kaDaM to rAtrie snAtra vidhi kare sate niraMtara . gaMnIra ne moTA zabde vAgatAM je vAditra tenA zabda sAMnaLave karIne zrA to prAtaHkALa thayo ke zuM ema mAnatA je tapAvelA loha jevA krura asaMjati loko temanuM jAgavU thAya e hetu mATe. TIkAH--tathAca tattaNatadAranyamANAnekapApakarma nimitanAvena kathaM rAtrisnAtrakartRNAM pApabaMdho na navet // etena yadapi kvacitkathAdiSu keSAMcit strIpuMsAnAM girikAnanAdisthitadevagRheSu nizAyAM jinapratimAsnAnAdizravaNena tadanyupagamaH sopyalIkAlaMbanamAtrarucitAM navatovyanakti mokSArthasnAnAde rihAdhikRtatvAt // tasyaca siddhAMte rAtrI nivAraNAt // . arthaH-vaLI te avasare AraMna kA~ je aneka pApa karma tenuM nimitta kAraNa ve e hetu mATe rAtrisnAtra karanArane kema pApa . vaMdhana thAya e to thAyaja eNe karIne je kozka kathAnane viSe kozka strI purUSoe karAvetuM parvatamA vanamA rahyAM devamaMdira tene viSe rAtrIe jina pratimAnuM snAna Adika tene sAMnaLIne te vAtanoje. aMgikAra karavo te paNa juThI vAta AlaMvana karanArI tamArI rAMcI The ema pragaTa kahI dekhAme ve ahIM to modane arthe snAtra zrAdi karavAno adhikAra karelo te tethI rAtrisnAtra siddhAMtamA nivAraNa kaMyu te je e hetu mATe na kara. / Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15.) . jaya bhI saMghapaTaka . - TIkA tathAhi // sikAte saMjhAu~ tini tAvaThahaNa miti . vacanAt saMdhyAnayalakSaNo jinapUjAyAH kAlo niyamitorAtrA . vapi tahiMdhAneca kAlaMmi kIramANaM kisikammaM bahuphalaM jhaa|| hozya sabacciyakiriyA,niyaniyakAlaMmivineyetyAdinA kRSi.. dRSTAMtena kAla vidhIyamAnajinapUjAdikriyANAMsA phalyAnidhAnaM vyartha mApadyeta // arthaH-teja dekhA le je siddhAMtamAMtraNa saMdhyAuM udhe kahI De mATe traNa saMdhyA ke lakSaNa jetuM evo jinapUjAno kALa nImyo be. ne rAtrine viSe te kare sate, je kriyA kALane viSe." karIe te kriyA phaLadAyI hoya jema kRSikarma eTale khetI je. kALane viSe bahu phaladAyI hoya je ema sarve kiyA potapotAnA kALane viSe karavI ema jANavU ityAdi khetInA dRSTAMte karIne kA. LamAM karelI je jinapUjAdika kriyAM tenuM saphaLapaNuM meM kaDaM The te kALe karavAthI vyarthapaNAne pAme. TIkA:-naca vitikiriyAviruddho,ahavAjo jassajAvai / tivacanAvAtrAvapitatpratipAdanamiti vaacy|shraavkaannaaNtrisNdhyN jinapUjAyAdinakRtyatvenasiddhAMtenidhAnAt // tatazcavitikiriyAvirudho ityAderayamoM yaH prAjAtAdisaMdhyAyAM vRtti, . nimittavANijyAdivyagratvAtkathaMccidevapUjAyAM na vyApriyate sa . dinamadhyaeva mUha dinAMsaMdhyA tikramapyapaMvAdataH pujaaNkrotu| napunarasyAyamIyatApavAdena rAtrau karoti dinakRtyatAhAni prasaMgAditi // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka (351) arthaH-vaLI vitti kiriyA' ityAdi vacanathI rAtrie paNa pUjA zrAdikanuM pratipAdana thaze. 'ema na bolavU kemaje zrAvakane paNa saMdhyAkALane viSe je jina pUjA karavI te dina kRtya ne eTale divasanI karaNI te hetu mATe vitti kiriyA viruko' ityAdi. kano zrartha meM pranAtAdi kALanI saMdhyAne viSe potAnI zrAjIvikA nimitta je vyApAra tene viSe vyagrapaNA thakI eTale zrAkuLavyAkuLapaNA thakI kozaka prakAre devapUjAmAM na pravartAya to te puruSa madhyAnane viSe paNa kare eTale pUjA karavAnoM je kALa te be dhamI zrAdika atikamIne paNa apavAdathI pUjA kare ema zrartha paNa ema nathI je apavAda mArge rAtrie paNa pUjA kare ne jo ema hoya to dinakRtyapaNAni hAni thavAno prasaMga Ave eTale e pUjananI dinakRtya evI saMjJAja na thAya e hetu mATe. TIkA:-evaMca yadyapi vidyAdisiyArthinAMkeSAMcinnavAjinaMditvenagirikAnanAdaujinasnAnAdiSu rAtrAvapinavaniH zrayatetathApi na taccaritamavalaMvya zrutoktamajanAdisamayaM parihatya * rAtrauta vidhAnena vivekinAtmanuhA navitavyamiti // arthaH-jo paNa vidyAdikanI siddhine nArA keTalA na. vAnninaMdI puruSonI parvatanA vana Adikane viSe rAtrie paNa jina snAtra zrAdine vipe pravRtti saMjaLAya . to paNa tenuM caritra avalaM. vana karIne siddhAMtamAM kahelo snAtra Adikano samaya teno parihAra karIne rAtrine viSe snAtra karAvaq te vivekI puruSone zrAtmaloDa The eTale dhAtmAne ugavAnaNI mATe te karavU nathI ghaTatuM ityAdi, Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 atha zrI saMghapaTTakA - TIkAH-etena rAtrau jinasaMdane balidAnanaMdipratiSThAdi vidhAnamapi prtyuktN.|| prAyomajAnena samAnayogaHmatvAt // nizisnapanoktadoSANAM balidAnAdAvapi saMlavAt // kiMcidAdhikyAcca tatra prathamaM tAvadalidAnamadhikRtya taducyate // . . arthaH-eNe karIne rAtrine viSe jinamaMdiramA balIdAna / tathA naMdita pratiSTA ityAdikanuM karate paNaM khaMgana kayu, kema je bahudhA snAtanI saMghAthe ernu samAnapaNuM sarakhApaNuM ne e hetu mATe eTale yoga hama sarakho ne kema je pApa sara lAge ne mATe rAtri snAnamAM kahelA je doSa te valiyAdikane viSepaNa saMcave ne e hetu / mATe vaLI te karatAM adhika doSapaNuM , temAM prathama balidAnano adhikAra karIne doSa kahe . . -:. kAra-gavat pravacane vinAva- caturvidhAhArasyApi . saMsaktimatvapratipAdanAt // tathAca niziM jinapuratastAhagA. hAradAnena kathaM tatpranavAsaMkhyajIvavadhajanyaH karmabaMdhoM dAtRNa .. na syaat|| artha:-lagavaMtanA siddhAMtane vipe rAtrIe cAra prakAranA yAhArane paNa saMsaktimatva doSanuM pratipAdana kayu le mATe vaLI rAtrie jina lagavaMtanI AgaLa te prakAranA AhAratuM devaM teNe ka. rIne te thakI thayo je asaMkhya jIvano nAza te thakI thayo je kamanoviMdhate bali detArane kema na thAya? e to thAyaM-ja.. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka TIkA:-tamuktaM // rAtau valiM vRssnimittmtiivjiivsNsktimNtmpitiirthpteHpurstaat||ye DhaukayaMtivalinAkalinA jitAste, nUnaM zunnena talinA malinA aghana // .. artha-te zAstramA kAM ve je rAtriye tIrthakaranA mhomAA. gaLa atizaya jIvanI saMsakti doSavATuM valIdAna dharmanimittaje yu. . ruSa Dhoke ne arpaNa kare . te puruSa nizce vaLavAna evA kalikAle jItyA puNya rahita evA thAya De ne pApavame malina thAya je.eTale rAtrie balidAna ApatAM puNya to yatuM nathI paNa nalaTuM pApa baMdhAya be. . TIkAH tathA lokaviruddhopi aho zramI zrAvakAHsvayaM rAtrinojananiSedhe pisvadevasya purato nizivalimupaDhaukayaMtyataH kIdagamISAM rAtrinojanaviratiritilotprAsalokavAkyazrava. paat|| zrAgame pinagavatpuratovyAravyAnAvasAne samavasaraNajuvi rAjAditiH siddhasya siktharUpasya kalamataMkulavaladivasaevopa.DhokanapratipAdanAt / / arthaH-caLI e lokaviruddha paNa The, kemaje loka ema vole je graho zrA zrAvaka loka potAne rAtri nojanano niSedha ne topaNa potAnA devanI zrAgaLa rAniye validAna Ape The. mATe emanuM rAtri : jojanathI virAma pAmavArUpa vrata kevu ema kahI upahAsa kare te te ubaMdhana vacana- sAMgaLavU thAya . vaLI AgamamAM paNa nagavaMtanI prAgaLa vyAkhyAnanI samAptI thye sate sammosaraNanI pRthvIne viSa U 45 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8. atha zrI saMghapaTTakaH Aanaw wwwmamroKASHARMAmaranMAMAIIMMess - siddha karelA naMcI mAMgaranA taMmula tenuM balidAna rAjAdika mUkeDe te paNa divasane, viSeja ema pratipAdana karyu De e hetu mATe. TIkA:-yadAhArAyAvarAyamaco,tassAsazpanarajaNavaLavAki // pubbahilakhaMmiabalibamiyataMkulApADhayaMkalamaM ||jaashypunnaanniyaannN akhaMmaphumiyANa phalagasariyANa / / kIrabalI'surAviya, tattheva buhaMti gNdhaa|| TIkAH devArcanatvAt balidAnaM rAtrAvappucitaM. tathAca kimAyAtaM lokavirodhasyeticet na // devArcanasyApi rAtrI sikAMte niSedhAt mahimaM ca sUruggamaNe karitItyAvazyakacUrNiva- . canaprAmANyAt // arthaH-vaLI devapUjana ne e hetu mATe balidAna rAtrie paNa kara ucita De ne lokane viruddha ne temAM ApaNuM zuM gayuM ne zuM Avyu. ema jo tAre kahe hoya to te na kahe kemaje devapU. jana paNa rAtrie karavAno sikAMtamA niSedha . sUrya uge pUjanA. dika mahimA karavau ema zrI AvazyakacUrNinA vacanana. pramANapaNuM e hetu mATe. . TIkA:-laukikamArgepi rAtrI snAtradevArcanAde nivAraNAt // taduktaM // naivAhuti naMcasnAtraM, na zrAUM devatArcanaM // dAnaM vAvihitaM rAtrau, nojanaM tuvizeSataH // Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA hai . (395) wwwwwwwwwww - arthaH-laukika mArgamAM paNa rAtrie snAtra tathA devapUjanAdikanuM nivAraNa karavApaNu ne e hetu mATe te kaDaM je rAtrie AhutI tathA snAna tathA zrApha tathA devapUjana tathAyogya ebuMdAna teTalAM vAnAM karavAM ne nojana to vizeSe karIne na karavU. TIkA:-zratha nAvazukihetutvAnizAyAmapi balisnAtrAdividhAnaM saMgataM / / tathAhi // rAtrAvapi jinagRhe dugdha dadhisurajinI vipUreNAtinIrajIkRtanagavajJAnaM snAnaM vidadhate vikaca vica kilavakulamAlatInavamAlikAdinizca vA~ saparyA viracayato ruciracanAnirmitajanamanohAraM snigdhamadhura pakvAnaphalopahAraMca DhaukrayataH zramAbaMdhurabuddhehiNo dUrIkRta kugativAso jAvolhAso jAyate / tasyaivaca sugatihetutvena nagavato bahumatatvAt // arthaH-prativAdI vole , je nAvazuchinu kAraNapaNuM emAM raghu le mATe rAtrie valilAtra zrAdikanuM karatuM saMgata ke eTale ghaTita ne teja kahI dekhAme je rAtrine viSa paNa gharamAM dUdha dahIM sugaMdhImAna jaLa tenA samUhabaje atizaya rajarahita karyu eTale atizaya svaha nirmaLa karyu be nagavaMtanuM zarIra te jethI evaM je nAtra tene karato ne praphuddha vikasvaraje vakula tathA mAlatI tathA navomogaro ityAdikanAM suMdara puSpavame karI je navI mALAo eTale hAra pramukha teNe karIne zreSTha pUjA karato ne suMdara racanAvame kayuM he lokanA mananuM daraNa te jeNe evaM suMdara miSTa pakavAna tathA phaLa temano napahAra eTase neTaNuM balidAna te pratye vistArato ne zraddhAvase suMdara thai Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (356.) . - atha zrI saMghapaTaka wwmum ne buddhi jenI evA gRhasthone dUra karyo le kugatinivAsa te jeNe evo evo nAvano nahAsa thAya be. ne teja prakAranA nAva narAsane 'sugatinuM kAraNapaNuM ne tetho te nAva nahAsane jagavate bahu mAnyo ne e hetu mATe. . TIkAH yadAha // joceva nAvaleso, socevaya nagavarDa bhumti|| arthaH-je kAraNa mATe zAstramA kaDaM le je jethI nAkzu. dvi leza mAtra paNa thAya teja jagavate bahu karIne mAnyu De eTase zreSTha kayuM be. TIkAH-iti cet tanna // mArgAnusArieyAH kadAgraharahitAyAH prajJApanAyogyAyAeva jAvazu rihAdhikArAt // . // yamuktaM // jAvazubhirapi jJeyA, yaiSA mAgInusAriNI // prajJApanApriyAtyartha napunaH svAgrahAtmikA // aucityena pravRttasya kugrahatyAgato bhRzaM // sarvatrAgamaniSTasya nAvazukiryathoditA // arthaH-suvihita uttara Ape ema jo tuM kaheto hoya to te na kahe kema je mArgAnusAriNI ne kadAgraha rahita ne prajJApanA Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' - aba zrI saMghapaTTaka - Aawww karavA yogya eTale prarupaNA karavA yogya evIja jAvazuchino yahIM adhikAra .e hetu mATe zAstramA kayuM de je eja nAvazuddhi paNa jANavI ke je mArgAnusAriNI che tathA jenI prajJApanA atizaya prItikAraka ve eja lAvazuddhi sArI paNa potAnA kadAgraharUpa nAvazuddhi sArI nathI kema je je purUSa kadAgrahano atizaya tyAga karIne nacitapaNe pravatyoM ne sarva jagAe zrAgamamA jenI niSThADe evAne yathArtha lAvazujhino udaya . . TIkAH-bhavaviditAyAzca jAvazuddhaiH siddhAMtavirodhI. tvena muktimArgAnusAritvAnAvAt asmatpUrvajairetAvatamane isarAnAvevaMdaM snAnaM kAritamato'smAnirapIthamaivartavya miti kadAgrahagrastatayAprajJApanAnucitatvAca kathaM muktyNgtaasyaaditi| arthaH-tame kahevAne zchalI je nAvazucite siddhAMtathakI virUThe mATe muktimArgane anusArIpaNAno ajAva ke e hetu mATe ne kadAgraha je amArA pUrvaja vRddhoe ATalA kALa sudhI rAtrieja zrAsnAtra karAvyu mATe amArepaNa ejaprakAre karavU ityAdi kadApahavame sahitapaNuMDe e hetu mATe prajJApanA karavAne anucitapaNuMDe mATe kema muktinA aMgapaNuM hoya. TIkA:-naMdividhAnamapi rAtro mahAdoSaM / tathAhi dIzAdyartha hinaM dikaraNaM // dIkSAca sthUlasUdamaprANAtipAtaviratilakSaNA // rAtrauca prakAza nimittojvAlitabhUridIpakarUpate. . jaskAyikajIvAnAM zarIrasparzenavyApAdanAt pratidIpeSuca niraMta Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (398) - jaya zrI saMghaSaka NWwwm 'raM nipatatAM badAzaHpataMgAdijaMtUnAM vyApattinimittajAvAnkIdRzI* dIkSAdAtagRhItrIH srvvirtiH|| . arthaH-te rAtrie nAMdya mAMgavI te paNa mahA doSane karanArI be. teja vAta kahI dekhAme je dIkSAdikane zrarthe nizcanAM: yatuM karavApaNuM ne je dIkSA le te to sthUla sUkSma prANAtipAta. te thakI virAma pAmavArupI ke lakSaNa je te rAtriye prakAza nimitta ujavala karyA je gaNAka dIvArupa je tejaskAyika jIva tenuM po. tAcI meLe zarIrane pharaza thavAthI nAza thavApaNuM je e hetu mATe dIvAdIvAne viSa niraMtara pamatAM je lakho pataMgiyAdika jIba tenA nAzana nimitta kAraNa ve e hetu mATe dIkSA lenArane ne dIkSA thA. panArane sarva viratirupa dIkSA kevItha eTale ete sarva viritarupa. dIkA tharake sarva hiMsAmayI-dIkA thaztetuM tArA-manamA vicArI jo. TIkAH-tathAca karemijatesAmAzyamityAdi sarvavirati-. sAmAyikasUtrasyApi tatkSaNaM ziSyeNoccAryamANasya vaiyarthyaprasaM: 'gH|| ziSyasya dIkSAprathamadANAdArajyaprANAtipAtapravRtte // tamuktaM ||svNtinaanninnnN, viraIkhabujassa sabiyA natthi // sosabavirazvAI. cukkara desaMcasakhaMca / / arthaH-vaLI dIkSA letI vakhata ' karemijate ' ityAdika * sarva virati sAmAyika sUtranuM je uccAraNa zIkhe kayaM tenuM teja va. khata vyartha thavAno prasaMga Avaze kemaje ziSyane dizAmA prathama Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - kSaNathI pAraMjIneja prANAtipAtane viSe pravRtti thai e hetu mATe te kamu je. TIkAH-dIkAdAtuzca doSasaMkhyApi vaktuM na shkyte||tchidyaa taavrjtujaatvyaaghaatprvRttH| tadahomUDhA etAvataM pApakalApamAtmanyAropayaMtonAvinavajramaNAnmanAgavi na vinyatIti // arthaH-dIkSA denArane paNa je doSa thAya ne te doSanI saM. * khyA paNa kahevA samartha nathI kemaje te dIdA ApanAranI dikSAe karIne teTalA jaMtunA samUhano nAza thavAmAM pravRtti thae hetu mATe aho Ato Azcarya he je e mUDha purupa ATalovadho pApano samUha potAne viSe zrAropaNa kare je paNa AgaLa thaye evaM saMsAramA camaNa thaze tethI lagAra mAtra paNa jaya pAmatA nathI. TIkA:-tamuktaM // jyotijyoM titakRtsnadevasadanaprAyaHpradIpoccaradIpAcinikuravacuMbanannavattaMgatpataMgaiSANAM // nistriMzAnizi sUtrayaMtikudhiyo mugdhAmudhAmI dahA naMdisaMditisammitA svaparayoH saMsAra kArAgRhe // artha:-jyotiH eTale graha, nakSatra jevU dedIpyamAna je samasta devamaMdira temAM ghaNA dIvAthI natpanna thai divyakAMti teno, je samUha tenA sparzathI jaMpApAta karatA je pataMgIyA tathA tenakAyi prANi tenA nAza karavAmAM taravAra samAna pRSTa buddhivAlA thA mugdha Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. atha zrI saMghapaTTaka - loka potAne ne parane saMsAra rUpa baMdhI khAnAnA gharane.viSe nAkhanArI baMdhana samAna je rAtriye nAMda mAMgavI te pratye vistAra kare eMTase vistAra sahita nAMda mAMgele. hA! Ato moTI kheda narelI vAta ke kemaje aneka jIvanI hiMsA pratyakSa kare . // TIkA:-ahidIkSA dilagnabalAnAvarAtrauMca tanAve vihArakramavadapavAdena kadAcinAtrAvapi.nadividhatA kodoya iticenn|| vihArakramasyApavAdena rAtrAvapi pratipAdanAttatra kadAcittakaraNaMyuktaM // naMdividhAnasyacApavAdenApyAgame rAtrAvanannidhAnAtkathaMH / tadvidhAnaM tatra sNgbet|| artha: baLI divasane viSa dIkSAdIkana lagna baLa na hoya ne rAtrie te hoya tyAre jema apavAde karIne rAtrie vihAra kare ne tema kyAreka rAtrine viSe paNa nAMda karanArane zo doSa ? ema jo tuM kA heto hoya to te na kahevaM. kemaje vihArakramanuM to apavAda mArge rAtrie paNa karavAna. zAstrane viSeSa pratipAdana karyu mATe te to. kadAcita karavU yukta paNa nAMda karavAnuM to apavAdamArge paNa zA. svane viSe kahyu nathI mATe rAtrie nAMda karavI kema ghaTatI zrAve. . TIkA-kiMcApavAdika kRtyAnAMrAtrivihArakramAdInAM / . sarveSAM prAyazcittamanihitamAgame // , naca nizi naMdividhAnasya / navanItyApavAdikasyApi kvacittadanidhAnaM zrUyate // tatovagamyatecAstyapavAdanApirajanyAMnaMdividhAnaM // tathA nagavadajhAtA Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka ( 361 ) dapi rAtrau tadvidhAnamasamIcInaM // bhagavatAhi vimala kevalA lokenApi tAvatAM vineyalakSANAM madhyAtkasyacidapi kSaNadAyAmadI pAt 1 arthaH- vaLI zuM to rAtri vihAra Adika apavAdika kRtya eTale apavAda mArge karavA yogya je sarve kRtya temanuM zAstramAM prAyazcita karavAnuM kartuM be. paNa rAtrie nAMda mAMvAnuM tamArA nyAye apavAda mArge paNa ko jagAe prAyazcita karavAnuM kathuM nathI te mATe ema jANIe bIe je apa vAda mArge paNa rAtrie nAMda mAMruvAnuM nathI. vaLI jagavaMtanI vaMda nAnA dRSTAte paNa rAtrie nIMda mAMtrI te paNa aghaTita be. kemaM je jagavaMta kevalajJAnI itA to paNa temaNe lAkho ziSyanI madhye koine paNa rAtri dIkSA dIdhI nathI e hetu mATe. TIkA:- divasAiyaM titthaM dizaM pasatthaM cetyAdyAgamavacanaprA. mAeyAt // tatpathavarttitvAcca tadvineyAnAmedaMyugInAnAM kathaM nizi tatkartuyujyataiti // evaM nizi jinapratimApratiSTAyAmapi. sakalametadUSaNajAtaM vivicya vAcyaM // artha:-divasAdikanuM je kRtya te divasane viSe karavuM taje prazasta ve eTale divasamAMja kara paNa rAtriye na kakhuM, ityAdika zrAgama vacananA pramANapAthI te mArgamAM rahevApaNuM ke, e hetu mATe yA kALanA je temanA ziSya temane te nAMda yAdikanuM ka te 45 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 162 ) 10 atha zrI saMghapaTTaka rAtrie kema ghaTe ! ema rAtriye jina pratimAnI pratiSTAne viSe paNa samagradoSano samuha juddoM judo karI vivekayI kadevo. TIkAH -- tttukt|| prADuH SaddoSapoSAyAM, doSAyAM sAdhayaM tiye|| jinabiMba pratiSTAM te, pratiSTAM svasya durgatau // tadevaM doSakalApadarzanA rAtraumajJAnAdividhAyinAM pApapaMke nimajjanaM navatIti vyavasthitaM / idaM vakSyamANaM ca vRttadvayaM dvipadI baMda itivRtaarthH||18|| artha:- te vAta zAstramAM kahI De je ghalA doSane puSTa kara nArI je rAtri temAM je puruSa jina biMbanI pratiSThA sAdhe be paTale je rAtriye jinabiMbanI pratiSTA kare be te puruSa potAnA AtmAne 'durgatimAM sthApe be. e prakAre doSanA samUha dekhIne rAtrisnAtra ka ranArane pAparUpI kAdavamAM paruvuM thAya be ema siddhAMta thayo- have A kAvyanuM vRta tathA zrAgaLa kahIbhuM e kAvyanuM vRta e ve dvipadI baMda nAme . e prakAre yA kAvyano artha thayo. . TIkA:- sAMprataM prasaMgena majjanA danyasyApidharmakRtyasya vi dhirahitasya saMsAranimittatvaM prakaTayannAha // arthaH- have yA prasaMgane viSe snAtra vinA paNa je vidhira --- dita dharmakRtya tene saMsAranuM nimittapaNuM beema pragaTa karatA satA kahe : Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTaka . . (363) wamiwww Ammammanmainamainamunanawranwwwranamamimmaanaamananamannaamniawwamrem - mUla kaavym|| jinamatavimukhavihitamaditAya na majjana meva kevlN| : kiMtu tapazcaritradAnAdyapi janayati na khalu shivphlN|| avidhividhikamA jjinAjJApiyazunazulAya jaayte| kiMpunaritivimbanaivAditahetu naM pratAyate // 1 // TIkA:-jinamatavimukhavihitaM vagavadAgamavaiparItya nirmitaM majjanameva snapanameva kevalamekaM zrahitAya saMsArAya na navati snAnamevaikamavidhivihitaM saMsArakAraNamitinAsti kiMtu kiMtarhi tapyaMte dhAtavo'zuna kaannivaanenetitpo'nshnaadi| ' artha:-nagavAnanA zrAgamathI viparIta kayu je snAtra teja kevala kahetAM eka saMsAranaNI thAya De ema nathI, zuM tyAre to vIju paNa e prakAre je je tapa jeNe karIne zarIranA dhAtu tathA zrazuna karma tapAvIe te tapa kahIe. azanAdika te paNa pAgama viruSka kare to saMsArane artha thAya .. TIkA-yamuktaM // majjAsthirudhirapalarasamedaHzukrAeyane na tapyate // karmANi cA zulAnI tyatastapo nAma nairukta tathA cAritraM sarvaviratiH dAnaM pAtre punyAyArjitazujannatAdivitaraNaM // zrAdizabdAdhinayavayAMvRtyAdigrahaH // tatastapazcetyAdi kaMgoM bahuvrIhi // tatazcaivamAdyapyanuSTAnaM jinamatavaiparIsya Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (364) / atha zrI saMghapaTTakA. vihitaM na kevalaM majjana mityapi zabdArthaH / na khalu naiva jana yati saMpAdayati zivaphalaM muktirupaM phalaM // arthaH-have te tapa' zabdano artha zAstramA kahyo le je jeNe karIne zarIranA sAta dhAtu je mIjo,dAmakA, rudhira,mAMsa, rasa, meda, vIrya e sarva tape bene vaLI azula karmanetapAve tethI tapa evaM nAma nirukta kayuMDe eTale e prakArano tapazabdano artha rupinA vacanathI jANavo.vaLI cAritra eTale sarva viratirupane dAna eTale pAtrane viSe nyAyavajhe napArjana karyu je jaktapAna tenuM zrApa, Adi-zabdathI vinaya tathA vIyAvana ityAdikanuM grahaNa karatuM te hetu mATe tapazca ityAdi cha samAsa garmita bahuvrIhi samAsa karavo, mATe eprakAratuM je.je anuSTAna Adika paNa. jina matathI viparIta kareluM hoya te paNa grahaNa kara kevaLa snAtraja-nahi ema api zabdano artha De mATe te te anuSTAna muktiM rupi phaLane nathIja utpanna kara. - TIkAH-zratha kasmAdevamityata Aha // hIyasmAt avivividhikramAt siddhAMtAnuktatamuktaprakAreNa jinAjhApi jagavabAsanoktAnuSTAnamapi azunazulAya azreyaH zreyase // iMkava. jhAvAdatraikavacanaM / jAyate saMpadyate // yathAsaMkhyenAtrayojanA // tenaaymrthH|| kilajina pUjAtapaprati pravacanaprasiddha ji. nAjhA ||ngvtaa nizreyasa sAdhanatvena jhaapittvaat| tathAca tadapyavidhikrameNa kAlesuzlUeNamityAdyuktavidhiparyayeNa kriyamANamazujAya navati // vidhikameNatu saMdhyAtrayArAdhanazucijUta Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba zrI saMghakA JANwARAN - - tvAdinAMtadeva zujAya // vidhya vidhinyAMnagavadAjJArAdhanAnArAdhanayoreva mokSasaMsAraphalatvAt // arthaH-have zyA mATe ema kaho bo evI zrAzaMkA dhArIne nuttararupa kahe je je hetu mATe avidhikrama ne vidhikrama thakI eTase siddhAMtamAM na kahelA prakAravame ne siddhAMtamAM kahelA prakAravake jina jagavaMtanA zAsanamAM kahevU anuSTAna paNa azunane arthe tathA zulane arthe eTale azreya jaNI tathA zreya naNI thAya be. anukrame zrA jagAe zabdonI yojanA karavI. teNe karIne yA prakAre artha thAya ne je jinapUjA tathA tapa zrAdi zrAgama prasiddha je je te jina nagavaMte mokSa sAdhanapaNe kaDaM je. mATe vaLI te paNa avidhi krame karIne eTale yathAkALe pavitra thazne ityAdi vidhi kahyo le tethI viparIta je karyu te sarva aMzuna naNI thAya ne ne vidhikame karIe to eTale traNa saMdhyAkALe pavitra thazne ityAdi je vidhikrama teNe .. karIne je karyu te zuja naNI thAya je. eTale vidhi ne zravidhi je nagavaMtanI AjJA pramANe ArAdhanA karavI ne lagavaMtanI AjJA vinAnI zrArAdhanA karavI te veneja mokSaphala tathA saMsAraphaLa e benuM zrApavApaNuM ve e hetu mATe. nAvArthaH-je jagavaMtanI zrAjhArupa je je vidhi teNe karIne je ArAdhanA kare le tene mokSa phaLa thAya ne je lagavaMtanI AjJA rahItarupa je avidhi teNe karIne je zrArAdhanA karele tene saMsAra camaNarupa phaLa thAya The TIkAH-yadAda // jahacevanamorakaphalAvANA ArAhiyAjiNiMdANaM / / saMsArapurakaphalayA,tahacava virAdiyA hoi / / Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va (16) / aba zrI saMghapakA . arthaH-zrA vAta zAstramA kahI ye je jine jagavaMtanI AjA ArAdhana karavAthI nizce mokSa thAya ne teja zrAjhA virAdhavAthI mukha jenuM phaLa De evo saMsAra thAya De .. . .. TIkA:-athavA jinAjJApavAdikI AdhAkarmannojanA. dikA kriyA // sApyavidhikrameNa saMstaraNAdau tadgrahaNAdinA, azunnAya vidhikrameNa vA'saMstaraNAdau tdgrhnnaadinaashunaayeti|| - kiMpunarityA divAkyaM kAkAyojyaM // aMtraca kimityApe punarapi. .. vAkyajede itiprakaraNe // tenaiSAprakRtA rAtrijinamajhanAdikA , kriyAvinaMbanaiva pravacanApra jAjanaiva lokopahAsAspadaM / natveSA: jinaaaapiityevkaaraarthH|| artha:-je jina bhagavaMtanI apavAda mArge je zrAdhAkarma nojanAdikanuM karavU te rupa AjJA te pANa zravidhi krame karIne ni.. vAhAdibatA pALI hoya to azuja jaNI thAya De, ne jo vidhi kame karIne nirvAhAdi nahi thatAM grahaNa karelI hoya to zula jaNI thAya ne to rAtrisnAnAdikanuM zuM kahe e to azunanaNI thAyajA ema e vAkya kAku arthavame jomavU. zrA jagAe ki eTalA padano AkSepa artha karavo. ne 'punarapi e padalo vAkya nedarUpa artha karavo ne 'iti zravyayano zrA prakaraNane viSe eTalo artha karavo. teNe karIne A kahevAne zrAraMja karelI je rAtrie jina snAtra Adika karavAnI kriyA te virmabanA mAtraja ne eTale pravacananI ilakAMza karanArIja tiraskAra karAvanArI dene lokane upahAsa karavAtuM joga zA vAkya nedarUpa vA. teNe Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aba zrI saMghapaTTaka sthAnaka be ne e jina bhagavaMtanI zrajJA paNa nathI ema evakArano artha ve eTale e vAta nice emaja be. - ( 367 ) . TIkA: -- zrahitahetuH saMsAra nibaMdhanaM na pratAyate na vistAyete // kiMtva hitahetutvena pratyAkhyApyata eva // taTuktaM // rAtrisnAtra vidhApanAdijiraho saMsArapallyAM davAtpArzvasthAdi mali lulitayA prAnIyamAnaM janaM // dRSTvA saMprati zuddhadezanamiSAdye pUtkRtiM kurvate, dhanyaistaiH zitadhAma dhAmavizadaM jainaM mataM bhUSitaM // artha:-saMsAra bAMdhavAnuM kAraNa be eno vistAra nathI karatA 'tyAre zuM karIe bIe to e ahitanuM kAraNa ve ema jAlIne pratyAkhyAna karIe bIe eTale e rAtrisnAnAdika koi divasa na karavAM ema pacakhANaja karIe bIe te zAstramAM kahyuM be je pAsathyAdika cora loko baLavAna e e hetu mATe saMsArarupI lUTavAnI jagyA pratye zrI lokane haThAtkAreM lai jatAM dekhIne A kALamAM zuddha dezanArupI miSava te te pAsathyAMdika pAsethI je bomAve bete caMdrakAMti jevA zItala purUSone vanya be ne tethe karIneja zrA jainamata zojita be, TIkA: - idamuktaM javati // jinAjJApi tapaH prabhRtikA zrapavAdikAdhAkarmmAjanAdikA vA yadA vidhinA vidhIyamAnA javaphalA tadA kiMpunarasyApi vizvanAyAH sarvathA jinavacana bAhyAyA rAtrimaGganAdi kAyAvaktavyaM // sutarAmepA javahetureva // ato'hitahetutvena pratyAkhyApate ye na sA tathA pratyAkhyApyamAnA Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (368) / atha zrI saMghapaTTakA - kasyApi puNyAtmanaH svato nivartanAya prjvtiitivRttaarth||17|| arthaH-emAM prakArano pragaTa abhiprAya kahyo beje jina jagavaMtanI AjJA paNa tapa Adika apavAda mArga saMbaMdhI athavA AdhAkarma nojanAdikanI AjJA paNa apavAda mArge je ne jyAre avidhivame tyAre te paNa saMsAra phaLane ApanArI le tyAre to sarvathA jinavacana bAhya evI ArAtrisnAna Adika vimaMbanA saMsAraphaLane Ape emAM zuM kahevU atizayaja saMsAra kAraNa le e hetu mATe ahitanuM kAraNa je ema jANIne pacakhANa karIe bIe eTale niSedha karIe bIe je hetu mATe te niSedha dekhI koi paNa puNyAtmA po. tAnI meLe nivRtti pAmaze eprakAre A kAvyano artha thayo // 19 // TIkAH idAnIM nirvANakAraNamapi nisargeNa jinagRhAdinirmApaNaM gRhiNakumatAdilezasyApyanuveMdhAjhavahetave navatI. tyetatpradarzanAyAha // . . arthaH-have svannAvathI modanuM kAraNa evaM je jinagRha zrA. dikanuM nipajAvaq te paNa gRhasthane kumata AdikanA lezanoM paNa anuvedha thavAthI eTale kumatano mizrannAva thavAthI saMsAranA kAraNa naNI thAya ne e dekhAmavAne kahe be. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - ( 369) . MommannawwamrnwwwwwwwwwwwA - // mUla kaavym|| jinagRhajinaviMbajinapUjanajinayAtrAdividhikRtaM / . daantpovrtaadigurunktishrutptthnaadicaahtN|| syAdiha kumatakugurukugrAhakubodhakudezanAMzataH sphuTamananimatakArivaralojanamiva visslvniveshtH||2|| TIkA-jinagRhaM paramezvaralavanaM jainarvivaM nAgavatIpratimA jinapUjanaM jagavatpratimAyAH kusumAdinirabhyarcanaM jinayAtrA jinAnapratItyASTAhnikAkalyANakarathaniSkramaNAdimahAmahakaraNaM .. arthaH-jinezvara jagavaMta maMdira tathA jinapratimA tathA nagavAnanuM puSpAdikAme pUjana tayA jina nagavaMtane nadezone aSTAhikA natsava karavo tathA ka ANa rayayAtrA ityAdi mahAmaho.. tsava karavAH TIkA:-yamuktaM / / jattAmasavokhanu, nahissajiNe sa kIraI jona ||so jiNajattAjannai tIevihANaM na dANAi // tatoji-'' nagaI cetyAdivaMgoMbahuvrIhirevamuttarapadyayorapi // Adi grahaNAjinavaMdanapratiSTAdigrahaH ihacAsakRjinapadopAdAnaM jagavato'tyaMtatnaktigocaratayA taduddezena vidhinA gRhAdinirmA paNasya paramamuktyaMgatvakhyApanArtha // evamAdi dharmakarmajAtamitizeSaH / / Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (370) - atha zrI saghapaTTakA wwwwwwwwwwwww arthaH-paDhI jinagRha, jinabiMba, jinapUjana, jinayAtrAe sarva padano iMcha samAsa garmita bahuvrIhi samAsa karavo ema prA. galAM je ve pada tene viSe paNa temaja samAsa karavo ne zrAdI zabdane grahaNa kayoM ke e hetu mATe jinavaMdana tathA pratiSThA ityAdikanuM ga. daNa kara. A jagAe vAraMvAra jinapadanuM je grahaNa karavU te to na. gavaMtanI atyaMta naktinuM pragaTa kara teNe karIne je jagavaMtane uddezIne vidhi sahita jina maMdira nipajAvaq tene parama muktinuM aM. gapaNuM je ema jaNAvavAne arthe be. sarva dharmakarmano samUha ejaprakAre De ema uparathI zeSa lebu. TIkA-vidhinA zrutoktena prakAreNa kRtaM nirmApitaM // tathAhi // jinagRhanirmApaNavidhiH zuddhabhUmiparigrahAdikaH // yamuktaM / jivanavaNakAraNa vihI suddhA jUmIdavaMcaka DA . niyagANasaMdhANaM sAsayabuDhIya jayaNAya // .. artha:-je zAstramA kahelo je vidhi te prakAre kayu hoya teja kahI dekhA ne je jinamaMdirane nipajAvavAno vidhi zrA.pra. kArano beje zuddha jUmino parigraha Adika, te zAstramAMkahyo ? je. TIkA:--tavidhApanA naMtaraM caitasminnapizilA pittasAdi ghaTitaptatirUpasaMpratijagavahirahetazuNAnadhyArApyatapUjayAmIti praNidhAnena zrAmasya nagavavinirmApaNaM // tannirmApaNe vidhirayaM Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakA - RANA - sUtradhArasyadAnAdisanmAna pUrvavinavaucityena ghaTitabiMba muulysmrpnnN|| / arthaH-e zAstra pramANe jinamaMdira karAvyA palIe maMdirane viSe zilAnI tathA pitalanI ityAdikanI ghamelI je pratimA tene viSe bhagavaMtanA guNano adhyAropa karIne kema je hAla kALamAM ja-. gavaMtano viraha be e hetu mATe tene pUnuM huM e prakAranA praNidhAne karIne zrAvakane jagavahivanuM nipajAva. te nipajAvavAno vidhi to zrA.prakArano je je sUtradhArane eTale pratimAnA ghamanArane dAnAdi sanmAnapUrvaka potAnA vaijavane ghaTita eTale potAnI zakti pramANe viva dhamavAnuM mUla zrApa TIkA:-yadAda // ina sujhabuddhijogA kAle saMpUraUNa kattAraM // vinavociyamappijA mUlaM aNahassa suhnaavo|| arthH| TIkA // tadevaM jinavive vidhinA nirmA pite pratiSTApitecAyaM pUjana vidhiH // saMdhyAtraye vidhinA zuci rtRtvA jagaviMzraddhAvAn puSpAdijirayati // tamuktaM ||kaale suz bhUeNaM visihapuSphAiehiM vihiNAna // sArathuzthuttagaruI jiNapUzrA ho kAyavA / / / arthaH te jinaviMva e prakAre vidhiye karIne nipajAvesate pratiSThA kare sate zrA prakArano pUjana vidhi ve, je traNa saMdhyAkALane vi vidhie karIne pavitra thazne zraddhAvALo puruSa je te pavitra thazne jagavatAvane pUje The te vAna zAstramA kahI te je. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (372) - atha zrI saMghapaTTakA m MAAN * TIkA:-tathAca tatraca kalyANakAdi dinessuyaatraaprstuuyte|| tatracArya vidhiH // yathAzaktidAnataSazcaraNazarIravijUSAjina guNagAnavAditrAdikaraNaM // yadAha // dANaM tavovahANaM sarIra sakAra mo jahAsatiM // uciyaMca gIyabAzyathuzthuttApi . jaNAzya // arthaH-vaLI kalyANa Adika dinane viSe je yAtrA kahI / temAM paNa A prakArano vidhi je je potAnI zakti pramANe dAna tathA tapazcaryA zarIranI zonnA jinaguNanuM gAna tathA vAdina sahita natsavAdikana karavU te vAta zAstramA kahI ne je. TIkA-tathA darzanatapasIpUrva vyAkhyAte vratAni sthUla prANAtipAtaviramaNAdIni ||shraadishbdaa hicitraanigrhgrh| tatodAnaM cetyAdiH // tathA gurordharmAcAryasya naktiH zuzrUSA AgabadanimukhagamanosthitAnyutthAnagaDadanugamanizrAmaNA vizunaktapAnAdidAnacittAnuraMjanAdikA // arthaH-darzana ne tapa te benuM prathama vyAkhyAna karyu le ne bata te sthUla prANAtipAta viramaNAdika * jANavAM ne zrAdizabdayI nAnA prakAranA anigraha grahaNa karavA, tyAra paDI dAna Adika zabdano baMdha samAsa karavo. vaLI guru je dharmAcArya tenI nakti temanI sevA karavI. eTale te jyAre zrAve tyAre sanmukha jaq ne te nave tyAre najuM thaq ne te jAya tyAre pabavAme jaq tathA visAmo karAvavo tathA vizuddha nakta pAna Adika devA ne temanA cittane prasanna karavU ityAdika te jANavI . Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka (373) AM Wome MANE ttiikaaH-yyukt| zrahavA viguru samattadAyagA tANa hAre sussUsA // iMtANanimuhagamaNaM natthANaM na thiesuMca // vissAmaNAsammaM viyANaNuvvayaNa meva jaMtANaM // saMpAmaNameyAeMsamibiyANaM visujhAgAjAvANuvattaNaM taha savapayatteNa tANa kAyavvaMsammattadAyagANaM suppamiyAraMjalaNiyAzrutapaThanaM siddhAMtAdhyayanaM // AdigrahaNAtadarthazravaNamananAdigrahaH // etacca vivekinAvizeSeNa vidheyametatpurassaratvAt sakalapAyuktajinagRhAdi. karaNavidhipratipatteH // yadAda // annesi pavittIe nivadhaNaM ho vihisamAraMjo sAsuttAna najaztA taM pddhmNpddheyv|suttaa atthe ja. , no ahigayaro navari ho kAyavo ||to unnaya visubhati sUyagaM kevalaM suttaMti // arthaH-siddhAMtanuMjaNavU zrAdi zabdathakI tenA artha jA. pavA tathA sAMjaLaq tathA manana karavU ityAdikanuM grahaNa kara eTalAM vAnAM vivekI puruSoe vizeSe karIne karavAM kemaje e prathama kare toja samasta pUrve kaDaM je jinagRha AdikanuM kara tenoja vidhi tenI siddhi thAya e hetu mATe e vAta zAstramA kahI ne je. TIkA:- etadaMtareNasamastasyApi kriyaaklaapsyaaNdhmuuksaamyaaptteH|| tato guru naktizcetyAdi iMchaH ||vaa samuccaye // AdRtaMsa bahumAnaM natvava helayA / etatsakalaMjinagRhAdidAnA digurunaktyAdyanuSTAnaM kimityAha / / syAnavet zha pravacane ananimatakArItisaMbaMdhaH // kasmAdatAha / / ku matetyAdi / tatrakumataparatIrthikasamayAnihitaM kriyAkadavakaMvAucaMbasUryoparAgasaMkrAMtimAghamAlAprapAdAnAdi // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) * atha zrI saMghaTaka Wwww wwwwwwwwwwwwwww wwwwwwranamama / arthaH-e vinAnA sarva paNa kriyA kalApane aMdha tathA mU. kano sarakhApaNAnI prApti thAya je e hetu mATe tyAra par3I guru akti 'ityAdi padano iMca samAsa karavo. vA avyayano samuccayane viSe artha karavo e sarva jinagRha Adika tathA dAna Adika tathA guru nakti zrAdika anuSTAna je vahumAna sahita zrAdara karyu te zrA pravacanane viSe animata nathI. eTale mAnavA yogya nathI. ema saMbaM. dha karavo zAthI ke te sarva kumata je anya darzanI temanA zAstramA kahyo je kriyAno samUha zrApha tathA caMja sUryatuM grahaNa tathA saMkrAti tathA mAgha mAlA ityAdikanuMje pratipAdana tene kumata kahIe. TIkAH-kuguru rutsUtradezanAkaraNa pravaNaH sanmArgadUSaNaparAyaNo dhArmika janakumo paJcatatparaHsukhalola tayAyatikriyA vikalojana vipralipsayAHkarakriyA niSTopivA sAnapUjA - khyAtikAmaH kutsitAcAryaH / kugrAhaH siddhAMtabAhya svamati kalpitasvAnyupetAsatpadArthasamarthanAnuSTAnagocaro mAnasoni niveshH|| - arthaH-ne kuguru je natsUtra dezanA karavAmAM tatpara ne sArA mArgane doSa pamAnavAne tatpara ne dharmavaMta lokane kucha upajava karavAmAM tatpara ne viSaya sukhanI lAlace yatikriyAthI bhraSTa thayeso ne lokane ugavAnI zcAe puskara kiyA kare ye to paNa sAja tayA prajA tathA potAnI khyAtI temanI zvAvALo te'kuguru kahIe, kutsita zrAcArya kahIe, ne kugrAhaM te siddhAMtanI vAhya eTale sikAMtathI nakhaTo potAnI buddhie kalpanA koM ne aMgIkAra kayoM Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka - .AMumAhman - AAMm je asat padArtha tenuM samarthane karanAra eTale pratipAdana karanAra ebuM je anuSTAna eTale kriyA teNe karIne pratyakSa jaNAto je mana saMbaMdhI zraniniveza eTale havAda tene kugrAha kahIe. TIkA:-kuvodho'nyathAvyavasthitasya jagavadAgamArthasyA jJAnAviziSTasaMpradAyAjAvAhA'nyathAparidaH // yadyojayA nAvAdanyathAparichedaH // kudezanA zrutoktArthAnAM saMzayAdajJAnAmithyAninivezAchA vaiparI yena prarUpaNaM // // yamuktaM // siddhAMtAnihitArthAnAM vyatyAsena prarUpaNA // yAgrahAlinivezAde pitA sA kudezanA // arthaH-kubodha te anyathA prakAre eTale bIje prakAre vyavasthita eTale rahelo je nagavAnanA Agamano artha tenuM zrajJAnathI athavA koka viziSTa saMpradAyanA anAvathI eTale zuru guru paraM. parAnA annAvathI vIjI rIte paricheda karavo eTale nirdhAra karavo. tene kuvodha kahIe ayavA venA anAvatho eTale potAnA ajJAnathI tathA tevo ko jJAnI gurU malyo nahi te kAraNathI viparItapaNe je zAstrane jArA, tene kubova kahoe, ne kudezanA te siddhAMtamAM kahelA arthanA saMzaya thakI athavA ajJAna thakI zrathavA mithyAninivezatho je viparIta prarUpasA tene kudezanA kahIe. te vAta zAstramA kahI The je tijhAMtamAM kahelA arthatuM zrAgrahathI usaTo roteja prarUpasa kara tene kuddezanA kahoe. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (176) Mg atha zrI saMghapaTTakA aanwar TIkAH atra ca kugurugrahaNena kudezanAlAjepi pRthagupa', dAnaM tasyAH sakaletaradoSecyo mahatvajJApanArthaM // tataH kumataM cetyAdiH // tAsAmaMzolezastasmAt AstAMkumatAdityaH samagrenyaH kitveSAmaMzamAtrAdapi sphuTavyaktaM nizcitamitiyAvat analimatakAri aniSTavidhAyidhuraMtasaMsArakAMtAraniraMtara paryaTana kaarnnmityrthH|| arthaH-yA jagAe kugurunA grahaNavame kudezanAno bAna thaye sate paNa je kudezanA padanuM juDaM grahaNa karyu te to te. kudezanAno samasta bIjA doSathI moTo doSa ne ema jaNAvavAne arthe grahaNa karyu je. tyAra par3I kutata ityAdi padano jhaMka samAsa karavo. te ku. matAdikanA aMza mAtrathI pUrve kayo je samasta kriyAkalApa te vyartha thAya ne to samasta kumatAdikanI to vAtaja zI kahevI e to vAtaja beTe raho. paNa e kumatAdikanA aMza mAtrathI paNa nizce aniSTakArI thAya be eTale mahA puHkhabame jeno aMta ne evI saMsArarupI aTavI tene viSe e sarva kriyAkalApa paritramaNa karAvanAlaM eTalo zrartha. . TIkA:-etauktaM bhavati // jina pravacanaMhi samyag / jJAnadarzanacAritrasamudAyarUpaM.kumatAdInitu mithyAtva rUpANi tathAca zrAbAdIni kutIrthikakarmANi yaH zrAddhojinArcanA divakartavyAnyatAnItidhiyA samastAnyapi karoti tasya prAktana manAnaM sakalamapi viphalamiti kimatravaktavyaM // yAvadetanma-, yAdekAdikamapi tadaMzAdikaM vAyo vidhatte tasyApyetadevameva // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka: ( 377) arthaH--- e vadhuM kathaM temAM sAra artha vATalo ko beje jina paramAtmAnuM pravacana ve te nizce samyakta tathA jJAna darzana cArinA samudAyarUpI ne kumatAdi samastato mithyAtvarupa be ne vaLI zrAddha Adika je kutIrthi lokonAM karma tene je zrAvaka thazne nagavAnanI pratimAnA pUjanAdikanI peTha yAto ApaNe karavA yogya be evI buddhie karIne te samasta kutIrthikanAM karmane paNa kare be te purupane pUrve he sarva anuSThAna niSphaLa thAya be emAM te zuM kahetuM e sarvamAMthI eke paNa hoya to paNa niSphaLa thAya be athavA teno aMza leza mAtra paNa jo doya to tenuM paNa sarva anuSTAna e prakAre nizce niSphaLa thAya be. TIkA:- pazuktaM // zrAddhaprapAra viza zigrahamAghamAlA saM: krAMtipUrvaparatIrthikaparvamAlAH // pApAvadA vigalaDujvalayukti jAlA jainAH svavezmasu kathaMracayaMti vAlAH // arthaH- je mATe te vAta zAstramAM kahI ve je zrAddha tathA parva maMgAvavI te, tathA sUrya caMdranuM grahaNa tathA mAghamAlA tathA saMkrAMti zrAdika je anya tIrthikanA parvano samUha te pApanejaM vahana karanAra ve ne sarva parva je se sArI nirmaLa yuktinA samUhathI rahita e tene jaina loka potAnA gharane viSe race eTale zuM kare ? naja kare eTale jJAnI hoya te to e parva kare paNa jainI to naja kare. 4 TIkA: -- tathA kugurura piyojUMyAMsyutsUtrapadA nimajJApayati tadAjJayAvarttamAnasya sarvametadbhavahetu riti kimadbhutaMyAvatAyaH 48 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la378) 8. aya zrI saMghapaTTakA padamAtra mapyutsUtraM prarUpayati tadagirApi prayatamAnasya tasya mithyASTitvena tadAjhApravRtte navanibaMdhanatvAt // / arthaH-caLI je kuguru paNa ghaNAMka utsUtra padane kahe be ne tenI AjhAye karIne vartato evo je puruSa tene e sarva kriyA saMtAtuM kAraNa thAya ne emAMzu Azcarya le kemaje je puruSapada mAtra paNa utsUtra prarupe De ne tenA kahyA pramANe je prayatna kare nete puruSane paNa mithyASTipaNe karIne tenI AjJAmA pravatyoM je mATe saMsArakheM bAMdhavApaNuM thAya ne e hetu mATe. TIkAH-yayuktaM // ussUtroccayamucUSaH sukhajuSaH siddhAMtapadyAmuSaH prozaryanavatApakApathapuSaH smygdRshaaNvihissH|| yetuprA. pratijAnate gurutayA jUronkusUrInaho,te cuMbatisahasrazaH zramannarodazrAzcatasro gtiiH|| / artha:-je mATe te vAta zAstramA kahI je je ussUtranA samU'hane bodhatA ne viSaya sukhane nogavatA ne siddhAMta mArganA lopanArane jethI saMsAra tApa ghaNo vRddhi pAme evA kumArganI puSTI karanArane samakita dRSTivaMtanA veSI evA ghaNAka kugurune gurupaNe jANe bemAne be e moTuM Azcarya be. te kucha prANI eTale nIca mANasa hajAro hajAravAra mahAM phuHkhavALI cAre gatIyo pratye bramaNa kare . TIkA:-tasmAdevaM vidhaMsyaguroH parihAra evazreyAn ||ykN // ahitanayataH saMtrastAnAM tRNAMzaraNArthinAM / sugatisa Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakara (379) - AAAAAAW rANanavyAnAM yaH kudezanayAnayA // kunRpasutavahIrSazreNiM ni. natyasilekhayA, javatikuguruH sa tyaktavyaH zivaspRhayAduniH / / arthaH te mATe e prakAranA guruno tyAga karavo eja zreSTa je mATe zAstramA kahyu je kuguru duHkhadAyi evA saMsAra thakI trAsa pAmelA evA ne zaraNapaNAne khoLatA evA navya puruSone sugatirupI mAragane kudezanA eTale utsUtra dezanA teNe karIne nAza kare ne jema nagaro rAjA teno putra paNa tenA jevo nagarote taravAravame je sarvenA mastakane de de tema e kuguru paNa mAthu kApanAraja De mATe mokSanI spRhAvALA puruSoe tekuguruno tyAga karavo. TIkA:-tathAkuyAhasyApyAninivezikamithyAtva rUpatvA-. tabAhulyenatattItrapariNAmatayAvA sarva meta vidhIyamAnamasamaMjasamiti kiMcitrayAvattadanyatamatvena tanmaMdapariNAmatayAvA. tadekadezenApi // arthaH-vaLI kugrAha eTale mAge kadAgraha tene paNa zrAninivezika mithyAtvarupapaNu ke e hetu mATe zrAjinivezika mithyAkhana jene hoya te mAnane nadaye karIne jANIne jUge kAlelo kadAgraha geme nahi te rupapaNuM le. mATe athavA te kadAgrahanu vaDhupaeM e hetu mATe athavA te kadAgraha tIna eTale AkaraM pariNAma pAmavApaNuMThe e hetu mATe athavA te kadAgrahanA eka deze karIne paNa mithyAtvapaNu ke e hetu mATe tathA te sarvanuM maMda pariNAma pA. mavApaj The e hetu mATe emAMnuM harakoI eka hoya to sarva karelu Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (380) - aya zrI saMghapaTTakA - - - tapa Adi anuSTAna aghaTatuM thAya to e sarva hoya temAM ayogyapaNuM thavAmAM zuM Azcarya le kAipaNa nathI. TIkA-tamuktaM / / kugrahAH samayanItivahiSTasvAzrayasvamatikalpananiSTAH mAnasAaniniveza vizeSA grahAzva javAtikRtaste // arthaH te vAta zAstramA kahI je kugraha jete sidhAMtanI nItithI vAhira ne jemAM zrAzrava rahyA lene potAnI maitikaspanAye sthApelA De ne mana saMbaMdhI kozka prakAranA aniniveza vizeSa ke eTale havAdarupa De te jema mAga graha saMsAramA puHkha denAra he tema kadAgraha paNa saMsAra ku:khane AphnAra ke. TIkA:-ataeva jagavat pravacanapratipattAvapikugurukugrAhagrastAnAM dAruNovipAkapratipAdita // yadAha // tuhapavayaNaM pipAviya saMnnAviya sAhusAvagapi // kugrahakuguruharDa naNa apaMtakhutto duiMpatto / arthaH-eja kAraNa mATe jagavaMtanA pravacananI prApti thaye sate paNa kuMguru tathA kugrAha eTale mAge kadAgraha teNe karIne gaLAelA prANIne mahA Akaro vipAka eTale e pApa mahA zrAkalaM phaLa pratipAdana kayu De je mATe te vAta zAstramA kahI ye je tamALaM pravacana pAmIne tathA sAdhupaNuM athavA zrAvakapaNuM suMdara pAmIne je puruSa mATho kadAgraha tathA kuguru teNe karIne haNAyA . eTale juMgA Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTaka (389) mmm kugurunA vacana pramANe cAlanArA te anaMtavAra saMsAra kAdavane viSe khutyA eTale coMTyA The te mahAduHkhane pAmaze. TIkA:-tathA kuvodhasyApi viparyaya jJAnatvena mithyAtvarupa tvAd bahujagavadupadiSTapadArthaviSayaviparyayajJAnarupatatsAkalyenaiva kriyamANa metanakevalaM saMsArAya kiMva'lpatarajinoktArtha viSayaviparyayajJAnarupatadaMzenApi // / arthaH-vaLI kubodhane paNa viparIta jJAnapaNuM be e hetu mATe ghaNI rIte jagavate napadeza karyA je padArtha te saMbaMdhI je viparIta jJAna te rupa je kuvodha tenuM samastapaNuM teNe karIneja je karyu teja kevaLa saMsArajaNI ema na jANavU. tyArezuM to atize alpa jagavate kahelA je artha te saMbaMdhI viparIta jJAna te rupa je kuvoMdha teno aMzamAtra paNa saMsAra jaNI benAvArthaH-vItarAge napadezelo eTale kahelojeakaratenoarthapotAnImatikalpanAe avaLo kare to utkRSTa nAMge anaMto saMsAra vRddhi pAme to samasta vItarAge kahelA padanA artha- mati kalpanAe avako artha kare tetuM to zuM kahevU. TIkA-yadAha // siddhAMtamanyArthatayAvagamya, pravarttamAnA naphalaM vanaMte // viparyayAtkAcatayeva jAtyaM mANikya majJAH privrnyNtH|| artha:-je mATe te zAstramA kaDaM Theje siddhAMtanA arthane vIjI rIte jANIne pravartatA je puruSa te phaLane nathI pAmatA. jema Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saghapaTTakA : www ajJAnI puruSa jAtivaMta mANikya maNine kAca jevo jANIne Apa te mANikya maNInA phaLane nathI pAmato tema. * TIkA:-tathA kudezanAbAhuTyenAnuvihaM sakala meva u. gaitihetaveiti kimAzcarya yAvattadaMzenApi // ataevazrImanmahAvIrasya marIcinnave padamAtrotsUtradezanAnibaMdhanaM jUrinavanamaNaM zrUyate // arthaH-vaLI kudezanAnuM je bahupaNuM teNe sahita je sakala eTale samasta zujakArya temAMja urgatinuM kAraNa hoya temAMzuM Azcarya kema je te kudezanAnA aMza mAtre karIne paNa purgati thAyale. eja kAraNa mATe zrI mahAvIrasvAmIne marIci navane viSe padA caMnI je natsUtra dezanA teNe karIne bAMdhyu je karma te ghaNA navamaNa karavAnuM kAraNa thayuM ema sAMjaLIe bIe. TIkA-yamuktaM // natsUtrapadamAtrasya, dezanenApijaMtavaH // baMtramyate javAMnodhau, nUrikAlaMmarIcivat // arthaH-je mATe te vAta zAstramA kahI je je utsUtra eka padamAtra thIpaNa dezanAye karIne prANI je te saMsAra sasujane viSe ghaNA kALa sudhI marIcInI peThe atizaya bramaNa kare . TIkA:-AgamepyuktaM // phubhavAgamamakahato jahahiyaM bohilAjamuvahaNajahanagaDha visAlojaramaraNa mahotrahI shraasi|| Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTaka (143) NW - arthaH-te vAta zrAgamane viSe kahI je je. TIkA:--atha kathaM punarvidhikRte jinagrahAdaukumatAyaMzAnuvedhaH // ncyte|| pUrvoktAnekakutIrthika mata madhyAdekamapijina gRhAdiSuvidadhato navati kumatAMzAnuvedhaH // tathaikapadAyalposUtranASiNaH kugurorAjJA yA kiMciMdekarAtrisnAnAdikaM jinajavanAdaukurvatoyahAnyupetasugurUktasamastadharmakarmavidhAyinopi kathaMci kugurUktamapirkicittatra vidhAnasya navati kuguru leshsprshH|| artha:-have prativAdI bole le ke vidhie karIne karelA je jinamaMdira zrAdika tene viSe kumatAdikano aMzanopraveza kema thAya. zI rIte thAya ne to teno nattara kahe je pUrve kahyA evA je aneka kutIrthika mata tenA madhyathI eka paNa jinamaMdirAdikane viSe karanAra puruSane kumatanA aMzano praveza thAya . vaLI eka padAdi aTapa paNa utsUtrane kahenAra evA kugurunI AjJAe karIne jina maMdirAdikane viSe rAtri snAtra Adika kAMi eka paNa karanArane kumatanA aMzano praveza thAya ne athavA prApta thayelA je suguru teNe kahyu evaM je samasta dharma karma tene karato evo je puruSa tene paNa ko prakAre te jinamaMdirAdikane viSe dharma karma karanAra kugurunA lezano sparza thAya . TIkA:-tathA dakSiNAdidigavyavasthitAnAM jagavatpratimA nAMslAna vidhAne'smAkamAmnAyastasmAttatrasthitairasmAniravasnAtraM Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (384 ) 40 aya zrI saMghapaTTaka vidhAtavyamityAdyanekakugrAhAnyatamena kuprAhenatanmaMdarariNAma rUpatayAvA tatrasnAtrAdikaracayataH kugrahAMzazleSaH // * arthaH- vaLI bhagavaMtanI pratimAnA snAna vidhine viSe da ki yadi dezamA raheduM evo amAro ghAmnAya be mATe teja dizamAM rahIne zramAre snAtra kara ityAdika aneka prakAranA kugrAda eTale mAThA kadAgraha temAMthI hareka koi kugrAha tethe karIne athavA tenA maMda pariNAma rUpa kadAgradanA aMzathI jina maMdirane viSe snAtra zrAdika kriyAne racato evo je puruSa tene ku. grahanA eTale. kadAgrahanA aMzano praveza thAya be. TIkA:--- tathA jAjasta hiz ityAdyAgamArthamanyathA bujhA tadanusAreNa zrAddhAnAM svasya digbaMdhAdyanyatamaM pratIcatAM kuvodha lvaanussNgH|| tathA'nekotsUtravA dina zrAcAryAde rjUyasyAH kudezanA - yAH ekataraM kiMcitsUtrapadaMza trinaMdyA dikaM tatrakArayataHzrAddhasya kudezanAlezapraveza ityevaM sarvatroktadharmakarmasu kumatAdyanuvedhaH svadhiyA'jyUhanIya iti // arthaH--vaLI je jenI sthiti ityAdi yAgamanA arthane viparItapaNe jANIne tene anusAre zrAvakane digbaMdha eTale dizanuM bAMdha ityAdika hareka koi zravaLI samajaNa tene grahaNa karanArane kubodhanA lavamAtrano praveza thAya be e prakAre sarva jagAe kahAM eva je dharmakarma tene viSe kumatAdikano praveza je te potAnI buddhie karIne kalpanA karI levo. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ong. aya zrI saMghapaTaka (385) ANAM TIkA-nanukathametAni garIyAMsi dharmakRtyAnikumatAdi sezamAtreNApi prtirudhyte|| nahimRNAlataMtunA daMtinaH prativarlDa pAryaMta ityAzaMkyavivakSitArthaprasAdhanAnuguNamupamAnamA / / varanojanamiva snigdhamadhurasusvAdajemanamiva / zvetyupamAnadyotakamavyayaM // viSalavanivezatogaralakaNaprakSepAt // artha:-tarkakari samAdhAna thApe je je A atize moTA dharma kRtya je jinamaMdirAdika te je te kumatAdikanA leza mAtre karIne paNa kema pratirodhane pAme eTale kema ahitakArI thAya kema je kamalanA tAMtaNAvame hAthI je te bAMdhavA na samartha thae tema sagAra kumatAdike karIne e prakAranAM moTA dharmakRtya doSarupa kema thAya evI AzaMkA karIne kaddevAnI kA karyoM evo je artha ternu je siddha kara tene anusarato ke guNa jeno eq napamAna kade ke eTale tenI upamA de. je zreSTa bhojana eTale suMdara madhura sArUM svAdiSTa nojana jema pheranA lavanopraveza thavAthI ahitakArI thAya The tema e sarva dharmakRtya te kumatAdinA lavathakI ahitakArI thAya The A jagAe napamA alaMkArane kahenAra zva avyaya be. TIkA:-zrayamarthaH // dRzIhi viSakaNasyApi pariNAmikAzaktiryayAhRdyamapi vaha pinojanaMdapAdevasakalamasausvAtmannAvenapariNamayati tathA pariNamitaMcatabhujyamAnamapAyAyajAyate yathA tathA kumatAdilezasyApi mithyAtvarUpatvAdevaMvidhamahimAyena mahIyopijinagRha vidhAnAdi dharmakarma svasvarUpatayA naavyti| tathAnAvitaM ca tabidhIyamAnamapi saMsArAya saMpadyana iti // 3 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) - atha zrI saghapaTTakA arthaH-enospaSTArtha AprakAre The ke nemakeranAkarAnI eja prakAranI pariNAmika zakti jeNe karIne suMdara evaM paNa ghaNuM lojana je te kSaNa mAtramAMjae phera je te samasta annane potA jevUja kareeTale potAjeja pariNAma pamALene te prakAre pariNAma pamAbhyu je anna te lojana karanArane nizca nAza pamA tama kumata prAdikanA lezane paNa mithyAtvarUpapaNuM ve e hetu mATe eno e.prakArano mahimA le je jeNe karIne atize moTuM e, paNa jinamaMdira karAvavA Adika dharma karma tene potAnA rUpapaNe eTale. mithyAtvarUpapaNe pariNamAve te. eTale mithyAtvamaya kare ne ne teM mithyAtvarUpa thayu je dharma karma te 'saMsAra jaNI thAya ne eTaleM ghaj sArUM dharma karma ke paNaM temAM mithyAtvarUpI phera naLavAthI saMsArarne kAraNa thAya . : ' ' TIkA:-damatra tAtparya / yadyapi viSayasAdaguNyena jinaM 'gRhAdikaraNaM nisargamadhuraM tathApi tanagavadAjhApuraskAreNaiva suga tiphalAya kalpate nagavadAjJAmatareNa jinarAhAdikaraNepitadArAdha'nA'nAvena tdnupptteH|| arthaH-yA jagAe kahevAnuM zrA.tAtparya ne jo paNa viSaya AdhIna thazne viSaya nogavavAne kAraNe jinagRhAdikanuM je kara, te svAnAvika dekhAtuM to suMdara jaNAya le to paNa.jagavaMtanI zrAjJApUrvaka je kara tene je sugatirupI phaLa ApavApaNuM ne mATe jagavaM. tanI AjhArahita jinagrahAdika kare sate paNa te nagavaMtanI dhArA'dhanA temAM thatI nayI temAM to viSayanI ArAdhanA thAya eM hetu moTe te jinamaMdirAdikane karavAnuM phaLa thatuM nathI. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- atha zrI saMghapaTaka - (187) Sanatan. mammidar TIkAH-kuMtasadevyAdInAM tatkaraNepi dhurgatigamanazravaNAt // zrAjhAsaMpradAnasyaiva tadArAdhanopAyatvAt // yadAda // tumamahIhinadIsasi nArA hijasipalUyatayAhiM / / kiMtugurujattirAge*Na vayaMpaparipAlaNeNaMca // : arthaH-kuMtala devyAdIke paNa te dharmakRtya karyA le to paNa temanI purgati thaDe ema zAstrathI sAMnaLIe bIe. je mATe te. kathu le je. . . TIkA:-tathA // yasyacArAdhanopAyaH sadAjhAjyAsa eva hi // yathAzakti vidhAnena niyamAla phalapradaH // lokepi svAmizAsanaM vinA tadanukulaM kiMcana vidadhAnopi nRtyonasvAmina stoSAya jAyate pratyuta roSAya // tasyAzAjaMgajanitavaidhuryaprAptenA arthaH-vaLI jene zrArAdhanano upAya satpuruSanI AjJAno anyAsa ehIja De potAnI zakti pramANe niyamathI jinamaMdira zrAdikanuM karAvaI teNe karIne phaLa ApanAra thAya ne lokamAM. paNa . ko puruSa potAnA svAmInI AjJA vinA te svAmine anukuLa kAMka kare The to paNa te sevaka svAmine prasanna karavA naNI nathI thato. nulaTo te svAminA roSajaNI thAya The kema je te svAmItuM AjJAnuM nAgavU te thakI thayu je kaSTa tenI prApti thAya e hetu mATe. TIkA:-yamuktaM // jiJcAvi sAmiNo zahajatneNa kuSaMti jena sanigaM // hu~tiphalajAyaNaM te zyaresi kilesamittaMtu // evamihApikumatAdInijagavadAjhA virodhInyatastardazAnuvedhenApi Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c). atha zrI saMghapaTTaka sarvANyapi jinagRha nirmArpaNAdI nitannimittAnyapi jaMgavadAjJA gahetutvAvaphalAnyeva // artha:----e prakAre yA lokane viSe paNa jagavAnanI zrAjJAnAM virodhI evAM je kumatAdika tenA aMza mAtrano paNa praveza tha vArtha sarva paNa jinamaMdirAdikanuM nipajAvakuM ityAdika sarve dharma kArya je te jaMgavAnanI AjJAjaMganuM kAraNapaeM emAM racuM ve e hetu mATe saMsArarUpI phaLaneja apanAeM . TIkA:-samajhapa vittI savA zrANAvajjati navaphalAceva || tittha garuddeseNa vi na tatta sAtaduddesA // zrataevasamyaktazuddhihe. lave karttavyatayA'ni hitAnyapyetAnyasamaMjasavRtyA kriyamANAni tadabhAvApAdakatvena zrUyate // yadAha zrI harinasUrayaH // pA esa deula jipa nimA kA riyAna jIvehiM / asamaMjasa vittI enaya siddho daMsaNalavovi // tadevaM viSalavasaMvalitannojano pamAnena jinagRhAdividhAnasya kumatA dilezasaMsparzinopyana nimatakAritvaM vyavasthita miti vRttArthaH // 20 // prartha---eja kAraNa mATe samaM kitanI zuddhinA kAraNa mATe je zAstramAM karavA yogyapaNe kAM evAM jinamaMdirAdika tene Tha tI vRttie karIne kare to te dharma karma na karyA kahevAya. ema zAmAM pratipAdana yuMDhe te saMjalAya De. je mATe zrI harinasUrie je te hi kAraNa mATe viSa lava mizrita je bhojana tenI upamA devI teNe karI ne jinamaMdira zrAdikanuM je karatuM tene kumataM zrAdikanA Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka : (389) wwwwwww AM - / leza mAtrano paNa sparza thAya to vAMchitakArI te na thAya eTale te jinamaMdira zrAdikane karAvavAnuM phaLa na thAya ema siddhAMta thayo. e prakAre zrA kAvyano artha samApta thayo // 20 // TIkA:-adhunA mugdhajanAkarSaNanimittajinabiMbapradarzanAdidhAreNa liMginAM lokapratAraNaM darzayannAha // . arthaH have noLA khokane ArkaSaNa karavAne kAje jinabiMba dekhAmavU ityAdi chAre karIne liMgadhArI lokane uge le tene dekhAmatA satA kahe be. mUla kAvyam. AkRSTuM mugdhamInAn vajhizapizitavabimAdarya jainN| . tanAmnA ramyarUpAnapavarakamagan sveSTasidhyayai vidhaapy|| . yAtrAsnAtrAyupAyai namasiMtakanizAjAgarAyai zvalezca / zraddhAsurnAmajainaizvalita zva zarvacyate dAjano'yam // 2 // . TIkAH-zrAkRTuMmugdhamInAna jainarvivamAdaya nAmajainejanoyaM vacyata iti saMbaMdhaH tatrAkRSTumiti svavazamAnetuMnatu puNyamarjayituM mugdhA heyopAdepa vicArazUnyatayAdharmazradvAlavastaeva Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Anamnaam (290) - atha zrI saMghapaTTakA - mmmmmmmmins 'jamaprakRti tayAsvahitAhitaparijJAnavaikalpaMsAdhamyAnmInAmatsyAstAn vivaM pratimAM jainaM nAgavataM zrAdaryadarzayitvA yathA nonavyA aihikAmuSmikasukhasAkaTapanidhAnakarUpamidamahahivaMpUjayata naktyeti sAmAnyato'thavA navatpUrvajairetabimAhataM ni: maapit| tathedameva pratyahaM niyamenApupUjan |tto navanirapodameva vizeSeNa pUjanIyaM // . . arthaH-vicAra rahitapaNe dharmanAzramAyuevAje puruSa tehija . jama prakRtipaNe potAnA hitanuM tathA ahita] yathArtha jJAna nathI: mATe e puruSane matsarnu samAnapaNuMDe mATe matsa jevA temane jina nagavaMta saMbaMdhI biMba eTale pratimA tene dekhAmIne eTale liMgadhArI e zrAvaka lokone ema kahe je nonavyAH eTale he nAvika prANI, AM lokanA tathA paralokanA samasta sukhanA nidhi samAna A arhatanuM pratibiMva tene naktinAve pUjo athavA tamArA pUrvaja eTale vRko temaNe A jina pratimA nipajAvI ne eja pratimA nitya pUjana tamArA vRddho karatA hatA mATe tamAre paNa Aja pratimAnuM vizeSe karI pUjana kara. zrA arhatanuM prasAra tathA paralokanA samasyA eTale he nAvika TIkA:-tathAhiba nirmApaNameva saMprati javajaladhinipa' tajaMtutAraNAyAla bhitijavaliH svazreyase navInaM jagavahivaM sva nAnAvidhApanIyamiti vizeSatomugdhajanapurataH prajJApyetyarthaH / kila yatinA dezanAbAreNa jinarvivArcanAdehipuraH phasamupa-. varNanIyaM // tatphala lipsayA tadanusAreNa gRhiNaH svayameva ttrprvRtyupptteH|| kita yAsApanIyamiti vizeSa svazreyase navIna jaladhiniSa Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka wwwY arthaH-vaLI aItnI pratimAna nipajAvaq eja A kALane viSe saMsAra samusamA pamelA prANIne tAravA samartha De e hetu mATe tamAre potAnA kalyANane arthe navu nagavaMtanuM viMva eTale pratimA te potAnA nAmanI navI pratimA karAvavI joie e prakAre vizeSe karIne loLA mANasanI AgaLa prarupaNA karIne eTalo artha The. vaLI sAdhue dezanA dvAre karIne gRhasthanI vAgaLa jina pratimAnA pUjanAdikanuM phaLa varNana karatuM joe ne te phaLane pAmavAnI ThAe gRhastha poteja te prakAranI kriyAdika karavAmAM pravartaze. TIkA:-natu sAkSAt tannirmANa nirmApaNayorupadezo dAtavyastaupadezasya sAvadyatayA yterlissedhaat|| liMginastu kathamA. janmAmIgRhiNo'smAkaM vazyA naviSyatItidhiyA hikameva svArtha kevalaM ciMtayaMtodhUnatayA pUrvapurupasaMbaMdhitAdikrameNa mugdhe. jyo jinarvivamAdarzayati // arthaH-paNa te pratimAnuM karAvaq teno upadeza karavAno yatine niSedha The e hetu mATe ne liMgadhArI to ema jANe je zrA gRhastha loka janmArA sudhI ApaNe vaza kema karIe to thAya evI buddhie thA lokanoja kevaLa svArtha teno dhUrtapaNe vicAra karatA satA prathamato thA jagAe tamArA vRkSo pUjanAdika karatA hatA e.prakArano puruSa saMbaMdha dekhAmavo evA anukrame karIne soLA sokone jinavitra dekhAme . Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapakA-- MAAAAAAAAAAAM - - ANNWWWWWW -- TIkA:-te tu mugdhatvAttadAzayamanavabudhyamAnAzajuzraddhAyutayApUrvavaMzyasnehasvakAritamamatAdinA tatra jinabiMbAdau nityaM avyaM vyayaMte siMgina zceta upayuMjate sveDayeti // navati tadAkarSaNArtha siMginAM jinabiMbadarzanamiti // kimivetyAha // arthaH-ne te joLA lokoto zraNasamajuLe mATe liMgadhArIuno ugavArupa puSTa abhiprAya tene nathI jANI zakatA ne sarasa akAlapaNe vRSaparaMparAthI cAlI zrAvatI ne pUrvajanA snehathakI thaye. lI je mamatA ityAdi kAraNe karIne te liMgadhArIe upadeza karelI je jina pratimA tene viSe nitya avya kharace je. te avya liMgadhArI nane upayogI thAya ne tene potAnI zvA pramANe vApare ne mATe te loLA lokone AkarSaNa karavA eTale potAnA jaNI khecI lAvavAne siMgadhArI jinabiMba dekhAce te konA jevU le to te have kahe je je. TIkAH-bamizaM matsavedhanaM tadane matsya vilocanAya sthApitaM vizitaMmAMsaM tat // vatirupamAne ||tdiv|| yathAdhI. varA matsyAkarSaNAya bamizAgrepizitaM sthApayati teca tadonatayA svApAyamAgAminamavijAvayaMto ganIrAdapinIrAzayAnirgatyamu. gdhatvAttatra lIyamAnAbadhyate evaM liMginopimugdhajanAnAM svakzatAvidhAnAyoktavidhinA bhagavabimAdarzayati natu saMsAranistAraNAya // arthaH-matsane vidhavAnoM je khoDhAno kAMTo tene vajhiza Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka 8 kahIe ne tenI AgaLa matsyane lolAvavAne zrarthe sthApana karyu je mAMsa tenI peThe A jagAe vat pratyayano napamArupI artha karavo teNe karIne bamiza mAMsanI peThe ema artha thayo eTale mAga loka.mAbakhAM kheMcI levAne loDhAnA kAMTAnI AgaLa mAMsano kamako sthApana kare The tene levAnA lonnathI mAulo potAnA e lIdhAthI prANa jaze ema na vicAratAM mahA gaMjIra evA moTA dhomAMthI nIkaLIne te kAMTAnI AgaLa rahelA mAMsane nakaNa karavA jatAMja baMdhana yAmI maraNa pAme De zAthI ke e mAbalAMmAM loLApaNuM rahyu De e hetu mATe. tema liMgadhArI paNa:noLA lokane coLavIne potAne vaza karavAne pUrve kaDaM e prakAranA vidhie nagavaMtanA bivane dekhA De paNa saMsAra tAravAne arthe jinarviva dekhAmatA nathI. - TIkA:-tecazrAjhAH snehAdinA pratyahame vatatpUjanAdikaM * vidadhAnA vivekazUnyatvAdanagavaNabahumAnena pUjAdikriyamA NaM mokSAya natu mamatAdinetyajAnAnA nAvinamAtmano murgatipAtamaciMtayaMto liMginirvazIkRtyasatatamupajIvyaMta iti navati vamizapizitasamAnaM jinarviva miti // artha:-te zrAvaka loka je te snehAdike karIne niraMtaraja tenuM pUjana pramukha pratye kare The viveka zunyapaNuMDe e hetu mATe ne jagavaMtanA guNarnu vahumAna karavU teNe karIne pUjanAdika je kara te mokSa naNI . paNa mamatAdike karIne je karavU te kAMza moda jagI nathI e prakAranA abhiprAyane na jANatA evA je te puruSa potAnA / AtmAnuja purgatimA pamvApaNuM tene na vicAratA evA te lokone Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (396) - aya zrI saghapaTTakA - TIkAHtantra // lokAkarSaNena svanirvAhahetokhiMgiparigrahI* tasya jinabiMbasyottamasyApyasaupAdhivazAt phuHparivArapari vRtarAjAderiva vAMchitaphalAsAdhakatvA jInatAdhyAropeNopa * mAnena sAmyApAdanAdupamAnopameyanAvopapatteH / '', ''arthaH-have uttarakAra kahe je je tuMkaDaM buMve tema nayI kema je lokana AkarSaNa karavA mATe tathA potAnA nirvAhane kAje je liMgadhArIe grahaNa kayu, je jinabiMba te uttama ne to paNa asat upAdhinA vazazrI jema rAjAdika ne te mAcho parivAra teNe karIne vIMTI sIdho hoya te vAMvita phaLa eTakhe hita phaLa tenu sAdhana karI zakato nathI tema hInapaNAno Aropa karanAra evo mAre paNa e bamizamAMsa sAthe e jina biMbanuM samapaNuM pratipAdana karavAthI upamAna upameya nAvanI siddhi thaze e hetu mATe. . TIkA:-nanu tathApi naitapamAnaM jinabiMbasya sNgchte|| siddhAMta kacidapi jinabiMboddezenaivaMvidhopamAnAnupalanAt // arthaH--vaLI te prativAdI AzaMkA kare je ema ne to paNa jina biMbane evI upamA ghaTeja kama kema je siddhAMtamAM ko jaMgAe pasa jinabiMbane naddezIne evI upamA dIdhI dekhAtI nathI. '' TIkAH-iti cenna ttraapyuplbdhH|tthaahishiish maMkha'phalae ityAdyAgame sva nirvAhAdihetucaityAdInAmupameyAnAmatyatasvasamatApradarzanAyopamAnamakhaphalakai rasiMhInaH svAMta nigIrNa Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTaka ( 397) wwwwwwwwwwwwx tayA'bhyavasitAnA mupamApekSayAtizayoktyA'tihInatAyAH pratipAdanAt / / arthaH-siddhAMto kahe je je jo tuM ema kaheto hoya to te na kahe, kema je.te sikAMtamAM paNa ema napamA devA ne e hetu mATe teja kahI dekhA je je 'zIlehamakhaphalae' ityAdika Agama tene viSa potAnA nirvAha Adi kAraNe karAvyAM evAM je caitya A. dika upameya vastu tenI sAthe atyaMta potAnuM samapaNuM te dekhAmavAne napamAna evAM tezratihIna maMkhaphalaka tene manamAMrAkhIne upamAnI apekSAe zradhyavasAya karyo ve eTale nizcaya kayoM ke eTale caityane maMkhaphalakanI napamA dIdhI le tenuM atizayokti alaMkAre karIne atihInapaNAnuM pratipAdana karyu le e hetu mATe. . TIkA:-nupamAyAMAnayorapi svataMtratayA pArthakyena pratIte stulyatAmAtramavagamyate // atizayoktItu kamalamanaMnasikamakhecakuvalaye ityAdivadeva nAmasAmyamupameyasyopamAnena . // yenamaMkhaphalakaiH sarvathAtmanaikAtmyamApAditAni jinabiMvAni maMkhaphalakAnyeva caitAni liMginirvAhahetucaityAni natu jagava- . . divAnIti // arthaH-nupamA alaMkArane vidhe upamAna je caMjhAdikane upameya je mukhAdi e venuM paNa svataMtrapaNe juDaM juiMje nAsana teNe karIne tulya mAtrapaNuMja dekhAya ne ne atizayokti alaMkArane viSe to sthalakamala tathA jaLakamaLa e vene vipe jema kamaLa zabda vapa Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (398) aya zrI saMghapaTTakA AM wwMANMm rAya De ityAdikanI peveja upamAnanI sAthe upameyarnu tulyapaNuMDe je hetu mATe maMkhaphalakanI saMghAthe eka rupapaNAne pratipAdana kayoM je jinabiMba teja maMkhaphalakaja je kema je liMgadhArIe nirvAha kAraNe karyA je caitya te maMkhaphalakanI peThe zrAjivIkA hetu . mATe te. nagavabiMbaja nathI e to pUrve kayUM evaM barizamAMsaja . ' TokAH tathAcAtizayoktilakSaNaM / nigIr2yAMdhyavasAnaMca . prakRtasyapareNayadityevaMca kathaM nAgame evaM vidhApamAnopasaMjasaMjavastathAca siddhAMtAnusAreNopamAnopameyajAvaM nivanataH kaveH kathaM pApalezopi // kathaM coktanyAyena samAnaguNayorujayo stanAvaM anataH kavituH kAvyAnaipuNadoSaprasaMgopItiyukta muktaM prakaraNakAraNa bamizapizitavadityupamAnaM prakRtajina-. biNbsyeti|| arthaH-vaLI atizayokti alaMkAranu lakSaNa the ve je vayaM vastune golavIne avarya vastu eTale paravastu teNe karIne je prakRtavastuno zrAropa karavo te. ze prakArano zrAgamane viSe u. pamAna vastune dekhavAno kema saMbhava nathI zreto saMjava De mATe siddhAMtane anusAre napamAna upameya nAvane bAMdhato evo je kavi tene pApano seza paNa kyAthIja hoya ne vaLI pUrve kaho evo je nyAya teNe karIne samAna 2 guNa te jenA evo je upamAna jAvane napameya nAva tene vAMdhato evo je kavi tenA kAvyamAM mahAparApaNAne viSe doSano prasaMga kyAMdhIja hoya mATe prakaraNanA kartA puruSa je kare te yuktaja kajhuMDe te zuM to je liMgadhArIe grahaNa karelA Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH jinaviMva tene va mAMsanI upamA dIdhI te ThIka kayuM che. ( 399 ) TIkAH - zratracApavitreNa vazipizitenopamAnaM liMgiparigRhItasya jinaviMvasyA'tyaMta deyatAjJApanArthaM // zrAgame'tiheyasyAdhAkarmAdegomAMsAdinaivopamAnopameyadarzanAditi // zra nena copamAnena siddhAMtA niditamaMkhaphalakopamAnasaMvAdinAliMgi parigRhIta jinaviMbasyopAdhikamanAyatanatva mapisUcitaM // 6 arthaH- zrA jagAe apavitra evaM je va kizamAMsa tenI upamA liMgadhArIe grahaNa karyu je jinaviMva tene dIdhI tethI e jinabiMbanuM atizaya tyAga karavApaNuM ve ema jaNAvavAne arthe kasyuM be. Aga - pane viSe atizaya tyAga karavA yogya evaM je AdhAkarmAdika tene gomAMsa AdikanI saMghAtheja upameya paNuM dekhAya De e hetu mATe ne siddhAMtane viSe khaphakhakanI nema upamA dIdhI Dhe tema liMgadhArIe prahaNa karyu je jinaviMva tene upAdhithakI thayuM evaM je anAyatanapapuM tenI paNa sucanA karI ema jANavuM. * TIkA:- tathAhi // bahuzastAvadAgameyatInAM zrAddhAnAM cAyatanasevA 'nAyatanapa rihAropadezaH zrUyate // tatra kimidamAyatanaM kiMvAnAyatana miti // tatraprathamaM pratipakSa nirnayenAyatanasvarUpaM sugamaMbhavatItyanAyatanasvarUpa mucyate // artha:-ghaNIvAra zrAgamane viSe sAdhune tathA zrAvakane thA. tamanuM sevana karavuM ne anAyatanato tyAga karavo evo upadeza sAM Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ( 400 ) atha zrI saMghaTaka - jaLIe bIe temAM yA te zuM zrAyanana ke ke zranAyatana ke evo vicAra kahI ebIe temAM prathama pratipakSano nirNaya karavo teNe karone zrAyatananuM svarupa to sugama ve mATe nAyatananuM svarUpa kahIe bIe. TIkA:- tathAhyanAyatana masthAnaM jJAnAdiguNAnA miti sA mayaM // zrathavA // jJAnAdyA''yadA nijananAdanAyatanaM // // yaduktaM // sAvamAyayaNaM // sohigaNaM kuzIlasaMsaggI || egadvAhutipayA eevivarIya grAyaya // arthaH- teja kahI dekhAne te je anAyatana eTale asthAna te sthAna konuM to ke jJAnAdika guNanuM. eTale jJAnAdika 'guNaM jemAM sthAna karI rahyA nathI tene anAyatana kahIe. e prakA no sAmarthya kI prApta thayo. athavA jJAnAdi guNano thApa eTale lAja tenI hAni karanAra e ve mATe zranAyatana kahIe. te vAta zAstramAM kahI ve je sAvaya jemAM The te zranAyatana jAgAvaM tavA te zuddhapaNAnuM sthAna ve ne temAM kuzIlano saMbaMdha rakho ve mATe e sarva pada eka vALAMThe kema je ene sAvaya kar3o athavA zranAyatana kaho athavA zuddhasthAna kaho athavA kuzIsa saMbaMdhI kar3I ne ethI je viparIta tene zrAyatana kar3hIe. TIkA:- tatradvedhA // lokikalIphona rikabhedAt // zra kimapi yajJAnedAdvidhA // tatra anyato lokikamanAya Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 bhaya zrI saMghapaTaka : A.AmAAAAAAMANNNNNA ww commmmmmmmocummedwaranand tanaMharasadanAdi lAvatovezyAdayaH jinapravacanavAhyasya yathAsaMkhyaM avyarUpasyAzunanAvarUpasya ca satomyasyApi yathAsaMnavaM saMsarga vaMdanasevanAdinA samyagdRzAM jJAnAdividhAtanimittatvAt // arthaH-te anAyatana ve prakAranA eka to laukikane vIjo lokottara e ve prakAranA de . temA laukika paNa avya tathAnAva e ve prakAre temAM avyathI je laukika anAyatana te to ziva maMdira Adi jANavu ne nAvathI je anAyatana te to vezyA dikanuM ghara jANavU. je jinanA pravacanathI vAhya thayu De eTale siddhAMtathI viruddha te avyarupe tathA nAvarupe hoya to paNa e betuM saMsarga, vaMdana tathA sevanAdi je te samakita dRSTivaMta prANIjanA jJAnAdikane vighAtanuM nimitta kAraNa he e hetu mATe te anAyatana tyAga karavA yogya be. - TIkAH-dave rudAi gharA agAyayaNa nAva vihmev|| lozyasonattariyaM tahiyaM puNa lozyaM Namo) khariyA tirikkhajoNI tAlAyarasamaNamAhaNasusANe vagguriyavAhagummiyahariesapuliMdamacchaMdhA // lokottarikamapi nAvato'nAyatanaM suvihitAcAraparicaSTA liMgamAtradhAriNaH zaktimaMtopi saMyama kriyAmaNIyasImapyakurvANAH yatyAnAsAH // yadAha ||shrhloguttriy puNa aNAyayaNa jAvaI muNeyara // je saMjamajogANaM kariti hANi smtyaadi| arthaH-lokottarika je te paNa nAyathI anAyatana e lene Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (402) - aya zrI saMghapakA MAKARAMAASAMAAAAAAAAAILAaian suvihitanA zrAcArathakI jraSTa thayelA evA ne kevala liMgamAtrane dhAraNa karatA ne zaktivaMta ne topaNa atizaya thomI paNa saMjamanI kriyAne karatA nathI evA je yatinA thAnAsarupa puruSa te lokottarikalAvadhI anAyatana je je mATe te vAta zAstramA kahI je. TIkA:-teSAMjaina liMgasthitAnAmazujannAva rUpANAMsatAmA. lApavaMdanAdekhanAyAyahAnihetutvAt // tamuktaM // bAlAvo saM. vAso vIsaMjo saMthavo pasaMgo vA hINAyArehi samma sabajirSi dehiNpmiku|| arthaH te azunna nAvarupa evA ne jina saMbaMdhI je liMga eTale cihna tene viSe rahekhA eTale liMgadhArI temanI sAthe je bolaq tathA vaMdana karavU ityAdikane paNa jJAnAdinA lAlanI hAnInuM kAraNapaNuM . e hetu mATe te vAta zAstramAMkahI te je pAsathyAdikanI sAthe volavaM, temanI sAthe nivAsa karavo, temano vizvAsa karavo tathA temano paricaya karavo. eTale vastrAdika Apaq khe ityAdika vyavahAra te sarvano jinezvare niSedha karelo te. TIkA:-zrataeva jinazAsana sthitAnAmapi teSAM vaMdanAdikaM nivArita mAgame // yadAha // vaMdaNapUyaNasakAraNA sarva na kappaekAuM // loyuttamaliMgINa vikasiMbaMjaunnaNiyaM // pAsatthosannakusIlanIyasaMsattajapamahAvdaM / nAjapataMsuvidiyA. savappayatteNa varjati // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apa zrI saMghapaTTaka (403) * MamamarrNMAMMA - arthaH--eja hetu mATe jinazAsanane viSe rahyA . evA te liMgadhArI puruSonuM vaMdanAdika je te paNa zAstramA nivAraNa karyu le mATe te zAstramA aa prakAranuM vacana je. TIkA:-atha kathaM nirguNatvepi pArzva sthAdInAM vaMdanAdi pratiSedhaH // liMgamAtrasyaiva hi vaMdyatvenAnyupagamAt // tasyaca teSAmapi snaavaat|| liMga grahaNena kathaMcidakArya cikIborapi. yaterjanApavAdazaMkayA tatra prAgevApravRtteH / / artha:-have te liMgadhArI prativAdI bole je pAsaththAdika guNa rahita le topaNa temane vaMdanAdi karavAno kema niSedha karoDo kemaje vaMdana karavU temAM to kevaLa liMgamAnanuja aMgikAra karavApaNuMDe eTale moTA puruSano veSamAtra dekhIne namaskAra karavo. paNa kAMza guNa jovA nahi. ne te liMgamAtranuM dhAraNa karavApaNuM to pAsaththAdikamAMDe ne jo temaNe liMgadhAraNa kayu ho to koI na karavAnuM kArya karavA caze toparA te yatine lokApavAdanI zaMkAye karIne temA pravRtija prathamathI thaze nahi mATe e prakArano guNa e vepamA rahyo The mATe te veSadhArIne namaskAra karavAno paNa kema niSedha karoDo e nAva The. TIkAH-veSagrahaNasya 'dhammararakara vesoM ityAdinopadezamAlAyAmapicAritrarakSakatvena pratipAdanAt // zreNikAdInAmapi jinapravacane pravAdapAraMparyeNa rajoharaNAdimAtrasya vaMdana avpaat|| Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAHARAMMAMAN.. - - 8. atha zrI saMghapaTTakA arthaH-veSa grahaNa karavo te paNa cAritranI rakSA karanAra kemaje te vAta upadezamALAmA pratipAdana karI le je veSa je te cAritra dharmanI rakSA kare ityAdi vacana De e hetu mATe vaLI zre. pikAdIka rAjAe paNa rajoharaNa mAtra dekhIne vaMdana karyu ema jina zAsanane viSe vRddha paraMparAe sAMnaLIe bIe e hetu mATe. TokAH-kiMca navatu saguNasyaikyatevaMdanaM tathApi saMpratijinagaNadharA dizAtizayapuruSavirahe prANInA maMtaraMgazujAzukAdhyavasAyaparijJAnAjAvAnAsmadAdiniH saguNanirguNamunivinAgaH samyagavasApAryate // tasmAnnedAnIMtanajanAnAMyatiguNAguNaciMtayA tamaMdanAdikarnu mucitaM kiMtarhi rajoharaNAdiniMgamAtradarzaneneti // arthaH-vaLI tame ema kahetA ho je guNa sahita je yati ke tenuMja vaMdana ho to paNa yA kALamAM jina tathA gaNadhara ityAdika atizayavaMta je puruSa teno viraha thaye sate prANInA aMtaraMganA je zuddha athavA azuddha evA je adhyavasAya tenuM thAparAne jJAna nathI mATezrAmuni guNa sahita ne zrA muni guNa rahita evA vijAgakarI yathArtha jApavAne ApaNA jevA ko puruSa samartha thatA nathI. mATe A kALanA lokane muninA guNa tathA avaguNa te beno vicAra bonI daine te munine vaMdanAdika kara ghaTe le to rajoharaNa mAtra liMgane dekhIne vaMdana kara temAM to zuM kahevU e to vaMdana karabuja. TIkAH-yamukkaM // Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka kevalamaNo hicanada sadasanavapuvvIhiM virahie ihiM || sumasuddhaM caraNaM // ko jAei kassa jAvaMvA // (tathA) suvihiyaDu vihiyaMvA nAdaM jANAmahaMkhugnamattho // siMgaMtuprayayAmI tigaraNa suddhe jAveti // (809) TIkAH - zratrocyate // yattAvayuktaM liMgamAtrasyaiva vaMdhatvAditi tadayuktaM // saMyamabrahmacaryAdiguNAnAmeva yatyanuSaMgiyAM vaMdha* nAgame'bhidhAnAnnatuliMgasya // ' yamuktaM // vaMdAmi tavaM taha saMjamaMcakhaMtIyavaMjaceraMca || jaM jIvASa nahiMsA jaMca niyattA gir3AvAsA || arthaH- yA jagAe suvihita samAdhAna kare be je tamoe kayuM je liMga mAtra dekhIneja vaMdana karavuM te yukta be. kemaje yatine viSe rahyA evA saMjama tathA brahmacarya ityAdika guNanuMja zAstramAM vaMdana kara kayuMThe paNa liMga mAtranuM vaMdana kara kahyuM nathI je mATe te vAta zAstramAM kahI ve je tamArA guNa je tapa, saMyama, zAMti, brahmacarya, jIvanI ahiMsA, tathA aniyata gRhavAsa eTale eka ThekANe niyamAye na rahetuM ityAdi te guNane huM namaskAra karUM tuM. TIkA: -- liMgamAtrasyatu vaMdyatve nihRvAnAmapivaMdanIyatvApatteH // liMgamAtradarzanasya tatrApyavizeSAt // yamuktaM // Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (406) - aya zrI savapaTTakA - wwwmoran jazte liMgapamANaM vaMdAhI nihae tuma savve // ee avaMdamANasta liMgavi appamANaM te // artha:---jo liMgamAtra vaMdanIka hoya to nihavane paNa vaMdanIkapaNAnI prApti thAya kemaje liMga mAtra dekha te to niva purU pane viSe paNa je e hetu mATe te zAstramA kayu je jo vaMdanapaNAne viSa liMga mAtra pramANanUta hoya to sarva nihavane paNa vaMdana karavAnI prApti thAya paNa nivato zravaMdanIka ke mATe liMga paNa zrapramANika . TIkA:-zratha nihavAnAM saMghavAdhyatayA prakAzitatvenAgame tavaMdanapratiSedhAnnatavidhIyate // pArzvasthAnAMtu tatvenAprakAzitatvAttadvidhAsyataticena // . arthaH-have liMgadhArI AzaMkA kare je je nihavato saMgha thakI bAhira karelA prasika mATe temanuM vaMdana zAstramA niSedha karyu le mATe temane vaMdana nathI karatA ne pAsadhyA to nihavapaNe pra. tika prakAzyA nathI mATe temane vaMdana kara joie. tyAre siddhAMti kahe. jo tame ema kahetA hoto te na kahe. TIkAH-tattayAnughATitAnAmapi sarvAkRtyavidhAyinAM niHzaMkatayA gRhasthavatsakalapApAraMlapravRtyA pravacanoDDAhakAriyAM yatyAnAsAnAM raMgAMgaNavartidarzanavinaMbanArthayarikadipata yatinepathyadhArizailUSA divavaMdananivAraNAt // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMbaMpaSTakA - (47) ..Arua-AMAADHARMA arthaH-kema je te siddhAMtamAM nihavapaNe ughAmA kahI dekhAnyA nathI to paNa sarva na karavAnAM kAryane karatA evA ne niHzaMkapaNe gRhasthanI peThe samasta pApanA AraMjane viSe pravRtti kare The mATe pravacananA uDAha karanArAne jema raMgamaMjhapanA zrAMgaNAmAM eTale nATaka karavAnA sthAnakamAM rahelo ne jaina darzananI vivanA karavAne arthe yatino vetra kaTapIne rahyo evo je veSadhArI naTa tenI peThe kevaLa yatinA AnAsa mAtra jagAtA je te pAsathyA liMgadhArI puruSo temanA vaMdanano nivedha . TIkA:-yadAha // jaha velaMvagaliMga jANaMtassa namohaka dolo // nibaMdhasati naauuraavNdmaannedhuvNdoso| yadapyupadezamAkhAvacanAvaSTaMjena veSagrahaNasyadharmarakSakatvena samarthanaM tadapya saMvadyAnidhAnaM // yadihikasyApimahAtmanaH kadAcitkamAyAdakRtvaM vidhitsorapi veSagrahaNAdilajhAyA tadavidhAnaM tadA kimAyAtamidAnItanaruDhyA nistriMzatvenA'samaMjasavRtyA vyApriyamANAnA . makSipazmanimeSamAtreNApilokApavAdamagaNayatAM liMginAM vepagrahaNasya // arthaH-vaLI je upadeza mALAnA vacananuM zrAlaMbana karIne vepa grahaNa karavo te dharmanI rakSA karanAra te ema je pratipAdana kayu te paNa saMbaMdha vinAnuM kA te eTale te graMthano saMbaMdha jAeyA vinA e tAraM pratipAdana khoTuMde. kema je e graMthano saMbaMdha to A prakArano je koi moTA purupane kyAreka karmanA nadayathI na karavAna kAma karavAnI cA nutpanna yai hoya topaNa vepa grahaNa kareso The Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 408 ) -18 atha zrI saMghapaTTaka mATe zrama kema yAya ityAdika lagAe karIne te kArya karI zake nahi. mATe yA prakaraNamA temAMnuM zuM zrAvyuM, kAMi paNa na zrAyuM. to nirlajapaNe jema tema man2amAM prAve tevAM mAM zrAcaraNa karatA eka zrakhanA nimeSa mAtra paNa lokApavAdane na gaNatA evA liMgadhArI veSa vivakatene to zuM kahetuM TIkA:- nahi te veSAdizaMkayA pikathaM cidakAryA daMzamAtreNApi nivarttamAnA upalabhyate tasmAtsatpuruSavizeSa viSayaM tatsUtraM na sAmAnya viSayamiti na tadbalena veSagrahaNaprAmANyAdadhunAta nAnAM veSamAtrabhRtAM vaMdanaM saMgacchata iti // arthaH- ma je te liMgadhArI veSAdikanI zaMkAye karIne lagAra mAtra paNa na karavAnA kArya thakI koi prakAre paNa nivRtti pAmatA dekhAtA nathI eto na karavAnAM kArya karyA kare ke te hetu mATe e. upadeza mALAnuM je vacana be teno viSaya to koika satpuruSa De paNa e liMgadhArIne e vacanano saMbaMdha lAgato nathI. kema je e sUtrano sAmAnya viSaya nathI je tenuM vaLa laine veSa grahaNa karavAnA pramANapaNA thakI yA kALanA kevaLa veSa mAtra dhAraNa karanAra yatine vaMdana karavAnuM siddha thAma mATe yA kALanA veSa vivaka yatine vaMdana na kara ema siddhAMta thayo. itinAva // , TIkA: - yadapi pravAdapAraMpAryeNa zreNikAderajoharaNadanA nidhAnaM tadapyAgama nirmUlasya pravAdapAraparyasyA prAmANyApagamena nirastaM // nadi zreNikanRpatikathAsvAgame'nekadhA vi Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 atha zrI saMvapaTTakaH ( 409 ) sRtAsvapi kvacictunaH pucasaMyamitarajoharaNa vaMdanaM zrUyate pratyuta dona nimittAgatasuniveSagIrvANAdidarzane tadavaMdanamevopalabhyata iti // arthaH-vaLI je loka pravAda paraMparAe karIne zreNIkA dika rAjAe rajoharaNa dekhI vaMdana karyu The ema je tuM kahuM huM te pA zAstra viruddha nirmULa e loka vAtonI paraMparA te kAM pramANa nathI mATe e tAruM kahetuM jUTuMbe zAstramAM aneka prakAre zreNika rAjAnI kathA vistAravaMta ne to paNa koi jagAe kUtarAnA pUDhanI peThe jAlyuM je rajoharaNa tenuM vaMdana saMbhaLAtuM nathI ulaTuM emaja dekhAya be je devatAdikamuni veSa dharIne dona pamAgavA nimitte AvyA temanuM vaMdana na karyu e prakAre zrAgamane viSe prasiddha dekhAya be. TIkAH - yadapyanyupagamavAdena kiMca javatvityAdinA sAMprataM saguNa nirguNa vibhAgAnavagamena liMgamAtrapraNAmapratipAdanaM tadapya vidita jinAgamasya tevacaH // yatozeSavizeSaviSaya tathA jinAdiva jhasyai ridAnI mA nAma nizcApi dehinAM mAna sAdhyavasAya stathApyAkAreM gitavAhya kriyAdiniraMtaraMgaH prANi pariNAmaH sAmAnyatayA tairapi nizcetuM zakyata ev| tathaiva drshnaat|| arthaH-caLI jo paNa laukikavAdano aMgikAra karIne ema kadAcit vaMdana hoya, paraMtu varttamAnakALamAM saguNa nirgula vibhAga jAegA binA kevaLa liMgamAtra dekhIne praNAma karavo evaM je pratipAdana karyu te to jina paramAtmAnA zrAgamane na jANato evo je para Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka www tuM te tAraM vacana De kema je je hetumATe jina paramAtmA jema samasta nAva jANe tema badmastha puruSa paNa yA kALamAM dehadhArInA ma. nanA adhyavasAyane paNa AkAra tathA ceSTA ityAdi vAhya kriyAdi kAraNe karIne jANI zake le. aMtaraMganA prANadhArInA praNAma sAmAnyapaNe paNa te badmastha nizcaya karavAne samartha thAya le kema je ame kayu e prakAre Aja paNa dekhAya ne e hetu mATe. TIkAH-yamuktaM / sukamasuI caraNaM jahAna jANaMti nahi nANA, zrAgArehi maNaMpihutaha banamatthAvi jaannNti| ataeva jagavatA najavAhusvAminA sauvidityaM lakSayituM vasativihArA dikA bAhya kriyA lkssnntvenopnystaaH|| arthaH-te vAta zAstramA kahI ne je jema avadhi,manaparyavajJAnI, kevaLajJAnI zuddhacAritra tathA azuddha cAritra tene jANe De tema badmastha paNa AkAre karIne mananA adhyavasAyane paNa nizce jANe . eja kAraNa mATe nagavAna nAbAhu svAmie suvihita. paNuM uLakhAvavA sAruM nivAsa tathA vihAra ityAdika vAhya kriyArupa lakSaNa sthApana kayu ne eTale suvihitapaNuM bAhya kriyAthILakhAya le kema je nivAsa karavAmAM ityAdi kriyA lakSaNa dekhIne vukimAna puruSa enA aMtaranA nAvanI parIkSA karIne te purupane vipe suvihitapaNuM satya jANI lene. TIkA-yamuktaM // Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka (411) - thAlaeNaM vihAreNaM ThANAcakamaNeNaya // sakA suvihiyAnAUMnAsAveNaieNaya / TIkAH-lokepyAkAreMgitAdibhireva pArthivAdInAmAMtara prasAdAdinAvaparicchedana vijJAnujI vipravRtInAM vijJaptyAdi pravRttidarzanAt // evamananyupagameca jagadvyavahArojchedaprasaMgAt // kiMca mAjUdatigUDhAzayatayA vakavRttInAM keSAMcinasthaimAna saabhyvsaayaavsaayH|| arthaH-lokane viSe paNa vAdya AkAra ceSTAdike karIneja rAjA zrAdikanA aMtaranI prasannatA zrAdika je nAva tene jApIne catura evA je sevaka zrAdika puruSo temanI rAjAne vijJapti karavI eTale araja karavI ityAdikanI pravRtti dekhAya ne eTale catura sevaka vAhya zrAkAratho rAjAnI aMtaranI khuzI vatine koI kAmakAja kahevaM hoya te kahe . ityAdi vyavahAra pratyakSa dekhAya ne jo ema nadi mAno to jagatanA vyavahArane nuccheda thavAno prasaMga zrAvaze. e hetu mATe vaLI keTalAka gUDha atiprAyavAlA je e hetu mATe vagalAnI peThe nuparathI sArI pravRtti dekhAmatA temanA manano zradhyavasAyano nizcaya udmastha puruSovate kalanAmAM kadApi nahi Ave to paNa vIjAnA to kalanAmAM Avaze mATe te dAMnika puruponA atiprAya jANavAno napAya dekhA The. TIkA:-tathA ca tadanavasAyAt kriyatAM tepAmagAramaIkA divahAMnikAnAmapivaMdanaM // yepAMtvAdhunikanyAyena prakaTaprati Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. atha zrI saMghapahakaH sevinA mativaizasakRtyA navanirapyaM taraMgannAvo palaMnasteSAM tAvadanyupagamyatAmavaMdana miti // arthaH-je te prakAranA dAMnika puruSono aMtaraMga adhyavasAyano nizcaya zrAkAra ceSTAthI na tha zake to temanI parIkSA karIne aMgAramaIka AcAryanI peve temanuM vaMdana paNa karo kemaje parIkSA karavAyI temanuM avaMdanIkapaNuM jaNAya mATe eTale vaMdana na karavU ema rize pragaTapaNe na karavAnAM hiMsaka kAryane karatA evA puruSono uSTa aMtaraMga nAva jANIne tamo tenuM caMdana nivAraNa karo. TIkA:-nanu tathApikRSyAdyakaraNena gRhitya uttamatvAtteSAMvaMdyatvaM saMgasyata iticenna // saMpratikeSAMcittApalaMnnepi sajanIyatayA tadavivanayApi sikAMte gRhiyatidharmabAhyavena gRhinyopi teSAM hInatvapratipAdanAt // artha:-have AzaMkA karIne kahe je gRhastha khetIvAnI Adika kare ne liMgadhArI karato nathI temATe te gRhastha thakI uttamA mATe temane vaMdana karavu ghadita be ema jo tuM kaheto hoya to te na kaheQ kema je zrA kALamAM keTalAkanuM to gRhastha jeja pAcaraNa dekhIe bIe to paNa e vAta lajA pAmyA jevI ke mATe te kaddevAnI vA nathI paNa siddhAMtamAte puruSane unayatraSTa kahyo De eTale gRhastha dharmathI tathA yati dharmathI caSTa kahyo ne mATe e puruSa gRhasthathI paNa hIna ke eTale nIca je e puruSanI apekSAe gRhastha sAro ema pratipAdana kayu:ne. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTA - (413) - MA-- - Mr. ..m ommanm-na-Ammarwmant_ANA - - TIkA-yamuktaM // kesi pisaMjayANaM kehipi guNehi sAvagA ahigA // jamhA te desajaI, zyare puNa unnayo nahA // artha-je mATe te vAta zAstramA kahI je keTalAka saM. jati karatAM keTalAka guNe karIne zrAvaka adhika le. je mATe te zrAvaka dezathI yati be ne e liMgadhArI to unnayathI eTale zrAvaka tathA sAdhu e ve prakAranA dharmathI bhraSTa thayo mATe. TIkA:-nanvevaMyadi sarvathA pArzvasthAdInAM vaMdananiSedhastAda kathaM "kAlammisaMkili"ityAdinApArzvasthAdi paMcakAnyatareNa saMvAsaH // tathA vAyAenamukkAro ityAdinA suvihitAnAmapi tamAgnamaskArAyupadezazca siddhAMtezrUyate iti cettanna / arthaH-have liMgadhArI zrAzaMkA karI pUje je je jo ema sa. rvathA pAsathyAne vAMdavAno niSedha hoya to 'kAlammi' ityAdi zAstra vacane karIne pAsaththAdika pAMca madhye sujate eka puruSa sAthe munine nivAsa karavo kahyo The vaLI 'vAyAe namukAro' ityAdi zAstra vacane karIne suvihitane paNa te puruSone vANIthI namaskArAdika karavAno upadeza siddhAMtamAM sAMnaLIe ThIe te kema ghaTe have suvihita muni eno uttara Ape The je ema tamAre na volavaM. TokAH-sadopAdapi pArzvasyAdisaMvAsAnmahAdoSamekA Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (414) - atha zrI savapaTTakaH - kitvaMyatInAmityekAkitvAtyaMtaniSedhaparyavasAyitvenakAla mmisaMkilike ityAdyAgamasyApavAdikasaMvAsAnidhAyakasyApi sarvadA tachaMdanAprasAdhakatvAt // arthaH-kema je doSa sahita evo paNa pAsaththAdikano sahavAsa te karatAM paNa je ekA ki yatine rahe, e mahA doSa ke mATe ekAkI ravAnA niSedhane pratipAdana karanAra je kAlammi ityAdi Agama te apavAda mArge teno sahavAsa karavAtuM kahe De to paNa niraMtara temanI vaMdanA pramukha karavAnuM pratipAdana nathI karatuM. TIkAH-tathA vAyAe namokAro ityAdirapimlebAdhupapsavAtpArzvasthAdhanAkIrNakSetreSusthityanAve tadAkIpi dene suvihitaiH samAgatya tavaMdanAdyanuvRttyApi svasaMyama kriyAvidhAtavyA // anyathA tAvanmAtratadanuvRttya karaNe tejyasteSAMbahulAghavApatte rityAdihetuniH kSetrakAlAyapekSyA tatraiva aggIyAdAinne khitteannatyahizyanAmi ityAdinA vizeSaviSayatva samarthanAt // artha:-vaLI vANIe namaskAra karavo ityAdi vacana De paNa mlebAdikanA upajavathI pAsathyAnI jagyAvinA vIje rahe. vAno joga na hoya to te pAsaththA sahita sthAnane viSe paNa suvihita puruSoe javU le tenI vaMdanAdikanI anuvRttie karIne paNa potAnI saMyama kriyA karavI ne jo eTavU paNaM na kare to te pAsa Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAPAMMAMAN RAMANAN - - -8. atha zrI saMghapaTTaka (415) : thAnI ghaNI laghutA thAya ityAdi kAraNe karIne kSetrakALa zrAdikanI apekSAe vaMdana karavAnuM kema je teja zAstrane viSe. TIkAH-nanu tathApi yathA'hadivAnAmaIdaguNavaMdhyatve'pi tadguNAdhyAropeNa vaMdanaM vAMchitaphalAvahaM tatpAvasthAdInAMyati guNazUnyatve'piliMgasAmyena tadAropAt tathA ghaTiSyataiticenna // . artha:--prativAdI liMgadhArI AzaMkA kare je je tamoema kahoge to paNa jema arihaMtanI pratimAmAM arihaMtanA guNa nathI to paNa te guNano Aropa karIne je vaMdana kara te vAMcita phaLane thApanAra thAya re tema pAsaththAmAM muninA guNa nathI to muninA je liMgadhAraNa kare The mATe muninA guNano Aropa karIne tenuM vaMdana karavu ghaTaze. have suvihita kahe je ema jo tuM kaheto hoya to teno uttara ApIe bIe. TIkAH-arhadiveSuhyanupayogarUpatvAdyathA guNAnAmajAvastathA doSANAmapi / / tathAconayasyApyanAvAdyuktaM teSusato vidyamAnAI zuNAnadhyAtmamadhyAropya phalArthinAM vaMdanaM // pArzvasthAdInAM tu pratyadalayamANanikhiladoSakalApAnAM sarvathA muniguNojitatvena liMgasAdhAttadguNAropeNa tahidhIyamAnaM kathaMkAraM ghaTAmATIketa // artha:-je arihaMtanA viMbane vipe to upayoga rupapaNuM nathI Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTamA - Nowwwmarwamma Ansa e hetu mATe jema guNano anAva ne tema doSano paNa anAva ke. e prakAre guNadoSa be e nathI. mATe te pratimAnuM vaMdana karavaM te to yukta je. kema je te arihaMtane viSe vidyamAna evA je guNa tenuM zrA. tmAne viSAropaNa karIne phaLanA arthI puruSone vaMdana kara, ghaTIta paNa pAsaththAdika to pratyakSa jaNAtA sakala doSanA samUharupa De, ne sarvathA muniguNavame rahita ,mATe kevala liMganA samAnapaNAthI temanA viSe muninA guNatuM zrAropaNa karavaM te kema ghaTe! naja ghaTe. TIkA:-koyanunmattaH pItimacAkacakyAdisAdhAkAM. canaguNAnAropyArakUTaM kanakamUlyena krINIyAt // tamuktaM // nAjJAhate muniguNAnAdhiropya liMgasArupyataH paricaratyavakI., paMtonyaH // krINAtirukmamititadguNaropaNAko rIti suvrnn| tulayetara unmadiSyoH arthaH-pItaLano pILo cakacakATa dekhIne kevaLa pILA guNathIja suvarNanA guNatuM AropaNa karIne sonAnuM mUla ApIne pItaLane koNa mAhyo puruSa vecAtuM le? ko na le. te vAta zAstramA kahIne te vacana je, sarakhA veSathI liMgadhArImAM muninA guNano Aropa karIne ajJAnI vinA bIjo koNa puruSa tenI sevA kare eto ajJAnIja kare jema pItaLane viSe sonAnA guNano Aropa karIne sonAnA mUlavame pItaLane mahA mUrkha vinA bIjA koNa le tema liMgadhArImAM muninA guNano Aropa karI vaMdana koNa kare, je mUrkha hoya te kare. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka - TIkAH--tasmAdyatkiMcidetadapIti // tasmAnaliMgamAtraM suvihitAnAM vaMdanagocaraH kiMtu guNaH nacaliMgamAtrasyAvaMdyatvechi jAdivadapavAdenApiteSAMvaMdanAnidhAnaM siddhAMte na saMgata iti vAcyaM, tepA manudghATitatvena liMgamAtrasAdhAdapavAdena tA papatte riti // arthaH-te hetu mATe suvihita kAMka liMga mAtra paNa vaMdanIka be. ema nathI tyAre zuM vaMdanIka ? to suvihitanA guNa teja vaMdanIka . TIkA:-nanumAnUvanpArzvasthAdayaH kriyAhInatvAiMdanIyAH // yetugachevahuyatisaMkulatvAtsvamatyA piMmAzuddhayAdidoSa saMcAvanayA tato nirgatya svAtaMtryeNa puSkarakriyAM kurvatite saMyama kriyAtatparatvAdyAnnaviSyatItivet na // teSAmapi sugurutaMpradAyAnAvAt samyagAgamArthAparijJAnenaviparyastamatitayotsUtranApitvAt // kugrahAdchuSkarakriyAkaraNepyuttApavAdadevakAlAdi viSayavinnAgAnavavodhena pravacanamAlinya kArivAcatitva niSedhAt // arthaH-prativAdI bole te je pAsathyAdika kriyAhIna le mATe vaMdanIka na yArDa paNa jenA gacane viSe ghaNA yatithI saMkukhapaNuM ghaDe The. e hetu mATe pimano azuddhi Adika doSanI saMnAvanA karIne te jagAmAMthInIkaLIne svataMtrapaNe puSkara kriyAne kare . te saMyama kriyAne viSa tatpara te e hetu mApe vaMdanIya thaze Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) 19. aya zrI saMghapaTaka www. have suvihita bole je je ema tamAre na bolavU kemaje sArA gurunA saMpradAyano annAva ne e hetu mATe samyak zAstranA artha- parijJAna nathI mATe enI avaLI buddhi thai le mATe utsUtranASIpaNuM ene radyu De e hetu mATe, ne vaLI kadAgrahathI sukara kriyA kare ne to paNa utsarga, tathA apavAda kSetrakALa ityAdika saMbaMdhi vijAgano ene bodha nathI mATe pravacanane malina karanAra ne eTale jinazAsananA kalaMkarUpa be, ne je e prakArano puruSa be, tene viSe yatipaNAno niSedha je. e hetu mATe te vaMdanIka nathI. TIkA:-tathA cAvaMdanIyatvAcabahumAna vidhAyinAM cotpathAnumodanena urgatipAtapratipAdanAt // yadAha // jena taha vivajaththAsammaM gurulAghavaM ayANaMtA / saggAhA kiriyarayA pavayaNakhiMsAvahA khuddA // pAyaM aninnagaMhI tamAna taha ukkarapikuvaMtA // bAvana te sADU khaMghAharaNeNa vineyA // tesiMbahumANeNaM ummaggaNumAyaNA aziphalA // tahmA titthayarANA viesu juttuththa bahumAyo arthaH-vaLI e liMgadhAro avaMdanIka e hetu mATe temanu bahumAna karanAra puruSone paNa unmArganI anumodanA karavI teNe karIne temanu murgatimAM pamavApaNAnuM zAstramA pratipAdana karyu . te zAstranuM vacana e je . TIkAH-tasmAd guNavatAmeva vaMdanaM zreyo naliMgakriyAmAtradhAriNAmiti // tathA pUrvavAdajJAtaguNadoSopiyatiH paryu Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 atha zrI saMghapaTaka - - - pAsanIyaH prathamaMyAvatparizIlanena tasyAdyApidoSopalaMno na navati // taupalanetu sopidUrato vrjniiyH|| arthaH-mATe guNavAnanuM vaMdana kara, eja ThIka . paNa kevakSa liMgakriyA mAtrane dhAraNa karanAranuM vaMdana kara, e vIka nathI. temaja prathamathI jenA guNadoSa jANyA nathI evA paNa yatinI napAsanA karavI. paThI teno paricaya karate karate Aja sudhI paNa doSa dIgamAM na Ave to tenI upAsanA karyA karavI ne jo doSa dIgamA Ave to teno paNa dUra thakIja tyAga karavo. ttiikaa:-|| yadAha ||shrmunniygunndosN pAsi sAhuvesaM, paDhamamasaDhanAvAlehasussaMjayaM ca // puNavakusakusIduttinamussutajAsiM ? visavisaharasaMsaggiMva ujkeha tuoti // atha pAvasthAdivaMdane kodoSoyenaivaM siddhAMtapratiSedha iticet ayazaH karmabaMdhAdi ritibrUmaH // tamuktaM // pAsatthAI vaMdamANasta neya kittIna nijarA hoi // kAyakilesaM emeva kuNaztahakammavaMdhaM ca // artha:--have pAsathyAdikane vaMdana karavAmAM zo doSa le. jeNe karIne e prakAre siddhAMtamA niSedha . ema jo tuM kaheto hoya to teno uttara kahIe ThIe je tethI ayaza maLe tathA karmabaMdha thAya ityAdi dopa pAsatyAne vaMdavAmA rahyA te zAstramA kayuMThe je Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA ~ - TIkA:-nanunnavatvasadAcAragurUNAM vaMdanAdayazaH karmabaMdhastukutastyastatkAraNasaMkvezAyanAvAditicet na // tadane tadasaskriyAnumodanenA'nyeSAmapi bahUnAM tdvissybhumaanotpaadnaakrmbNdhopptteH|| arthaH-viMgadhArI AzaMkA kare The je asat AcaraNa karanAramA moTA evA je puruSa temanuM vaMdana karavAthI, athavA asat zrAcaraNa karanAra evA je guru temanuM vaMdana karavAyI apayaza thAya paraMtu karma baMdha to kyAthI thAya karma je te karma baMdhanAM kA. raNaM evauM je saMkleza AdikaM teno anAva ke e hetu mATe. have suvihita eno uttara Ape je je, ema tamAre na bolaq kema je eMvA asat puruSarnu vaMdana kare to tenI asakriyAnI anumodanA thAya teNe karIne bIjA ghaNAkaM puruSo te asat puruSatuM bahu mAna kare tethI ene karma baMdhanI utpatti thAya be. e mATe tenuM vaMdana na kara. tara thAnA anAvasakarma baMdhana TIkA:-yadAha kizkaMmaMcapasaMsA, suhasIlajakamikamma bNdhaayaa|jeje pamAyagaNA tete nvvuuhiyaahoNti|| kiMca taiH sArka saMvAsamAtrasyApiyathAkramamasevyatAgarhitatvApattyAdRSTAMtAcyA siddhAMtesuvihitAnAM niSedhapratipAdanAt // yamuktaM // asuraThANe pamiyA caMpagamAlAnakIsIse // pAsatthAzcagaNesubaha maannaaNthapujaa|| pakaNakule vasaMto sanaNIpArovi garadina ho| // zyaMgarahiyAsuvihiyA, manji vasaMtA kusIlANaM // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - (521 ) - artha-vaLI te liMgadhArI saMgAthe nivAsa mAtrano paNa siddhAMtane viSe ve dRSTAMte karIne niSedha karyoM je. e vAta zAstrane viSe kahI ye je anukrame asevavApaNuM tathA niMditapaNuM prApta thAya maatte|| TIkAH- // pradeSastuteSvapinakarttavyastasyatinibaMdhana tvenaannidhaanaat|| kiMtvahokathamamImUDhAnavakoTicarApamapyetati namatamANikyamAsAdya mudhAhArayaMtIti tatsvarUpaMsAnukaMpavinA. vayanirvivekinirupedaiva teSuvidheyA. arthaH-ne dveSato temane viSe paNa na karavo kemaje te ke pato urgatinuM kAraNa je ema zAstramA kAM De e hetu mATe. tyAre zuM karatuM ? to, aho A mUDha puruSo koTAkoTi janmathI paNa duHkhe prApta thaeDhuM je jinamata rUpa mANikya ratna tene phogaTa hAre . e prakAre te liMgadhArInana svarupa anukaMpA sahita nAvanA karatA evA vivekI purupoe temanI napekSA karavI. ttiikaaH--aaydukt|| zyaresuviyapau~so,nokAyavvonavahie so|| navaraM vivANijo, vihiNA sazdhammaniraeNamiti // tadevaM pArzvasthAdi vaMdanasya suvihitAnAMAnAdihAninimittalA dyavasitametaddhInAcArAyatayo'nAyatanamiti // arthaH-suvihitane pAsathyAdikanuM vaMdana karavAyI jJAnAdi Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (521) - atha zrI saMghapaTTakA MAmAWMW guNanI hAni thAya ne mATe hIna AcAravALA yatiyo anAyatana De ema nizcaya koM je. TIkAH-adhunAyatanaM vicAryate // tatrAyatanaM sthAnaM gu. NAnAmitIhApigamyaM athavA zrAyasyatananAniruktavidhinA yatanaM // vaMdanAdinA jhAnA dilAnavistArakAraNamityarthaH // tadapidvidhA // avyattAvanedAttatrabhavyato jinanavana manizrAkRtaM vidhicaityamAyatanaM // arthaH-have Ayatanano vicAra karIe bIe. tyAM zrAyatana eTale guganuM sthAna ema ahI jANavu athavA "zrAya" je khAna tenuM "tana" kahetAM vistAra karanAra mATe Ayatana e prakArano zabda nirukta vidhi thakI siddha thayo. eTale moTA puruSanA vacanathI siddha thayo. vaMdanAdike karIne jJAnAdi lAjanA vistAratuM kAraNa be, eTalo artha jANavo. te Ayatana paNa be prakAranA avya tathA nAva e benedathI temAM avyatho jina javana anizrAkRta evaM jinajavana tathA vidhi caitya te Ayatana jANavU. TIkA:-avyarUpasya satastasya siddhAMtoktavidhipravarttanena javyAnAM jJAnAdivRddhihetutvAt // atha kosauvidhiryatpravR. tyAtat vidhi caitya mityucyte|| tatra nirmApaNe vidhiH prathamameva kiMcidanihitaH / / saMprati nirmApite tasmin pratiSThApiteca sa eva digmAtramabhidhIyate // yamuktaM zrIprakaraNakAraireva sthAnAMtare vidhicaityavidhi pradarzayabhiH Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMbapaTTaka (423) - arthaH-kema je avya svarUpa je jinannavana te siddhAMtamAM kahelA vidhiye karone thaeduM hoya to teNe karIne jJAnAdikanI vR. dinuM hetupaNuM thAya . mATe have A zaMkA karI samAdhAna kare je e kIyo vidhi ? jenI pravartiye karIne te caitya vidhicaitya kahevAya The? to tyAM kahIe bIe je te caitya nIpajAvavAne viSe vidhi je te prathamadhIja kAMka kahyo . have te caitya nIpaje gte tathA temAM pratiSTA kare te teja diza mAtra yA prakaraNanA karanAra puruSe vIjA koI graMthAtararUpI sthAnamA vidhicaityano vidhi dekhAmatAM A kA. vya kayu je. TIkA:-atrotsUtrajanakramonacanaca snAnaM rajanyAM sadA, sAdhUnAM mamatAzrayonacanacastrINAM pravezo nizi // jAtijhAti kadAgrahonaca naca zrAddheSu tAMbUla mityAjJAneyamanizrite vidhikRte zrI jainacaityAlaye // iha nakhad niSedhaH kasyacivaMdanAdau, zrutavidhivahamAnI svatrasarvo'dhikArI // tricaturajanadRSTayAcAtra caityArthavRddhi vyayavinimayaradAcaityakRtyAdi kArya / vyAkhyA // aneti vidhivetye utsUtrajanAnAmutsUtrajASiNAM yatyAdInAM kramo vyAkhyAnaM naMdyAdikaraNAdhikAro nAsti kiM. tadutsUtramiticet ucyate. arthaH-zrA vidhi caityane viSa utsUtra nApaka evAje liMgadhArI yati Adika temano "vyAkhyAnatathAnaMdi ityAdika karavAno adhikAra natho. mATe te nutsUtra kema yayuM ema jo tuM kadeto hoya to te uttara kahIe vIe. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (424 ) - aya zrI saghapaTTaka: MV Ammar TIkAH-svamatikalpita mAgamotItivivAdi cAnuSTAnaM // yadAha // usstta maNuva sacchaMda vigappiyaM apaNuvAittikathaM punaretadutsUtraM jinasadane jAyata iti cet ucyte|| artha:-potAnI buddhiye kalpeIM ane AgamathI rahita evaM je te visaMvAdi anuSTAna te Agama viruSa kriyA je. te zAstramA kaDaM je e prakAra- utsUtra jina maMdirane viSe kema thAya ? ema jo tUM kaheto hoya to teno uttara kahIe bIe, TIkAH-gRhiNA svavittena devavittena vA nATakAdi hetu. kadevajavyavRddhaye yaddevanimittaM sthAvarAdiniSpAdanaM // tathA mahAnahalivikrayeNa bahudevajaviNotpAdanAya gRhiNA yahevadhanena samarghadhAnyasaMgrahaNaM // artha:-je gRhasthoe potAnA dhanavame athavA deva avye karIne nAsu Adika ne kAraNa jenuM evaM deva avyanI vRddhine arthe je deva nimitta sthAvarAdikatuM nIpajAvaq eTale deva avyane vadhAravAne devAvye karIne jagAo baMdhAvI nAmAM levA. tema vaLI moMghAsane viSe vecIne bahu avyanI utpatti karavA arthe gRhastha lokoe je deva dhanavane sAMghAsamA dhAnyano saMgraha karavo te. TIkA tathA yadevahetave kUpavATikAkSetrAdividhAnaM // tathA zulkazAlAdiSutAMmadizya rAjyamAhyanAgAdhikakarotpA Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka (425) AAAAAAA MAMM SAAMAMAnawrimaamanane - danAdutpannena praviNenayadgRhiNAdevapUjanavidhAnamityamevamAdIyunsUtrapadAni yatidezanayAdevagRhe'pi saMjavaMti // arthaH-vaLI je devane kAraNe kuvA vAva ityAdika tathA khetara ityAdinuM karavU tathA koi vastunI dANa levAnI zALAne viSerAjA kara sele temAM koI prakArano nAga rAkhIne adhika kara vadhAravAthI natpanna karelu je avya teNe karIne meM gRhasthane deva pUjA karavI te sarve e prakAranAM utsUtra pada ne te ytin| dezanAe karIne devamaMdiramAM paNa saMjave De eTale thAya be. yagakara uppAyaNAsthAvarAdinirmApaNA siddhAMta nivA yamuktaM // nassuttaMpugaitthaM thAvarapAogakUdakaraNAI // nabhU. yagakara uppAyaNA dhammAhigAraMmi // atra cAdizabdAnnizivalinadhAdigrahAtatra sthAvarAdinirmApaNAdInAM SaTkAyA diraMjAsaMyata vAsAdinA mahAsAvayatvena devanimittaM siddhAMte nivAritatvAutsUtraM // je mATe e vAta zAstramA kahI je A jagAe Adi zavdathI rAtriye nAMda mAMmatro tathA balidAna devU ityAdikano paNa saMgraha karavo. temA je jagADha baMdhAvavI temAM kAya Adikano zrAraMja raho re tathA asaMjatino nivAsa thAya ityAdi kAraNavame mahA sAvadhapaNe deva nimitta karAvavAnuM siddhAMtamA nivAraNa kayu ne e hetu mATe nasUtra . TIkA-etAnyaMtareNApi ca naktimazivajayavyayana ja. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (426) - atha zrI saMghapaTTakA - gavaralaparyAparyApaNAt / / unatakakarotpAdanasya ca vyavahAriNA matyaMtAprItijananAputsUtratvaM // parAprItimAtrasyApi jainamate jagavaDrImahAvIrodAharaNena bahudhA niSedhAt // arthaH-eTalAM vAnAM karyA vinA paNa naktivaMta puruSo potAnA vyano kharca karIne jagavat pUjA karavA samartha thAya ne. e hetu mATe navo kara utpanna karavo teNe karIne vepArI lokone atyaMta theprIti natpanna karavAparyu emAM raDaM ne mATe e utsUtra meM, kema jai jaina matamAM parane anIti mAtranuM paNa je upajAvad teno mahAvIra svA. minA dRSTAMte bahudhA niSedha De e hetu mATe. karavAparNa emakarAna vepArI loga mata TIkA:yamuktaM // dhammasthamuDIeNaM sabastApattiyaM na kAyaI // iya saMjamovi seutthaya jayavaM nadAharaNaM // sotAvasAsamAna tersiappattiyaM muNeUNaM // paramaM abohivIyaM tarDa gaThe iMtakAlevi // TokAH nizi vazinadyAdikasyacotsUtratvaM praagevnaavit| tayAcaivamAyusUtranAriNAM tatra vyAkhyAnAyadhikAreNayAvadu. sUtranASisaMtAnaM yAvajinagRhaMcatahezanayA tatra pravarttamAnAnAM saMtAnakrameNa prajAyamAnAnAMcanAddhAnAMlavakUpa prapAtaprasaMgati arthaH-rAtrie balidAna Apaq tathA nAMya mAMgavI ityAdikanu je utsUtrapaNuM teto prathama dekhAmadhu de. vaLI ityAdika utsUtra Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apa zrI saMghapaTaka - (427) AHMAMMARNAMAARMHARAMMAMAmAommmm - MARAanand - jASaNa karanAranuM te sthAnamA vyAkhyAna Adika karavAno adhikAra thAya teNe karIne jeTalo utsUtranApino saMtAna nete tathA jeTalAM jina maMdira te sarva jagAmAM tenI dezanAe karIne pravartelA loko temane tathA tenA anukrame temanA ziSyo pravarne temane tathA zrAvakane e sarvene saMsArarUpa kUvAmAM pamavAno prasaMga thaze. TIkA:-ataeva kathaMcidagatyAnapAzrayegatAnAM suvihitAnAMmAnUtaddezanAkarNanAtsaMzayAdinA satpathavipratipatiriti tadanAkarNanAya tatpratighAtazravaNasthaganAdayaH prakArAH si. kAMte prdrshitaaH|| arthaH-e hetu mATe ko prakAranA avazya kAma vAste te. manA napAzrayamAM gayA je suvihita sAdhu temane temanI dezanA sAMjaLavAthI saMzayAdikavame sanmArgarnu viruLapaNuM thAya e hetu mATe te dezanA na saMjaLAya tene arthe teno vighAta karavo, kAna r3hAMkI devA, koI zabda kAne na paravA devA ityAdi prakAra siddhAMtamAM de khAmayA te. TIkAH yadAha / emeva ahAvade pamihaNaNAjANa ajayapakanA / gamminisAme suvaNAharaNAya gahieNe // tasmApravidhicaitye tepAMkrama ti|| tathA naca snAnaM rajanyAM sdaa|| prA. gdarzita dopasaMdohAt sadeti sarvakAla mityarthaH // tena kadAcitkasya zrImahAvIramodakaTyANakasnAtrasyAyAdhu Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrIsaMghapaTTakA www www nikaruDhyA rAtrau kaizcinidhiyamAnasya niSedho jnyaapitH|| etena pratiSTAyA zrApa rAtrau niSedhaH sUcitaHtasyAH snaatrpurHsrtvaat|| artha:-te hetu mATe caityamA te lokono pagaja nathI eTase praveza nathIe prakAra vidhikRta zrIjinanu caitya je ema saMbaMdha 2. vaLI rAtrie snAna karavU tenA doSano samUha to pUrve dekhAiyo meM temAM " sadA" zabdano " sarve kALamAM" ema artha karavo tethe karIne kozka vakhata zrI mahAvIra svAmInu mokSa kalyANaka saMbaMdhi snAna zrA kALanI rUDhIe keTalAka rAtriye kare teno paNa niSedha jaNAvyo eTale dekhAyo. eNe karIne rAtriye pratiSTA karavI teno paNa niSedha sUcavyo eTale dekhAyo kemaje te pratiSThA paNa prathama snAtra karyA panI thAya be e hetu mATe. TIkA tathA sAdhUnAM mamatAmadIya mejinagRhaprati mAdika mityAdikAnAsti // gRhasthasyaiva tanirmApaNaciMtAdAvadhikArAtathAca kathaM jinagRhAderyati mamakAra viSayatA // prAzrayazca teSAM nAsti // prAgannihitadoSakalApAt // arthaH-vaLI jyAM sAdhUne mamatA nathI eTale thA jina maMdira tathA pratimA ityAdi hamAro ne ityAdirUpa te jyA nathI ke maje e caityAdikanuM nipajAvaq tathA tenI ciMtA karavI ityAdi. kane viSe gRhasthanoja adhikAra je e hetu mATe vaLI jinamaMdiranI mamatAno avakAzaja sAdhune kyAthI hoya ne te jinamaMdiramA rahe; sana Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) 8. aya zrI saMghapaTTakA - Mov.WMAHAARAMMAMAN - vAno Azraya paNa kyAthI hoya kemaje pUrve caityavAsa karavAmAM dopano samUha kahI AvyA bIe mATe. TIkA:-tathA strINAMpravezonizinAsti / / akAla caripradopaprasaMgAt // tamuktaM // ajANasAviyANa ya akAlacArita dosajAvA // sarami na gamaNaM divasatijAme nisi* khNtaa|| arthaH-tathA vaLI jyA rAtrIe strIno praveza nathI te vAta zAstramA kahI je. TIkA:-lokepi kulavadhUnAM yAminyAM svagRhAihinigacaMtInAM mahApavAdAnidhAnAt // tamuktaM // khagehadehalI tyaskAnizi strI yAtiyA bhiH|| jJeyAkulasthite lopAkulaTAkusajApi sA // daMganItAvapi kulavAlikAnAM nizi khasaMvahinigame daMmpratipAdanAca // arthaH-lokamAM paNa kuLavAna strIne rAtrie potAnA gha. rathI vAraNe nIkaLavAmAM moTo apavAda thAya ema kayu De mATe te zAkhanu vacana je potAnA gharano namaro mUkIne je strI rAtrIe bAraye nikaLe The te strI kuLavAna hoya to paNa kulamaryAdAno lopa karavAyI kusaTA jANavI. eTale vyabhicAriNI jANavI vaLI daMma nI. timAM paNa kuLavAna strI rAtrIe vAraNe nIkale to teno daMga karavo ema pratipAdana karyu te e hetu mATe. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapahakA mamrawwwmmuniwwwwwwwww . TIkAH-zrataeva yativasatyAdau yoSitAmekAkinInAM hi vasepyanekAvarNazaMkAkalaMkAnuSaMgAskaMditatvena pravezasya prati. SedhaH // evaMca yadA loke pirAtrau strINAM gRhanirgamo viruSvastadAkAvA jina zAsane / tasmAtsarvathA jinavezmani nizAyAM yopitpravezo'nucitatvAnnAstIti // artha-eja kAraNa mATe sAdhu AdikanA nivAsamA ekalI strI divasamA praveza kare to paNa aneka avarNavAda thAya, tathA kozne zaMkA pame. tathA kalaMka Ave ityAdi kAraNathI e parAlavarnu sthAna De mATe tenA pravezano niSedha karyoM jyAre ema lokamAM paNa rAtrie strInane gharathI vAraNe nIkaLavAno niSedha to jina zAsa. namA niSedha hoya tenI to vAtajazI kahevI. te mATe sarvathA jinamaMdiramA rAtrie strIno praveza aghaTita e hetu mATe se vidhi caityamAMe nathI. TIkA:-jAtijhAtikadAgrahazcanAsti // tatra jAtikabIgrahaetajAtIyAeva zrAvakA patra jagavad vivasya dakSiNAdizisnAnAdhikAriNonAnyajAtIyA ityaadikH||jnyaatikdaagrh ma. smAnirasmatpUrvajairvAkAritamidaM jinamaMdiraM tato'smat sagotrI evAtrasarvasyAmapi devavittasamudgakA diciMtAyAmadhikArilo. netara ityaadik| arthaH-vaLIne vidhicaityane viSe jAti saMbaMdhI tathA prAti saMbaMdhI ko jAtano kadAgraha nazrI temAM jAti kadAgraha toparame Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (11) AMAMAM - MPAPN AzAtinAja zrAvaka A jagAe jagavad viva saMbaMdhI dakSiNAdika snAna karavAmAM adhikArI ne paNa vIjI jAtanA adhikArI nathI. ityAdi jJAti kadAgraha e je amoe tathA amArA vRddhoe zrA jinamaMdira karAvyu le te mATe amArA gotranAja A sarva devapravya mAlamAdikanI ciMtA karavAmAM adhikArI De paNa bIjA adhikArI nathI ityAdi. TIkAH-saca vidhivetye na saMgataH sarveSAmeva dhArmikazrAjhAnAM guNavatAM tatra sarvAdhikAritvAjidhAnAdanyathA jAtyAdini zrayApyanizrAkRtatvAnupapatte riti|| artha:--e prakArano jAti jJAti saMbaMdhi kadAgraha vidhi vaityamAM nathI, kema je sarva dharmavaMta, guNavaMta evA zrAvakanoja yA adhikAra ve ema kaDaM The ne jo ema na hoya to e vidhityane paNa jAtyAdikanI nizrAe karIne zanizrAkRtapaNAnI siddhi nayAya eTale e vidhicaitya anizrAkRta na kahevAya. TIkA:-naca zrAddhasokasya tAMbalajadaNamasti // nagabadAzAtanApatteH // tAMbUla miti ca taMbolapANetyAdi gAthokAnAM pAnanAjanAdInA mupalakSaNaM // tathA // gandikAvAsana mapyAzAtanA vizeSatvAupalakSyate // ityevaM prakArA shraaaavipiH|| atreSA nizritekasyApi yatyAdanizrayA adhInatayA vinAhata vidhikRte dhutoktavidhi niSpAdite zrIjinacaityAlaye jikalavana iti // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! ( 432) -49 atha zrI saMghapaTTakaH arthaH- vaLI tyAM zrAvaka lokane tAMbUla jakSaNa nathI kema 'je tethI jagavaMtanI zrAzAtanA thAya e hetu mATe tAMbUla zabde 'karIne taMbola pAna ityAdi gAthAmAM kahelAM je pAna tathA jojana ityAdika paNa upalakSaNayI grahaNa karavAM. vaLI gAdI dhyAdika prAsana paNa koi prakAranI zrAzAtanAnuM kAraNa be mATe teno niSedha paNa upalakSaNathI jANavo. e prakAranI je zrAjJA te vidhi De. yA jagAe e prajJA koi yatinI nizrA vinA kareluM je vidhicaitya eTale siddhAMtAM kalA vidhi pramANe nipajAnyuM je vidhicaitya teMne viSe pUrve kathaM te na hoya ema saMbaMdha be. TIkA:- tathA ida nakhallu naiva niSedho nivAraNaM kasyApi vaMdanapUjanAdAvutsUtrASiNAM takAnAM cApivaMdanAdikaM vida "dhatAM naM niSedhaH kriyate // zraddhAnaMgamAstaryAdidoSA prasaMgAt // zrutavidhibahumAnI siddhAMtakramAdaravAn tuH punararthe zratra sarvopa tiH zrAddho vA yathAkramaM vyAkhyAnAdau caityaciMtAyAM cAdhikArI yogyaH siddhAMta vidhividhurasya sAdhvAdervyAkhyAnAdau natatrAdhi kAra ityarthaH // tricaturajanadRSTyAvidhi parazrAddhatrayacatuSTaya * dRzAtra caityadravya vRdhyAdikaM caityacitanaM kAryaM vidheyaM natvekAkinA nispRNApi || lokApavAdAdidoSApatte riti prAsaMgika vRttaiyArthaH // arthaH-vaLI yA jagAe utsUtra jApa kanuM vaMdana pUjana zrA free for aisa paNa amo niSedha nathI karatA, ne vaMdanAdikane karanAra evA je te utsUtra jApakanA jakta loko temane. paNa niSedha Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA (3 ) -rrr. APAMRAPADAM -MAN nathI karatA kema je zraddhAno jaMga tathA matsaranI natpatti ityAdika 'doSano prasaMga thAya e hetu mATe. vaLI siddhAMtanA AdaravALA je sarva yatijana tathA zrAvaka te anukrame vyAkhyAnAdikane viSe tathA caitya ciMtAne viye adhikArI ne eTale yogya . eTale siddhAMtamAM kahelA vidhinuM vahumAna karanAra evo je yati te vyAkhyAna karavAmAM adhikArI tathA evo jezrAvaka te caityanI ciMtA karavAmAM adhikArI ne ne siddhAMta vidhivame rahita evo je sAdhu. Adika te vyAkhyAna Adi karavAmAM adhikArI nathI eTalo artha le ne traNa cAra lokanI dRSTie eTale vidhine viSe tatpara,evAtraNa cAra zrAvakanI dRSTie zrA jagAe caitya avyanI vRddhizrAdika caityaciMtA te vAravA cogya The paNa ekAkI nispRha puruSane paNa e kAma karavA . yogya nathI zAthI ke lokApavAda Adika doSanI prApti thAya'e hetu mATe e prakAre prasaMge zrAvelAM ve kAvya teno artha yA prakAre karate dekhAyo. TIkA evaM caivaM vidhaH siddhAMtAnnihito vidhiryatra vartate tad vidhicaitya manizAkRtaM avyataAyatanaM zevyate iti nAvatAyatanaMtu jJAnAditraya brAjiSNavaH paMcavidhAcAracAravaH suvihitalAdhavaH // zunanAvarUpANAM satAM vaMdanAdinAlavyA. nAM jJAnAdilAna hetutvAt // artha:--- prakArano siddhAMtamAM kahelo je vidhi tejejagAe varate te te vidhicaitya anivAkRta avyatho Ayatana kahIe . vIe. ne jAva thakI thAyatanano jJAna darzana cAritra etraNavame zo 55 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + ( 434 ) jaya zrI saMghapaTTakaH jatA ne pAMca prakAranA ne jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra tathA vIryAcAra tevake zojatA evA je suvihita sAdhu te De kemaje zubha bhAvarUpa evA ne vaMdanAdika vake javya jAtA evA je satpuruSa temane jJAnAdi lAbha thavAnuM kAraNapahuM mAM radhuM ve e hetu mATe. F TIkA: yaktaM // zrAyayapi ya Duvidanve nAveya hoi nAyAM // dabaM mijieDrAI jAvaM mi ya doi tividaMtu // TIkA:- nanu javatvevaM dravyannAvajedenA nAyatanasvarUpaM tathApijinajavanaM na kvacidanAyatana manihitaM // satyamanopAdhikamanAyatanAyatanayoH svarUpamidamuditaM // zropAdhikaM tvanAyatana svarUpa mevaM pratipAdita mAgame // yatra gatAnAM jJAnAditrayavyA. ghAto javati tadvarjayenmatimAn // zratha kagatAnAM sakhyAdhAta iticemucyate // . artha:- liMgadhArI AzaMkA kare be je dravyabhAva bhede karIne e prakAre anAyatananuM svarUpa ho, to paNa koi jagAe jinajavana khanA. yatana kyuM nathI tyAre siddhAMtI bole be je e vAta satyabe paNa upA dhi thakI thayuM je anAyatana ne zrAyatana ebenuM svarUpa thA prakAra ke zAsane viSe temAM upAdhi anAyatananA svarUpatuM yA prakAre pratipAdana ve je, je jagAe gayelA ne jJAnAdi traNano vidhAta thAya to te sthAnakano buddhimAn puruSoe tyAga karavo ne dave tuM jo ema kaheto hoya je kyoM gaelA ne 'jJAnAdikano vighAta thAya ema jo Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTaka - (45) ManmA RAMA tuM pUDhato hoya to teno uttara kahIe bIe. . TIkA-yatra liMgamAtradhAriNaH sAdhavo vasaMti yadAhu ropaniryuktau zrInajavAhusvAmipAdAH // nANassa dasaNassaya caraNasta ya jattha hozvAghAna vajijavajanIrUzraNAyayaNa vajana khipyaM // sugamA // navaraM yatretyAyatane sthAne devadAdau // . * arthaH je jagAe liMgamAtra dhAraNa karanAra sAdhu vase lete - ghaniyuktimAM kaDaM zrI javAhu svAmoe je jJAna darzana cAritra je jagAe vyAghAta eTale nAza thAya to te sthAnane anAyatana jANI tatkALa tyAga karato e prakAre e gAthAno artha sugama ne temA.zrATaDaM vizeSa le je yatra zabdavajhe pATalo artha le je je devaraha thA. dika zrAyatana sthAnane viSe gaye sate jJAnAdikano vighAta thApa ema pada saMbaMdha karavo. TIkA:-nacA yatanazabdenA layamAtramevojyate // tadevagRha miti vAjyaM // AyatanaM devAnAM / / tathA AyayaNaM mi zralogoityanidhAna kozAgamavacanAnyAM loke lokottare ca sAmAnya vizeSAnyAM devagRhasyA nidhAnAt // artha-Ayatana zade karIne sthAnamAtra kahIe TIe ema joM kahetA hoto te na kahe kemaje Ayatana zabde karIne devamaMdira kahevU kemaje devatuM je sthAna tene pAyatana kahIe te vAta - nidhAna kozamAM kahI le je devasthAnaka tene Ayatana kahIe tathA zAkhamAM paNa kaI je jeno loga na thAya te sthAna mAyatana ka. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (436) - atha zrI saMghapaTTakaH - NNNNNNNNMAAVAAVAN hIe. ema thannidhAna koza tathA Agama e venuM vacana je e hetu . mATe lokamAM tathA lokottaramA sAmAnyathI tathA vizeSathI Ayatana zabda devamaMdiranA arthane kahenAra . TIkAH atha kiM tadAyatanaM yat jJAnAditrayopaghAtinimi- . catvA danAyatanaM javatItyAha jattha sAimliyA vahave tinnacittA zraNAriyA mUlaguNappamisevI aNAyayaNaM taM viyANAhi // sAdharmikA liMgataH samAna dharmANo bahavo jinnavRttA braSTAcArA anAyoM mUlaguNatisevino nirdayatayA prANAtipAtAdi prasa: ktA yatra, te nivasati tadanAyatanaM // arthaH-have te anAyatana te zuM to teno vicAra lakhe je jJAnAditraNarnu upaghAtaka te anAyatana kahIe ema zAstramA kathu le te vacana je je jagAe sAdharmika eTale liMgathI samAna dharmavALA ghaNAka judAM judAM AcaraNa karatA bhraSTAcArI anArya loka mUlaguNapratisevI eTale nirdaya paNe prANAtipAta Adikane viSe zrAsakta loko je.jagAe vase be te anAyatana kahIe. TIkA:-tathA jattha sAhammiyA vahave ninnacittA aNAriyA // uttaraguNapamisevI aNAyayaNaM taM viyANAhi sugamA // navaraM uttara guNapratise vino'shukrpimaadigraahinnH|| tathA ||jtth sAhammiyA bahave jinnacittA agaariyaa|| liMgavesa pamiH bannA agAyayaNaM taM viyANAdi // sugamA // navaraM liMgaveSamAtreNa pratibannA AcchAditAH prAkRta lokaiH suvihitenyo'lakSya. mANa vizeSA itiyAvat // iti bAdataH // bhAjyatarataH punarmU Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka na. - laguNa pratisevinaH uttara guNapratise vinazca yatra tadanAyatana miti , gAthA trayArthaH // . artha:-je. jagAe liMga dharavAthI sarakhA dharmavALA ghaNa rahetA hoya ne tema judA judA cittavALA hoya ne anAryane liMga tathA veSa te vebame DhAMkelA jyAM le te anAyatana kSetra jANavu e gAthA sugama ne mATe enI TIkA TIkAkAre nathI karI temAMATavaM vizeSa le je liMga tathA veSa teNe karoneja DhAMkelA be eTale prAkRta lokoeM suvihita munithakI judA jAeyA nathI eTalo artha. e prakAre vAherathI tathA aMtarathI mUlaguNa pratisevi . tathA uttaraguNa pratisevi te je jagAe rahetA hoya te anAyatana kahIe ema e traNa gAthAno artha haiM. TIkA: zrI harijanasUrini vivaraNe pratipAdita iti // zrasya cAyamAzayaH // nahi rujAdigRhatra tsvarUpeNa jinannavanamanAyatanaM // kiMtU pAdhivazAt // upAdhizca tatra liginivaasH|| zrataevoktaM // yatra nivasaMti tadanAyatanamiti / tathA ca yadi te jinajavane nivasati tadA tannivAsaupAdhikatvAd navati jinanavanasyA.nAyatanatvaM // arthaH-je harinajarie vivaraNa karyu le temAM pratipAdana kayu le teno abhiprAya e le je zivamaMdiranI peThe svarUpe karIne jinannavana anAyatana nathI tyAre zuM to napAdhinA vazathI anAyasana ne temAM napAdhi zoThe to khiMgadhArIno nivAsa e rUpa upA Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38). .. atha zrI saMghapaTTakA maa - ghile eja hetu mATe kathu be je jagAe liMgadhArI rahe te a. nAyatana kahIe. vaLI te liMgadhArI jo jinannavanamAM rahe to jinanavana paNa temanA nivAsarUpI upAdhithI zranAyatana yAya be TIkA:-upAdhyaparAdhena svarUpata AyatanasyApi tasyAnA shrynniiytvaat|| dRzyateco pAdhivaiguNyA upAdhimataH saguNasyApyanogyatvaM // yathA jujaMgasaMgA caMdanataroriti navatyaupAdhika masyAnAyatanatvamiti // ataeva gavatA nasabAhusvAminA nAyatanasvarUpavicArAtparataH AyatanavicAra prakrame jAvAya tana svarUpaM pratipipAdayiSatA prathamaM nAmi nahoti vihaMta ityanena jJAnadarzanacA ritrapavitramunilakaNamanaupAdhika nA. vAyatana svarUpamanidhAya tannivAsopAdhikatvA tadAnayasyApyAyatanatvaM // artha:-nupAdhi je liMgadhArI temanA aparAdhathI svarUpayI zraAyatana evaM paNa jinannavana tenA AzrayanuM na karavApaNuM be e hetu mATe e jinajavana anAyatana kahIe lokamAM evaM dekhAya je upAdhinA doSathI napAdhivALo guNasahita hoya topaNa tenuM anogya pahuMjema sarpanA saMbaMdhathI caMdanavRdanuM ne tema mATe jinamaMdirakheM napAdhithI anAyatanapaNuM thayu je. eja kAraNa mATe javAhu svAmIe anAyatananA svarUpano vicAra karyA panI Ayatanano vicAra zrAraMja kara sate nAvaAyatananA svarUpane pratipAdana karavAnI cAe prathama jAmi ityAdigAthAe karIne jJAna,darzana, cAritra e traNavame pavitra payelA je muni te ladae, jenuM ne liMgadhArIrUpI upAdhi jemAnapI Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha bhI saMdhapaTTakaH (439 ) evaM jAva zrAyatanuM svarUpa kahone te muni nivAsarUpI napAdhi jemAM rahyo be te sthAnakane paNAyatana kahI e ema kayuM ve te vacana kar3e be je. TIkA:- jattha sAmmiyA bahave sIlavaMtA bahussuyA || caritAyAra saMpannA zrAyayaNaM taM viyANA hi // ityanena pratipAditaM // liMgapravacanAbhyAM sAdharmikAH zilAdimaMtaH sAdhavo yatra nivasaMti tadAyatana miti tatra vyAkhyAnAttatkasya hetoH taDupAdhisannidhAnA dupAdhimatastadrUpatA javatIti jJApanArthaM // arthaH- je jagAe sAdharmika ghaNA rahyA hoya te kevA che to zIlavaMta be tathA bahuzruta be tathA cAritrAcAravane sahita be evaM je sthAnaka te Ayatana e prakAranaM jANo. e gAthAvame AyatananuM svarUpa pratipAdana karyu, paDhI tenuM vyAkhyAna e prakAranuM karyu; je je jagAe liMga tathA pravacana e ve vane sarakhA jAtA ne zIlAdi guNavALA sAdhu je jagAe rahetA hoya te prAyatana kahIe mATe e prakAramA vyAkhyAna karavAnuM zuM kAraNa ve to te liMgadhArI tathA te prakAranA suvihita muni te ve rUpa je upAdhi tenA saMbaMdhayI sthAna paNa e ve prakAranuM thAya ve ema jagAvavA vAste e prakAranuM je vyAkhyAna karyu je nAdArthaH je liMgamAtra dhArInA nivAsathI jinamaMdirAdika zrAyatana eTale zrAzraya karavA yogya evAM sthAnaka pA anAyatana yAya ke eTale tyAga karavA yogya thAya ve ne suvihitanA nivAsayI sthAnaka mAtra Ayatana thAya ve eTale janprANine mArya karavA yogya thAya be. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aamanawwwwwww M 9. atha zrI saMghapaTTaka TIkA:-zrataeva harijaprasUriNA' jinajavana vidhApanajUnAgaM nirupayatAtapaMcAzake kutsitalokAkIrNapATakAMtarnirmite jinagRhe sAdhUnA mupapAtena cAritranaMgaprasaMgA natra tadvidhApanAnAvaH prdrshitH|| . yamuktaM // . . . . . . aeesaMmi na buDhI kAravaNe jiNaharassa naya pUyA // . sAhUNa maNaNuvArDa kiriyA nAsou uvavAe // . arthaH--eja kAraNa mATe harilajasUrie jinannavanane sthA. pana karavA yogya evo pRthvIno nAga tetuM nirUpaNa karatI vakhata paM. cAzaka nAmA graMthane viSe karbu je niMdita evA je loka teNe sahita evo je pAmo temAM nipajAvedUM je jinamaMdira tene viSe saa| dhunu Agamana thAya teNe karIne sAdhunA cAritrano jaMga thavAno pra saMga Ave te hetu mATe te pAmAne viSe jinamaMdira karavAno niSedha dekhAgyo . . TIkA:-nacai tAvatA tasya nA nAyatanatvaM jJAnAdinavighAtahetutvasya talakSaNasya tatrA pyupapadyamAnatvAt // tasmAtsika mupAdhidoSA jinannavanasyA pyanAyatanavaM jJAnAditrayavidhAta hetutvasya tahadayasya tatrApyupapadyamAnatvAt // tasmAsijhamupAvidoSA jinanavanasyApyanAyatanatvamiti // arthaH-vaLI e vAta kahI teNe karIne te jinajavananuM zra.. nAyapatanapaNuM na zrAvyu ena nathI tyAre zuM to anAyatanapaNuMja zrAlale kamaje anAyatana e lakSaNa de je jJAnAdi RNanA vidhAtarnu Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 441 ) 48 atha zrI saMghapaTTaka je kAraNa hoya te nAyatana kahIe te lakSaNa to e jina maMdismAM paNa zrAvyaM e hetu mATe upAdhinA doSathI jina javananuM parA anAyatanapa siddha thAya be. iti. TIkA:-anizrAnizrAkRtayo ranyeta radeta dadhikRtaM jinabhavanaM bhaviSyatIti cenna talakSaNAnupapatteH talakaNa maMtareNa ca lakSyasya tattayA vyavasthApayitumazakyatvAt // prarthaH -- prativAdine kahe ve ke tu ema kahe ve je anizrAkRta tathA nizrAkRta e bemAMtu eka yA jinajavana paNa haze paNa ema tAre na kahetuM kema je e benuM paNa lakSaNa zrA jinajavanamAM maLatuM nathI zrAvatuM ne te lakSaNa maLyA vinA lakSya vastunI sthA panA karavA samartha na thavAya aiTale je vastumAM vastunuM lakSaNa na hoya tene te prakAranI na kadevAya liMgadhArIe nivAsa kareluM jinamaMdira mAM nizrAkRtanuM lakSaNa paNa maLatuM nathI AvatuM ne anizrAkRtanuM paNa lakSaNa maLatuM nayI zrAvatuM TIkAH tathA hi // naitada nizrAkRtaM // atrotsUtretyAdinA prAganiditasya tallakSaNasya vidhirodhaso'tra vivakSitacaitye'navarataM pravatA sarvathA tadviparItenA'vidhizrotasA samUlakAyaM ka pitatvAt // artha -- teja kaha | dekhAne The je e jinajavana nizrAkRtanayI kema je atrotsUtra ityAdi pUrve kanuM je vidhi sahita karavA pa - Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (HRS - atha zrI saMghapaTTaka wwwwwwwwwwwwwwwwwwam - amamaAAMAne rupa anizrAkRta lakSaNa tenuM A caityane viSe niraMtara vahana thato ne sarvathA lakSaNarahita jethavidhino pravAha teNe karIne mULamAthIja vidhi bakSaNanuM javApaNuMDe he hetu mATe. TIkA:-nApyetannizrAkRtaM // nizrAkRtaM hi tamucyate // yatra dezakAlaviprakarSAdinA suvihitaguruzikSAdivirahA baithikhyAtizayena dezataH pArzvasthAvasannAdilAva mApanAnAM zuSprarUpakANAmapi sAtalolatayA tathAvidhaMvidhi manupadizatA mapravarttayatAM cacaityAhahirnivAsepi taciMtAparANAM yatInAM nizrA vrtte|| arthaH-vaLI e caitya nizrAkRta paNa nathI kemaje nizrAkRta to tene kahIe ke je deza kALanA viparItapaNAdika kAraNe karIne tathA suvihita gurUnI zikSA ityAdikano je viraha te thakI je zratizaya zithilapaNuM teNe karIne tathA dezathakI pAsathyA, nasanna ityAdika nAvane pAmelA ne zuddha prarUpaka ne to paNa sAtA sukhane viSe lolapI be; e hetu mATe te prakArano vidhi mArgane upadeza : karatA tathA na pravarttAvatA ne caityathI bAraNe nivAsa kare le to para te caityanI ciMtA karavAmAM tatpara evA je yati tenI nizrA je gAe varne te te nizrAkRta kahIe. TIkA:-yatraca zrAjAnAM zrAvRjhaye suvihitasUrayopi kadAcighyAkhyAnaM viddhti||nsnaavi ya tattheve tyAdi tathAptari* ti samosaraNa mityAdi prAkapratipAdita vacanAt // nacokta. sadhyA tmakRtacaitye kiMci upalanyate. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA - MumAram mamiwana arthaH-je jagAe zrAvakanI zraddhA vadhavAne arthe suvihita sUri paNa kadAcit vyAkhyAna kare , 'usanAvi' ityAdi vacana:vame te vAta prathama pratipAdana karI ne e hetu mATe e vAta sAMjaLIne liMgadhArI zaMkA kare je A kachu je lakSaNa temAMthI kAMDa paNa A liMgadhArIe nivAsa karelA caityamAM Ave ? tyAre suvihita kahe le je kAMza paNa nathI zrAvatuM. TIkAH-tathAhitatra ||srvdaaN tarnivasaGgireva pAvasthAditiH sakalaciMtAvidhAnA chAlAnAM cAtyaMtakudezanAvAsitAnAM vidhipathamAtsaryeNa tatsAhAyaiva pratyavasthAnAda dUrotsArita suvihi.tAnAM tatra vyAkhyAna vidhAnaM / / tathA ca kathametannizrAkRtaM syAt // . arthaH-teja kahI dekhAme je niraMtara caityamAMja nivAsa karatA evA je pAlaththAdika te caitya saMbaMdhi kAryane kare temanI bhatyaMta kudezanAvame vAsita thayelA eTale kudezanA rUpa thayelA je zrAvaka tenI madhye vidhi mArga sAthe matsara thakIja jANezuM ema vRddhi pAmato je avidhi mArga tene pravartAvavAne arthe rahA hoya ne zuMevAje te liMgadhArI tethI suvihitanuM vyAkhyAna dUra gayuM temATe e kema nizrAkRta caitya kahevAya. TIkAH-tasmAdanizrAnizrAkRtavyatirikta liMginiradhyAsitaM tRtIyameta danAyatanAnidhAnaM caitya mannyupagaMtavya miti ||n. .. nunityanaktikRtasAdharmikamaMgalacaityajedA ucaturvidha caityaM si. . dAte parisaMkhyAyate ||jktikRtsy nizrAnizrAkRtanedena hai Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ((EY) jaya zrI saMghapaTTakaH - vidhyAtpaMcavidhaM vA // artha:-- hetu mATe nizrAkRtatathA nizrAkRta e bethI rahita liMgadhArI nivAsa kareluM trI juM zrA anAyata nAma caitya De ema jA. tyA AzaMkA kare be je siddhAMtamAM nitya caitya pratikRta caitya, tathA sAdharmika caitya tathA maMgala caitya evA nedayI cAra prakAranA caitya gaNAvyAM ve athavA temAM jaktikRta caitya nizrAkRta, zranizrAkRta evA de karIne be prakAranuM be tethI pAMca prakAranAM caitya be. TIkA:-natvanAyatanAkhyasya paMcamasya SaSTasya vAkva citpari saMkhyAnamasti // yadi nAyatana mapyanipretaM syAttadA tadapi nityacaityAdivat parisaMkhyAyeta // na caivaM // tasmAccatvAri paMca 'vA caityAni nAnAyatana miti // yathoktaM // nIyAiMsuraloe nattikyAI ca jarahamAINaM // nistAnislakayA sAhammi ya maMgalAI ceti cenna // arthaH temAM liMgadhArI ema AzaMkA karI kahe je je - -nAyatana nAme pAMcamuM zrathavA bahuM koI jagAe caitya gaeyuM be ne jo 'siddhAMtakArane e anAyatana caitya kaddevAnuM hoya to paNa nityacetyAdikanI peThe ko jagAe gaeyuMja hota paNa ema to koI jagAe gaeyuM nayI mATe siddhAMtakArane mate cAra prakAranAM athavA pAMca prakAranoja cai be. paNa anAyatana nAmanuM caitya nathI te zAstranuM vacana je nitya caitya devalokane viSe tathA jaktikRte caitya naratyAdika kSe viSe nizrAkRta tathA anizrAkRta tathA sAdharmika caitya tathA maMgala caitya e prakAre ve mAM anAyatananuM nAmaja nathI. dave suvi Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 aba bhI saMghapaTTaka AAMANAwwwnnnwwwmwwmannmanna hita eno nattara Ape le je ema tAre na kahevU. TIkAH-anyatIrthikaparigrahItAItpratimAnAM vaMdanAdi niSedhena tasyApyAgame jimatvAt // katha manyathA samyakaprati patisamaye zrAkAnAM nome kappara annatithiyapariggihiyANi arihaMtaceIyANi vaMdittae vA namaMsita evAztyAdinA jagavAn / javAhusvAmI nagavatpratikRtInAM boTikAdi parigRhItAnAM caMdanAdipratiSedha mjiddhiitaa| na hyanAyatanatvaM vinA tatpratiSadhAnidhAna zonAM viti|tsmaa dastyanAyatanaM siddhAMtAnihita miti| arthaH-kema je anyadarzanIe grahaNa karelI jearihaMttanI pratimA tenuM vaMdanAdika niSedha kaheve karIne te anAyatana caityana paNa zrAgamane viSe kahevApaNuM ne e hetu mATe ne jo ema na hoya to samakita aMgikAra karavAne same zrAvakane 'nokappa' ityAdi eTase anyadarzanIe grahaNa karelAM evAM je arihaMtanoM caitya te vaM. dana karavAM tathA namaskAra karavAMnathI kalpatA ityAdi vacane karI. ne nagavAn zrInapravAhu svAmi voTikAdika anyadarzanI temaNe grahaNa karelAM je caitya temanuM vaMdanAdika te pratye niSedha kema kaheta naja kaheta. mATe jo anAyatana caitya naja hoya to te caityanA vaMdanAdikano niSedha karyo te na zonnata mATe zranAyatana eTale zravaMdanIka ebuM caitya siddhAMtamAMja kahe . TIkA-nukte SvevAMtanAvA naitatpRthagastI ticenna tadanAvAt tathAhi na tAva nityacetye'syAMta vaHkRtakatvena tadanAvAnupapatteH / vimAnajavanasanAtanazilocayAdiSveva ca Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakara nityacaityAnAMnAvAt // nApi nizrAnizrAkRtayoH // prAyuktala.' kSaNasye hAnupapattyeva tadata vasyApAkaraNAt // . arthaH-gaNAvelAM je e caitya temAM thA anAyatana caityano paNa aMtarjAva thaze ethI juI nahi pake ema jo tuM kaheto hoya to te na kahevU kema je teja kahI dekhAme je nitya caityane viSe e anAyatana caityano aMtana va nathI thato kema je. te to nitya zAzvatAM caitya ne thA to karelu ne mATe ne nitya caitya to vimAna, javana tathA sanAtana parvata ityAdikane viSe rahyAM De e hetu mATe ne nizrAkRta, anizrAkRta e be prakAranA caityanuM lakSaNa prathama kaDaM te A anAyatana caityamAM nathI mATe temAM na gaNIneja ju, kahI dekhAmyuM he mATe. TIkA-nApi sAdharmika caitye|| yati mUrttanuSaMgitvenaiva ta. * syAnidhAnAt // ||ykN|| vArattagasta putto pamimaMgaviMsuce ya haraMmi // tatthayatthalIahesI sAhammiya cezyaM taMtu // nApimaMgale caitye tasya pratiniyataviSaya tayaiva prtipaadnaat|| // yamuktaM // arahaMta pazchAe mahurAnayarI maMgalAraMtu // gehesu caccAresu ya bannana gAma gayesu // . Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTakaH ( 447 ) tasmA detetarbhAvAt paratIrthikaparigRhItA'I caityAnA - manAyatana caityatvaM siddhamiti // arthaH- sAdharmika caityane viSe paNa e anAyatana caityano aMtarajAva nathI kema je temAM to sAMdhunI mUrti sthApana karavI tethe karIne kavAeM be je mATe te vAta zAstramAM kahI bre je tathA maMgala caityamA paNa eno aMtarbhAva nathI. kema je teto sthAna sthAna pratye niyamA karIne tenuM pratipAdana karyu je je mATe te vAta zAstramAM kahI be te hetu mATe e sarva caityamAM anAyatana caityano aMtarbhAva nathI eTale te thakI yA anAyatana caitya juduM pake be. e prakAre paratIrtha lokoe gRhaNa karelA je arihaMtanAM caitya tenuM anAyatanapa siddha yuM. TIkA:- nanvevaM SaSTacaityAnyupagame sUtroktA nityAdicaitya paMcakasaMkhyA viruddhate // tathAca sUtrakRtAM viruddhavA ditvenAnyatrApi tadvacasi vineyAnAM samAsvAso nasyA devaM ca bahu vizIyete ticenna // zravirodhAt // arthaH- liMgadhArI AzaMkA kare Dhe je jo ema ThahuM nA yatana caityamAM na zone to sUtramAM kahelI je nityAdi caityanI pAMca saMkhyA teno virodha lAgaze vaLI sUtra karanArane viruddhavAdi jAlIne bIjI jagAe pala temanA vacanane vipe ziSyone vizvAsa umI jaze ema vicAratAM ghaNI hAnI prApta thaze. have suvidita kahe ve je ema tamAre na volavu kema je koI prakArano virodha teja nahi zI rIte to. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( . 448 ) 40 atha zrI saMghapaTTakaH TIkA:-nIyAi suraloeityAdau devakulika parigrahAdhupA* dhivazenA nizrAkRtAderapi kvacitkadAci danAyatanavyapadezAdaupAdhikatvena tasya pRthagaparisaMkhyAnAt // yadvA // tatpUjArhApAmeva caityAnAM saMkhyA nidhAnaM // zranAyatanacatyasyatvapUjyatvena pRthagapAThA cadaMtaH pADhe tasyApyevaM pratipadheranmaMdamedhasaH // artha :- nityAdicaitya devalokamAM be ityAdi vacanane viSe devapUjArAtuM grahaNa kara e rUpa je upAdhi te to vazathI zramizrA kRtAdi caityano parA kyAreka ko jagAe anAyatana paNAnA kahevAthI upAdhika saMbaMdhI karIne tene juDuM gaeyuM nathI e hetu mATe zrathavA temAM pUjA karavA yogya evAM je caitya tenIja saMkhyA kahI be ne anAyatana caitya to pUjya be e detu mATe eno pATha judo na. lo be kemaje jo te pUjanika caitya jeluM pUjanika je anAya tana caitya teno pATha nayo hota to keTalAka maMda buddhivALAne e sarvacait pUjanika manAta hetu mATe jAvArthaH pAMca prakAranAM caitya pUjanika be ne bahuM liMgadhArIe grahaNa kareluM zranAyatana caitya te pUjanika be. TIkA:- eka sUtra nirdiSTAnAM sahavA pravRttiH sahavAnivRtiriti vaiyAkaraNa nyAyAt // tasmAt jJAyate vizeSa pratipatta - yeteyastasyapArthakyA nidhAna mitinAgamokta caitya saMkhyA vi rodhaiti // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka - SAMPAAN.AAAMA N AVAMINAAMW AAAAAAAAAnn AAMAA.AAAAAAAMA - artha-neje eka sUtramA dekhAmelAMtepmanI pravRtti te ve saMghAtheja thAya emabyAkaraNa naNelA vidvAna lokono nyAya e hetu mATe eTale pUjya tathA apUjya e ve prakAranAM caitya eka sUtramA saMghAthe gaNAvyAM hoya tyAre sarve pUjya thAya athavA sarve apUjya yAya mATe pUjavA lAyaka pAMca prakAranAM caitya eka sUtramA gaNAvyAM ne huzrapUjya je liMgadhArIe grahaNa kareluM anAyatana caitya te juu~ gaNAvyuM mATe te pUjya caityathI apUjya caitya juTa gaNAvatAM zAstramA kahelI je pAMcanI saMkhyA teno virodha nahi Ave. TIkA:-nanvetAvatA kutIrthaparigRhItArhacaityAnAM sidhya- . tvanAyatanatvaM natu svayUthyavAvasthA diyarigRhotAnA miti cetrateSAmapi siddhAMtoktenA nAvagrAmatvena tthaatvsi|| arthaH-liMgadhArI AzaMkA kare je zrA je.tamoe kadyu teNe karIne kutIrthika puruSoe grahaNa karelAMje arihaMtanAM caitya tenuM anAyatanapaNuM lika thAya paNa potAnA yuyanA eTale potAnA varganA je pAsathyAdika temaNe grahaNa karelAM je caitya temanuM anAyatanapaNuM to nathI tyAre suvihita muni uttara Ape le je jo ema tamAre kahevAnu hoya to te na kahe kema je siddhAMtamAM jAvagrAma kahyo teNe karIne te liMgadhArIe grahaNa karelA je caitya tenuM paNa anAyatanapaNuM sika thAya te. TIkAH nanu kauyaM nAvagrAmonAma yadalAvAtpratimAnAmanAyatana prasAdhyate navateticet // ujyate // jJAnadarzanacA Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (450) ..... 8. atha zrI saMghapaTTakA striANi nAvagrAmo yecyovA jJAnAdInAmutpatti riti||ath ke. te yejyo jJAnAdyutpAdaH // avahitI nUya zrUyatAM // arthaH-liMgadhArI pUDhe The. je e jAvagrAma kIyo ke jenA vinA-pratimA. anAyatanapaNuM tamo. siddha karo bo have suvihitaH volyA je. jo ema tame kahetA hoto teno uttara kahIe bIe je. jJAna darzana, tathA cAritra e nAvagrAma,be, jethI athavA jethI,jJAnAdikanI jatpatti thAya te.nAvagrAma kahIe have. liMgadhArI pU.je. jethI jJAnAdikanI utpatti thAya evA te koNa le tyAre suvihita bolyA je tuM sAvadhAna thA sAMjaLa uttara ApIe-bIe. " TIkA:-tIrthakara manaH paryAyAvadhijJAnina caturdazadazanavapUrvadharAH saMvinAstatpAkSikAzca sArUpiNo gRhItANuvratAH 'pratipannasamyaktvAzca zrAvakAH arhat pratimAzca // tIrthakarAdayo.hi dezanAdi chAreNa navyasatvAnAM jJAnAdyutpAdahetutvena. javaMti nAvagrAmaH // arthaH-je tIrthakara tathA manaH paryAya jhAni tathA avadhi jJAni tathA canada pUrvadhArI tathA daza pUrvadhArI tathA nava pUrvadhArI tathA saMvigna tathA temanA pakSapAti tathA sArUpo. tathA grahaNa kayu aNavata te jemaNe tathA grahaNa kayu samakita jemaNe evA je zrAvaka tathA arihaMtanI pratimA tathA tIrthaMkarAdika paNa dezanA. dika. hAre navya jIvAne jJAnAdikanI, natpattinuM. kAraNa e hetu mATe lAvagrAma: e sarvena. kahIe vIe, Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapahakA (151) AAAAAM A MARRAan TIkAH-nanvevaM tarhi phalitamasmAkaM manorathapAdape nAtIyaMkarAdivatpratimAnAmapi nAvagrAmatvenA'nAyatanavAsijheriticena samyagudRSTiparigRhItAnA meva tAsAM nAvagrAmatvapratipAdanAt // . arthaH - liMgadhArI bodhyA je e prakAre nAvagrAma kaheMtA hoto. zramArA manoratha rUpI vRkSa phaLabALa thayu. eTale amA dhAyu teja tamArA kahyAmAM Avyu. je tIrthaMkarAdikanI peTheja pratimAne paNa nAvagrAmapaNuM prApta thayuM mATe anAyatana caityanI vAta asika thaI eTale khoTI thaI, have suvihita bole je 'ema tamAre na bolavU kema je samakita dRSTivALA puruSoe grahaNa karelI jinapratimAneja nAvagrAmapaNAnuM pratipAdana 2 e hetu mATe siMgadhArIe nivAsa karelA caityanuM anAyatanapaNuM siha thAya be. TIkA:-atha kathaMcit mithyAdRSTiparigRhItAnAM tAsAM tannannavati jJAnAdyanAvAditi cena tadalAvepi tAsAM vItarAMgatvaliMgadarzanena kasyaci tsamyaktvAyutpAdAtU // yamuktaM // dalitatamasa muccai svito yasya vivaM . gatamala mapi dRSTernAlikAnAM vivodhaM // prajanayati rajoni dhUsarANAM narANAM trijagati sa namasyaH kasya na syaagjineddH|| Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka arthaH--have liMgadhArI bole le je mithyAdRSTie grahaNa kareMsI je pratimA tene koI prakAre jAvagrAmapapuM nathI. kema je jJAnAdikano annAva je e hetu mATe ema je tamo kahoge te na kahe. kemaje te pratimAune jAva grAma paNuM nathI toparA vItarAga paNAnuM cihna dekhave karIne kozne samakita Adika guNanI utpatti de-khAya . e hetu mATe,mAnya je je kAraNa mATe e vAtazAstramA kahI ne je ajJAna aMdhakAranI nAza karanAra ane dedipyamAna ane mala rahita evIje jagavatanI pratimA te jema sUrya dRSTino prakAza kare ne tema rajoguNa vajhe malIna thaelA puruSone ajJAna aMdhArUM TALIne zrava. bodha utpanna kare ne e jinarAja traya jagatamAM kayA puruSane namaskAra karavA, yogya nathI? sarvane namaskAra karavA yogya . TIkA:-tatazcAyughRtamitivat kAraNe pratimA lakSaNe jJAnA; - dilakSaNakAryopacAreNa tAsAmapi nAvagrAmatva mupapatsyata iti cenna // evaM sati nivAdInAmapi nAvagrAmatvApatte steSAmapi prazAMtarUpakriyAdidarzanena kasyacit smytvaadyutptteH|| __ arthaH-te hetu mATe ghRta ne teja AyuSya ne eTale ghRta rUpI kAraNa thakI AnakhArUpI kArya natpanna thAya De evA jema nyAya laukika zAstramA temaja pratimA rUpI kAraNa dekhavAthI jhAmAdi lakSaNa je kArya tenI utpati thAya. e prakAre upacAra mAtre karIne te pratimAne paNa nAva grAmapaNuM utpanna thaze. ema jo tame kahetA ho to te na kahe, ema suvihita bole je. je ema kahIe to niha. vAdikane paNa lAvagrAmapaNuM prApta thAya kema je . tematuM praNa-prazAMta - - - - Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTaka - rUpa kriyAdika dekhavAthI koikane samakitAdikanI natpatti thaze e hetu mATe. * TIkA:-navedamiSTaM navatopi sarvereva jinamatavartinihi vAnA mAjhAvAhyatvenA jAvagrAmatayA varjanIyatvAnyupagamAt / / evaM nihnavodAharaNena pratimAnAmapi mithyAdRSTiparigRhItAnAmanAvamAmatvena varjanIyatva manyupeyam // arthaH-suvihita kahe ke e prakAranuM je tamAhaM kahe te tamAre paNa vahana nathI ne sarve jinamatavALA puruSo ema jANe ne nihnava puruSo paramAtmAnI zrAjJAthI bAhira je e hetu mATe annAvagrAmapaNuM emAM raghu ne teNe karIne tyAga karavA yogya le ema sarve jANe . e prakAre nihnava puruSonA dRSTAMte karIne mithyA dRSTie grahaNa karelI jina pratimAne paNa annAvagrAmapaNuMDe e hetu mAde varjavA yogya te ema jANavU. TIkAH-yamuktaM // citraM nisargasunnagApi parigraheNa, midhyAdRzAM jagavataH pratimA tathApi // samyagdRzAM praNamanAdi vidhA vanAvagrAmatvato navati nivavariyA // arthaH-te vAta zAstramA kahI The je svanAva thakI suMdara evI jina jagavaMtanI pratimA je te mithyA dRSTinA parigraha mAtre karIne paNa te pratimAja tesamyagdRSTi puruSone namaskAra karavA yAdi vidhine viSe annAvagrAmane natpanna karanArI te mATe teno nihavanI peja tyAga karavo Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mananmisanna 8. atha zrI saMghapaTaka TIkA:amu mevArtha nAvagrAmavicAraprakame zaMkottarAjyAmUcatu statra jagavaMtau kalpanASyacUrNikArau ||naannaatigN nA: vo jarjaya eesaM nuppattI nAvanAmo nANadasaNa carittANi // ja vA eparsi gappattI hv|| keya te janappattI havaza // ucyate // titthagarA jiNacuisadasajinne saMvigga taha asaM. - 'vigge // sArUviya vayasapanimAna lAvagAmA // jA saMmijAviyAu~ pamimA zyarI na nAvagAmo ya // nA. vo jaz natthi tahiM naNu kaarnnkjnvyaaro|| Aha kahaMmiDa #. vihipariggahiyAna jAvaMgAmona hava // nacyate // taMtrajJAnA., dinAvoM nAsti / Aha // nanu ||kaarnne kAryopacAra iti kRtvaa|| "tAnavi dahaNaM kassavi saMmuppAmahojA to kahaM tA nAvagAmo na . jevaM // Ayari jaNaM // evaM khunAvagAme nihagamAIvija. : hai. mayaM tumnaM // eya maeNvacaM koNuhu vayavivarI vajAhi // arthaH-Aja vAta nagavAn kalpanASyakAra tathA-cUrNijAvayAmanA vicAranA prastAve zaMkA ane uttaravase jagAvesI * zrI rIte ke jJAnAdi RNa nAvagrAma kahevAya . athavA jenAthI emanI utpatti thAya te paNa nAvagrAma kahevAya. cAra tyAre kayI kayI bAbatothI emanI natpatti thAya be to kahe ke tIrthakara, sAmAnyakeMvaLi, cana dapUrvI, pUrvadhara, saMvignasAdhu, asaM vignasArupika, tahArIzrAvaka, samakitI zrAvaka tathA pratimA e vadhAthI temanI . atyati thAya je. tyAM pratimA je samyagdRSTinI parigrahIta hoya to jAvagrAma meM, paNa mithyASTi parigRhIta hoya te jAvagrAma nahi thAya. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WwAALARAM - atha zrI saMghapaTTakaH - (555) anmom...mmm. mms ema kema ho to kahe de ke tyAM jJAnAdikano nAva hoto nazrI, mATe ema , koi volaze ke tyAre kAraNamAM kAryano napacAra kema nahi tha zake kemake temane jozne paNa koine jJAnAdika upaje le mATe te paNa nAvagrAma thaze tyAM AcArya javAva Ape le ke ema jo nAvagrAmapaNuM yatuM hoya to tArA hisAve nidho paNa nAvagrAma gaNAze, mATe AvI e viparIta vAta koNa kahe ? . . TokAH-nanu tathApi mithyAdRk parigRhItacaityAnA ma.. lAvagrAmatvamevoktaM natvanAyatanatvaM // anAvagrAmA'nAyatana zabdayoH paryAyavAjAvAditi cennAnAvagrAmazabdasya jJAnAdyutpattikAraNAdyarthatve nAyatana paryAyavasiau tadvipakSasyArthAdevA. naaytnpryaayvsijhe|| : . arthaH-liMgadhArI zaMkA kare je e prakAre zAstra vacana to paNa mithyA dRSTie grahaNa karelA je caitya temane ajAvagrAma puMja kayu paNa anAyatapaNuM to nathIja kaDaM ne annAvagrAma tathA anAyatana zabda evene paryAyapaNAno annAva le e hetu mATe have su. vihita kahe je ema jo tame kahetA hoto te na kahe. kemaje nAMvagrAma zahane jJAnAdikanI utpatti thavArUpa kAraNAdikanA zrartha paNe karIne pAyatana zabdanAparyAyapaNuMjemasiddha thAya The temaja nAva. grAma zabdathI ulaTo je anAvagrAma zabda tene paNa Ayatana zabdayI ulaTo je anAyatana zabda tene paNa paryAyapaNuM sika thazeja. TIkA:-evaMca jagavankalpanApyArthamImAMsanena kathaM mi Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1556) jaya zrI saMghapakA AANAAAAAAAAI - zyAdRSTiparigRhItAIpratimAnAM nAyatanatvaM sidhyatIti // 'etena paratisthiparigahie muttuMarahaMtaceze sese avaMdamANopA. ciyArihoho" tti vizeSakarUpacUrNau sUtramida madhIyataiti yatkazcimucyate // tadnAmyajanavipralaMjanamiti maMtavyaM // artha:-e prakAre jagavAn zrI kalpanASya teno artha vi. cAra karavo teNe karIne mithyA dRSTie grahaNa karelI je arihaMtanI pratimA tenuM anAyatapaNuM kema sika nathI eto anAyatanaja e je sarva kaDaM teNe karIne je keTalAka je vizeSakalpacUrNIne viSe .paratisthi e prakAratuM sUtra jaNe te agasamaju mUrkha lokane betaravA sAru naNe The ema jANavU eTale liMgadhArIna potAnAM caitya vaMdAva. cAne tathA ajANa lokane ugavA sAru potAnA kapola kalpita evAM jahA pAu temAM neLavIne laNe 2 te pAuno e artha De je paratIthike grahaNa karelA je caitya tene mUkIne zeSa rahyAM je caitya tene vaMdana karato sato saMsArapArane pAme le e prakAranA potAne gamatA bIjA satrathI viruddha pAu japIne joLA lokane samAve . TIkA:-evaM vidha sUtrasya tatra kvApyanuelajAtAjA sammiH . jAviyA ityAdi kalpanASyavirodhAcca mithyAninivezanAca sva. . kapolazilpikalpite revaM vidhapAvairmugdhajanavyAmohane mahApApaprasaMgAt // ' artha--e prakArac sUtra te graMthamAM koI jagAeM chInAmA Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA (457) Pw MAmwww zrAvatuM nathI e hetu mATe ne vaLI jA sammi ityAdika je kalpanA vyatuM vacana tenI sAthe virodha Ave je e hetu mATe ne vaLI mibhyAniniveze karIne potAnA kapola kalpita e prakAranA jUga pATha kalpIne agasamaju joLA lokane moda upajAvave karIne te liMgadhArInane mahA pApano prasaMga prApta thAya . TIkA nanvetAvatA piprabaMdhena tadavasthameva pArzvasthAviparigrahItacaityAnAmAyatanatvaM ||prtothikaanaamev mithyASTikhApArzvasthAdInAMca svayUthyatvenatadantAvA diti cenn|| teSAmapisidAMta mithyAtvapratipAdanAt // artha-liMgadhArI vole be ke tame zrATalo badho vAtano pra. paMdha racyo, teNe karIne je amArI vAta itI tenI teja sika rahI. kemaje pAsatyAdike grahaNa karelAM je caitya tenuM AyatanapaNuMDe ne je anya darzanI ke teja mithyAdRSTi De e hetu mATe te pAsasthAdika to svadarzanI meM teNe karIne temane mithyASTi na kadevAya e hetu mATe suvihita vole The je ema tame kahetA ho to te na kaheQ kema je siddhAMtamAM to te pAsatthAne paNa mithyAtva rUpe pratipAdana karyA De mATe. TIkA tathA dhupadezamAlAyAM sAvajjajogaparivajjaNAisavvuttamojaIdhammovIzrosAvaggadhammo tazyosaMvigga parakapaho. artha:-tehIja vAta upadeza mAkhAmAM kahI ye je sAvaya 58 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (458) atha zrI saMghapahakA - PAWwwindian yogyano tyAga karavo ityAdi sarvottama yati dharma ne tathA bIjo zrA. vaka dharma tathA trIjo saMvigna pAkSika be. * TIkAH-ityanenottamamadhyamajaghanyannedena muktipayatrayaM pradarya saMsArapathatrayaM didarzayiSatA graMthakAreNa pratipAditaM sesAminadihIgihi liMgakuliMga davaliMgehiM jahatinImurakapahA. saMsArapahA tahA tini // arthaH--e vacane karine uttama madhyama ne jaghanya e traNa jede karIne traNa prakArano moda bhArga dekhAnIne saMsAra mArga paNa traNa prakArano ke ema dekhAmavAnI vAye graMthakAre yA prakAre pratipAdana karyu be je vAkI rahyA te gRhastha liMge karIne tathA kuliMge karIne tathA anyaliMge karIne mithyASTi jANavA. jematraNa prakAre mokSa mArga tema etraNa prakArano saMsAra mArga che. TIkA:-atrasu sAdhvAdivyatiriktA mithyAdRSTayorahi / liMgiapaliMgino darzitAH // tatra hiliMginAM haladharagopAlAdInAM sAmAcAra uttamaH saMsArapathaH / / tanmithyAtvasyAnAnni grahikatvena saMklezAnAvenacottamatvAt // kutIthinAM tanatAnAMca madhyamaH // tanmithyAtvasyAnigrahikatvena prathamApekSyA nivinatvAt // avyAliginAM pArzvasthAdInAMtu jaghanyastanmithyAtvasyAninivezikatvena goSTAmAhilAdivaditivajhamUla. tvAta // evaMca graMthArthapUrvAparapAlocanena kathaM na teSAM:mahAmi Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka - 569 AnimWMMM MAHAARAMA - - - zyArUpatvaM // artha-zrA jagAe sArA sAdhvAdikathI rahita gRhastha liMgadhArI tathA avyaliMgadhArI e ve prakAranA mithyASTi dekhADyA. temAM gRhastha liMgadhArI je haladhara gopAlAdika temano samAcAra je te uttama saMsArano mArga kemaje temanA mithyAtvanuM anAniyahikapaNuM ne e hetu mATe tathA saMklezano anAva The e hetu mATe emAM uttamapaNuM ne kutIrthika evA je temanA jakta temano madhyama mizyAtvAliniveza kemaje temanA mithyAtvane ajigrahikapaNuM ne e hetu mATe prathamanI apekSAe tenuM nivirUpaNuM ke eTale AkarApaNuM ne e hetu mATe ne avya liMgije pAsathyAdika temanuM to jaghanya le kemaje tene viSa mithyAtvanuM AninivezikapaNuM e hetu mATe goSTAmAhilAdikanI peThe vakamULapaNuM mATe eprakAre graMthanA artharnu pUrvApara vicAra karavU teNe karIne te pAsaththA liMgadhArIna mahA mithyAdRSTi kema nathI e to mahA mithyAdRSTija . TIkAH-tathA ca sijhaM tatparigRhItA'rhacaityAnA manAyatatanatvaM tatpradarzitasya sarvasyApyadhunAtanarUDhyA pratyakSasya pathaH saMsArapathatvenA'nAyatanatvAt // tadevamahAmohadhyAMtamahimAyadeva muditapi sakalalAvAlAsanenagavaTacane tamopahe mUDhAnAM viveka socana gocaraM vidhurayati // arthaH-mATe te prakAranA mahA mithyAdRSTi evA liMgadhArIe grahaNa karelAM je arihaMtanAM cetsa temanuM anAyatapaNuM sika Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 460 ) -18 atha zrI saMghapaTTakaH yuM ne temale dekhAyo je sarve yA kALanI ruDhIe pratyakSa mArga tene saMsAra mArgapaNuMbe tethe karIne anAyatanapaNuM yayuM teja kAraNa mATe e prakArano mahA moha aMdhakArano mahimA De je kAraNa mATe sakala nAvane pragaTa karI dekhAmanArane ajJAna aMdhakArane nAza kara nAra evaM bhagavacana e prakAre udaya pAme sate paNa je mUDha puruSo* nAM vivekarupI locana ughatAM nathI. ajJAna aMdhAruM jatuM nathI eja mahA moha mahimA dekhAya be. TIkA:- athavA tAmasAnA miyamevagatiH // kiMca paMcakaspepi praznapUrvamanAyatanadezaparihAreNAyatanadeza vihArakramaMtratipAdayatAbhASyakAreNa // jar3hiyaMtucaNAya yaNAnahuM tikepuNApAyayaNAnathiyA // sAhammininnacivA sUlUttaradosapa misevI // eehiM jo deso zranno tahaya annatitthihiM // mabaMdhavAdgAmA puliMdadesApraNAyayaNA // ityAdinA suvihitAnAM dezasyApi pA rzvasthA vikudezanA nivika niga mitasyA'nAyatanatvamupadarzitaM // kiMpunaH satata tanivAsadUSitasya jinabhavanasya vaktavyaM // duraMtatvAttatsaMsargasyeti // prarthaH zrA TIkAno jAvArtha Upara zrAvI gayo ke mATe te jUdo nayI lakhyo. TIkA:- nanu bhavatyevaM jinagRhAnAyatanatva siddhirya dijatthasAda miyA ityAdauyatreti jinagRhAdA vityayamarthaH syAna 'caivaM kiMtuyatre timAdau // tathAcatadevatadvAsAM kitatvAdanAyatanaM Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTaka ~ na jinajavana miti cena // nANastadaMsahassaya ityAdau yatreti jinagRhAdAvi tyAyatana iti vRttikRvyAkhyAnenaikaprakamAt // jatthasAhimmiyA ityatrApi tadarthAnuvRtteyaMtre tyAyatana iti vyAkhyAnasya nyAya prAptatvAnna yatreti magadA vityarthaH // artha:-liMgadhArI AzaMkA kare ne je e prakAre jina gR. hanI zranAyatanapaNAnI siddhi thAya De paNa jo 'jattha sAhimmiyA' ityAdika gAthAne viSe yatra e zabdano jina gRhAdika e prakArano e artha hoya. apitu na hoya tyAre zo artha hoya to yatra zabdano maThAdika e prakArano artha thaze tyAre e jinajavana temanA nivAse sahita thaze topaNa anAyatana nahi thAya tyAre suvihita volyA je ema tame kahetA hoto te na kaheQ kema je 'nANassadasaNastaya' ityAdi sthaLane viSe yatra kahetAM je Ayatanane viSe ema vRtti karanAre yatra zabdanI vyAkhyA karI De tenI saMghAthe e yatra zabdano paNa eka prakrama e hetu mATe 'jatthasAhammiyA' e jagAe paNa teja arthanI anuvRtti zrAvaze e hetu mATe yatra kahetAM je zrAyatanane viSe e prakAranI vyAkhyA karavI eja nyAya prApta artha thayo ne mATe yatra zabdano maThAdirupa artha nahi thAya. TIkA:-javatuvAyatretimagadau tathApi kiMmaThAdAvevavasaMti thahomaThAdAvapIti vikalpayugalaM javanmanorathapathamathanapaTiSTamuttiSTate // tatra yadyAyaH pada stadAnavatovAGamanasa visaMvAdena cetyavAsAjyupagamanaMgaprasaMgaH itarathA magadAvevetyavadhAraNA. nupapatteH // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) - atha zrI saMghapaTTaka memwww.MAARAMMARomwww arthaH--athavA ema karatAM yatra zabdano artha mAdi e pra. kArano karo topaNa zeM kevala magadikane viSeja e liMgadhArI vase ke magadikane viSe paNa vase ne e prakAranA be vikalpa tamArA manAratha mArgane nAza karavAne samartha evA natpanna thAya ne temAM jo prathamano pada grahaNa karazo je kevaLa maThAdikane viSeja rahe ne e prakAranuM volazo to tamArI vANIne mana e benuM visaMvAdapaNuM thaze eTale manano abhiprAya caityamAM radevAno ne mukhathI magadikamAM rahevArnu kahevAya. mATe paraspara visaMvAdapaNuM thayu. teNe karIne caityavAsa je tamoe aMgikAra kayoM ne teno jaMga thaze kema je jo ema na hoya to 'mAdAveva e jagAe kevaLa nirdhAravAcaka je eva zabda tenI asiddhi thaze eTale evakAra zabda vyartha pamaze. ttiikaa:-advitiiyH|| tadAnenaivAmRtaMjakSaya // magdevaraiyorunayanApitanivAsasijheH sihaM naH samIhitaM // atha magadAvevavasaMticaityavAsAnyupagamasva'jyupagamamAtramauvAsasidhyarthaM taMvinA yatInAM caityavAsaprayojakatvaciMtA vidhAnAyanu.. papaveriticenna / vikalpAsahatvAt // arthaH-bIjo pada tame kahezo ke aMgikAra karIzuM to te pakSavameja amRta jahaNa karo eTale bIjo pakSa je magadikane viSe paNa tyAre to te pakSa amRta lakSaNa jevo hitakArI maThane deva gRha e be jagAe temanA nivAsanI siddhi thai tethI amAjhaM vAMcchita sika thayu have magadikane viSeja nivAsa kare ne ne caityavAsano je AlaMbana teto aMgikAra mAtra ne maThamAM je nivAsa karavo Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka rra MANMAMMAMAN - tenI sikine arthe meM kema je te vinA yatine caityavAsa saMbaMdhI svataMtra kApaNuM na thAya tathA te caityano je ciMtA eTale sAla saMjAla rAkhavI tenuM karavApaNuM ityAdika sijhana thai zake mATe ema jo tame kahetA hoto te na kahevU kema je vikalpa sahana nahI thAya evA e prakAra suvihitanuM vacana . TIkA:-tathAhitadanyupagamamAtraMpramANamUla mapramANamUlaM vAsyAt // pramANamUlaM canmagadAvevetyavadhAraNavyAghAtaH // tadanyupagamamAtrasya pramANamUlatve caityavAsasyApitanmUlatvena pramANasikaH // arthaH-teja kahI dekhAme je te maThavAsanuM je pAvana te pramANa mUla ke apramANa mUla be ne jo pramANa mUla le to bhagadI eva' e jagAe evakArazabdano niradhAraNavAcaka je artha je teno vyAghAta thaze eTale nahi ghaTe ne te mauvAsanA aMgikAra karavAtuM pra. mANamUlapaNuM jo hoya to caityavAsa, paNa tenA mUlapaNe karIne pramANa siddha thAya paNa teto nathI. TIkA:--apramANamUlaM cetyajyatAM tahi caityavAsAnninivezaH / / samUlamunmUlyatAMtatsamarthanAya viracitAni vAdasthalA. ni // samutsRjyatAmapramANika caityavAsAcyuragamamUlavenA prA. mAeyAnmahAsAvadyazayyArUpamaThavAsAcyupagamaH // anyupeyatAM cAdhAkarmAdisakala doparahitaparagrahavAsana sauvihityamiti // arthaH- jo caityavAsa amamANamUla ve to caityavAsano Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka zrAgraha tyAga karo, ne te caityavAsane siddha karavAne racyAM evAM vivAdanA je sthala tene mULamAthI ukhemI nAkho ne apramANika evaM je caityavAsanuM aMgikAra karavAparyu te rupa je mUla teNe karIne apramANikapaNuMDe e hetu mATe mahAsAvaya nivAsarupa je maThavAsa teno aMgikAra tyAga karo ne zrAdhAkarmAdika je sakala doSa teNe rahita evo je paragrahavAsa teNe karIne suvihitapaNuM aMgikAra karo. TIkAH-tasmAuktanItyAyoti magadAvityarthAnupapatteyathAvRttikRghyAkhyAna mevasAdhIya iti // evaMcavabhizapizitopamAnena jinabiMva syAnAyatanatvasikeryuktamuditaM bamiza pizitavAvimAdaya jaina miti // sAMprataMprakRtamupakramyate // arthaH te kAraNa mATe kahI evI je nIti teNe karIne yatra e zabdano je artha te magadirupa nahi thAya mATe jema vRttikAre ernu pUrve vyAkhyAna karyu temaja atizaya zreSTha le mATe banIza mAMsanI je jinaviMbane upamA dIdhI teNe karIne jinabiMbana anAyatanapaNuM je siddha karyu te yukta kadyu. have baniza mAMsanI peThe jinanuM biMba dekhAmIne lokane liMgadhArI gge e prakArarnu cAlatuM prakaraNa kahIe bIe. TIkA tathA tannAmnAjinanAmadheyena jagavAMmAgArAdi nimittameta nimmApyate nAsmanimittamitivyapadezena ramyarUpAn ruciraracanayAdRDhabaMdhatayAca manoharAkArAn apavarakAaMtarpahAH / maganimaya vizeSAstato aMkastAna // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTaka - (465) N AAMKAMMMMMMMN. arthaH-vaLI jinanA nAmavase eTale A to nagavata saMvaM. dhI mAra ghara se ityAdi nimitta A nipajAvIe gae paNa zramArA nimitte nathI nipajAvatA. e prakAranA miSavame suMdara rupavAkA ne suMdara racanAe sahita ne dRDha baMdhapaNe manohara evAramA eTale aMtarghara maTha sthAnavizeSa tyAra paDhI e padono baMcha samAsa karavo. TIkA:-sveSTasidhyai vayameSvAjanma sukhena vatsyAma ityAsmAnimataniSpattaye vidhApya kArayitvAtehi zagaH svnimittmpvrkaadiinisspaadyNti| mugdhAzcajAnate jinanimittamityaho e teSAM jinanaktirititeSu rajyaMte taizcopajIvyaMta itivNcnprkaarH|| arthaH te oramAne potAnI iSTa siddhine arthe eTale vAMcita sAdhavAne arthe eTale thA sthAnane vipe ApaNe janmArA sudhI sukhe nivAsa karIzuM e prakAre potAnA matanI siddhine arthe karA. vIne te zaTha puruSa eTale liMgadhArI potAnA nimitte e prakAranA su. dara rahevAnA oramA nipajAve The ne loLA loko eka jANe je jina nimitta A nipajAve The mATe aho Ato moTuM Azcarya je zrA muniyone A prakAranI paramAtmAnI nakti te ema dhArIne te. mane viSe rIU pAme The ne tevA loLA lokobase te liMgadhArInanI zrAjIvikA cAle The e prakAre temane ugavAno prakAra ke. TIkAH tathA yAtrAH pinAyudezena navaniratrASTAhnikAH kartavyAH // amunminyA mAsAdAvamunAzrAddhana zrImatAtra devarahe yAtrAH kRtAstasmAnavanirapi tayaiva vidheyAH // tathA snAnaM Page #488 -------------------------------------------------------------------------- Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - PPMAMAnswAPAARAMMerenMAMAam MAHA A M kadevAya ? je te prakAre karI evI paNa jagavatnI pUjAne kuzala bAMdhavApaNuM ne e hetu mATe have suvihita volyA je jo tame ema kahetA hoto te na kahevU. kema je e prakAre lokanA nadAharaNanA pramANapaNe karIne jagavat pUjA karesate jagavaMtanA apramANapaNAnuM pratipAdana thayuM teNe karIne mithyAtva Adikano prasaMga prApta thAya e hetu mATe. TIkA-jilumi vijamANe ucie aNujiSyaNamajuttaM logAharaNaM ca tahA paya ngvNtvynnNmi|| logo gurutarago khalu evaM saznagavanavi ichoti // michattamoya evaM esA AsAyayA paramA // TIkA:---tathA namasitakamupayAcitakaMnnavatAmidAnImIhagupajavaHsamupasthitaHsamupasthAsya mAnavAvartate tasmAnnavazistannivRttayejinagotradevatA'svikAdizAsanasurANAmiyaavya meSaNIya mitirahiNaH prati jinAAddezena vittvyyvidhaapnmitiyaavt|| arthaH-vaLI namasitaka eTale vaLIdAnAdi nimitta mAgI sIdheduM avyAdi eTale tamAre A kAlamAM A prakArano upajava prApta thayoThe athavA upajava prApta thaze athavA napanava varte ne te hetu mATe tamAre tenI nivRtine arthe jina gotranI devatA je zaM. vikA te Adika zAsana devatAne AThaduM anya epaNIya The eTakhe zrApavA yogya jozze. ityAdika gRhastho pratye jinAdikanA uddeze karIne vyano kharca karAvavo eTalo artha The. Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH wwwmum mannrammar wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwALA TIkAra-nizAjAgara upasarga vargopazamanAya pravacana vatAdInAM puratobalyAdisthApanagItavAdyalAsyapurassaraM sakala rAtrijAgaraNaM. tatouMchaH // AdigrahaNAdanyeSAmapizAMtikapISTakAnAM sNgrhH|| tadAdIni balAni badmAni lokopajIvanArtha mAgamAnanihitatvena vilolananimittAnIti yAvat // artha:--rAtri jAgaraNa eTale napasarganA samUhane samAvavAne zrarthe pravacana devatAdikanI AgalaM balIdAna AdikanuM sthApana kara tathA gIta vAdya nRtyapUrvaka sakala rAtrinu jAgaraNa karavU. tyArapaLI e padono iMca samAsa karavo. Adi zabdanA grahaNa karavAthI bIjA paNa zAMtika pauSTika stotra pAumaMtra te paNa grahaNa karakhA ityAdika bala loka thakI potAnI AjIvikA karavAne zrarthe kare ne eTale e sarva napAya zAstramA nathI kahyA te karele mATe lokane lonAvavAnAM nimitta kAraNa le eTalo artha. " TIkA:-taiH karaNanUtai zvazabdauktaMvacanaprakArasamuccaye adhAtuvivekavikaladharmeDAvAn // vive kinohi prAyeNa naivaM vidhaiH pratArayituM pAryate nAmataH saMjhAmAtreNa jainairjinadevatai natu . kriyayA braSTAcAratvAtteSAM tena liMginirityarthaH // / arthaH-ca zabdanuM grahaNa karyu le mATe pUrve kahyA evo sarva ugavAnA prakAre karIne kevaLa nAma mAtravame jainI kahevAtA parNa kiyAvase nahi. kema je te bhraSTAcArI je mATe eMvA je e liMgadhArI puruSo te viveka rahitaM ne dharmanI ibAvAlA ne zraddhAlu ekA lokone Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka - (16) MARAaamana HAMARPAMAMA uge le ne je vivekI loko 2 te to vahudhA e prakAranA upAya ugAtA nathI eTalo artha De. TIkAH-zaH prapaMcaprapaMcanacaturaiH balitaivetyupamAnaM // yathA balitaHzAkinyAdinirvazIkRtastathAvidhacaitanyarAhityAt sukhena vaMcayituM zakyate tathAyameSa janaH zrAiloko hAiti viSAde vaMcyate vipralanyate // mahAnayamasmaccetasi viSAdoyakarmAthilokodhUtaH khArthaM vaMcayitvA durgatau pAtyata iti vRttaarthH||1|| arthaH-prapaMcano vistAra karavA catura evA liMgadhArI zaTha puruSo temaNe e loka balyA hoya ne zuM ema upamAna karyu eTale jema glelo eTale jema zAkaNI Adike vaza karelo hoya te potArnu je cetanapaNuM hatuM teNe rahita thayo tethI te sukhe betaravA yogya thAya. tema A zrAvaka lokane paNa betare . hA A to mahA kheda naresI vAta je A to amArA cittamA moTo viSAda Ave ne je dharmanA zrarthI prANIu~ne dhUrta loko potAnA svArthane arthe betarIne urgatimAM nAkheDe eTale betarIne narakamAM DhoLI pAme e prakAre A ekavIsamA kAvyano artha thayo. TIkAH-idAnImatyu-khalAnAMnAmajainAnAM dazamAzcaryAnu. nAvAdalyudayaM svavipAdapurastaraM darzayannAha / / artha:--have atize uccUMkhala thayelA evA paNa kevaLa nokamAtrapake jainI kadevAtA je purupa temano vazamAnayanA mahimApI Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 470 ) - atha zrI saMghapaTTaka yelo je udaya tene potAnA viSAda sahita eTale kheda pUrvaka de. khAtA satA kahe be. ,, // mUla kAvyam // 'sarvatrAstha gitAzravAH svaviSayavyAsaktasarvepriyA / valgauravacaMmadaM turagAH puSyatkaSAyoragAH // sarvAkRtyakRtopi kaSTamadhuna tyAzcaryarAjAzritAH / sthitvA sanmunimUIsUcata dhiyastuSyaMti puSyaMti c||22|| TIkA :- sarvatraloka samadamasamakSaM ca zrAzravati saMcino ti jIvaH karma nirityAzravAH paMcaprANAtipAtAdayastatazcAstha gitA aniruddhAzrAzravAyaiste tathA / kila yatInAM saptadazavidhasaM yamamadhyAtpaMcAzrava dvAra nirodhaH paramasaMyamastenaiva teSAM paMcamahA-"' vratadhAritva siddhestatvati niraMkuzatvAnna tAni niruMdhati // .. 7, prarthaH -- sarva jagAe eTale lokanA dekhatAM prANAtipAMta zrAdika pAMca va te jemaNe rokyA nathI eTale pAMca prakAranA zrAzravane, bAnA tathA ughAmA sevana karanAra jIva je te jeNe karIne karmano saMcaya kare be tene zrava kahIe. e prakAre zrAzrava zabdanI vyutpatti be. vaLI yatine sattara prakAranA saMyamamAMthI pAMca prakAranA bhavano nirodha karato te parama saMyama kahIe tethe karIneja temane pAMca mahAvratanuM dhAravApaNuM siddha thAya be paNa te liMgadhArI to Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA (47) NAMAPAN tizeja niraMkuza thayA ne e hetu mATe te mahAvatane paNa rAkhI zakatA natho. TIkA:-anirudhAnA apikecana lokApavAdaniyA naprAkaTayena tatpratise vino javati // imetunistrapatayA sarvatra tAnya pratihataprasaratvena sevaMta iti // tathAsva viSayeSvAtmagrAhyeSurUparasagaMdhasparzazabdeSu vyAsaktAnyupatnogapravaNAni sarvejiyANi sakalakaraNAni cakSurasanaghANatvagdhotrANi yeSAM te tathA // ya. tinA hi nigRhIteMjiyeNa navitavyaM // arthaH-mahAnatane na pALanAra evA parA keTalAka liMgadhArI puruSo lokApavAdanA jaya thakI pragaTapaNe te pAMca mahAvatane nAza karatA nathI paNa nirdayapaNuM sarva jagAe e hetu mATe niraMtara ma. hAttane nathI sevatA // eTale baganA niraMtara paMca mahAna tanA ghAtaka kapaTI e liMgadhArI puruSo ke. valI sarva iMjina eTale netra, jivhA, nAsikA, tvacA, kAna e pAMca iMjiyo temanA je potapotAnA viSaya eTale te iMjiyovame anukrame grahaNa karavA yogya evA je rUpa, rasa, gaMdha, sparza ne zavda e je paMca viSaya tene viSe atizaya Asakta e. Tale te viSaya logavavAmA pravINa evI he sarva iMjina te jemanI, evA liMgadhArI ne nizce sAdhune to sarva iMjina vaza karavI ghaTe ve. TIkA anyathA pratrayAyA jIvanamAtratApatteH ||ydaah // prasaMjitAnidokSitvA,svAti yena sukhaashyaa||vissyessussiikaanni, Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (52) - aya zrI saMghapaTTakaH pravajyA tasya jiivn| liMginastvaihikameva,sukhaM puraskRtya vissyo| vijiyANi vyAsaMjaMto, yatheccha vicaraMti // tathA gauravAeyAtma nyutkarSapratyayahetavo'dhyavasAya vizeSAstAnica RddhirasasAtAtirekahetutvena kAraNekAryopacArAdhirasasAtasaMjJAnyeva trINi taishcmaasttsaahaayyenodhdhuraaH|| arthaH ne jo iMjiyo vA na kare to dIkSA je te kevaLa zrAjIvikArupapaNAne pAme.je hetu mATe kabUle je je puruSa dIkSA lazne sukhanI AzAe viSayane viSe potAnI iMjiyo pravAve The tene dIkSA je te AjIvikArupa thAya ne ne liMgadhArI to A so. kaja sukha AgaLe karI eTale mukhya karIne iMDiyone viSayamAM atizaya Asakta karIne potAnI vAmAM Ave tema yatheSTa eTo manamAM Ave tema vicare ne baLI gaurava eTale potAne vidhe utkarSa jagAvavAnuM kAraNa evA je AtmAnA adhyavasAya vizeSa te gaurava kahIe tai Rddhi tathA rasa tathA zAtA tenuM je atizayapaNuM tenA kAragajuta u e hetu mATe kAraNane viSa kAryano upacAra karavAyI ruka gaurava tathA rasa gaurava tathA zAtA gaurava temaNe karIne zrAkarI evA ne dena eTale te gauravanI sAhAyye karIne karA dema thAya . zrIkA:-denI damayate'gatipAtena duHkhasaMsthApyate AtmA'mIjiritidamA akuzalamanovAkAyAstaeva dehinAmutyayaprava. kasvAJcapalatvAccaturaMgAavAstatazca valAto'niyamitatayA yaiMDayA prasaraMtogauravacaMmAdasturagAyeSAM te tathA // . Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTaka - (473) MARAAAAAAAnnnnnww me ManaMARAamananew AAAAAAMRAKHA - arthaH-kema je daMma zabdano ema artha thAya le je zrAtmAne purgatimAM nAkhavAvame duHkhita kare le tene daMma kahIe te akuzala eTale sArAM nahi evAM je mana vANI ne zarIra teja dehadhArone unmArgamA pravartavavAthI ne capaLapaNAthI ghomA samAna kahyA te hetu mATe jabaLatA eTale niyama rahita manamAM Ave tema gamana karatA mATe gauravavame AkarA evA ne mana vacana ne kAyArUpI ghomA te jemanA evA eTale jemanAM mana vacana ne kAyA te sarve namata De evA liMgadhArI. - TIkA-yathAhi turagA nirvalAapijAtisvAtAvyAdvagaMti yadAtu gauraveNa balopacayena darpiSTAstadA kiM vaktavyaM // evaMdaMmAapi svarupaNaiva tAvaddharA dhyAdigauravatrayasaMkalittAnAM teSAM kA kathA // artha:-jema ghomA nirvaLa hoya to paNa enI jAti svannAvadhIja caMcaLa hoya to pAre gaurava vaLavame madonmata thAya tyAre to zuM kahe. ema mana vacana ne kAyA te rUpo je daMma te paNa sva. rupavame eTale potAnI meLeja uData The te jyAre kati gaurava rasa gaurava ne sAtA gaurava e trarAvane sahita thayAM sAre tenA ucatapapAnI zI vAta kahevI. TIkA:-na ca yatInAM daMmatrayoddhAsanamupapannaM // durgati. hetutvena tasyAnucitatvAt // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 ) : // yamuktaM // - atha zrI saMghapaTTakaH prayomanojA pitakAyadA vinirmitAsajatipAtadaMgAH // najAtu kAryA yatinA pracaMmAH samIkRtAkAM kRtaaNtmaaH|| liMginastu gauravoddhurakaMdha ratayA satataM tAnvagayaMti // artha:-yatine mana vacana ne kAyA temanuM je ullAsa karahu~ eTale game tema chUTAM mUkavAM te ghaTatuM nathI kema je e durgatisAM pavAnAM kAraNa ve e hetu mATe sAdhune iMdriyo ne aMtaHkaraNane pranamAM Ave temaje calAva te paNa aghaTita De. je mATe te vAta zAstramAM kahI be je mana vacana tathA kAyA temanuM je damana kara te sadUgatimAM javAnuM AlaMbanarupa thAya be ne yati puruSe te mana vacana kA yAne pracaMma na karavAM eTale unmatta game tema cAlanAra na karavA kema je jo ema kare to teja yamarAjAnA na jANavA. eTaleM teja mana vacana kAyA nAza karanAra durgati pamAganAra duHkha denAra jA evAM ne e liMgadhArI to potAne viSe gurupaNuM mAnIne uMca khAMdha rAkhIne niraMtara te traNa prakAranA gauravane vaLagI rahyA ve eTale te gauravanuM ghaNuM sevana karavAyIja potAne viSe moThyA mAne be e jAvaceM, TIkA:- tathA kaSAyAeva deyopAdeya vastutatvacaitanyadAri 'vADuragAnujaMgAstatazca dhArmikajanasatkriyAdarzanAsahanena SyaMtaH prabalIjavaMtaH kaSAyorAgAyeSAM te tathA yatInAM hi sauzrAmaNyavaiphalyotpAdanAtkaSAyAH kartuM na yujyaMte // yadAhuH // muktyaM ganAyAH krayaNenaraNyaM zrAmaNya muccairguNinAM zaraNyaM // kRtavyapAyA yatinAkaSAyAH sasyaM nirasyaMti yathA kuMvAtAH // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka ( 475 ) artha :- baLI kaSAya je te tyAga tathA grahaNa karavA yogya 'evI je vastu tenuM yathArtha jJAnarupI je caitanya tenA nAza karanAra ve e hetu sarpa mA samAna ve ne dharmiSTa lokanI sArI kriyA dekhI na khamAya tethe karI vaLa thatA ne kaSAyarupI sarpa te jemanA evA e liMgadhArI be vaLI nizce potAnuM je sAraM sAdhupaNuM tene niSphaLa kare evA kaSAya mATe karavA ghaTatA nathI. je mATe te vAta zAstramAM kahI be je muktirUpI strIne vecAthI lIdhAmAM sAdhupaNuM rAkhavaM te mUlya ke eTale jenI pAse sAdhupaNArupI mUlya be tene muktirupI strI maLe ke nevaLI 'sAdhuvaNuM je te guNi puruSone zaraNa karavA yogya be ne je kaSAya be te .yatipaNAne nAza karanAra be jema viparIta vAyu be te dhAnyane vagAne be nAza kare ve tama // TIkA: - yatyAnnAsAstuguNiSu nirnimittakaSAyakaluSitAMtaH 'karaNA evo palabhyaMta iti // evaMtAvat paMcAzravaviramaNapaMceM priyanigrahamaMtraya vira tikapAyacatuSTayajayalakSaNa saptadaza vidha saMyamAjAvena tepAM lokottaravAdyatvaM pradadAnIM lokaloko - taravAdyatvamapi darzayatItyAha // arthaH-- liMgadhArI to guNavALA puruSone viSe kAraNa vinAja kathArah malina thayAM ve aMtara te jemanAM evAja dekhAya te e rIte pAMca zrAzravathI virAma pAmakuM tathA pAMca iMdriyono nigraha karavo tathA RNa kathI virati karavI tathA cAra kapAya jItavA e . laharA jenuM evo je sattara prakArano saMyama te e liMgadhArIjane Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (476) - atha zrI saMghapaTTakama - viSe nathI mATe temane lokottara kriyA thakI rahitapaeM te dekhAgayuM ne ive laukikane lokottara e be thakIrahitapaNuM liMgadhArIunuM dekhA je. TIkA:-sarvAkRtyakRtopi : lokalokottaravirucAbrahma sevanapuSpaphalAdyupatnogAdyasadAcArakAriNopi // yadAha // dagapANaM pupphaphalaM asaNijaM gihakiccAIajayApamI se. vaMtI jazvesavinaMbagAnavaraM // arthaH-je e liMgadhArIna sevana karavAneM kAma kare ne to paNa eTale lokane lokottaramAM viruka evAM je maithuna sevAM tathA puSpaphaLa Adikano upannoga karavo ityAdi asat AcaraNa karatA evA topaNa je mATe te vAta zAstramA kahI de je. . TIkA:-nAma jainA iti prakRtaM // kaSTaM mahaHkhametat // adhunA saMprati sthitvA Aruhya sansunimUrdhasu suvihitasAdhuma'stakeSu pratipadamasUyayA suvihitAnAmasadoSAropaNena lAdhavo tpAdanameva hiteSAM tanmU svavasthAnAnatadhiyonAstyasmatsamo jagati saMprati kazciditi dappAdhmAtabuddhayaH tuSyaMti suvihitaM manyA apyete'smAnilaghUkRtA ityAzayena modaMte // tuSyati ca sAdhvAdiparivAreNa zrAkAdipUjayAca varddhate caH smuccye| arthaH-e liMgadhArI nAma jainI kahevAya ne eTale nAma mAtravake jainI ema prasaMgathI prApta thayuM mAde aho Ato moTuM Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vaya zrI saMghapaTTakaH (you) kaSTa, moTuM duHkha be je have suvihita sAdhunA mastaka uparathI cArohala karIne eTale mAthA upara camIne rAjI thAya be eTale pada pada pratye irSyAva asat doSanuM je yAropaNa karavuM teNe karIne laghupaNAnuM je utpAdana karavuM teja temanA mAthA upara paga mukyo jAvo te cata buddhivAlA ema jAye be je yA kALamAM jagatane viSe zramArA jevo koi nathI e prakAre ahaMkAravame dhamadhamatI be buddhi te jemanI evA e liMgadhArIcaM harSa pAme be eTale suvihitapaNAne mAnatA evA e suvihita sAdhu je te amoe laghu karyA De eTale emanI halakAza karI arthAt emane moe jItyA ve ema mAnIne rAjI thAya be ne potAnI pAse potAnA jevA je liMgadhArI puruSo tenA parivAravame potAnI moTapa mAnI rAjI thAya be ne zrAvakAdikanI pUjAvare a kArapa dhAraNa kare ne cakArano sasuccaya artha eTale e sarva doSa eka eka liMgadhArI mAM rahyA ve. TIkA: kathamevaM vidhA zrapi sanmunimUrddhAvasthAnena te tuSyaMti puSyaMti cetyata Aha || aMtyAzcaryarAjAzritAH pAzcAtyAzcarya pArthivAnugatAya taiti hetugarbhavizeSaNaM // etaDukkaM javati // nahyevaM vidhAkRtya vidhAyino mahAmunInAM mastakentravasyAnaM kartuM pArayati // arthaH- dave e prakAranA liMgadhArIna The topA sArA muninA mastakane viSe nivAsa karavo teNe karIne kema prasanna thAya The puSTa thAye eTale rAjI rahe ve ema jo kahatA hoya to teno uttara kar3e te je dazamA Azcarya rupI rAjAno zrAzraya karIne e liMgadhArIna Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( E) atha zrI saMghapaTTaka - Mmww paMjAya le haraMkhAya je.je hetu mATe dazamA zrAzcarya rupI rAjAne anusaratA e je vizeSaNa le te hetu garSita eTale e vizeSaNa kaDaM samAM hetu rahyo be e vAta zAstramA kahI je e prakAre kAryanA 'karanArA liMgadhArI te mahAmuninA mastaka upara nivAsa karavA kyAre paNa pAra pAmeja nAha eTale samathe thAyaja nAha. ' ... TIkAH kathaMcitkurvANAapivA na toSaM poSaMcate prApnuvaM ti // mahAmunitiraskAramAtreNApi tatkAriNA mihaiva hAH '. nizravaNAt // yaMdAda // zhevahIliyA hANaM hasiyAroviyavaeM: ' akosiyA.vahaditimaraNaM diti tAmiyA ||prNcaivmnrthkaariyo piliMginaH suvihitAM stiraskRtyApinadati tannUnaM dazamAzcarya, * "mahimAyaM / / . ... . ....' ... arthaH-koi prakAre paNa mahAmuninA mastaka upara paga sthApanArA puruSo je saMtoSa pratye tathA puSTi pratye na pAme. kemaje mahAmuninA tiraskAra mAtravame paNa te tiraskArane karanAra purupanI e jagoeja hAni thAya je ema saMnaLAya je e hetu mATe te vAta zAstramA kahI ne paraMtu e prakAre anarthanA karanAra evA paNa liMgadhArI je te suvihitano tiraskAra karIne paNa AnaMda pAme The te nice dazamAzcaryano mahimA be. .. . dIkAH-yamucyate // nekena kvaNatA saroSaparupayat kRSNa sanine,drAtuMtena cepeTamujhatadhiyA hastaH smunsaasitH|| ya. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMyapaTTakA - (479) bAdhomukhamakSiNI vidadhatA tenApi tanmarSitaM // tanmanye viSama triNo valavataH kasyApi lIlAyitaM // arthaH-te upara dRSTAMta kaDaM je madonmatta zrayelo ne zabda karato evo demako kALA sarpanA mukhane viSe lApaTa mAravAne je ropa rahita kaThorapaNe hAtha nagAme ne te sarpa AMkho mIcI nIce mukha karI te demakAno aparAdha sahana kare le te vaLavAna evoM koika paNa viSa maMtravALo puruSa tenuM lIlAceSTita The ema huM mArnu DaM eTale kAlo sarpa denakAno mAra khAya te viSamaMtravALA puruSano prajAva tema suvihita sAdhu je te liMgadhArIornu apamAna sahana kare te dazamAzcaryano mahimA De paNa e liMgadhArIono mahimA nathI. . TIkA:-tatazca yathAnIcApikecana kiMrAjAde svAmino'vaTanena mahatAmapimU:svAruhyapuSpaMti // evametepi dazamAzcaryamahinA mahAmunIn parinUyApi puSyaMtItyapi shbdaarthH|| . arthaH-vaLI jema keTalAka nIca nagarA puruSo te rAjA. dika lokamAM moTA kahevAtA hoya tetuM zrAlaMbana karIne moTA pu. rupanA mAthA upara paNa ArohaNa karIne khuzI thAya ema thA liMga. dhArI paNa dazamA AzcaryanA mahimAvase te moTA munine paNa parAjaya karIne harSa pAme ema apizabdano artha ve. . TIkA:-tathAca prakaraNakAre revA'nyatrA nihitaM // ara Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) - aya zrI saMghapaTTakA - - samapuraMtarayapAsarAsI, isamasamayaI jotumasappajAveM // jamihakavakUmAsAhuliMgIguNaDeparinaviya pahuttaM jatinaMdaMtiduraM etacca mahatkaSTaM, nahimahAmunInAmevaM parAbhavaH kartumucita iti vRttAryaH // // . arthaH-vaLI prakaraNanA karanAra puruSeja bIjo jagAe kadyu je moTA munino e prakAre parAttava karavo ghaTato nathI ne te kare te te moTuM kaSTa . e prakAre zrA bAvIsamA kAvyano artha thayozya TIkA-sAMprataM te pratyahaM sarva viratirUpapratyAkhyAna - naMgakaraNena tapazcaraNAyanAcaM pratipAdayannAha // arthaH-have te liMgadhArIutuM niraMtara sarva viratIrupa pacakhANarnu je nAgateNe karIne tapa tathA cAritra teno anAva eTale nAza tene pratipAdana karatA satA kahe he. // mUla kAvyam // sarvAranaparigrahasya gRhiNopyekAzanAdyekadA / pratyAkhyAyanaradato hadinnavettIbAnutApassadA // . SaTkRtva strividhaMtridhetyanudinaM procyApinaMjati ye| teSAM tu kRtapaH kvasatyavacanaM kvajhAnitA va vrt||3|| Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka - (441) .AADARAPALIALAAAAAAA.LAAAAAAAR MARunaraanARMAPAAnanAAAAAAAAAAAAAAAAAAA - - - - TIkA savAraMjaparigrahasya sakalasAvadhavyApAradhanadhAnyAdisaMgrahatatparasya gRhiNopizrAmasyApyAstAM mahAmunerityapizabdArthaH // ekAzanaM aMtardivasamekavAraniyamitanojanaH pratyAkhyAnanedastadAdiryasya nirvikRtikaadestdaadiprtyaakhyaan|| arthaH samasta je sAvadha vepAra dhanya dhAnya Adika teno je saMgraha tene viSe tatpara evo je gRhastha zrAvaka tenA paNa aMtaramA ekAsaNuM pramukha paJcarakANa nAgIne pazcAtApa thAya to moTA muninA aMtaramA pazcAtApa thAya temAMzuM kahevU ema api zabdano artha The ekAsaNuM te zuM to divasamA ekavAra niyama pramANe jojana kara, evo je paJcarakANano neda te Adi te jene evaM je nirvikRtikAdika // eTale viga na vAvaravI ityAdika, je paJcarakANa tene|| TIkA:-ekadA kadAcidaSTamyAditithiSupramAdavAkSyena nityapratyAkhyAnAjAvAt pratyAkhyAya niyamya tadapi kadAcit kRtamekAsanAdi na rakato'nAjogasahasAkArAdinA na pAlayato jaMjataztyarthaH hRdicetasi lavejAyeta tIbro niSTuro'nutApaH // artha:-kyAreka karato evo zrAvaka eTale aSTamI zrAdika tithine viSe paJcarakANa karato kemaje ghaNA pramAdathI nitya paJcarakANa karato nathI evo je zrAvaka te paNa kyAreka karelu evaM ekAzanAdi tene na pALato eTale ajANe sahasAtkArAdikavame nAgato evo e pramAdI zrAvaka tenA cittamAM paNa atizaya yAkaro pazcAttApa cAya je meM zrAzuM kayu. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (482) ___ atha zrI saMghapaTTakA wwwwwwwwwwwwwwwwww . TIkA:-bahunA kAlena tAvadadyapratyAkhyAnaM kRtaM // tadapi mayAmaMdanAgyena jagnamato dhigmAM kathaMme zudhiviSyatItyevaM rUpaH pazcAttApaHsadAsarvadA yAvadU naMgaprAyazcitaM gurunyonAsAdayati // SaT kRtvastrIn vArAn sAyaMtanapratikramaNe trIzcapragetana pratikramaNe iti SaTvArAn saMkhyAyA vaarekRtvstddhitH|| trividhaM vidheti // anena sAmAyika sUtramupalakSyati // kilasAdhavaH sAyaM prAtazca pratikramaNe sAmAyika sUtramuccArayaMtaH trividhaM trividheneti pati // arthaH-aho meM ghaNe kAle Aja paJcarakANa kayu te paNa maMda jAgyavALo hu~ je teNe nAgyu mATe mane dhikkAra ne mArI pApa zuddhi kema thaze ityAdi rupa pazcAttApa niraMtara kare ne jyAM sudhI e paJcarakANatuM prAyazcita guru thakI nazrI pAmyo tyAM sudhI pazcAtApa karele ne je liMgadhArI te to uvAra eTale sAyaMkALanA pamikamaNA vakhata traNavAra ne prAtaHkAlanA pamikamaNA vakhata traNavAra ema bavAra trividha trividha ityAdi sAmAyika sUtrane nizce undhAraNa karatA satA traNa prakAre trikaraNa zuchie sAvadhanuM paJcarakANa kareM . TokA:-yathA lavaM sAvajaMyoga paJcarakAmi jAvajIvAetivihaMtiviheNaM saNeNaM vAyAe kAraNamilAdititra trividhamiti tisro vidhAyasyeti trividhaM kRtajAritAnumatalakSaNaM vidhati trividhena karaNena manovAkAyarupeNa sAvA pogaM pratyAkhyAmi // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA -- .PPAMOMWNPANN.. womas MarrNAWwrrrrrrr ME ityevaMrUpatayA anudinaM prativAsaraM procyApyanidhAya pratijJA yApItyarthaH // arthaH--jema mana vacana kAyA e traNe karIne traNe prakAre jAvajIva sarva sAvayayogane hu~ pancarakANa karuM duM ityAdi temA traNa prakAra te jenA tene trividha kahIe eTaletraNa prakAre karavU, karAvaq ne anumodanA karavI eDe lakSaNa jenuM ebuM mana, vacana kAyAe karIne sAvadyayoganuM huM paJcarakANa karunu e prakAre nitya paJcarakANa karIne paNa eTale nitya volIne pratijJA karIne paNa jAge The eTaso artha . TIkA:-apratijJAtAnuSThAnasyahi naMgenApi na tathA doSa ityapizAbdArthaH jatikhamayaMti ye liMgamAtravRttayasteSAM tuhiponnedapradarzanArthaH // kvazabdAH sarvepyakSamAvyaMjakAkSepArthAH // tapo'nazanAdi // nityapratyAkhyAnasya sarvasAvadyayogavirati rUpasya sakalalokasamadamanyupetasyannaMgadarzanena naimittika pra. tyAkhyAnasyApikathaMcitokapaMktyAvihitasyopavAsAdelaMgAnu mAnAnnAstyeva teSAM kvacittapaH arthaH-ne je anuSTAnanuM paJcarakANa kayu nathI tenuM je nA. gaI teNe karIne tevo doSa lAgato nathI. jevo paccarakANa karIne tene jAgatAM dopa lAge The. e prakAre api zabdano artha The je viM. gamAtra dhAraNa karIne kevaLa potAnI AjIvikA mAtra kare tete. mane tapato kyAMcIja hoya. tu zabda je te gRhasthathakI te liMgadhArI Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA wwwwwwwwwww mane - judA je ema jaNAve ne ne 'sarveka' zabda le te akSamAne jaNAve ke eTale tiraskAra le artha te jeno evA le. arthAt e siMgadhArInane tiraskAra ke jene tapa nathI, tapa eTale anazanAdika jANavU ne sarva lokanI samakSa aMgikAra kareluM sarva sAvadyayoga viratirupa je nitya pazcarakANa tenu nAgavaM pratyakSa dekhAya . teNe karIne lokapaMktie eTale lokalajjAe karyu evaM je naimittika paJcakANa eTale koI tithIne viSe upavAsAdika tenuM paNa anumAne jAga jaNAya ne mATe te liMgadhArIjane kAMi paNa tapaja nathI. TIkA-yahA vastugatyApitapaHkurvatAMteSAMtaponAstyeva // tAmalivat // SaTkAyopamAnAM tapaso viphalatvenAnidhAnAtA ka satyavacanaM // tathyavAk // sarvaM sAvAyogaM na karomiztyAyanidhAya punastatraNamevataniSevaNAt pratyakSamRSAvAditA prasaMgenAMzenApisatyavacanAnAvAt // arthaH -athavA kadAcit tapakaratA evA paNa te siMgadhA. rIne vastugatie tapa nathIja, tAmalI tApasanI peThe. kemaje u. kAyarnu upamaIna karanAra prANIunu tapa niSphaLa thAya ne ema zAstramA kahevApaeN De e hetu mATevaLI te puruSone satya vacana paNa kyAthIja hoya. kemaje sarva sAvadha yoga nahi karUM ityAdi kahIne paNa tatkA ja te sAvaya yogarnu sevana kare ne mATe pratyakSa mRSAvAdapaNuM jaNA ne mRSAvAdanA prasaMgano aMza mAtrathI paNa satya vacana hoya / asatya thAya ne e hetu mATe sAkSAt asatya vacananI to zIvAra kahevI. zati nAva // Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 bhaya bhI saMghapaTTakA MANAM - TIkA:- yamuktaM // na karemittinasittA taM cevanisevaI puNo pAvaM // pazcarakamusAvAI mAyA niyamIpasaMgoya // evaM ca yadA pravrajyAvasaroktasyasavirativiSayasyatadhanasyAsIkatvaM tadA vastvaMtaraviSayasya tasya kA satyatvasaMjAvaneti sarvathAnRtannASiNaevata iti // arthaH te vAta zAstramA kahI je je pApa nahi karUM ema kahIne teja pApane vaLI seve te pratyakSa mRSAvAdI ne bAhya mA. yAne anyaMtara mAyA teno temane prasaMga thAya ne mATe jyAre dIkSA bakhate sarva sAvadya yoganI viratirUpa potAnuM boleDhuM vacana asatya payuM tyAre bIjI vastu saMbaMdhI je temanuM volavU te satya saMnnaveja kyAMcI mATe e liMgadhArI sarvathA asatya nASija be. TIkA:-kva jJAnitA siddhAMtarahasyaparichetRtvaM // jJAnasyahiphasaM viratistasyAzcasAtazIlatayA taiHsamUlamunmUlanAttathA ca kathaMcitsatopijJAnasyA'kiMcitkaratvena tadAnAsatvAtahAna gaMbhopi teSAM nAstIti // arthaH-vaLI te siMgadhArIne siddhAMtanArahasyanujANapaNaM paNakyAMdhIjahoya kema je jJAnaceM phaLa to virati ne te virati to zAtAzIkSapaNe te liMgadhArIe mULamAMdhIja ukhAmI nAMkhI te ehetu Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTaka - mATe vaLI koiprakAratuM kAMikajJAna ho to paNa te jJAna kA kara samartha nathI kema je e jJAna nathI e to jJAnano thAnAsa jaNA mATe te liMgadhArInane jJAnano gaMdha paNa nathI e vAta simathara TIkAH- yamuktaM // subahu~pi suyamahIyaM kiM kAhI caraNa vippahINassa // ' . aMdhassa jaha palittA diivsyshsskomiivi| . arthaH -teM vAta zAstramA kahI je je atizaya ghaNe evaM e je zAstranuM naNaMduM te cAritrarahita evA puruSane zukarI zakaze kaI paNa nahi karI zake jema AMdhaLAnI AgeLa so hajAra karo evA paNa dIvA pradIta karyA paNa te aMdhane upakAra jarSI nathIM teMveM cAritrahIMNa puruSa naNa, je. TIkA:-kva vrataMdIkSAdIkopAdAnepipratyAkhyAnajaMgAdazIkazASaNena dIkSAyAapArthakyApAdAnAtaM teSAMnAstIti zAyadAhI loevi jo saMsUgo aliyaM sahasA na jAsaI kivita ahadirikavi zraliyaM nAsA to kiMca dikAe / artha-vaLI te liMgadhArIjane dIkSA paNa nathI kema je dIkSA le to paNa paJcarakANa- jAga tethI tathA asatyaM trApatha karavaM tethI dIkSAnuM nirarthakapaNe thAyaM le e hetu mATe temane dIkA Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 bhaya zrI saMghapaTaka (187) - nathI te vAta zAstramA kahI je je lokane viSe sAro puruSa hoya te paNa sahasAtkAre kAM jUTuM na bole ne aho AliMgadhArIe to dIkSA sIdhI to paNa juThaM vole te mATe e dIkAvame zuM? kaMpaNa nahi. pa dIkSA lIdhI te na lIdhA jevIja thai iti nAva // TIkA:-anacAsakRtkvazabdopAdAnena loke lokottare ca tattapaHpravRtestapastvAdikaM na saMjavatItijJApyate // tenAyamAzayaH // yadAkilagRhiNopisaMtataM gRhAraMjasaMraMnaratatvAt pramAdanaranirAapyana vagatalijhAMtatatvAapi kadAcit pratyAkhyAna naMgenaivamanutapyate tadA sutarAM yatInAM sarvasAvadyayogaviratAnAM viditAgamasArANAM kathaMcihiratinaMge pazcAttApaH prAyazcittagraha. zca yukta yetuniHzUkatayA tAMnajato manAgalajAmapinAdadhati teSAMnAstyeva tapaHpranRtItivRttArthaH 23 // artha:-A jagAe vAraMvAra va zabdanu je grahaNa kara teNe karIne lokane viSe tathA lokottarane viSe te liMgadhArI jana je tapa Adika tethakI tapa AdikapaNuM saMnnavatuM nathI ema jaNAve . eTale e liMgadhArIunu je tapa te :niSphaLa De arthAt ema je tapa nathI, bata nathI ityAdi arthane kva zabda jaNAve The te hetu mATe A ajiprAya pragaTa jaNAya je je jyAre gRhastha te paNa niraMtara gharanA thAraMlane vipe magna The te hetu mATe pramAdanA samUhane vipe jarapura bumelA The ne nathI jAeyu siddhAMtanuM tatva te jemaNe evA to paNa kyAreka paccarakANanuM nAgavu thAya to teNe karIne atizaya paritapta thAya te tyAre sarva sAvadha yogathI virAma pAmelA ne jAeyo te Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) atha zrI saMghapaTTaka AAAA AAAAAV Agamano sAra te.jemaNe evA yatine to koi prakAre viratino naMga thaye sate pazcAttApa thavo joie tathA prAyazcitanuM grahaNa kara te yukta ne je niHzUkapaNe te tapAdikane jAgatA satAlagAra mAtra sajA pAmatA nathI mATe te liMgadhArIne tapa Adika kAzpaNa nathI e prakAre zrA nevIsamA kAvyano artha thayo. // 3 // - TIkA:-dAnI teSAM lokopahAsAdipuraH saraM jinapathaparipaMthivaM vRttavyena prakaTayannAha // arthaH-have te liMgadhArIunu lokamAM upahAsAdika thAya lete pUrvaka jinamArgathI je ulaTApaNuM ne tene be kAvye karIne pragaTa karI kahe . // mUla kAvyam // devArthavyayato yathArucikRte sarva ramye maThe nityasthAH zucipahatUlizayanAH sajabdikAdyAsanAH // sAraMjAH saparigrahAH saviSayAH seAH sakAMdAH sadA sAdhuvyAjaviTA ado sitapaTAH kaSTaM carati vratam // 3 // ityAdyuita sopahAsavacasaH syuH prekSyalokAH sthiti, zrutvAnyenimukhAapi shrutpthaajhaimukhymaatnvte|| mithyoktyAsu sudRzopivibhrati manaH saMdehadolAcalaM, yeSAM te nanu sarvathA jinapatha prtyrthinomiittH|| 35 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . aya zrI saMghapaTTaka (49) mammmmmARMAma TIkA:-yeSAM sthiti prekSya lokAH sopahAsavacasAsyuri. ti saMbaMdhaH // kathamityAha // ahoiti vismaye sitapaTAH zvetAMbarAH kaSTaM puSkaraM caratyanutiSTaMti vrataM pravajyAM mahadAzcaryametat yasitapaTAH kalAvapyevaM vidhaMvatakaSTamanunnati // nahi saMpratitanaimAnavairaTpasatvarevaMvidhaM kaSTaM kartuM zakyate // arthaH-je liMgadhArInI sthiti dekhIne loka je te upahAse sahita thAya ne eTale e liMgadhArInanI hAMsI kare ne e prakArano saMbaMdha je te kaye prakAre kare le to tyAM kahe je zraho thAto moTuM Azcarya je A zvetAMvara yatI loka puSkara vrata pALe beje hetu mATe kaLikALamAM paNa A prakAraceM dIkSA kaSTa zranujava kare ne eto moTuM zrAzcarya A kALanA alpa vaLanA prANI e pra. kAranuM kaSTa karavAne nathI samartha thatA. TIkA:-athaca sarvairapyevaMrUpaM vrataM kartuM pAryataeva sukhahetu. vAdityupahAsaH / / atha kathamevamupahAsasteSAMtaiH kriyataztyataAha // sAdhuvyAjena yatibadmanA viTAH khijAH nAmIsAdhavastavakSaNAyogAt / / kiNtutghyaajenvittaaHskltbknnoppteH| arthaH--te kahevAmAM A prakArako lokano abhiprAya ne je sarva loka paNa yA prakAra vrata karavAne samarthaja The kema je e vrata to sukhanuM kAraNa e hetu mATe. ityAdi liMgadhArIne dekhIne soka ise The valI kIye prakAre loka liMgadhArItuM napahAsa kare ve te ko le je thAto sAdhuno maza lazne eTale uparathI sA. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTaka . AAMKARAN dhuno veSa banAvIne jaNAtA viTa puruSa ne eTale vezyApati De nAvArtha je khuccA, uccakA, Thela, vyabhicArI evAe puruSa De paNa sAdhu nathI. kemane sAdhunA lakSaNamAMthI eke lakSaNa AliMgadhArIu~mA dekhAtuM nathI tyAre zuM dekhAya le to kevala sAdhunuM kapaTa karIne vartatA vyanicArI puruSo dekhAya ne kema je samasta vyanicArI puruSonAM kha. kaNa emane viSe pratyakSa dekhAya De e detu mATe. TIkA:-tadevAhAdevArthavyayato devagRhAdhipatyena tavipasyatadadhInatvAt jinavitta viniyogena yathAruci ruceH svecchAyA anatikramaNetyavyayInAvaH svamanonilASAnurUpa mityarthaH kRte niSpAdite sarva ramye saMkalavasaMtAdirUpatAvinaktakAmavizeSa manohare ma prtiit|| arthaH teja kahI dekhA je je liMgadhArIne devamaMdinu pradhipatipaNuM teNe karIne devajavya e liMgadhArInane svAdhIna De te hetu mATe je prakAranI potAnI icchA eTale ruci le te prakAre karAvelo ne sarva vasaMtAdi Rtune viSe manohara eTakhe je je kA. samAM je je vastuthI sukha thAya te prakAre karAveto je suMdara prasiddha maTha tene viSe. TIkA- tathAhyatrajAlikAzupiravizacchiziracArumAruta vihitajISmagrISmapRthudavathumathitazarIrApyAyanAni tuMgatA saMpA. ditasaMcariSNujanato'dhUtarathyArajaHsaMpAtanAyanAni vaataaynaani|| arthaH-te suMdarapaNuM kahI dekhAme le je e maThane vive e. je 1 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maca zrI saMghapaTaka cuMAAWAARAMARANAMMAM - Tase potAne radevAnA sthAnane viSe zrA prakAranAM suMdara jAsIyAM mUkAve . te kevAM ne to je jAlIyAMnA lijamAMthI praveza karato ne zItala evo je suMdara vAyu teNe karIne koM ne AkarA mISma RtunA ghaNA ghAmathI Akula yatuM je zarIra tenI puSTi te jemaNe evAM ne vaLI te jAlI kevAM ve to mAragamAM cAlanAra lokoe umAmI je rastAnI raja te jema na pame e prakAre jetuM caMcAparyu saMpAdana kayu De evAM eTale deva avyavajhe potAne radevAnA sthAnamA nuSNakAlamA sukha thavAne vAste UMcI bArIyo tathA jAtIyono tAlamela vanAve ne zatinAvaH // TIkA:-nirukaprAvRSeeyavareeyajaladapaTala vigasada virakha sakhiladhArAsArA vicitracitrazAlikAsArA viTaMkodaMkita daMtakalanA vsnnyH|| arthaH-vaLI varSARtumA potAnA sukhane arthe te jagAra suMdara meghathakI patuMje ghaNuM jala tenI dhArAUnA kaNiyA rokAvAne vAste upara thAhAdanavALAM ujAM karAve The. TIkAH-anavantAleyakaNasaMvalitahaimanapavana sparzalezAnizIthinyAmapi sukhapravezA apavarakadezAH // evaM ca kathaM na sarva ramyatA maThasya // artha:---vaLI ziyAkAmA himanA kaNIyAvame mizrita mA Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTakaH / - yeto. je ati zItala vA tenA sparzano deza jemA na thAya ne rA. trie paNa jemAM sukhanopraveza evAjemAMsuMdara uramA je.eprakArano 'potAno maTha sarva kALamAM sukhakArI kema na hoya. TIkA:-tathA ca tatra nityasthAH satatavAsinaH // suvi' hitAhi devavyopaloga nayAdyatinimittanirmitatvena mahA: sAvadyatvAcca maThe navasaMti kiMtuyAcite yAzitAzi paragrahAdA..veva tatrApinAnavarataM.vasaMti // arthaH-vaLI te sthAnakane viSe niraMtara nivAsa karatA evA, liMgadhArI ne suvihita sAdhu je te to devavyano upanoga thAya e. jayathakI yatine nimitte nipajAvyo ne e hetu mATe ne mahA sAvadyapaNuMDe e hetu mATe tyAM nathI vasatA tyAre kyA vase je? to mAgI lIdhe, je tevU pArakuM ghara tene viSeja nivAsa kare temAM.paNa niraMtara nivAsa nathI karatA. TIkA:-nityavAsitvaprasaMgAnityavAsasya ca yatInAM zrA... ddhAdipratibaMdhalAghavAdihetutvena pratiSedhAt // . ||.ymukN // panibaMdho bahuyatnaM na jaNuvayAro na desavinANaM // nANArAhaNa mee dosA avihAraparakaMmi // . ... . . . .. / Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTaka (493) artha :- kema je nitya nivAsapaNAno prasaMga thAya e hetu mATe ne sAdhune zrAvakAdikano pratibaMdha thAya tethI laghutA zrAdikanI prApti thAya te vAta zAstramAM kahI ve je jo sAdhu vihAra na kare to te pakSamAM ATalA doSa rahyA ve je pratibaMdha thAya tathA laghutA thAya tathA lokono upakAra na thAya. tathA nAnA prakAranA dezanuM vijJAna na thAya tathA AjJAnuM ArAdhana na thAya. TIkA:- udyata vihArasyaiva mamakArAdyuccheda nimittatvenAni-dhAnAt // yadA // zraniyayavAso samuyANaca riyA zrannAya u payarikayAya // zrappovahI kala vivANA ya vihAraca riyA isisatyA // arthaH-- je vihAranA udyamI be teneja mamatvano nAza ghAya te zAstramAM kathaM je je munine vihAra caryA karavI te prazasta be eTale vakhApavA yogya be kema je eka jagAe niyamAe nivAsa thai na jAya tathA ghaNA gharanI gocarI thAya tathA ajJAta gocarI thAya eTakhe zrApanAra tathA lenAra paraspara naLakhe nahi tathA zuddha zrahAra maLe tathA pratiriktapaNuM thAya. eTale strI pazu napuMsake rahita evaM sthAna male tathA apa upadhi yAya tathA kalano tyAga thAya e sarva guNa munine vihAra karatAM prApta thAya ve. TIkA:- ete sAtapaTatayA maThe nityakRta sthitayo vAsaMtIti kathaM na jayaMti vittaaH|| tathA zucayo nirmalAH mahatU Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maba bhI saMghapaTaka . lAH paTTAMzukasaMvItA haMsarutAdimayAH zayyAvizeSAH // yahA . paTTAH zrIpA didArunirmitA stA zayanaMzayanIyaM yeSAM te tthaa|| sAdhavohi kaMbalAdisaMstAraka eva zerate na pahatUlyAdiSu tAsAM pramAjanAyazu vijuussaasaatshiiltvvyNjktvaalokophaashetutvaac|| arthaH-zrA liMgadhArI to sAtAsukhamAM laMpaTa be e hetu mATe manne viSe nitya nivAsa karI rahyA De ne vilAsa kare le mATe e viTa puruSa eTale vyabhicArI puruSa kema na hoya vaLI nirmaLa suMdara talA nAre sArAM vastranA ubAme sahita tarehavAranI zayyAna suvAnI sAmagrImAM jemane dekhAya De evA athavA zIzama zrAdika kASTanA palaMga suvAnA jemane be evA. nizce sAdhu to kAMbalI AdikanA saMthArAmAM suve te paNa kAM nAre nAre godamAM talAi pasaMga pAtharaNAM vageremA sutA nathI kema je tevI vastunuM pUjavU abhileha tha zakatuM nathI mATe zrazuddhapaNuM rahe je e hetu mADe tathA zolAne jaNAvanAra tathA sAtA sukhazIlapaNAne jaNAvanAra ke e hetu mATe tathA lokomA upahAsa thavA, kAraNa le e hetu mAde, TokAH-etetu tatra zayAnA viTatvaM prakaTayaMti // tathA sAbdikAdyAsanAH // zonnanagabdikAmasUrakAdiviSTarajAjaH // gabdikAyupavezane cadoSA munInAM prAgevoktAmAsAraMjA manavATikAkRSyAdimahAsAvadyavyApArakaraNakAraNapravaNAH saparimahAH gRhivANijyAdiprayojanane dhanyadhAnyasnehAdinAMkasaMgraha parApaNA . Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - ( 495 ) arthaH- liMgadhArI to pUrve kar3hI evI talAinamAM sube The mATe potAnuM vyabhicArIpaNuM pragaTa kahI pe The vaLI sArI gA. dI je mazaru, mukhamala, kInakhApa, sAThI, gajIyANI, selAM zrAdikanI gAdI zrAsana takIyA vagere vastuno upabhoga kare be ne muniyone to gAdI zrAdika zrAsana upara besavArthI ghaNA doSa lAge te pUrve kA devaLI te liMgadhArIyo AraMbha sahita be eTale aa tathA vAmI tathA khetI ityAdika je mahAsAvadya vepAra tenuM kara tathA karAva te viSe tatpara be vaLI te liMgadhArI yo parigraha sahita be eTale gRhasthanI peThe vepAra yAdika prayojanane kAraNe dhana tathA dhAnya tathA sneha eTale ghI, tela, divela ityAdika vastu tathA pAtra te sarvano je saMgraha karavo tene viSe tatpara be // TIkA :- sa vipayAzcakSurAdIM priyAnukula narttakI darzana tAMbUlAsvAdanacaMdanAdyaMga rAgagaMdharvagItazravaNAdiviSaya satatAnuSakta cetasaH // serSyA viSayAsaktatvAtkAmukavat // svAnimatAM yo pitamanyena sAI mAlApAdi vidadhAnAmavekSya taM pratya 'kSamAnAjaH // arthaH vaLI te liMgadhArIyo viSaya sahita be eTale netra zrAdika iMDiyAne anukuLa eTale iMDiyAne zrAnaMdakArI je nATika karanArI bIzro tenuM je dekhatuM tathA tAMbUlanuM nakSaNa kara tathA caMdanAdikano aMgarAga karavo tathA gaMdharvanuM gItagAna sAMjaLa i. tyAdika je viSaya tene viSe niraMtara zrAsakta ve citta te jemanuM evA baLI te liMgadhArI o ippIe sahita ne eTale kAmI purubanI peThe viSayAsakta e hetu mAde potAnI mAtelI strI tene vIjA puruSanI Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) - atha zrI saMghapaTTakA Wwwwww mmammaaaaamw.AAAAAAA - saMghAthe thAlApa saMsApAdi karatAM dekhIne te pratye kSamAvAlA na thatA eTakhe irSyA karatA evA. TIkA:--sakAMkSAH saMjogavilAsAcyAsAt pratikSaNaM navanavopajAyamAnariMrasotkalikAH // AraMnAdayazcayatInAM bahudoSatvAdanekadhAniSijhAeva sadA sarvadA // viSayANAMmanA dinavAnyAsAtkadA citsanmunerapi kasyApiceto vikAramAtraM prA. puSyAt // arthaH-valI te liMgadhArIo AkAMkSAe sahita De eTaH saMjoga karavAno tathA vilAsa karavAno abhyAsa ne e hetu mATe kSaNe kSaNe navI navI ramavAnI icchAo jemane uThe De evA sAdhune prAraMja Adikano aneka prakAre niSedha De kemake emAM bahu doSa. papuMja De e detu mATe niraMtara viSayano anAdi kAlano zranyAsa he e hetu mATe kyAreka koi paNa sArA muninA citta pratye paNa vikAra mAtrane pragaTa thavApaNuM ne mATe purve kayAM je kAraNa te munine sevavA yogya nathI. TIkAra-yamuktaM // navi asthi naviya hohI pAeNaM tihuyaNami so jIvo // jo juSaNamaNupatto viyArarahi sayA ho|| .... arthaH te vAta zAstramA kahI je je evo koi jIva praNa jayamA bahudhA nathI tathA thaze pA. nahi je yauvana avasthA pAmIne Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. aya zrI saMghapaSTakA - (427) - - - vikAra rahita sadAkAla eTale niraMtara hoya // TIkAH--natu sarvadA // tadaiva teSAM jJAnAMkuzena svacittamAkRSya mithyaauHkRtaadipraayshcittaatiptteH|| etetu egAgiya. ssa dosA, itthI sANe tadeva pariNItirakavisohimahatvayAtamhAsa viijAe gamaNamityAcAgamaninikAkivicaraNAdinA' subRMkhalatayAca sadaiva mantravikArajAja itisAdhUktaM sAdhu vyAjaviTA iti // 24 // artha:----mATe jJAnarupI aMkuzava potAnA cittanuM zrAkarSaNa karI mithyA :kRta Adika prAyazcittanuM aMgIkAra karavaM tene sadAkAla bhaNakarato eDavo. AliMgadhArI niraMtara kAma vikAraneja maje le kema je zAstramA niSedha karyu evaM je ekAki vihAra karavApaNuM ityAdikane atizaya utzRMkhalapaNe eTale madonmattapaNe kare le te ekAki vihAra upara zAstratuM vacana je ekA ki vihAra karanArane strI saMbaMdhI tathA zvAna eTale kutarAM lambandhI tathA zatru sambandhI dopa natpanna thAya ne tathA likSAnI zuddhi thatI nathI tathA mahAnatano naMga thAya The mATe ekAki vihAra karavAno tyAga karavo mATe je siMgadhArIne.sAdhunA mipathI jaNAtA vyanicArI puruSa kA te vAta yukta ke. // 24 // TIkAH-iti uktaprakArANi zrAdizabdA danyAnyapyevaM prAyAthi vibhavanAvyaMjakAni bacAMsi gRhyate // tatazca ityAdI Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 198) - atha zrI saMghapaTTaka nyuddhatAni bahujanavadanasya mudrayitumazakyatvAnniHzaMkatayo jhaTAni sarvatrA'skhalitAnI tiyAvat // artha:- ema pUrve kahyAM evAM Adi zabdathI bIjAM paNa badudhA eja prakAranAM vibaNAne jalAvanArAM vacana grahaNa karIe bIe te hetu mATe ghaNA uddhata lokanAM vacana thAya De kemaje bahu lokanA mukhane rokavA nathI samartha thatA mATe niHzaMkapaNe atizaya prasiddha koI jagAe rakhalanA na pAmatAM evAM lokanAM vacana e liMgadhArIJne dekhIne utpanna thAya be. J TIkA:- sopahAsAnyutprAsanAMji vacAMsi vacanAni yeSAM te tathAsyurna yukAH prAkRtajanAH kutIrthikanAvitAzca jaina pathamatsariNaH prekSya sAkSAtkRtya yeSAmiti padaM tUryapAda sthitaM sakalaM vAkyaMdIpayati // tena yeSAM sthiti mityAdi saMbaMdhyate // artha:- eTale je liMgadhArInane sAkSAta dekhI kutIrthanI jemane jAvanA vaLagI be evA prAkRta matsarI loka upahAsa sahita vacana te jemanAM evA thAya be yeSAM e pada yA kAvyanA cothA caraNamA rasuMbe paNa sakala vAkyane dIpAve ve te hetu mATe je liMgadhArInI ghaTita sthiti dekhIne loka upahAsa kare The ema saMbaMdha thAya be. TIkA:-sthitiM yatyanucitamasamaMjasamAcAraM // svarUpeNaiva tAvanmatsariNaH sarvasyApyupahAsaM kurvati kiMpunaH saMprati niratiza Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka MPMKAM yasya jinazAsanasya tatrApi liMginAM tathArUpaM vaizasavyavahAraM vIkSya kathaMkAraM na kuryurityrthH|| arthaH-matsari puruSa potAnA svajAveja potAnI maryAdAne na ghaTato evo zrAcAra dekhIne sarvana upahAsa kare ne to sarvopari je jinazAsana tenuM vartamAnakALe upahAsa kare temAM to zuM kahernu temAM paNa liMgadhArIjano te prakArano hiMsaka vyavahAra dekhIne kema upahAsa na kare eTalo artha ke. TIkA:-tathA zrutvAkarya yeSAM sthiti anye apareDa nimukhAH zeSadarzanenyaH sakalopapattikalitamidaM jainadarzanaM yatayopyatradarzane zAMtAtmAnaH kriyAniSThA copalanyate // tato' smAkamapIdamaMgIkartu mucita miti cetasAnyupagamaviSayIkRta jinazAsanA stepi zrAsatAM tadaparaztyaperarthaH / / arthaH-vaLI je liMgadhArInI sthiti dekhIne vIjA paNa eTale jaina darzanane sanmukha thayelA loka paNa vimukha thAya The ema vAgaLa saMbaMdha te ema jANatA itA je sarva darzanathI sakaLa kaLAnI siddhiye sahita zrA jaina darzana kemaje yA darzanamA yati papa zAMta cittavALA The tathA kriyAniSTa dekhAya e hetu mATe zramAre paNa yA darzana aMgikAra kara ghaTita The ema potAnA citavame jina zAsanano aMgikAra karIne rahyA evA paNa je lokate vimukha cAya The to vIjA thAya emAM te zuM kahe, ema api za. manortha . Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (500) 8. atha zrI saMghapaTTakaH - - * TIkA:-zrutapathAjjainasiddhAMtamArgAt vaimukhyaM etAvaMtamanehasaM vayamajJAH syAla yadetadeva tAtvikaM dharmadarzanaM nirapavAdaM // paraMyatrApyevaM vidhAsadAcArakAriNo vilokyate // tadAlamanena tAmrahiranmayAlakAradezIyenAMtaniH sAreNa vahirmAtrimanohareNa // sarvathA prAksvIkRta mevAsmAkaM darzanaM shreyH|| aho jainA 'anyathAvAdino'nyathAkAriNaityAdivacanasaMdarjeNa* parAGamukhatvaM sarvathA bahirnAva miti yAvat Atanvate drshyti|| artha:-jinanA siddhAMta thakI vimukhapaNuM zI rIte pAme tote kahe je je zramo ATalA kALa sudhI ajJAnIja itA. je hetu mATe amo jANatA hatA je nirvAdha 'yathArtha dharma darzana to bAja De paNa je darzanane viSe A prakAranA asat AcaraNa karanArAdiMgadhArI dekhAya le mATe e darzanavame sayuM zrAto uparathI sonAe rasetuM tAMbAnA AjUSaNa je mAMhethI niHsAra ne kevaLa bAraNethI manohara jagAtuM A jaina darzana mATe sarvathA pUrve aMgikAra kareluM ApaNuM darzanaja sAraM aho Ato mATuM Azcarya je thA lokato bole ne jueM ne kare le ju, ityAdi vacananA samuhane kahetA satA sarvathA jaina darzanathI vahirnAva eTale jaina darzanano tyAga karI dekhA . TIkA tathA yeSAM mithyocyA mRSAvacanena // tehi skhalitAcAratvena sarvazaMkitatvAt asamaMjasaceSTitaM prati kena cit pRSTA ssaMto malimbucavadalIkaM naapte|| yathA kevmaah| navayamevaM vidhakAriNa iti // tatazca pratyakSopalakSitadoSApaDa Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTaka - MmmmmmmmmmmAAR - - vAtAdRzAmeva vAhulyena darzanAJca kimityAha // arthaH--vaLI je liMgadhArInanA mithyA vacane karIne saMdeha utpanna thAya The ema zrAgaLa saMbaMdha De te liMgadhArI mithyA vole dete kahe kemale nizce te puruSo potAnA AcArathI braSTa le e hetu mATe emane dekhIne sarvane zaMkA upajavApaNuM raghu ne e detu mATe koi na karavAnuM kAma kareguM dekhIne koza puruSe puDhe sateco. ranI peThe julu bole je koNa ema kahe zramo e prakAra karIe evA nazI. tyAra paDI pratyakSa dIgo ne 5Lakhyo evo je doSa tene uLavyo e hetu mATe tathA te liMgadhArI madhye bahudhA te pra. kAranuM oLadadApaNuM dekhAya je e hetu mATe zuM thAya le te kahe De. TIkA:-suzopi samyagdRSTayo jinamatAMtaHsthApi prAyazaH kiMpunaranyaztyaperathaH // vitrati dhArayati kurvatItiyAvat manazcetaH saMdehadaMkimevamanyathAvatyutnayakoTayullekhyana vadhAraNajJAnaM saevaikatrAnavasthitarUpatvasAdhAdolA paMkhA tapA cala mekatrA'sthAstu // yathAdolArUDhaM vastu tasyAzcalatvAcasamevaM sudRzAma pimanaH // artha:-je samakita dRSTi jina matamA rahyA nete paNa saMzayatuM dhAraNa kare to vIjAne saMzaya thAya temAM te zuM kahe ra zrapi zabdano zrartha de. eTale te liMgadhArI nahu~ mithyA vacana sAMjalIne samakitI puruSonuM mana paNa saMzya kare Thele zuMzrAma.haze ke bIje prakAre ize ema ve prakAranA tarkavame nizraya rahita je jJAna Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15.1) aya zrI saMghapaTTakA tene saMdeha kahIe. tehija eka jagAe raheto nathI mATe hiMdolA sa. mAna caMcaLa be. eka caMcaLa vastune viSe rahI je vastu te caMcaLaja kahIe. jema hiMdolo caMcaLa le to tene viSe rahI je vastu te caMcaLaja hoya tema saMdeDnu svarupa caMcaLa le to tene pAmedaM samakita dRSTijenuM mana te paNa caMcaLaja hoya. : . TIkA:-pUrvahyasmAnirjanamataM vAkkriyayo ravisaMvAdi svarUpaM dharmakathAdiSvAkarNita midAnItvaMzenApina tthopscyte|| * tatkimidaM vAstavamavAstavaM veti saMdehAdhirUDhatvAnna jainamate aDhImAnaM nivanAti ||athvaa saMdehane. karaNajUtena dolAvaccalA , tAtparya tu pUrvavat // yeSAM nAmajanAnAM te'mI saMprati sarvatraprasR-.. tatvAtpurovartinaH nanvityakSamAyAM pArzvavartisuhRdAmaMtraNevA // sarvathA sarvaiH prakArai rjinapathapratyarthino jagavanmatapratyanIkAnatu,kenApi prakAreNa tadanukUlAapi // arthaH-te zI rIte to te ema kahe je je pUrve to zramoe jaina mata je te vApi tathA kriyA tene viSe visaMvAda rahita le sva. rupa jenuM evaM dharma kathAdikane viSe sAMnaLyu hatuM eTale jetuM vANIe kahe je teja kriyAvane dIgamAM Ave evaM jaina mata ema sAM. manyu hatuM paNa hAlamAMtovaMza mAtra paNa tema dekhAtunathI. eTale mukhe vole juDaM ne cAle je juDaM mATe visaMvAdi jaina darzana jaNAya nete mATe yA te zuM vastutAe emaja De ke nathI. e prakAranA saMdeha upara mana cameluM ne mAre jaina matane viSe samakita dRSTiyovALAnuM paNa mana dRDhapaNe baMdhAtuM nathI athavA saMdehe. karIne samakita dRSTi Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4maya zrI saMghapaTTakA - (503) AMAN PAAAAAAAAAAAAmwara - unu paNa mana hiMdolAnI peThe caMcaLa thAya ve ne emAM tAtparya to pUrvanI peThe jANavU je nAma mAtra jainI te sarva jagAe pasarelA De e hetu mATe zrA samIpa rahelA ema pratyakSa nirdeza karyo ? nanu zravyayano pakSamArupa artha ne eTale amo e viparitapaNAne sahana karatA nathI athavA pAse radelA mitrotuM saMvodhana kahenAro nanu zabda jANavo e liMgadhArIna to sarva prakAre jinamArganA vairI eTale jagavaMtanA mArganA zatru le paNa ko prakAre jina mArgane anukUla nathI. TIkA:- jainadarzanopadAsatadajimukhavaimukhyApAdanAdinA jinasAzanAnupacayahetutvena vastutasteSAM tacchedakatvAt // yepAMcAparAdhena zazadharakara vizade nagavalAsane lokopahAsavi. paryAsAdayo doSAH prAmuHSyati te'naMtasaMsAriNaH sikAte prati. pAditA mahApApIyastvAt // yamuktaM // doseNajasta zrayaso AyAso pavayaNeya aggahaNaM // vippariNAmo appaccoyakucAya nuppajje / / pavayaNa maNupehaMtassa nibaMdhassatassa lucassa // bahu moissa jagavayA saMsAropaMtazronnapio // tata ityetatpadamaye vRttAdau saMtsyata iti vRttadhyArthaH // 25 // arthaH-nalaTA jaina darzananu upahAsa karAvanArA te ne je Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apa bhI saMghapaTTakA jina darzanane satmukha thayelA temanuM vimukha paNuM karavU ityAdi doSe karIne jina zAsananI hAni karavAnA kAraNika le mATe vastutAe e liMgadhArI jina matanA uchedaka ne kamaje je liMgadhArIjanA thaparAdhe karIne caMDamAnA kiraNa sarakhaM najalu jina zAsana tene viSe loka upahAsa kare tathA jina mArgathI viparItapaNuM pAme zyAdika doSa pragaTa thAya ne tethI sijhAMtane viSe evA puruSo anaMta saM.. sArika kahyA le kemaje atize mahA pApI ne e hetu mATe. TIkA:-sAMprataM kupathavartinAM: vidhipathaM pratyekAMtikImAtyaMtikI nirupamA ca manasokRSTatA. mupalavya tamutpAdaM cetarajanamanaH kAraNa sAmacyA asaMjAvayaM stazilakSaNAMtajutpAdakAraNasAmagrI sNnnaavnaadhaarnnaah| arthaH-have kumArgamA vartanAra evA liMgadhArIjanA mananI vidhi mArga pratye ekAMtapaNe atizaya upamAye rahita je uSTatA eTale aSTapaNuM.tene dekhIne eprakAranuM uSTapaNuM bIjA lokanA manarUpI samasta kAraNa te thakI saMbhavatuM nathI ema dhArIne e prakAratuM puSTa mana tharbu tenI. kAraNa sAmagrI ko prakAranI vilakSaNa saMjave ne evI saMjAvanA karatA satA graMthakAra saMtAvanA' dhAravake e liMgadhArIunA mananI puSTatAne kahe je eTale. ekAMtapaNe atiseja vihi mArganA 3SI evA e liMgadhArIjanA mananI upamA rahita je puSTara te zIzI vastu neLI thazne nipajI be ema tarka karatA graMthakA kahe je zatinAvaH // Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTakA AAM - Kamanan // mUla kaavym|| sarvairutkaTakAlakUTapaTalaiH sarvairapuNyoccayaiH sarvavyAlakulaiH smstvidhuraadhivyaadhidussttgrhaiH|| nUnaM krUramakAri mAnasamamuM umArgamAse'SAM daurAtmyena nijaghnuSAM jinapathaM vaacaisssetyuucussaaN||26|| TIkA:-tataH zabdasya prAktanavRttasthasyeha saMbaMdhAttena ya. to'mI sarvathAsatpathaM prati uSTacetasastatastasmAkhetoH kimi tyaadH|| nUnamiti saMnnAvanAyAM / ahmevNsNnnaavyaami|| yAvaMtyatipuSTavastUni jagati saMti tAvanniImArgamAseSAM raM mAna samakArIti sNbNdhH|| arthaH-pUrvanA kAvyamAM tataH e zabda rahelo teno yA jagAe saMbaMdha le teNe karIne je hetu mATe e.liMgadhArI sarva prakAre sanmArga pratye puSTa citavALA . tataH kahetAM te hetu mATe zuM yayaM te kahe je hu~ ema saMtAvanA karuM huM ke je jeTalI puSTa vastu jagatmAM The teTalI vastuvame iSTa mArgane pAmelA eTale nanmArge cAlanArA evA liMgadhArInanu krUra eTale mahA AkarUM muSTa mana kayu . eTale nipajAvyuM ema saMbaMdha The. TIkAH kathamanyathA tanmanaso'tIva krUratA // itara jana manaH sAdhAraNakAraNa sAmagrItastadanupapatteH kAraNAnurUpatvAt kAryasya // nahi nyagrodhavIjAnpicumaMda prarohaH / / kesterityaar| Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606) - jaya zrI saMghapaTTakaH sarvaiH sakalairutkaTakAlakUlapaTale nUtanatvAdatyugrasadyoghAti viSadasamUhaiH // eka dvitryAdibhiranutkaTaizcakAlakUTazakalai statpaTale va tAdRkU krUramanasojanayituma zakyatvAdevamuktaM // evamuttarapadeSvapi yojyaM // arthaH- jo pratize krUra vastuvane te liMgadhArIjanuM mana na nipajAnyuM hota to temanA mananI atizeja krUratA kyAMthI hota, kemaje bIjA lokanA manane sAdhAraNa sAmagrI hota to eTale je vastuthI vIjA lokatuM mana nipajyuM be teja vastu sAmagrIthI e liMgadhArIrjanuM mana nIpajyuM hota to zrA prakAranI je atizaya krU ratA te na hota mATe jevuM kAraNa hoya tevuMja kArya thAya be. kAraNa - nA guNa kAryamA Ave be jemake varunA bIjathI lIM mAno aMkura nIpajato nathI. have kI yA kIyA te kAraNa jethI e liMgadhArInanuM mana nIpajyuM betene kahe be je samasta zrAkarAM je kAlakUTa pheranAM dAMte karIne navuM ne atize karUM ne tatkAla nAza kare evA je viSa tenA je bhedanA samUha teNe karIne atizaya AkarAM je na hoya evAM je kera tathA eka, be ne traNa Adika je kAlakUTa keranA kamakA athavA dalIyAM teNe karIne te te prakAranaM krUrapaNuM nIpajAaj zakya ve eTale atize krUrapaNuM yai zakatuM nathI mATe sama sta kAlakUTa kera laine e liMgadhArI januM mana utpanna thayuM ne jebI tene viSetizeja krUrapaNuM jaNAya De mATe sarva padanuM grahaNa karyu be, ema AgaLanAM padane viSe paNa yojanA karavI eTale joka. TIkA :- sakala kATakUla paTalaireva kevalaiH prakRtamanasaH karttumazakyatvAdapuNyozcayairityAdi vAkyAvatAraH // tataH sarve Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka (507) rakhile rapuNyoccayaiH pAparAzini sarvavyAlakulairazeSAzIviSa saMdohaiHsamastavidhurAdhivyAdhiSTAhaiH kRtsna vyasanacetaH pImAgadamaMgalAdipApagrahare nirakhilai'STerekasAmagrImAvena saMnnUya krUraM sanmArgadhAtukaM mAnasaM cetaH akAri nirmame // ___ arthaH-samasta kAlakUTa keranA samUhavameja kevaLa e siM. gadhArIunA mananI krUratA karavAne asamarthapaNuM be e hetu mATe pApanA samUhabase nipajAvyu le. vaLI eTalAjavake atizaya krUra na thayutyAre samasta sarpanA samUhavase nipajAvyu e prakAre dhAgake zrAgaLa vAkya je je kahIe bIe teno avakAza jANavo. te mATe samasta pApanA samUhavame nipajAvyuMThe tathA samasta mahA pherI sarpanA samUhabake nipajAvyuM le tathA samasta kaSTa tathA samasta mananI pImA tathA samasta roga tathA pApagraha e sarva ati uSTa sAmayo ekavI karIne e liMgadhArIunu sArA mArgane haNanAraM mana nipajAvyuM . TIkA:-krUrarUpasya manaso nirmANaM vidheyamatra etenAsya manasa itaramanoniH sAjAtyamapinirastamityetadapi saMjJAvayAmi / staramanovilakSaNasAmagrIjanyatvena vaijAtyopapatteH // nadi mRpikadamAditaMtuvesAdi visadRzasAmagrIjanyayorghaTa paTayoH sAjAtyaM nAma / tathAca tanmanasaH kadAcidapi na zunna jAvatApatiH // nahi jUnivasya zarkarAnAvaH zilpizatenApyApA. dayituM zakyate // tatkasyahetoH khasvasAmayyA vijAtIya tayeva tayorutpatte riti // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTaka win - NowwwaaaaaaaaaaKADIVASUPER AMAL arthaHthA jagAeM, e liMgadhArIu~nuM mana' krUrarupa nipaMjA. velu ema sthApana kayuM teNe karIne e manana vIjA lokanA mananI sAthai sajAtipaNuM hartuM eMTale sarakhApaNuM hatuM te paNa nivAraNa kayu mATe ema' paNa saMjIvanI karu DhuMje bIjA lokanA manathI koI vivakSaNa sAmagrIvake e mana natpanna thayu le mATe vijAti , kema je mRtikAnI pima tathA daMma ityAdi kAraNathI ghaTa napanna thAya ne. tathA tAMtaNA tathA temanI meLavaNI karanAra kASTa ityAdi sAmagrI bane paTa utpanna thAya ne te venI kAraNa sAmagrI judI judI meM to tathI utpanna thayu meM kArya te paNa juI juu~ vijAti . paNa sa. joti nathI eMTale sarakhoM nayo eTale mRtikAdikathI paTaM utpanna thatI nathI ne tAtaNAva ghaTa utpanna thatA nathIne ghaTane paTa na ke havAya, ne paTane ghaTa na kahevAya nizce tema te liMgadhArInanA manane kyAre paNa zunaM nAvanI prApti thatI nathI kamaje seMkoM prakAranI caturAI kareM to paNe karItAnI sAkara karavAne samartha na thavArya: mATe potapotAnI sAmagrIyo vijAtipaNe liMgadhArInu mana tathA lokanuM mana te kayA hetuthI sarakhApaNe jANIe 'apitu' ko kArapathA jaNAya ema' nathI eMTaleM kAlakUTAdi sAmagrI thakI utpanna thayekha meM liMgadhArI januM mana te lokanA' mana jaibu keme kavAya ti jAvaH ko athavA manaHsimeva // tasya tu krUratvaM vidhayo ta kAlakUTIditiH sAyaM // zrathAsminparza krUratvasyoMpodhikatvAt apaMgamaprasaMgoM vastrAdiSu mahAraMjanarAgasya tathA banAditiceta na napAdhikasyApidharmasya kayAcitsAmagyA janya Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTaka (59) mAnasyAmapagamadarzanAt // yathA paTTAMzukAdiSu nIlIrAgasyaupA. dhikasyApina kadAcidapagama iti // tamupapanna metannUnaM RramakAri mAnasamiti // arthaH-zrathavA liMgadhArIjanA manane viSe potAnI meLe karapaN siMddhaja ke kema je te manane krUrapaNuM je te to vizeSaNa saMpaThe eTale liMgadhArInumana kevu de to krUra le e prakAranA vize paNe sahita De te kAlakUTAdi je hetu teNe karIne sAdhya ne eTase anumAna prayoge karIne sAdhavA yogya , have e par3hane viSe krUrapapAne upAdhipaNuM ne e hetu mATe krUrapaNAne nAza pAmavAno prasaMga thaze jema vastrAdikane vipe nAre raMgano nAza thAya te prakAre krUraparagAno nAza prApta thaze tyAre e anumAna prayoga khoTo thaze. kema je je hetu upAdhi sahita hoya te khoTo thAya mATe ema jo tame zrAzaMkA karatA ho to te na karavI kema je upAdhi saMbaMdhI je dharma tene paNa koI prakAranI sAmagrIvame natpanna thavApaNuM teno nAza nayI thato. ema pratyakSa dekhavAmAM Ave ne e hetu mATeM jema ko vanAdikane viSe galIno raMga jo paNa upAdhi de to paNa kyAreya nAza nathI thato e nyAye karIne liMgadhArIunuM mana kAlakUTAdivo krUra yayu le te ko divasa nAza pAme evaM nazrI mATe e vAta sika thara je liMgadhArInanu mana kAlakUTAdikavane nipajetuM The mAre - tizaya krUra hai. TIkA:-amuM pratyadaM urmArga kupayaM Ate'pAmanyupeyuH siMginAM tanaktAnAM cetizeSaH // nanu javatuteSAM ramana Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5101 -4 jaba zrI saMghapaTTaka stathApi kiM na cinnamityatazrAha // daurAtmyena duSTAzayatvena nijadhanuSAmucci viduSAM jinapathaM bhagavatpraNItaM satpathaM // sanmArgava - rttinAmupasarga karaNena vastuto jinamArga jaMzaya jistairbahnasmAkaM vinnamityarthaH // arthaH- pratyakSa jaNAto kumArga tene pAmelA evA liMgadhArI tathA temanA nakta te venAM mana mahA krUra be tyAM zrAzaMkA karI kahe be je temanAM mana krUra be to paNa temAM ApaNuM zuM bedAyuM eTale pazuM zuM gayuM. e jagAe uttara kahe ve je duSTa buddhie karI ne jagavaMte kaDelA mArgano uccheda karavAne ivatA vastutAe upasarga karIne jinamArga tomI pAkatA jinamArgathI RSTa karatA evA liMgadhArI ApaNuM ghaNuM bedhuM ve eTale ApaNuM ghaNuM vagAmayuM be. eTalo artha: TIkAH - zratha jinapathaM nighnatAM teSAM dvijAdInAmiva kiMdarzanAMtara parigrahaNamatAMtaraprarUpaNA // netyAha // vAcA vacanena svamatikalpitamapaudde zika bhojanAdimArga eSa saH prayamevasa jinapraNItaH paMthA nAnyaH iti evaM prakAreNa ucuSAM zrabhidadhuSAM na teSAM na darzanAMtarasthAH svamataMtra rupayaM ti| tatsthairjina pathavarttino janasya pratArayitumazakyatvAt // prarthaH vaLI zaMkA karI samAdhAna kare be je jina mArgane haNanAra evA te liMgadhArInI potAnA matanI je prarUpaNA te zuM brAhmaNAdikanI peThe - bIjA darzanano aMgikAra karavo tethe karIne Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA - MAWAwamyNPNAMMANPRAwara AmAPANWAM . M matAMtaranI prarupaNA de to tyAM kahe je na kahetAM te brAhmaNAdikanI peThe nathI, A to potAnI kapola kalpanAthI potAnI matie kaTapelu je vacana teNe karIne zrAdhAkarmAdi AhArAdika grahaNa ka. rad e prakAranA mArgane paNa ema kahe je je Aja jinarAjano kahelo mArga ne paNa vIjo nathI. e prakAre kahe te paNa vIjA darza. namA rahelA je brAhmaNAdika te potAnA matane ema kahetA nathI.je Aja jinarAjano mArga ,mATe vIjA darzanamA rahelA loko jina mArgamA rahelA lokane betaravA samartha thatA nathI e hetu mATe liMgadhArInanI prarupaNA te brAhmaNAdika anya darzanI jevI kema kaddevAya ? TIkA:-kitvasminneva darzane veSamAtreNa sthitAH svaprarupitaM kumArga jainamArgatayA vadaMto mugdhalokaM vyAmohayaMtItyarthaH // e .. tAvatA saMraMkSaNa satpathaM pratyatIvapratyanIkatvaM teSAM prkttitN|| ca setyatra sazabdAdvisarjanIyalope saMdhipratiSedhepi tadaHpAdapUraNe saMdhiriti vizeSalakSaNena saMdhi vidhAnamiti vRttArthaH // 26 // arthaH-vaLI zuM zrAja darzanane viye vepa mAtra dhAraNa karI. ne rahelA evA liMgadhArI potAnA prarupaNa karelA evA kumArgane jainamArgapaNe kahetA eTale yA amo kahIe ThIe eja jainamArga ve ema kahIne loLA lokane namAve The, moha pamAme te eTalo artha: e liMgadhArInuM zrAddhaM vadhuM kahe teNe karIne sanmArga pratye emarnu atizeja zatrupaNuM The tene pragaTa karI ApyuM zrA kAvyamAM seti e jagAe sa zabdayI visarjanIyano lopa kare sate saMdhino nipedha to paNa tat zabdano je saMdhi karyo te pAdapUraNe saMdhi e satramA Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA marwanawwarnamam rammarwaKAARAKWANAam vizeSa lakSaNa kadhU ne teNe karIne saMdhi kayoM e prakAre A-kAvyato artha thayo. // 26 // TIkA:-zrataktyaMtarApadaM vyorapyanayovRttayoHsaMbaMdhayojanArtha taccAgrimavRttasyAdau yodayate // idAnIM teSAM vacatamAtramami vivekinaH zrotuM na yujyata ityAha // artha:-zrataH e prakAraceM padabe kAvyanI vacce mUkyuM lete ve kAvyano saMbaMdha paraspara jomavAne arthe je tene Agabu kAvya kahetA pahelAM jomIzuM. have te liMgadhArInaMnuM vacana mAtra paNa vivekIne sAMnaLa yogya nathI ema kahe je. eja kAraNa mATe e liMgadhArIlo sAcA mArgadhI atizeja viparIta cAle je e hetu mATe. // mUla kAvyam // durnedasphuraduprakugrahatamaH stomAstadhIcakSuSAM / sihAMtaSitAM niraMtaramadAmohAdahamAninAM // naSTAnoM svayamanyanAzanakRte barodyamAnAM sadA mithyAcAravatAM vacAMsi kurute karNe sakarNaH kathaM // 3 // - TIkAyata evanAmaite jinapathaM pratiduSTA ato'smAdetoH kimityAha // teSAM vacAMsi kupathapratipAdakAni bacatAni karate vidhatte ko svazravaNe sakarNaHsazrotaH athaca sahRdayaH kathaM keta prakAreNa na kthNcidityrthH|| Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -8. atha zrI saMghapaTTakA - Amwwwammanam . . . . .... . reramm - a m artha:-je hetu mATe eliMgadhArIna nizce jinamArga pratye puSTa The e hetu mATe zuM karatuM te kahe . je te liMgadhArIjanAM janmArgane pratipAdana karanArAM vacana potAne kAne sAMjaLe te puruSa kAnavAko kema kadevAya? vaLI hRdaya sahita paNa kIye prakAre kahevAya? kema je je haiyAno zUnya hoya tene hRdaya sahita kema kahIe? koi prakAre na kahIe eTalo arthaH // TIkAH-nahi sakarNasya karNakaTUnispRSTaparamarmANi vaca. nAni khalAnAM zrotuM yuktaani||kiNtu karNayoretadeva phalaM yat pIyUSavarSakA apahasitamuktAH satAM sUktayaH zrUyate ||ath ca sakaparNasya predAvataHkupathavartinAM nASitAni karNe kartuM na yujyte|| tavaNasya sAdhUnAmapi mithyAtvanibaMdhanatvenAnidhAnAt // arthaH-karNa sahita je puruSa eTale sArA puruSa temanA kAnane kamavA lAge ne pArakA marmasthAnane sparza karanArAM je khaLa puruSonAM vacana te sAMjaLavAM ghaTita nathI. tyAre zuM sAMgaLavU ghaTita The to kAnanU eja phaLa te je amRtane varasatAM ne motine napahAsa karatAM evA sat purupatAM sArAM vacana teja sAMcaLavA yukta de. ive kAna sahita je bujhivAna purupa tene. kumArgamA rahenAra puruSonAM vacana kAne sAMjaLavAM ghaTita nathI. kema je te vacana sAdhu sAMjaLe to tene paNa mithyAtvana kAraNa thAya ema zAstramA kadevaM te e hetumATe. ttiikaaH|| yazaktaM // enuciya tesi muvastayaMmi tumivasasasAgau~ sAha / / tesiM dhammakahAe kuNA vidhAyaM saivalaMmi // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakA w namann amances zaharA uera kanne tassavaNA micameza sAhavi // avaloki mujo saTTho jiivaajiivaashynnjiyo|| TIkA:-kIdRzAmityAha // durnedo nivamatvAd durunjedaH sphUranmanasi saMtatAvasthitatayA jAgaruka ugro dRDhaH kugrahazcaityavAsAdipratiSThApana viSayo mithyAniniveza sa evatamastomaH satpathadarzanAMtarkAyakatvAdadhatamasapaTalaM tena astaM unnaMdhIH prekSA saivasatpatha prakAzakatvAcadurlocanaM yeSAM te tathA tessaaN|ythaa tamastomena tirohitaM catuHpaMthAnaM na pazyati tathA teSAmapi dhIH kuMpradeNa tiraskRtatvAnasanmArga mRgayate // arthaH--te liMgadhArI kevA ne to jemanA manane viSe atizaya gADha rahyo De mATe mahA duHkhathI dAya evo ne niraMtara rahyo De mATe jAgato evo je mahA Akaro kadAgraha eTale caityavAsa AdikanuM je sthApana kara, tene viSe je mithyAniniveza eTale mithyAtva tehija aMdhakArano samUha kemaje sAcA mArgane jAevAnuM aMtAna kare . e hetu mATe gADha bAMdhalaM karanAra atizaya aMdhakAra tenA samUha jevaM je e mithyAtva teNe karIne DhAMkyu ne bujhirupI netra tejematuM evAliMgadhArIna ne sAcA mArgane prakAza karanArI buddhi mATe buddhirupI netra kaDaM jema: aMdhakAravame DhaMkAyela netra te mArgane na dekhe tema te liMgadhArInanI buddhi kadAgrahavame tiraskAra pAmI De e hetu mATe sAcA mArgane khoLatI nathI. TIkA:-siddhAMtahiSatAM taviparyastArthaprarupaNayA taduccheda Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMghapaTTakA (515) + O MWWW.vwwInsahPAMINAMANAwwwwwwwww pravRttatvAdAgamavairiNAM niraMtaramahAmohAt vyasanAtirekA'vivekAt zramiti nipAto'smadarthe / tatazca vayameva zreSTA nAsma samaH kazcidityAtmAnaM manyatAye te ahaMmAninasteSAM vivekinAM hi gannIratvena mahati guNagaNe satyapyanutlekAt // arthaH-vaLI te liMgadhArI kevA le to siddhAMtanA dveSI eTale simAMtano je artha tethI viparIta je artha tenIprarUpaNA kare The e hetu mATe sikAMtano ucheda karavAmAM pravatelA e hetu mATe siddhAMtanA vairIrupa ne. te liMgadhArI niraMtara mahA modathI ema jANe je amoja zreSTa bIe zramArA jevo bIjo koI nathI e prakAre avivekathI potAnA zrAtmAne mAne meM kema je vivekIne to gaMjIrapaNuM ne mATe moTA guNano samUha ute paNa garva nathI thato e hetu mATe. TIkA:-mUDhAnAM tu tubatayA stokepitasmin jagato pitRNatayAmananAt // tamuktaM // jaha laMpurassa ekkaNa vihiNAdovi vAvamAha tthA // taha asuSiya paramalA theveNa vinattuNAhu~ti / / arthaH-ne mUDhapuruSane to thomo guNa hoya topaNa jagatane tRNa samAna mAne The te vAta zAstramA kahI te je. TokAHtayA svayamAtmanA naSTAH sukhasosatayA'navarata Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (516) - aya zrI saMghapaTakaH ~ -- manyAyye pathi pravarttamAnAjanapurataHsvaM saMsthApayitumazaknuvaMtaH kva dharmaH kva saMprati pratina ityAdi nAstikyaM pratipannAsteSAM anyeSAmAtmavyatiriktAnAM nAzanakRte nAstitApAdananimittaM vajhoyamAnAM // yadi ghetAnapyAtmanA kathaMcitsamI kurmastadA suMdaraM navatya'nyathaite dhArmikaMmanyAH paruSavAganirasmAn saMta kSiSyaMtI tyAzayena tanAzanAya vihitaprayatnAnAM // arthaH-vaLI e liMgadhArI poteja potAnI meLe naSTa he eTale sukhanI lAlace niraMtara anyAyanA mAragamA pravA lete lokanI AgaLa potAnuM sAraM sthApana karavA asamartha De eTale potAnA munipaNAnuM varttana dekhAmI zakatA nathI mAMTe ema bole le je zrI kALamAM jainamuni kyAthI hoya meM jaina dharma paNa kyAMthI hoya ityAdi nAstipaNAne pAmelA te pote nAza pAmyA ne ne bIjAne nAza karavAne arthe eTale nAstipaNAnuM pratipAdana karavAne kAraNe bAMdhyo je udyama te jemaNe evA ne eTale A utkRSTA kahe. vAya ne mATe jo emane ApaNA barAbara ko prakAre karIe tosAru ne jo ema nahi karIe to dharmiSTapaNAne mAnanArA e utkRSTA sAdhu te ApaNane kaThora vANIe karIne tiraskAra karaze evA zrAzaye karIne temano nAza karavAmAM udyamavaMta ke eTale je te prakAre suvihitane dharma naSTa kahenArA e liMgadhArI e nAvaH TIkA:-sadA sarvadA mithyAcArA muktipathaviparItAcArA mithyAtvA viratipramAdakaSAyamuSTayogalakSaNAH athavA loka Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhaya zrI saMghapaTTakA - (517) A ns-ss - NAM prasnahetuka vAhye jiyasaMyamapurassara viSayapraNihitamana skatvaM // arthaH-vaLI te niraMtara mithyAcAravAlA ne eTale mukti mArgathI viparIta The AcAra te jemano evA ne mithyAtva 1, avi. rati , pramAda 3, kapAya 4. e rupI je uSTayoga te be lakSaNa te je. marnu evA e liMgadhArI athavA lokane ugavA kAraNe bAherathI potAnI jiyono niyama karAvavA pUrvaka viSayamAM manane jonI rAkhanArA .. TIkA:-yadAha / / bAhoM jiyANi saMyamya,yAste manasAsmaran / iMjiyArthAn vimUDhAtmA, mithyAcAraH sa uccatAtatazca tahatAM tadyuktAnAM dAMnikAnAM hyApAtamadhuropi vacanasaMdanaH pralaMnanagarnatvena pariNAme lUyo'narthasaMcArakAraNatvAchipAyate // arthaH te vAta kar3hI he je je puruSa naparathI jiyone niyamamA rAkhIne manavame viSayane saMcArato rahe te te mUDha purupa mithyAcAravALo kahIe, te hetu mATe mithyAcAravALA daMni evA e lokano je tatkALa madhura jagAto evo paNa vacanano samUha te pariNAme ghaNAanarthakAraNa thAya ke. kemaje temAM tArnu ugavApaNuM raghu The e hetu mATe tematuM vacana viSa jevU The eTale tyAga karavA yogya te. TIkA:- taktaM // pIyupadhArAmiva dAMtikAH prAga pralaMtanIyAM giramujaraMti // Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (528) - aya zrI saMghapaTTakaH -. awranA punarvipAke'khiladoSadhAtrI sevAtizete vata kAlakUTaM // zratastannASitAni suvihitaiH suzrAvakaizca na zrotavyAnoti tAtparya miti vRtArthaH // 2 // artha:-te vAta zAstramA kahI le je daMnI puruSa je te pra. yama to amRtanI dhArA jevI sarvane lolAvanArI evI vANI bole le panI pariNAme teja vANI samasta doSanI karanArI thAya De mATe kAlakUTa phera karatAM paNa daMnI puruSanI vANI ati adhika ve mATe te daMnI puruSanAM vacana suvihitane tathA sArA zrAvakane na sAMnA LavAM eja tAtparya ke e prakAre zrA kAvyano artha thayo // 7 // TIkA:-adhunA vitathAdirupadharmadezinAmapi teSAM kupathasya tathAvidhamugdhajanopAdeyatAM saviSAdaM pratipAdayannAha / / artha-have te mithyAdirupa dharmane nupadeza karatA evA paNa te siMgadhArItano kumArga te prakAranA noLA lokane grahaNa karavAmAM zrAvyo tene vikhavAda sahita pratipAdana karatA satA eTakhe e vAta ghaNI kheda narelI je ema pratipAdana karatA satA graMthakAra kahe . Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 apa zrI saMghapaTTakA - - - .......... ... .. MAnAAMAN RAHAM // mUla kAvyam // yat kiMciditathaM yadapyanucitaM ylloklokottro| ttIrNa yadlava detureva navinAM yacchAstrabAdhAkaraM // tattadharma iti bruti kudhiyo muuddhaastdiinmt| jrAMtyA tAMti ca dAuraMtadazamAzcaryasya visphuurjitm||shnaa TIkA:-tattaditivIpsAyAM sarvasaMgrahamAda // dharma sAdhanamanuSTAnamiha dharmastatazcadharma iti sukRtamidamityevaMrupa. tayA truti vadaMti kudhIyo urmedhaso nAma jainAH / / ytkiNityaad|| yatkiMciditi sAmAnyato nirdiSTaM vizeSa to'nirdiSTanAma kaM vitathamalIkaM zreNikarAjarajoharaNavaMdanAdi na hyetadAgamekvacitikhitamasti yena satyaM syAt paraM liMginaH svavaMdyatA / / pAdanAyai tadapi dharma iti nApate / / arthaH-kahIzu e sarve vAtono saMgraha thAya te kaDe je puSTa buddhirjavALA kevaLa nAma mAtrathI jainI kahevAtA evA e liMgadhArIna je te zrAgaLa kahIzuM e sarvene zrAto dharma ve eprakAre vo ke. tat zabdanuM vevAra uccAraNa kara tethI AgaLa kahe je zrA jagAe dharma sAdhana karavAnuM je anuSTAna tene dharma kahoe eTase dharmarupapaNe sthApana kare . te zuMsthApana kare The? to je kAMza sthApana kareThe te kahIe jIe. je kAMza sAmAnyathI dekhAmyuM hoya ne vizeSayakI nAma na dekhAmayuM hoya evI jagAe juTuM ghole , Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (520) - aya zrI saMghapaTTakA - M je zreNikarAjAe rajoharaNa dekhIne vaMdanAdika karyu. paNa ema di. cAratA nathI je e vAta zrAgamane viSa ko jagAe sakhI nathI, je teNe karIne e vAta sAcI thAya. paraMtu e liMgadhArI potAnuM vaMdanapaNuM pratipAdana karavAne tene parA dharma be e prakAre bole . TIkA:-yadAha / / zrI zreNika kSitipatiH kila sArameya. lAMgUla mUlanihitaM yativadvavaMde // jakatyA rajoharaNamityanRta vadaMti hI liMgino vRSatayA kudhIyaH pralabdhaM // arthaH-te kahyu De je puSTa buddhivALA liMgadhArI joLA lokane utaravA sAru yA prakAre julu bole je zrI zreNikarAjA je te jema ko puruSe kUtarAnuM pUMgahuM vagalamAM dhAyu hoya tema rajoharaNa mAtra grahaNa karanArane zaktie karIne sAdhunI peTheja vaMdana karyu mATe e prakAre he zrAvaka loko tamAro dharma eTale tamAre paNa eja pra: kAre vaMdana kara e prakArano dharma kahI dekhA . Avaka loko karAne sAdhunItama rajoharaNa kAre TIkA:--tathA yadapi api samuccaye yccaanucitmyogy| pitrAdyuddezena yAtrAkaraNAdi dharmanimittaM hi kRtyajAtaM jinamadire kartumucitaM nAnyat // pitrAyudezena tu yAtrAdi tatra vidhIya. mAnaM guNavahumAna vikalakevalasnehanibaMdhanatvAnnadharmaH // paraM tadapi liMgino dharmoyamityanidhAya svopayogAya vidhApayati // arthaH-yadapi e jagAe api zabda samuccaya arthane viSe Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apa zrI saMghapaka ANANA wwwmranMAAAAAA u. vaLI e liMgadhArI je ayogya vastu le tene paNa dharma rupe sthArana kare The te kahe . pitA Adikane naddezIne yAtrA karavI eTale zrA caityamAM tamArA vApa dAdAe yAtrA pUjA ityAdika kayA~ mATe tamAre paNa e sarve karavAM joie, ityAdi uddeza karIne je yAtrAdika karAva tene dharmarupe kahI dekhAme ne jina maMdirane viSe je je kAmakAja be te dharma nimice karavU ghaTita be paNa bIjI rIte nathI to pitA Adikano uddeza karI par3I tyAM yAtrAdikanuMje karavaM tene gupanuM je vahumAna tethI rahitapaNuM ne kevaLa pitA AdikanA sne. ituM kAraNa , mATe temAM dharma nathI paraMtu te liMgadhArI zrA dharma The e prakAre potAnI matalaba sikaravA sAru sthApana karI dekhAme. TIkAH-yadAha / / yAtrAH pratItya pitarau navatA'vacaitye yahAtra mAsi vihitA baninAmunA tat // kAryAstvayApi ca tatheti kathaM gRhasthai dharmo'yamityanucitaMracayati dhUrtAH / / arthaH--te vAta kahI ne je liMgadhArI gRhasthone dharmopadeza samajAve le je yA caityamAM tamArA mA bApane uddezIne yAtrA karavI eTale tamAre thA caityamAM asalathI tamArA vRkSo karatA thA. vyA The mATe tamAre yAtrA Adi karavU e tamAro dharmaja The. athava zrA mAsane viye yA gRhasthe yA jagAe jema yAtrAdika karyuThe te gRhasthoe kara e dharma ve ityAdi aghaTatI vAtanI e dhUtArA di gadhArI racanA kare The. Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (323) -40 atha zrI saMghapaTTakaH 8 TIkA:- tathA yaloko jainamArga va hirbhUtaH ziSTaz2anaH khokottaraM jina pravacanaM tAbhyAmuttIrNa bAhyaM sUtaka gRha jikSA grahaNAdi etaddhi lokalokottarayo viruddhatvAnna dharmaste tu gA. dihetunaitadapi dharma itya nidadhati // artha:-vaLI je loka kahetAM jaina mArgathI rahita evA sArA loka tathA lokottara kahetAM jinarAjanuM pravacana te bethI je rahita eTale je lokane - lokottarathI viruddha te zuM to sUtakInA gharanI cikAdikanuM grahaNa kara ityAdi e vAta nice lokane lokottara evene viSe viruddha ve e hetu mATe dharma nathI. to paNa liMgadhArIcaM lonAdi kAraNe, karIne ene paNa dharmarupe sthApana karI dekhA me be TIkA:-yadAha // vier sUtakamaMdire jagavatAM pUjA malinyA striyA | honAnAM parameSTi saMstava vivecchika baMdIyaM // jaineMdra pratimA vidhApanama ho talloka lokocara // vyAvRtte ratha hetu madhyatriNaH zreyastathA cakSate // arthaH- te bAta kahI Dhe je sutakIne ghera nikSA karavI tathA malIna strI jagavaMtanI pUjA kare, tathA dIpa jAtivALAne parameSTi jagavaMtanA stotramaMtra / vidhi zikhavavo, tathA temane dokA yAvI, tathA temanI pAse jineMdranI pratimAnuM vidhividhAna sthApatAdikanuM karAva. e prakAre e buddhihoya liMgavArIta loka lokotara kI esa viruddha be tene paya dharmanuM kAraNa ve e prakAre Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakaH aademanArrammernamna- Am.. kahe The eTale thA amArI kahelI sarve vAta kalyANa karI, dharmarupa The ema bole le e moTuM Azcarya ke. TIkA:- tathA yazavahetureva saMsArakAraNameva navinA dehinAM jinamaMdire jalakrImAdi // etamidanAddIpanatvAt krImAmAtratvenAtAtvikatvAcca saMsAravarddhanameva parametadapi li. gino dharmabadmanA svAvalokanakutuhalena kArayati // arthaH-vaLI e liMgadhArIo je dehadhArIone saMsAra kAraNaja ne tene paNa dharmarupe sthApe nete kahe je. je jagavatanA maMdirane viSe je jalakrImAdika karAvaq te nizce kAmarnu jaddIpana kA ranAra le e hetu mATe, ne krImA mAtrapaNu le e hetu mATe tAtvika nathI eTaleM karavA yogya nathI, mATe saMsAra vadhAravArnu kAraNa haiM - raMtu liMgadhArIo tene paNa dharmanu sipa lazne potAne jauvArnu je kautuka te sAru karAve . TIkA-yadAda // zrRMgaiH prasUnasamaye jalakeli lIlA // mAMdolanaM lagavadokasi devatAnAM // dharma talAlagumarAsamanaTyahAsaM nirmApayaMtyadaha sNskRtihetumjhaaH|| arthaH-te vAta kahI te ke e zrajJAna liMgadhArIlo dharmanA mipathI vasaMta RtumA pIcakArIyovame jalakrImA karAve The. vaLI pragavaMtanA maMdirane vipe devatAnA hiMdolA baMdhAve The vaLI jesApako Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 194) * atha zrI saMghapaTTako mannawwwwwwwwwwwwww maranwrwwwww - hAsyavinoda rahyo evaM je mAMmIyAvake ramava'tene karAve De e sarve saMsAranAM kAraNa ne tene dharmarupe sthApe bee moTI kheda narelI vAta . TIkAH--tathA yat zAstravAdhAkara siddhAMtavirodhAdhAyakamaudezika bhojnaadi||ythaacauheshikaadiinaaN zAstrabAdhitatvaM tathA prAgevopapAditaM // athavA ASADhacaturmAsakAtpaMcAzattamadina pratipAditasya paryuSaNAparvaNaH zrAvaNAdyAdhikyavativarSe'sIti tame'hni vidhaan|| arthaH-vaLI zAstrabAdhaka eTale zAstra viruka je zrodhAkarmAdika jojanAdi tene paNa dharmarupe sthApana kare ne je rIte zrAdhA karmAdikane zAstra viruddhapaNuM ne te rIte prathama pratipAdana karyu le. zrathavA ASADha comAsAthI AraMnIne pacAsa divasatuM paryuSaNA parvazAstrane viSe pratipAdana kayu te parva jyAre zrAvaNAdi adhika mAsa je varasamA zrAve ne tAre azI divasanu e parva kare The. TIkA:-yamuktaM // vRkSau lokadizA nannasyanannasoH satyAM zrutokkaMdinaM paMcAzaM parihatva hI zucinnavAtpazcAcaturmAsakAt // tatrAzItitame kathaM vidadhate mUDhA mahaM vArSikaM kugrAhAdigaNayya jainavacasoM bAdhAM munivyaMsakA // arthate vAta kahI je jyAre loka rItIe zrAvaNa jAdaravo adhika mAsa Ave che tyAre zAstramA kahe je zrApArTa comA Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTakaH (525) numan - - sAthI zrAraMnIne pacAsa divasarnu paryuSaNA parva eTale vArSika parva ve tene e mRDha purupo (liMgadhArI) eMzI divasa kama kare ? potAnA kadAgrahathI jaina vacanane vAdha Ave ne tene na gaNIne kare ne mATe e prakAre e puruSo muni madhye dhUtArA de. ____TokAH-- nanu bruvaMtu te svamatikalpitaM mArga tathApi vitathAdisvabhAvatvAttaM na kopi ahiSyati tathA coktopyanuktakalpo lokopAdAnA nAvena prasarAnAvAdityata Aha ||muuddhaa ajJAninaH tatra dharmavyAjena liMgiprarupitaM mataM ahanmatatrAMtyA jainamArgo'yamiti mithyAjJAnena lAMti upAdadate // ayamarthaH // yayojayagatacAkacakyAdi sadRza dharmopalaM nAt parasparavyAvartaka dezajAtyAdiledadhamAnupalaMnAcarajate'pi zuktikAyAMrajatametaditi dhiyA brAMtAHpravartate / / arthaH-AzaMkA karIne kahe je te liMgadhArIlo potAnI buddhi kalpita mAragane e prakAre volo to paNa e vANI svajAvathI ja asatyAdi doSa sahita ne mATe tene koi paNa nahi grahaNa kare. tyAre e vANI kahI te na kahyA jevI kemaje loke te vANInuM grahaNa na kayu teNe karIne teno pasAra nahi thAya e hetu mATe e prakAranI thAzaMkAno nattara je muDha ajJAnI loko je te dharmano mipa grahaNa karIne liMgadhArIoe prarupaNa kayoM je mata tene arihaMtanA matanI prAMtivame eTale Aja jaina mArga ke e prakAre mithyA jJAna karAne e liMgadhArIyonA matane grahaNa kare te temAM zrA pragaTa artha je * jema rUpAne viSa tathA ThIpane vire cakacakATa Adika sarakho, dharma Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526) * atha zrI saMghapaTTakaH rahyo 3 eTale e ve dholAsathI tathA ujvalapaNAzI sarakhA jAya ke e hetu mATe tathA parasparanI nivRtti kare e prakArano koi jAti zrAdikano neda dharma paNa jaNAto natho eTale vijAti dharmavo vastu judI jaNAya ne te to rupAne viSa tathA bIpane virSe dholAza zrAdika sadRza dekhAya ne tethI brAMti pAmelA puruSane DIpa dekhIne zrI to rupuMDe e prakAranI buddhivame brAMtie karIne pravRtti le tema meM liMgadhArIo) potAnI matie kaTapelA mAragane viSe mUDha purupona zrI to jaina mArage ye evI brAMti thAya De. . . TIkA:--tahAphi sanmArgA sanmArgagatajinadevatAcyupa gamabAhyAveSAdisamAnadharmA'vagamAdanyonyavyavavedakavidhyavidhi pravatyAdivizeSadharmAnavagamAJca vitathatvAdinA vastuto'naI. nmatepi prakRtamArge'hanmatametaditibuddhyA mUDhAH pravartata iti| na kevalametakumArga vadaMtimUDhAstu taM gRhaMtyapIti ca shbdaarthH|| ho ti viSAde artha-vaLI sanmArgane virSe tathA asanmArgane viSe jina devaMtAnoM aMgikAra rahyo te bene viSe vAhyathI veSAdi samAna dharma rahyoM ke tenuM te brAMti pAmelA puruSAne jJAna nathI, mATe emakahe meM Aja jaina mArga be ne veLI vidhi mArgane viSetathA avidhi.mA. gane viSe pravRtti zrAdika je paraspara jedajaNAvanAro vizeSa dharma tenuM tezroti pAmelA puruSone jJAna nathI mATe ema kahe. je.Ana jaina mArga ke vastutAe to emAM asatyapaNuM Adika doSa rahyA le mAtrai e arihaMtano mArgaja nathI paNe hAla lokanI pravRtti mArgane viSe Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aya zrI saMghapaTTakA - aamwww maramanamanumaay Aja arihaMtano mAraga The e prakAranI buddhie mUDha puruSonI pravRtti thAya The, paNa vidhimAraganA jANa puruSonI pravRti thatI.nathI kemaje te jANa puruSo to sanmArgane viSe aMgikAra karelA je jina devatA tenuMja grahaNa kare ne vidhi mAragane viSe pravRttirupa je vizeSa dharma tevame jaina matane oLakhIne tene vipe pravate . vaLI A jagAe ca zabda teno zrA prakAre artha le je vaLo loka pravAhe Ajainamata ne ema jANIne pamelA muDha puruSo A kumArga .ema kevaLa kahI zakatAja nathI, eTaluMja nahi kiMtu eTale tyAre zuM kare to grahaNa paNa kare . eTale pote mAnetuM mukatA paNa nathI aho zrA to moTI kheda narelI vAta The ema ho zavdano artha De. TIkA:-puraMtadazamAzcaryasya duHkhAvasAnAMtyAzcaryasya visphUrjitaM vijeMnitametaditi // kathamanyathA kupathasyApyetasya bahumugdhajanopAdeyatAsyAdataH kaSTametadyadadyApyayaM kumArgo'skhalitaprasaronukta iti vRttArthaH // 2 // artha:---duHkha eja aMtekaLa jenuM evaM ApUrve sarva kA te dazamA AzcaryatuM pragaTapaguMThe eTale dazamA Azcaryano mahimA ne jo ema na hota to e kumArgarnu ghaNA loka kA grahaNa karata. e hetu mATe e moTI kaSTakArI vAta thaiThe je hajusudhI paNa e kumArga evo cAle The je jeno pasAra khalanA pAmatoja nathI. eka vIjA paThavAme cAlyo zrAve The e prakAre yA kAvyano artha thayo.zta TokA:-sAMprataM mumbajanAn prati khamataM mokSAyatayAdi. Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1628) * atha zrI saMghapaTTakA - - NAGARMA - - zataHsatpathagAminazca dhArmikAn svavacanAnurodhitvenAitayA zravajAnA nasyakasyaciyathA baMdAcAryagrAmaeyo'prastuta prazaMsayA svarupamAha // artha:-- have A kALamAM noLA loka pratye potAno mata moda mAragapaNe upadeza karato ne potAnI zvAe jema phAve tema cAlato ne lokamAM moTo thara pharato koika AcArya te pote ajJAnI mATe potAnA vacanane anusAre na cAlatAM ne sArA mArage cAlatA evA dharmiSTa lokonI avajJA kare ne eTade tame sArA kahyA pramANe cAlo ajJAnInI peThe zuM cAlo ge ema apamAna kare tenuM svarupa aprastuta prazaMsA nAme alaMkAre karIne kahe . te alaMkAranuM svarupa paNa e prakAratuMDe je je vAta cAlatI hoya te na kahe ne te vAtane anusaratuM dRSTAMta kahIne teno upanaya cAlatI vAta saMghAthe meLave. jema sarve brAhmaNotuM ToLu belu te madhye eka saMto. SI brAhmaNa eka yajamAnanI yAcanA kara le te jeTaluM prApe te laine saMtoSa pAmIneko moTA rAjA sAhukAra AdikanI kaMipaNa yAcanAkaratonathI. tathA te ko parANe Ape to paNa to nathI tene dekhIne kozka kavi bolyo je sarve pakSI madhye eka cAtaka pakSIne dhanya De je eka iMca vinA eTale megha vinA vIjAnI yAcanA karato nayo. temaja A kAvyamA ajANapaNe daiva svAe sAce mArage cAlatA zrAMdhaLAne janmArAthI AMdhaLo paradezo koi puruSa ise le je re mUryo! mArA kahyA paramANe cAlo ityAdi AgaLa TokAkAra kadeze evA jAva garmitanuM graMthakAra kAvya kahe . Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -19 apa zrI saMghapaTTakA - (529) - - // mUla kAvyam // kaSTaM naSTadizAM nRNAM yadadRzAM jAtyaMdhavaidezikaH kAMtAre pradizatyanIpsitapuradhvAnaM kilotkNdhrH|| etatkaSTataraM tu sopi sudRzaH sanmArgagAMstabdi stamAkyAnanuvatino hasati yatsAvajhamajJAnivAraNA TIkA-kaSTaM puHkhametana zcetasi vartate yatkimityAhAyaditivAsyopadepe // yatnRNAmahazAMjAtyaM dhavaidezikaH kAMtAre'. nIpsitapurAvAnaM pradizatoti saMbaMdhaH // tatra nRNAM puMsAM naSTa dizAM alocanatvAtkAMtArapAtena digmUDhatvAcca pracaSTaprAcI pratIcyA dikakudignAgaparichedAnAM // adRzAM kAcakAmalA dinA vikalAnAM na tu janmAMdhAnAM / / jAtyaMdho janmAjivyA. ptyA locnrhitH|| artha:-je A to hamArA cittane viSe moTuM duHkha varate haiM, te zuM to te kahe je yat e zabdano artha vAkyane AkSepa karanAro , mATe je dRSTi rahita eTale AMdhaLA puruSone janmArAyoja aMdha yaelo paradezI puruSa aTavIne viye hita nagarano mAraga dekhAme ema saMbaMdha The. temAM AMdhaLA puruSa kevA to netra nayA mATe mahA zraTavImAM pamvaM teNe karIne digmUDha zrayelA .eTale purva dizA tathA pazcima dizA ityAdi dizAnA vinAgarnu je jANavU tethI RSTa thayelA, kAca kAmalAdika kAraNathI dRSTigocara thayelA paNa janmArAnA bAMdhaLA nahi. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (630) 16 atha zrI saMghapaTTakA TIkA:-nanu sopitadezajAta itarenyaHzravaNAdinA vijJAya kathaMcidiSTapurapathaMdekSyatoti tatroktaM vaidezika iti // videze yojanazatavyavahite dezAMtare jAto vArDatazceti vaidezikaH // sa hi tadeza svarupa mAtra syApyananijJa tvAtkathaM prakRtamArga jAnIyAdapi // tataH krmdhaaryH|| arthaH-AzaMkA kare le je janmArAno AMdhaLo paNa teja dezano hoya to bIjA lokathI sAMgaLavaM ityAdike karIne jANIne ko prakAre icchita nagarano mAraga dekhAmaze to tyA vizeSaNa kaDaM le je e paradezI ne eTale so yojana vacamAM mUkIne dezAMtaramAM utpanna thayo ne ne vRddhi pAmyo mATe te A dezanA svarUpa mAno paNa jANa nathI to zacita nagaranA mArgane zIrIte jANI zake ? TIkA:---kAMtAre janasaMcArazUnyedurgavamani lokasaMcAra mArge hi kadAcit mArgabrAMtAnAM pAMthopi saMcariSNuH supaMthAnaM darzayat // prakaraNa ayamevAsya purasya paMthAnAnya ityavadhAraNa pUrva natu saMjAvanAmAtreNa dizati pratipAdayati ajIpsitapurAbhavAnaM jigamiSatanagaramArgakileti vAcAyAM utkaMdharaHudgrIkaH kaMdharAmunnamayya jujadaMgamudipya kathayati natu vcnmaatrenn|| . kilamArgopadeSTA tadaniko mAgAnuyoktAtu tadavanijhonavatIti : lokasthitiH atra napadeSTAjAtyaMdhatvAdinA sarvathA prastutapathaM .na jAnAti zranuyoktAstvadRzopi taddezyatvapUrvAnujUtAnusaMdhAna vatvAdinA tadanimukhA va ladyate atastadupadiSTapaMyAH kathamiH.. Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 nava zrI saMghapaTakA TrapuragAmukaH syAdatha ca satamupadizatIti kaSTametat // tu punarthe : daMvakSyamANaM punaHkaSTataraM pUrvasmAdapi kaSTAnmahatkaSTaM yatki- . mityAda // arthaH-sUnA mArgamAM kemake cAbu mArgamAM to koi vaTemANu paNa vakhate rasto vatAvI dIe tyAM paNa saMjAvanA mAtra kare nahi paNa nirdhAraNa pUrvaka hita nagarano mArga tebatAve .zI rIte te kade le ke vAMjho baMcI karIne, ihAM loka rIti evI De ke mArgano upadezaka jANa hoya ane mArgamA cAlanAra ghaNe nAge ajANa hoya , paNa ihAM to nupadezaka tadana janmAMdha De ane cAlanArA jano jo ke zrAMdhaLA to paNa te dezanA janmelA ane pUrve jarA jomiyA hovAthI mArgane antimukha pamatA dekhAya mATe evA janmAMdhano vatAvelo mArga zI rIte zTa nagara pratye pahoMce. batA te mArga vatAve e eka kaSTa , paNa AvaLI tenA karatAM paNa vadhatuM kaSTa The te kahe De. TIkA:-sopi prAyukto mArgadeSTA sudRzo nirmalanayanAna ta eva samArgagAn iSTanagara sugamapatha prasthitAn tadhidaH samyak sanmArgajJAn yat isati smayate sAvajhamiti kriyAvizepaNaM sAvalaM ||shrjnyaaniv mArgAnanijhAniva yathA mArgAnanizA mArga mupadizataH napahasyaMte lokena // tathai tepi yathA kimete vA. lizAvAyasAzvA janmAnujhitasvadezA mArgA mArgasvarupaM vidNti|| arthaHte kahe te te bAta kahI dekhAme The je te pUrve Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2532) - atha zrI saMghapaTTakaH kahyo evo paNa mAragano dekhAmanAra je te eTale janmArAno aMdha puruSa je te icchita nagara pratye sugama mAragavame cAlanAraje nirmaLa netravALA puruSo tene ise be. avagaNanA pUrvaka ise ve e kriyA vizeSaNa jAga, eTale loka je temAragano ajANa ne vaLI mAragaH no napadeza karanAra temane jema hase ne tema e paNa sAce mArage cAlanArane paNa ise ne jema aho Ato mUrkha hoya ne zuM janmArAthI AraMnnIne potAno deza paNa jemaNe gemayo nathI te puruSo mAraga amAraganA svarupane zuM jANe! TIkAH-ahameva zaizavAda vekSitanikhilajanapado vidita sakalagrAmanagarasamAcAraH savaM vedimati kuta evaM satAnupahasatItyatAha // tadvAkyAna nuvartino jAtyaMdhavacanAnanurodhina iti hetugarna vizeSaNaM // te hISTapurasya samyagpaMthAnaM jAnaM tastAkyaM ya mahaM kathayAmi sa tannagara mArga ityevaM rupaM nAnumanyate // tathA ca saruSTaHsaMstAnupahasatIti // evaM ca svayaM sarvathA coTa purapathamajAnanapi yatta jhAn hsti| tanmahAkaSTa mitya. prastutaprazaMsAnedaH / TIkAH-e to huMja jANuM kemaje nAnapaNathIja jeNe dezadezAMtara samasta dIgaDe ne samasta grAma nagaranA samAcAra jeNe jAeyA ne mATe sarva DaM jANuM DaM; e prakAre e liMgadhArI suvihitane kahe . e jagAe AzaMkA karI vizeSaNa Ape le je zAkAraNete temanuM upahAsa kare to te kahe je je te janmAMdha puruSanA vacanane anusaratA nathI, mATe e hetu garna vizeSaNa le kemaje ni Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrIsaMghapaTTakA (933) zvete purupo vAMcita nagaranA mAragane sArI rIte jANe ne mATe pUrve kahyu e ruparnu temanuM vacana mAnatA nathI mATe te janmAMdha puruSa te. marnu napahAsa kare be. mATe janmAMdha pote sarva prakAre vAMcita nagaranA mAragane jANatA nathI topaNa mArganA jANa puruSonu upahAsa kare ne te moTuM kaSTa The e prakAre aprastuta prazaMsA alaMkArano jeda thayo . te mautA nathIcA pote TIkAH-tathA jhupamAnena tulye prastute upameyesati yada prastutasyopamAnasya prastutatulyasya prazaMsanamanidhAnamityetadasya lakSaNaM tulye tulyasya vaca iti vacanAt / / arthaH--te kahe je je upamAnanI saMghAthe upameyanI tulyatAno prasaMga Ave sate je upamAnanuM prastuta upameya saMghAthe tulyatAnuM kahe e alaMkAra, lakSaNa . je tulyapaNuM sate tene tulya vacana kahe, e prakAre alaMkAra zAstranuM vacana . TIkAH--evaM cAprastutamupamAna yojayitvA prastuta mupameyamidAnI yojyate // kaSTametat // yannRNAM satpathectupuruSANAM naSTadizAM atimundhatayA satpathakupatha vitnAgAnanizAnAM thadRzAM samyagjJAnadarzana vikalAnAM jAtyaMdhaH siddhAMtarahasya khazAnaniyaH sarvathA'gItArthaH / sopi gItArthavAsAH kathaM cinmokapathakathanapravINaH syAttatrAda // arthaH-e prakAre prasaMga vinA kayu je upamAna tenI yo Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (534) - jaya zrI saMghapaTTakA www janA karIne te vAta cAlatA prasaMga sAthe have yojanA kare je. je Ato moTuM kaSTa le je sAcA mAragane zcchanArAne sanmArgana kumArganA vinAgane jANatA nathI mATeati loLA eTale AMdhaLA lo. kane janmAMdha puruSa eTale sijhAMtanA rahasyano lezamAtrane paNa na jANato sarvathA agItArtha puruSa je te kadApi e agItArtha puruSa paNa gItArthanI sobatavame koi prakAre mokSa mAragane kahevA catura daze evI AzaMkA dhArIne te jagAe vizeSaNa kahe . TIkAH caideziko garhitAcAratvAdAjanmAgamanikaSa vipuragItArtha munipuMgavasaMgamAtravarjitaH // eSacAdhunikapuHsaMgha pravaro niHzaMka niHzreyasapathapratyarthimArga prathanadIkSito yathAchaMda zikhAmaNiH kazcidAcAryoM mNtvyH|| kAMtAre mahATavyAM pradizatiayameva machupadiSTo mokSamArga iti prajJApayati dhannIpsitapurAdhvAnaM muktimArga utkaMdharo darzitAhaMkAravikAraH // arthaH-e janmAMdha puruSa kevo ne toparadezI eTale kozka niMdita zrAcAravALo be, mATe zrAgamanI kasoTInA jANa gItArtha munirAjanA saMga mAtrathI rahita evo A hAla kAlano purAcArI saMgha madhye zreSTa ne niHzaMkapaNe mokSa mArgano zatrurupa je mArga teno vistAra karavAne dIkSAvAlo thayelo evo ne potAnI zvAmAM Ave tema cAlanAra je puruSa te madhye ziromaNi evo kozka zrAcArya jANavo. te moTI aTavIne viSe kahe je yA hu~ kahuM huM, upadeza karuM eja mokSamArga . ema ahaMkArano vikAra dekhAmone moka mArga dekhAke ke Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANNA - -- - - maya zrI saMghapaTTakA - 1565) TIkA:-tathA ca so'gItArtha utsUtrajApaka aninivezika mithyASTikathaMcidapi satyaM muktipathaM navecinApyanyena gItArthe na pratipAditopi pratyeti // narAstu muktipathaparyanucoktAra prAjigrahikAdimithyAhazastatrApi kiMcitsanmArgAnilASukA napadeSTarapekSayA sArataravinAgena kiMcidazAstathA ca tat prajJa. sodhvAM kathaM teSAMmuktipura prApakaHsyAttathApi satenyastaM pradarzayatIti bhavati kaSTaM // arthaH-vaLI te agItArtha eTale utsUtrano nApaka zralinivezika mithyA aSTivALo e koI prakAre paNa mukti mArgane nathI jANI zaMkato ne koi vIjo agItArtha puruSa teNe kahyo hoya to paNa e nathI jANI zakato ne je mukti mAragane anu. sarelA purupa te to AnigrahIkAdi mithyASTivALA mATe temAM paNa kAMka sanmAragarnu anilApa paNuM raghu le mATe atize sAranA vinAge karone upadeza karanAra puruSanI apekSAye kAzka jANapaNuM thAya The mATe te janmArAnA aMdha puruSe kahelo je mAraga te temane mukti nagara pratye pamAmanAra kema thAya ! naja thAya. topaNa te janmAMdha puruSa temane mAraga dekhAme The e moTuM kaSTa The. TIkA:etatkapTataraM vitipUrvavat / / sopi prAganihito yathAchaMdAcAryaH sudRzaH samyagjhAnadarzanayujaH sanmArgagAn jJAnadarzanacAritraladANamuktipathapravRttAn tahido mukti mArgAniDAn dhArmikAn munihitasAdhUn yat isati sAvajhamajhAniva // yathA kimamI agautAryA murvasiromaNayaH sihAMta Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (936) * atha zrI saghapaTTakA - Mmmmmm ww wwwwwwwwww - rahasyamavasyati // ahameva sakalazrutapArAvArapAradazvA // tatoyamahaM bravImi samuktimArga iti // arthaH-vaLI zrAto atizeja moTuM kaSTa De ityAdi pUrvanI peThe jANaq te pUrve kahyo evo potAnI zchA pramANe cAlanAro koka AcArya je te sArA jJAnadarzane yukta ne jJAnadarzana cAritra De lakSaNa jenuM evo je muktimArga tene viSe pravartelA ne mukti mArganA jANa evA je suvihita sAdhu tene hase le jema ajJAnine apamAna sahita hase le tema te vAta kahe je aho A agotArthane mUrkha ziromaNi evA De ne siddhAMta rahasyane nAza karanArA da ne huMja samasta siddhAMta samughano pAragAmIDaM mATe hu~ je boI eja mukti mArga ityAdi. TIkA:-kimityevamupahasatI yata Aha // tadvAkyAnamuvartinoyataste gItArtha / natsUtraM muktipathapratipAdakaM tadvAkyaM nAnurudhyaMta iti // ataeva duHkhamAsamayajinazAsana naviSya dazunanAva sUcaka dusvapnASTakAMtaH sthavAnaraphalaM vivRevatAhara jaasU riNAnihitaM // artha:-have e kema ema upahAsa kara le to tyAM kahe je je je hetu mATe te gItArtha je te utsutra evu mukti mArgane pratipAdana karanAra temanuM je vacana tene anusaratA nathI te hetu mATe eja kA. raNa mATe mukhamA samayane vive jina zAsanamAM yaze evA je azubha jAva tenI sUcanA karanAra je Au mAgaM svapna tenI mAye vAnara phaLa svapnano vistAra karatA harinasarie kaDaM ve ke. Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. aya zrIsaMghapaTTakaH AAAAAA TIkA:bahu vAnaramajjhagayA-tavvasahA asuzNA vilipNti|| appANaM anneviya tahAvihaM logahasaNaM ca // viralAe maliMpaNayA, tadannakhiMsA na eyamasutti // muniyo yaM eyastana, civAgamo navarabhAyariyA // TIkA:-kila kasyacit pArthivasya svaSTasvapnakalaM paryanuyujAnasya nagavAn zrImahAvIraH smaadidesh| mayi muktimupeyuSyAcAryA evaM vidhAnaviSyaMtipayathA cApalAdinA vAnarayUthAdhipakalpA AcAryA vahavaH purIpatuTyotsUtraprarUpaNenAtmAnaM pA vartinazca dhekSyaMti // viralatarAzca tanmadhyAnAtmAnaM nApyanyAnu sUtreNa lepsyati // arthaH--nizce koika rAjA pote dIThelu je svapna tenA phaLane jANavAno vicAra karIne zrI mahAvIra svAmine pUvA lAgyA tyAre nagavAn tene kahe ne je, hu~ mukti pAme te zrA prakAranA AcAryoM thaze te kahe je capaLapaNuM ityAdi guNavame ghaNA AcAryoM vAnaranA TokAno je adhipati moTo vAnara tenA jevA thaze. te viSTA je je jatsUtra tetA prarupaNe karone potAnA zrAtmAne tathA vIjA potAno pAse rahenAra lokone lepa karo temAM zratize thomA loko potAnA yAtmAne tathA vIjAne utsUtravame nahi lIpe. TokA-tathA cAtmAnamutsUtreNA divAnAMstAnavalokya teha Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9.938) - aya zrI saMghapaTTakA - siSyati // aho ete bAlizAH zuddhasiddhAMtadezanAmalayajarasenasurajiNA'ne nanAtmAnaM carcayaMtatitideteSAM yathoktAgamArthanASakagItArthopadasanaMkuladharmaH // evaM ca yat svayamagItArthanilayopi gItArthAnavamanyate saMpratitanaruDhyA tanmahAkaSTamityupamAnopameyayostulyatayA yojanA // __ arthaH----vaLI potAnA AtmAne utsUtravame lepa nahi karanAra evA te agItArthona joine te gotArtha puruSo ema kahe je je aho pAto atizeja mUrkha je je siddhAMtanI dezanArupa je malayacaMdanano sugaMdhImAna rasa tero karIne potAnA AtmAne carcatA nathI mATe e zragItArtha puruSo je je temane AgamanA arthane jASaNa karanAra evA gItArtha puruSonuM je upahAsya kara te emano kuladharma ke e prakAre je poteja gotArthanuM ghara he to paNa A kAlanI rUDhie karIne je gItArtha puruSoto avagaNanA kare ne te moTuM kaSTa be ema napamAna ne upameya vastuno tulyapaNAnI yojanA karavI. TIkA:-atra ca sugdhajanapurato niraMkuzaM svakalitaM caityAvAsAdika mutsUtrapathaM prathayan vidhiviSayapArataMtryaprarUpaNAni-: puNAn sugurusaMpradAyavartinaH suvihitAnasUyayopahasan saMprati , / vartamAnaH kusaMghAcAryo'nayA naMgyA kavinA pratipAdita iti . vRttArthaH // 29 // artha:-..yahAM to jo konA sAne niraMkuzaMpa se sthApita Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -4 atha zrI saMghapaTTakaH -- ( 539 ) caityaM vAsAdi utsUtra vatAvanAra ne vidhimArganI prarUpaNA karavAmA nipuNa ne sugurunA saMpradAyamAM vartanAra suvihita janonI hAMso karanAra evA Aja kAlanA zrAcAryo kavie yA jaMgothI batAvI zrApyAve. 1 TIkA:- sAMprataM zrutapathAvajJAdvAra mupasaMjihIrSuH zuddha jina mArgasya duSTopacitasamuditakAraNakalApena saMprati DurlanatvaM pratipAdayannAda || artha:- have siddhAMta mArganI avagaNanAnuM je dvAra tenI samAsi karavAne itA graMthakAra je te duSTa puruSoe vRddhi pamADyA je ghaNAMka kAraNa tenA samUhe karIne zrA dukhama kALamAM zuddha jinarAjano je mArga tenuM durlabhapaNuM ve ema pratipAdana karatA batA graMthakAra kade de. mUla kAvyam // saiSA huMmAvasarpiNyanusamayahUsaGgavyajAvAnubhAvA / triMzazrograyo'yaMkhakhanakhamitivarSa sthitarbhasmarAziH // aMtyaM cAzraryaneta kinamatahata yetatsanA mAce | tyevaM puSTeSu duSTeSvanukalamadhunA durlano jainamArgaH // 30 // TIkA:yA zrAgamatheSvAgAmitayA likhinAkAryate sA - eSA saMprati kAkasyA pratyakSatvepi tadbhavakAryANA Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) + atha zrI saMghapaTTaka admaaane HA M AAmwww. Amar pratyakopalaMnenopacArAdepetyuktaM // avasati pratikSaNamAyuHzarI rapramANAdayo jAvA hAni gati prANinAmasyAmityavasarpiNI siddhAMtaprasiddhaH kAlavizeSaH // 9meM sakalAMgopAMgAnAM yathoktamAnavaikalpahetuH SaSTaM saMsthAnaM tenopalakSita avasarpiNI humAvasappiyo vyutpattimAtraM cedN|| arthaH-je zrAgama graMthone vipe hu~mAvasarpiNI Avaze, ema lakhelu saMnnalAya ne teja thA vartamAna kALe pratyakSa jaNAya . kemaje yadyapi kAlakheM apratyakSapaNuM jaNAya ne to paNa te kALamAM utpanna thavAnAM je kArya tenuM yA kALamAM pratyakSapaNuMDe e hetu mATe A hUM. mAvasarpiNI pratyaka ve ema kardA. jena viSe prANInAM AyuSya tathA zarIratuM pramANa ityAdika nAva hAnine pAme De evo avasarpiNI siddhAMtamA prasiddha kALa vizeSa ve ne huMma eTale samasta aMga upAMganuM jema zAstramA kalu de te prakArarnu parimANa hAla jaNAtuM nathI tenuM kAraNarupa je bahuM saMsthAna teNe karIne yA levAkhamAM thA. vatI evI zrA hu~mAvasarpiNI ne e prakAre zrA hu~mAvasarpiNI zabdanI vyutpatti mAtra be. TIkA:-tatvatastvanaMtatamakAlalAvyasaMyatapUjAnibaMdhanaM caityavAsyutpAdahetuH zujanAvahAnikAraNaM kAlanedo TumA vasarpiNI // sA ca lagavati mohaM gate jAteti / samayaH paramasU. kSmaH kAlastatazcAnusamayaM prati javyAnAM muktigAminAM athavA navyAHzunnA nAvA:pariNAmA anunnAvAzca prajAvA matinizcayAvA tatazca hasaMtohIyamAnA navyannAvAnunnAvA yasyAM sA tyaa|| Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTakaH - - - hu~mAvasarpiNyAM hi kAlasvAnAvyAhArthinAmapi prAyeNa nAvA yAdRzA vartamAnakSaNena tAdRzAHkSaNAMtara ityAdikrameNa pratikSaNaM saMkvezatAratacyAghrAtatayopajAyamAnA napalacyate // _ arthaH----vastutAe to atize anaMto kAla jatAM thanArI je asaMjatinI pUjA tenuM kAraNa ne caityavAsInI utpattinuM kAraNa ne zuja nAvanI hAninuM kAraNa eze je kAlajeda tene hu~mAvasarpiNI kahIe, te jagavaMta moha gaye bate thai. parama sUkSma evo je kAla tene samaya kahIe.te samaya samaya pratye mukti janAra prANInA paNa nAva athavA temanApaNa zunnannAva eTale pariNAmatathA anunAva kahetAM pratnAva athavA buddhinA nizcaya te jene viSe hAni pAme tene hu~mAvasarpiNI kAla kahIe. te kAlanA svannAvathIja dharmArthI prANInanA paNa nAva vahudhA evA dekhAya je jevA varttamAna kSaNamAM dekhAya The tevAja vIjA kSaNamAM nathI dekhAtA - tyAdi kramavame kaNa kaNa pratye saMkvezana tAratamyayoge sahita thayelA jaNAya be. TIkA:-tathA ca prakaraNakAreNaiva prakaraNAMtare pradarzitaM / kAlassa akilita taNeNa azsesipurisaviraheNa // pAyama juggaceNya, gurukammatteNaya jiyANa // kira muNiyajiSamayA vidu, aMgokayasa risadhammamaggAvi // pAyamaikilihA, dhamma hI vitya dIsaMti // artha:--vaLI prakaraNanA kartA purureja vIjA prakaraNamAM pA e vAta dekhAmI je. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakaH - TIkA-ana ca dUsadityanena saMyogaparatvepi pUrvavarNasya na gurutvaM // baMdaH zAsne vyavasthitayAnuvRttyA kacittaniSedhAt // artha:-zrA trIzamA kAvyamAM sat e prakAranA padavame saMyoga parapaNuM sate paNa pUrva akarane guru saMjJA thavAthI vRttanaMga: thayo ema na jANavU. kesa je laMda zAstramA vikalpanI anuvRtti lA: vIna koi jagAe guru saMjJAno niSedha karyo be e hetu mATe. ___TIkAHtathA triMzaH jinasiddhAMtoktASTAzItigrahamadhyA triMzataH puurnnH|| caH samuccaye // ugragraho jinapravacanasyodayo. pasargavargakA ritvAdAruNo grahaH / ayameSa pratyakopalanyamAnakAryoM smarAzinAmAkhamAkAzaM tasya ca zUnyatvAtkhamiti gaNita / ' vyavahAre zUnyavidoH saMjJAgA nakhAiti ca viMzataH sNjnyaa|| nakhAnAM 'viMzatisaMkhyatvAttatazca khaM ca khaM ca nakhAzceti vaMdanA taiHpazcAnupU. . yAaMkaracanayAM sthApitaimitAnI parisaMkhyAtAni varSANi saMva- . sarAH sthitirekasmin rAzAkvasthAnaM yasya sa tathA // ekarAzauM varSa sahastrayasthitikaztyarthaH / / -artha:----trizamo graha eTale jina siddhAMtamAM kahelA zragyAzI - graha te madhye A jasmagraha trizamo . cakAra samuccaya arthane jaNave . e nasmagraha ugragraha De eTale ati Akaro graha ne.kemaje jina pravacanale moTA AkarA upasargane karanAra . mATe mahI dAruNa kahyo te A pratyakSa jenuM kArya jaNAya ne evo jasmarAzinAmI graha ve hajAra varSanI sthitivALo The. te varasanI - Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMvapaTTakA - khyA zrA prakAre karI The je kha ketAM AkAza tetuM zUnyapaNuMce moTe kha zabdavame vimu grahaNa karavo evo zAstra vyavahAra ne.viMdu kahevo hoya tyAre teno saMjJA kha zabdavame thAya de. nakha e prakAre vIzanI saMjJA de. kema je vIza nakha manuSyane le mATe. khaMkhaM nakha e traNa padano iMcha samAsa karavo. panI pazcAnupUrvI te aMka karIe eTakhe viparIta karIe tyAre ve hajAra varSa sudhI ekarAzi upara jasmaprahanI sthiti de ema artha thayo. TIkAH-la higrahojagavanirvANakAlAnaMtaraM varSasahasramyaM yAvat krUratvAdnagavajanmarAzau saMkrAMtatvAd nagavaMtaM ca mukta lena uHkhIkartumazaktatvAttatparatayaiva pravacanasya vAdhAM krissyti|| arthaH-te graha jagavat nirvANa zrayA paThI ve hajAra varSa sudhI ne. krUrapaNe nagavatnI janmarAzIsAM saMkramyo le te jagavaMta mukti gayA mATe tenane dubo karavA samartha nathI zrato. te hetu mATe temanA pakSarUpa je pravacana tene bAdhA kareThe. TIkA:-dRzyate ca loSikazcit kasyacit svapratipakSa sya kiMcidamaka napArayonahAkAreNApi tasyApakRtaM naviSya toti mUhatayA manAta nidhAya tasA tasA vAra phurmANaH // arthaH-lokamAM pANa evI vAta devAya The je koka puruSa zka potAnA nisaki zatrune kAra vA yasakAra kAlA na samartha Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH Mammanmammmm wwwanmomew - thAya to te puruSa te zatrunA saMbaMdhIno apakAra karIne paNa te zatru. no apakAra karyoM ema mUDhapaNe manamAM dhArIne te zatrunA pakSapAti no tathA tenA jevAno apakAra kare be. ttiikaa:-|| yaduktaM // tvaM vinirjitamanonavarupaH, sA tu suMdara javatyanuraktA // paMcaniyugapadeva zaraistAM, tAmayatyanuza yA diva kaamH|| arthaH te vAta graMthAMtaramAM kahI je je rAjimatIno tyAga karanAra neminAtha pratye rAjimatInI sakhInuM vacana "je he suMdara jeNe kAmadevatuM rupa jItyu De evA tamo ge ne te mArI sakhI to tamAre viSe ati Asakta thaDe mATe te kAmadeva tamane parAnava karavA na samartha thayo mATe pazcAttApathI eTale tamAraM vera vALavA te rAjimatIne pAMca bANavame saMghAthe tAmana kare . TIkA:----tathA // yasya kiMcidapakarnumakSamaH, kAyanigraha gRhItavigrahaH // kAMtavatrasadRzAkRti kRtI, rAhu riMkumadhunApi bAdhate // artha--juvone lokamAM paNa e vAta pratikaDe je je harino kaMDa pasa apakAra karavA na samartha thayelo ne potAnAM zarIrane harie nAza kayu ne tethI virodha grahaNa karato evo rAhu je te irinA Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (645) LAMA mukha sarakhI jenI prAkRti le evA caMDane hajI sudhI paNa pome . laukika zAstramA evI vAta ve je deva daityoe maLI maMDAcala parvatano ravaiyo karI vAsukI nAganAM netrAM karI amRta kahAmayuM tyAre devatAno paMktimA harie ghamAvase amRta pIrasavA mAMnyuM tyAre rAhue kapaTathI sUrya caMdra e ve devatA bacce pesI nacuM mukha karI amRta pIdhuM ne gaLe natho natAyuM evAmAMja harie sudarzana cakravake ernu mAthu daitya jANIne kApyuM tyAre rAhu harine kAi paNa apakAra karavA na samartha thayo tyAre harinA mukha jebo caMdhane jo tene haju sudhI paNa grahaNarupe thazne pImA kare be. TIkAH-tathA aMtya dazamaM caH pUrvavat Azcarya anaMta tamakAlanAvivAda tamasaMyatapUjAkhyaM etat jhAnI pratyakSa jinamatahataye AhatapravacanA patrAjanApAdanAya // tatsamAnaH prAgukta striniH samA tulyavalA duSyamA iSTAH lokaHkhakA. rieyaH samA varSANi yasyAM sA tathA // arthaH-vaLI vedayu dazamuM Azcarya, cakArano artha pUrvanI peThe jANavo. te asaMyati pUjA ve nAma jetuM e, anna Azcarya tenuM zratize anaMto kALa gayeyI thavApaNuM e hetu mATe ene ajhuta kayu The te hAlamA pratyada jinamatane nAza karavA dilanA pamAmavA thayenuM jaNAya te. pUrve karelAMtraza je eka to dumAvasapiNI tathA jamagraha nayA dazamuM yAzcarya temaNe samAna eTale e traNa sarakho vasavaMta dupyamA kAla vana . lokane mumvakArI varSa te jene viSe te iSmA kahI. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH wirewwwmanana TIkA:-kAlacakrasya amarakasya paMcamo'rakaH yathA prAktanA strayaH samuditA jinamataM niti tathA caturthI puSyamApi // // yaduktaM // utkarSavatpuruSasiMha viyogato'mI, nasmagrahaprabhRtayo'hitavAraNA hI // jaina mataM tuvi mahAvanamastazaMkA, naMktuM kathaM sapadi saMprati sNprvRtaaH|| artha:- jenA ArA ne evaM kAla cakra teno A pAMcamo thAro je. jema pUrvanA traNa eTale DhuMgAvasarpiNI tathA jasmagraha tathA dazamuM Azcarya e sarve maLI jinamatane haNe ne tema cotho zrAdura jmA kAla paNa jinamatane haNe . te prakaraNakAre kayu ne je, naraka vALA ne purupomAM siMhasamAna evA moTA puruSonA viyogI A jasmagraha Adi madonmatta hastiu~ pRthvImA jainamatarupI mahAvanane nizce jAgavA zaMkA rahita hAla kema zIghra pravartyA ? TIkA:-caH pUrvavat // iti prakaraNe // eSu prakRteSu jhumAvasarpiNyAdiSu evaM pradarzitaprakAreNa pratipadaM suvihitalAdhavA' saMyatagauravApAdanalakSaNaduSTakAryadarzanAd duSTeSviva uSTeSu krUreSu puSTeSu prakarSakorTi prApteSu hu~mAvasarpiyAdiSu caturSu zranukUlaM pratisamayaM adhunA sAMprataM phurlano purApo jainamArga pratipattivinakAriyAM huMgAvasarpiNyAdInAM iSTatvAt / / Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -g. atha zrI saMghapaTTaka: (547) arthaH-cakArano artha pUrvano peThe ve. e prakAre hu~mAvasapiNI Adika AraMjelA prakaraNane vipe pUrve dekhAmaghu e prakAre padopadi suvihitanuM laghupaNuM ne asaMjatinuM gauravapaNuM tene karavA rupI The lakSaNa jetuM evaM je duSTa kArya tenA dekhavAthI duSTa jevA mahA thAkarA huuNmaavsrpinn| Adika cAra duSTa moTA utkarSane pAme bate sAMprata kAle samelame jaina mArga pAmavo ghaNo durzana kema je jainamArga pAmavAmAM vighnakArI ImAvasarSiNa AdikanuM puSTapaNuMThe e hetu mATe. TIkAH-tanmahimnA nUyolokasya navAjinaMditvAtkatipayasAvikajanopAdeya iti yAvat // jainamArgaH pratizrotorupa ngvtpthH|| etanmadhyAdekopi puSTaHpuSTaH svakAryakaraNasamarthaH kiMpunaH saMprati sarve'pi militaaH|| tato yathA kuSTeSu caraTAdipu pratnaviSNupu purAdimArgoM jigamipatAM purgamo navati tathA naga. vanmArgopyadhunaiteSu satsviti / / artha:--te dumAvasarpiNI zrAdikanA mahimA me ghaNA sokone javAninaMdipaNuM thayu te e hetu mATe, yomAka sAvika sokoe jena mArga grahaNa karyo . kema je jagavaMtano mArga te te pravAha mAragayI viparIta The. lumAvasarpiNa AditraNa dRSTa kAraNa madhye eka kAraNa paNa jo puSTa thAya to potAnuM kAma karavA samartha thAya te. to sAMprata kA sarve duSTa kAraNa ekA maLyAM temAM zuM kahe ? te hetu mATe. jema puSTa caurAdika ati mamartha yaye Thate nagarAdikano mAraga javAne icchanAra lokone purgama bAya da eTale Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (548) 8. aya zrI saghapaTTakaH Mammam duSTa caurAdinA nayathI te mArge jaz zakAtuM nathI tema jagavAnano mArga paNa hAlamAM e traNenuM ghaNuM baLa thaye bate sahaja pamAya evo nathI. mahA duHkhathI mArgAnusArIpaNuM pamAya e nAvaH TIkA:-Agamepyuktam // dUsamahu~mAvasarpiNI jasamaggahapImiyaM imaM tity| teNa kasAyA jAyA, kUrA ihsNjyaannNpi|| artha:-AgamamAM paNa e vAta kahI je suSamA kAkha hu~mAvasarpiNI rupa tathA lasmagraha teNe AtIrtha pImayuM te mATe saMjatIne paNa AkarA kaSAya nutpanna thAya be. TIkAH-anuzrotorupastu jainamArga idAnImapi sukhannaH yeSAmeva hUMmAvasarpiNyAdInAM sanmArgapravRtti prati prAtikukSyaM teSAmevAsanmArgapravRtti pratyAnukUdayAditi // arthaH-loka pravAha rupa jaina mArga to sAMprata kALamAM paNa sugama ne je hu~mAvasarpiNI zrAdikane sanmArgamA pravRti karavA pratye pratikUlapaNuMja le temaneja asanmArgamA pravRtti karAvA pratye anukUlapaNuM be eTale sukhe karAve le. TIkA-itthaM yadyapi liMgitiH prakaTitA jUpRSTa RtsnAvanIrudyatrapramitAvataH zrutapathAvajJAnasaMjJAnvitaiH // kalpanApikalAvatA kalayituM sAkalpato duHzakA, saMbodhAya tathApi mUDha manasAmeSA digAdarziteti vRttArthaH // 30 // iti zrutAvA nAme navamo bAra saMpUrNa zrayo Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - TIkAH-evaM tAvadaSTAdazanivRttaH prabaMdhena liMginAM zrutapathAvajJA pratipAditA // saMprati taireva dharmatayA pratipAditaM guNidveSadhI riti jhAra nirAkurvasteSAM guNidarzayannAha // arthaH-e prakAre aDhAra vRttavaMdhi kAvyanA vistAravake liMgadhAriyonI karelI siddhAMta mArganI avajJA eTale avahelanA te kahI dekhAmo. have sAMprata kAle te liMgadhArIe je dharmapaNe pratipAdana karelu guNi devadhI eTale guNi puruSonA upara deSa buddhi rAkhe te hAratuM khaMmana karatA utA te liMgadhArInane guNijana upara deSa le tene dekhAmatA utA kahe . mUla kAvyam. samyagmArgapuSaH prazAMtavapuSaH prItollasaccakSuSaH zrAmaNyacimupeyuSaH smayajuSaH kNdrpkkssplussH|| siddhAMtAdhvani tasthuSaH zamajuSaH satpUjyatAM jagmuSaH satsAdhUna viruSaH khatAH kRtaduSaHdAmyati nodyaGguSaH 31 TIkAH-khalAH satsAdhUn na dAmyaMtIti sNbNdhaa|ttr khalA guNImatsariNaH prakaraNAliMminaH kRtadupa iti // dupadhAtuH kvi. vaMto'tradopaparyAyastatazca kRtA vihitA duyo dopAHsvayamanekAnayI yeste tathA // tattvajAvatvAnepAM / / athavA kRtAthAropitA ipo doSA vesta tathA / / Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1550) - aya zrI saMghapaTTakA - - arthaH-khala puruSa sAdhu upara kSamA nathI rAkhatA. khala te kIyA puruSa jANavA to gusI puruSo upara matsara rAkhanArA te yAprakaraNa vAthI liMgadhArI jANavA. te kevA je? to karyA ne po. tAnI meLe aneka prakAranA anartha te jemaNe evA le. kema je e liMgadhArIune anartha karavAnoja svannAva hoya e hetu mATe. athavA guNI puruSone viSe AropaNa karyA je doSa te jemaNe evA . vikAra vAcaka duSa ghAtunuM doSa rupI paryAya zabda vAcaka duSa e prakArarnu kvibaMta rupa be. TIkA:--nirmaleSvapi sanmuniguNeSu lokamadhye lAghavApAdanAya svadhiyA vihitadoSAropA ityarthaH // guNavatsvasadoSAropaNasya teSAM kulavatatvAt // // taduktaM // lAnArtha malinAMzuke kitavatAM kaSTakriyAdhAyina, prAdurdAnikatAmanigraharucau paMktyarthatAM daMtari // guptAMge bakavRttiAM ca tapasA zasye namasyecchatA mitthaM haMta na duSati yatinAM ho liMginaH kAn guNAn // artha:--nirmaLa evAya paNa sArA muninA guNa vidyamAna vate lokamAM te muniyonI laghutA pratipAdana karavA sAru potAnI buddhi vo kayu ne doSatuM AropaNa te jemaNe evA liMgadhArI ke. kema je guNIjanane viSe phUga doSatuM AropaNa karavU.e prakArarnu e liMga Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (591) - atha zrI saMghapaTTakA dhArIu~nA kulanuM vrata te eTale lIMgadhAtIu~nI kucha paraMparA e prakAranIja ne. te zAstramA kachu le je liMgadhArI guNo puruSanA guNane vipe yA prakAre doSatuM prAropaNa kare . je guNo puruSo jo malona vastra rAkhe to temAM Avo doSa de de je eto locane artha evAM vastra rAkhe te eTale ko' prakAranI vastu maLe te sAru rAkhe te paNa emanA evA nAva nathI ne gunn| puruSo aneka prakAranI kaSTa kriyA kare to temAM kapaTarupI doSa parave . ne aneka prakAranA anigrahano ruci rAkhe to temA dalarupi doSa parave . ne danA guNa rAkhe ne temAM kIrtinI zvArupo dopa de . eTale damA guNa dekhone ema dopa deThe je eto potAnI lokamAM kIrti vadhAravA sAru sahana kare . ne jo potAnAM aMgozaMga gopanIne cAle to temAM ema doSa parave je eto bagalAnI peThe bAraNethI evaM vartana dekhA le paNa aMta.. rathI evA nathI. ne jo tapavane pradhAnapaNuM dekhA to ema doSa de le je loka namaskAra kare, pUje eTalA sAru tapa kare The paNa bIjI zchA nathI. e prakAre guNi puruSonA sarve gurAmAM liMgadhArona doSa kalpe The. nizce evA guNI puruSonA evA kayA guNa The je jemAM liMgadhArIe doSa nathI dIgho? sarve guNamAM doparnu aAropaNa kare te. TIkA:-te hi tadguNAnasahamAnAstAniMdati // // taduktam / / vANAniva guNAn karNa-mAgatAnasahiSNavaH // pImApAdanato' trImA nidati guNInAM khalAH // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA - artha:---te liMgadhArIna nizce te muninA guNane sahana karI zakatA nathI, mATe temanI niMdA kare je. te vAta kahI ye je guNI puruSonA guNa liMgadhArIunA kAne AvI pamene tyAre temane bANa sarakhA jaNAya De; tenuM sahana karI zakatA nathI. kema je te guNa emane pImAkArI thAya , mATe nirlaja thayA batA khala puruSo guNI puruSonI niMdA kare . TIkA:-udyadbhuSaH ninimittaM suvihitadarzanamAtreNaiva prakaTitalalATataTanakuTyAdikrodhavikArAH na kAmyati na sahate dviSatItyarthaH / / atra deze'mISAM pracAreNa vayaM lokasyAgauravA naviSyAma ityAdi bujhayAmAtsaryAttatrAvasthAtumeva teSAM na dadatI tyrthH|| satsAdhUna suvihitayatIn satsAdhutvamevAnuguNavi. zeSaNaisteSAM nAvayati // artha:-kAraNa vinAja suvihitane dekhavA mAtrathIja pragaTa karyA be lalATa upara kuTI camAvI devI ityAdika krodha vikAra te jemaNe evA batA nathI sahana karatA. eTale deSa kare le. kAraNa ke te ema jANe je je jo A dezamAM suvihita munino pracAra thaze to thApaNA uparathI lokanuM gauravapaNuM utarI jaze. eTale loka temanuM bahu mAna karaze, ityAdi bujhiyo temanA upara matsarapaNuM rAkhIne te dezamAM suvihita sAdhune rahevAja detA nathI eTalo artha have satsAdhupaNAneja ghaTatAM vizeSaNa zrApI pragaTa kare . TIkAH-samyagmArgapuSaH jagavatpraNItajJAnAditrayarupa Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - apa zrI saMghapaTakaH-- (553) - mokSapathasya javyAnAM zuddhopadezaprativodhahAreNa vistArakAn / / etena teSAmutsUtranASaNapratiSedhamAha // _ artha:-nagavaMte kahelo jJAna darzana cAritrarupa je sokSa mArga teno navya prANIune zuddha upadezano prativodha thAya e dhAre vistAra karanArA. eNe karIne te muniyone utsUtra nApaNa karavAno niSedha ne eTale muni utsUtra jApaNa nathI karatA ema e vizeSaNavame jaNAvyuM te kahe . muniyoM me jagAta muni TIkA:-prazAMtavapueH pahirala ditarAgAdi vikArazAriratnAjaH etenAMtaramapipravalarAgAdyannAvaM prakAzayati // aMtastadanAve vahiH sarvadA prshaaNttvaanupptteH|| arthaH je vAyaNethI nayI jaNAtA rAgAdi vikAra te jemAM evA zarIrane aMgIkAra karatA eTale jetuM aMga jotAM rAgAdi vikAra ko prakAre jagAtA nathI. e vizeSaNe karone aMtara saMbaMdhI paNa pravala rAgAdiphano anAva ke ema prakAza thAya te. jo aMtaramA rAgAdika hoya to niraMtara bAraNethI prazAMtapaNuM na rahe e hetu mATe. TIkA:---prItohasabApaH hipAnapi panItya prasannAMnphu. lalocanAn / etena vahiH koSa vikSAraparivAramAviHkaroti // zrAmaNyahi prANAniyAnaviramaNAdipaMcamAnavinimupayuma yAse'paH / enena dIvAmRtaM sarvavinilAI kazeyati / / Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (554) 8. atha zrI saMghapaTTakA - M MAHAA arthaH----SIne dekhIne paNa prasanna ane praphullita ne netra te jemanAM evA suvihita muni ne e vizeSaNa bAraNethI kopa vikA. rano parihAra pragaTa kare . aMtaramAM kopa vikAra hoya to bahArathI niraMtara prazAMtapaNuM na rahe e nAva . prANAtipAta viramaNAdi paMca mahAvata rupa ukurAzne pAmelA suvihita muni ne e vizeSaNa dIkSA jenuM mUla be evI sarva viratirupa saMpadAne dekhA . - TIkA:-smayamuSaH ahNkaartirskaarinnH|| etena vArimatvavidvatvAdAvalimAnahetau satyapi tadalAvaM prakaTayati // (satsU. trakriyAntiH) kaMdarpakakSapluSaH manmathazuSkatRNadAhinaH // etena sarvavratamadhye nirapavAdabrahmavatadADhyaM dRDhayati // arthaH-ahaMkAra ne tiraskAra karanArA e vizeSaNa ajimAnanAM kAraNa rupa je suMdaravANIpaNuM tathA vidhAnapaNuM te sate paNa ahaMkAra nathI ema pragaTa kare . satsUtranI kriyAnabake kAmarupI, sUkA tRNane bALanArA e vizeSaNa sarva vrata madhye apavAda rahita evaM brahmavata ne tenuM dRDhapaNuM sucave be. TIkA:-sikAMtAdhvani zuddhAgamamArge tasthuSaH sthitavata statparA nityarthaH // etena svayamutsUtra kriyAniSedhaM pratipA. dayati // samayuSaH samAjAjaH // etenAMtarepi krodha nirA. saM jhApayati / / ' artha:---siddhAMta mArgane viSe rahelA eTale. tatpara eTakho Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 apa zrI saMghapaTTaka: - (555 - - artha e vizepaNa pote nutsUtra kriyAno niSedha ko lete pratipAdana kare The ne kSamAvAlA e vizepaNa aMtaramAM paNa krodha nathI, ema jaNAve The. TIkA:-satpUjyatAM vivekijanasevyatAM jagmupaH prApnuSaH etena sakalazramaNaguNasaMpattimAvinIvayati // nirguNAnAM vivekIlokapUjanA'saMjavAt // vipuSaH vicakSaNAn // etena svasamayaparasamayasAraviDaratAM visphArayati / / artha:-vaLI vivekI lokone sevavA yogya paNAne pAmelA e vizeSaNa samasta sAdhuguNanI saMpanine pragaTa kare ne kema je je sAdhu guNa rahita tenuM vivekI loko pUjana kare ema saMcavatuM nathI e hetu mATe. vaLI vicakSaNa evA e vizeSaNa potAnA siddhAMtano tathA anyadarzanInA sikAMtano je sAra tenuM sArI peThe jANa paSTuM phorave , vistAre ve. TIkA-- na caivaM guNazAliSu yatiSu vepaH kartuM yuktH||shr. pIyasopi tadupasya sakalaguNigataguNaparUpatvenAnaMtanava bramaNa nibaMdhanatvAt // // yaktaM // samyaktvajJAnazIla spRza iha guNinaH sAdhavo'gAdhamedhA / steSu po guNAnAM guNini rajidayA vastunaH syAdguNeSu / / Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .(556) 8. atha zrI saMghapaTTakaH AN M AMAAmine sarvasthAnAM guNAnA mavagamanamato'hAya mithyAtvamasmA / ' tasmAd bhUyo javAbdhintramaNamiti guNiSadhIrvajanIyA / / artha:---e prakAre guNavame zojatA munine viSe dveSa karavo yukta nathI kemaje atizaya uMge evo paNa te munino dveSa ne tene sakala guNIjanane viSe rahelo je zeSa te rupapaNuM ne e hetu mATe anaMta java bramaNatuM nibaMdhanapaNuM le e hatu mATe, eTale ethI anaMto java bramaNa thAya evo karmabaMdha thAya be. te vAta zAstramA kahI je je zrapAra buddhivALA mahAguNI sAdhu puruSo kevA le to samakitavALA tathA jJAnavALA tathA zIlavALA tevA muninane viSa rahelA je guNa tene viSe je veSa karavo te vastutAe guNa guNInuM anedapaNuM le e hetu mATe sarve guNojananA guNanI avagaNanA thamATe ethI zIghra mithyApaNuM prApta thAya ne tethI vAraMvAra java samuamAM navajramaNapaNuM thAya e hetu mATe guNI puruSo naparathI veSa buddhi tyAga karavI. TIkA:--sikAMte'pyannihitaM // jaraheravayavidehe, paMnarasa vikammalumiyA sAhU // ekami hIliyaMmi, save te hiliyA hu~ tii|| saMtaguNAyaNA khadu paraparivAuMya hoi aliyNc||dhmme vi abahumAyo, sAhupana se ya sNsaaro|| tataH prekSAvatA guNiSu bahumAna eva kartavyo na keSa iti vRtaarthH||31|| artha:- te vAta siddhAMtamAM paNa kahI ne jenarata auravata tathA videha temAM panarakarmabhUmiyo . temAM eka sAdhunI jo hIlanA kare to sarva sAdhunI hIlanA karI ema thAya ne batA guNatuM AnA Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A. atha zrI saMghapaTTakaH (557) " -- - - - - dana karavU tathA pArako parivAda karavo tathA jUTuM bola tathA dharma nuM bahumAna na karatuM tathA sAdhune viSe pravepa karavo e saMsAra .e hetu mATe buddhimAn puruSe guNIne bahumAnaja karavo paNa veSa na karavo. ema zrA kAvyano artha // 31 // TIkA:-atha kathamevaMvidhAnapi satsAdhUn khalA na dA. myati // mithyAtvaprAvalyAditi brumaH / / ata eva tahato mUDha janasya nAma jainapathavartinaH svarupaM nirupayannAha / / artha:-have A prakAranA satsAdhUne paNa khala puruSa kema sahana nathI karatA? to mithyAtvanA pravalapaNAthI sahana karatA nathI ema kahIe ThIe, e hetu mATe pravala mithyAtvavALAne mUDhajanane nAma mAtra vajhe janAgamA rahenArA temanuM svarupa nirupaNa karatA utA kahe . // mUla kAvyam // devIyatyurudoSiNaH datamahAdoSA na devIyati / sarvazIyati mUrkhamukhyanivahaM tatvajJamajhIyati // unmArgIyati jainamArgamapathaM smykpthiiytyho| mithyAtvagrahilo janaH svamaguNAgraNyaM kRtaarthiiyti||3shaa TIkA-mithyAtvahilo jana narudoSiNo devIyatItyA Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (558) - aya zrI saMghapaTTakA - - Aurnww disNbNdhH|| aho iti vismaye grahaH caitaso'sanibaMdhaH so'syAstItyastyarthe zla prtyysttiH||ih mithyAtvaM prakaraNAdAnini vezikaM gRhyate // prAyeNa jaina mithyAdRSTInAM gohAmAhila. mAiNetyAdinAninivezikasyaiva tasya prtipaadnaat|| tatazca tena - ahilaH prabalamithyAninivezagrahagrahIta ityarthaH / / artha----mithyAtvavake ghelo thayelo jana ghazA doSavALAne devatA jevo gaNe . ityAdi AkAvyamA saMbaMdha ke. aho e prakA. ranA avyayano Azcarya artha je. eTale A vAta acarija . ci. tano kadAgraha jene evA arthane viSe taddhitano zlU pratyaya AvIne grahila zabda thayo . A jagAe prakaraNa vazathI Alinivezika mithyAtva grahaNa kara. bahudhA jaina mithyAdRSTi lokonuM gohAmAhila ityAdi zAstra vacanavame Aninivezika mithyAtvanuMja patipAdana kayu te hetu mATe Antinivezika mithyAtvavake ghelo thayelo eTale prabaLa evo je mithyA aniniveza te rupI je graha teNe karIne gherAyalo eTalo artha de. TIkA:-janodharmadhvajitadanaktazrAjhalokaH uravo mahAMto yatijanasyAtyarthamanucitatvena doSA aparAdhA rAgadveSaprANAtipAtAdaya urudoSAstahataH AcAryAdIniti gamyaM // arthaH-e prakArano liMgadhArIjano nakta zrAvakaloka je te manijatane atizaya anucita eTale aghaTatA mATe jene dopa kahe Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - (559) evA rAgaya prANAtipAta yAdimoTA doSa teNe sahita evA AcArya pramukhane deva jevA jANe . TIkA....devIyati devAniva jinAnivAcarati yAdazA devA nIrAgA atizayAdimaMtazca tAzAamItasnAdArAdhyAti devastAnu pamimote ||n ca tAdRzAM tadupAsanaM samIcInAtepAM mahAdopavatvena devopamAna vidhAnasya mahApAtakahetutvAt paraM mithyAtvasya viparyasarUpatvAviparItabuddhistAdRzAnapi tathopaminoti / / evamuttarapadeSvapi nAvanIyam // arthaH--.eTale jinadeva jevA jANe ve. jevA jinadeva vIta. rAgI The tathA atizayAdimaMta le tevA A paNa , mATe ArAdhanA karavA yogya te e hetu mATe devatA saMghAthe temana upamAna kare The evA dopavaMta puruSonI upAsanA karavI te ThIka nathI. kemaje te mahAdopavALA The e hetu mATe temane devanI upamA karavI tene ma. hApAparnu kAraNapaNuM te. paraMtu mithyAtvanuM viparyAsa rupapaNuM te. eTale viparIta buddhi, natpanna karavApaNuM te tethI tevA doparvatene paNa devanI upamA deThe ema AgaLa padamAM paNa nAvanA karavI. TIkA:-tamahAdApAna pranaSTaprAguktadaparAdhAna yugapradhAnAdIniti zeSaH adevIti thadevAnivAcarati // nAmI. devanadRzAH nadopatvA niratizayatvAca tanmAdanArAdhyA iti zzana bakSINaprAyamantrAdApANAM davanyamAnaM siddhAMta yudinaM / / Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (560 ) . aya zrI saMghapaTTakaH - arthaH-nAza pAmyA ke pUrva kahelA moTA aparAdha te je. manA evA eTale yuga pradhAnAdika eTarbu uparathI levU. evA moTA puruSone paNa adeva jevA gaNe . zuM kahe be? to e yuga pradhAnAdika je te deva sarakhA nathI. kemaje doSa sahita je ne atizaya rahita The mATe emanI ArAdhanA karavI. yA jagAe prAye jemanA doSa nAza pAmyA ne temane devanI upamA siddhAMtamAM paNa kahI . TIkA:-pamiruboteyastI ityAdAvAcAryaguNavaktavyatAyAM pratirupaH siddhAMtatAtparyaparidadezanAtizayavatvAdinA sahita SayabuddhijanakatvAttIrthaMkarapratibiMvarupa iti vyAkhyAnAt // saca viparyastamatitvAttathA na karoti // artha:---pabhiruva ityAdi gAthA vane AcAryanA trIsa gaNoM kahevAne avasare siddhAMtanA tAtparyatuM parimANa karI kevA rupa atizayavALA AcArya ne ityAdi siddhAMta saMbaMdhI bujhinu na. tpanna thavA paNuM temane viSe raghube, mATe te AcArya tIrthakara samAna ke ema gAthAtuM vyAkhyAna le. te AcAryane viparIta buddhivALA puruSo devanI napamA nathI karatA. TIkAH-evamadevaprAye devavuchirdevaprAyecAdevabuddhiriti mithyAtvarupaM pratiprAdyAgurau guruvujhyAdirupaM tadAha // sarva jhIyati sarvajJamiva sarvavidamivAcarati mUrkhamukhyanivaha ajhacUmAmaNisamuhaM svAnyupetagasthitaM yatijanaM yathA sarvajJasahazo'yaM madIyayati janaH kiM kiM zAstrajAtaM na vettAti // Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka: .AAAAAAAAAAAA- AVMS Aammam - arthaH- prakAre adeva jevAne viSe devabuddhine deva jevAne viSe adevabuddhi e prakAre mithyAtvanuM rUpa pratipAdana karIne agurune viSe guru vRddhi karavI ityAdi mithyAtva svarUpa ke tene kahe .je moTA mUrkhanA samUha ne tene sarvAnI peThe AcaraNa kare eTale sarvajJa jevA jANe ne. pote aMgikAra karelA gaThamAM rahelo yatino samUha tene jJAni vidvAna paMmita jANe je amArA gachanA yati loko zuM zuM zAstra nathI jANatA? sarva zAstra jANe ityaadi| TIkAH tatvajJa SadarzanakikarkazadhiyaM svaparasamaya nirNayanumi sUrivizeSa ajhIyati ajJamiva bAvizamivA. carati // yathA na kiMcidapyepa jAnAti // zrayamarthaH // nahi mUrkhaziromaNeH sarvajJenopamAnaM yuktaM // nApi tatvajJasyAjhena / / atyaMtamanurupatvAt // paraM sa mithyAjJAnAdevamapi karoti // artha:-vaLI tatvano jANa eTale udarzana saMbaMdhI tarka vi. cAra karavAmAM tIkhI jenI buddhi , jAvArtha e je potAnA da. rzananAM je zAsa tathA vIjA darzananAM je zAstra teno nirNaya * karavAmAM sImArupa, e jevA vIjA koi nahi evA sUri vizeSane eTase evA koi zrAcAryane ajJAnInI peThe jANe The eTale eAcArya kAMza paNa jANatA nathI zrAzrartha siddhathayo. jemurkha ziromalinI sarvajJa sAye je napamA karavI te yukta natho. ne tatvajJa purupanI zrajhAnI sAdhe upamA karavI te paNa yukta nathI. kema je atyaMta zrayogyapaNuM ve e detu mATe, paraMtu te mithyAjJAnayI ema paNa kare . 75 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) - atha zrI saMghapaTTakA www NewsnAna TIkA:-adhunA amArge mArgabuddhayAdirUpaM mithyAtvaM da. zeyatiunmArgayati ||nnmaargmiv utpathamivAcarati jainamArga zuddhaM jagavatpathaM // yathA nAyaM nagavatpraNIto mArgaH kiMtU sUtra iti // apathaM kumArga prAk pratipAditamaudezikalojanAdikaM svakalpitaM samyak pathIyatisamyak pathamiva snmaargmivaacrti|| arthaH-have amArgane viSe mArga buji thavArupa mithyAtvane dekhAme je je zuddhanagavatnA mArgane nanmArganI peThe Acare ke eTale unmArga jevo jANe je je Ato nagavAnano kahelo mArga nathI eto natsUtra mArga ke ityAdi. vaLI pUrve pratipAdana karelu je potArnu kapola kalpita uddezika jojanAdi tene sAro mArga jAye ne. sArA mArganI peThe AcaraNa kare . TIkA atrApi yajinamArgasya caMvatprakAzakasyonmA. gaiNa tAmasena sAharApAdanamunmArgasya ca satpathatulyatApAdanaMta mithyAtvodayAditi // tathA svamAtmAnaM aguNAgraeyaM nirguNa dhuraMdhuraMkRtArthIyati kRtArthamiva vihitasakalaprayojanamivA carati // atrApi svasya nirguNamukhyasya kRtArthena guNimukhye. nopamAnamA vidyAvatvAditi // arthaH-ahIM paNa je jinamArga caMDa sarakho prakAzavaMta The tena nanmArgarUpI je aMdhakArano mArga tenI sAthe sadRzapaNuM pratipAdana kare te mithyAtvanA udayatho kare . vaLI potAno zrAtmA Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA Amwww je guNa rahita puruSomA dhuraMdhara eTale agresara te tene kRtArtha jevo jANe te eTale jANe sakaLa prayojana karI rahyo hoya ne zuM ema saMpUrNa guNavALo mAne . ahIM paNa guNa rahitamA mukhya evo potAno AtmA le tene guNIjanamA mukhya evA mahAMta puruSonI sAthe upamA karavI tenuM kAraNa potAne vipe raheDhaM avidyApaNu eja le. TIkA:-evaM tAvadokottarikajana viSayaM mithyAtvasvarUpaM pradarya vAhyalokaviSayamapi prasaMgAt kiMcittadaryate // mithyA. svapahilo janaH zranigrahikAdimithyAtvavAn jinamatabahirju.. to lokaH devIyati devAnivAcarati muktyarthamArAdhyatayA devatvenAnyupaitIti yAvat // urudoSiNo rAgAdimato lokamatItAn devAn // tamahAdoSAnU vItarAgAn lokottaravizvatAn adevIyati anArAdhyatvenA'numanyate // arthaH--e prakAre prathama lokottara saMbaMdhI je puruSa temane AzrIne je mithyAtva tenuM svarupa dekhAmIne vAhira loka eTale anyadarzanI tene AzrIne je mithyAtva tene prasaMgavazathI kAMka dekhAme te je thAnnigrahikAdi mithyAtvavALo jinamatathI vAhira cayelo evo loka je te rAgAdi ghaNA dopa jemA rahetA evA khokamAM prasiddha je deva temane modane arthe ArAdhavA yogya devapaNe dhaMgikAra kare . mATe adevane vipe devapaNAnI AcaraNA kare The ne jemanA doSa nIza pAmyA The evA vItarAgane adeva jevA gaNe eTajhe bhArAbhavApaNe nathI mAnatA. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba bhI saMghapahakA am TIkA: aMtha kathametanmithyAtvamiticet // ucyate // doSavaMtAM devatvAnAvAt // tathAhi // sAdAt kRtadharmA nirIha khene paropacikIrSAprayukto yo muktimArgamupadizatiH sa devaztyA / tati cocyte||n ca rAgAdimata etasadaNaM sNgcchte| tara * canasya... prabala vipralaMjakavAkyavadhisaMvAditvAhisaMvAdakavaka nAca prekSAvatAM prvRtynupptteH|| . arthaH have liMgadhArI pUje je e mithyAtva kema kaho ho? totino uttara kahe je doSavALAne devapaNAno ajAva le e hetu mATe teja dekhAne meM je-jeNe dharmano sAkSAtkAra ko dene ko prakAranI vAMDA vinAja paranA napakAra karavAnI jenI. zvA varne ? ne mukti mArgano upadeza kare te deva kahIe tene hitakArI. paNa kahIe. ne rAgAdivALAnu e lakSaNaM saMbhavatuM nathI, kemaje rAgAdivALAnuM vacana to atizaya uga puruSanAM vacananI peThe visaMvAdi ehetu mATene caLI enAM vacana paraspara virodhI ne e hetu mAde vAzivAnanI pravRtti temAM-thatI nathI. - TIkArAgAdimato hi vipralipsayA nadyAstIreM gumazana kaTeparyastamAste dhAvaMta minakA zyAdivatkaMdAcidanyA~ vyava: , sthitamarthamanyathApi bruvANA upalacyate // tathA ca tacanAta , pravartamAnoM milakacanasamIhitamaznuvIran // mAjUhI viprati : sA tathApi tasya rAMgAdimatvenAMsAhAt kRtadharmatayA sampa mukimaargopdeshaannupptteH|| Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jaya zrI saMghapaTTakaH (565) A arthaH-rAgAdi doSayukta puruSa je te nizce utaravAnI ichAe je prakAranI vastu hoya tethI viparIta kahenArA dekhIe bIe. jema gekarAMThetaravA koie kaDaM je he ThokarAM! domo domo!! nadIne kAMThe goganuM gAeM juTI pamyuM je. ema goLa khAdhAnI AzA upajAvI ThokarAM dogAvyAM, tema kyAreka to je prakAre rahelI vastu tethI bIjI prakAre paNa kahenArA Thaga puruSo jaNAya De mATe tevA puruSanA vacanamA pravartemA puruSo goLa khAvA domelA nokarAMnI peThe potArnu pAMThIta pAmatA nayo. kadAcita e prakAranI gavAnI zchA na hoya. paraMtu te puruSo rAgAdi doSavALA he mATe temane dharmano sAkSAtkAra nayI thayo tethI sArI rIte mukti mArgano napadeza thatoja nathI. TIkA:-tathA veva asmadAdInAmapi rAgAdimatAM sA. kAskRtadharmatvena sArvajhyApatteH tathAca sikaM samIhitaM kiM muktyayaM tadanveSaNenAyA cenmadhu videttakimarthaM parvataM brjet|| iSTaspArthasya saMsijhau, ko vichAn yatnamAcarediti laukika nyAyAt // kiM ca paropakAropi pareSAM saMsAratAraNalakSaNastasva nasaMnavati // rAgAdimatvenAsmadAdinistulyayogakSematayA tasya svayamatarituH paratArakatvAnupapatteH lo'pi potAdeHsvayaM tari tureva paratArakatvopalaMnnAt // arthaH-ne jo rAgAdika dopavALA puruSathI sArI rIra. mukti mArgano upadeza thato hota to rAgAdi doSavALA thApaNe pAra gae-mATe mApapane paza dharmano sAkSAtkAra yo jozae, ne teca Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakaH - wwwmom mmsmaaw - sarvajJapaNuM paNa prApta tharbu joie ne jyAre sarvajJapaNuM prApta thayuM tyAre to zrApaNuM vAMchita sarve sika thayu tyAre to muktine arthe vItarA. ganAM vacana khoLavAnI jarura na rahI. kemaje jo AkamAnAM phusamAMthI madhno svAda maLyo to madha khoLavA parvatamAM koNa jAya ! tema potAno vAMchita artha siddha thayo to par3I koNa vidhAna puruSa tene vAste prayatna kare? e prakAre laukika nyAya e hetu mATe. vaLI zuM? to temaNe karelo paropakAra jete paNa saMsArane tAraNa karanAra saMjavato nathI. kemaje rAgAdi doSa yuktapaNAvake ApasI peja te paNa yoga kema kare ne eTale ApaNI peThe te paNa rAgAdi doSe narekhA le te poteja taratA nathI to temane viSe bIjArnu tAraNapaNuM to kyAthIna sika thAya ! lokamAM paNa je naukA pramukha pote ta. ratI hoya teja bIjAne tAratI dekhAya De e hetu mATe. . TIkA:-nanu syAdetayadirAgAdimatvaM navettadekavAkyatayA sakalapArthivAdivicAracaturapradhAnapuruSapUjyatAnyathAnupapatyA te. * SAmasijhamiti cet la // tatprakRtiSvaMganAdi ghaTanAvalokanena tatsiH // teSAM rAgAdImaMtareNa tatpratibiMveSu takSakSaNAdhyAropA saMjavAt // itarathA ttprtibiNbtvaanupptteH|| japalAdinA saka latattulyAkAranirmApaNaM hi tatpratibiMba nAma tannUnaM te rAgAdi maMta iti // arthaH-zrA jagAe anyadarzanI AzaMkA kare ye je jo ...amArA rAgAdi deva doSa sahita hoya to je samasta pRthvI zrAdi saMbaMdhI Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 va zrI saMghapahA * 1537) AAAAAAAAAAAAA - - AM padArthano vicAra karavAmAM catura puruSo ne temAM potArnu pradhAna puru'papaNuM ve, jethI pUjanIkapaNuM .te potAnAM kahelA vacananI eka vAkyatAe da e hetu mATe, eTale potAnAM vacanamAM paraspara vAdhA nathI mATe. tathA anyathAnupapatti The e hetu mATe, eTale emaNe kahyAMtevAMja pRthvI grAdi padArtha De mATe temanu pUrve kayu evaM asijhapaNuM nathI eTale siddhapaNuM . jAvArthaH-je amArA deva rAgAdi doSa yukta nathI mATe temanu kahe satya . have siddhAMtI temane javAba de le je tamAre ema na bolavaM. kemaje tamArA devanIpratimAne viSe athavA pratimAnI jome strI pramukhanI saMghAthe ghaTanA karelI ke tene jotAM emane vipe rAgAdi doSanI pratyakSa siddhi thAya ne temane jo rAgAdi doSa na hoya to temanI pratImAune viSe rAgAdi doSane jaNAvanAra evAM bakSaNano Aropa koM ne te saMnave nahi. rAgAdi doSa sakA vinAnI temanI pratimAna ghamAtIja nathI. pApANAdi pratimAzrone viSa pApANAdikanA AkAra pragaTa rAgAdikane jaNAvanArA The jevA emAM dopa narelA ne tevA AkAranI temanI pratimAyo The mATe nizce te deva rAgAdi doSa sahitaja The. ttiikaa:--|| yamuktaM // sakSyate lalanAMgasaMgama vidhe rAgola . devazlepanujo jujorjita zreyAkalpalattAstrazAlAgo rAgAdisakate ye devA nanu saMtusaMvataH syAhItarAgastataH // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTakaH AnumanAmARAMA .IMANAV RAwarean - artha:-te vAna zAstramA kahI le le anyadarzanInA deva nIno aMgasaMga rAkhe te tethI rAgarupI grahavake gaLAyelA jaNAya ne baLI.naData madane jaNAvanAra istamunA tethI tathA hAdhamAM zaha ahaNa kare ne tethI dveSavALA e deva te ema jaNAya . vaLI kalyAsa rupI kalpalatAne nAza kare evI zAstranI racanA karavAthI mohavALA The-ema japAtA e devo krodhI hoya tethI te vItarAga kema kahevAya. TIkA: yadapi pArthivAdipuruSapUjyatAnyathAnupapattyA tepo vItarAgatvaprasAdhanaM tadapya vidyAvilasitaM // yato yata eva teSA madhyakSeNa rAgAdilakSaNaM lakSayaMto'pi te tAn vItarAgatayAdhya vasAya pUjayaMtyata evaitanmithyAtvamucyate / / arthaH-e devAne viSa vItarAgapaeM sthApana kare te pama bole le je jo e devamAM vItarAgapaNuM ve to rAjA pramukha puruSo pUje he nahi to kema pUje? te mATe e prakAranA anumAna prayogava vI. tarAgapaNuM sAdhe ne topaNa te sarva vidyAno vilAsa The ema jANa: je mATe temanAM rAgAdi lakSaNa pratyada jaNAya ne topaNa temane viSa vItarAgapaNAno nizcaya karI pUje eja hetu mATe ene midhyAva kahIe bIe. pratyayasyeva tamsakSaNatvAt / / arthaH-zrA jagAe anyatyapi virAdiSu rAgAdikSa. amArA rAgAdi deva doSa sahita hoya to jenaeva deva iti // Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 atha zrI saMghapaTTakA - - // yamuktaM // yasya saMklezajanano, rAgo nAstyeva sarvathA // na ca po'pi satveSu shaudhndvaanlH|| arthaH-jemAM je vastu nathI temAM te vastuno nizcaya karavo tene mithyAla kahIe. e prakAre mithyAtvanuM lakSaNa e hetu mATe rAgAdi doSavALA hoya te deva na kahIe. tyAre kone deva kahIe ? to teno uttara poteja kare le je hAlamAM paNa pratimAdikane viSe rAgAdi lakSaNano viraha dekhave karIne vItarAgapaNe je anumAna karelA teja deva kahIe. te vAta zAstramA kahI De je, klezane utpanna karanAra evo rAgAdika dopaM jemAM sarvathA nathI. zAMtIrUpI kATane vALavA dAvAnala agni samAna evo keSa paNa jene ko prANImAtra pratye nathI. TIkA:-naca mohopisaMjJAnA cAdano 'zUjhavRttakRt // trailokakhyAtamahimA, mahAdevaH sa nacyate / evaM vidhazcamahAdevo hiMnneva // yakam // ahaneva ca sakSapakSaNagaNo rAgAdisadakate devaH kevasamRddhakevalavasaH syAhItarAgastataH // Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (570) - aya zrI saMghapaTTakA - www - gIrvANAH kathamanyathA samuditA naktyAnvahaMpUrvikA ... masyaiva prathayaMti saMsadi mahASTaprAtihArhiNAm // . arthaH-jene jJAnano DhAMkanAra ne azuddha AcaraNano. karanAra evo moha paNa nathI, jeno mahimA traNa lokamAM vikhyAta le te mahAdeva kahIe. e prakAranA mahAdeva to eka arihaMtaja le te vAta zAstramA kahI je je rAgAdi lAkho doSa nAza pAmavAtho zrarihaMta eja nirmaLa lakSaNanA samUharupa ne eTale sarve nirmaLa lakSaNa arihaMtamAMja rahyAMbe. jene kevaLajJAnanuM baLa vRddhi pAme, je evA deva to eka vItarAga arihaMtaja je. jo ema na hoya to devatAnA samUhaH laktivame samavasaraNamAM mahA Adara sahita zrApa mahA prA. tihAryarUpI pUjA eja devanI kema vistAre? mATe eja vitarAga deva je. TIkA:-tadevaM vidhe pi vItarAge adevabuddhirityaho mahA.... mithyAtvaM tAdayatA'deve devatAbujhidevevAdevabujhiriti mithyAtvasvarUpaM nirupitaM // tathA sarvajJoyati sarva vidayamityatima nyate mUrkhamukhyanivahaM anyaparatIrthikasamUhaM prANAtipAtAya nivRttaM svagurutayAnimataM // arthaH-mATe e prakAranA paNa vItarAgane viSe adeva buddhi eja mithyAtva jANava-e vAta AzcaryakArI be. te zAstramA kaDaM je adevane viSe devabuddhi ne devane viSe adevabuddhi e prakAre mithyA. tvatuM svarupa nirupaNa karyu. vaLI moTA mUrkhanA samUhane A sarvajJa The Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMghapaTTakA - N - a - rainian - . . -.- . .. -... . .- - - - - - - ma mAne eTale prANAtipAtAdikathI nivRtti na pAmelo anyadanIno samUha tene potAno guru karI mAne . TIkA:---atha murkheSu sarvajJatvAnnimAno navatu mithyAtvaM ye tu kutIthikA api sakalAnavadyacAturvidyavizAradAH pratyakSa sAradAkArAH analpavikalpajAlajaTilajalpavidhau gIrvANa gIrvANa vidA ritaprativAdikovidaladAH saMpratyapi bhUriza napalacyate teSu sarvajJatvAdhyavasAyasya kathaM mithyAtvamiti cet|| satyaM // tatjJAnasyaikAMtAjyupagamaviSayatvena vstuto'jnyaantvaat| arthaH- have prativAdi pUre je mUrkhane vipe sarvajJapaNAno animAna karavo te mithyAtva ho, paraMtu je kutIrthika te paNa jamasta nirdoSa evI cAre vidyA temAM catura hoya ne sAkSAt sarasvatI jevo jemano AkAra ne ghaNA ghaNA vikalpano samUha teNe karIne vyApta evo je volavAno prasaMga tene vipe saMskRta nASA rupI bANavame ThedyAM The paMmitanapI lada te jemaNe evA yA kALamAM paNa ghaNA paMmito dekhAya temane vipe sarvajJapaNAno nizcaya karavAmAM kema mithyAtva kahoge ? ema jo kahetA hoya to ThIka. ema kahI uttara kare The je te jhAnane ekAMtapaNuMThe mATe vastutAe zrajJAnapaeMja le tethI tene mithyAtva kahIe vIe. TIkA:-na caikAMta eva sAdhIyAniti vAcyaM / / tadAdi sasupa eva nAvaH syAt asadrUpa eva veti navanimatadyotakaM vi. kalpayugalamavatarati tatra na tAvadAdyaH ekAMtena satve hi ghaTasya Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 172) 4 jaya zrI saMghapaTTakaH svarUpavatpara rUpeNApi satvAttadrUpApalyA svarupApagama prasaMga: aneka rUpatvAbhyupagame vA jagadvaicitrya jaMgaprasaMgAt // artha- have siddhAMtI anyadarzanInA ekAMtamatane khaMgana kare che je ekAMta mata eja ati zreSTha ve ema tamAre na bolavu kemaje jo ema kahatA hoya to tArA vAMcitane japAvanAra be vikarUpa prApta thAya be, te krayA. to padArtha mAtra sar3apa ke athavA asapa e tane prazna pUDhIe bIe. temAM jo sadrUpaja padArtha mAtra be ema prathama vikalpa aMgikAra kare to yA prakAre dUSaNa prApta thAya je ekAMtapaNe sadrUpa padArtha te ghaTanA svarupanI peThe paTanA svarupanuM paNa sadrUpapaNaM be tethI svarUpApagamanAmA doSanI prApti yaze paTale ghaTapaTanA svarUpa ekapaNuM thaze. jo aneka rUpapalAno aMgikAra karaze to jagatanuM je vicitrapaNuM be tenA nAzano prasaMga thazeM e hetu mATe. TIkA:- ekasmAdeva ghaTAdeH sakalapadArthakAryakAraNo papattestathA ca ghaMTo jalaharaNavatprAvaraNAdyapi paTAdikAryaM ku'yana caivaM // tasmAnna sadrUpa eva jAvAH // nApi dvitIyaH // ekAMtAsatva svIkAre ghaTasya pararUpa vatsvarUpeNApyasatvena kharavibANavadatyaM tAnnAvaprasaMgAt // tathA ca nodakArthI ghaTArtha prayate tatasyAtyatAsacvena samastArtha kriyA virahAt // arthaH- eka ghaTAdika padArthathI sakaLa padArthano kArya v "" "" Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava zrI saMghapaTTakA - .. . . .... MAMWww.wr - - raNanAva siddha thaze. vaLI ghaTa jema jaLa lAvavArupI kAryane kare tema uDhavA paheravA pramukha paTAdikanuM paNa kArya kare. paNa te kArya to ghaTathI yatuM nathI, mATe sadrUpa evAja padArtha De ema ekAMta pakSa sijhana thayo. have bIjo vikalpa je padArtha mAtra ekAMtapaNe aadrUpa le te paNa siddha thato nathI. kemaje jo ekAMta asadUpano aMgikAra karIe to ghaTane pararUparnu asatpaeN De temaja potAnA ruparnu paNa asatpaNuM prApta thaze. tyAre gardananA ziMgamAnI peThe zratyaMta zrannAvano prasaMga thaze. tyAre jaLa jaravAneM jene prayojana ke te paTane arthe nahi prayatna kare. kemaje te ghaTanA svarUpanothatyaMta nAva , mATe samasta artha kriyAno viraha prApta thayo e hetu mATe. TIkA:-tasmAdekAMtena sadasatvAnyupagame lAvasyArthakriyA nupapatterujayarUpaM vastvanyupagaMtavyam na ca sadasatvayAranyonya virodhenakana samAvezAjAvAnnonayarupatA nAvasya saMgata iti vAcyaM / jAvasya svarupeNa sadasatvAnyupagame hi syAvirodhaHkharUpapararUpAnyAM tu tadanyupagame kaanuppttiH|| artha:-~-ekAMtapaNe padArthanuM sadrUpapaNuM aMgikAra kare to athavA ekAMtapaNe padArthanuM sadrUpa aMgikAra kare to padArtha mA. anI artha kriyA na thAya. mATe vastu mAtranu saTTapa tathA aMsaaipa aMgikAra kara. tyAre prativAdI volyo je jo eka vastunuM sampapaeM tathA asaTUpapaNuM e ve aMgikAra karo to eka vIjA sAye virodha thavAthI eka vastune viSe venA samAveza nahi thAya mATe ya rupano atyaMtA nAva prApta thaze. tyAre simAMto bosyo je Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (274) - atha zrI saMghapaTTakA ema tamAre na bolavaM. kemaje padArthanuM kharupe karIne sadrUpapaNuM tathA asadrUpapaNuM aMgikAra karIe to tAro kahelo virodha prApta thAya paNa svarUpa tathA pararUpa e bevame sadrUpapaNuM tathA asadrUpaMpaNuM e bai aMgikAra karIe to zI asimi thAya ? eTale zo doSa Abe ? koina Ave. .. TIkA----tathAhi // ghaTaH svarUpeNa avyataH pArthivatvena .' sannApyAdinA / / trata hatyatvena na mAthuratvAdinA // kAlato '. vartamAnakAlatvena nAtItAdikAlatvena // lAvataH zyAmatvanena raktatvAdineti // itarathApyatvAdinApi tarUsatve'nekarUpatvaM svarupa vilopo vAprasajyeta // tasmAt sadasadrUpaM vastviti // . . arthaH--teja dekhAme le je ghaTa svarupe karIne avyathI pRthvI saMbaMdhI sat De paNa anyapaNe nathI. tathA devathI AkSetrano De paNa mathurAdi kSetra saMbaMdhI nathI. tathA kALathI vartamAnakALapaNe ne paNa atItAdi kALapaNe nathI. tathA nAvatho zyAmapaNe le paNa raktAdipaNe nathI. ema na kahIe ne bIjI rIte kahIe toe ghaTanu aneka rUpapaNuM athavA potAnA rUpano nAza e be doSano prasaMga Abe te hetu mATe sarve vastunuM sadrUpapaNuM tathA asapadrUpaNuM e rIte siddha thayu. TIkA---kiMcaikAMtavAde sadasatoravizeSaprasaMgaH // tathAhi . nityaikAMtavAdinAM sAMkhyAnAM mate yathA asatA mRtpimena ghona jnyteH|| tathA satApi na.janyeta // sadevakAraNe kArya miti taH Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA / (55) siddhAMtAt // satazcotpAdAnupapatteH ||kssnnikaikaaNtivaadinaampi saugatAnAM mate asate vasatApi kAraNena kArya na janyeta asadevakAraNe kAryamityajyupagamAt // tathA ca kAraNe sarvathA kAryAnanvayAnmRtmiAdapi ghaTonotpadyata // natpAdevAtaMtvAdicyopyutpadyeta // akAraNatvA vizeSAditi // arthaH-vaLI ekAMtapaNe vastunuM sadrUpapaNuM tathA asadrUpapaNuM aMgikAra karanArane mate koi prakAre vizeSano prasaMga nathI. eTale e ve matamA varAvara svadopano prasaMga Ave , teja dekhAme .. je nitya ekAMtavAdi evA sAMkhyamatane viSe jema asat evA mRti.. kAnA piMmabame ghaTa nathI utpanna thato temaja vidyamAna evA paNa mRta pivame ghaTa nahi utpanna thAya. kemaje sat eveMja kArya kAraNa The evo te sAMkhyamatavALAno siddhAMta ne. ne je sat le tenI utpaninI asidhi e hetu mATe kSaNika ekAMtavAdi evA paNa bau. dvamatane viSe asat thakAja jema kArya natpanna nathI yatuM ema sakAraNathI paNa kArya nahi utpanna vAya. kemaje kAraNane viSe asat eveMja kArya The ema temanuM aMgikAra karavApaNuM . vaLI kAraNane viye sarvayA kAryano anvaya nayo evo temano mata The mATe ma. tikAnA mithI paNa ghaTanI natpatti nahi thAya athavA to taMtu pramukhathI paNa ghaTanI utpatti thavI joe. kemaje akAraNamA vizeSaparNI temanA matamAM nazrI mATe. TIkAH-yatra ca badu vaktavyaM / / tacAprakRtatvAtrocyate // evaM cApramANikakAtaviSayatayopapadyate tat jnyaansyaa'jnyaanny| Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * apa zrI saMghapaTTakA NANVAAAAAA wwwwwwwwwwwwwwwww tathA javahetutvayAlikopalaMjatvaniSphalatvenyopi // yadAha / / sadasadavileSaNAjAnavajaha binavalaMjAnA naannphlaanaavaa| miDadihissa annANaM // artha-zrA jagAe ghaNI vAta e saMbaMdhI kahevAya le paNa zrA prakaraNa bIjI vAtanuM cAle ne mATe te vAtano vistAra nathI kahetA. have je apramANika evA ekAMta matane aMgikAra karanAranu je jJAna te ajJAna kahIe. kemaje e jJAnane saMsAranuM kAraNaparcha le tathA potAnI vAmAM Ave tema aMgikAra karavApaNuM emAM raghu be e hetu mATe. tathA e jJAna- niSphaLapaNuM ne e hetu mATe e traNe kAraNe paNa mithyA dRSTinuM jJAnatezrajJAnaja le. te vAta zAstramA kahI le je mithyA dRSTinA jJAnamAM vastunuM ekAMta sadrUpa mAnavAmAM tathA kAMza sadrUpa mAnavAmAM vizeSa nathI. tathA te jJAna saMsAranuM kAraNa tathA te jJAna potAnI zvA pramANe kalpa tathA te jJAnatuM. phaLa nathI mATe e jJAna te ajJAnaja be. TIkA:-evaM ca sihaM teSAM vastuto nUrkhatvaM // tathA ca teSu sarvajJatvAdhyAropo mithyAtvamiti // tatvajJaM samastazAstrarahasya vedinaM paramAIta paMcamahAvratadhAriNaM sarvaprAyaM sitAMvarasUri azIyati muu<Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (577) - maya zrI saMghapaTTakA mane viSe sarvajJapaNAno Aropa karavo tene mithyAtva kahIe. ne tatvajJa eTale zAstra rahasyano jANa ne utkRSTo Ahata eTakSe arihaMtanAM vacana pramANe rahenAro ne paMca mahAvratadhArI ne sarvajJa jevo je zvetAMvarasari tene mUrkha jevo jANe ne mATe tatvanA jANa evA gurune viSe ajJAnIpaNAno Aropa karavo te sarva mithyAtvatuM prakAzapaNuM be. TIkA:-etAvatA cAgu gurulAvanA gurau cAgurudhIritI mithyAtvaM lakSitaM // unmArgIyati utpathatvena manyate jainmaarg| apathaM kutIpikamataM samyak pathIyati snmaargiiyti||atr c|| jainamArgasyonmArgatvaM trayobAhyatvAdinA kutIrthyapathasya ca satpathatvaM tadaMta vAdinAnyupagacchati mithyAdRzaH / / ' arthaH buddhi ene yA lokanA mAnmArgapardA arthaH-eNe karIne agurune viSe gurupaNAnI nAvanAne gurune viSe agurupaNAnI buddhi ene mithyAtva kahIe ema dekhAmayuH jainamArgane nanmArgamAM mAne ne kutoyI lokonA matane sAco mArga jANe . A jagAe mithyATina jainamAgene nanmArgapaNaM sthApana kare le te vedatho vAhyapaNuM e matanuM De ityAdi kAraNavame ne kutIthino je unmArga te tene sanmArgapaNuM sthApana kare / kutIrthIno mAraga vedane maLato zrAve e hetu mATe. TIkA:-etaccAsuMdaraM // trayyAH prAmAeyena hi tavAhyatayA janapathasyotpathanvaM syAna caivamasti tasyAlokalokottaraviruddhArthapratipAdakanvenAprAmANyAt // tathAhi dharmamArgasya ma dayA sarvadarzaneSu gIyate // yadAda // paMcatAni pavitrAgi. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (674) - atha zrI saMghapaTTakaH sarveSAM dharmacAriNAM / ahiMsA satyamasteyaM, tyAgo maithunvrjn|| trayyAzca yAgAdiSu bAgAdihiMsAmupadizaMtyAH kathaM dhrmmaargtvN|| arthaH-e vAta asuMdara De eTale aghaTatI je kemaje jo vedatuM pramANapaNuM hoyato teNe karIne nizce veda bAhya jaina dharmana nunmArgapaNuM hoya paNa ema to nathI.kemaje loka viruSa tathA lokotara viruka evA artha- pratipAdana karavAparyu le mATe vedatuM zrapra. mANapaNuMDe e hetu mATe teja dekhAme . je, dharma mArgarnu mUla sarva darzanamA eka dayAneja katyu je. te vAta zAstramA kahI je je dharmanA AcaraNa karanAra sarve puruSone A pAMca vAnAM pavitra ne eTale karavA yogya be, te kayAM? to eka ahiMsA, bIju corI na karavI, trInuM satya jASaNa karavU, cothaM dAna Apa, pAMcamuM brAhmavarya rAkhavU. mATe yajJAdikane viSe bakarA pramukhanI hiMsA karavAneM upadeza karanAra vedamArgane dharmamArgapaNuM kemaja hoya ? TIkA:--atha trayI vihitatvAttahiMsAyA dharmahotRtvena svargaphalatvAdavyAhataM tasyAdharmamArgatvamiti cet na // tasyA evA prAmAeyAtAtathAhi trayyAH prAmANyaM yadanyupeyate nAtA taki. mapauruSeyatvAt ahoIzvarakartRkatvAt utAvyAhatArthayatipAdakatvAt AhosvidavyabhicAripramAjanakatvAt // / arthaH---have anyadarzanI AzaMkA kare be je vedamAM kahelI hiMsA te dharmad kAraNa mATe nibaMdha evaM svarga phaLa te hiMsAthI prApta thaze mATe vedamAM kahelI hiMsA te dharma mArga ne ema jo tAru Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jaya zrI saMyapahakaH - MAMNRW MARWeamnemamaAMAmrunmanna - kahevU hoya to te na kahevaM, kamaje tenuM apramANikapaNuMja e hetu mATe. teja kahI dekhAme The je vedanuM pramANikapaNuM tamo aMgikAra karo vo te zuM vedavacana purupe nathI kahyAM ema apauruSeya vacanapaNuM emAM The e hetu mATe. athavA veda Izvare karyA ne e hetu mATe. athavA vedamAM paraspara viruSa artha pratipAdana kayoM nathI e hetu mATe athavA zravya nicArI pramANanuM utpanna karavAparyu emAM rahyuThe e hetu mATe. TIkAH-na tAvadAdyaH // kila puruSANAM rAgAdimatvena tavacanasya pratArakavAkyavahopavattAzaMkayA hAnopAdAnAviSayatvena trayyAstadajyupagamo navataH // etaccAsaMgataM // vacana syApauruSeyatvAsiH ||ucyte iti vacanamityanvarthasya vivakSApra. yatnodI ritakoSTavAyanihanyamAnatAvAdikAraNakalApa maMtareNAnupapatteH tAvAdInAM ca purupamaMtareNAsaMjavAt / / arthaH-ive e:prakAre cAra vikalpa utpanna karI tenuM khaM. mana kare ? je prathamano vikalpa puruSe veda karyA nathI tenuM khamana. je puruSone rAgAdi sahitapaNuMThe teNe karIne tenAM vacanane ga puruSanAM vAkyanI peThe dopa sahitapaNAnI AzaMkAva tamAre te vedana aMgikAra karavApaNuM nathI e Azcarya te. kemaje tamAre to hitakAra rInA vacananI peThe aMgikAra karavApaNuM ve mATe e vAta asaMgata . vedavacana zrapuruSanAM kahelA The e vAta siddha thatI nathI. puruSanAMja kahelAM The. kemaje vacana zabdano eartha The je volIe tene vacana kahIe. e prakAre e zabdanoja ghaTato artha tenI kaddevAnI bAvake prayatnacI nacAraNa dhato ne hRdayAdi zrAva sthAnamA aphalAtoja Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ . atha bhI saMghapaDakA m ammy anamannamname zabda tenuM tAdu Adika je naccAraNa sthAna te pramukha je kArapano samUha te vinA teno siki nathI. mATe purupa vinA tAlu Adi sthAnano saMbhava nathI e hetu mATe apuruSano kahelo veda he e vAta vyartha panI. TIkA-nApi dvitIyaH // tasya rAgAdimatvena tamcana sthAprAmANyAzaMkAkalaMkitatvAt // rAgAdimattvaM tasyAsiddha miticenna aMganAdisaMbaMdhAtadupapatteH // agivasthAyAM tadupapattAvapi parAvasthAyAMtadattAvAta vacanasya prAmAeyamiticena // - artha have bIjo vikalpa je veda Izvare karelo De tenuM khaMgana ||je te tamArA Izvarane rAgAdi sahitapaNuM ne mATe tenuM vacana apramANa evI AzaMkAvame kalaMkita de. tyAre tame kadezo je a. mArA Izvarane rAgAdi nathI, to ema nabolavu. kemaje strIzrAdikanA saMbaMdhayI rAgAdika ne ema potAnI meLeja sika thAya ne. tyAre tame kaddezo je e to pUrva avasthAmAM rAgAdikanI utpatti bate paNa para avasthAmAM te rAgAdika asikapaNuM 2 mATe Izvara vacanarupI vernu pramANapaNuM be. to ema na kahevU. TIkA:-navadacyupagamena tasyAnAdisiddhatvAdapirAvasthAnidhAnavirodhAt // javatu vA kacittasyAvasthAdhyaM tathApiparAvasthAyAmapi zarIraparigrahamaMtareNa tAlbAdikAraNAnAvena tasya trayIpratipAdanAsaMjabArUyaM tasyAstatakartRkatvaM simkhet|| Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + o saMghapahA manmannermommmmonomic me arthaH-kemaje tamArA matane zrAni te IzvaranI pUrva zrava. sthA tathA para avasthA tenuM je kahe, temAM virodha . kemaje tamo Izvarane anAdi siddha mAno no e hetu mATe. athavA koi prakAre te IzvaranI ce avasthA hoya to paNa parAvasthAmAM paNa zarIra parigraha karyA vinA akSara uccAraNa karavAmAM kAraNarUpa tAluAdi sthAna vinA vedatuM pratipAdana karavAno saMbhava nathI. mATe vedanuM Izvara kApaNuM kesa aMgikAra karIe? TIkAH-nApi tRtiiyH||n hiMsyAtsarvajUtAnItyanenAvizepeNa hiMsAniSedhamanidhAyAgnISTomIyaM pazumAlaneta svargakAma ityAdinA tanidhimupadizaMtyAstasyAH paraspara viruddhArthapratipAdanAt // atha svargAdiphalavizeSoddezena hiMsAvirupadezAna tena sAmAnyavidhivihitahiMsAniSedhavyAghAtaH // apavAda viSayaM parihatyotsarga pravRtteriticenna vikaTapA shtvaat|| arthaH---have bIjo vikalpa je paraspara virodha jaNAvanAra tenuM khemana kare The. je vedamA ena kaDaM le je 'koi jIva prANI mA. banI hiMsA na karavI. e prakAre hiMsAno niSedha kahIne vaLI kayu je 'jene svarganI ichA hoya te agni tathA sosa ve deva jemano eTale yA saMbaMdhI pazutuM zrAlaMbana ko. ilgAdi vacanavame hiMsAno vidhi dekhAmanAra vedane paraspara virodhI arthane pratipAdana karavApaNuM The e hetu mATe. tyAre anya darzanI bolyo je svargAdi phaLa vizeSa uhe. zone hiMsA vidhino upadeza The yo sAmAnya vidhiva; karelo je hiMsAno niSedha te pratye virAdha nayo, mATe apavAdano paridAra karI Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTako ANWW natsarganI pravRtti thaze. tyAre siddhAMtI boTyA je ema tamAre na vo. la, kemaje vikalpa bane sahana thAya ema nathI. eTale virodha kalpa natpanna karI ernu khemana thAya be. TIkAH-na hiMsyAdityAdikA hizrutiH kiM phalavatI na vA na cet kimanayA'jagalastanakaTapayA phalodezAjAve prekssaavsprtynupptteH||pryojnmnudishy na maMdo'pi pravRrtata iti nyAyAt // phalavatI cet kena phalena kiM svargAdinA Aho ahiken| natonayena // arthaH 'je na hiMsA karavI ityAdika je zruti te zuM phaLa vALI athavA nathI? jo nathI to bokanInA gale stana thAya The ne te nirarthaka ne tenA jevI nirarthaka evI e zrutinuM zaM prayojana ? kemaje jyAre phalano uddeza nathI eTale e zruti karavAnuM phaLa nathI tyAre bujhivAnanI pravRtino paNa annAva thaze, kemaje prayojanako uddeza karyA vinA maMdabuddhivALo paNa nathI pravartato. eprakArano nyAyo e hetu mATe. ne jo e zruti phaLavALI 2 ema kadezo to kIyA phaLavALI je? zuM svargAdi phaLavALI ? athavA thA lokanA phaLane kahenArI ? athavA Aloka paraloka saMbaMdhI phaLane kahenArI ? TIkA:-na prathamatRtIyau // vivikSitazruteraihikAmu.. mikaphalatve tayaiva sAdhyasiddheH kRtaM niraparAdhapazuvadhAnidhA. // nApi dvitiiyH|| tadAdi / pratiniyataphaLa Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 atha zrI saMghapakaH - (583 AAAAAAAAAAAA o dule AAAAAAN - viSayatayojayorapi zrutyoH sAmAnyavidhitvaM vizeSa vidhitvaM vA prasajyeta // vinigamanAyAM pramANAnAvAt // artha:--prathamano tathA trIjo e ve vikalpa na grahaNa kara. kema je pAgala kahelI je zruti tethIja A loka paralokanuM phaLa sika thaze. mATe aparAdha vinAnA pazunA vadhane kahenArI bIjI zruti te vajhe sayu. eTale vIjI zruti kahevAnuM zuM prayojana vaLI bIjo vikalpa paNa nathI ghaTato. kema je ve zrutiyonuM phaLa barobara 'niyamAye de to ve zrutiyono paNa sAmAnya vidhi aMgikAra karo athavA vizeSa vidhi aMgikAra karo. kema je eka zruti aMgikAra karavI evA nizcayano anAva ke. TIkAHna caitad navatopyannimatAtasmAnna hiMsyA dityAdi. zrutyaiva sakalasatvAnayadAnapratipAdanajhalitayA 'nAyAsasAdhyArthayAsvargAdiphala siddheH kimanayA yAgakAriNAM pizitalolatA mAtrAnivyaMjikayA'mutra narakapAtakA rieyA bahuvittavyayAyAsa sAdhyArthayA pazuvadhazrutyeti // arthaH- eka zruti eTale na hiMsA karavI konI, zrathavA imAM hiMsA karavI, e zruti e vemAMthI eka mAnavI eka na mAnavI vo to tAro paNa mata nayI. te mATe samasta prANI mAtrane ajayani aApavAnuM je pratipAdana karavu temAM darija eTale sarvathA anaya. na kahevA na samartha thanI evI ne prayAsa vinA sAdhya te artha jeno 6vI ne hiMsA karavI jhyAdi. zruti teNe karIneja svargAdi phalanI Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya. zrI saMghapahakA - sim-ithaze.mATe yajJa karanArane mAMsa nakSapanI lAlaca mAtrane japAvanArI ne paralokamAM narakapAta karAvanArI ne ghaNA dhanano kharacane mahA prayAsa teNe karIne sAdhya padArthane jaNAvanArI pazu mAravA zrutinuM zuM prayojana ? TIkAH-nApicaturthaH // yAgAdivihitAyAM hiMsAyAmapyahiMsAbudhdhyutpAdanena rAgAdimattayA'nApteSvappAtabujhyutpAdanena ca viparyayajJAnajananAt // tathA coktaM viprottamena parIkSA purassaramajyupetajinazAsanena zrutInAM paraspara vyAhatArthavA. dika mImAMsamAnena pramANikacakracUmAmaNinA pamitadhana, pAlena // arthaH-cotho vikalpa paNa ghaTato nathI kemaje yajJAdikane karelI je. hiMsA temAM paNa ahiMsA buddhine natpanna karanArI e zrati mATe.tathA potAmA rahelA je rAgavegAdi doSa teNe karIne ahitakArI eTale yajJane vive hiMsAne kahenAra- puruSo temane viSe hitakAro paNAnI buddhi utpanna karavA te rUpo viparIta jJAnane utpanna karavApaNuM vedamAM rajhuMbe, e hetu mATe brAhmaNamA zreSTa parIkSApUrvaka jinazAsanano aMgIkAra ne zrutiyornu paraspara virudhArthapaNuM ityAdi vicAra karanAra ne pramANika puruSanA samUhano mukuTamaNi samAna paMmita dhanapAla teNe yA prakAre kaDaM be. . TIkA--sparzo'medhyanujAM gavAmaghaho vaMdyA visaMjJA jumAH Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ava zrI saMghapaTTakA (585) svarga'gagadhAhinoti ca pitRRn viproprajuktAzanam // thAptA udmaparAH surAH zikhihutaM prINAti devAn ivi zvetthaM vayu ca phaTyu ca zrutigirAMkovetti lIlAyitaM // arthaH-apavitra vastune lakSaNa karanArI gAyono sparza pApane nAza kare , tathA saMjJA rahita pIpaLA pramukha vRkSa vaMdanIkaDe, tayA~ bakarAM mAravAtho svarga maLe De, tathA brAhmaNa lokoe jojana karesaM je anna te pitrilokone tRpti kare be, tathA kapaTI deva le te hitakArI , tathA agnimAM homyuM je hutabhavya te devatAne prasanna kare.e prakAre suMdara ane vaLo niSphaLa evaM vedavANInuM lIlAcaraNa koNa jANe ! TIkA:-evaM ca trayyA aprAmAeye kathaM tasyA dharmamArgakhaM // tathA ca sati tanmUlasya kutorthikapathasyApi sanmArgatva mapAstaM / / jinamatasyaiva vanekAMtarUpatayA pravRttinivRtyAdirupa sakalalokavyavahArapravartakatvena prAmANyaM tatprAmAeyAnyupagamamaMtareNa vstutstsyaapynupptteH|| artha:--e prakAre vedatuM apramANapaNuM ute dharma mArgapaj tenu kema hoya? naja hoya. jyAre vedatuM apramANapaNuM thayuM tyAre veda mULa jenuM evo kutIrthika eTale anyadarzanI tenA mAragarnu paNa khumana thayu. ne jinamatane to anekAMtarUpapaNuMThe mATe pravRtti tathA nivRtti ityAdirUpa je sakala loka vyavahAra tenuM pravartakapaNuM ve Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... atha zrI saMghapaTTako teNe karIne pramANikapaNuMDe.loka vyavahAratuM pramANikapaNuM karyAM vinA vastutAe pramANanuM paNa apramANikapaNuM thAya. TIkA-yamuktaM // jeNa viNA logassa vi, vavahAro sabahA na nivama / tassa juvaNekka guruNo, namo aNegaMtavAyassa // arthaH-je anekAMta vinA yogano vyavahAra sarvathA nathI nIpajato,te jagadguru paramAtmAnuanekAMta vAkya tene namaskAra karuM . TIkAH-tathA ca pUrvAparA'vyAhatArthaprajJApakatvAdAdi madhyAvasAneSu doSavarjitatvAnniHzreyasapathatvAJcetarapratidepeNa tasyaivasanmArgatvaM // // yamuktaM // syAcchabdayugnayasamuccayajIDhasarva / lAvAvanAsanamadhArapa vargamArgam // pUrvAparatyatihaticyutamatrikoTi / doSa mataM tu kupayoyati ko'tra jainam // artha:---vaLI jainamatamAMpUrve kahelo tathA patI kaheloje artha tenuM nirvAdhapaNe prarupakapaNuM le e hetu mATe, tathA Adi madhya ne aMta ne viSedoSa rahitapaNuMDe e hetu mATe,tathA bIjAmAragarnu khemana karavaM teNe karIna potAja satyamArgapaNuM pratipAdana kayu De mAde mokSa mAraga Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTTakA - AAM A w ... . paNuM jinamatanuMja ve. te zAstramA kaDaM je zabda sahita je nayano samUha teNe karIne vyApta evA je sarvanAva tetuM pragaTa karanAra mo. kamAragarUpa tathA pUrva tathA apara je vyavadhAna teNe rahita tathA jemAM koi prakArano doSa nathI evA jinamatane A jagatamAM koSa kumArga kahI zake ? TIkA-evaM ca vAstave jainamArga avAstavatvAropaH / / avAstave ca kutIrthyapathe vAstavatvasamAropo mithyAtvamahimne tAetAvatA ca tatve 'tatvabujhiratatve ca tatvabuddhiriti mithyAtva lakSaNamAvi vitaM // svamaguNAyaeyamityAdi tu puurvvt|| tadA. zcaryametanmithyAtvopahatA yadevaM viparyayeNa sarva mavasAya guNino viSatIti vRttaarthH|| arthaH--e prakAre sarvathA satya evo jaina mArga te tene viSe asatyapaNAno je Aropa karavo tathA ayathArthI eTale asatya evo zranyadarzanIno je mArga tene viSe satyapaNAno je Aropa te mi. dhyAtvanA mahimAva de. eNe karIne tatvane viSe atatvanI buddhi karavI tathA atatvane viSe tatvacuddhi karavI eja mithyAtlana lakSaNa pragaTa kayu. tathA pote guNa rahitanA ziromaNi ve to paNa pUrvekaDaM te pramANe mAne e moTuM Azcarya ve. pote mithyAtva vajhe haNAyelA The tethI ema viparItapaNe sarva jANI guNI puruSono kaipa kare The. e prakAre zrA kAnyano artha yayo. // 3 // TIkA:-nanu kimidAnI guNiniHprayojanaM saMgha eva ja. Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1588) aba zrI saMghapaTaka wwwAMwww gavAnizeSadoSamoSakSamaH samAzrIyatAM // nagavatApi ca tasya mahatvena namaskRtatvAttathAca tadAjhyA vartamAnAnAM mokSaH prANInAM saMpazyata ityAzaMkyAdhunAtanasaMghavazavartino javyajana syAkSepapUrva mokSAnAvamupadarzayiSurAha // artha:-vitarka kare ne je A kALamAM guNI puruSonuM zuM prayojana je? kamaje saMgha ne teja mahA aizvaryavALo be ne samagradoSane mUkAvavA samartha De mATe te saMghano Azraya karo. nagavAna tIrthakare paNa tenI moTAI jANI namaskAra koM ne e hetu mATe. vaLI te saMghanI zrAjJA pramANe vartanAra prANIno mokSa thaze evI zrAzaMkA kara sAMprata kAlanA saMghane vaza vartanAra navyajanane tiraskAra pU. rvaka mokSano annAva dekhAvA zcatA batA kahe . ||muul kaavym|| saMghanAkRtacaityakUTapatitasyAtastarAM tAmyata stanmuzAhaDhapAzabaMdhanavataH zaktasya na syNdituN|| muktyai kalpitadAnazIlatapaso'ppetakramasthAyinaH saMghavyAghravazasya jaMtuhariNavAtasya modaH kutH||33|| TIkA:-jaMtavo dhamAthino javyasatvAHta evA'cakSatvAnmugyatvAtsatvarahitatvAcca hariNA mRgAstavAtasya ttsmudaaysy|| vatyayamana utsUtraprajJApakaH zrutAjhAnirapedaH svacchaMdacArI Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba bhI saMghapaTTaka amannamoranwwwwwwwNA - NAww.Ramro sAtalolupaH sAdhusAdhvIzrAvakanAvikAsamavAyo bhUyAniha saMgha ucyate sa eva vAlaSTatvAt krUratvAt vyAghrA zArdUlastazasya tadadhInasya dAsavadyatratatra niyojyasyeti yAvat // artha:---dharmanA arthI evA navya prANIrUpI je mRgano sa. mUha, javya prANIne mRga jevA zAthI kahyA? to temanI noLAzathI tathA vala rahitapaNAthI,te mRgane saMgharUpI moTA vAghe kAlyo .te saMgha kIyo? to jainamArga mukI janmArge cAlato, tathA utsUtranI prarupaNA karato, tathA zAstranI AjJAnI apekSA na rAkhato, potAnI najaramAM zrAve tema cAlato, tathA zAtAsukhano lAlacI evo sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAno ghaNo je samUha tene saMgha kahIe. teja vaLavAnapaNAthI tathA krUrapaNAthI vAgha samAna tene AdhIna thayelo eTale dAsanI peThe jyAM tyAM mokalavA yogya evo je puruSa teno mokSa kyAthI hoya e prakAre saMbaMdha . TIkA:-dvitIyapake grAsaviSayInUtasya // mokSa iti zliSTaM padaM // tena jaMtupade modo nirvANaM // hariNapakSe ca tuTanaM vyAghrAtpalAyanamiti yAvat // kutaHkasmAnakathaM cidityarthaH // nanu muktyanuguNAnuSTAnAnAvAttasya mokSAnAvaH kimAyAtaM saM. ghasyetyata shraah|| artha:-have vIjo:pakSa eTale jema koi purupane vAghemajatamAsyo hoya tekyAMcI mukAyItama navya prANIrupI dariNa saMgharupI Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (190) aya zrI saMghapaTTakA wwwwwwm MAPAM mawraAMAmnew AkarA vAghe pakamanyu te kayAMthI mUkAya? eTale teno moda kyAthI thAya? hariNapakSe kyAthI bUTe? kyAMzrI nAze? evo artha karato. nAzavAno ko napAya nathI e artha bete jagAe koAzaMkA kare je muktine anusaratI kriyAno annAva le mATe teno moda nathI thato temAM saMghano zo vAMkale to te jagAe vizeSaNa kahe . TIkA:----muktyai nizreyasArtha kalpitadAnazIlatapasopi svabujhyA vihitajinAdivitaraNadezacAritrAnazanAderapyAstAMtaditarasyetyapi zabdArthAkathaM tarhi modAnAva ityata aah|| saMghAya liMgisamudAyAya deyAni kRtAni deye trAcetitrA tkittH|| tatazca saMghatrAkRtAni zrAvakalokena jaktyA svanaviNena nirmApya liMginyastaddezanayaiva vA sAdyarthasamapaNena tadAyatIkRtAni caityaani|| arthaH-je muktine arthe potAnI buddhie kahyAM ne eTale kA je dAna zIla tathA tapa te jeNe. nAvArtha e je je potAnI bu. ddhie kalpanA karI kA jinAdidAna tathA dezacAritra tathA anazanAdika te jeNe. evAno paNa mokSa nathI to bIjAno kyAthI hoya? ema api zabdano artha je. kema mokSano anAva kahoge? to te jagAe kahe je je liMginA samUhane ApelA je caitya eTale zrAvaka lokoe naktinAve potAnA avyavame nipajAvI liMgadhArInI dezanAthI liMgadhArIne rahevA sAru liMgadhArIune ApyAM evAM je caitya eTale liMgadhArIune AdhIna karelAM je caityamaMdira. Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bapa zrI saMcapaTaka - - - TIkA:- caityAni jinAyatanAni tAnyeva kUTA hariNabaMdhana yaMtra vizepAH // atha kathamiha caityAnAM kaTaunarUpaNaM // yAvatA darzanavaMdanAdinA navyAnAM rAgaDhepakaSAyAdyarUSitazunnaciH totpAdanena navaguptamocanaheturjinarvivaM jinajavanaM vA caitya mucyate // arthaH-te jinamaMdira rUpI je kUTa kahetA hariNane bAMdha. vAnA koi prakAranA yaMtra vizeSa. have temAM ko AzaMkA kare je jinamaMdirane navya janarupI hariNane bAMdhavAnA yaMtra vizeSa kema kahoge? eto darzana vaMdanAdike karIne navya prANIne rAgadveSa kaSAyAdike rahita zuna cittane natpanna karele teNe karIne saMsArarupI baMdhIkhAnAnA gharathI mukAvavAnuM kAraNa jinabiMva tathA janamaMdira tene caitya kahoe. ttiikaaH|| yamuktaM // cittaM suSasattha maNo tattAvo kamma vAvijaMtasta // taM cezyaMti janaza, uvayAro ho jinnpmimaa|| TIkA:-kUTazvabaMdhanaheturalidhIyate // mocanahetubaMdhana hetvozcamadvayamyaM / / tathA cAnayorupamAnopameyanAvAlAvena ta dAnedasya rupklknnsyehaa'nupptteH| kathaM caityAnAM kUTairajedAra pyampAganAva iti celatyam // aba ne baMdhana hetu hoya tane kRTa kahIe, mocana hetune baMdhana hetu te vemA moTuM viSamapaNuMThe eTale vaNe AMtaro mAde Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 692 ) jaya zrI saMghapaTTakaH e bene nRpamAna jAva tathA upameya jAvano abhAva be e hetu mATe te no bheda karI rUpakAlaMkAra karo bo paNa te rUpakAlaMkAra lakSaNanI yA jagAe siddhi be. tethI caityanuM tathA kUTanuM zrada paNAthI rupyannAva tathA rupaNanAva kema hoya, ema jo tuM kaheto hoya to teno uttara siddhAMtI kahe be. TIkA:--yAni caityAni muktikRte siddhAMta vidhinA liMginAM nizrA nivAsaviraheNa zrAddhairvidhAyate tAni saMsAra guptimocana nibaMdhanAni navaMti // etAni tu prakRtacaityAni mugdhAn protsAhya svanivAsAdyarthaM kathamAjanmAmI zrAddhA zra smAkaM jogyA javiSyati ityAzayena teSAM tatra mamakArotpAdanena niyamanArthaM liMgibhiH kAritAni tatkathameteSAM mocanahetutvaM // arthaH- je caitya muktine arthe siddhAMta vidhiva liMgadhArIjanI nizrA nivAsa vinA zrAvake karAvyAM hoya teto saMsArarUpI baMdhIkhAnAthI mUkAvAnuM kAraNa hoya. yA caitya to liMgadhArIe potAne rahevA sAru ityAdi kAraNe noLA lokane utsAha pamAmI karAvelAM temAM liMgadhArIjano yA abhiprAya je yA zrAvaka lokane janmArA sudhI zrApaNe jogavavA yogya kaye prakAre thAya ema dhArI te caityamaMdirane viSe zrAvakone mamatva utpanna karI temane bAMdhI rA khavA sAru liMgadhArIuMe karAvelAM caitya temane saMsArathI mUkAvanAra kema kahevAya ? TIkA:- pratyuta baMdhana nibaMdhanatvameva pUrvoktayuktyA vimU Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava zrI saMghapaTTakA (591) --- - -v.sir zamAnaM saMgacyate // evaM caityAnAM kuTairatyaMtaM baMdhanahetutvasAmyenA jedavivakSaNAyuktau rupyeNa rupaNa nAvati // etena vividata caityAnAM vanizapizitavadityupamAnenA'nAyatanatvaM prAkpratipAditamapi punarvineyajanamanaHpratItidADhArthamihApi tadevavyaM jitamiti aSTavyaM // arthaH-- nalaDhAM baMdhananuM kAragaja , pUrva kahelI yuktiva vicAra karatAM e vAta sika. e prakAre caityane atyaMta baMdhanatuM kAraNapaNuM le teNe karIne kUTa je mRgavaMdhana pAsa tenI sAthe samAnapaNuM kaDaM. te sAthe ajedapaNAnI yukti kahe sate rupakAlaMkAra kara vA yogya vastuvame rupakAlaMkAra thayo. eNe karIne kavA mAmalA vamIzapizita eTale matsa jAlavAno loDhAno AMkamo temAM ghAlelA mAMsane nakSaNa karavA zrAvatAM je matsa te vaMdhana pAme The tema zrAvaka soko caityamaMdiranI mamatA karI baMdhana pAme The ema pUrve napamA dIdhI teNe karIne anAyatanapaNuM sthApyuM . topaNa pharIyo je yA kahyu teto ziSyanAM manane dRDha pratiti thAya te sAru ahIM paNa te vAta jaNAvI te ema dekhaq. TIkA-Ayatanatve gaditatamaH pApopakaraNaiH kUTesteSAM rUpaNAnupapatteH // zyAMstu vizeSastatra vivasyaiva tatsavitamii vivAnAM tadAyatanAnA c|| tathA tatropamAnena ninenevopame. yasyA'nAyatanatvamAvikRtaM // upamAnopameyayodanavopamAyAH pravRtteH // iha tvevaM nAma kRTaizcaityAnAM sAmyaM yenonayathApyaneTa vivakSayA kuTatvena rUpitAni caityAni // Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakA - wwwwwwwwwwwwww arthaH-ati niMdita evAM pApanAM naparaNarUpa je mRga baMdhana pAsa teNe karIne caityanuM zrAyatanapaNuM kahe. temAM rUpakAryakAranI natpatti nathI thatI, pUrva karatAM ATaduM thA jagAye vizeSa kaDaM De. pUrve biMbanI sUcanA karI hatI ane A jagAye to vibonI tathA tenAM sthAnanI anAyatanapaNAnI sUcanA karI. vaLI pUrve upamAna vastu jUdI rAkhI upameya padanuM anAyatanapaNuM pragaTa kayu hatuM kema je upamAnane napameya e benA jedavame upamA alaMkAranI pravRtti thAya ne e hetu mATe A jagAye to kUTa evA nAma vameja caityanuM sarakhApardA kayu, jeNe karIne be prakAre eTale nAma vame tathA alaMkAra vame mRga baMdhana pAsanI sAthe caityano ajeda kadevAnI vA De mATe kUTa zabde karI caitya nirupaNa kayu. TIkA:-tathA ca rupakAlaMkAreNopamAnAdannedenopameya syAtizayane tApyamanAyatanatvaM prtyaakhyaapyte|| tathA ca tabakSaNaM // tadpakamajedo ya napamAnopameyayoriti // tAkamuktaM caityAnyevakUTA iti // arthaH--vaLI rUpakAlaMkAre karIne upamAnathI upameya anedapaNaM kahe teNe karIne atize te sarakhaM anAyatanapaNuM pra. tyAkhyAna kayu eTale je mRganI peThe baMdhana karanAra caitya ne tenuM paJcakhANa karIe bIe. vaLI te rUpakAlaMkAranuM lakSaNa A prakAra be.je upamAna pada tathA upameya pada e beno je ajeda karavo tene rUpakAlaMkAra kahIe. mATe caitya eja saMgharUpI mRgane baMdhana pAsa le rr tAM te yakta... Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakaH (199) TIkA:---ata eva liMgiparigRhItacaityAnAM yugapravarazrI jina vanasUridezanAnizamanAdanAyatanatvaM nirnIya zrI citrakUTe prajunnaktazrAvakaiH zrImahAvIrajinaniketanaM vidhicaityaM vidhipathavikAzayipayA nirmApayAMvanave // tathA caitadartha satyApikA tatratyA prshstiH|| arthaH----eja kAraNa mATe vepa dhAriyoye gRhaNa karelAM je caitya tenuM yugapradhAna evA zrI jinavaddhanasari temanI dezanA sAMjaLavAthI anAyatanapaNAnuM nizcaya karI zrI citrakUTane viSe prajunA jakta evA zrAvaka lokoye zrI mahAvIra svAmI sthAna je vidhicaitya tene vidhi mArgano prakAza karato evI lAe nopajAvyu, te arthanuM satyapaNuM sthApana karanAro A prakArano tyAMno prazasti , te prazastinAM kAvyo A pramANe le. "kusAcIrNakuvodhakugrahahate svaM dhArmikaM tanvati / hiSTAniSTanikRSTadhRSTamanasi kliSTa jane nuyasi // tAgalokaparigraheNa nivimapogarAgagraha / astaistadgurusAtkRteSu ca jinAvAleSu nUmnA'dhunA // tatvahepavizeSa epa yada sanmArge pravRtiH sadA / seyaM dharmavirodhabodhavidhutiryatsatpathe sAmyadhIH // tatsmAtsapathamuhinnAvayipuniH kRtyaM kRtaM syAditi / zrIvIrAspadamAptasammatamidaM te kArayAMcakrire // TIkA-vyAkhyAH-bIrAspadaM zrImahAvIrajinagRhaM yA: Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + atha zrIsaMghapaTaka wwwwwwwwwwwwww - wunny tasaMmataM sadguruNAmanumataM idaM pratyadaM te prAguktAH zrAvakAH kArayAMcakrire viracayAMvanUvuH // zratha tatrAnyadevagRhasadjAvepitada bahumAnAdapara vidhApanena teSAM jagavadAzAtanA prasaMgA. kimiti tatkArayAmAsurityata Aha // artha:-have e prazastinAM ve kAvya le tenI vyAkhyA kare je.je zrI mahAvIrasvAmIna ghara tene sadgurunA anumatathI pUrve kahelA je zrAvaka temaNe A pratyakSa karAvyu. te jagAye AzaMkA karI uttara Ape je je tyAM bIjAM devamaMdira ghaNAM ve topaNa, bIjeM devamaMdira karAva teNe karIne pUrve devamaMdira karAvelu hoya. tenuM bahumAnapaNuM rehetuM nathI, tethIlagavaMtanI AzAtanAno prasaMga thaze mATe zA vAsle temaNe navu jina maMdira karAvyuM teno uttara kahe . TIkAH-luANAM liMginAmAcIrNAni siddhAMtoktamapi zrImahAvIrasya SaSTaMga pahArakalyANakaM lajanIyatvAna karttavya mityAdikA AcaraNAstatazcAcIrNAni ca kubodhazca kugrahazca taiIte dUSite svaM dhArmikaM tanvati vayameva dhArmikA iti sarvatra pratyA. khyApayati viSTa mAtsaryavat aniSTamapAyakaraNapravaNaM nikRSTamadhamaM dhRSTaM pApaM kurvato'nupajAyamAnazaMkaM manazcittaM yasya sa tathA arthaH-je liMgadhArIe karelI je siddhAMtamAM kahevaM evaM paNa zrI mahAvIrasvAmInuM bahuM kalyANaka je. grApahArarUpa te ghaNaM lajhA pAmavA yogya ne e hetu mATe na kara, ityAdi thA. gharapA tathA kubodha tathA kadAgraha teNe-karIne khokane, doSa pamA Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - maya zrI saMyapaTTakA (197) RANDAAAAAananateMAMIRMIRMAnawwaamannamaAawamanawraanwr - MainmNNANANAMA - bate tathA ameja dharmaniSTa bIe e prakAranI bAta sarvatra prasiddha kare ute tathA matsara sahita ane aniS karavAmAM tatpara tathA adhama tathA pApa karatAM paNa jene zaMkA thato natho e prakAra ne mana jenu evo loka thaye bte| TIkA:-tasmin kriSTe dhArmikAn prati kurAdhyavasAye evaM vidhe saMprati jUyasi prajUte janeloke sati atha yadyevaM vidhonayAnalokaH saMprati tataH kimAyAta maparacaityavidhApanasyetyatazrAi // tAklokaparigraheNa prAguktavizeSaNa viziSTajanAdhInatvena nivinayogarAgagraheNa tIvaguNavanmAtsaryodagrasvamatAnurAgAjinivezena prastA vazIkRtA ye etadguravaH prAganihata janAcAryAstatsAtkRteSu // arthaH--tathA dharma niSTa puruSo upara krUra adhyavasAya jene ke e prakAranA zrA kAlamA ghaNA loka thaye te navaM vidhi caitya karAvyu ema zrAgaLa saMbaMdha jAvo. AzaMkA karI uttara kahe . je have e prakAranA ghaNA loka zrA kALamAM thayA tethI vIju caitya karAvyAmAM zuM kAraNa prApta thayuM ? to teno uttara kahe te. je pUrve vizeSaNa kahyAM teNe sahita evA loka sAthe parAdhInapaNuM thayaM tethe karIne tathA je Akaro guNavAna sAthe matsara teNe karIne moTo potAnA matano anurAga thayo teNe karIne vaza thayekhA evA pUrve kahelA sokonA zrAcArya temane sarva caisya arpaNa kare Thate naI caitya karAvyu ema saMbaMdha Tha. Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1598) atha zrI saMghapaTakA - TIkA:-deye sAti tahitaH // tatazcagurudakSiNIkaraNena. tadAyatIkRteSu jinAvAseSu caityasadaneSu jUmnA bAhulyena adhunA saMjAteSu satsu // nanu yadi saMprati jinAlayA duSTalokaparigRhI. tAliMgiguruNAmAyattAzca tatkimetAvatA veSakAritvAdAgamavirukAdhAyitvAca teSAmeva pAtakaM naviSyatinavatAM tu tatra pUjAvaMdanAdikaM kurvANAnAM dharmaevetyata Aha artha:----TApavArupI arthane viSe takitano sAtipratyaya thAvyo, tethI evo artha thayo je guru dakSaNA kara karIne gurune svAdhina caitya maMdira kare bate bahudhA AkAlamA e prakAre thaye te nahu~ caitya karAvyu ema saMbaMdha be. e jagAye AzaMkA karI samAdhAna kare je, jo thA kAlamAM jinamaMdira puSTa lokoe grahaNa karyAne, liMga dhArI gurue potAne svAdhIna karyAM ne eNe karIne temAMzuM kAraNa kaDaM ke jethI navaM caitya kara pamyu. kemaje deSa karavApaNuM tathA bAgamaviruka karavApaNuM tethI te lokoneja pApa thaze. tamAre to tyAM 'pUjA vaMdanAdika karatAM dharmaja thaze evI AzaMkAno uttara kahe . TIkAH--tatvadveSavizeSaH' sanmArgamAtsaryaprakarSa eSaH yada'sanmArge kumArge pravRttirgamanapUjanavyavahAraH liMgiparigR. hIto hi jinAlayAdiH sarvopyasanmArgastatazca satpathamaMvabudhya mAnA api yannityamasanmArge pravartate tannUnaM teSAM satpathe deSo * manasi viprivrtte|| arthaH je sAcA mArgane viSe je atize matsara te lokane Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aba zrI saMghapaTTakA ( 199) wwwhMARA - MA~ varte ne mATe, eTale je asat mArgane viSe pravartavU tathA jetuM pUjana karavU ityAdi vyavahAra tathA liMgadhArIyoye grahaNa karelu je jinamaMdirAdi te sarva paNa asat mArgaja ne, te hetu mATe satya mArgane jANe to paNa je nitya asatya mArge pravarte ne temanA manamAM satya mArgane viSe doSa vizepa varte The. TIkA:---kathamanyathA tatraiva pravRttiratastatra pravarttamAnAnAM dhArmikANAmapyavidhyanumodanamugdhajanasthirIkaraNAdinA pApameva // sadA grahaNAt kadAcidapavAdena tatrApi pravRttiranajhAtA seyaM saiSA dharmavirodhena samma vireNa vadhividhutiHsavodhanAzo yatsatpathe sanmArge kupayena saamydhiistulytaavuddhiH|| artha-ane jo veSa na varttato hoya to tyAMja kema javAnI pravarti thAya? dhArmika lokane paNa avidhi caityamA jatAM avidhinI anumodanAthI tathA mugdha lokane tyAM javA yAvavA vipe sthirapaNaM kara ityAdi kAraNavajhe pApaja thAya be ne e dharmA purupane satya ja. para Agraha rahyo . tethI kadApi apavAda mArge avidhi caityamAM javAno zAstramA AjJA The te AjJAyo pravRci sAcA dharma sAthe deSa thave karIne sAcA bodhane nAza krnaar| The. kemane sanmArga ane ku. mArga evene viSe tulya buddhi eTale sarakho buddhi vAyo. TIkAH--satpathakupathayoAlokatamasoriva madataraM satpatha parijhAne'pi ninyaM kupathapravRttI tu tegAMjapathakupathayoH sAdhAraNya cetasi nivizamAnaM lakSyate tathA ca nUnaM te dharmavizeSiNaH sada Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (64) - maya zrI saMghapaTTakA - Amonwer Romaa bodhvidhuraaiti| yasmAdevaM tasmAt satpathaM vidhimArgamuhinAva viSanirvidhicaitya vidhApanena prakAzayanirasmAniH kRtyaM kRtavyaM kRtaM vihitaM syAt arthaH-sanmArga ane kumArga e benuM ajavAlaM ane aMdhAra ebenI peThe moTuM AMtaraM eTale kyA prakAza ane kyA aMdhakAra e betuM samAnapaNuM na hoya, tema kyA sanmArga ane kyA kumArga ebe sarakhAM na hoya. sanmArganuM jANapaNuM thaye bate paNa je niraMtara kumAgemA pravRtti kare to tenA cinane viSe sanmArgane kumArgane viSe sAdhAraNapaNuM rahe, jaNAya De, vaLI te puruSo sAcA bodha vinAnA ke. kemajeje hetu mATe avidhi mArgamA pravRtti bete hetu moTe vidhi caityanuM sthApana karatuM teNe karIne vidhi mArgane prakAza karanAra zra. moe e karavA yogya kAma kayu be. TIkA-vidhimArgamAseSAM hyetadeva kartavyaM yat kupaMtha pAyodhipAtukajavikohidhIrSayA vidhimArgasya prakAzanaM na cAso saMprati pRthagvidhicaityanirmApaNaM vinA prakAzayituM shkyte|| zeSa caityAnAM prAyeNa sarveSAmapiligiparigraheNAvidhinA ghAtatvAt / iti deto asmAddhezostavA rAspadamityAdi pUrvavyAkhyAta mi. tyAnuSaMgikavRttayArthaH arthaH-vidhi mArgane pAmelA puruSoye nizce e prakAranAM kAmaja kA~ joie, jetho kumArgarUpI sanuamAM par3hatA navya prA. pIne ubhAra karavAnI zvAe vidhi mArgano prakAza thAya AkAsamAM Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. atha zrI saMghapaTTakA (1.1 AAAAWAan KARAN - AnamammohaaraamarahmAAKASAMAmandarman MARA juI vidhi caitya karAvyA vinA e vidhi mArgano prakAza karavA nathI samartha thatA. vAkI rahelAM sarve caityamaMdira liMgadhArIe bahudhA prahaNa kayA~ , teNe karIne avidhi sahitapaNuM dekhAya e hetu mATe. iti zabdano heturUpI- artha je. navu vidhicaitya karAvyu ityAdi vyA. ramyAna pUrve kayu ke. e prakAre cAlatA prakaraNavazathI AvelAM ve kAvya teno artha thayo. TIkA:-sAMprataM prakRtamucyate // saMghanAkRtacaityakUTeSu patitasya prativaddhasya kathaMcit satpathaM pratipatsorapi tatra goSTikatvAdinA svakAritapratimAmamatvAdinA vA niyamitatvAttato nigaMtumazaktasyeti yAvat arthaH-have je prakaraNa pUrve cAlatuM Ave te kahe , je caityarUpo mRgabaMdhanano pAsa tene viye pamelo eTale baMdhAyelo te sa. nmArgane pAmavA zche le to paNa te purupane te jagyAnA loko sAthe goThamI zravI ityAdi kAraNava athavA potAnI karAvelI pratimAno mamata baMdhAvo ityAdi kAraNathI baMdhAyo ve e hetu mATa. tyAMtho nIkaLavA samartha natho thato. TIkA:-vitiyapakSepatitasya vacasyatayAMtastarAM tAmyataH sanmArgabahumAnitvAttato nirjigamiyorapi nirgamA'lAnAt // javitA kadAcittahinaM yatratasmAdasatpathAdaI nirgamiyAmItyeva matizayenAMtaHkaraNamadhye cetomamaNI ti yAvat khidyamAnasya / / Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwwwwwww AnMw - 16) - aya bhI saMpapakara arthaH-mRgapahe patita zabdano bAMdhavArUpI artha le. vaLI aMtaHkaraNane viSe kheda pAmato eTale sanmArgane bahumAna kare ke tethI asatmArgamAMthI nIkaLavA che , to paNa nIkaLI zakato nayo ne ema vicAra karele je, aho! te divasa mAre kyAre zrAvaze je divasa asat mArgathI hu~ nIkarla e prakAre aMtaramA kheda karato. TIkA nanvevaM cennirgatuMtasya tApaH tarhi kiM caityeSu goSTikasvAdipratibaMdhenetyata Aha na zaktasya nakSamasya spaMdituMcalituM tato nirgamanAya bahiH zceSTayodyogamAtramapi kartumiti yaavt||kut ztyatAhAtababdena saMghaH parAmRzyate tasya saMghasya mukhAzcatuI zyAdikAH parvatithaya etadAcAryasaMvAdena taponiyamAdikRte pr| mANIkartavyA nAnyathetyevamAdikA vyavasthA // arthaH-e jagAe AzaMkA kari kahe je je, jo e prakAre temane caitya baMdhana pAlathI nikalavA paritApa thato hoya to caityane viSe goSTi karavAdi pratibaMdhavase zuM? kAM nahIM teno uttara kahe je, tyAMtho nikaLavA samaya nth| thato eTale bAraNe nikaLI iSTa puruSano yAga mAtra karavA paNa samartha nayo thato. tyAM kahe je tat zabda va saMgha kadevo. te saMghano mujAo eTale caudazI pramukha parva tithio te tithio AcArya puruSonA saMvAde karIne je niyamane arye pramANa karavA yogya je teja pramANe grahaNa karavI bIjo rote na karato. ityAdika je liMgadhArizrono maryAdA. TIkA-yadAha // .', caitye'sminathavAmukatra vasatau tithyaH kriyate yathA, 1 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapahakA Aawwwwranamammer AARAM - sarvatraiva caturdazIprabhRtayaH kAryAstathA nAnyathA // nikSA na vRtinAM na cAtra vasatiyA tathAmI yato, nirvAsyA na ca maMdiraM jagavataH soDhavyametanmate. arthaH have te liMgadhArilonI vAMdhelI maryAdAo kahe , joLA lokane baMdhanapAsamAM nAMkhavA liMgadhArita kahe beje,zrA caityamAM athavA A sthAnamAMja niraMtara caudaza pramukha tithI karavI. have e prakAraceM mAnanAra puruSo e vratavALAne eTale suvihita nAma dharAvI pharanAra muninane jidA tathA nivAsa te na zrApavo. tyAre zuM karavU ? to temane kahAmI mukavA. eTale dekho tyAMthI suvihita muninane mArI kahAnavA e jAvArtha ne. jagavAna naQ maMdira eTale navaM vidhicaitya karAvyu ne te sahana karavA yogya nathI,te kSamA karavA yogya nathI. kema je e to emanA matanuM be. e prakAre siMgadhArI maryAdA vAMdhe je. TIkA:-eSAM na kenaciho savidhe vidheyA, dharmazrutita gRhItiranItinAnAM / / deyaM na caityagRhavezanamanyathA vo, 'kAmena mU:ni patipyati rAjadamaH / / arthaH-vaLI anItine janAra evA e vidhivAdI so. ko pAse koie kyAre paNa dharma sAMjaLavA na javo. tathA vrata paNa na maharA karavaM. ne caitya gharamA pesavA paNa na devA, ne jo ema na. hI karo to tamAre mAthe prociMto rAja daru pado Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA CARROTwwwmarwani - -- - TIkAH-ecamAdyAH svato'mujhai hurairmuDAH pravartitAH // varAkAn mugdhasAraMgAn, hA vadhu vAyurA zva // arthaH-pote zAstra maryAdA rahita niraMkuzapaNe varcatA ne z2oLA lokone jegA karI potAnI kapola kalpita maryAdAu~ne pravavinArA liMgadhArI e mugdha lokarUpi hariNanAM raMka ToLAMne vAdhavA e prakAranI maryAdArUpi pAsa pravAve . .TIkA:-tatazca tanmujhaiva dRDhaM nivi pAzomRgAdivaMdhanArtha davarakAdinirmitathivizeSastena baMdhanaM saMyamanaM taitasta dunvitasya sa hi saMghamuddhAmuditastato nirgamanabArtAmapi kasyApi purato vaktuM na zaknoti kiM punarnirgatumityarthaH arthaH te mATe saMgharUpi eka bApa dharAvI ehIja dRDhapAsa jema mRga bAMdhavAne sutasnI dorinane gAMvyo vAlI pAsakhA race tema saMgha nAma dhAraNa karavAdi prAsamAM nAMkhelA loko tyothI nI. kaLavAnI vAtane paNa kora pAse kahevA samartha nazrI thatA to vicArA e liMgadhArirjanA pAsamAMthI nIkaLavA kyAthIja samartha thAya? eTalo artha be. TIkA tathA etasya saMghasya kramastanirdiSTA-rAtrisnAnAdikA paripATI tatsthAyinastartinaH chittIyapake tu hariNaM prahArArthemukSipya 'sajinaH pAdamastradgocaragatasyeti // tto'ymrthH|| yathA vyAghraprAsaMviSayasya tatkamamocara.. Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka (605) AAAAmwwhdmaavaranwwwnnnnnnwww - RAHARASARAAMRAPARAM. - - sya tatrApi kUTapatitasya anyathA hi palAyyApi kathaMcittato mokSaH saMnnAvyate tatrApi nirjigamiSayA cetasi tAmyato'pi pAzasaMyami tatvenAMgasyadanamAtramapi kartumazaktasya hariNavAtasya na kathaM cittato mokaH saMnnavati / arthaH-vaLI e loka kevA ? to liMgadhArIe dekhAmI je rAtrisnAna karavAdika paripATI temA rahelA le. have vIje pade ema zrartha thAya je hariNane mAravA sAru taiyAra thaelo je vAgha tenI najare pamelo. spaSTa artha A prakAre le. jema vAghe hariNane mAravA sAru paga uMco koM hoya te paga taLe je hariNa yAvyu le te mukAze, eTale tyAMthI tuTI nAzIne potArnu jIvita vacAvaze evI vAta kema saMnave ? na ja saMnnave. kemaje cAre pAsathI vAghanAM ToLAMye paga naMcA karI vikaTa sthAnamAM gherI lIdhelo pAzamAM pamelo iriNa mATe. jo ema na hoya to kadAcit nAzIne tuTe evo saM. java karIe paNa te to nathI, mATe te sthAnamAM te hariNa nIkaLI javAnI icchAe ghaNo paritApa pAme ve to paNa pAzamAM pote vaM. pAyo , teNe karIne aMga halAvavA paNa samartha nathI yato, to tyAMthI nAzI potAnuM jIvita bacAvavA kyAthI samartha thAya ! eTale sthAyI te haripane ko prakAre mukAvavAnI vAtaja kema saMjave ? TIkA:--evamasyApi caityaprativaddhasya sanmArgaspRhyA nirgatuM manasi vidyamAnasyApi saMghamukhyA kIlitatvena satpathAcyu. pamamaM pratyudyatumappazaknuvatastatatkramamanatikAmataH saMpratitana saMbhAkAvazyasya jaMtusaMdohasya nirvANaM na saMjAyata iti / Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya bhI saMghapakA - M - artha-e prakAre zrA caityamAM baMdhAelA lokone paNa sAcA mAraganI manamAM vAMDAbe teNe karIne temAMthI nIkaLavArnu mana le mATe kheda pAmato evo ne to paNa saMgha evI ene mAthe gapa dIdhI teNe karIne baMdhana pAmyo,mATe sAcA mAraga pratye javAno udyoga karavA asamartha thaelo ane tenI bAMdhelI maryAdAnane paNa ubaMdhana karavA samartha na thato evo bhane saMghanI zrAjhAne vaza thaelo zrA kALanA navya lokano samUha teno mojJa nathI thato. TIkA:-atha kathamiha saMghasya krUratayA vyAghraNa ruupnnN|| tatve hi tasya nagavanamaskAro na ghaTA miyuuyaat||shruuyte catIrthapravartanA'nehasinamo titthasletyAyAgamavacana prAmAeyena jagava. tastannamaskAravidhAnaM tatkathametatrupapadyata iti cet na // arthaH-have prativAdI AzaMkA kare ne je, vahIM saMghane kUrapaNAvake vAgha jevaM varNana karyu te kema ghaTe ? tatvapaNe vicAratAM jo vAgha jevo krUra saMgha hoya to tene nagavAn namaskAra kare te na ghaTe. sAMjaLIe bIe je, tIrtha pravavivAne avasare " namoM tithyassa" ityAdi bAgama vacanamA pramANapaNAe karIne jagavAn te saMghane namaskAra kare , te vAta kema yukta hoya? have teno uttara kahe je, jo tame e prakAre kahetA hoya to te na kahe. TIkA:-sadRgnAmabhavaNA saMghepi prakRte navataH sNghnaaNte|| anyo hi saMgho jagavannamaskAraviSayo'lyazcAdhuniko javana Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya zrI saMghapaTTakA (607) nimataH // tathAhi // guNaguNInoH kathaMcittAdAtmyena jJAnAdi guNasamudAyarUpaH zukrapathaprathanabaddhAdaro'nuvaMdhitanagavAsanaH sAdhvAdiH siddhAMte saMgha ityabhidhIyate // arthaH kamaje sarakhaM nAma sAMjaLavAthI je saMgha nathI ane saMgha nAma dharAve ne te prakaraNamAM tane sAcA saMghanI brAMti thai The tethI ema AzaMkA karuM bu, te saMgha nizce jUdo be ke jene lagavAn namaskAra kare , zrane A to hamaNAMno je saMgha le te to tamoe mAnI lIyo ne teja kahe je je, kora prakAre guNa tathA guNI e vernu ekapaNuM kahevaM teNe karIne jJAnAdi guNano samudAyarUpa zrane zuddha mAragano vistAra karavAmAM jeNe Adara vAMdhyo ane nagavAnUnI thAhA jero ubaMdhana karo natho evo je sAdhu pramukha tene sikAMtamAM saMgha ko le. TIkA-yadAda // sahovinApadasaNa carasaguNa vijuliyANa samaNANaM // samudAu~ hoi saMbo, guNasaMghAu tikAnuNaM // arthaH-ne kahI dekhAme le je jJAna darzana cAritra guNavame zolato sAdhuno sarve samudAya tene saMba kahoe. te kIye prakAre ? to guNasaMgha e prakAre karone. eTale je saMghanA guNa zAstramA kalA de, te guNa sahita tene saMgha kahIe, paNa ekalA nAma mAtre nathI kotA. Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ((6.8), - athaH zrI saMghapaTaka Kanwwwwwwwwwwwwaulas TIkAH-evaM vidhazca saMgho jgvnnmskaarvissyH||-saahi jagavAnnamasyadarkhamAkhaMgalamaulimAlAlalitakramakamalopi tI. rthasya sAkSAtssraSTApi prAktanajanmanivartitanAvasaMghavAtsalyA dAItvaM mayAvAsamiti kRtajJatA pradidarzayiSayA sabahumAnadarzanAcalokopyenaM bahu manyeta iti jijJApayiSayA ca taM nmskurute|| arthaH-e prakAranA je saMgha hoya tene jagavAna namaskAra kare , te sarva iMjanA mukuTanI zreNIvameM zojatA le caraNa kamaLa jaimanA evA le to paNa tathA tIrthanA sAdAta karanArA De to paNa ema vicAre je je pUrva janmane viSenIpajAvyu je nAva saMgharmusAmivAtsalyapaNuM tethI amoe aMrihaMtapaNuM pAmyuMDe e prakAre kRtajJapaNAnI je dekhAmavAnI ichA teNe karIne tathA satpuruSanA bahuH mAnane dekhAmavA mATe tathA loka paNa e saMgharnu bahumAna kare ityAdi jaNAvavAnI zbA e hetu mATe te saMghane namaskAra kare. TIkA---guNasamudAu~ saMgho pavayaNa titthaM ti hu~ti eghoN| titthayarovi hu eya, namae gurunAva ceva // tappudhiyA aradayA, pUzyapUyA ya viNayakammaM ca // kayakicovi jaha kahaM kaheza namae tahA titthaM // arthaH-e vAta zAstramA kahI , je jJAnAdi guNano saH mudAya tathA saMgha tathA pravacana tathA tIrtha e sarve eka 'arthavAlA , mATe tIrthakara paNa nizce moTA nAvatho e saMghane namaskAra kare : Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH AAAAAAAAAmerum - TIkAH-itarathA kRtakRtyatvena jagavato yathAkathaM cittatraiva jave muktisaMcavAkimaneneti sAMpratikastu navadanita unmArgaprajJApakatvena sanmArgapraNAzakatvena jinAjhAsarvasvakhuMTAkatveta yatidharmamANikyakuTTAkatvena ca guNasamudAyarUpatvasya saMghalakSaNasyAnAvAna saMghaH arthaH-ema jo na hoya to jagavAna kRtArtha thaelA .. eTale je karavAna te karI rahyA , ane je te prakAre teja navamAM moda javAnA De mATe temane saMgha namaskAra karavo teNe karIne zuM? kAi paNa vizeSa nathI. A kALano tamAro mAnelo je saMgha te zAstramA kahelA je saMghanAM lakSaNa teNe rahita The mATe saMgha nathI, kema je guNano samudAyarUpa saMgha hoya, evAM lakSaNa tamArA mAnelA saMghane viSe natho, A to unmArganI prarupaNA kare , e hetu mATe, tathA sanmArgano nAza kare ne e hetu mATe, tathA jinarAjanI AjhAnA sarvathA cora le eTale jinarAjanI AjJAnA ghaNuM chedana karanArA e hetu mATe, tathA yati dharmarUpa mANikya maNinA kuTanAra e hetu mATe tamAro mAnelo je saMgha te saMgha nathI. TIkA:yaktaM // ke nammangaThiyaM ussuttapasvayaM vahu~ loyaM // daI naNaMti saMgha saMghasarUvaM ayANatA / / suisIlAyo sanaM dacAriNo veriNo sivapahassa // zrANAnahAla vahu, jaNAI mA naNada saMghoti // Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA 'arthaH--te vAta zAstramA kahI je je, unmArgamA rahelA tathA narasUtranA prarUpaka evA ghaNA lokane dekhI keTalAka puruSo saMghanA svarUpane nathI jANatA mATe temane saMgha kahe je. sukha zilIyA tathA svabaMdacArI eTale potAnI najaramAM Ave tema cAlatA evA tathA mokSa mArganA zatrurUpa tathA vItarAganI AjJAthI vraSTa thaelA ghaNA lokanA samUha .tene saMgha e prakAre na kahe. ' ' 'TIkA:-paraM bahukIkA saMghAtarUpatvAtsopi saMgha itya nidhayA loke'nidhIyata iti mugdhanAmnA vipralabdhosi // _ arthaH-vaLI ghaNAM hAmakAMnA samUharUpapaNuM le e hetu mATe eTale tAro mAnelo saMgha te hAlakAMnA saMgha jevo ke mATe lokamAM saMgha e prakAre kahe , e hetu mATe he mugdha ! saMgha evA nAmathI tuM gAyo TIkA-yaduktaM // eko sAhU ekA vi sAhuNI sAvarDa ya saTThIya ANAjutto saMgho seso puNa abhisaMghAu~ // zrataH saMghalakSaNAlAvAnnAyaM bahumAnamarhati tadbahumAnAdikAriNo jagavatpratyanIkAdinAvenAnidhAnAt // arthaH---te vAta zAstramA kahI le je, tIrthakaranI zrAjhAe Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA KAMARPAAAAAAAAAAmar - yukta evo eka sAdhu athavA eka sAdhvI athavA eka zrAvaka athavA eka zrAvikA hoya tene saMgha kahIe ane te vinA zeSa je sAdhu sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAno samudAya tene hAmakAnA samUha jevo saMgha kahIe e hetu mATe, tamAro sAnelo je saMgha temA saMghanAM lakSaNa nathI mATe e padumAna karavA yogya nathI. ane tene je vahumAnAdika kare , te nagavaMtanA sAmAvALIzro zatru De ityAdi abhiprAyavajhe zAstrakAra zrA prakAre kahevU thayuM . TIkAH-yaduktaM // ANAe avataM jo navavUhija mohadosaNaM // titthayarassa suyassa ya, saMghassa ya paJcaNIo so ||tthaa|| jo sAhije vaha ANAnaMge payahamANANaM // maNavAyAkAehiM samANadosaM tayaM viti // artha:-- te vAta zAstramA kahI The je tIrthakaranI AjhAmAM je na varttato tathA moharUpI dopavame vRddhi pAmelo te puruSa tIrthakarano tathA siddhAMtano tathA saMghano pratyanIka The, eTakhe sAmAvALIyo zatrurUpa . baLI je svAdhInapaNe vartato eTale svachaMdapaNe cAlato, tIrthakaranI AjJAnA nAzamA pravarttato eTale tIrthakaranI AjJA virupha pravattelo evo je purupa tene mana vacana kAyAnA dopa sarakho The ema kaDaM ve. TIkA:-ataeva sukhasIlatAnurAgAderasaMghamapi saMgha itya jidabhatAM prAyazcittaM pratipAdita siddhAMte Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakaH -- // yadAha / / assaMgha saMgha ne, naNaMti rAgeNa ahava doseNa // leno vA mUlaM vA, pacittaM jAyae tesi / / tasmAd yuktaM krUratayA prakRtasaMghasya vyAghratayA rUpaNaM // arthaH-e hetu mATe sukhazIlayApaNAnA anurAgathI je saMgha nathI tene saMgha kahe , temane prAyazcitta karavAnuM zAstramA pratipAdana kareluM sijha thAya , te zAstra vacana A prakAre be, je A saMghane eTale jemAM zAstre kahelA saMghanAM lakSaNa nathI tene je saMgha kahe De, (rAge karIne athavA Se karIne) te puruSane beda prAyaH zcitta athavA mUla prAyazcitta natpanna thAya , mATe jenuM yA prakaraNa cAle be tevA saMghane krUrapaNAthI vAgha jevo nirUpaNa karavo te yukta je. TIkA:-tathAca siddhastazasya prANigaNasya modAnAvaiti // nanvevaM tarhi siddhAMtokta lakSaNasya saMghasya saMpratyajAvAdjavanmate tIrthocchedaH prasajyata iti cet // arthaH-valI te saMgharUpi vAghane vaza thayelA je prApIno samUha teno mokSa na thAya e vAta paNa arthAt sika thara. have e jagoe prativAdI AzaMkA kare ne je, jo tame kahoge temaja hoya to siddhAMtamAM kahelA je laiMdaNa teNe :sahita hoya teneja saMgha kahIe tozrA kAlamAM tevo saMgha nathI,mATe tamAre mate tIrthanoM bacceda Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka Mahammam w wwwwwwwwwwsunn-~ - thaze evo prasaMga prAptaHthayo. have siddhAMtI biMgadhArIune pUDe The je, jo tamo ema katA ho ke, tIrthano nacheda thaze to te jagoe tamane pubIe bIe. TIkAH-atha kena pramANena javatA tadannAvo nirnnaayi| ki pratyakSaNa natAnumAnena ahosvidAgameneti trayaH kapAstrikUTAcalakUTA iva maMdairdurArohAprarohaMti // tatra na tAvatpratyadeNa arvAgdRzAM pratyadeNa sarvatra tannAvasya nirnetumazakyatvAttathAtve ca srvsrvjnytvaaptteH|| arthaH--je have kayA pramANe karIne tamoe tIrthano uccheda thaze evo nirNaya kayoM? zuM pratyakSa pramANavame ko? athavA anumAna pramANavame karyo? ke Agasa pramANavake kayoM? e prakAre traNa vikalpa utpanna thAya te trikUTAcala parvatanAM traNa zikhara hoya nahI? ema maMda buddhivAlAthI ArohaNa na thAya evA urghaTale. eTale traya vikalpa, samAdhAna thAya ema nathI, temAMprathama pratyakSa pramANavametamArIvAta sinathIthatI, kesaje jenI dRSTi avarAelI , eTale jene alpa jJAna lete puruSone pratyakSapaNe sarva jagAe tIrthano nacheda thaze evo nirNaya karavAtuM sAmathrya nathI e detu mATe, ne jo sarva padA. rthano nirNaya karavAnu sAmarthya hoya to sarva lokane sarvajJapaNAnI mApti thAya e hetu mATe eTale pratyakSa pramANavake ApaNa jevAthI tIrthano nacheda nirNaya karI zakAya tema nathI. TIkA-tatazca kanidezakAlAdo tathAnRtasyApi saMghasya saM. Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - m nAvanAspadatvAnna pratyakSeNa tadannAvo'vaseyaH // athAnumAneneti dvitIyaH kalpaH // tathApi kiM tadanumAnaM // arthaH--te kAraNa mATe koi dezakAlAdikane viSe te prakArano eTale zAstramA kahelA guNavALo paNa saMgha ne ema saMjAknAna sthAna e hetu mATe, pratyakSapaNe tIrthano annAva je ema na jANavaM. have anumAnavajhe tIrthano lacheda kahevo e prakArano bIjo vikalpa tamAre mate ne to paNa boloje te kayuM anumAna, eTale te kaye prakAre anumAna prayoga karo bo? te kahI dekhAmo. - - TIkA:----navaviditaH saMghaH saMprati nAsti kvacidanupalajyamAnatvAt adhvastaghaTavadityanumAnamastIticet nA'sarva vidA manupalaMnopalaMjayoniyataviSayatvAdekatra tadanupalaMnnena sarvatra tadanAvAsika arthaH-siddhAMti liMgadhArIno abhiprAya kahI khaMmana kare je, tamo katA ho ke tamAro kahelo saMgha A kAlamAM nathI, ke make koi jagAe dekhAto nathI. e hetu mATe nAza pAmelA ghamAnI peThe e prakArano anumAna prayoga ke ema tamAre na dhAra, kemaje savajJa nathI temane vastunI prApti thAyaja athavA na ja thAya evo niyama nathI. eka jagAe je vastu na dogI te vastuno sarva jagAe anAva haze ema vAta sika nayI thatI. TIkA:-tathA sikAMtamAmAeyena parIkSApuraHsaraMmRgayamA Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 atha zrI saMghapaTTakaH ( 615 ) pairmadhyasthaiH kaizviccAruvicAra cAturI talyairalpai ridAnImapi nAvasaMghasyopalaM nAdanupalabhyamAnatvAdityasiddho hetuH // kuTyA divya vahitAnAM nUnikhAtAdInAM ca vidyamAnAnA mapyasmadA di niranu palaMnAdanaikAM tikazca // tasmAnnAnumAnenApi tadabhAvAvagamaH arthaH-- vaLI siddhAMtanA pramANapaNAva parIkSA pUrvaka khoLatA je madhyastha dRSTivAlA suMdara vicAranI caturAine rahevAnA ghararUpa evA keTalAka puruSoe A kAlamAM paNa nAva saMgha eTale tIrthaMkaranI zrAjJAmAM rahato sAco saMgha dITho be e hetu mATe tamAro mAnelo je na dekhavArUpa hetu te prasiddha thayo eTale khoTo thayo jItAdikanA aMtarAya mAM rahelI je vastu tathA pRthvImAM khodI ghAlelI je vastu te vidyamAna de to paNa ApaNa jevAnI ha STimAM nayI yAvatI mATe tamArA hetune anekAMti nAme dhanumAnamAM doSa lAgyo, mATe anumAna pramANavame saMghano zrAva jayAto nathI. TIkA:- nApyAgameneti tRtIyaH kalpaH // te nahi samyagjJAnadarzanacAritramavasya jagavadAjJAprajJApana niSNAtasya jAvasaMghasya vahusuMmAdivacanato'lpI yastayAdupamA kAlepi pra tipAdanAt. artha:-- Agama pramANase paNa saMgha nathI e prakArano zrI jo vikalpa tenuM khaMkana je samakita jJAnadarzana tathA cAritramaya evAne jagavAnI AjJAtuM je kadenuM temAM catura evo jaM Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (616) 9atha zrI saMghapaTTakA - AAAAY nAvasaMgha tenu dukhama kAlane viSe paNa pratipAdana je. mAthA muMmA lIMgadhArI jagatamAM bahu pravA ne. ityAdi zAstra vacananI zrapekSAye atize zomA suvihita ne ema kahevApaNuM zAstranuM prayuM mATe duHkhama kAlamAM paNa nAvasaMgha evaM pratipAdana Avyu e hetu mATe. TIkA:- yamuktaM // aigateNaM ciya lo-ganAyasAreNa etthahoyavaM // bahumuMmAzvayaNAna, zrANAztto vaha pamANaM // nimmalanANapahANo, dasaNasuko crittgunnjutto|| titthayarANAthijjo, vuccai eyA riso sNgho|| AgamannapiyaM jopa-naveza sadadara kuNai jahasattiM // telukavaMdaNijjo, usamakAlevi so sNgho|| arthaH te vAta zAstramA kahI je, AlokamAM ekAMtapaNe loka nyAyane anusAreja na vartavaM eTale jema ghaNA loka varte be, emaja kevaLa na vartavaM. kema je, mAyAmAnAM vacana jagatamAM ghaNAMbe, mATe je tIrthakaranI AjJAe yukta je te pramANa be, zrA jagAe tathA nirmala jJAna jene pradhAna , jenI darzana zuddhithaDe, ne cAritra guNavake saMyukta je evo je saMgha te tIrthakarane paNa pUjya De. vaLI je AgamamAM kaDaMDe tema prarUpaNA kare The ne saddahe De, potAnI zakti pramANe kare , te saMgha dukhama kAlamAM paNa lokate Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA ManiwwwmaaamwwmaamaanmmmmmammmmmmmmmmmmmmmmmmnamaARIA ananmraanaana - vaMdana karavA yogya . TIkAH-anyathA duppasahaMtaM caraNamityAdarAduHSamAtaM , cAritrAnuvRttipratipAdakasya jagahacanasya vyaaghaataaptteH||jaav saMghamaMtareNa tAvaMtamanedasaM cAritrAnuvRtterasaMjavAt arthaH----ema jo na hoya to zAstramA kayu le je, upasaha sUriparyaMta cAritra ,ityAdi je cAritranuM paraMparAgatapaNuM pratipAdana karyu le te jagavatvacananI hAnI prApta thAya e hetu mATe,nAva saMgha vinA teTalA kALa sudhI cAritranuMje yAvaqteno saMnava thAya nadImATe. TIkA:-nanu navatu siddhAMtaprAmANyAdidAnImapi nAvasaM. gho'lpIyAMstathApi mayA tAvanna dRzyata iti cennAzrarvAgdarzitvena mAtsaryeNa vA navatastadadarzanasyAnyathAsikatvAt / / dRzyateca. kapAyakaluSitacakSuSAM saMtrikarSepi niSeduSo manuSyAderanupalaMjaH artha:---vaLI liMgadhArInI AzaMkA pragaTa karI samAdhAna / karele je, tame kaddezoje sijhatanA pramANathI thA kAlamAM pasa :: nAva saMgha ati alpa ho to paNa huM to koi jagAe dekhato nathI hai to ema tamAre na volavU. kemaje tamAre vipe udmasthapaNuM ve tathA ma. / sarapaNuM / teNe karIne tamArA dIvAmAM nAva saMgha na thAvyo te / vAta pramANa nathI. kemaje je kapAyavAko yo tene samIpe veSAM manupyAdika paNa tenI najare nathI zrAvatAM ema dekhIe vIe. TIkA:-tato yadi vaM zuddhapaspRhayAtrustadA mAtsaryamu. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (68) - atha zrI saMghapaTTakA - sArya mAdhyasthamAsthAya sUkSmaprekSyA parIkSasva nnAvasaMghaM yenaka citprekse||maivmev nAstikatAmavalaMvya navAMjodhau mNdiiriti|| tasmAd nagavachacanAnyathAnupapatyA saMpratyapyasti nAvasaMghaH sa eva predAvatA duHsNghprihaarennaanyupetvy.| . arthaH te mAhe jo tuM zuddha mArganI spRhAvALo thayo hoya to matsarapaNAno tyAga karI madhyasthapaNuM aMgikAra karI sUkSma jeNe karone ko jagAe tuM nAva saMghane dekhIza. paNaM A prakAranuM nAstikapaNuM zravalaMbana karI saMsAra samuamAM mubIza nahIM. mATe jagavaMtanuM vacana anyathA thAya eTale vyartha pake, e hetu bhATe A kALamAM paNa jAva saMgha De, zrane buddhivaMta prANIe mAga saMghano parihAra karI teja sAco saMgha aMgIkAra karavo. TIkAH etena guNiSadhIprasAdhanAya yaduktaM mUlapUrvapake idAnIM inagavadhirahAdityAditi Sa evaiteSu zreyAnityaMtaM tada pipratikSipta mavaseyaM // nagavahiradepi sanmArgaparijJAnopAyAnAM bahuzastadAgame'nidhAnena tadArthinAM ttprijnyaansiddheH|| bahu . janapravRttezca mokSapathatayAnyupagame laukikadharmasyaivAnyupagamApatteH // tatpravRttestatraivAtinUyastvAt // mahAjano yenetyAdinA lokikanyAyena tatpravRtteH prAmAeyasamarthanaM tvAtmakadartha na meva nvtH|| arthaH-e vAta kahI teNe karIne guNIjana upara zeSa buddhi ke ema (saka karavAne je pUrve mULa pakSamA mA prakAre karbu hatuM. je Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka PMMMwwwwwwwww AkAsamAM nagavatanA virahathI' ityAdi graMthane AraMjI emane viSe veSa karavo eja zreya le. tyAM sudhI graMtha kahyo hato tenuMpaNa khamana thayu ema jANavU. nagavatano viraha thayo to paNa sAcA mArgane jANavAnA napAya ghaNAja te moTA puruSanA kahelA kahyA je. teNe karIne sAcA mArganA khapa karanAra puruSone sAcA mArganuM jJAna sika thAya ne zrane je mArgamA ghaNA jananI pravRtti thA , teja sAco mArga The. e prakAre mokSa mArgano aMgIkAra karoe to laukika dharmanI Apatti eTale prApti thAya. kema je laukika mArgane viSe lokanI pravRtti ati ghaNI le e hetu mATe, 'mahAjana je mArge cAle te mArga' ityAdije laukikanyAya teNe karIne je pravRtti tenuMje tamArepramANapaNuM pratipAdana karavU te to ni kevala Atma kveja be, paNa ernu pramApapaNuM pratipAdana thAya ema nathI. TIkA:-tathAdi mahAjana ityatra vRddhaprAmANikapuruSavacana zcenmahacchandastadA na vipratipadyAmahe // vRddhaprAmANika gaNadharAdipuruvaMzAu~lapadakueNasyaiva patho'smAnirapi mokSamArga venAnyupagamAt / / vahvarthazcettarhi vahujaNapamivattItyAdinA lo' kottaravacasaivAsya nyAyasya vAdhitatvenA'navakAzAt // denAra jo mahat zagaNadharAdi uttama hatu mATe, e arthaH-'mahAjana' e vAkyamA vRkSa prAmANika purupane henAra jo mahat zabda hoya to teno aMgIkAra karIe vIe. ke vRkSa prAmANika je gaNadharAdi uttama puruSa tenoja mArga zramo kSamArgapaNe aMgIkAra karIe ThIe e hetu mATe, eTaleH" mahA yena e vAkyamA mahAjana e zabde karIne gaNadhara e prakAre Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (62) - atha zrI saMghapaTTakaHkahetA ho to te vAkya amAre mAnya ane mahAjana zabde karIne ghaSA loka' ema zrartha karo to "bahu jaNa pamI vattI" ityAdizAstra vacane karIneja e nyAyane bAdha lAgyo, mATe e vAkyano aMgIkAra nathI karatA. TIkA:-tathA yadi paragRhavAsino mahAtmAnaH suvihitAH , satpathakupathavijAgApanAyAraktaSTitayA navyenyaH su. ,vihitadurvihitaguNadoSAvirjAvakaM yathAvasthitamAgamArtha vyA cakSate // naitAvatA ta upAlaMjamarhati // AtmotkarSaparApa. "karSa vikhyApayiSayaiva tahAkhyAnasya sucha vinAmamANa mityAdinAtmastutiparaniMdAnAvena yatinAM doSatayAnidhAnAt // artha:-vaLI paragharavAsI mahAtmA suvihita puruSa satmArga ane kumArga e beno vijAga jaNAvavAne rAgadveSa rahita navya prANI pratye suvihitanA guNa tathA purvihitanA doSa jema De tema pragaTa karanAra evo Agamano artha kahe . teNe karIne te suvihita puruSo ulaMnno devA yogya nathI. jo potAno utkarSa jagAvavAnI icchA. yeja " suvinajjamamANa" ityAdi potAnI stuti ane paraniMdAno jAva rAkhIne kahetA hoya to doSapaNuM kahevAya paNa te to temane nathI. / TIkA anyathA tIrthakara gaNadharAdInAmapyasaMyatadoSa pratipAdakamAgamagraMthaM prathnatAM paraniMdakatvena dRSaNApatteH // aidaM '.. yugInasaMghapravRti parihAreNa ca saMgha bAhyatvapratipAdanamamISAM bhUSaNaM na tu duSaNaM // tatpravRtterutsUtratvena tatkAriNAM dAruSA Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA Maransimar - gativipAkazrutyA tatparihAreNa prakRtasaMghavAdyatvasyaiva teSAM cetasi rucitatvAnadaMtIve tu teSAmapi tatpravRttivartiSNutayA' naMtanavATavIparyaTanaprasaMgAt / / arthaH-ema jo na hoya to tIrthakara gaNadhara ityAdikane paNa asaMyatanA doSa pratipAdana karanAra evA Agama graMthane vAMdhatAM paraniMdA tha teNe karIne doSanI prApti thaze. yA kALanA saMghanI pravRttino parihAra karavo teNe karIne suvihitone e saMghathI bAhyapaNuM prApta tharbu te jUSaNa je paNa dUpaNa nathI. kemaje te irvihita saMghano pravRnine utsUtrapaNuM prApta thAya ne teNe karIne utsUtra pravRtti karanArane ati AkarI durgatirupa phaLa thAya ne, ema zAstrathI sAM. jaLIe bIe, e hetu mATe te natsUtranI pravRttino tyAga karIne thA kALanA durvihita saMghathI vAhirapaNe rahe emaja tesuvihitanA citamA rucyu , ane jo durvihita saMghamAM jaLI jAya to te su. vihitone paNa temanA jecI pravRttimA vanavApaNuM thAya teNe karIne anaMta nava bramaNa karavAno prasaMga thAya. TIkA:--atayAdhunikasaMghavAhyatvenaiva tepAMguNitvaM tathA ca tepUchedabuddhimahApApIyasAmeva bhavati // tasmAtteSu muktyarthinAM pramoda eva vidhAtavyo na tanIyasyapi upadhIriti vyavasthitIyadapi pUrvapake gautamAdipu yatizabdapravRttitvAtkathaM nirguNevidAnItanasAdhuSu pravarttataityAzaMkya yathA kalpavRkSaguNavekalye nivAdiSu tAbdapravRttirityAdinA dRSTAMtahayenedAnatinamuniSu yatizabda. pravRrtisamarthanaM tadapyAsamIcInaM / / Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (622) - atha zrI saMghapaTTakA - arthaH-e hetu mATe AkALanA saMghathI ju panavU teNe karIneja suvihitane guNIpaNuM , vaLI te guNI puruSone viSe mahA pApI puruSoneja temano nAza karavo evI buddhi thAya be, mATe muktinI zchA karanAra puruSoe te suvihitane viSe pramoda rAkhavo e. Tale temane joza harakha pAmabuM, paNa alpa mAtra deSa buddhi na rAkhavI e vAta sika thai. jo paNa pUrva padane viSe gautamAdi kane viSe yati zabdanuM pravRttipaNuM be, to paNa nirguNa evA zrA kALanA sAdhune viSe kema te zabda pravarne De, e prakAranI AzaMkA karIne jema lIvamA Adi vRkSane viSe kalpavRkSanA guNa nathI, to paNa kalpavRkSa e prakAranA zabdanI pravRtti ne tema. ityAdi ve dRSTAMtavame zrA kALanAmuniune viSe yati zabdanuM je samarthana karyu te paNa zraghaTita kayu. TIkAH-pravarttatA hi nAma kalpavRkSaguNA'yogepi niMbAdiSu taruzabdastatpravRttinimitasya zAkhAdimattvasyonnayatrApyanugamAt // iha tu yatizabdapravRtinimittasya liMgiSvanupapatteH kathaM tachabdastatra pravartate // arthaH-athavA lIMvamA zrAdikane viSe nizce kalpavRkSanA guNano yoga nathI to paNa temane viSe taru zabdanI pravRttinuM nimitta je zAkhAdi sahitapaNuM te ve jagAe paNa vidyamAna De e hetu mATe, ahIM to yati zabdanI pravRnina kAraNa te liMgadhArIyone viSe dekhAtuM nathI. mATe temane viSe yati zabda kema pravarne ? // Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka (23) MAN -AMPANIPANAM - TIkA:-tathAhi yamuparama iti pAgadyanatyuparamati pApejya iti pApoparamo yahA yatI prayatna iti dhAtupAgat yatate kriyAsvitiyatiriti kSetrakAlAdyapedo'nuSThAnaprayatno yatizabdapravRttinimittaM // tatazca yaH pApoparato yazca balakAlAdisAmagrIsamagraH satatamazage'nuSTAne samutiSTate yopi dezakAlasaMhananAmayavaipamyAtsaMpUrNamanuSTAnamanuSTAtumapArayannapi nijazarIrazaktyAdikamagopayan zAgyaparihAreNa kriyAsu yatate tatrasarvatrApi yatizabdo gautamAdivat pravartate pravRtti nimitasyanAvAt artha-te vAta dekhAme le je 'yamuparame' e prakArano dhAtu ne teno artha virAma pAmavArUpa , je pApathakI virAma pAme tene yati kahIe, zrathavA 'yati prayatne' e dhAtuno prayatnarupI artha de, tethI je kriyAne viSe prayatna kare tene yati kahIe, e prakAre ketra kAlAdikanI apekSAye anuSTAnano prayatna karavo, te yati zabdanI pravR. tinuM kAraNa ne, mATe je pApatho virAma pAmyo, ane potAnuM vaLa tathA kALAdi sAmagrI teNe sahita thayo ane niraMtara azaThapaNe anuTAna karavAmAM tatpara ve ane je deza, kALa, vaLa zarIra temana vi. pamapaNuM nathI, mATe saMpUrNa anuSTAna karavAne pAra pAmato thA to paNa potAnI zarIra zakti zrAdika gopavato nayI ane zaThapaNAno tyAga karI krizane viSe pravarte The te sarva jagAye paNa yati zabda gotamAdikanI peThe pravata The, kemaje lA yati zabdanI pravRttinuM kA. raba rayuM ve e hetu mAde. Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (324) - atha zrI saMghapaTTakA - WwwMARMANN-- -- www TIkA:-yamukkaM // matvA javanaimueyaM, yavatyuparamati yena pApacyaH / / kRtikAraNAnumitini-stena yatimudAti jinAH arthaH te vAta zAstramA kahI The je, saMsArarnu asArapaNuM mAnIne je kara karAvaq ane anumodaq e traNa prakAre pApathI vi. rAma pAmyo de, tene zvetAMvara yati jinarAje ko be. ttiikaaH-tthaa|| nANeNa dasaNeNaM, cAriteNaM taveNa virieNa // je sAyaMti murakaM, te sAhanAvajazNoci // jo hujaDa asamathyo, rogeNa va pidvirDa juriydeho|| sabamavi jahAnnaNiyaM, kayAi natarija kaauNjo|| soviya niyayaparakama, vavasAya dhivalaM agUraMto // monUNa kRrucariyaM, jaI jayato avssj|| TokA:-ye tu pApavyAvRttAH zaktimaMta pi ca sAMpratikarUDhyA sarvathAtuSTAna vikalAsteSu prakaTakapaTakUTeSu pratyakSapApakUTeSuliMgiIrUDheSu nimittAnAvAdyati zabdaH pravarttamAnaH kathaM kahAM badhnIyAt // artha:-vaLI je pote zaktivAnA le topaNa yA kALe je Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTTakA - h - M MPANAVN-~~~ - - A - thaelo ruDhI, teNIe pApamA pravattelA ane sarva prakAre kriyA anuSTAnathI rahita evA ane pragaTapaNe kapaTane rahevAnuM sthaLarUpa ane pratyakSa pAparUpa evA te liMgadhArInane viSe jema lIMvamAne viSe kalpavRkSa zabdanI pravRtti ke tevI rIte paNa yati zabdanI pravRtti ko prakAratuM paNa pravarttavAtuM kAraNa na bate kema pravRtti zake eTale liMgadhArI ne muni evo zabda paNa kemaja kahI zakAya.? ttiikaa-|| yaduktaM // iyasIlaMgajuyA khalu, durakaMtakarA jiNehiM pannatA // nAvapahANA jaiyo, na u anne dava liMgadharA / / arthaH-te vAta zAstramA kahI Theje,aDhAra hajAra zIlAMga. ratha teNe saMyukta evA ane nizce duHkhano aMta karanAra evA jApa pradhAna eTale nAva jene pradhAna De evA yati jinarAje kahyA he paNa bIjA avyatho liMga dharanAra evAne yati nathI kahyA. TIkA:-tasmAna nivAdiSu taruzabdapravRttiaSTAMtAvaSTaMnena liMgiSu yatizabdapravRttirupapadyate // yazca yathA jAtyamaNiguNavegueye pikAce maNizabdaprayoga iti hitoya TAMtopanyAsastatra saM. pratipattiruttaram // artha:-- e hetu mAMTa liMkamAdikane viSe vRkSa zamdanI pra. tinuM je dRSTAMta ternu avalaMbana karavU naNe karIne liMgavAronane viye Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (356). - atha zrI saMghapaTTakA yati zabdanI pravRtti thAya be, vaLI jema jAtivaMta maNinA guNa jemAM nathI evo paNa kAcano kakamo tene viSe maNi zabdano prayoga thAya je. e prakAranuM vorju dRSTAMta sthApana kayu, te jagAye yukti sahita uttara yA prakArano . TIkAH-kAco hina vastuto mnnishbdvaacyH||priikssaashaastrprsiddhsy tadasAdhAraNalakSaNasya tatpravRttinimittasyatatrAnAvAt // nIlatvAdikiraNaniraMbakaraM vitatvAdibAhyasAdhAraNadhammadarzanAva'jJA statrApi maNizabda prayuMjate / artha:-je kAca le te nizce vastutAye maNi zabdavame kahevA yogya nathI. kemaje maNinI parIkSA karavAnAM je zAstra temAM prasiddhapaNe kahelA je mApanA asAdhAraNa lakSaNa tenI pravRttinuM kAraNa te kAcanA kakamAmAM dekhAtAM nayI e hetu mATe, nIlapaNuM ityAdi kiraNano je samUha terI sahita paNuM le ityAdi bAhyayo sAdhAraNa dharma dekhavAyo ajJAnI puruSoto te kA. canA kakamAne vidhe parA maNi zabdako prayoga kare . TIkA-eva thatyAnAzeSvayuktanyAyena yati zabda pravR. tti nimittAnAvepi bAhyarajoharaNAdiliMginepathyAdisAdhAraNa dharmopalaMjAt brAMtA yatizabdaM pravayaMti // tasmAtsuvihiteSvevakAlAdhanurupaM yatamAneSu vAstavo yati zabdaprayoga iti vRtaarth||33|| Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA (127) MANANMmwwvvvranwww... arthaH-e prakAre liMgadhArIune viSepaNa kahyA evA nyAye karIne yati zabdanI pravRttinaM kAraNa nathI. to paNa vAhyathI rajoharaNAdi sAdhAraNa dharmanA avalaMbanathI brAMti pAmelA purupo liMgadhArine viSe yati zabda vIve De, te detu mATe kALane anusarI prayatna karanAra suvihita puruSone viSe je vastutAye yati zabdano prayoga ghaTe .. e prakAre yA kAvyano artha thayo // 33 // . . . TIkAH-tadeva maudezikanojanAdidhAradazakena liMginiH prajJApitasya dharmasyotpathatvaprakAzanena jamAnAM cetasi kopAvinAvaM saMjAvayaMstatdamaNapurassaraM tatpradarzanaprayojanamAvizcikIghurAda // arthaH-te hetu mATe nadezika nojanAdi daza ghAre karIne liMgadhArIe nirupaNa koM je dharma te unmArgapaNAne prakAza karanAra be ema kaDaM, e hetu mATe. te sAMnaLI jama purupane cittamAM krodhano Aveza thayo haze ema saMnnAvanA karanAra graMthakAra te avasare te kahI dekhAmavAnA prayojanane pragaTa karatA ThatA yA prakAre kahe te. mUlakAvyam:-- itthaM mithyApathakathanayA tathyayApIha kazcin / medaM jhAsIdanucitamayo mA kupatkopi yasmAt / / jainatrAMtyA kupathapatitAn prekSya -statpramohA / pohAyedaM kimapi kRpayA kalpitaM jalpitaM ca // 3an Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (628) - atha zrI saMghapaTTakA - TIkA:---itthaM prAkpratipAditaprakAreNa mithyApathakathanayA caityavAsoprarUpitotsUtramArgaprakaTanayA karaNanUtayA tathyayA pi yathArthayApi asatyayA hi tayA kopotpAdAyapikasyApi saMcAvyata ityapi zabdArthaH arthaH-pUrve pratipAdana kae prakAre mithyA mArga, je kahe eTale caityavAsIe prarUpaNA karelo je mArga tenaM utsatrapaNe je pragaTa karI dekhAma te vAta yathArtha be eTale satya de, to paNa, eTale te vAta satya hoya to kozne paNa krodha Adi natpanna thAya ema saMjAvanA karIe bIe eTalo api zabdano artha be. TIkAH-iha loke pravacane vAkazcijinazAsanastho mAjhA* * sIt mAmasta yat idaM mithyApathakupathatvaprakaTanaM anucitamasaMgataM // yadi hIdaM rAgadveSAcyAmatathyaM vidhIyeta tadA naucityaM syAnacaivamasti ||atho ityAnaMtarye'vyayaM // tenA'nucitajJAnAnaM taraM mA kupat mA krudhat kopi kazcit // arthaH-ahIM lokane viSe athavA pravacanane viSe koI jina zAsanamA rahelo jIva te ema na mAnazo je'A mithyA mAgarnu kumArgapaNuM pragaTa karyu te anucita eTale aghaTatuM.. kemaje jo rAga keSavame khoTI prarupaNA karIe to anucitapaNuM Ave, paNa A to ema, nathI. anaMtara arthane viSe " atha" eTalo avyaya jANavo, te detu mATe anucitta jAeyA par3hI koi paNa prANI kopa na pAme. Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (629 TIkA:-yadi hyetadanucitaM syAttadA tadajJAnAnaMtaraM kopo. pi kartuM kathaMcit yujyeta // na caivaM tasmAnna kopanIyaM // atha yadyevaM mithyApathakathanena pareSAM kopAvi vazaMkA tadAsau na kathanIya eva // paraM saMklezadetoH satyasyApi vacanasyAvaktavya tvenAnidhAnAt // ___ arthaH-jo A kahe nizce anucita hoya to te jANavA pajI ko prakAre kopa paNa karavo ghaTe, paNa A to ema nathI mATe kopa na karavo. have jo emaja hoya ke mithyA mArganuM je kahevaM teNe karIne parane kopa natpanna thaze evI zaMkA rahI , to e vAta kahevIja nahIM. kema je parapratye kveza utpanna thavA kAraNarUpa evaM satya vacana paNa na bolavU ema zAstra vacana be. TIkA:-yaktaM saJcAvi sA na vattavA, jana pAvasla aagmo|| ityatayA / / yasmAdyato deto natrAMtyA sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikA caityAdyAkAradarzanAdAItametatpravacana miti mithyAjJAnena nahi liMgyAdayastatvata AhatA uktanyAyena teSAM tathA tvasyApA. karaNAt // arthaH-te kahI dekhAma The je, jedhI pApa lAge evI satva Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (630) OM atha zrI saMghapaTTakA vANI hoya to te paNa na bolavI. evI AzaMkA karI teno nattara kahe . je hetu mATe A jaina ve evI brAMtiye karIne sAdhu, sAdhvo, zrAvaka, zrAvikA tathA caitya ityAdi vAhyathI AkAra mAtrane dekhI. ne A arihaMtanuM pravacana ve e prakAre mithyA jhAne karIne liMgadhArI Adika purUSo tatvathI jainI nathI. kema je pUrve kayu e prakAre te liMgadhArIune jainIpaNAnuHkhaMgana karyu ne e hetu mATe. TIkAH-tato yathA hRtpUrapUritodarAH sakalamupalAdijAlaM kAMcanatayA'dhyavAsyaMti tathA tepi jamA kuvAsanAvAsitAMtaHkaraNA vastuto'nAhatamapyetat liMgivAhatamiti viparyasyaMtIti navati jainantrAMtiH // artha:--jema koka te pASANanA samUhane zrA sonAno Dhagalo ne e prakArano nizcaya kare tema nagarI vAsanAvame jemanAM aMtaHkaraNa vAsanAvAlAM thayAM be evA jama puruSo vastutAe zrA liMgadhArI mArga arihaMta saMbaMdhI nathI. to paNa te mArgane tha. rihaMtano jANe The eja jainapaNAnI brAMti le. TIkA:-tayA kupathapatitAn kumArgaprasthitAn nan mA. navAn prekSya avalokya tatpramohApohAya kupathapatitanaraprAgukta pravala mithyAjJAnApanodAya idaM etaTilaginAM mithyApathasvarUpaM. kimapi digamAtraM sakalasya tasyAgdirzinirjivhAzatenApi vaktumazakyatvAt // Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapakA sarwan- ka -. . - -... - arthaH---teNe karIne kumArgamA pamelA puruSone joza temano vizeSa moha nAza karavAne eTale pUrve kayu e prakAre prabala mithyA jJAnane nAza karavA pA liMgadhArIunu mithyA mArganuM svarupa kAMika dizamAtra dekhAmayuM je. kemaje unastha dRSTIvALA puruSoe to so jIjovame paNa liMgadhArIno kumArga kahI dekhAmavA samartha thavAtuM nathI e hetu mATe. TIkA:-kRpayA kathamamI mUDhAstIrthAnAvakarthitAH kupatha svarUpaM vijJAya tatparihAreNa satyathamanyupetya navodadhi tariSyaMtI. tyanu kaMpayA kabdhitaM javyapratipipAda yipayA sakalaM saMkalayya prathamaMcetasi majjitaMtato jalpitaM akSararacanayAhagdhAtadaMtareNa parasya purataH samyak pratipAdayitumazakyatvAt // artha:-kRpAye karIne yA prakAre karvA . kRpA te zaM? to tIrthanA annAvayo kadarthanAne pAmelA A sUDha puruSo kumArganA sva. rUpane jANI teno parihAra karayo teNe karIne sanmArga pAmI saMsAra samunane taraze e prakAranI anukaMpAse prathama cittamA saMkalanA karI javyapaNuM pratipAdana karavAnI zvAvame kalpanA karI kAThe, eTale akSaranI racanAvame kayu, kemaje te vinA bojAnA moTA thAgaLa sArI rIte pratipAdana karI zakAtuM nayI e hetu mAhe. TIkAH-ca samuccaye // etena saccAbI tyAdyAgamavalenapara saMklezanibaMdhanaM salamapi vona vacanIyamiti yadAkine / tayAka ahavAga nasyAnyaviSayatvAt // tayAhi // dharmA Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA mmonwww yogyaM prati hitaiSiNApi satyamapi hitopadezavacanaM na naassnniiy| tasya karmabaMdhahetutvAt // tathA kvacidaTavyAdau tasthuSA muninA dehazuSA pimRgaM mRgayamANasya vyAdhasyAnuyujAnasyApi tasya purato mRgadarzanaM satyamapi nAnidhAtavyam // artha:-cakArano samuccayavAcaka artha le. A pUrve kayuM teNe karIne " saccIvI" ityAdi Agama vacananA baLe karIne parane kle. zanaM kAraNa evaM satya vacana paNa na bolavU. e prakAranI je AzaMkA karI tI te paNa ura karI, kemaje e Agama vacanano viSaya jado e hetu mATe.te jUdA viSayapaNuM dekhAme le je, je puruSa dharmane ayogya te pratye hitane zvanAra puruSe paNa hitakArI upadeza vacana satya le topaNa na bolavU. kemaje tene karmabaMdhanuM kAraNapaNuM thAya ne e hetu mATe. te kahe je je, koika araNya pramukha sthaLane viSerahelA muniye pAradhInA jayatho nAzIne mRga saMtAyo , tene pote jANe De, topaNa mRgayA karanAra pAradhIye mRga khoLatAM munine pUjyuM topaNa te AgaLa satya vacanaH paNa na bolyA, mATe ev| jagAe satya na bola, ema zAstrano abhiprAya De. TIkA-tadvidhAtAnimizatvAt / / kiMtu tatra tahiparItaM vaktavyaM tahitatvAt // tadeva vacanaM tatra satyaM // nuthitmitivcnaat||ityevmaadirsyaagmsy vissyH||tu pArzvasyAdi. malindazIkRtyotpathena saMsArapaTalI nIyamAnaM norAjakami. va jananivahamavedaya kenApi mahAsatvena vivoyamAnasya pUtkAra Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTakA vitramaM vivratastadutpathavajapalasya teSAM saMkvezadetuskhepi pravacanaprajAvanAnimittatayA'ciMtyapuNyasaMcArakAraNatvenAnidhA. nAttajjapanamavazyaM kartavyameva // - arthaH-kema je te satya vacana vighAtanuM kAraNa e hetu mATe.tyAre tejagAe zuM karavU? to tethI ulaTuM vacana bolavU. kema je te jagAe te ulaTuM vacana bolavU eja hitakArI . te vacanaja te jagAe satya , kema je zAstramA kaDaM ne je, satya vacana te kayuM ? to teno uttara ema kayoM ne je, je vacana prANI mAtrane hitakArI hoya te satya vacana jANavU. pUrve kaDaM ityAdi sthaLa eja e bhAgamano viSaya . eTale evI jagAe satya paNa na bola, ema aniprAya hai. ahIM to pAsathyAdi cora puruSoe vaza karIne unmArgavame saMsArarUpI potAne radevAnuM gAma te pratye lai javA mAMmelo jema jene mAthe rAjA na hoya tevA jagatne potAnI najaramAM Ave tyAM kheMcI jAya tenI peThe lokanA samUhane joi koI mahA sakhavaMta prANIe te luTAtA lokono pokAra sAjaLI te cora lokane kvezanuM kAraNa evaM paNa te coranu unmArge vartavApaNuM prakAza karI dekhAyu, tema pravacananI prajAvanA thAya evA hetuvale citavanamAM na Ave evA puNyanA samUhad kAraNa jANa te liMgadhArIunA svarUparnu nirUpaNa kayu te zAstramA karavAnuM kaDaM The, mATe avazya karavA yogyaja The. TIkA:--yamuktA suhasIlateNa gahie, jaba teNa jaganiya maNAhe // jo kuNi kuviyattaM, sA vannaM kurA saMghassa // Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (634.) - atha zrI saMghapaTaka wwwA namanna zrataH kupathapaMkanimajjanaranikarokharaNAya mayA kiMcijjahipatamidamitisuSTuktaM jagavatA prakaraNakAreNetivRttArthaH // arthaH-e hetu mATe kumArgarUpI kAdavane viSe bUmatA lokaMnA samUdane dekhI teno uddhAra karavAne amoe A kAMka kA, mATe samartha evA yA prakaraNanA karanAre liMgadhArInuM svarUpa nirupaNa karyu te vIkaja kayube, e prakAre yA kAvyano artha thayo. // 34 // TIkA:--atha kimiti digmAtramevAnnihitaM yAvatA ni: zeSadoSaprakAzanena hi mithyApathaH sujJAnaH sutyajazca javatI tyAzaMkya tannirAladyotakena yata iti padenAMtarApUrya tadoSANA'mAnatyenAnidhAnAzakyatvaM nidarzanayA viviyatrAha // ytH|| arthaH-zA kAraNa mATe liMgadhArInA svarUparnu nirupaNa dizamAtraja dekhAmayuM? jevU De tevu samasta dekhAmayuM hoya to nizce mithyAmArga sukhethI jANavAmAM Ave tathA sukhetho tyAga thAya evI AzaMkA manamAM dharI tenuM khemana japAvanAra 'yata' eprakAranu pada kace muko teno uttara yA prakAre , ema kahetAM graMyakAra jaNAve meM je te liMgadhArIunA samasta doSa anaMtA , te sarve doSa kahevArnu mAru sAmarthya nathI eprakAre nidarzanAalaMkAravame pragaTa karatA batA zrA prakAratuM kAvya kahe je. Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA ....(65) M A RAarav..... . . . . .. - - - - . . . . M - - // mUla kAvyam // prodbhUte'naMtakAlAt kalimalAnilaye nAmanepathyato'rhana, mArgatrAMtiM dadhAne'tha ca tadanimare tatvato'smin purdhvo| kAruNyAdyaH kubodhaMnRSu nirasisipurdoSasaMkhyAM vivake, danoMjodheHpramitsetsasakalagaganollaMghanaM vA vidhitset||35|| TIkA:-yata iti yasmA torasmin puradhve'naMtakAlAta prodnute yo doSasaMkhyAM vividityAdi sNbNdhH|| tatra projhate saMjAte anaMtakAlAt anaMtAnehasA anaMtotsarpiNyavasapiNIparIvartanenAsyakumArgasyAzcaryadazakAMtaHpAtitvena sikAte pAdunnovapratipAdanAt // arthaH-je hetu mATe anaMto kALa gayA panI utpanna thaelo A duSTa mArga tene viSe je doSa rahyA de, tenI saMkhyA karavA je puruSa zcce; ityAdi saMbaMdha jANavo. temAM anaMto kALa gayA paThI e. Takhe anaMtI utsarpiNI avasarpiNI kALa gaye yA liMgadhArI no karelo kumArga te daza AzcaryamAMnu e neTvaM asaMjati pUjanarUpa zrA zrAzcarya , ema enI natpatti sijhAMtamA pratipAdana karI . TIkA:-kalimala nilaye iNyamApAtakanivAse puSyamAkAlohyaparakAlApekSayA mahApApaH / tatazcAtrAtIvAsamaMjasapra. vRnidarzanAsaMnnAvyate sakalaM puSyamAmalaM durdhve'sminnivsti|| Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) atha zrI saMghapaTTakA - ~ athavA kalirevakalaha eva malaM kitasya nilye|tthaanaam thanidhAnaM yathA liMgadarzanepi lokA vktaaronvNti|amii jainAzramI sitAMbara nikSava ityAdi / artha:-kaLIkALa saMbaMdhI pApatuM ghararUpa eTale duHSamA kALanAM pApane rahevAnuM sthAnarUpa evA duHSamA kALavame vIjA kA. kanI apedAvame mahA pApa De, te hetu mAThe A kAlamAM atizeja aghaTatI pravRtti dekhavAthI ema saMjAvanA thAya je je, samasta duHSamA kALarnu pApa A duSTa mArgane viNe nivAsa karI raghu be. athavA kalI kahetAM kalaha eja je mala tenuM ghararUpa evo A liMgadhArI. uno mArga tene viSe nAma eTale anidhAna jema vAhyathI liMga dekhe te paNa loka ebha kahe je, A jainI ne thA zvetAMbara jitu De ityAdi / TIkAH-nepathyaM rajoharaNAdiveSastato iMDaH tatazca nAmane pathyataH suvihitasAdharaNAnAmazravaNAnnepathyadarzanAcAhanmArga jAti tAtvikajinapathAhazyaM dadhAne bijrANe / nanvayaM paMthAstahi jinamArga eka javiSyatItyata Aha / artha:- nepathya kahetA rajoharaNAdi veSa, palI pUrve kayAM te padano iMcha samAsa karavo, veza mAnanA nAmathI suvihita mu. ninA jevU eka nAma mAtra sAMnaLavAthI tathA dekhavAthI arihaMtanA mArganItrAMtine dhAraNa karato zAstramA kahelo je jinamata tenI brAMti upajAvato. e jagAe AzaMkA karI kahe , je 'nizce e Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - newAAAAAAAAMAPAAMAMMAmawrammarranww GANAwAARAM.NPAMAARA....hammarh A liMgadhArIno mArga eja jina mArga ho evI AzaMkA thAya ne teno uttara kahe je, TIkAH-atha ceti pratikUlapadAMtaradyotakamavyayaM // nanvataH paramArthataH tadAnamare'hanlArgadhAtuke / ayamarthaH // yathA' jimarAH pracannadhAtukAH svaveSeNa rAjAdidhAtaka mazaknuvaMto veSaparAvartanena rAjAdikaM vyaapaadyNti| tathaitepi gRhasthaveSeNAhenmArgacchedana tathA vidhAtumapArayaMto yativeSeNa viruddhaprarupaNAceSTitAdinA'hanmArgamucchidaMtIti navaMtyanisarAH / / arthaH-zratha ca' eTalo viparIta pakSAMtarane kahenAro a. vyaya .e hetu mATenizce paramArthathI vicArI jotAM e liMgadhArI arihaMtanA mArgane ghAta karanArA . temAM pragaTapaNe Avo jAvArtha rahyo je, jema rAjAdikane bAnA mAranArA ghAtakI purupo te potAno jevo ne tevo veza rAkhI rAjA pramukhane mAravA samartha nathI thatA tyAre potAno veSa palaTI vIjo veSa karI rAjAdikane mAreThe tema A liMgadhArI paNa gRhasthanA veSavame arihaMtalo mArga vedana karavA na samartha thayA tyAre yatino vepa dhAraNa karI virUna prarUpapA karavI; ityAdi napAyavame arihaMtanA mArgano nacceda kare ve mATe e ghAtakI . TIkA:-tatazca puradhvapuradhvavartinoranedopacArAdityamupanyAsaH // asmin prAgvarNitasvarUpe gharadhye kumArge kAsaeyAt mAsmAmI vumana jamA yasmin kupathapaMka tidayAdhyavasA. Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (68) - aya zrI saMghapaTTakA AnnRAA - NAM - yAt yaHkazcinmahAsatvo nRSuliMginnAvanAnAviteSu maryeSu. kubodhaM kudezanotpAditamasatpathe pi satpathanamaM nirasisiSurbi nitsuH // yadi hi kathaMcidamISAM mUDhAnAM duradhvadoSasAmastyapradarzanenAyaM kubodho vidhvaMsate tadAmI upakRtA navaMtItyAzayena doSasaMkhyAM dUSaNeyattAM vivadet anidhitset // arthaH-te hetumATe duSTa evo je mArga ane je puSTa mArgamA rahenAra puruSo e beno upacArathI anneda ne tethI e prakAre kaDaM. A pUrva kahyo evo je puSTa mArga tene viSe jagapuruSo bume , tene dekhI e prakAranI karuNA zrAvI je, A puruSo kumArgarUpI kAdavamA bujhe le evA adhyavasAyathI temane naharavA A kaDaM , ema saMbaMdha jANavo. liMgadhArInI nAvanAvame sahita thaelA tathA kudezanAthI natpanna thaelo je kubodha eTale asat mArgane viSe paNa thA sat mArga evI brAMti tene nAza karavA zcatA ane jaya pAmatA evA puruSo tenI madhye kozka mahAsatvavALo puruSa ema vicAre je, ko prakAre A mUDha puruSone puSTa mArga saMbaMdhI samasta doSa dekhAmIe to teNe karIne emano kubodha nAza pAme to emano upakAra kayoM kahevAya evA abhiprAyavame doSa saMkhyAne kahevA iche / TIkAH-etAvat saMkhyA atra kumArge doSAH saMtIti yovaktumidityarthaH // sa pumAn aMgojalaM aMnodheraNavasya pramiset // zyadatrAMna iti culukAditiH saMcikhyAset // jaladhijalAmitsAnidarzanena duradhvadoSApAmasaMkhyeyatAsiyA Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA : - aparituSyan vivakSitatadAnaMtya cikhyApayiSayA nidarzanAMtaramAha // arthaH-eTale A kumArgane viSe dopanI ATalI saMkhyA be, ema je kahevA zche le (eTalo artha The) te puruSa samuAnA jaLarnu pramANa kare je A samuamAM ATaduM jaLa , eTale aMjali Adikavake kahevA zche, je samunuM jaLa ATalI aMjaliyo pramANe . samunanA jaLanI pramANa karavAnI JchAnuM dRSTAMta dekhAmayu teNe karIne duSTa mArganA doparnu asaMkhyAtapaNuM lika thayuM teNe karIne saMtoSa na pAmatAM graMthakAra vaLI te doparnu anaMtapaNuMDe ema kahevAnI zcAe bIjuM dRSTAMta kahe . TIkAH-sakalagaganollaMghanaM padasyAM samayAMtarikSAMtaprApaNaM veti pakSAMtare vidhitset cikIt // ayaM ca nidarzanA nAmAlaMkAraH // yatra prAkaraNikAprAkaraNikayoH parasparaM saMbaMdhA nAbAduSamAyAM paryavalAnaM sA nidarzaneti tallakSaNAt // arthaH samasta AkAzanuM balaMghana pagavane karavA che evoke, ema vIjA pAne viye artha yo e nidarzanAnAme akhaMkAra thayo. je jagAe varNana karavA yogya je vastu tathA tethI vIjI vastu e veno paraspara saMbaMdha nathI e hetu mATe upamAne vipe paryavasAna tharbu te nidarzanAlaMkAranuM lakSaNa . Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - artha zrI saMghapaTaka ttiikaa-|| ymuktN|| alavastusaMbaMdha upamA parikalpaka iti tadana prAkaraNikAprAkaraNikayoduradhvadoSadoSasaMkhyAvivakSaNajaladhijalapramitsayorduravvadoSasaMkhyAvivakSaNasakalagaganovaMdhana vidhitsA yo pRthakpRthagviSayatvAdanyonyAsaMbaddhayorupamAyAM pryvsaan| sAgarAMnaHmitseva ca sakalagaganovaMdhana vidhitseva vA prakRtapuruSeNa puradhvadoSasaMkhyA vivakSA // . arthaH-te kaDaM je je, upamAnI parikalpanA karanAra vastuno saMbaMdha jemAM hoya te nidarzanAlaMkAra kahIe, mATe A jagAe varNana karavA yogya ne avarNana karavA yogya evA je puSTa mArganA doSa kahevA te tathA samujanA jalanuM mAna karavU te bernu athavA puSTa mArganA doSanI saMkhyA- kahe tathA sakala AkAzanuM navadhana karavAnI zvA e benA viSaya jUdA jUdA , te hetu sATe e bene paraspara saMbaMdha nathI teyo upamA alaMkArane viSe ernu paryavasAna , kema je samukha jalano pramANa karavAnI icchA jevI ne athavA sakala AkAzane ulaMghana karavAno icchA jevI tevI puruSane AcAlato liMgadhArIno karelo duSTa pravAharUpa mArganA doSanI saMkhyA karavAnI icchA . eTale paramArtha e je je e mArganA doSanI saMkhyA karI zakAya evI nathI. TIkA:-tato'yamarthaH // // yathA sAgarAMno'tijyastvAt ' pramAtumazakyaM sakalagaganovaMdhanaM vAnaMtyAdidhAtumazakyaM tathA durastrasya mahAmithyAtvarUpasya lokottaraviruSmAsamaMjasaMceSTita Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ awan atha zrI saMghapaTTakA - PanamaARA M zatasahasrasaMtRtatvAnadoSasaMkhyApyati baahulyaaktumshkyeti|| zrato digmAtramevodAhRtaM // tAvanmAtreNApi keSAMcit puNyAsmAnAM mohApohena satpathAcyupagamo naviSyatIti dhiyeti vRttArthaH // 35 // arthaH-te hetu mATe A artha sasphuTa je je,jema sAgaratuM jala atize mATe tenuM pramANa karavA samartha, nathIthavAtuM. zrathavA samasta AkAzanuM bavaMdhana karavA samartha nathI thavAtuM. kemaje te anaMtu e hetu mATe; tema duSTa mArganuM mahAmithyAtvarUpapaNuM te lokottara viruka je aghaTIta artha tenAM seMkamo tathA hajAro teNe sahita le mATe te doSanI saMkhyA paNa ati ghaNI mATe kahI zakAtI nathI, e kAraNa mATe Adiza mAtra dekhAmI ne teNe karIne paNa keTalAka puNyAtmA prANIne mohano nAza thaze teNe karIne sanmArganI prApti thaze, evI bur3iye karIne A kayu. e prakAre zrA kAvyano artha thayo. // 35 // TIkAH-janUktanyAyena liMginazcedyatayo na navaMti // ta. hina saMsevakvacitsaMmatizratotaladApanAjo ytyo'drshnaat| tathA ca jJAnadarzanAcyAmeva jagavatIrthamanuvartata iti manyamAnaM mUdaMprati liMginyaH pakSAMtarasaMsUcakena tathA zabdenAMtarAparya saMprati vartamAnatayA kAlocitayatilakSaNalahitAn suvihi. tayatIn pratipAdayannAha // arthaH-tarka karI kahe ve je, pUrve kahyo e nyAye karIne Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapakA liMgadhAri jo yati na hoya to A kAlA koI jagAye siddhAM. tamI jevAM bakSaNa kahyAM meM, tevA lakSaNa vALA yati nathIja kemake tekA lakSaNa vALA yati ko jagoe dekhAtA natho, e hetu mATe. vaLI jJAna darzane karIne je jagavatUnuM tIrtha varte meM, ema jANaMtA ziSya pratye liMgadhArI vinA zAstra lakSaNathI maLatA AvatA evA suvihita yatiyo , eprakArano pakSAMtarane japavanAra tathA zabda madhye mUkI vartamAna kALamAM ucita evA yati lakSaNavame sahita suvihita yati le ema pratipAdana karatA satA kahe . tathAca // malakAvyam: na sAvadyAnAyA na, bakuza kuzIlocita yati / "kriyA muktA yuktA, na madamamatAjIvana nyaiH|| na saMkvezAvezA, na kadanninivezAna kapaTa / priyA ye tedyApi syurida, yatayaH sUtraratayaH // 36 // TIkA-tatheti yathA saMprati nUyAMso liMginaHsaMti tathA tena prakAreNa viralAHsuvihitA aMpItyetadevAha / / tedyApi syuriha yataya iti saMbaMdhaH ||aamnaayo guruziSyapratiziSyAdikramaNa saMpradAyaH sAvadyaH prAgvarNitaudezikanojanAdyupatnoMgAdeH sapApa AmnAyo yeSAM te tathA nAteSAM niSedhaH / adhunAtanarutyauhe zilojanacaityavAsAdinA sAvadyasaMpradAyavaMto yena navaMti tathA // Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya zrI saMghapaTaka MAmawwmannamam wM arthaH te prakAre nathI eTale jema vartamAna kALe paNA siMgadhArIne, te prakAre suvihita nathI. suvihita virala De, paNa suvihitanI nAsti nathI. je hetu mATe adyApi eTale yA kALamAM paNa suvihita , e prakArano saMbaMdha yA kAvyamAM jANavo. thAmnAya je ziSya tenA ziSya ityAdi kramano saMpradAya te pUrve kaDaM je nare zika jojanAdikanuM jogavaq teNe karIne sAvadha thaelo eprakArano nathIthAmnAya jemano evA, eTale zrAkALanI ruDhIye naddezikannojana tathA caityavAsa ityAdike karIne sAvadha saMpradAya vALA je nathI te. TIkA: bakuzaMzavalamaticArapakena samalaM prakramAcAritraM / / tatazca vakuzacAritrayogAtsAdhavopi bakuzAH // te ca dvidhA / / napakaraNadehaledAt / / tatropakaraNavakuzA yevarSApratyAsattimaMtarepApi kadAcitrAdikaM dhAvaMti zladaNAyaMzukAdi ca jighRdaMti kadAcit paridadhate c|| arthH--|| tathA vakuza ketAM zavakha eTale aticArarUpI kAdavavame meDhuM thaevaM cAritra, tenA yogathI sAdhu paNa vakuza kahIe, te sAdhu ve prakAranA , temAM ekato upakaraNa nedathI zrane vIjA deha jedathI, temAM napakaraNa vakuza tene kahIe je varSAkAla samIpa yayA vinA paNa kyAreka vastrAdikane dhue tathA jINAM sArAM ityAdi guNa yukta vastrAdikane gRhaNa karavA che. tathA kyAre tenU bhAraNa paNa kare. TIkA:-pAtradaMgakAyapi ghuSTaM telAdimrakSaNopAritateja. Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya bhI saMghapaTTakA AAAAAAM ANA skaM ca dhArayati / / upakaraNamapyatiriktaM prArthayate iti // dehavaku. ' zAstu yeka caraNanakhAdIn kadAcininimittaMjUSayaMtIti / ime. ." cahividhA api ziSyAdiparivArAdikAM vijUti tapaHpAMmityA dinajavaMca yazaHprArthayate tadAsAdanena ca pramodate bedAhazcAti. cArairbadantiH zabalitA api karmakSayArthamudyatA ityAdi lakSaNa "yuktA bakuzAH // ___ arthaH-tathA pAtrAM tathA dAMgo ityAdika paNa ghazelA telAdike copamelA jhaLajhaLATa evAM karI dhAraNa kare bhane adhika upakaraNa paNa prArthanA karI rAkhe. have deha bakuza to tene kahIe, je hAthapaganA nakhAdikane kyAreka kAraNa vinA paNa zojAve. e be prakAranA bakuza paNa ziSyAdi parivArarUpI vinatine tathA tapathI nutpanna thaenu tathA paMmitapaNAthI utpanna thaevaM je yaza tenI prArthanA kare bhane te maLavAthI rAjI thAya ane udane yogya evA ghaNA a. ticAravame zabaLa thayA ne eTale yukta thayA topaNa karmakSayane arthe udyamavaMta be, ityAdi lakSaNa yukta hoya tene bakuza kahIe. ttiikaa-|| ykkN|| * * upakaraNadevacorakATThIrasagAravAsiyA niccaM // bakusabala yajuttA niggaMthA bAusA nnniyaa|| artha:-te vAta zAstramA kahI le je, upakaraNane tathA de. hane cokhA rAkhe tathA kyAreka RjigArava tathA rasagArave sahita Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA hoya tathA nitye ghaNuM zavaLa eTale ghaNuM malina beda prAyazcitta zrAve tyAM sudhI malina cAritra sahita evA je nirNaya te vakuza kahIe. TIkAH-tathA kutsitaM zIlaM caraNaM yeSAMte tthaa|| tepividhA // AsevanAkaSAyattadAt // tatrAsevanAkuzIlA ye jJAna darzanacAritratapAMsi kiMcikupajIvaMtikaSAyakuzIlAstu ye kodhAdiniH kaSAyaiAnAdiguNAn yuMjaMti athavA kapAyai jhAnAdIna ye virAdhayati / / javochedAyopasthitA apItyAdi khataNanAjazva kuzIlAiti tato vakuzAzca kuzIlAzceti iMjaH artha:---vaLI kutsita eTale niMdita le cAritra tejemanuM te kuzola kar3hIe. te kuzIla ve prakAranA le. temAM eka to AsevanA kuzIla tathA kaSAya kuzIla evA nedathI. temAM AsevanA kuzIla tene kahIe je, jJAna darzana cAritrane tathA tapane kA zrAjIvikA rUpe dhAraNa kare, ane kaSAya kuzIlato krodhAdi kapAye karIne jJAnAdika guNane jome (nekave) athavA kapAye karIne jhAnAdika guNanI je virAdhanA kare ane saMsArano nacheda karavA tatpara paNa thaelA ityAdi lakSAvAlA ne te kuzIla kahIe. tyAra paThI vakuza ne kuzIla e ve padano uMcha samAsa karavo. TIkA:-tepAmucitA yogyA yatikriyA pratyupekSApramArjanaprabhRtikA sAdhusamAcArI tathA muktA rahitA ye nanavaMtiprityahaM yatikRtya pamilehaNA pamanjaNA, nirikariyA loya jhuMjaNA cv|| Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) - atha zrI saMghapaTaka M pattagadhuyaNa.. vidyArA mila mAvassayAiyetyAdi // daza vidha cakravAlAdi sAmAcA cArIriNa ityrthH|| arthaH-temane yogya evI je muninI kriyA pamilehaNa pramArja Adi sAdhu samAcArI teNe rahita evA je nathI eTale nitye sAdhu samAcArIye yukta . sAdhune nitya karavA yogya evI kriyA je.pa. milehaNa ityAdi. TIkA-zratraca pulAkaniyasnAtakaparihAreNa yadukuza kuzIlocitakriyAyuktayatigaveSaNaM tareva sarvatIrthakarANAM tIrthapravRtteH sabajiNANaM jamA, bakuzakuzIlehiM vaTTae tittha, mitivacanAt // tathA na yuktA na spRSTA mado jAtyAdijirAtmo. karSapratyayaH mamatA gRhasthAdiSu pratibaMdho mamaite yogakSemaM vahati tato yadyamISAM kvApyaniSTaM na saMpadyate ityAdi snehena tatasukha duHkhAnyAM yaterapi tamatteti yAvat // artha:-zrA jagAye pulAka nigraMtha tathA snAtaka e sarveno tyAMga karI je bakuza kuzIlane yogya evI je kriyA teNe yukta evA yati khoLI kADhayA tenuM kAraNa eje, bakuza kuzIlavameja sarva tIrthakaranA tIrthanI pravRtti thAya , e hetu mATe. te kaDaM jai, sarva jinanA tIrthane bakuza kuzIla vRddhi pamA De evA vacanathI, vaLI te bakuza kuzIla kevA De ? to potAnA utkarSane jaNAvatAra jAtyAdika je mada te jemane sparza karI zakatA nathI, tathA gRhasthAdikane viSe pratibaMdha eTale yA zrAvaka to mAna le mAro yoga kema Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka: - (647) ... MarwarranaMaN - . *M AMA .. . . . . . MARA ... . kare . e prakAre gRhasthAdikane viSe je mamatA, tethI ema thAya le je zrA zrAvakAdikanuM kyAre parA aniSTa eTale mATuM na thAna, ityAdika snehe karIne yati paNa te zrAvakanA sukhavase sukhI thAya , zrane mukhavame duHkhI thAya . eTalo nAvArtha , mATe te gRhastha sAthe paricaya rAkhatA nathI. TIkA:-AjIvanaM AjIvikA nirvAhastasmAd nayaMtadnAvasaMjAvanayA jItirahinirviditazai sthivyAH siddhAMtAdhyayanAdivirahitA vA gRhasthacaMdo'nuvRtti vinA niHspRhatayA zuddha prarUpayaMto vA etatkRtanirvAhAjAvena kathaM vayaM jIviSyAma ityA. adhyavasAya ityarthaH / tatazca madazcetyAdi chH|| arthaH AjIvikA eTale nirvAha tethI je jaya tenI saMjAvanAye karIne je jaya, eTale gRhastha lokoye jAeyu zithisapaNuM tejemanu, athavA siddhAMtanuM je adhyayanAdi teNe rahita athavA gRhasthanI anuvRti vinA niHspRhapaNe zuddha prarupaNA karatAM e zrAvaka nirvAha nahIM kare to ApaNe kema jIvIe ityAdi adhyavasAya, eTalo artha jArAvo, tyAra paTho mada pada sAthe cha samAsa thAya. TIkA:-taimahAsatvAnAM hi svajanadhanaputra kalatrAdisaMgatyAgena pravrajyAgrAhiNAM kutastyo gRhasthAdipu mamatAdyavakAzaH klIvAnAmeva tadnAvAt // evaM ca sati mamatAdinivarjitAH // tathA saMjhezaHzvavivinnamavAhatayA pratIyamAno rojAzyavasAya. Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (644) atha zrI saMpapaTTakA -MAM . MAM - - stasya AvezaHAvegaHnatkarSoM yeSAmitivyadhikaraNo bahuvrIhiH tathA yena vNti|sNjvlnkssaayodytven teSAM tannibaMdhanaprathamAdikaSAyodayAnAvAt // arthaH-te mahA satvavaMta puruSo svajana. tathA dhana tathA putra tathA strI ityAdika saMgano tyAga karIne pravrajyA gRhaNa kare ne temane gRhasthAdikane viSe mamatAdika thavAno avakAzaja thato nathI eTale tevA mahAMta puruSo gRhasthAdikane viSe mamatA kareja nahIM, eto napuMsakaneja gRhasthA dikane viSa mamatA thAya e hetu mATe. e puruSo evA ne tethI mamatAdika varjita kahyA. vaLI saMkleza kahetAM avijinna pravAha paNe jagAto je rauja adhyavasAya, tenA je Aveza kahetA vega te 2 jemane e prakArano vyadhikaraNa bahuvrIhi samAsa karavo, te prakAranA je nathI. kema je te bakuza kuzIlane saMjvalana kaSAyano udaya De paNa te madAdinA kAraNa jUta je prathamAdi kaSAya eTale anaMtAnubaMdhi Adi kaSAya teno udayana nathI e hetu mATe. TIkA-na kadAnninivezAH anAjogAdinA anyathAkAraM svayaMprajJate zrajyupagate vAvastuni kutsitamAnasAgrahavaMto ye na , javaMti tanimittajanaraMjanApariNAmAlAvAt // mamatAjIvana nayAdayazca sAdhutvavAdhakatvAyatInAM sarvathA heyA evetyatasteSAmiha niSedho vizeSaNa pradarzitaH // ___ arthaH kutsita AgrahavAlA nathI eTale ajANapaNe thaH - Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka A-AMAMAmane - MARA nyathA prakAre vastu kahyAmAM Ave athavA aMgikAra karavAmAM Ave to jemane kadAgraha nathI. kemaje te kadAgraha kAraNarUpa je mithyAnimAna te temane viSa nathI e hetu mATe. vaLI te vakuza kuzIla kevA je? to jemane kapaTa vAhAluM nathI evA eTale mAyA pra. dhAna je anuSTAnI kriyA tene viSe tatpara evA nathI. kemaje te mAyA kapaTa De kAraNa jetuM evaM je lokaraMjana pariNAma teno anAva , mamatA tathA AjIvikA tathA jaya ityAdika sAdhupaNAnA vAdhaka be, e hetu mATe yatine sarvathA prakAre e tyAga karavA yogyaja De e hetu mATe temano niSedha A jagAe vizeSe karI dekhAyo / ttiikaa:-|| yamuktaM // evaM ca saMkilihA, mAihAmi nica tbicaa|| AjoviyanayaghatthA, mUDhA no sAhUNo neyA / / arthaH-te vAta zAstramA kahI ve je e prakAre mAga zradhyavasAyavALA tathA. TokA:-ya evaM guNagaNopetAste yatayaH sAdhavaH adyApi susAdhuvirahitayAzaMkite upamAkAlepi zrAstAM upamasuSamAdAvityapi zabdArthaH syunaveyuH iha pravacane sUtraratayaH siddhAMtAdhyayanAdhyApanavyAkhyAnazravaNaparAyaNAH adhyayanAdikartavyatAviSayatayaiva teSAM zAstrIyazidAzravaNAt // Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ayaM zrI saMghapaTaka artha:-je e prakAre guNagaNe sahita le te sAdhu . A kALamAM paNa eTale susAdhuno viraha jemAMDe evI AzaMkAe sa. hita evo A duSamA kALa tene viSe paNa susAdhu hoya to uSama sukhamAdika bIjA kALamAM hoya temAMzuM kahe ! e prakArano api zabdano artha .zrA jinazAsanane viSe sUtrane viSe prItivALA eTale sikAMtanuM jaNa naNAva, kehevU, sAMjaLa tene viSe tatpara evA, kemaje siddhAMtanuM jaNavU ityAdi temanI zikSA zAstramA sAMjaLIe bIe e hetu mATe. ttiikaa-|| yamuktaM ||shaastraadhyyne cAdhyA pane ca saMciMtane tathAtmani ca ||dhrmkthne ca satataM yatnaH srvaatmnaakaaryH|| na tu bigina va pravAdinamArajya vyvhaarmNtraadipryogttpraaH|| etena teSAmunmAdAdyanAvaH pratipAditaH // mahAtmanAM sUtrAdyadhyayanAderevaM phalatvAt // etena saMtyeva saMprati yathoktalakSaNanAjo yatayo'darzanAdityAdi yadAzaMkitaM tadapAstam // arthaH-te vAta zAstramA kahI ne je, sAdhue zAnuDhe jaNa tathA naNAvaq tathA ciMtana kara tene vive tathA AtmAno vicAra karavo tathA dharma saMnaLAvavo tene viSe sarva prakAre niraMtara yatna karavo. paNa liMgadhArInI peThe je divasathI pravajyA lodho te di. vasane AraMjI vyavahAra karavo tathA maMtrAdiko prayoga karavo tene viva tatpara nayA thatA. e vacana karyu teNe karIne te suvihita sA. dhune unmAda Adi doSa nayo ema pratipAina kayu, moTA puruSone Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 atha zrI saMghapaTTakA - - sutrAdikanuM jagavU ityAdikatho e prakAratuM phalapaNuM thAya ne e hetu mATe, e kachu teNe karIne A kALamAM paNa zAstramA kalAM je lakSaNa teNe sahita evA yati ja. pUrve prativAdie niSedha kayoM ito je A kALamAM zAstrokta lakSaNavALA sAdhu nathI, kemaje te dekhAtA nathI. ityAdi je AzaMkA karI itI tetuM khaMgana kayu. TIkA:-kAlAdidoSAt prAyazastathAvidhayatInAmadarzane pi kvApi tena sNtiitynaashvaassthkrtumyogytvaat| // yamuktaM // kAlAzdosa kahavi, javi dIsaMti tArisA na j|| savattha tahavi nachiti neva kujjA annaasaasN|| arthaH-kAlAdi doSathI vahudhA te prakAranA yatituM nAma dekhAma ko jagAe thatuM nathI teNe karIne te prakAranA suvihita sAdhu nathI e prakArano vizvAsa rAkhavo te ayukta ne e hetu mATe te vAta zAstramA kahI hai, jo kAlAdi dopathI kadApi te prakAranA satpuruSo dekhavAmAM AvatA nathI topaNa sarva jagAe tevA satpurupono vicheda thayo te e prakArano avizvAsa na rAkhavo. TIkA:-zrAtIrthamAgame vakuzakuzIlAnAmanuvRtizravaNAt // yadAha ||n viNA tityaM niyaMhiM nAtityA yniyNgyaa|| ukAyataMjamAyAva tAva aNusajjaNAduemiti // bakuzakugI. Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) + atha zrI saMgha paTTakA AAAAAAA :- layoranuvRtiriti tatra vyAkhyAnAt ||tthaac jhAnadarzanAcyAmeva saMprati tIrthamiti bruvANasya javataH praayshcittaaptteH||ydaah // . kesiMciya aeso, dasapanANe hi vaTTae titthN| vulenaM ca caritaM, vayamANe nAriyA cauro // asagrahAttadanitazcasaMghabAhyatva prasaMgAt // . . // yamuktaM // jo jaNa nasthi dhammo, naya sAmazyaM na cevaya vyaaii|| so samayasaMghabajjo, kAyavo samaNasaMgheNa // arthaH-e vAta zAstramA kahI le je asat zrAgrahathI te vAtane na batA je puruSo tene saMgha bahAra karavAno prasaMga je. te vAta zAstramA kahI je, jo koi ema kahe je dharma nathI, sAmAyika nathI, vratAdi nathI to te puruSane zramaNasaMghe zramaNa saMghathI bAhAra kADhavo. . . "TIkAH tasmAtsaMtyadyApi viralAH prAgvarNitaguNA munayaH . ydaah| tAjAsarAsigaha vihu-rievi taha darikaNevizha rirne| ani ciya jA titthaM, viralatarA kei muNapavarA // itivR. tArthaH // 36 // arthaH--te mAre zrA kALamAM paNa pUrve jenA guNa varNana karyA evA muni virala be. te vAta zAstramA kahI le je Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. atha zrI saMghapaTTakA (653) Daraunar.kamanaana MPAN .. Armer MAN TIkA--tadevaM puHSamAyAmapi suvihitayatisattAM vyavasthApya sAMprataM sAmAnya vizeSaguNavattayA teSAmeva vaMdanIyatAM pradarzayannAha / / artha:-te hetu mATe duHSamA kAlamAM paNa suvihita yati , ema sthApana karI have sAmAnya vizeSa guNayuktapaNe temanuja vaMdanIyapaNuM ne eTale vaMdana karavA yogya te suvihita yatijale ema dekhAmatA utA kahe . // 36 // / / muulkaavym|| saMvinAH sopadezAH zrutanikaSavidaH kssetrkaalaadypekssaa| nuSTAnAH zUjhamArgaprakaTanapaTavaH praastmithyaaprvaadaaH|| vaMdyAHsatsAdhavo'sminniyamazamadamaucityagAMnIryadhairya sthairyodAcAryacaryAvinayanayadayAdAkSyadAkSiNya punnyaaH||37|| TIkAra-vaMdyAH sattAdhavo'sminiti saMbaMdhaH // saMvinA. mokSAnilASukAH navanIravo vA // natu paralokavaimukhyenehaloka prtivddhaaH|| evaM vidhA apisvanistArakA eva naviSyati // tathA ca kiM tairityata Aha. arthaH-yA jagatamA je susAdhu ve te vaMdanIka ne, e prakArano saMbaMdha jANavA. te sunAdhu kavA ve? to modanA anilApI zra Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA M ANMmmm thavA saMsAratho naya pAmatA evA paNa paralokanA kAryathI vimukha thA lokamAM baMdhAelA nathI e prakAranA . to paNa potAnA tAraka haze te mATe te vame zuM? evI AzaMkA karI uttara kahe je. TIkAH--sopadezAH dharmadezanAtatparAH natvAlasyasAtazIlatvAdinA tadvimukhAHtaM vinA navyopakArAnAvAttasya cAvazyaM yatinA vidheytvaat|| anyathAtmaMjaritvamAtraprasaMgAt yathA kathaMcit tadnlavamuktigAmukenApi kRtakRtyena jagavatA navi. kopacikIrSayA tadAdaraNAt arthaH-je susAdhu kevA ? to dharma dezanA karavAmAM tatpara . paNa ALasa tathA sAtAsukha zIlapaNuM ityAdike karI dharma dezanAthI vimukha nathI, kemaje te dharma dezanA vinA javya puruSano napakAra thato nathI e hetu mATe, ne te javya puruSano upakAra yatie avazya karavA yogya ne, jo ema na hoya to te yatine nadaraMjarIpaNAnoja prasaMga Ave eTale te yati peTannarAja kahevAya paNa paropakArI na kahevAya, kemaje teja navamAM mukti janAra ane karavA yogya je kArya te jeNe saMpUrNa kayu be evA jagavate, navya prANIno upakAra thaze ema dhArI dharma dezanAno Adara kayoM ne e hetu mATe. TIkA:-glAnAdinApyAcAryeNa dharmavyAkhyAnamavazyaMkartavyamityAgame' nidhAnAJca // // yadAha // , . doceva mattagAi, khele kAzyasado sagassucie // : . evaM vido vinicaMvarakANijJAci nAvatyo / .. Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ayaM zrI saMghapaTTakA - A rm wrrawwws Mranwwwwwwwwwwmmmmm - - arthaH-AcAryAdika glAna hoya to paNa teNe dharma vyAkhyAna avazya karavaM, e prakAre AgamamAM paNa kaDaM . te Agama vacana A prakAre je je TIkAH-zrutanikaSavidaH AgamarahasyanipuNAH // etena gItArthatayA dharmakathAdhikAritvamAha // agItArthasya tadayogAt // yadAha / / kusumayasuINamahaNo vi viboharja naviyapumarIyANaM // dhammojiNapannato, pakappajazNa kaheyavo // arthaH----AgamanuM rahasya jANavAmAM ati mAhyA, e kaDaM teNe karIne emane viSe gItArthapaNuM e hetu mATe dharma kathAna adhikArapaNaM je ema kahe, ane je gItArtha nathI te dharma kathAnA adhIkArI nathI. TIkAH-evaM vidhA api svayaM kriyAzithilA naviSyatItyata zAha ||detrkaalaadypetN asmin ketre amusmin kAle Adi zabdAcarIrabalAdigrahaHevaM vidhe ca bale sati vidhIyamAnametadanuSTAnamasmAkamAtmasaMyamazarIrayoravAdhakaM navoSyatIti deza samayabalAnusAryanuSTAnaM vihArakramAdikriyAkAMmaM yeSAMte tathA arthaH-e prakAranA De to paNa pote suvihita sAdhu kriyA zithila haze, evI zaMkAno nAza karatAsatA.kahe je, yA kSetrane vipe zrA kALane viSa Adi zabdavame zarIra baLAdikarnu paNa grahaNa kara eTale A prakAra vaLavate karavA mAMge, ApaNuM anuSTAna Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. atha zrI saMghapaTaka Atma saMyama zarIrane bAdhaka nahI kare, e prakAre deza samaya baLane anusaratuM je anuSTAna eTale vihAra kramAdikriyAkAMma te jemane be evA. TIkA--tathA anena padayena jJAna kriyAnayAnugAmitvaM teSAM niveditaM / / tatpradhAnatvAdIkSAyAH kevalayoraniSTaphalatvA. nidhAnena samuditayoreva tayoH paMgbaMdhayoriveSTaphalasAdhakatayA tai riSTatvAt / / // yadAda // hayaM nANaM kiyAhINaM yA annANa kriyA / / pAsaMto paMgulo dahro dhAvamANo ya aMdhana // artha----vaLI te suvihita sAdhune A be padavame jJAna kri. yAne anusaravApaNuM ema dekhAmayaM kemaje divAne jJAna kriyAna pradhAnapaNuM ne e hetu mATe, ekatuM jJAna ane ekalI krIyA aniSTa phala kaDaM ne bhATe e be ekagaM hoya tyAreja pAMgalo ne aMdha e benI peThe iSTa phalanuM sAdhakapaNuM temaNe mAnyu je. te vAta zAstramA kahI be, je kriyA vinAnuM jJAna te hona . ane jJAna vinAnI kriyA lete hIrA ne jema pAMgaLo vanamA dAvAnalane dekhato hato to paNa dagdha thayo ane AMdhaLo domato hato to paNa dagdha thayo tema ekaDhuM jJAna athavA ekalI kriyA te e prakAranuM . TIkA:-saMjogasiddhIe phalaM vayaMti,nahu egacakeNa raho payAzAaMdho ya paMgU ya vaNe samicA te saMpauttA nagaraM pvitthaa| artha:--mATe benA saMyogamAM siki phala rathu be, ema Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTaka moTA puruSa kahe je. eka cakravake ratha cAlI zakato nathI. AMdhaLo ne pAMgaLo vanamA ekatA maLyA to nagaramAM pega tema jJAna kriyA e be ekane viSe hoya to sica thAya, te upara e aMdhapaMgU nyAya jANavo. AMdhaLA upara pAMgaLo bege tyAre bAMdhaLAnA paga ne pAMgaLAnI AMkho e be eka manyAM to dAvAnaLathI ugarI nagaramAM sukhe pega. TIkA:-evaMrUpA api kutopi kadAgrahagaralodgArAdutsUtraM prajJApayoSyaMtItyata Aha // zuddhamArgaprakaTanapaTavaH // yathArthazrutapathaprakAzanacaturAH // aNIyasopyutsUtrapadasya dAruNaM vipAkaM vidaMtaH kathamapi te tanna vadaMtItyarthaH arthaH-e prakAranA te suvihita sAdhu le topaNa kyAreka kadAraharUpI pheranA unakArathI utsUtra prarUpatA daze evo AzaMkA karI teno uttara vizeSaNadvArA kahe . je, te suvihita sAdhu kevA je? to yathArtha siddhAMtanA mArgano prakAza karavAmAM catura ,atize thoDaM paNa utsUtra padanuM jASaNa thAya to teno dAruNa vipAka ne ema jANe ne mATe ko prakAre paNa te utsUtrane natho bolatA e. Takho artha be. TIkA:-ataeva kathaMcit karmadoSAcaraNa karavAlasenApi zuddha eva mArgaH prarUpaNIyaH / / // yamuktaM // hujja hu vasapappatto, razIraduvalayA asammattho / caraNakaraNe asujhosujhaM samAM para vijjA // Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158) - aya zrI saMghapaTTakA wwwwwwwwwwwww arthaH-eja hetu mATe koi prakAranA karma doSayI caraNa karaNamA bAlasu hAya teNe paNa zurU mArganIja prarUpaNA karavI, te vAta zAstroM kahIje. TIkA:-tathAvidhasyApi zuddhapathaprarUpaNAt pretya bodhiprAptyA kacitsaMsArapArAvAra nistArAt // azupathaprarUpakasya puSkarakriyAkAriNopyamutra bodhihatyAnaMtanavanirvanainAt ||shrtev tAhazasya darzanamAtramapi zrute nivAritaM / / arthaH tevo ye topaNa, eTale kriyAtraSTa De topaNa zuddha mArgano prarUpaka De, e hetu mATe maraNa pAmyA paThI samakIta pAmIne ko prakAre saMsAra samujano nistAra karaze, ane azuddha mArgano prarUpaka De, ne te jo puSkara eTale ati AkarI kriyAno karanAra ke to paNa paralokamAM, samakIta nAzathavAthI anaMtA nava jramaNa karaze e hetu mATe, tevAnuM darzana mAtra paNa siddhAMtamA nivAraNa kayu je. 'ttiikaa:-|| yadAda // umaggadesaNAe, caraNaM nAsiti jigvriNdaannN|| vAvannadasaNA khalu, nahulaptA tArisA dttuN|| zrataH zukrapathameva te prathayaMtiAeta eva prAstamithyApravAdAH svapake nirAkRtotsUtroccAvacavaktavyatAH parapaketu nirastaprAvA kukmtaaH|| baMdyA yathAI prAdazAvarttavaMdanAdinApraNamanIyAH // Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - atha zrI saMghapaSTaka (159) satsAdhavaH suvihitayatayaH // asmin jinazAsane duSyamAkAle vaa|| arthaH-e hetu mATe zuddha mArgane te suvihita sAdhu je te vistAra pamAnaze, mATe te kevA le ? to nAza karyA ne mithyAtvanA khoTA vAda te jemaNe evA eTale potAnA pakSamA utsUtra saMbaMdhI kAMza paNa nASaNa te jemaNe nivAraNa kayuM be evA, ane parapakSamA eTale anya darzanImAM te te darzana saMbaMdhI pravAda eTale viparIta vAda, tejemaNe khamana karyA be evA samartha, vaMdana karavAyogya, eTale jema ghaTe tema bAdazAvarta vaMdanAdikavame namaskAra karavA yogya evA zrA jinazAsanane viSe athavA kuSamA kALane viSe suvihita yati va je. ttiikaaH-|| yajuktaM // te ya balakAladesANu sAripAliyavihAraparihArA / isisadosatte vihu, nattIbahumANa marihaMti // niyamo avyAdyanigrahaH zamaH kaSAyanigrahaH dama iMghiyavazIkAraH aucityaM sarvatra yogyatAnusAreNa vinayAdiprayokatvaM, gAMnIryamaladayapadainyAdivikAratvaM // arthaH-vaLI niyama kahetAM avyAdi anigraha tathA ka. pAyanigraha tathA iMjiyonuM vaza karavu tathA sarva jagAe yogyapaNAne anusAre vinayAdikatuM karavApaNuM tathA harSa tathA dInatAdikanA vikAratuM na jaNAvApapuM. Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - aya bhI saba paTakA namaAAAAAAMKARAM - TIkAH- yamuktaM // yasya prajAvAdAkArAH, krodhaharSajayAdiSu // nAveSu nopalakSyate, tadgAMnIryamudAhRtam / / arthaH-teja gaMjIrapaNuM tenuM lakSaNa zAstramA kaDaM le je krodha tathA harSa tathA laya ityAdi jAva pragaTa thaye ute je gaMjIrapaNAnA prastAvathI AkAra 1LakhyAmAM na Ave tenuM nAma gaMjIrapaNuM kahuM . TIkAH-dhairya vipatsvapicetaso'vailavyA sthairya vimRzyakArya kAritvaM / audArya vineyAdInAmadhyApanAdiSu vipulaashytaa|shraarycryaa satpuruSakramavRttitA / vinayo gurvaadissvtyutthaanaadiprtipttiH| nayo lokalokottarAviruddhavartitvaM / dayA dusthitAdidarzanAtiHkaraNatvaM / dAdayaM dharmakriyAsvanAlasyaM / dAkSiNyaM sarala citttaa|tto iMchaH enirguNaiH puNyA pavitrA manojhA vAsAdhavo vaMdanAstIti vRttArthaH // 3 // arthaH-tathA vipattine viSe paNa cittarnu avikalapaj tathA vicArIne kAryanuM karavAparyu tathA ziSyAdikane jaNAvavAdi. kane viSe vizALa AzayapaNuM tathA satpuruSanI rIte vartavApaj tathA gurvAdikane viSe sanmukha nagarI nahu~ thaq ityAdi vinaya kara vApaNaM tathA loka lokottarane avirupha vartavApaNuM tathA koznI du. dazAdika dekhone komaLa aMtaHkaraNaraNuM tathA dharmakriyAne viSe mALasa rahitapaNuM tathA saraLa cittapaNuM, eTalA guNavake pavitra za. Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . atha zrI saMghapaTTakA AAWAAAAAAA AAA AAMA thavA suMdara evA sAdhu je te vaMdanAdika karavA yogya , e prakAre A kAvyano artha thayo. // 3 // TIkA:- // sAMprataM prakaraNakAraH prakaraNaM samApnuvanniSTa devatAstavabadmanA'vasAnamaMgalaM sUcayaMzcakrabaMdhena svanAmadheyamAvirvinAvayiSurAda // artha:-have prakaraNanA kartA puruSa prakaraNane samApta karatA batA iSTadevanI stutinA miSathI nehA maMgalAcaraNano sUcanA karatA utA cakrabaMdha kAvye karIne potAnuM nAma pragaTa karatA batA kahe be. // mUla kAvyam // vijrAjiSNumagarvamasmaramanAzAdaM zrutollaMghane / sadjJAnAmaNiM jinaM varavapuH shriicNshkiaaneshvrm|| vaMde varNyamanekadhA suranaraiH zakreNa cainshcidN| daMnAriM viSAM sadA suvacasAnekAMtaraMgapradam // 38 // TIkA:- jinaM vaMde iti sNbNdhH|| vighrAjiSNuM vijuvanA tizAyicatustriMzadatizayavatvenAtyaMtaM zonamAnaM ||agrv nalitAhaMkAraM // asmaraM mathitamanmathaM / / zrutovaMdhane siMghAMtAjhA tikame anAzAdaM AzAM manArathaM dadAti pUrayati AzAdaH na zrAzAdo'nAzAdastaM zrutAjJAtikramakAriNaH puMso naanumNtaarmityrthH|| Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (662) - atha zrI saMghapaTTakA MAAAAAAMAAMAMMA MA M Annawwwww - arthaH--janarAjane vaMdana karu lu e prakArano saMbaMdha je te jinarAja kevA be ? to traNa jagatane atikramaNa kare evA cotrIza atizaya teNe karIne asaMta zolAyamAna evA ane nAza karyo ne ahaMkAra jemaNe evA, nathI kAma te jemane evA, ane simAMtanI AjJA atikramaNa karanArano AzAne na pUranAra eTale siddhAMtanI AjJAne na mAnanAra puruSanI na anumodanA karanAra eTalo artha. TIkAH-sadjJAnAmaNi sadjJAnena kevalajhAnena lokA lokAvanAsakatvAd nAsvaMtaM jinaM tIrthaMkaraM // tathA // saba surA jazrUvaM, aMguThapamANayaM vinavijjA jiNA pAyaMgurUpadena sohae tNjdiNgaalo|| arthaH-vaLI jinarAja kevAne to kevalajJAne karIne dedIpyamAna, kemaje loka tathA alokane pragaTa kahI dekhAmanAra be, e hetu mATe vlii|| TIkA:-ityAdivacanena varA sarvAMgasulagA vapuHzrIH zarIrakAMtiH saiva caMjikA jagatojanapramodadAyitvAtkaumudI tayAnezvaraM nakSatranAtha caMDikayA caMDavaghyuH zriyA strIjagadAhlAdakamityarthaH vaMde stuve // arthaH-ityAdika vacane karIne sarvAMga suMdara evI zarI. ranI zojA eja caMDikA eTale caMdrakAMti jagat janane harSa utpanna karanAra le e hetu mATe, te zarIranI kAMti caMDasamAna eTale caMSamA potAnI kAMtivame jema lokone AnaMda kare , tema jinarAja. po. Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - artha zrI saMghapaTaka wmmmmmwww tAnI zarIranI zonAvametraNa jagatane AnaMda karanAra De eTalo artha . te jinarAjane graMtha ko kahe je huM vaMdana karuDaM. TIkAH--vayaM stutyaM anekadhA bahudhA asuranaraiH dAnavamAnavaiH zakreNa magho nAcaH samuccaye // enachidaM kalmaSasarva kaSaM // danAriM zAvyaniSTApakaM viduSAM vipazcittAM sadA sarvadA suvacasA madhuragirA // anekAMtaraMgapradaM kila jainadarzane trailo. ' kyavarti sakalaM vastujAtaM sadasannityAnityAdirUpatayA'nekAMtAtmakamanyupagamyate. arthaH-vaLI jinarAja kevA ? to aneka prakAre asara tathA manuSya tathA Isa, temaNe stuti karavA yogya evA cakArano samuccaya rUpI artha be, vaLI te jinarAja kevA je? to sarva pApanA nAza karanArA ne ane baLI zaThapaNAne nAza karanArA , vaLI vidyAnane niraMtara madhura vANIe karIne anekAMta mata rUpI raMgane ApanArA , jinadarzanane viSetraNa lokamAM rahelI sarva vastunA samUhane nityapaNuM tathA anityapaNuM ityAdi anekAMtarUpapaNe vastu kharUpane aMgIkAra karanArA le. TIkA:-tathaiva pramANopapannatvAt natu paratIthikavatsadevAsadeva vA // nityamevA'nityameva vetyAdirupatayaikAMtAtmakaM // tasya vicArAsahatvAtAtato'nekAMte'nekAMtAtmakavastuvAde raMgamanurAgaMpradatte natpAdayati yaHsa tathA tN||anekaaNtvaadnotyutpaadk Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3 ) * aya zrI saMghapaTTakA - MAN tarka zarkarA rasasyaMdinyA vAcA tayA jagavAna ne tabAdaM vyu. tpAdayati yathA vidhAMsaH zeSadarzanatyAgena tatraiva rajyata ityarthaH arthaH kema je temaja pramANa paNe sahita ne e hetu mATe paNa anyadarzanInI peThe sat athavA asat athavA nitya athavA anitya ityAdi ekaja svarUpa vastuhu~ ema ekAMtarUpapaNuM jaina darzanamAM nathI kemaje vicAra karatA tenuM pramANapaNuM nayI thatuM. te mATe aneka rUpa vastunA vAdane viSe anurAgane utpanna karanAra eTale anekAMta vAdane viSe prIti utpanna karanAra takarUpI sAkaranA rasane karanArI vANIvake lagavAn anekAMta vAdane vyutpanna kare le je prakAre vidhAna puruSo samasta darzanano tyAga karIne te anekAMta vAdane viSeja rAjo thAya ne eTalo artha // TokA:-cakramidaMcakrabaMdhaHmAghasamaM yAzyA varNanyAsaparipATyA mAdhakAvyasthacakra tathA mAghakAvyamidaMzizupAlavadha ityevaM rUpo nAma nibaMdhaH prAdurbhavati ||haapi tAdRzye veti maaghsmtiirthH|| arthaH-A cakra baMdha kAvya be. te mAgha kAvyanA jetuM , je prakAre akSara sthApana karavAnI paripATI mAghakAvyanA cakravaMdhi zlokamAM te prakAre ahI paNa . zizupAla vadha nAmano je graMtha tene mAghakAvya kahe , tenA jevo cakrabaMdha mATe mAgha samAna evo artha thyo| Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka Manamara..MAnnawww AAAAAAnamainAM ttiikaaH-|| tathAhi // prathamAvalayAkArANi zAMtarANi trINirekhAyugalAni vyavasthApyate ||tessaaNc trIeyaMtarAlAnijavaM. ti|| tataH srvaaNtrnaanirvRttaakaaraasNsthaapyte|| tsyaashcssttsudi| kuddhAcyA buddhAcyAM rekhAnyAMSarakAaMtyavalayAMtyArekhAMyAvat / / evametat SamakaMcakranavati // arthaH-teja dekhA je prathama valayane AkAre eTale golAkAra aMtara sahita traNa rekhA jugala sthApana karavAM emanAM traNa aMtrarAla thAya. tyAra par3I te sarvanI vacce nAnI goLa AkAranI sthApana karavI, tenI va dizAne viSebe be rekhAvame u.zrArAna karavI, bedA valaya ane bebI rekhA sudhI, e prakAre kare bate bA. rAnuM cakra thAya . TIkA:-tataekasya kasyacidarakasyAMtargatAMtyavalayAMtarAlevRtasya prathamAkaraM likhyate tato'dhastAhitIyamakaraM // tasyA dhastAna madhya valayAMtare tRtIyaM ||tto dhastAccaturtha paMcame tato dhstaadaayvlyaaNtraalessssttN| arthaH-tyAra panI kozka eka zrArAnI aMtargata valayanI bacce prathama akSara lakhavo tyAra par3I tenI nIce bIjo akSara khakhavo tenI nIce madhyama valayAnI vacce trIjo akSara lakhavo tyAra par3I nIce cotho pAMcamo adara lakhavo. tyAra paDI nIcalA valayanI bacce ko akSara lakhavo. Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (666) 8. atha zrI saMghapaTaka aamanaww TIkA:-tatodhastAt saptamASTamanavamAni // tatonAnIMdazamaM ||tt prathamAraka sanmukhArakAdAvekAdazavAdaza trayodazA'ni // tatastadupariSTAdAdyavalayAMtarAlecaturdazaM // tatastadupari paMcadazo'ze // tatastAparimadhyavalayAMtarAsaptadazaM // tadupa. riSTAdaSTAdazaM // tatajapariSvAdatyavalayAMtarAleekonavIzaM / evaM vRttasya prathamapAdorakachaye samApyate // evamanenakrameNa dvitIyavRtIyapAdAvaNyavaziSTArakacatuSTaya iti // nAradaraM trirAvatyate ||ttstRtiiypaadsyaatyaadrN caturthapAdAdyAkSaratayApunarAvArakazUnyAMtyavalayAMtare caturthapAdasyadvitIyatRtIyedare vyavasthApyate / tadanaMtaraMprathamArakAMtaH svavRttaprathamAkaraMcaturthapAdA. syaturyAkaratayAvaya'tatpuratArakazUnyAMtavalayAMtare paMcamaSaSTe akare likhyate // anenakrameNa tAvanneyaM yAvatRtIyapAdasyAMtyAvaraM taJcatRtIyavAramAvRttaMcaturthapAdasyAMtyAkSaratayAjJAtavyaM // ihacanAmabaMdhamata punarAvRttavarNAnusvArA yatho saMjavaM tdhgpNcmtyaagrimvnnessuyojyaaH|| atra jinavAnenagaNine daMcakrezatinAmabaMdhaH // sthApanAceyaM // etaccaivaM cakrAkara nyAsasvarupaM vyakta mapimugdha bodhanAya kiMciddarzita mitivRtArthaH // 30 // artha:--ityAdi cakrabaMdhI citramA akSara lakhavAnI rIta jANavI. yA kAvyamAM jinavaDanagaNIe A graMtha racyo be epra. kAre nAma baMdha , teno sthApanA lakhyA pramANe . A cakrAkaratuM svarupa pragaTa le topaNa bALajIvanA bodha sAru kAMka dekhAmayu le e prakAre A kAvyano artha bhayo / / 30 // Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI saMghapaTTakA (667) nanAmnamannamananwww - MmmnAAN - - TIkAH-evaMcAnena prakareNana saprapaMcaM mithyApathasvarupe prakaTite prannu zrI jinavabannasUrayaH kimityevaM prakaSTakRtyAligino javanniiMSitA iti kenApyupAlazAstasyaca prati vacanaM tasmaivadAmANavRtta dayenopanyastaM atastadapi pAtitvA prakRtAnu datraiva prakaraNAMtare nivaDaM // tadidAnI vyAkhyAyata ityAha / arthaH-e prakAre A prakaraNe karIne prapaMca sahita mithyAmArganuM svarupa pragaTa kare bate eTale samartha zrI jina vadvajasUrI je te zA vAste pRkaSTa vRttiye karIne liMgadhArIne doSavALA kare, ema kozke ulaMno Apyo tyAre teno uttara zrAgaLa kahIzuM evAM be kAvyo vase kahyo mATe te paNa A cAlatA prakaraNane upayogI mATe vIjA prakaraNamAM kahelAM ve kAvya tene yA prakaraNamA have kahe . // mUla kaavym|| jinapatimata urge kAlataH sAdhu vessai| viSayi nirani bhUte jasmaka mleccha sainyaiH / / sva vazajama janAnAM zekhalevasvagacche / sthitiriya madhunAtaira prathi svArtha sidhyai // 3 // TIkA:--jinapatimatameva nagavacAzanameva mithyAtvAdi vairivAra rakSA kSamatvAhaka mUlatvenaprati paradAsyatvA unnati .. Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) 16 atha mI sagha patA ANNNN Manmmmm.. - matvena purArohattvAcca'rgaprAkArastasmin anilUte upajhute vimaMbita ityarthaH // sAdhu veSai ligintiH artha:-nagavatanuM zAsana ne teja mithyAtvAdi vairInAsamUhathI rakSA karavA samartha De e hetu mATe, tathA va mUla mATe zatru mAtra kaya karavA samartha nathI thatA e hetu mATe unnativALo ne mATe duHkhe thArohaNa karavA yogya , evo je jinamata rUpI purga eTale kiTalo te liMgadhArIe parAlava kare bate eTale vinaM. banA pamAme bate eTalo artha ne. TIkA:---jasmakojasmarAzigrahaH sa evAIvAsana ratAnAM nAnAvidha bAdhA vidhAyitvAt mlecastu ruSkavAdhipastasya sainyAsta danuvarti ceSTitatvAta sainikAstai viSiyintiH kAmukaiH dvitIyapake vazIkRta bAhyadezeH atha kathamevaM vidhasyApi jinamata purgasya viSayinIrapi liMginirAjinnava ityataAha // arthaH-smarAzInAmAgraha eja arihaMtanA zAsanamAM Azakta puruSone nAnA prakAranI pImAnA karanAra be, mATe mleDa jevo , tenI senAmA rahenArA eTale nasmagRharUpa mleDa rAjAne anusarI rahenArA, evA ane viSaya bubdha evA liMgadhArIe ji. namata rupI pugeno parAnava kau~ have mleca rAja pakSa ema arthaDe je, vaza karyA ne bAhyadeza jemaNe evA jenI senAnA loka be evaM mkheDa rAja ne have A prakArano jinezvara lagavaMtanA matarUpI moTo Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA (69) P rawwwwwwwwwwwwwww kilo, te viSayi evA paNa liMgadhArIe kema parAnava kayoM teno uttara kahe . TIkA:-kAlato suSamA samaya doSAt aninuyaM tehi kAlavazAnmahAtejasvinopi // // yamuktaM // samAItaM yasya karai visapi nista modigaMteSvipinA vtissttte|| saeSa sUryastamasAninUyate spRzaMti kiM kAlavazenanApadaH / arthaH-je phuHkhamA kALa doSayI parAnava zrAya De mahA tejasvI paNa kALavazathI parAjava pAme te kaDaM je, jenA vistA. vaMta kiraNavame aMdhakAra dizAu~mAM paNa rahevA samartha nathI thatuM te A sUrya kALe karIne aMdhakAravake parAnava pAme , kemaje tejasvIne paNa kALavaze karIne Apatti zuM nathI sparza karatI? eTale zuM ApatkALa nathI Avato. Aveja De. ttiikaaH-|| tatazca svavazajamajanAnAMsamyaktvAdhAro paNa vyAjenAtmAyanIkRta mugdha lokAnAM svagaha sthitiH ete vayaM saMpradAyAgatA yuSmAkaM guravastasmAtkadAcidapin moktavyA i. tyAdikA prAk pratipAditAnijagaDha mukhAzyaeSAadhunAidAnIM tanaiH sAdhuveSeH // aprathisarvatraika matyena atAni // arthaH te mATe potAne vaza evA jamalokane samakitAdi Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) 9. atha zrI saMghapaTTakaH AropaNa karavAnA miSathI potAne AdhIna karyA evA je goLA loka temane potAnA gabanI sthiti eTale A amo paraMparAgatanuM tamArA guru bIe mATe kyAre paNa na mUkavA ityAdi pUrve pratipAdana karI evo je potAnA gabanI musA te hAlanA sAdhu veSadhAroe vistArI eTale sarva jagAe ekamata karI vistAra pamAmI De. ttiikaa:-|| khArtha siddhayaikathamasmAkamevaite nogyAnaviSyaM tItinijakArya niSpattaye // atrArthe'nurupanupamAnamAha // zrRMkha leva nigamazva // etamuktaM javati // yathAmleDasainyAH kasmizcidapiurge svajujabalena gRhIte'viNAdyarthaM tadaMtarttinAgarikaloka saMyamanAzrRMkhalAM prasArayati // tathaitepiliMganaH svopanogArtha mugdhajana niyamanAtagaha sthiti prathayamAsuritivRtArtha // 3e|| arth:--|| potAnA svArthanI siddhine arthe eTale zrAjoLA loka ApaNeja jogavavA yogya kema karIe to thAya ? e vIcArI gaba sthiti vistArI e jagAe ghaTanu napamAna kahe , je bemI. unA jevI gula mujA , te kaDuMDe je jema mlekhanI senAnA yoddhA koi pugajUmi eTale vikaTa sthAna potAnA nUjabaLavame grahaNa kare bate avyAdikane arthe temAM rahelA nagaranA lokane bAMdhavA sAru zaMkhalA vistAre ne tema AliMgadhArIyo potAnA upanogane loLA lokane bAMdhavA sAru gaba sthitinane vistAre thA prakAre zrA kAvyano artha pUro thayo // 3e // Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. atha zrI saMghapaTTakA - (671) AMAVMw TIkAH // nanuyaditegaba sthiti sarvatra vistAra yaamaasuretaavtaapikimitytaah|| arthaH-AzaMkA kare le je jo te liMgadhArI sarva jagAe potAnA gabanI sthitiune vistAre je teNe karIne zuM thayuMe jagAe teno uttara kahe . // mUla kaavym|| saMpratya prati me kusaMghava puSi projjUMnite nasmaka mlebA tucchabale dUraMta dazamAzcarye ca visphuurjti|| prauDhI jagmuSi moharAja kaTake lokaistadAjhAparai rekInuya sadAgamasya kathayA pIcchaM kadAmahe // 4 // TIkAH-moharAjakaTakeprauDhijagmu pilokairvayaMkadarthyAmahaiti saMbaMdha // saMpratyadhutA projjUjite ajyudite nasmakamlebAtubabale / / jasmarAzituruSkavAdhipa sArasainyeapratime teja svitayA'nanya sAdhAraNe // arthaH-moharAjanuM lazkara moTI unnati pAme te lokavame amo kadarthanA karIe bIe ema saMbaMdha be, A kALamAM nasmaka graharUpi mleca rAjA tenuM moTuM sainya De, jenA tejasvIpaNAnI vI. jAne japamA nathI mATe asAdhAraNa ke. Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA AMM - TIkAH-kusaMgha evaprAkvarNitanirguNa sAdhvAdi samudAya evavapuH zarora svarupaM yasyatattathA // tasmin nasmaka mlejasya hiH saMghaevaM svasainyaM // tato yathA mleho'zvAdisAdhane naparajanapadamani navati evaM jasmakopi prabala duHsaMgha balena jaga. vahAsana mAlinyotpAdanena tirskurute|| arthaH-kusaMgha eTale pUrva varNana karyo evo guNa rahita sAdhu Adikano samUha eja De svarupa te jenuM evonasmaka graharupI mlejanuM sainya duHsaMgha eja De mATe jema mleca azva Adi sAdhane karone zatrunA dezano parAnava kare e prakAre nasmakagraha paNa baliSTa evo kusaMghano samUha teNe karIne jagavaMtanA zAsanane malinapaNuM utpanna karave karIne tiraskAra kare . TIkAH-tathA duraMta dazamAzcarye puSTA saMyata pUjAkhyAM tyAzcaryecaH samuccaye visUrjati pratnaviSNau // evaMca sati prauDhI sphAti jagmuSi moha eva mithyAjJAna meva liMgimAta saMsAra mArgasyAdi kAraNatvAdati purjayatvA prAgAdi prajavatvAca rAjA prArthivastasya kaTake anIke / arthaH-vaLI duSTa evA asaMjatinI pUjA nAmanuM dazamuM Azcarya pravalapaNe pragaTa thaye bate moha rAjAnuM sainya moTI unnati pAmyuM, moha te mithyAjJAnaja , te liMgadhArIe kahelA je saMsAra mArga tetuM Adi kAraNa be tathA ati duHkhavame jitAya evo The, tathA rAgAdinuM kAraNa The, e hetu mATe moha eja rAjA ne tenuM sai. nya liMgadhArInarUpI vistAra pAme bate. Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -. atha zrI saMghapaTTakA nomwwwmonam AAM TIkA:--prAguktasya jasmakAdeH sarvasyApi moharAjaparivedanUtatvena tatkaTaka kalpatvAt / / ayamarthaH // moho hi duSTamaularAjakalpastasya ca duHsaMghalakSaNacaturaMgabalakalito lasmako mlecchAkhyamahAsAmaMtakalpaH // dazamAzcarya tu svata evAtiprabalatvAtsAhAyAMtaranirapekSameva dvitIyamahAsAmaMtaprakhyaM // arthaH-pUrve kaDaM je nasmaka grahAdi sarve te paNa moha rAjArnu upakaraNarUpa le mATe teno senAne tulyapaNuMDe e hetu mATe A artha sphuTa . nizce moharAjA te duSTa mUla jutarAga lete puSTa saMgha De lakSaNa jenuM evaM caturaMga sainya sahita , jasmagraha De te mleca nAme mahA cakravarti rAjA sarakho be, ane dazabhu Azcarya to potAnI meLeja ati prabala ne mATe bojAnI sahAyatAnI ape. kA karyA vinAja bIjA moTA cakravarti rAjA sarIkho . TIkA:-tato yathA kazcinmahArAjAdhirAjo mlebAdi ma. hAsamaMtaimaMgalaM sAdhayati tathA ayamapi modarAjo jasmakAdinirjinazAsanamaninnavatIti // tato lokaiH kusaMgha janaiH tadAzAparairmoharAjazAsanamanatikAmagniH mUDhatvAdavimazyakArijirityarthaH ekonUya uSTatvenaikamatyaM vidhAya // arthaH-te hetu mATe jema koz mahArAjAdhirAja nete mlebAdi moharAjAvame pRthvImamalane sAdhe 2 tema A moharAjA paNa Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6 ). -1 atha zrI saMgha paTTA jasmakAdi grahavame jInazAsanano parAnnava kare ; mATe moharAjA. nI AjJAmA tatpara evA kusaMgha loko ekatA thaine eTale kusaMgha je te mUDha De mATe moharAjAnI AjhArnu javaMdhana karato natho ane aNavicAyu kare le te sarva puruSoe potAno ekamata karIne. TIkA:---itthaM sakalajanapratI tairAkozatarjanahIlA. diniHprakAraH rAjavacasena vayaM kadarthyAmahe pImayAmahe upaha. nyAmaha ityarthaH / kena hetunetyAha / / sadAgamasyaliMgiprathina mithyApathotpathatvapratipAdakasya zuddhasiddhAMtasya kathayApi dharmadezanAdvArA vicAramAtreNApi // yadi hi pakSapratipakSa parigraheNa" sAdhanadUSaNopanyAsaiH prakRtaviSaye paraiH sahavAda mupakramAmahe // arthaH-sakala lokane prasiddha evA niMdA tathA tiraskAra tathA dIlanAdi prakAre karIne tathA rAja tejavame pImIe bIe, zA hetu mATe pImIe bIe ? teno nattara kahe , je liMgadhArIe vistAryoM je mithyAmArga tene unmAgapaNuM ne; e prakAre pratipAdana karanAra je zuddha siphAMta teno kathAe karIne eTale dharma dezanAchAre vicAra karavA mAtre karIne pada ane pratipakSanuM grahaNa karI anumAnAdi pramANanuM kahevU teNe karIne AvAtamAM para sAthe vAda vivAda karavAno napakrama karIe bIe. ttiikaa:--|| tadA navidmaste kimapi kuvIranityapi za. Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * atha zrI saMghapaTTakA (676) bdArthaH // tathA ca vayaM zuddhasiddhAMta vicArajavyajyo'nujighRkSayopadizaMto nAlpIyAMsamapyunAlaMjAmahAmaH / / arthaH-te vakhata te kAMza karaze ema paNa nathI jANatA ema api zabdano artha rahyo be, eTale A ame je je liMgadhArI saMbaMdhi khamana karyu te sAMjaLo te vivAda karavA zrAvaze to temane siddhAMtanI sAkhe javAba ApIzuM paNa tethI jaya-pAmatA nathI.vaLI zukrasiddhAMtatanA vicArane navya prANI pratye anugrahanIzcAe upadeza karatAM lagAra mAtra paNa laMgo pAmavA yogya zramo nathI. ttiikaaH-|| yamuktaM // netranirIkSya viSakaMTaka sarpa kITAn // samyagyathA vrajata tAn parihRtya sarvAn // kujJAna kuzruta kRSTi kumArga doSAn samyag // vicAra yata kotra parApavAdaH // iti vRttaarthH|| arthaH te vAta zAstramA kahI le je, cAlavU te netre joza viSa, kAMTA, sarpa, kImA, ityAdino parihAra kara sAre mArge cAlo. kujJAna, kusikAMta, kudRSTi, kumArga te saMbaMdhi-sarva doSane sArI peThe vicAro ema amArUM kahevU be, temAM lokopavAda zo ? ko prakArano jaNAto nathI. e prakAre A hA kAvyano artha saMpUrNa thayo // 4 // TIkA-sUriHzrIjinavavalo'jani vudhazcAMjhe kule,teja Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (376) - atha zrI saMghapaTTakA - A mwww AAAAAAAAAAA sA sNpuurnnonnydevsuuricrnnaaNnojaaliliilaayitH|| citraM rAjasajAsuyasya kRtinAM karNe sudhA'rdinaM tanvAnA vibudhairyurorapi, kaveH kairna stutAH sUktayaH // 1 // artha:--caMpakulamAM zrI jinavavanasUri thayA.te kevA ? to paMDita evA tathA teja pratApavame saMpUrNa tathA anjayadevasurInA caraNarupI kamaLane viSe umara lIlAnuM AcaraNa karatA eTale temanA aMtevAsI ziSya evA guru evA, ane kavi evA je jinavabanasUri temanI je suMdara vANIyo te rAjasanAnane viSe, paMmitonA kAnane viSe amRtavRSTine vistAra karatI dekhAya . mATe tenI stutikoNe nathI karI ? eTale sarva paMmitoe temanI vANI vakhANI. ttiikaa-||hitvaa vAGamayapAradRzvatilakaM yaMdI pralokaMpRNa prajJAnAmapiraMjayaMti guNinAM citrANi cetaaNsyho|| buMTAkya zyutataMacaMpramahasAmadyApya vidyAmuSaH kasyAnyasya manoramA sakala dik kUlaM kssaaHkiirtyH||2|| . arthaH-vaLI zAstranA pAraMgAmI, puruSomAM tilaka samAna, evA je jinavabannasUri teno tyAga karI bIjA kayA kavinI saMpUrNa caMjakAMtine dUMTanArI eTale saMpUrNa caMdrakAMti samAna evI ane haju sudhI 'paNa avidyAno nAzaM karatI ane sakaLa dizAmAM vyAptI evI suMdara kIrti je? arthAt evI ko gurunI kIrtiyo nathI, kamaje-sokane dIpAvanAra ane lokane prasanna kare evaDhe buphirDa je Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTTakA - (677) mawwwwwwwnnn amaraanwunnmanmaan Amanna manI evA guNI puruSonAM paNa nAnA prakAranA cittane raMjana kare le e moTeM Azcarya // 2 // ttiikaaH-|| mAdhuryazArkaritAkarayArayAdyaM, pIyuSavarSamiva tarkagirA kirataM // vidyAnuraktavanitAjanitAsyalAsyaM, hitvA'paratra na menA viruSAmarasta // 3 // arthaH-madhuratAvame sAkaranI mIThAzanA garvane kAkA karatI eTale ati mIThI evI tarkavANI va amRtarasane DhoLatAja hoyane zuM ? ane sarasvatI rUpa anurAgiNI strIye natpanna karIle mukhacAturyatA te jenI evA je jinavavanasUrI teno tyAga karI vichAna loMkanI mana bIje ThekANe na ramatAM havAM / / 3 // ttiikaa:-|| jajJe zrIjinadattayatyadhipatiH ziSyastatasta syaya, siddhAMtAhi vidhipArataMtryaviSayA jikhyaamnikhyaanvitH|| zrAsAdya tripadIM vidhurbalimiva vyadhvaM vRSadhvaMsanaM // cicheda pratipaMthinaM sumanasAM vyktkrmprkrmH||4|| arthaH-tyAra panI te jina vanasUrinA ziSya zojAye sahita jinadattasUrI thayA je jinadattasUri vidhinA pAraMgAmIpaNArUpI jetuM nAma le evI tripadIne siddhAMtathI pAmIne satpuruSano zatrurUpa, ane dharmanAzaka evo je unmArga teno pragaTapaNe pAdavihAra karatA batA (vedatA havA) te napara dRSTAMta anya darzana- kahe je, jema viSNuye janmArge cAlanAra bali rAjAno nacheda karyoM tema e Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (678) - atha zrI saMghapaTTakA - Mmma vAta anyadarzanonA zAstramA je je eka same daityano adhipati balirAjA mahA baLavAna thayo teNe iMjane jItI iMsAsana uparathI kADhI mUkyo, paDI te gAdI upara balirAjA iM' thayo, teNe potAnA IzAsananI dRDhatAne arthe potAne arthe pRthvI upara AvI narmadA nadI napara yajJa karavA mAMmayA tyAre jagatpAlaka viSNuye te anyAya joza zravatAra lIdho panI vAmaNu rUpa karI brahmacArIno veSa je daMga kamaMmalu, kaupIna, mRgacarma, ityAdi dhAraNa karI kapaTathI balirAjAnA yajJamAM gayA ane traNa magalA pRthvI mAgI, panI potAnuM vIrATa rUpa pragaTa karI ke nagalAMmAM sarva jagat larI lIdhuM ane trI bhagavaM baLI rAjAthI na apAyuM tyAre tenA japara paga mUkI pAtALamAM cAMpI ghAkhyo, ane enI sarve rAjyasamRjhijane ApIne pAlo zAsane besAmayo ityAdi savistara kathA vAmanapurANathI jANavI. TIkA:-lAvaNyAvasatho yathA patirapAMno parvatadonnitaH . zRMgIva dyusadAMsuvarNa sunago nocaiH suraagaashryH|| yaH kalpa riva atArpita phalo novatsadApaddhavaH, sAmyaM yasya tathApizasya yaza sastaiH kurvate baalishaaH||5|| / arthaH-vaLI te kevA ? to lAvaNya mAtrane radevAnuM ghara rupa, jema jalane rahevAnuM ghara samusaLe tema, temAM pAtuM vizeSa je je samuna maMthana karyu tyAre parvatavake samujne kona thayo / zrane zrA AcArya ko jagAe dona pAmyA nathI. vaLI uMcA meruparvatanA jevo suMdara varNa jemano evA be, devatAne prasanna kare evo meruparvata sArA raMgano eTale rAgano Azraya le ane zrA zrAcArya / / Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - atha zrI saMghapaTaka (79) Annanam rAgane rahevAno Azraya nathI eTaluM vizeSa. vaLI sArA pallava vALo je kalpavRkSa tenA jevA, paNa temAM ATalaM vizeSa be je A AcAryane koI divasa Apattino lava paNa natpanna thayo nathI, to ! paNa bALa puruSo ke te, vakhANavA yogya De yaza te jemano evA A AcArya temanI pUrvekahI evI napamAna temane kare // 5 // TIkAH-tasya zrIjinacaMDasUriranavaniSpAvataM, sastato dhAmnAyena vitanvatA kuvalayAmodaM budhAnaM dinA // sarvasyAH sujaga naviSNumavaneH zukla dvitIye'vatkeno maMdidRkSavastanu kalamaunmukhyamApAditAH // 6 // artha:-tyAra par3I jinadattasUrinA moTA ziSya zrI jinacaMbasUri thayA. paMmitane AnaMda pamAmanAra evA, jeNe potAnA pranApe karIne samasta pRthvInA lokane AnaMda vistAryo. tathA tenuM sAru jAgya vistAryu, temanI suMdara ajavALI yA padanI bojanA vaMjamAnI peThe zighrapaNe jovAne koNa puruSo nutsAhavaMta thayA nahi ? arthAt sarve paNa zrayA // 6 // TIkA:--vizvatrayepyajayya zrI madanekAMtahRdyayAsUkyo / varavarNinyA prIyata-yasya jano navavilAsinyA // 7 // : arthaH-vaLI traya jagatamAMjene jItavA samarthanathI evI anekAMta mananI suMdara saMsAramA vilAsa na karato evI' nirdoSa gANIvake jeNe loka prasanna karyA be evA // 7 // Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (68) - atha zrI saMghapaTakA mmmmwwwne TIkA:---aMtaHsaMsadara karkazalasatarkadotavyAhnatisUkprAvAmukagarvacarvaNacaNaprakhanmanISAjuSaH / ziSyastasya yatIzvaro jitapatirjagraMthasagraMthadhoyatyAgyapi saMghapaddha vivRttiM spaSTAnidheyAmimAn // 7 // arthaH-sajAne viSe sUrya jevA AkarA ane zeijatA evA je tarka teNe karIne abhyAsa karI evI je nakti tene utpanna karanAra evA je vAdi loko temano je garva tene nAza karavA samartha evI dedIpyamAna je buddhi teNe sahita evA je jinacaMbasUri temanA ziSya jinapati nAme yatinA adhipati thayA te nigraMtha le topaNa graMtha eTale zAstra athavA AgraMtha tene racatA havA, eTale vicA karavA yogya evI ane pragaTapaNe jeno artha De evI saMghapaTakanI A prakAranI TIkAne karatA havA // 7 // e prakAre jinavallanasUrinA ziSya zrI jinadattasari temana ziSya zrI jinacaMprasUri temanA ziSya zrIjinapatisUri temana karelI TIkA samApta tha. me RUAD zloka baMdhana 3500 iti pramANaM // iti saMghapaTTaka vRttiH smaaptaa|| Page #703 -------------------------------------------------------------------------- _